[Vol . 6. No. 4. p. 1]
MAC-TALLA
AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH, CHA’N AITHRIS MI MAIREACH
VOL. VI. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, 23 IULAIDH, 1897. No. 4.
Litir a Ontario.
Cha’n eil moran agam ri radh air an turas so, ach air son ainm gun bhi leisg a chumail suas, cuiridh mi beagan shreithean ugad. Bha an t-side fuathasach teth againn an so o chionn tri seachdainnean; bha ’nthermometera dìreadh cho àrd ri 100° anns an duthar. Ach thainig frasan uisge, agus tha e na’s fionnaire aig an àm so.
Tha na tuathanaich a nise gu trang ris an fhiar, bàrr a tha anabarrach math air an t-samhradh so. Cha robh urad feòir anns an àite so o chionn bhliadhnaichean ’sa tha ann am bliadhna. Tha ’n criothnachd mar an ceudna gle mhath; cha ’n fhiosrach mi air fhaicinn cho math o’n is cuimhneach leam. Mur tig meirg no gaiseadh sam bith eile na rathad, theid e eadar 35 us 40 baiseal an t-acaire. Tha am bàrr uile gu leir gle mhath a reir coltais.
Tha margadh math air spréidh ’s air mucan, agus tha timeanan ag amharc suas, agus gu cinnteach tha feum air [ ? ] anns an àite so cho math ri àiteachan eile. Tha moran de mhuinntir ann a tha fad air ais a thaobh nithean an t-saoghail so, agus air an laimh eile tha moran ann aig am bheil moran de stòras an t-saoghail so nach eil a gabhail ach gle bheag de thoil-inntiun, agus ’nuair a chuirear iad féin ’s an duine bochd taobh ri taobh cha’n eil eadar-dhealachadh sam bith eatorra o’n taobh a mach, agus ’sann aig a Chruithidhear fhéin a tha fhios mu’n taobh a stigh.
Tha gach latha-féille air dol seachad. Bha luchd nan còtaichean buidhe (na h-Orangemen) a mach mar a b’ àbhaist air an dara latha deug dhe’n mhios so. Bha Iubili na Ban-Righ’nn air a chumail gu h-òrdail. Bha an Comunn Gàidhealach a mach anns a’ bhaile so air feasgar an latha sin, agus Eachunn Mor Domhnullach a’ seinn na pioba dhaibh. Le ’phearsa bhriagha fhéin agus le ceol binn na pioba, thogadh e fonn air cridhe Gàidheil ged a bhiodh e gu tuiteam sios. Bha ’bhuaidh sin air a’ phiob-mhòir riamh.
Tha moran Ghàidheal againn ann an so; dh’ fhaodadh coig ceud MAC-TALLA bhi air a leughadh ann an coimhearsnachd Phriceville gach seachdain, ’nan deanadh iad uile ’n dleaasanas. Tha Dùghall Mac Gilleain a’ smaoineachadh nach eil paipear ann cho math ri MAC-TALLA, agus tha e gle dhuilich nach urrainn da a lamh ùisneachadh e reir a chinn, oir tha ceann mor an duine ghlic air agus gu leòr ann.
Tha moran a pòsadh ann an so air an t-samhradh so; tha mar an ceudna moran a’ caochladh, agus tha àireamh nach beag a’ tigh’nn a stigh do’n t-saoghal a ghabhail an àite.
Tha mi fada ’nur comain, fhir-dheasachaidh air son na taing a thug sibh dhomh anns a’ phaipear o chionn ghoirid, agus tha mi ’n dòchas gu’n teid leibh féin ’s le MAC-TALLA gu math. Tha ’n t-àm agam sgur an dràsda, ach cluinnidh, sibh uam an ùine ghoirid a rithist ma bhios mi gu math. Slàn leibh aig an àm so. Is mi ur caraid,
IAIN MAC ILLEASBUIG.
Priceville , Ont,19, 7, ’97
Sean-Fhacail.
An truir d’am bheil e ceadaichte ’bhi acrach—aoireannach croinn, buachaile tuim, agus ban-altrum cuim.
An t-uisge tha ’sa bhraighe, bidh cuid dheth ’s an Inbhir.
An uair a bhios ceo air Cruachan cha bhi pathadh air Urchaidh,
An uair a bhios h-uile duin’ air muin a bhodaich, bithidh a chailleach fhein air muin a bhodaich.
An uair is e ròn a’s cu ’san ruaig, cha teid geàrr a chuain as.
An uair nach toir thu lan do dhùirn á cuagan, bheir thu lan do mheòir as.
Aon eun aig a chorr ’s e gu doitheanech doirbh; da eun deug aig an dreollan, ’s iad gu soitheamh soirbh.
Apran ùr air beulthaobh Nèill.
Beannachd leis an ni a dh’ fhalbhas—cha ’n e a dh’ fhoghnas.
B’ fhearr a chreach a bhi ’s an tir na la Fhéill-Bride ’bhi math.
Bha mis’ air banais ceàird roimhe so.
Bhris iad an cnaimh ach cha d’ fhuair iad cothrom an smior a dheothal.
Tha paipeir-naigheachd anns a’ Ghearmailt, amMagdeburg Gazette,a tha da cheud gu leth bliadhna dh’ aois, agus buinidh e fhathast do shliochd an duine chuir a mach an toiseach e. ’S gann gu bheil a leithid eile air an t-saoghal.
Fhuair sinn litir ghasda bho ar deagh charaid, “C C.” Bha i beagan anmoch air son na h-àireimh so, ach gheibhear i air an t-seachdain s’a tighinn.
Litir Ghoirid.
A CHARAID: —Cha robh mi idir an dùil gu’m bitheadh tu cho fada gun do chuid airgeid. ’S fior thoigh leam do phaipear, agus tha mo Ghàilig a’ dol na’s fhearr a h-uile latha. Cha’n eil duin’ agam a chuidicheas mi, ach direach mar a theid agam fhin air. Is toigh leam a’ Ghàilig, agus tha pròis orm air son mo shinnsir. Tha mi creidsinn gur h-iad na Gaidheil salann na talmhainn. Tha thusa ’deanamh obair mhòr agus tha mi ’n dòchas gu faigh thù do dhuais. Tha mi toilichte fhaicinn gu bheil MAC-TALLA a’ fàs agus a’ sior dhol na’s fhearr. Gu ma fada beò e; cha’n eagal dha ma bhios na Gàidheil dìleas dha. A’ guidhe soirbheachadh leat, is mi do charaid dileas,
R. I. G.
Cha ’n eil dleasanas a tha sinn a’ dearmad nach eil a falach uainn firinn air ’m bu choir dhuinn a bhi fiosrach.
An ni sin nach urrainn thu a leasachadh, annad fhéin no am muinntir eile, ’s còir dhuit a ghiulan gu foighidneach gus an òrduich am freasdal atharrachadh.
Tha coltas briagha air gach seòrsa barra anns na h-Innsean air a bhliadhna so. Ma bhios e cho math ’sa tha e gealltuinn, cha’n eagal gu’m bi gorta ann air an ath bhliadhna.
Bha aon de na réiseamaidean Gàidhealach ann an Inbhirnis o chionn ghoirid a feuchainn ri daoine fhaotainn gu gabhail ’san arm. Bha an cuid oifigeach gu saoithreach fad an latha, ach cha d’fhuair iad ach aon duine a ghabhadh “tasdan na Banrigh’nn.” A reir coltaìs cha’n eil thachd sam bith aig Gàidheil an latha ’n diugh ’san arm, agus, gu dearbh, ’s beag an t-ioghnadh; b’ olc an duais a fhuair an athraichean air son gach cath a chuir iad as leth Bhreatuinn ’san àm a dh’fhalbh.
’S caochlaideach an t-àite ’n saoghal. Ann an tigh-òsda suarach am Paris, chaochail air an t-seachdain s’a chaidh bean-uasal a bha aon uair air aon de na boirionnaich bu mhaisaiche ’s bu mheasaile bha ’n cùirt na Spàinne. Bu phiuthar màthar i do righ òg na dùthcha sin, ach le i phòsadh fir nach robh cho uasal rithe fhéin chuir a càirdean cùl rithe, agus ’nuair a chaochail esan deich bliadhna air ais, bha i air a fàgail ’na bantraich bhochd gun sgillinn ris an t-saoghal aice. Chum i i-fhéin beò air doigh eigin uaithe sin, agus chriochnaich i a laithean ann an aon de na h-àitean a’s bochda tha ’m Paris.
[Vol . 6. No. 4. p. 2]
NA H-AOIREAN.
(Air a leantuinn.)
Tha mi ’g aideachadh, ma ta, gu bheil an aoir ’n a modh-teagaisg a tha dligheach ’n a h-aite fein, agus a tha, gun amhurus, an uair a tha i air a h-uisneachadh mar is còir dh’ i, fior chumhachdach. O’n a tha cunntas air Litreachas agus air Bardachd againn bha an aoir air a cleachdadh airson teagaisg sluaigh. Ach is ann o na seann Romanaich a fhuair na pobuill a tha nis a lathair na beachdan a tha aca mu thimchioll na gnè bhardachd so. Bha dà bhard Romanach gu sonruichte ghnathaich an aoir airson teagaisg, agus a ghnathaich i air atharrach doigh. Bho ’n latha-san tha dà sheorsa aoir cumanta ’n ar measg. Tha an dara aon a’ sgiursadh uilc: tha an aon eile a’ smadadh faoineis. Ach is e an aon chrioch a tha aca. Firinn ann an cainnt, gloine ann an smuain, ceartas ann an gniomh, agus maise ann an giulan, is e so crioch gach teagaisg, agus crioch gach aoir is airidh air an ainm mar mhodh-teagaisg. Tha an dara seorsa ag amharc air cionta, air foirneart, agus air ain-tighearnas, gu sonruichte ann an ionadaibh arda an t-saoghail; tha am bard a’ lasadh an aghaidh an uilc, tha cleachdadh a bhuaidhean uile a chum corruich ’us fearg an t-sluaigh a dhusgadh an aghaidh an uilc agus luchd-deanaimh an uilc, cia b’e co iad. ’S e a run an t-olc agus, ma’s eigin e, na ciontaich a sgrios bharr aghaidh na talmhainn. Tha an t-aon eile ag amharc air beachdan, cleachduinean, ’us fasain a tha cumanta ’na latha fein, nach urrainnear a radh gu bheil iad olc, no gu bheil iadsan a tha ’g an leantuinn ciontach no peacach, ach faoin suarach, mi-cheutach. Chi am bard nach e fearg no corruich no fuil a chuireas as d’an leithidean so; ach spìd, tamailt, fanoid. Ach cha ’n ’eil an so ach dà dhoigh a chuairteachadh an aon rùin; dà chungaidh a leigheas dà ghnè tinneis. Feumaidh an lighiche air uairean ball de’n chorp a ghearradh air falbh a chum beatha an duine a shabhaladh. Air uairean eile ni ceirean suarach an gnothuch. Ach leis an dara doigh cho maith ris an doigh eile is e a run slainte aiseag do’n neach a tha euslan. Air a cheart doigh ma chi am bard a tha gabhail air a bhi leigheas corp an t-sluaigh gu bheil galar basmhor air an siubhal, is e a dhleasdanas cungaidh laidir a chleachdadh; ma’s e a bheachd nach ’eil ann ach fòtus faoin a fhuair greim am barr a chraicionn, cha ’n ’eil e dligheach dh’a ach cungaidh lag uisneachadh. Tha e cho fior mu chaithe-beatha an t-sluaigh agus a tha e mu chorp an duine gur ann le cungaidhean cunnartach a leigheasear galair chunnartach.
Cha ruigear leas an aoir a chur ann an rann, ged is ann a mhain an uair a tha i ’n a rann no ’n a h-oran a their sinn aoir rithe anns a’ Ghaidhealtachd. Na’m biodh feum a dhearbhadh gu bheil e ceart do neach air uair ’s am bith dol a mhagadh no smàdadh neach eile no dol a thoirt masladh no tamailt do shluagh a chum am pilleadh gu slighe na còrach, bhiodh e farasda gu leoir eisempleirean fhaotainn anns an sgriobtur air a’ chuis. Cha ’n aithne dhomh aite anns am faighear fearg ’us corruich, tamailt, ’us masladh air a thaomadh a mach air uachdarain agus air sluaigh a chum am pilleadh gu slighe na còrach agus an dleasdanais na’s trice agus na’s cumhachdaiche na anns na “Faidhean.” Agus cha ’n eil mi ro chinnteach gu’m faighear eisempleir air magadh no air fochaid ann an litreachas fo’n ghrein na’s fhearr na gheibhear anns a’ Bhiobull. Tha cuimhne agad an fhreagairt a thug Iob truagh, ann an searbhadas anma, air a thriuir chairdean a bha feuchainn, mar shaoil iadsan, ri ni-eigin de chomh-fhurtachd a thoirt dh’a: “Cha ’n ’eil teagamh nach sibhse an sluagh, agus maille ribhse basaichidh gliocas.” Ach tha dà sgeul bheag gu sonruichte a bhitheas ann an cuimhne gach neach, anns a’ bheil fochaid air uisneachadh anns a’ Bhiobull. An uair a ghabh Eliah os laimh a dhearbhadh do shluagh ana-creideach gu’m b’e an tighearna Dia, ged bha e ’n a aonar an aghaidh ceithir-cheud-gu-leth de fhaidhean Bhaail, agus a dh’aontaich iad le cheile, e fein agus faidhean bhaail, an Dia a fhreagradh le teine, gu’m bitheadh esan ’n a Dhia, tha sinn a’ leughadh, an uair nach robh Baal a’ toirt freagradh d’a fhaidhean fein: “Agus an uair a bha e mu mheadhon là, rinn Eliah fanoid orra, agus thubhairt e, Eighibh le guth àrd, oir is dia e; an dara cuid tha e beachd-smuaineachadh, no tha e air tòir, no tha e air thurus, no theagamh gu’m bheil e ’na chodal, agus gu’m feumar a dhusgadh.” A ris tha sinn a’ leughadh mu’n fhaidhe Elisa; “Agus chaidh e suas as a sin gu Betel agus an uair a bha e a’ dol suas air an t-slighe, thainig clann bheag a mach as a’ bhaile, agus rinn iad fanoid air, agus thubhairt iad ris, gabh suas, fhir mhaoil, gabh suas, fhir mhaoil.” Tha againn anns an dà sgeul so cha ’n e mhain eisempleir air fanoid ach eisempleir air àm ’us àite anns an coir agus àm ’us àite anns nach coir fanoid a bhi air a chleachdadh. Tha e air a radh, ach fagaidh mi aig na ministeirean mineachadh na roinne, gu bheil “clann bheag” anns an earrainn so a’ ciallacadh gillean òga. Cha ’n ’eil mi a’ di-chuimhneachadh gu’m bu duine naomh Elisa. Ach is e an dealachadh gu sonruichte a bu mhiann leam a thoirt fanear gu’m b’e rùn Eliah a bhi pilleadh sluaigh gu firinn, agus gur ann air beachdan a bha air an dearbhadh feallsa a bha e deanamh fanoid. Bha e laghail, ma ta, an t-arm so a chleachdadh a chum inntinn an t-sluaigh a thoirt fo smachd. Ach b’e run na “cloinne bige” tamailt a dheanamh air seann duine airson gu’n robh a cheann maol, ni nach b’urrainn d’a leasachadh. Ma ’s e agus gu’m bu ghillean oga iad a bha airson tamailt a thoirt do’n fhaidh ’n a dhreuchd mar theachdaire o Dhia, bha an cionta gu mor air an-tromachadh; agus an uair a dh’amhairceas sinn air a’ pheanas throm a rinneadh orra cha ’n eil e eu-coltach nach ann mar so a bha ’chuis. Ach a dh’aon chuid dheth, bha iad a’ cleachdadh fanoid air dhoigh mhi-laghail, a bha toillteanach air peanas.
Saoilidh mi bho eisempleir an sgriobtuir gu’m faodar a radh gu bheil e ceart an aoir uisneachadh mar mhodh-teasaisg an aghaidh uilc agus luchd-deanamh uilc, an aghaidh bharailean meallta, agus air taobh ceartais ’us firinn; ach ’nach ’eil e ceadaichte dol a dhusgadh fearg no tair sluaigh an aghaidh duine airson failinn no gaoid no uireasbhuidh, ’n a chorp no ’n a inntinn, nach urrainn e fein a leasachadh.
Cha’n ’eil mi smuaineachadh gu’m biodh e freagarrach, agus cha’n e mo rùn, a bhi faotainn coire d’ar baird ged nach faighear iad an comhnuidh a’ leantuinn ro dhlù eisempleir a’ Bhiobuill. Faodar a bhi cinnteach gu bheil iad ceart an uair a leanas iad an eisempleir so; ach cha’n urrainn sinn a bhi cho chinnteach gu bheil iad cearr an uair nach lean. Ma mholas iad an ni no an neach a tha an sgriobtur a’ diteadh, no ma diteas iad an ni no an neach a tha an sgriobtur a’ moladh, tha na baird, agus cha’n e iadsan a mhain ach gach neach, a’ deanamh clì. Ach far nach ’eil am Biobull a’ toirt seachad teagasg soilleir air a’ chuis, agus saoilidh mi gu’n aidich gach neach gu bheil roinn d’ar caithe-beatha a tha air fhagail ann an tomhas mor fo riaghladh air coguis fein, cha’n ’eil mi meas gu’m biodh e freagarrach air aon chor gu’m bi thusa no mise a’ feuchainn ri bhi cur ar barail fein mar chuing air inntinnean dhaoine eile. Agus cha bu mhaith leam gu’m biodh aon againn a’ diultadh d’ar Baird Ghaidhealach na saorsa, ’n an steigh agus ’n an cainnt, a tha air a cheadachadh do na baird, gu sonruichte ’n an aoirean, ann an rioghachdan agus ann an canainean eile. Mhi-bhuilich na baird, gu tric, na buidhean luachmhor a bhuineadh dhoibh, agus cha’n ’eil teagamh agam nach do mheall iad, le’n aoirean, iomadh uair an sluagh a chuir earbsa asda airson teagasg fallain; ach air an laimh eile bha agus tha an teagasg agus an eisempleir, thar cheann, a chum maith an t-sluaigh. Ma dh’fhaodte nach do ghleidh na baird an comhnuidh air chuimhne gu bheil “àm gu bhi tosdach” ann cho maith ri “àm gu labhairt;” ach tha mi meas gur e is fearr do’n t-saoghal gu’n do labhair iad an uair a bu choir dhoibh a bhi tosdach na na’m biodh iad tosdach an uair a bu choir dhoibh labhairt.
Tha aon ni gu sonruichte nach còir dhuinn a dhi-chuimhneachadh. Ma tha rùn a’ bhaird maith agus ma tha brigh a theagaisg fallain, is gann is urrainn dhuinn, saoilidh mi, tuillidh ’sa chòir de shaorsa a thoirt dh’a ann an cur a rùin an ceill. Is ann le aon mheidh a bu mhaith leam a bhi tomhas teagaisg na h-aoir, agus le meidh tur-dhealaichte a bu mhaith leam a bhi tomhas rann agus cainnt a’ bhaird. Tha e ceart gu
[Vol . 6. No. 4. p. 3]
leoir dhuit-sa agus dhomh-sa a bhi toirt breith air gnè theagaisg aoir no laoidh no searmoin ma’s e sin ar miann, agus faodaidh sinn gun naire ar barail a chur fa chomhair an t-saoghail, ma dhearbhas sinn gur fiach ar barail eisdeachd rithe. Feudaidh e bhi gur ann dhuit-sa is feaar a thig e dol a thoirt barail air na cuisibh so na do’n bhard fein. Feudaidh do bheachd mu thimchioll fior leas sluaigh a bhi na’s cothromaiche na beachd a’ bhaird; agus feudaidh t-eolas a bhi na’s farsuing agus na’s freagarraiche airson breith a thoirt air fallaineachd no mi-fhallaineachd teagaisg. Ach is dòcha, ma’s airidh am bard air an ainm, gur e a bharail-san is cothromaiche air co an rann agus a’ chainnt is freagarraiche airson a smuain fein a chur an ceill. Agus gu sonruichte tha e fior fheumail a chuimhneachadh’, an uair a bhitheas sinn a’ beachdachadh air meur d’ar bardachd rè iomadh linn d’ar n-eachdraidh, gu bheil sinn uile ro dheas gu bhi gabhail, fasan agus cleachduin ar latha fein mar riaghailt airson a bhi sonruchadh ciod a tha ceart agus freagarrach ann an rann agus gu h-araid ann an cainnt am measg ghinealach agus linntean a bha ann an iomadh doigh dealaichte bhuainn. Tha na laghannan a tha sonruchadh fallaineachd no mi-fhallaineachd teagaisg soilleir, seasmhach, buan. Ach cha’n urrainnear so a radh mu na laghannan a tha sonruchadh freagarrachd no mi-fhreagarrachd cainnt. Tha so fior ann an doigh ro shonruichte mu thimchioll Ghaidheal na h-Alba. Cha robh leabhraichean ro shiubhlach ’n am measg a ghleidheadh ceangal eadar sgireachd agus sgireachd no eadar ginealach agus ginealach. ’Se eisempleir do sgireachd agus do latha fein is riaghailt dhuit airson snas agus cubhaidheachd do chainnt. Bho chionn leth-cheud bliadhna, air Galldachd agus air Gaidhealtachd, bha doigh chainnt air a ghnathachadh ris nach eisdeamaid an diugh le tlachd; agus an diugh fein cluinnidh sinn ann an aon sgireachd comhradh nach fuilingear ann an sgireachd eile. Tha modh agus gloine ann an cainnt feumail agus dlù air cho ionmholta ri firinn ann an teagasg, no ri ceartas ann an gniomh. Ach tha firinn ann an teagasg agus ceartas ann an gniomh ’n an dearbhadh moran na’s carbsaiche air staid a’ chridhe na tha a’ chainnt a chunntas tusa salach no mi-mhodhail, ach a shaoileas mise a tha glan agus modhail gu leoir. “An ni a thig a mach as a’ bheul, is e so a shalaicheas an duine,” ach gu sonruichte an uair a tha e “a’ teachd o’n chridhe.”
Is mithich fheoraich ciamar a dh’ uisnich na Gaidheil anns an rioghachd so an aoir. Tha e coltach gu’n robh a ghnè bhardachd cumanta ’n am measg o shean. Tha Eireannach foghluimte ag innseadh dhuinn gu’n robh e ’n a chleachduin aig na baird a bhi seinn rannan eisgeil le deasghnathanna sonruichte d’an d’thug iad mar ainm Glam Dichinn, agus gu’n robh cumhachd no buaidh anns an ni so a thogadh léus no guirean air an aodann. Cho fad agus is aithne dhomh cha’n ’eil iomradh earbsach againn air cleachduin de’n t-seorsa so a bhi air a leantuinn ann an Albainn. Cha mho a gheibhear an aoir air a h-uisneachadh mar mhodh-teagaisg anns a’ bhardachd Oiseinich, ged a chithear air uairean an spiorad a tha toirt beatha do’n aoir anns a’ bhardachd sin, agus gu sonruichte anns na sean-fhocail. Ach tha aobhar no dhà againn gu bhi creidsinn, ged nach do ghleidheadh air chuimhne na seann aoirean ’n ar duthaich, gu’n robh an aoir o shean cumanta am measg ar sluaigh.
A dh’aon ni cha’n ’eil, ma dh’ fhaodte, meur d’ar bardachd is usa a’ leigeadh ar dichuimhne na an aoir. Feudaidh e bhi gu bheil e fior, mar thuirt am bard sasunnach, gu mair an t-olc a ni daoine beo ’n an deigh, agus gu bheil sinn teom air a’ mhaith a ni iad a chur anns a ùir le’n cnamhan; ach tha mi meas, ’n ar measg-ne co-dhiu, gu bheil ar cuimhne na’s fearr air deagh ghniomhan na tha i air droch ghniomhan dhaoine. Tha mi de’n bharail gu’n dearbh ar bardachd cho fad agus a tha cunntas earbsach againn mu deidhinn gu bheil ar corruich cho maith ri ar gaol teth; ach saoilidh mi gu’n gabh e deerbhadh mar an ceudna, agus is feart cliuiteach so ’n ar sluagh nach bu choir a dhi-chuimhneachadh, gu bheil ar gaol cho buan agus a tha ar corruich cho diombuan. An aite a bhi sgriobhadh easuntois ar daoine ann an umha agus an deadh-bheusan ann an uisge, is ann a tha e fior mu Ghaidheil na h-Alba gu’n sgriobh sinn an cliù le peann iaruinn anns a’ chraig, agus am mi-chliu le ar meur anns a’ ghaineamh. Tha am bard anns an aoir a’ buntainn a mhain ri nithean agus cuisean a latha fein. ’S e a rùn a bhi diteadh dhaoine a tha deanamh clì, no bhi ’caineadh agus a’ fanoid air cleachduinean nach cord ris. Cha’n amhairc e air ais air eachdraidh a’ shluaigh ach airson eisempleir no coimeas agus is gann a dh’amhairceas e idir air thoiseach air. An uair a shiubhlas an t-eucorach no a theid a’ chleachduin á fasan is gann a bhitheas moran miagh air an aoir a rinn am bard mu’n deidhinn. Is leoir dhuit a ghleidheadh air chuimhne mar a dh’ aoireas baird do latha fein eucoraich agus cleachduinean mi-cheutach do latha fein. Tha e soilleir mar so, mur teid an aoir a sgriobhadh, gur e is docha nach gleidhear air chuimhne i. Agus ma tha e fior, mar thuirt mi cheana, gu bheil na Gaidheal ann an doigh ro shonruichte deat gu euceartan dhaoine a leigeadh as an cuimhne, faodar a thuigsinn ged biodh aoirean cumanta gu leoir o shean nach biodh moran diubh air faotainn an diugh.
Agus tha an dearbhadh na’s laidire gu’n robh an aoir cumanta o shean ged tha i nis air chall ma bheir sinn fanear gu faighear brìgh na h-aoir ’n ar seann litreachas gu sonruichte anns na sean-fhocail agus anns na sgeulachdan. A rìs anns a’ cheud chunntas earbsach a tha againn mu’n bhardachd a bha siubhlach am beul an t-sluaigh, gheibhear an aoir ’n a lan neart. Anns a bhardachd Oiseinich, cia air bith mar ghleidheadh air chuimhne e, no cia b’e a’ cheud duine a sgriobh i mar tha i againne, cha’n fhaighear ach roinn de’n bhardachd a bha siubhlach am measg ar sluaigh, ged is e sin an roinn a b’airde, agus a bu chliuitiche. Is ann an leabhar Deadhan Lis-mhoir a gheibh sinn a cheud chunntas earbsach air gach gné bhardachd anns an robh Gaidheil a’ faotainn toilinntinn. Sgriobh an duine so a sios a’ bhardachd a fhuair e ann am beul dhaoine ’n a latha fein. Chaidh an leabhar a sgriobhadh o chionn tri-cheud-gu-leth bliadhna. Cha’n ’eil teagamh nach do rinneadh moran de’n bhardachd a tha anns an leabhar iomadh bliadhna roimhe sin; ach tha an cruinneachadh so’n a dhearbhadh cho firinneach air a ghnè bhardachd a bha siubhlach am measg Gaidheal an là ud anns na criochan anns an robh MacGriogair a chomhnuidh agus a tha “An t-Oranaiche” a chuir Mac-na-Ceardadh a mach ann an Glascho ’n a dhearbhadh air na h-orain a tha miaghail aig luchd-seinn ar latha-ne. Cuid de na h-orain so rinneadh o chionn corr agus ceud bliadhna; cuid eile rinneadh o chionn latha no dhà. Cha’n innis “An t-Oranaiche,” ma dh’fhaodte c’uin a rinneadh na h-orain; ach bithidh an leabhar ’n a dhearbhadh do gach linn air na h-orain is siubhlaiche an diugh, agus is airidh, ann am beachd Mhic-na-Ceardadh, air an gleidheadh air chuimhne. Air a cheart doigh cha’n innis leabhar deadhan lis-mhoir c’uin a rinneadh a’ bhardachd a gheibhear ann; ach tha e ’n a dhearbhadh air a ghnè bhardachd a bu chumanta a fhuair MacGriogair am beul an t-sluaigh, agus a b’airidh ’n a bheachd-san air a sgriobhadh ann an leabhar.
(Ri leantuinn.)
Mu Chalum Cille.
EARRANN II.
Ann an Eachdraidh Chalum-Chille tha sinn a’ leughadh gu’n robh e, air mhodh àraidh, misneachail agus làn do eud naomh. ’Nuair a thàinig e nall á Eirinn bha e làn eòlais air gach cunnart agus doilghiodas a bha roimhe; ach cha do tharruing e air ais. Ghuidh e air Dia deich-bliadhna-fichead a chur r’a bheatha, chum saoithreachadh ’na obair féin; agus bha dòchas aige, trid còmhnadh an Uile-chumhachdaich, anns an ùine sin gu’m buadhaicheadh e anns na bha ’na bheachd. Bha e comharraichte airson a ghliocais: cha’n fheudar dearbhadh a’s làidire a bhi againn air so, na ’n dòigh iongantach air an do choisinn e sìth agus càirdeas nan rìgh uaibhreach, borb, a bha r’a linn; an dòigh san do chum e suas. uachdaranachd thairis air ceudaibh eaglais a bha fo ’riaghladh ann an rìoghachdaibh a bha dealaichte o chéile ann an cainnt agus ann an cleachdadh; mar an ceudna, an
(Air a leantuinn air taobh 30.)
[Vol . 6. No. 4. p. 4]
MAC-TALLA.
A PHRIS.
Bliadhna, . . . $1 .00
Sia miosan, . . . .50
Tri miosan, . . . .25
Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.
Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.
Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh ad ach air aon taobh d’ an duileig, agus, nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.
Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton
SIDNI, 28 IULAIDH, 1897.
Tha othail mhor anns na stàitean an Iar aig an àm so mu bhi faotainn òir ann an ceann a tuath Alaska. Thatar ag radh gu bheil am miotail phriseil sin anabarrach pailt ann an cearna de Alaska; thainig soitheach gu San Francisco o chionn ghoirid a’ giùlan beagan us tri fichead duine a tilleadh dhachadh as, agus bha fiach faisg air da mhuillein dolair aca. Tha an t-àite gle dhuilich a nuigheachd, tha e anabanach fuar ’sa gheamhradh, agus cha’n eil ach tri miosan samhraidh ann. Tha na neanbh-chuileagan nam plàigh uamhasach ann; cha leig iad fois le duine latha no dh’oidhche. Thuirt fear de na daoine gu robh i na dùthaich ghràineil gu bhi innte, ach gu robh i fallain gu leòr. Tha ’n tuarasdal gle mhor, cho ard ri leth-cheud dolair ’san latha, ach tha a’ chosguis a reir; cha’n fhaighear barailte flùir na’s saoire na ceud dolair. Tha daoine aig ’m bu chòir fios a bhith, ag radh gu’n toirear mu dheich muillein dolair de dh’ òr as an aon àite chaidh fhosgladh an taobh a stigh de choig bliadhna.
Cha’n eil sinn a cluinntinn moran mu’n dol air adhart ann an Cuba aig an àm so, ach gu bheil am fiabhrus a toirt air falbh moran de da saighdearan Spainnteach, agus nach eil taobh seach taobh a’ faotainn buaidh a’s fhiach air an taobh eile. Tha sgeul air tighinn gu bheil ceannard nan ceannairceach an deigh striochdadh do na Spainntich, ach co-dhiu tha sin fior gus nach eil, tha e doribh a radh. Tha an cogadh so air leantuinn tuilleadh us fada, agus an deigh call mor a dheanamh, agus b’fhearr gu’n tigeadh crioch air.
Bha fras bhriagh uisg’ againn an so feasgar Dior-daoin. ’Nan robh a leithid air tuiteam air feadh na dùthcha gu leir dheanadh i feum mor, ach bha iomadh àite air nach d’ rainig i idir. Anns na Forks, mu cheithir mile mach as a bhaile cha do shil boinne uisge. Tha làn àm aig uisge tighinn a nise, oir tha ’n talamh air fas gle thioram.
Sgriobh duin’ àraidh nach dean sinn ainneachadh ugainn o chionn ghoirid ag iarraidh oirnn stad a chur MHIC-TALLA g’a ionnsuidh-san, agus ag iarraidh oirnn innse dha gu de uiread ’sa bh’aige ri phàigheadh dhuinn. “Cha’n eil mi smaoineachadh,” ars esan, “gu’n do phàigh mi ’n thòisich mi air a ghabhail coig bliadhn’ air ais, ach aon leth-dolar. Tha mi an dòchas gu bheil a’ chùis a’ soirbheachadh le MAC-TALLA gu math. ’s gu bheil saoghal fada roimhe. Is mi do charaid dileas, &c , &c .” Nach beag an t-ioghnadh ged a shoirbhicheadh le MAC-TALLA, ’s ged a dheanadh am fear a th’ air a cheann fhortan. ’N am biodh luchd-leughaidh a phaipeir so air fad cho dileas ’s cho dleasannach ris air duine so, nach i Ghàilig a bhiodh suas a’ bhruthach!
Tha na fiosan mu dheireadh a thainig a thaobh na Tuirce ag innse gu bheil an Sultan cho rag ’sa bha e riamh, agus a’ diùltadh ùmhlachd a thoirt do na rioghachdan mora. Tha e air innse gu bheil Breatunn air son toirt air striochdadh a dh’ aindeoin, ach tha Ruisia an aghaidh sin. Tha an cothrom aig an t-Sultan orra chionn iadsan a bhi air an roinn an aghaidh a chéile. Ach tha sinn a’ creidsinn, a dh’ aindeoin gach dàil a thatar a’ cur ’sa chùis, gu’m faigh ceartas lamh an uachdan air a cheann mu dheireadh. Cho seòlta ’s gu bheil an Trucach, agus cho fada ’n aghaidh a chéile ’s gu bheil rioghdan eile, cha mhair iad mar sin ach ùine ghoirid.
Bha an taghadh aca ann an Eilean a phrionnsa Di-màirt agus tha naLiberalsair an cur an dreuchd a rithist, ach cha’n eil àireamh cho mor a bharrachd air càch aca ’sa bh’ aca roimhe. Thatar a dheanamh a mach gu’m bi iad eadar seachd us deich na’s làidire na naConservatives .Bha muinntir Baile-Shearlot a bhòtadh air anScott ActDior-daoin, ach cha chuala sinn ciamar a chaidh e.
Reic Dr. Nansen an t-seann deise bha uime nuair a thachair Mr. Jackson air anns an àirde tuath riMadame Tussaudair coig mile dolair, agus tha i gu bhi air a gleidheadh ann an tigh-ioghnaidh. Anns an t-saoghal a tha ’n so, cha’n eil aig duin’ ach a bhi ainmeil, agus gheibh e ’n t-airgead cruaidh air ni sam bith ris an togair e dealachadh.
Cha’n eil dùthaich a’s caoimhneile tha déiligeadh ris na moitairean na Austria. Anns na deich bliadhna chaidh seachad, fhuaireadh ochd ceud duine ciontach de mhort anns an dùthaich sin, agus dhe ’n àireamh sin cha deach a chrochadh no chur gu bas ach tri duine fichead.
Thachair sgriorradh uamhasach air rathad-iaruinn ann an Denmark, air an t-seachdain s’a chaidh. Bhual aon sreath de charbadan ann an sreath eile agus chaidh ochd carbadan a chur as a cheile nan spealgan. Bha da fhichead duine air am marbhadh, agus tri fichead air an leòn.
MacCoinnich & Co.
Tha sinn an deigh stòr ùr tàillearachd fhosgladh
ANN AN LOUISBURG,
agus tha sinn aig an àm cheudna a’ cumail air adhart air an t-seann laraich,
ANN AN SIDNI.
Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.
Theid sinn an urras air an obair.
Mac Coinnich & Co.
F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC
An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.
Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J Morley.
Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.
Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.
Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.
C . H. HARRINGTON & CO.
Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seor sa, SAOR.
Caiseart dhe gach seorsa, Brogan Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.
Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. A seorsa ’s fhearr.
Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.
C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.
H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA, C. B.
THA e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.
Tha Factoridh Eureka air aon de’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.
Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.
Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Ille-mhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. MacFhionghain, Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheichair fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chlòimh chur air falbh. Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.
[Vol . 6. No. 4. p. 5]
NAIDHEACHDAN.
Chaidh Iain Hughes, fear-cumail tigh-òsda ann anCharlottetown ,a mharbhadh le tuiteam bhar carbaid a sheachdain gu an Di-ciaduin s’a chaidh. Bha e air an daoraich, agus chaidh e á cnàimh na h-amhaich.
Thainig fear Iain Balcham ann anCharlottetownri bheatha fhéin oidhche Di-dònaich s’a chaidh le deoch phuinnsein a ghabhail. Bha aige ri fianuis a thoirt an aghaidh duine a bha ’seasamh cùrtach air son a bhi creic deoch làidir, agus thainig e ri bheatha fhéin air son faighinn cuibhteas sin. Bha e tri fichead bliadhna ’sa deich a dh’ aois.
Chaidh seòladair d’ am b’ ainmHerbert Hays,a mhuinntirNewfoundland ,a chall bhar bord an t-soithich-smùide“Cape Breton”air an turus mu dheireadh a rinn i gu Montreal. Bha e tilgeadh a mach luathainn, agus thuit e thairis; chaidh e fodha mu ’n d’ fhuaireadh cuideachadh a chur g’a ionnsuidh, agus cha ’n fhacas tuilleadh e.
Fhuaireadh corp duine air an rathad-iaruinn faisg air Montreal air an t-seachdain s’a chaidh, agus e air a phraunadh cho dona ’s gu feum gu ’n deachaidh dha no tri charbadan thairis air. Fhuaireadh paipear na phòcaid air an robh“J. Mc Neil”sgriobhte, agus tha feadhain dhe ’n bharail gur ann a mhuinntir Cheap Breatunn a bha e.
Bha teas mor aca ann an Lunnainn air an t-seachdain s’a chaidh, teas air ’n do chuir iad uidhreachd mhor ged nach robh e ri choimeas ri teas na dùthcha so. Am feadh ’sa bha muinntir a bhaile a gearan air an teas, bha muinntir nan Stàitean a chaidh a null gus an samhradh a chur seachad, a sior mholadh cho fionnar ’sa bha ’n t-side.
Chaidh càraid a phòsadh o chionn ghoirid, agus iad còrr us tri mile de mhiltean o cheile. Bha fear na bainnse ann am Pretoria, an ceann a deasAfrica, agus bean na bainnse ann am bail’ Amsterdam, ’s an Ollaint. Chaidh am pòsadh a dheanamh le fiosan a chur air ais ’s air adhart air antelegraph ,agus a reir lagh nan Dùitseach, tha e cheart cho laghail ’s ged a bhiodh a’ chàraid òg taobh ri taobh.
Tha aig iasgach nan giomach ri stad Di-satharna; sin an latha air am bheil an lagh ag òrduchadh leigeil leis a ghiomach fuireach na dhachaidh fhéin gun dragh sam bith a bhi air a chur air. Bha an t-iasgach air an t-samhradh so na b’ fhaid’ air ais na b’ àbhaist dhi bhi; bha barrachd dhaoine ris an obair, agus cha do ghlac iad thar a chéile uiread ’sa b’ àbhaist a bhi air an glacadh bliadhnaichean roimhe so.
Chaidh àireamh de na soithichean-smùide tha giùlan guail gu Montreal air an t-samhradh so, air tir ’san amhuinnSt . Lawrence.Chaidh té no dha dhe naTurretsair grunnd o chionn mios no dha air ais, agus air an t-seachdain s’a chaidh, chaidh soitheach eile, anTyrair grunnd, ach fhuaireadh a toirt dheth gun chall sam bith. Feumaidh gu bheil rud-eigin cearr, nuair a tha sgiorraidhean dhe ’n t-seors’ ud a’ tachairt. Mur eil an amhuinn cunnartach, cha ’n eil an luchd-iùil cho math air cheann an gnothuich ’s bu chòir dhaibh a bhi.
Tha stampaichean na h-Iubili a’ cur mu mhuillein dolar a stigh do ionmhas Chanada nach rachadh ann mur bitheadh iad. Tha daoine cho deigheil air am faotainn ’s gu bheil iad ’gan gleidheadh gun an cur am feum idir. Mar sin tha na seann stampaichean ’gan cur am feum mar a b’ àbhaist, agus tha Riaghladh na dùthcha a’ deanamh airgeid. Tha cuid de na stampaichean air fàs gle dhaor; tha té nan ochd sentichean a’ creic an àiteachan air da dholair, agus ma chreidear na their cuid bidh a’ phris cho àrd ri coig dolair an ùine gun bhi fada.
Bha an t-side anabarrach teth air an t-seachdain so, ach o’n bha sinn cho fada feitheamh ris a’ bhlàths, cha chòir dhuinn a bhi ’gearan o’n thainig e.
Fhuaireadh cuirp nan daoine chaidh a bhàthadh ann an Glace Bay air a’ 21 latha de ’n mhios a dh’ fhalbh. Thainig corp Churtis gu tir Di-satharna s’a chaidh, agus fhuaireadh corp Umlah ann an lion ’sa mhaduinn Di-màirt.
O chionn treis a dh’ ùine air ais, bha na bancaichean a’ toirt coig sentichean bhar an dolair de dh’ airgead nan Stàitean. Tha iad a nise ’n deigh a chur mar a bha e roimhe, agus cha ’n eil iad a toirt bhar an dolair ach aon sent.
Tha moran sluaigh a’ dol air ais ’s air adhart air lochan a Bhras d’ Oir. Bha ceithir fichead ’sa coig air a’ Mharion a’ tigh’nn a stigh feasgar Di-màirt s’a chaidh. Bha ’chuid mhor dhiubh a mhuinntir nan Stàitean agus nam mor-roinnean uachdrach.
Bha ’n Comanachadh aig Drochaid an Aiseig, am Mira, la na Sàbaid s’a chaidh; bha dòrlach math sluaigh cruinn, ach cha robh uiread ’sa b’ àbhaist a bhi ann. Bi’dh ’n Comanachadh anLeitche ’s Creekla na Sabaid s’a tighinn, ’s an t-Urr. UIlleam Calder air ceann na seirbheis.
Tha mèinn a’ Reserve ag obair gu bras air an t-samhradh so, agus tha àireamh de na mèinnean eile mar sin cuideachd, ach tha sinn duilich a chluinntinn nach eil mèinn Ghowrie ach gann ag obair idir. Air a mhios s’a dh’ fhalbh cha do dh’ oibrich i ach ochd latha. Cha ’n eil sin ach bochd dhaibh-san a tha ’n taice rithe air son am beò-laind.
Iadsan a Phaigh.
An t-Urr. Coinneach Mac Coinnich, Halifax , N. S.
Alasdair Domhnullach, Braigh na h-Aimhne Deas.
An t-Urr. A. Mac Gillebhràth, Lismore , N. S.
Iain Domhnullach, Antigonish , N. S.
An t-Urr. Calum Caimbeul, Strathalba, E. P. I.
An t-Urr. Niall Mac-na-h- Innse, Cornwall , Ont.
Tormaid K. Mac Leoid, Dunbheagain, ( $2 .) Ont.
Iain D. Mac Ille-mhaoil, Dunbheagain, ( $2 .) Ont.
Eachunn Mac Fhionghain, Priceville , Ont.
R. I. Grannd, Gleann Chashion, Ont.
C . L Lister, Rat Portage, (25c.) Ont.
Murchadh Mac-an-t- Saoir, Gaylord , Mont.
R. I. Mac Eachuinn, Newton Centre, Mass.
Domhnull Mac Leoid, Detroit , Mich.
Iain F. Smith, Quesnelle , B. C.
Dr. D. H. Domhnullach, Welsford , N. B.
Domhnull Mac Amhlaidh, Mèinn aReserve .
Iain Stiùbhart, Gleann a’ Phiobaire.
Padruig Mac Fhionghain, New Canada.
Domhnull Mac-a- Phearsain, NarrowsMhora.
A. R. Domhnullach (gobha), Baddeck . $2 .00
Eos. Domhnullach, Rathad nam Frangach.
Aonghas Moireastan, Marsh Lake.
An Siorram Buchanan, Sidni.
Tormaid Domhnullach, Sidni.
Uisdean Gillios, Braigh Mhargaree.
Cairistiona Chaimbeul, Cladach-a- Tuath.
M. R. Mac Aonghais, Amaguadus Pond, 50c
Seumas R. Dughlach, Sidni. 50c
Mairi Cheanadach, Alba, 50c
Padruig Mac Raing, Mabou. 35c
Ma rinn sinn dearmad air neach sam bith cuireadh e fios ugainn gu ’n dàil. Tha da reusan againn air a bhi cur nan ainmean anns a phaipear o àm gu àm:— (1) air son gu ’m bi fhios aig gach neach a phàigh gu ’n d’ fhuair e creideas, agus (2) air son gu ’m bi fhios aig na h-uile tha leughadh a phaipeir co tha ’ga phàigheadh.
BAS.
AigKempt Road,air an naodhamh latha fichead de dh’ Iun, Mairearad, bean ghràdhach Raonuill Dhomhnullaich, tri fichead bliadhna ’sa sia a dh’ aois.
LEABHRAICHEAN GAILIG.
Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
’Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, Leis an Urr. A Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .30
Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris ainmichte. Sgriobh gu
J . G. MACKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.
CARADH
Uaireadairean
Glanadh, $0 .50
Mainspring , .60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.
NUAIR THEID THU ’BHADECK
taghail an stor
Albert I. Hart.
Tha Stor mor aige dhe na h uile seorsa bathair.
Bathar Tioram Bathar Cruaidh
Amhlan, Aodaichean, Caiseart,
Adan, Curraichean, agus iomadh ni eile.
An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.
ALBERT I. HART.
Baddeck, Aug. 1, ’90.
NIALL DOMHNULLACH,
CEANNAICHE.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B.
Tha e na fhear-gnothuich do’n. MHAC-TALLA, agus faodar pris a phaipear, agus ainmean luchd ghabhail thoirt dha.
CUIR A DH’ IARRAIDH A MHAC-TALLA
$1 .00 SA BHLIADHNA.
[Vol . 6. No. 4. p. 6]
(Air a leantuiun o thaobh 27.)
dòigh anns an d’ araich e a liuthad òigridh, a thàinig a ghabhail fòghlum fodha; agus am modh anns an do thagh e aodhairean airson a liuthad eaglais ’sa bha ’n earbsa ris. Cha ’n ann gun ghliocas mòr a bha so r’a dheanamh, air dòigh a chosnadh meas agus urram dha o gach tìr, a bha meudachadh fhad ’s bu bheò e.
Leis gach buaidh eile, tha e air ’innseadh dhuinn, gu’n robh aige cruth àrd dreachmhor; aghaidh shuilbhearra, thaitneach; guth smachdail cumhachdach, a b’ urrainn da air uairibh a thogail mar thoirm tàirneanaich; tha Abdomnan ag aithris, ann an eachdraidh a bheatha, gu ’n cluinnt’ e gu soilleir dlùth do mhìl’ air astar a’ seinn shalm.
Ach ’s ann airson a chràbhaidh, agus a dhiadhachd a bha ’n duin’ ainmeil so co comharraichte. ’Na uile chainnt, agus ’na ghiùlan gu léir bha’n spiorad so an uachdar.
Ghiùlain e air ’inntinn, anns gach còmhdhail agus anns gach àm, mothachadh daingeann beò air gnàth-làthaireachd agus sùil-choimhead an Tighearna. “An àill leat,” arsa Coibhi, an t-àrd-Dhruidh, ris air còmhdhail àraidh, “seòladh am màireach?” — “Air an treas là,” fhreagair Calum, “ma ’s deònach le Dia, ’s gu’m bi mi beò.” — “Cha ’n urrainn duit,” a deir an Druidh; “bheir mis’ air an stoirm éiridh, agus air a’ ghaoith séideadh ann ad aghaidh; sgaoilidh mi ceò agus dorchadas mu’n cuairt duit.” Fhreagair an duine naomh e, “Tha ’na h uile ni fo smachd an Uile-chumhachdaich; ’na ainm-san tha mi gabhail gach ni os làimh; fo stiùradh a fhreasdail théid mi mach, ’s cha bhi eagal orm.”
Bha spiorad na diadhachd r’a fhaicinn ’na uile ghiùlan; Bha ’bheatha air a caitheamh ann an ùrnuigh agus ann am moladh; moch agus anmoch, ge b’e àit am bitheadh e, cha do leig e aon là seachad gun ùrnuigh fhollaiseach a chur suas, am measg naimhdean, luchd-fochaid agus magaidh, bhuadhaich e sa’ chleachdadh so. ’Nuair nach robh fardoch os a cheann, no fasgadh thairis air ghlòraich esan Dia le aoradh riaghailteach agus follaiseach. A bhàrr air so, bha àmanna àraidh aige airson ùrnuigh dhìomhair ’na sheòmar féin agus ’na eaglais féin. Ann lagan uaigneach, ann an sàmhchair na h-oidhche, ’s gach aon mu’n cuairt da ’nan suain, b’ àbhaist dhà-san ’anam a dhòrtadh a mach ann an ùrnuigh do’n Dia a chruthaich e. Tha aon àit ann an eilean I far am bu ghnàth do’n duine naomh so mòran d’a ùine a chaitheamh ann an co’ -chomunn ri ’Dhia agus ri ’Shlànuighear. Tha ’n t-àit air a chomharrachadh gus an là ’n diugh fo ’n ainm Cnoc-nan-aingeal; a thaobh na barail a bh’ aig daoinibh air a ’chuideachd ghlòrmhor a bha ’g iathadh mu ’thimchioll air na h-àmannaibh naomha sin. Cha do ghabh e riamh ni air bith os làimh, agus cha do thòisich e air obair sam bith, gus ’n do ghuidh e air tùs soirbheachadh o Dhia. Mun rachadh e stigh ’na charbad beag, dh’ asluicheadh e beannachd an Ti sin a b’ urrainn a chumail o thuisleadh. Ma chaidh bainne na buaile seachad air gach là, cha deach e riamh seachad air gun a bheannachadh. ’Nuair chitheadh e ’n t-arbhar a’ teachd fo dhéis, “Gu ma beannuichte,” theireadh esan, “gu’n robh Dia airson a mhaitheis.” Ge b’e àird as an séideadh a’ ghaoth bha esan taingeil; oir bha caraid éigin ’na bheachd do’n robh i freagarrach. Cha deachaidh e riamh a stigh a dh’ amharc caraid caoimh nach bi haleluia a cheud fhàilte; agus bha cuirm spioradail aig ’anam mun d’fhuair a cholann lòn. Tha e againn uime ann an eachdraidh, gu’n deachaidh e, air àm àraidh, a dh’ amharc an naoimh urramaich sin Centigern, a bha chòmhnuidh san àite sin far am bheil baile-mòr Ghlaschu air a thogail. ’Nuair a dhlùthaich e air an tigh san robh na manaich a chòmhnuìdh, chaidh iad uile mach g’a choinneachadh le laoidhibh naomha, agus thàinig esan ’s a chàirdean air an aghaidh a’ seinn haleluia bhinn. An ìoghnadh ged a chinn obair an Tighearna ann an làimh an duine so, a bha co dùrachdach, eudmhor, seasmhach ann an ùrnuigh. Do ’n fhear-theagaisg a tha mar so a’ caitheamh a làithean tha gach nì comasach.
(Ri leantuinn.)
ELIAH.
Gu fanoideach agus gu taireil tha ’n Tisbitheach aig àm bheil fios air crioch na stri air mullach Chairmeil, a’ comhairleachadh nam faidhean breugach a tha cheana airsneulach leis gach oidheirp a rinn iad. Tha e feargach agus doilghiosach aig a’ cheart àm. Tha e feargach do bhrigh gu bheil sluagh Israeil aig an robh eolas ’us oilein a b’ fhearr, air an tarruing a thaobh le mealltaireach truaillidh nan cinneach. Tha e feargach do bhrigh gu bheil an sluagh a’ tabhairt do Bhaail an t-aoradh agus am moladh a bhuineas do Dhia a mhain. Tha ’m faidh doilghiosach, oir tha àireamh co mor a’ cathachadh an aghaidh an De ghloirmhoir a tha ’mhain o shiorruidheachd gu siorruidheachd. Tha e doilghiosach gu bheil aineolas co tiugh, co muladach agus co marbh a’ dorchachadh inntinnean ’us coguisean nam faidhean. Is ionann a tha faireachduinnean gach cridhe dirich a tha air a chuartachadh le mi-naomhachd ’us le ana-measarachd.
Innleachdan ’us creuchdan ’us gairm nam faidhean, cha’n eil stath no tabhachd annta Tha neoil an anmoich gu luath ag iadhadh mu ’n cuairt, agus tha ’n duine molach aiginneach an Tishbitheach ’ga chrioslachadh fein airson a’ ghniomh ghaisgeil a tha e dol a dheanamh. An deigh do fheoil an tairbh oig a bhi air a deasachadh, an connadh air a chur an uidheam, agus a’ chlais mu ’n cuairt air a lionadh le pailteas uisge, tha ’m faidh a’ deanamh urnuigh ris an Dia ’s Tighearn ann; agus ann an uine ghearr tha teine bho nèamh a’ losgadh suas gach ni a tha mu ’n altair agus eadhon ag imlich an uisge ’tha anns a’ chlais. Tha ’n sealladh mor so ’giulan cuimhne ’n t-sluaigh a tha ’g amharc air, a dh’ ionnsuidh an àm ’s an robh iad aineolach air cuilbheartan Bhaail agus fhaidhean. Tha agartas trom ag eiridh suas an taobh stigh dhiu, airson nan gniomharan amaideach a rinn iad. Tha iad a’ tuiteam air an aghaidh agus ag eigheach a mach: Is e ’n Tighearna fein a’s Dia ann! Is e ’n Tighearna fein a’s Dia ann! Thug an Tighearna buaidh a mach gu glormhor. Rinneadh a dheas-lamh glormhor ann an cumhachd. Ann am meud oirdheirceis chlaoidh E Ahab agus iadsan a dh-éirich suas maille ris an righ bhochd sin. Chuir an Tighearna ’mach fhearg, agus loisg E suas comhairle ’s cleachduinn nam faidhean breugach mar asbhuain. Bhuadhaich Eliah a sheas ’n a aonar ann an og-mhaduinn an latha air sliabh Chairmeil as leth gloir ’us moralachd an Tighearna. Anns an anmoch, cha’n eil cridhe am measg an t-sluaigh a tha ’comhdach na beinne, co curanta, calma, làidir, aghartach, ri cridhe ’n fhàidh. Bho ’n t-sealladh àrd uamhasach a chunnaic iad, tha ’n sluagh truagh a’ faicinn cia mar bha iad air am mealladh, cia co an-diadhaidh agus olc a bha ’n caithe-beatha, am feadh a bha iad a sleuchadh gu h-iosal ’us gu maslach do dhiathan a dhealbhadh le lamhan dhaoine. Aig iarrtus teann Eliah, tha greim air a dheanamh air fàidhean Bhaail uile—air a cheithir cheud ’s an leth-cheud.
Tamull beag roimhe so, bha iad lan misuich, ’us pròis us dòchais. A nis tha iad gun dreach, gun tuar, gun treòir. Coimhich us coigrich a tha araon annta fein, agus ’n am beachdan. Thruail iad oighreachd an Tighearna. Mhaslaich iad ainm naomha-san. Air an aobhsr sin, cha teid duine dhiu as.
Le torman ciùin tha sruth Chision a’ siubhal seachad air sliabh Chairmeil. A dh’ ionnsuidh bruaich na h-aibhne so, tha feachd Bhaail air an tarruing, agus an so tha iad air am marbhadh. Tha amhuinn Chision ag imeachd sios, ’us i air fàs dearg ’s air a truailleadh le fuil nam faidhean a thruaill an tir gu léir. Air feadh gach linn ’us ial theid iomradh a dheanamh air buaidh Chairmeil, air treòir ’us treubhantas Eliah, air mòrachd ’us neart ’us glòir an Dé is Tighearna ann, ’s air an aoradh ’s air an t-seirbheis dhileas a’s còir do gach neach ’us fine ’thabhairt Dhasan a mhàin, am feadh a bhios grian ’us gealach ann.
CONA.
Atharrachadh Cainnte.
“Ann an Ceann-tìre, ’s e groib a their iad ri h-ine, biorach ri gamhuinn, cuinneag-mhaistridh ri muidhe, agus boch ri bàthaich. ’S e càr a their iad ri càrn-slaoid, coibe ri spaid, madhalt ri sgùilean, bodhtradh ri buarach, sugan ri sioman, agus màtad ri croman-dùin. Their iad eun ri ian, deur ri diar, lòch ri loch, agus deòca ri deoch. Ri dìonas creagach ann am bruaich uillt, far am
[Vol . 6. No. 4. p. 7]
bi togail ’g a deanamh ’an ceilt, their iad tur. —Their iad cudainn ri tuba no ballan, rathad Ionbharnis; ach ’s e ciut a their muinntir Chinn-tìre rithe. Their cuid molt ri mult, balt ri bolt, cos ri cas, corc ri coirce, earna ri eòrna, agus steòll ri steall.
“Ri blòth garbh their iad romach, mu dheas oirnn. —Mu thuath their iad ris a’ bhruinn-deargan pigidh; their sinn féin biaidh ri èun sam bith. ’S e stuaididh a their iad ’an Uidhist ri stìdidh. —Ann an Arasaig their iad Tòmas ri Tómas, agus thà à ’an àite thà è. Ann an Siorrachd Rois, theireadh iad— ‘Am pac thu ’m piocaid a’m? ’ an àite mar a their sinne— ‘Am fache thu ’phiocaid agam?’ —agus Du’ic-aoi— ’an àite Dùthaich-Mhic-Aoidh. —Ann an Aruinn their iad an treigh ris an tràigh, an spèin ris an spàin, agus am bweta ris a’ bhàta. Tha cuid againn fein a their mar seo, metheir ri ri màthair, agus spein ri spàin. —Rathad Urchaduinn their iad cheana no chean ri ‘gu dearbh.’ Mu Ionbhar-aora their iad ‘mo chriosan’ ri pàisde ris am bi iad ri beadradh, an àite (mar theireadhmaide) mo cheist, mo rùn, no mo laogh thu. —Ann an Caolasaid their iad bhitheabh e, ’an àite bhitheadh e, na’m buaileabh e mi, ’an àite na’m buaieadh.
Ann am Bràighe Lochabar their iad lùgh, frùch, cùl, sùthal, ùl, ri laogh, fraoch, caol, saoghal, aol; agus tha cuid de mhuinntir Lochaber a their mùdal ri maodal, agus dorust, solust, brist, ’an àite dorus, solus, bris. Tha seo uile glé neònach; ach nach eil e dìreach cho iongantach Peadal a ràdh ri Peadar, Pòl, ri Pàl, agus Saul ri Sàl—iuntas ri ioghantas, cearchd ri cearc, bràch ri bràth, maich ri maith, agus an taol’us tigh dhiom, ’an àit an taobh a’s tigh dhiom, &c .? Dh’ fhaodainn leabhar gàbhaidh a sgriobhadh mu’n chùis seo, na’m biodh duin’ ann aig am biodh làn-eòlas, pailteas ùine, agus na bu leòr de dh-airgiod gus a chur a mach a nasgaidh.
Tha mòran fhacal anns a’ Ghàidhlig a ghabh i an iasad; mar a ta inid, caileadairachd, combaist, speuclair, eiseimpleir, caiptin, eiirneal, sgipeir drong, minister, sagart, truinnseir, clarc, simileir, salm, tiompan, trompaid, oifrinn, ifrinn, aingeal, deomhan, diabhol, paidhir, boid, bola, brot, briuthas, cîbear, calluinn, fùdar, pûthar, closaid, pàilliun, caibideal, &c .
Tha mòran de bhun-fhacail na cainnte air dol á cleachdadh; ach faodar fathast am brìgh a lorgachadh suas o’n t-sliochd a rinn tàrmach uapa, mar seo; eir (cearc); pis (cat); cuil (piast); aigle (àille); cait (driuch); fait (sgàth); frog, forg, subh (sunnd); ciom (bruid); driong (fuaim bhrònach fhann); beairt (maoin); gread (treis), &c . Mìnichidh an sìol seo brìgh an sìnnsir; eireag, piseag, cuileag, aiglean, caitean, faiteach, frogan, forgan, subhach, ciomach, drìongan beairteach, greadan, &c .” —An Treoiriche.
Tha sinagog Iudhach ann anSt . Louis, Mo,agus tha còisir-chiùil innte anns nach eil aon seinneadair Iudhach; is Criosduidhean iad uile.
As an Iar-Thuath.
FHIR-DHEASACHAIDH:— ’S fhada bho nach fhaca mi guth as an Iar-Thuath no á Manitoba na’r paipear; bha ’ur sgriobhadairean á Manitoba gle ghearaineach air fuachd a gheamhraidh sa chaidh, mar a dh’ fhaodamaid a bhi uile, ach tha mi ’n dòchas nach do reothadh am meòrain gu h-àraid an fheadhain a bhiodh a stuireadh a phinn.
A thaobh coltas an Iar-Thuath aig an am, bha ’n t-side ’cumail gu math tioram deireadh an earraich ’s a chiad chuid de ’n t-samhradh; bha aogas nan tuathanach gu math duaichnidh re an ama sin, mar gu’m biodh iad diombach ri cléireach na sìde, ach bho’n àm sin thainig uisge ’us gu leòr dheth a thug a mach gach pòr gu math, agus a thug fiamh taitneach gu h-àraid air aghaidhean a luchd àiteachaidh, ’s tha iad réidh gu leòr ris a chléireach aig an àm seo, ’g òl a dheoch-slàinte gu subhach ’s ag iarraidh air anail a leigeil car tacain.
Tha mi toilichte gu bheil MAC-TALLA a fàs na’s pailte ’n taobh seo ’s am Manitoba, ged a tha gu leor fhathast as aonais a leughas Gailig gle mhath. Bha Calum Dughalach ag ràdh rium an latha roimhe gu’n robh e dol a chur bilag bhòidheach uaine g’ar n-ionnsuidh an uine gun a bhi fada airson bliadhna dheth, ach ma chuireas gnothach àraid eile as a chuimhne e, bheir sinn ribag as romh dheireadh an fhoghair.
Gus a bhi coltach ris a chuid eile de ’n t-saoghal bha Iubili Dhoimean na Ban-Righ air a cumail suas an seo leis a h-uile greadhnachas a ghabhadh deanamh, feadhainn nach fhaca ’m baile bho chionn thri-bliadhn-deug, rainig iad air an lath’ ud a nochdadh an dilseachd. Cha’n eil teagamh nach robh nach robh Lunnainn eag no dha fos air cionn a thaobh ioghnaidhean ’us sheallaidhean iongantach, ach bha gu leòr a làthair a bha smaointean nach robh. Ur Caraid,
SEUMAS N. MACFHIONGHAIN.
Do’n Chuaich.
Fonn: —The Bonny Cuckoo.
LET . O. RUSSELL.
Mo Chùach duìl bhinn táir fáilteach linn,
’S tre coilltibh a’s blàth’ leat beidh mé san lá,
Go dtiocfaidh na sgoth’ a’s go seinfir leó,
Agus seinfidh mo Chùach insin go beo,
Cucù, cucù—go dtiocfaidh na sgoth,
Agus seinfidh mo Chùach a ris go beò.
Deirfidh na crainn ’s deirfidh na blàth,
A Chùachìn bhinn nà fàg sin go brath,
Fan linn in so’s deun samhradh go deò,
Ni sgarfair linn, fanfair go binn,
Fan linn a gcòmhnuidhe ’s deun samhradh go deò,
Fan linn a gcòmhnuidhe ’s deun samhradh go deò.
Bha dotair anns na Stàitean o chionn ghoirid a dol mu ’n cuairt air toir fir a chaidh as a rian agus a bha aige-san ri thoirt d’ an tigh-chaothaich. Fhuair e e ann an tigh-cùrtach, agus e airjury .
D. A. Mac FHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.
Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.
Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG—Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.
A. J. G. MacEachuinn,
Fear tagraidh. Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B
Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.
D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .
SIDNI, C. B.
Indurated Fibreware
Tha an seòrsa so na ’s daoire na na bucaidean ’s na tubaichean cumanta, ach ’s math is fhiach iad sin; tha iad na ’s buaine, agus mar sin ’siad a’s saoire.
THE E. B. EDDY Co
LIMITED
HULL, CANADA.
[Vol . 6. No. 4. p. 8]
Am bheil iad ’gam ionndrain o’n Bhaile.
Am bheil iad ’gam ionndrainn o’n bhaile?
Bu ghaolach le m’ chridhe ’s an ams’,
A’ chinnt gu bheil gràdhaich a guidhe,
“O! b’ fhèarr leinn gu ’n robh e so ’n dràst!”
Am fios gu ’n robh ’n croillein mu ’n teallach
A’ smuaindeachadh orms’ tha air falbh,
Dearbh-bheachd gu bheil ionndrain aig bail’ orm,
B’ ard-sholas gun tomhas an sealbh!
B’ ard-sholas, &c .
’N uair chiaras air feasgar—an tràth sin,
’Tha coisrigt’ do ’n dàn—cian nan cian—
’Bheil neach ann a luaidheas air m’ ainm-sa,
’Sa their, “ ’S fhad air falbh uainn mo mhiann?”
’S am mothaichear meang anns an òran.
’S gun mo ghuth-sa ’bhi ’còmhnadh na téis’?
No ’n duisg e teud-bhroin anns gach anam
Mi ’bhi uapa air m’ aineil, an céin!
Mi bhi uapa &c .
An suidhich iad cathair aig bòrd dhomh,
’N am eibhnis an teòghlaich ’bhi dluth,
’Nuair lasar na coinnlean a’ s’ t-seòmar,
’S na reultan ’s a ghorm-speur gu ciuin?
’N uair a ghabhas gach aon cead d’ a cheile,
’S a theid iad fa leth ’ghabhail taimh,
’M bi cuimhn’ air an fhear tha air ’aineol,
’S an guidh iad fo smalan dhomh “slaint’ ?”
’S an guidh iad, &c .
Am bheil iad ’g am ionndrain o’n bhaile,
Tra maidne, tra feasgair, no nòin?
’S na tharmaich neul duthach mu’n cuairt doibh,
Nach soillsich a ghruaim ach mo neòil-s’ ?
Bheil sugradh a’ manran cho taitneach,
’S a bha ciann a b’ ait ’bha mi leò?
No ’bheil iad o cheal, o’n nach doigh dhomh
’Bhi ’n caidribh a’ chroilein ni is mò?
’Bhi n caipribh, &c .
Comhstrith nan Litrichean.
AIR FONN— “Cabar Féidh-”
AN T-UACHDARAN.
Thuirt “A” ri “B,” mas leir duit mi
Na dean le mi-run amharc orm,
Bho’n ’s mise ceannard oirbh gu leir
Nach éisd sibh ris na labhras mi,
An ciad neach bha riamh ’san t-saoghal
Bha mise ’m aonar maille ris,
Us chanar ris an t-ainm “A”
O’n ’s e chiad ràdh rinn anail da.
O ghob na speireig ’tha ’s na creagan
Thainig an dealbh beag agam-sa,
A tha dùinte anns a bhràigh
Da spàg ’us teangamh ghaganach;
Mar dhearbhadh gun d’ thàinig beatha ’n t-saoghail
’S an ni bha marbh air cathrachadh,
Nach lionmhor ailleachd ’tha air “A”
Nach urrainn bàrd ’bhi canail air.
AN TUATHANACH.
Gu beachd, thuirt “B,” ged ’s mor do phròis
Tha beagan eòlais agams’ ort,
Thàinig mi cho math riut fhéin,
’S gach ceum aon dòigh an gabhar e:
’S ann leam-sa thàinig beatha ’s blas,
Bliochd ’us bàigh ’us barralachd,
’Us bha mi ’chomhnuidh mar ri Adhamh
Mu’n deachaidh “A” a chanail leis.
Mo dhealbh-sa thàin’ o chrodhan bò
Anns a bheil sògh ’us maitheasachd;
’Bheir im ’us càise dhuinn le ’r lòn,
’Us air son òl ’bheir bainne dhuinn,
Grudh ’us uachdar, bàrr na fuaraig,
Brith o chuach na bannaraich,
Cha b’ ionnan ’us an speireag lachdunn
Spùineadh cearcan tighe leis.
AN T-OIBRICHE.
Le smachd thuirt “C,” ’us fiamh-ghàir orr’
S àbhachdach a’ phaidhir sibh,
Le cheile ’g iarruidh a bhi àrd
’S an straic a deanamh fanoid oirbh,
Ged bha mi cruthachadh an t-saoghail
M’an robh ann h-aon agaibh-se
Cha chuala is cha chluinnt’ an drast e
Mar sàraichear le ’r glaigeal mi.
Mo dhealbh-sa thàin’ o’n dara séud
A dhealr’ o’n speur air talamh dhuinn,
Nar chitear i air tùs gach mios,
Tha “C” mar chulaidh mhaitheis oirr’
Do’n choigreach gu tric toirt iùil
’S gur àrd mo chliu o’n mharaiche,
’S ged tha mi ’m sheirbheiseach do’n ghréin
Cha nàr leam fhein sin aideachadh.
Tha ’n t-Uachdaran fodh fhallain A, toirt a chiad àite da fein, mar a bu dual da o thùs. Cha ’n ’eil an Tuathanach, B, air aon chunanta a diultadh sin dha, ach tha e ’g innseadh dha cho beag ’s as urrainn e dheanadh gun a chònadh-san. Tha C, an t-Oibriche, a leigeil fhaicinn gu soilleir gu bheil iad uile marbh ás ionnais oibre.
CALUM CAIMBEUL MAC PHAIL.
Oran Ur.
FONN.
Seinn an duan so, hug i ri hu o,
Do ’m chailin dualaich hug o ro hi,
A’s deirge gruaidhean ’s a ’s duinne cuailean,
’S gur lionmhor buaidh a th’ air luaidh mo chridh’.
Fhuair mi eòlas an iomadh àite,
Ach bean do ghràdh-sa cha ’n fhaca mi,
Na te do ghluasaid ’s do nàdur suairce
O c’àit’ an cualas an d’ fhuaradh i?
’S beag ioghnadh leam-sa na tha an déigh ort,
’S na bheil toirt spéis dhut an iomadh dòigh;
Thu modhail, ionnsaicht’, lan tùir ’us ciùne,—
’S glan, cridheil, sùnndach mo rùn geal, og.
Pearsa dhìreach, dheas, chuimir, dhealbhach,
Fo shioda balla-bhreac ’s an fhasan ùr;
Ceum aotram, còmhnard, nach lub am feòirnean,
A’s miann gach òigear do shealladh suil.
Tha do bhriathran-sa blasda, dòigheil,
Gun mheang, gun ghòraich, ’an òrdugh réidh;
Do ghuth mar smeòraich a’ seinn ’s an òg-mhios,
’S tu gabhail òrain a’s bòidhche seis.
Cha ’n e diomhanas ’chleachd mo rùn-sa
Ach snas is cùram le tùr ’ga rian;
Ro mhoch ag éirigh, go dol ri feum thu,
’S gu ’n dearbhainn fhéin nach eil éis a’d ghniomh.
Meur na chraoibh thu nach fhaodte réubadh,
’S a chinnich gle mhath ’san duthaich thall;
’S a chuid dhith bhuannaich taobh bhos nan cuaintean,
Gun chinn i suas mar bu dualach ann.
Ged bha thu sgrìob feadh na Staitean Aonaicht’,
Cha tug sin smaointean ’bha faoin a’ d cheann;
Thu soitheamh, ciallach, ro-chinn am briathran,
Mar chleachd thu riamh ma’n do thriall thu ann.
Gur buidh’ an òigear a gheibh do làmh-sa,
’S dha’n toir thu gràdh o’s cionn chàich gu léir;
O, biodh e caoimhneil, lan tuir is faighdinn,
Gun gniomh, gun fhoill ann, ’s na shaighdear tréun.
’S ge b’e àite ’s am bi do chòmhnadh,
Bi’dh paillteas stòrais ’us sòlais buan;
O, guidheam slàinte dhut, fad do làithean,
’S nuair thig am bàs dhol gu Pàrras suas.
LEIGHEAS BUAN.
Sgriobh an t-Urr. Hy . Carter, Maddock, Springfield, P. E. I,mar a leanas, ann an Iun, 1895:— “Cha’n urrainn do m’ mhnaoi labhairt tuilleadh us math muK . D. C.an deigh na rinn e air a son. Dh’ fhuiling i le droch stamaig, agus bha i ann am pian mor, cho mor ’s nach b’ urrainn dhi a cuid aodaich a chumail uimpe, agus smaoinich mi gu ’m faighinnK . D. C.dhi. Cha robh turas a ghabhadh i e nach robh e ’deanamh feum dhi, agus fada mu ’n do chuir i crioch air da bhotull bha i ail a leigheas, agus theid aice nis air rud sam bith ithe.”
Tha an litir so a nochdadh an éifeachd a th’ ann anK . D. C.agus tha ’n té a leanas ag innse gu bheil an leigheas buan. Sgriobh Mr. Carter Iulaidh 31, 1896, còrr us bliadhna ’n deigh so, “Chuir mi roimhe so litir ugaibh ag innse mar a leighisK . D. C.mo bhean. Tha i fhathast slan, ’s gu’n a seann eucail a cur dragh sam bith oirre” Sibhse tha tinn feuchaibh e. ThaK . D. C. Pillsanabarrach math air son tinneasan cuim.
C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.
NIALL Mac FHEARGHAIS,
Taillear.
SIDNI - - - - C. B.
$1 .00 air 80c.
Tha tuilleadh ’sa choir de bhathar tioram againn, agus fad da sheachdain bheir sinn seachad fiach dolair de bhathar air ceithir tasdain (80c.) a dh’ airgead. Thig mu ’m bi ’n t-am seachad agus
FAIGH BARGAN.
McDonald Hanrahan & Co.
Sidni, Iulaidh 16, ’97.
J. E. EISAN.
Pianos agus Orgain.
An seorsa ’s fhearr a thatar a creic.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, - - C. B.
[TD 33- 40]
[No . 5 a dhìth]
| title | Issue 4 |
| internal date | 1897.0 |
| display date | 1897 |
| publication date | 1897 |
| level | |
| reference template | Mac-Talla VI No. 4. %p |
| parent text | Volume 6 |