---

[313]

[Vol . 6. No. 40. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VI. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, 1 APRIL, 1898. No. 40.

ALASDAIR MAC COINNICH. Chaochail an Gaidheal gasda, dileas so, o chionn beagan us da mhios air ais ann an Inbhirnis, an Albainn, far an robh e ’gabhail comhnuidh re iomadh bliadhna. Is ann an inbhe iosal a rugadh e, ach cosmhuil ri mile Gaidheal eile, dh’ eirich e anns an t-saoghal le ’dhichioll ’us le ’thapadh fein gu aite ard, measail. Is e duine laidir, lamhach, foghainteach a bha ann; agus ann an stri nan lann bhitheadh an namhaid sud dan, a bheireadh oilbheum dha. Bha meas ’us gradh ro-mhor ’us bunaiteach aige air na Gaidheil agus air canain ’us abhaistean nan Gaidheal. Ann an 1875, thoisich e fein agus a bhrathair Uilleam, air an Leabhar-naigheachd Ceilteach. BhaCeltic Magazinega chur a mach gach miosa. Bha na Gaidheil ’us na sgoilearan a b’ fhearr ann an Albainn a’ sgriobhadh airson an Leabhair-naigheachd so. Bha fiosrachadh gle thogarrach air a thoirt seachad ann am Beurla ’s an Gaidhlig anns an Leabhar so. Thionndaidh Mac Coinnich gleusda aire nan Gaidheal agus nan Albannach gu leir, a dh’ ionnsuidh nan daoine ’bha treubhach anns a’ Ghaidhealtachd anns na linntean a dh’ aom; agus a dh’ ionnsuidh nam bard agus nan daoine foghluimte ’bha am measg nan Gaidheal o shean. Sgriobh Mac Coinnich iomadh leabhar air am bheil meas mor a nis, agus a tha ’nochdadh cia co dichiollach ’s a bha e, ’s cia co comasach ’s a bha e air Beurla ghlan, chruaidh, sgairteil a sgriobhadh. Thar leam, oir ma ’s maith mo chuimhne, ghleidh e an Leabhar-naigheachd Ceilteach air aghaidh re fichead bliadhna. B’e caraid gaisgeil, neo-sgathach nan croitearan ’us nan daoine bochd anns a’ Ghaidhealtachd a bha, da rireadh, ann am Mac Coinnich. Sgriobh e leabhar, d’ an tug e ’n t-ainmHighland Clearances,anns an tug e sgeula tiamhaidh air gach eucoir a rinneadh ann an dùthaich nan Cattach air na Gaidheil bhochda. Ged nach bitheadh annta ach ainmhidhean na macharach, cha b’ urrainn doibh barrachd naimhdeis no an-iochdmhorachd fhulang na rinn iad. Dhoirt Gaidheil Chataoibh ’us Gaidheil eile am fuil mar uisge air iomadh blar cogaidh an aghaidh Napoleoin agus as leth saorsa Bhreatunn agus na Roinn Eòrpa gu leir. Is iad na Reisimeidean Gaidhealach a b’ fhearr gaisge ’s a bu mhodha sgairt ’us cruadail anns an fheachd Bhreatunnach gu h-iomlan. Gidheadh ann an Cataobh agus ann an ionadan eile, chaidh na gaisgich ud agus an teaghlaichean a chur gun iochd, gun trocair, leis an laimh laidir as na dachaidhean diblidh a bhuineadh doibh. Thainig moran de na Gaidheal air an deachaidh an eucoir narach, an-iochdmhor so a dheanamh, do Chanada, ’s tha an clann ’s iad fein—ma tha iad fathast a lathair—sona ’s neo-eisimealach air feadh ar dùthcha fein. Beagan buidheachais do Dhiuc Chataoibh ’us do Thighearna eile maille riSellar ,an duine mosach, nimheil, ged tha na Gaidheil a dh’ fhag na criochan acasan agus a dh’ fhuiling foirneart eagalach uathasan, an diugh sona, ’s a mealtuinn soirbheachadh gasda, ’s a’ togail an cinn ’s an ainm anns gach dreachd ’us inbhe a’s modha onoir, ’us molaidh, ’us ughdarrais ann an Canada. Is gle mhaith a’s aithne do MHAC-TALLA ’s d’a chairdean lionmhor, gu d’ rugadh ann an Nobha Scotia, an Ontario, ’s anns na Roinnean eile ’bhuineas do Chanada, iomadh, iomadh Gaidheal laidir, deas, le cliabh farsuing treun, nach tionndadh a shlinnean ri namhaid air bith air muir no tir. Bha Mac Coinnich ann an Canada o chionn beagan bhliadhnachan, agus chunnaic e le ’shuilean fein, cia co mor ’s a tha ’n t-agh ’us an sonas ’s an comas airson eirigh agus a bhi teoma, cumhachdach, tabhachdach, a tha aig ar luchd-dùthcha bho aon chuan an-mhor gu cuan iongantach eile. Tha doilgheas mor orm fein gus an la ’n diugh, nach robh mi ais an tigh an trath a thainig Mac Coinnich g’ am fhaicinn le caoimhneas cairdeil. O’n bha e gun tamh gun sgios a’ togail a ghuth ’us a’ sgriobhadh co duineil, direach, geur, as leth nan croitearan, bha iarrtuis domhainn aig a chairdean gu rachadh e do ’n phàrlamaid ann an Lunnainn. Is e mo bheachd nach d’ rinn e oidheirp riamh air dol do ’n phàrlamaid, ged bha e daonnan deas ’us toileach air cuis nan croitearan a sheasamh agus a dhion leis gach eud, ’us cumhachd, ’us eolas a bha aige. Thubhairt e gu firinneach nach tigeadh gu brath àm eile anns am bitheadh a chridhe aig Diùc no Tighearna, ard no iosal, air eucoir no ainneart no cron uamhasach a dheanamh air feadh Albainn leis gach eilean Gaidhealach, air iasgair no croitear, air duine bochd gun lagh gun treoir, no air bantrach gun charaid laidir ’us le clann òga, mhaoth ri thogail ’us ri eiridinn.

B’ abhaist do Mhac Coinnich a bhi ’sgriobhadh gu pailt airson an Leabhair-naigheachd a chur e fein agus a bhrathair air chois. Sgriobh e eachdraidh nan Domhnullach agus Tighearnan nan Eileanan. Sgriobh e eachdraidh Domhnullaich Chloinn-Raonuill, agus Domhnullaich Ghlinne-garaidh. Sgriobh e eachdraidh Chloinn Mhic Mhaith. Is i mo bheachd gu do sgriobh e eachdruidh a chloinn fein, Clann Mhic Coinnich. Mur eil mi fada am mearachd, bha e sgriobhadh—an deigh dha crioch a chur air eachdraidh nan Rothach—eachdraidh nan Rosach, an uair a thainig crioch obann air a laithean ’s air an neart anns an t-saoghal so. Cha ’n e duine sean idir a bha ann, agus bha moran treoir fathast aige an uair a chaochail e. Tha briathran an t-salmadair fior, co-dhiu tha daoine òg no sean, lag no laidir, “An duine, mar fheur tha a laithean, mar bhlath na macharach, mar sud fasaidh e fo bhlath, oir gabhaidh a’ ghaoth thairis, agus cha bhi e ann; agus cha ’n aithnich ionad fein e ni ’s mo.” Bha Mac Coinnich daonnan curamach agus dichiollach ann an trusadh gach eolais a b’ urrainn da fhaotuinn thall no bhos mu dheibhinn nan clann no nan daoine mu’m b’ aill leis eachdraidh pongail, ceart a sgriobhadh. Cha ’n ann gun saothair chruaidh a chaidh thairis air iomadh bliadhna ’sgriobh Mac Coinnich na leabhraichean a sgriobh e, ’s a bheir tlachd, ’us toileachadh ’us eolas, cha ’n ann a mhain doibhsan a tha ’giulan ainm nan clann air am bheil Mac Coinnich a’ tabhairt eachdraidh fhireannaich duinn, ach mar an ceudna do gach Gaidheal eile a tha cosmhuil ri MAC-TALLA ’us rium fein, deonach a bhi ’lionadh ar cridhe ’s ar n-inntinn le eolas air buaidhean, ’us euchdan, ’us abhaistean laghach, muirneach nan Gaidheal bho ’n tainig, sinn ’us a bha mor, ’us maith ’us carthannach ’n an latha ’s ’nan inbhe fein. Dh’ fhag Mac Coinnich dileab luachmhor ’na dheigh. Shaothruich e gu duineil, eudmhor airson nan Gaidheal. Dh’ fhag e eolas ’us eachdraidh moran ni ’s fhearr ’us ni ’s beartaiche na bha iad ann an tus an laithean, le a dhichill, ’us a dheanadais. An trath a ghabhas sinn beachd air gach ni ’rinn Mac Coinnich, tha MAC-TALLA ’s mi fein a dh’ aon inntinn, ’n uair a tha sinn a’ creidsinn gur coir do gach Gaidheal ann an Canada, eisimpleir Mhic Coinnich a leantuinn, agus an culaidh-mhaitheis a dheanamh a reir an eolais agus an comais air caoimhneas agus comhnadh a bhuileachadh air a Ghaidhlig ’us air gach ni ’bhuineas do na Gaidheil.

CONA.

---

[314]

[Vol . 6. No. 40. p. 2]

SGEULACHDAN ARABIANACH.

VII. —SINDBAD AN SEOLADAIR.

CAIB. XII.

Cha do chum mi ni sam bith an cleith air an righ. Dh’ innis mi dha gach ni a dh’ innis mi dhuibh fhein; agus chuir mo naigheachd a leithid de dh’ ioghnadh air ’s gu’n d’ ordaich e gu’m biodh i air a’ sgriobhadh ann an litrichean oir, agus air a tasgadh am measg seann-sgriobhaidhean na rioghachd.

Mu dheireadh thugadh an rath an lathair an righ, agus dh’ fhosgladh na saic anns an robh na seudan agus na nithean luachmhor eile ’bh’agam. Chord gach ni a bh’ anns na saic anabarrach math ris. Bha seudan is neamhnuidean annta a bha moran na bu bhriagha na h-aon dhe’n t-seorsa a bh’ aige fhein.

An uair a thug mi an aire gu’n robh na seudan a’ toirt mor thaitneas dha, leig mi mi-fhein ’nam shineadh aig a chasan, agus ghabh mi orm de dhanadas labhairt ris mar so:— “Le ’r cead, a righ, faodaibh sibh feum sam bith a thogras sibh a dheanamh dhe gach ni a bhuineas dhomhsa; oir tha mise ’g am chur fhein agus gach ni a bhuineas dhomh gu saor ann bhur lamhan.”

Thainig fiamh gaire air, agus thuirt e, “A Shindbaid, bheir mi an aire nach sanntaich mi ni sam bith a bhuineas dhut, agus nach toir mi ni sam bith uat dhe na thug Dia dhut. An aite do mhaoin a lughdachadh, is ann a tha ’run orm a meudachadh. Agus cha leig mi air falbh as an rioghachd thu gun iomadh ni a thoirt dhut.” Cha d’ thug mi de fhreagairt air ach gu’n do ghuidh mi gu’m biodh soirbheachadh aige, agus gu’n do mhol mi e air son cho fialaidh ’s a bha e. Dh’ordaich e do dh’fhear dhe na oifigich curam a ghabhail dhiom, agus gach ni a bhiodh a dhith orm a thoirt dhomh air a chosg fhein. Rinn an t-oifigeach gach ni mar a dh’ aithn an righ dha, agus thug e fa near mo chuid badhair a chur gu sabhailte do ’n taigh anns an robh mi gu bhith ’fuireach.

Aig an uair araidh chaidh mi gach latha do chuirt an righ, far an robh mi greis a’ comhradh ris. Bha mi ’caitheamh a’ chorra dhe’n latha air feadh a’ bhaile, agus a’ gabhail beachd air gach ni iongantach a bha ri fhaicinn ann.

Is e eilean mòr do’n ainmSerendib, a th’ anns an rioghachd. Tha e direach ann am meadhain an t-saoghail, agus air an aobhar sin, tha ’n latha ’s an oidhche ’s an aon fhad o cheann gu ceann dhe’n bhliadhna. Tha ’n t-eilean dluth air tri cheud mile air fad ’s air leud. Tha ceann-bhaile na rioghachd ann an gleann maiseach, agus tha beinn ann am meadhain an eilean, agus tha e air a radh gur i beinn a’s airde a th’ air an t-saoghal. Chithear i astar thri latha seolaidh air falbh. Tha moran de chlachan luachmhor dhe gach seorsa ri ’m faotainn anns a’ bheinn so. Tha craobhan dhe gach seorsa fo ’n ghrein a’ fas anns an rioghachd so. Tha daoimein ri ’m faotainn innte mar an ceudna. Tha neamhnuidean ro luachmhor ri ’m faotainn anns a’ chuan faisge air beul na h-aimhne. Is anns an eilean so a tha ’bheinn do ’n d’fhuadaicheadh Adhamh an deigh a chur am mach a Parras, agus chaidh mi a dh’ aon ghnothach gu mullach na beinne gus an t-aite anns an robh e ’fhaicinn.

An uair a thainig mi air m’ ais do’n bhaile, ghuidh mi air an righ cead a thoirt dhomh tilleadh do m’ dhuthaich fhein; agus thug e an cead sin dhomh gu h-aoidheil toilichte.

Chuir e roimhe gu’n tugadh e dhomh tiodhlac ro luachmhor; agus an uair a chaidh mi ’ghabhail mo chead dheth, thug e dhomh tiodhlac a bha moran na bu luachmhoire na bha mi ’n duil a bheireadh e dhomh. Aig a’ cheart am thug e dhomh litir a bha e cur a dh’ionnsuidh ar righ, agus thuirt e rium, “Tha mi ’guidhe ort thoir an tiodhlac agus an litir so uamsa a dh’ionnsuidh an Righ, Haroun Alraschid, agus innis dha gu ’m bheil meas mor agamsa air.”

Ghabh mi an tiodhlac agus an litir uaithe, agus gheall mi dha gu’n tugainn do’n righ iad; agus thuirt mi ris gu’n robh mi meas gu ’n do chuir e urram mor orm an uair a dh’ earb e a leithid de ghnothach rium. Mu’n do sheol mi, chuir e fios a dh’ionnsuidh nam marsantan, ag iarraidh orra meas a bhith aca orm, agus urram a thoirt dhomh.

Bha ’n litir so air a sgriobhadh air craicionn a bh’ air ainmhidh a bha anabarrach tearc ri fhaotainn anns an t-saoghal, agus b’ e dath buidhe a bh’ air a’ chraicionn, agus bha’n sgriobhadh air a dheanamh le dath a bha eadar a bhith goirm ’s a bhith uaine. B’e so na briathran a bh’ innte:—

“Righ nan Innsean, roimh am bi ceud elefant ag imeachd, a tha chomhnuidh ann an luchairt a tha dealradh le ceud mile rubaidh, agus aig am bheil fichead mile crun a’ dealrach le daoimean a dh’ ionnsuidh an Righ Haroun Alraschid:

“Ged nach ’eil an tiodhlac a tha sinn a’ cur do ’r n-ionnsuidh ach suarach, gabhaibh e mar bhrathair, agus mar charaid, mar chomharradh air a’ chairdeas a th’ againn ruibh, agus air am bheil toil againn dearbhadh a thoirt dhiubh. Tha toil againn gu’n nochd sibh cairdeas dhuinn air a’ cheart dhoigh, oir tha sinn a’ creidsinn gu’m bheil sinn airidh air, air dhuinn a bhith ann an co-inbhe ruibh fhein. Tha sinn ’ga radh so ruibh mar bhrathair. —Slan leibh.”

B’e an tiodhlac, an toiseach, aon chupan, a bh’ air a dheanamh a aon rubaidh, a bha mu leith troidh air airde, agus mu oirleach air tuighead, lan de neamhnuidean mora; a rithist, craicionn nathrach air an robh lannan a bha cho leathann ri bonn oir, agus a chumadh gach tinneas air falbh o neach sam bith a laidheadh air; an treas ni da cheud punnd de dh’ fhiodh alois, tri fichead cnap de champhor; agus an ceathramh ni, banoglach anabarrach maiseach air an robh trusgan a bha comhdaichte le seudan ro luachmhor.

Sheol an long, agus ged a bha i uine mhor air a turus gu ruige Balsora, rainig i gu sabhailte mu dheireadh. An uine gun bhith fada thainig mi do Bhagdad, agus gun dail sam bith chaidh mi leis an litir agus leis na tiodhlacan a dh’ionnsuidh an righ. An uair a rainig mi an geata, dh’innis mi ceann mo thuruis, agus gun dail sam bith thugadh an lathair an righ mi. Thug mi umhlachd is urram dha mar a bha iomchuidh dhomh a dheanamh, agus an uair a labhair mi beagan fhacal ris, thug mi dha an litir agus na tiodhlacan. An uair a leugh e an litir, dh’ fheoraich e dhiom an robh righ Sherendib cho saoibhir agus cumhachdach ’s a bha e fhein ag radh? Leig mi mi-fhein ’nam shineadh an dara uair, agus an uair a dh’eirich mi thuirt mi, “A Cheannaird nan creidmheach, theid mi am barantas dhuibh nach ’eil aon fhacal anns na thubhairt e ach an fhirinn. Tha mise ’nam shuil-fhianuis air. Cha’n ’eil ni sam bith a’s mo a chuireadh a dh’ioghnadh air duine na meud agus maise na luchairt aige. An uair a theid e ’mach am measg an t-sluaigh, bidh e ’na shuidhe air cathair a bhios air a cheangal air druim elefant, agus bidh ard-mhaithean na rioghachd, agus uaislean na cuirte, ag imeachd air gach taobh dheth. Bidh oifigeach ’na shuidhe air a bheulaobh aig am bi sleagh oir ’na laimh; agus bidh oifigeach ’n sheasamh air chul na cathrach, aig am bi colbh oir ’na laimh, agus air barr a’ cholbh so bidhemeraldanns am bheil leith-troidh air fad, agus orleach air tiuigheadas. Bidh mile saighdear, air an eideadh ann an aodach oir, a’ marcachd roimhe air ceud elefant, a bhios air an comhdachadh le aodach riomhach.

An uair a bhios an righ ag imeachd air aghart, bidh an t-oifigeach a bhios air a bheulaobh a’ glaodhaich o am gu am le guth ard, “Faicibh an righ mor, cumhachdach, do-chiosnaichte, righ nan Innsean aig am bheil a luchairt comhdaichte le ceud mile rubaidh, agus aig am bheil fichead mile de chruin dhaoimean. Faicibh an righ a’s mo gu mor na Solamh.”

An deigh dha na briathran so a labhairt tha ’n t-oifigeach a bhios air chul na cathrach a’ glaodhaich, “Feumaidh an righ so, a tha cho mor agus cho cumhachdach, am bas fhulang.”

An sin freagraidh an t-oifigeach a th’ air beulaobh na cathrach, agus their e, “Moladh gu robh dhasan a bhios beo gu siorruidh.”

“A bharrachd air so, tha righ Sherendib cho ceart ’s cho cothromach ’s nach ’eil feum air breitheamhna anns an rioghachd. Cha’n eil feum aig sluagh na rioghachd orra. Tha iad a’ tuigsinn agus a’ deanamh ceartais le ’n lan thoil fhein.”

Thug na briathran a labhair mi mor thaitneas do’n righ. “Tha gliocas an righ sin,” ars’ esan “ri fhaicinn anns an litir a sgriobh e; agus an deigh na dh’innis thu dhomh, feumaidh mi aideachadh gu’m bheil a ghliocas airidh air a shluagh, agus gu’m bheil a shluagh airidh gu’m bhiodh prionnsa cho glic ris a’ riaghladh thairis orra.”

An uair a thuirt e so, thug e cead dhomh

---

[315]

[Vol . 6. No. 40. p. 3]

a bhith falbh, agus chuir e tiodhlac luachmhor dhachaidh leam.

An uair a sguir Sindbad a dh’innseadh mar a thachair dha air an t-siathamh turus a bha e air falbh, thug e ceud bonn oir do Hindbad, agus chaidh gach aon a bh’ aig a’ chuirm dhachaidh.

Tomas Davies agus Cainnt ar Duthcha.

Cuiridh daoine am meas is mò air an fhear do an dual feartan ainmig agus sònruichte. Am fear nach labhair ach gu h-àbhaisteach, agus nach coisich ach ann an clais chàich, cha toir càch feart air. Is iad a’ bhith bruidhinn, no ’bhith beachdachadh, no ’bhith deanamh na dh’ òrdaicheas ’anam fein gu làidir da, na fianuisean air allaileachd an duine is fearr a thuigeas agus a dh’ aidicheas an saoghal. Tha facal a shamhail so de dhuine ni ’s mo cliù na urras an duine aithrisich abhaistich. Bithidh earbsa aig a dhlùth-chàirdean as. Tha e calma, seasmhach, eagarra, dubhlanach. Giulainidh a leithid so de dhuine leasachadh an t-saoghail air aghart, agus bheir e buaidh air a chridhe dhaonna.

Carson nach toirteadh breith air na cinnidh mar so mar an ceudna? Nach eil coimhlionadh foirfe lan, nan durachdan duthchasach, feumail gun chumha, do ard-inbheachd cinnidh sam bith? Ma eignichear no ma bheannaichear air nosan, earradh, cainnt no caileachd na h-Eadailt, no an Fhraing, Lochlainn no America, cumar o fhas iad agus bithidh beachdan agus tuigse aoin air bith dhiubh air a thoineadh.

A’ chainnt a dh’ fhasàs suas le aitim no sluagh araidh, freagraidh i ri cumhacdan an teanga aca, cuiridh i an ceill gne na h-aimsireach gnathaichte aca, an caitheamh-beatha agus na cleachdaidhean aca, ceangailte mar a tha iad gun chomas dealachaidh, le aneachdraidh agus le am fearainn; agus tha a chainnt sin, thar gach cainnt eile, coma co as di, uidheamaichte gus na smaointean is bitheanta aca ’aitriseadh air an doigh is eifeachdaiche agus is daimheile.

Is ionann cainnt choimheach a thoirt air fine agus an eachdraidh-san uile a’ chuir air seacharan, buailteach do gach mearachd agus sgiorradh agus faoine an fhir-minichidh—is ionann e agus ionannachd an t-sluaigh le gach aite a’ reubadh as a cheile: —is ionnann e agus athiltean no comharraidhean gun seadh, a shuidheachadh an àite ainmean lan tuairisgeul agus brigh—is ionnann e agus oighreachd dhuthchasach charthannachd a’ chridhe a’ bhristeadh agus an sluagh a dhealachadh o an sinnsearan le aigean gun aiheal nach teid drochaid thairis air gu brath—is ionann e agus am baill-cuirp a’ dheanamh breun agus an comas iabhairt a’ chur an lughad.

Is i cainnt oigeachd sluaigh sam bith an aon chainnt dhiongmhalta shocair, a fhreagras a’ mhain agus gu h-aonarach do a lan aois agus do a shean-aois. Agus an am do ’n chainnt sin falbh, theid an sluagh anns an uaigh.

Ciod e am feum aig an Ruisianach air cainnt triobuailteach na h-Eadailt? Cia mar a thigeadh e ris a’ Ghreugach a theanga a’ chuir an cuma agus aigean a’ dhochunn le bhith bruidhinn Dùidsich air bruthaichean Hymettus no air cladach Shalamis, no air an fhasach far an robh Sparta? Agus an iomchuidh do ’n Ghaidheal fheargach, mhin-bhriathrach a chànainn shoirbh a’ threigsinn, cainnt cho sgairteil ris fein, cho binn ri ceòl, cho laidir ri tonn—an iomchuidh gu ’n treigeadh e an teanga shaor so, neo-smachdaichte, dho-cheannsachadh, sho-labhairt, air canainn mheasgta an iomadh ail, ris an abrar Beurla a dhiosgaineas agus a shlacaicheas, dh’ aindeoin a treisead, mu Ghaidheal sam bith a fheuchas rithe?

Thachair oirnn o chionn ghoirid smuain ard-inntinneach ann an “Triadan Mhochmed” chaidh a chlo-bhualadh anns na “Claran Cuimrich” le “Comunn Riaghlaidh nan Iomradh:” “Tha tri nithean ann nach seas duthaich sam bith as an eugmhais—eadhon, comunachadh ann an cainnt, comunnachadh ann an laghan, agus comunnachadh ann am fearann-treabhaidh; taobh am muigh dhiubh so, chan urrainn do dhuthaich i fhein a’ shesamh ann an sith no ann an aonachd chonaltraich.”

Cinneach gun a chainnt fhein aige, cha’n eil innte ach leth-chinneach. Is coir do chinneadh a chainnt a’ dhionadh ni ’s mo na a thir—Is didean ni ’s daingeann agus iomall ni ’s fiughaile i na dun no abhainn.

Agus bu e sin am beachd anns na h-amannan a b’ fhearr. Co an Greugach aig an robh de chridhe riamh a’ chuir air sùilean d’a luchd-dùthcha a’ chainnt Phersianach no Eiphiteach’uchd-mhacachadh anns a’ Ghreig—nach ann gu borb, lasanta a chàineadh Pericles an allmharach—nach ann gu h-eagallach a sgiursadh Cato bho ’n Fhorum am fear a bheireadh a’ chainnt Ghreugach no Cheilteach do mhuiuntir na Roimhe? Nach ann gu statail agus gu flathail a chuir a’ Ghearmailt stad air aghartas snàigeil an Fhrangias? Agus direach an deigh di sin a’ dheanamh dhùisg a’ cail suas gu caithreamach agus gu fallain as an neul anns an robh i ’na siudan roimhe.

Nan do smachdaich Pyrrhus an Eadailt no Xerxes a’ Ghreig re uine fada gu leor agus gu’m b’ urrainn daibh cainntean eile a’ sparradh orra c’àite am bitheadh an fheallsanachd bu mhàthair do àirde mac-meanmnach a’ chinnidh dhaoine? Ma ’s e eadhon an t saorsa fein, agus i air a cosnadh as ùr bhitheadh i driachanach breòite neo-thearuinte gun a’ chainnt leis an do shealg i anns a choille, anns an do rinn i aoradh aig an altair, agus an altair fo mheas, leis an do thagradh i anns a’ chomhairle, agus a thog i ann an ruathar na catha.

Ann am bàrdachd nam Fusianach tha dàn a labhras mu “Uirghioll ’s saorsa caignichte.” Call na cainnte dùthchasaich no gabhail ri cainnt a’ choigrich, is e so an suaicheantas is tùrsaiche air geilleadh—is i slabhruidh an anma: agus call iomlan na cainnte dùthchasaich, is e sin bàs; chnaimh an geimheal troimh an fheoil. Tha dochas ann an Alba; dochas daingeann airson nan Cuimreach agus airson Hungary. Chan ’eil uirghioll a’ choigrich anns a’ chiad aite agus is beag nach deach e as gu buileach am measg nan Cuimrich ’s nan Hungarianach.

Nach mi-nàdurra, nach millteach dhuinn e, measgadh chainntean Gearmailteach a’ labhairt, agus tri ceathramhan againn le fuil Ghaidhealaich ’nar cuislean. Ma chuireas sinn ris a so na h-Albannaich a thainig a nall gu Eire eadar an tritheamh agus an t-seachdamh linn deug agus na Cuimrich Ceilteach a shuidhich ann an iomadh aite amWexfordagus siorramachdan eile ann an Laighion, tha e coltach gu’m bheil coig siathamhan dhinn ’nar Ceiltich. Ciod e an gnothach againn, ma tha, le cainnt nan Sasunnach agus nah Normanach?

Fad linntean an deigh linntean bha Gaidhlig ’ga labhairt le gach cinneadh an Eire, agus gun sgeul air a Bheurla, ach aig tearc de na cathairichean agus de na h-uaislean taobh asteach de’n chrioch Shasunnach. Chan ann ach o chionn ghoirid a mhain a dh’ ionnsaich a’amhor-chuid de ’n t-sluagh Beurla.

Cha toir dad sam bith oirnn a’ chreidsinn gur maduinn na gur onarach do na h-Eirionnaich cainnt an fhir-foirnidh, a’ choimhich agus an an-sealbhadair a’ labhairt, agus uirghioll ar righrean agus ar laoich a’ threigsinn. An e gu ’n seachnamaid teanga an Ollaimh Fhodhla, Bhriain Bhoroimhe, MhicChaura agus O’ Neill, teanga Sharsfield, Churran, Mhathew, agus O’ Chonnail airson teanga Strafford agus Phoynings, Shussex, agus Chromwell! Na, leigeadh Dia!!

Ni h-eadh! gu dearbh! thig na laithean geala fhathast, gu cinnteach, itealaichidh an sean bhratach ghorm gu dosrach air ar dideanan, agus cluinnear an t-sean chainnt chiatach mhalda anns an oilthigh, anns an fheill, agus anns an t-seanadh.

Ach nam fairtlicheadh oirnn a teasraiginn, gleidhidh an oidhirp dhuinn a sean fheallsanachd, a’ fagail mar dhileab d’ ar sliochd dearbhadh neo-theagmhachd air gu’n robh cainnt againn cho anabarrach iomchuidh airson gaoil, cogaidh, gnothaich agus sogh agus a chunnaic an saoghal riamh, agus mo thruaighe, dearbhadh air cho lag-chuiseach meath-chridheil agus a leig sinn uainn i.

Nan robh Gaidhlig aigSwift, bhiodh e air a siol a chur ri taobh na dùthchasachd a shuidhich e, agus bhitheadh iad cho beothail ri cheile aig crioch na linne deireannaich. Nan robh Gaidhlig againn ’ga labhairt ann 1782, nach bitheadh e air stad a’ chuir air ath-cheannsachadh Eire? Cha’n eil e tuilleadh agus fadalach fathasd.

Is mi-fhortanach an Gaidheal aig nach ’eil ach Beurla. Tha ainmean Gaidhealach air na cnuic, air na lochan, na h-aibhnean, na dùin

(Air a leantuinn air taobh 319.)

---

[316]

[Vol . 6. No. 40. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, . . . $1 .00
Sia miosan, . . . .50
Tri miosan, . . . .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh ad ach air aon taobh d’ an duileig, agus, nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI , 1 APRIL, 1898.

Eachdraidh nan Caimbeulach.

(Air a leantuinn.)

Rugadh GILLEASPUIG, an t-ochdamh Iarla, anns a’ bhliadhna 1598. Bha e ’na fhear-cogaidh bho òige. Na shia bliadhna deug bha e air blàr a chatha maille ri ’athair an aghaidh Domhnullach nan Eilean. A thaobh ’s gu ’n robh ’athair uine fhaide ’sanSpain, bha cuisean ’na h-oighreachd air an earbsa ris glé òg. An 1626 ghabh righ Tearlach I. a stigh e do ’n Chomhairl’ -Uaignich, ’s gun e ’n uair sin ach na Thighearna Lathairn, agus mu aois ochd bliadhna fichead. An 1641 thug an righ an tiodal, Marcus Earraghaeil, da. Air an ath bhliadhna thòisich an Cogadh Sitheil eadar buidheann an righ agus buidheann na pàrlamaid—na Mor-chuisich agus na Cruinne-chinn. Bha buaireas anabarrach anns an rioghachd. Bha na h-Albannaich diombach air son an righ a bhi fòirneadh beachdan agus cleachdaidhean na h-Eaglais Shasunnach orra, agus uime sin, ghabh moran diubh taobh na pàrlamaid. Am measg na feadhnach a rinn sin bha Earraghael. Ach tha so ri thoirt fainear, nach ann an rùn cron do phearsa ’n righ a bha iad, ach a mhain air son stad a chur air nithe a bha iad a meas mar an-tighearnas. ’Nuair rinn na Cruinne-chinn prisonach de ’n righ, ghabh na h-Albannaich uamhann. Shònruich a phàrlamaid Hamilton a chur do Shasuinn le feachd a chum a theanachadh as an laimh. Bha Earraghael an aghaidh so, air a bhonn gu ’n deanadh e barrachd cron do ’n righ na dheanadh e do mhath do dh’ Alba ’dol ’san eadraiginn. ’S e rud a bh’ ann gu ’n do choinnich Cromwell, le chuid armachd, am feachd Albannach ann anLancashire, ga ’n cur air theicheadh, agus, a cumail roimhe, shuidhich e an Dun-eideinn riaghladh a bha a reir a chridhe fhéin. TheichMontrose, a bha ’cogadh gu treun air taobh an righ, do ’n Olaind. Bha Alba fo ’chasan Chromwell. Chleachd Earraghael na h-uile dichioll a chum a chumail air ais bho shail a leagail na bu truime air an tir. Bha Mac Cailean Mor e fhéin trom gu leòr air fineachan eile na Gaidhealtachd aig cuid a dh’ amaibh; ach ge be sam bith ’de choire a gheibheadh e fhein dhaibh, no am peanas a leagadh e orra aig cuid a dh’ uairean, cha bu mhaith leis iad a dh’ fhaotainn ana-cothrom bho na Sasunnaich. Agus ged ’se taobh na pàrlamaid Shasunnaich a bha e gabhail cha robh e leagte le mar bha cuisean a dol air aghaidh. Ghairm e fhein agus cairdean eile, dol air aghaidh Shasunn aintighearnail, eucorach agus mi-laghail. Air ball an uair ’thainig fios gu ’n robh an righ air a chur gu bàs, ghairm na h-Albannaich a mhac na righ, agus thug iad cuireadh dha a nall as an Olaind. ’S e Marcus Earraghael a chuir an crùn air a cheann an Sgoinne, air latha na bliadhn’ ùire 1651, agus a cheud aon de na h-uaislean a rinn umhlachd na lathair, agus a mhionnaich a bhi dileas da. Ach ’nuair fhuair Tearlach gu cathair rioghail Shasunn an 1660, rinn naimhdean a Mharcuis casaid na aghaidh a cur iomadh olc as a leith. Chuir an righ Iarla Middleton, mar fhear-ionad righ, gu pàrlamaid Alba, an 1661, far a a robh am Marcus air fheuchainn. Chuireadh as a leth gu ’n robh e ciontach de dh’ fhoill ann a bhi geilleadh do ’n rioghladh a shuidhich Cromwell ann an Alba. Fhuaireadh ciontach anns an ni so e, agus thugadh a bhinn a mach air Di-sathairne, an coigeamh la fichead de ’n Mhaigh,— “Gu ’m biodh an ceann air a thoirt dheth air an ath Dhi-luain aig Crois Dhun-eidin, agus gu ’m biodh a cheann air a ’chur suas air bir far an robh ceann Mhontroise air a chur, agus gu ’m biodh suaicheantas teaghlach Earraghael air a reubadh fa chomhair na pàrlamaid agus aig Crois Dhun-eidin.” ’Nuair ’rinneadh a bhinn aithnichte dha dh’ eisd e le ciuine, agus fhreagair e mar so,— “Fhuair mise an onair an crun a chur air ceann an righ, agus a nise tha esan ga ’m chabhagachadhsa gu crun is fearr na a chrun fhein.” Na sheasamh air an sgàlan labhair e mar so,— “Air dhomh a nise bhi ’dol do ’n t-siorruidheachd far am bheil agam ri seasamh an lathair a Bhreitheamh, tha mi a toirt fianuis nach robh lamh, air doigh air bith, agam ann am bàs an righ nach maireann, agus ’s e m’ urnaigh gu ’n gleidheadh an Tighearna an righ a tha lathair, gu ’n doirteadh E a mhor bheannachd air a phearsa agus air a riaghladh, agus gu ’n tugadh an Tighearna dha comhairlichean matha agus dileas.” So na facail mu dheireadh a labhhair e.

Bha a Marcus pòsda ri Mairearad, nighean Uilleam Dùghlas, Iarla Mhorton. Bha da mhac aige, Gilleaspuig, an t-oighre, agus Niall, triath Ardmhadaidh; agus triùir nighean, Anna, Sine agus Màiri. Bha Màiri pòsd aig Iarla Bhraidalbin. A thaobh an doigh anns na bhàsaich Gilleaspuig Earraghael, chaidh an tiodal Marcus as maille ris fhein.

(Ri leantuinn.)

BATHAR CRUAIDH.

Tha mi a nise ’cumail Bathar Cruaidh dhe gach seorsa, agus ma tha Sabh, Tuagh, Locair, Glas, Sgian, no Tairnean a dhith ort, feuch gu ’n taghal thu orm. Tha mi, mar a b’ abhaist, a’ creic Pant, Olla, Varnish , Putty,Glaine, Paipear-balla agus gach ni eile air son do thigh a dheanamh seasgair agus briagha. Tha mi ’creic gach ni gle shaor.

AONGHAS MAC LEOID,
Sidni, C. B.

BATHAR EARRAICH.

Deiseachan Fhirionnach air $3 .50, $4 .75 agus o sin suas.

Deiseachan Ghillean air $1 .75, $2 .60, $3 .00, $375 agus $4 .60.

Bathar eile a reir sin. Cha ’n eil stor anns a’ bhaile anns am faigh thu BATHAR MATH cho saor.

Tormad Domhnullach,
SIDNI, C. B.

MacCoinnich & Co.

Tha sinn an deigh stòr ùr taillearachd fhosgladh
ANN AN LOUISBURG,
agus tha sinn aig an àm cheudna a’ cumail air adhart air an t-seann laraich,
ANN AN SIDNI.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
Mac Coinnich & Co.

C . H. HARRINGTON & CO.
Flur, Min, Ti agus Siucar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
Soithichean Glaine agus Creadha, math agus saor.
Brogan, Botainnean, Rubbersagus Caiseart de gach seorsa
’GAN CREIC SAOR.

---

[317]

[Vol . 6. No. 40. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Gheibhear anns an àireamh so cunntas aithghearr air beatha a’ Ghàidheil chliùitich nach maireann, Alasdair Mac Coinnich, air a sgriobhadh gu h-ealanta le “Cona.” Tha sinn toilichte gu bheil nar comas cuideachd a dhealbh a chur anns a’ phaipear, ni tha sinn cinnteach, a thaitneas gu math ri ar leughadairean.

Chaidh màthair an Eirionnaich ainmeil nach maireann, Tearlach Stiùbhart Parnell, a lasgadh gu bàs ’na tigh fhéin ann an Avondale, an Eirinn, Di-satharna s’a chaidh. Bha i ’na suidhe mu choinneamh an teine, ’nuair a ghabh a cuid aodaich, agus ann an tiotadh bha i air a cuartachadh leis na lasraichean. Bha i air a lasgadh cho dona ’s nach robh i beò ach gu feasgar an ath latha.

Cha’n eil aig an àm so fior mhoran coltais gu’m bi cogadh eadar na Stàitean agus an Spàinn, ged a tha bagraidhean ’gan deanamh taobh air thaobh. Ach tha fior choltas na h-aimhreit air cùisean ann anChina. ThaRuisiaan deigh i-fhéin a neartachadh gu mor anns an dùthaich sin, agus tha e coltach gu’m feum Breatunn i-féin a chur an ceill na’s fhearr na rinn i roimhe so mur eil i deònach a còirichean ann anChinaa chall.

Dh’ fhalbh maighdeann d’ am b’ ainm Màiri Lorentz, á stàitVirginia, o chionn beagan ’us mios air ais, ’s i air son a dhol do ’n Chlondaic a shireadh a fortain. Chaidh ainm mor dhith, agus cha robh ach gann paipear anns na Stàitean no an Canada nach d’ thug iomradh oirre. Rainig i cho fada ri baileSeattle, far an robh aice ri feitheamh gus an tigeadh beagan de bhlàths an earraich. Am feadh ’sa bha i ’n sin, co thachair oirre ach seann leannan a b’ àbhaist a bhi aice, agus ’se bh’ ann gu ’n d’ rinn iad rèit ’s gu ’n do phòs iad. Cha ’n eil i dol dh’ an Chlondaic idir; an àite bhi cladhach air son òir mar a bha i ’n dùil, ’s ann a bhios i ’n deigh so a cumail taighe.

Beagan lathaichean an deigh do ’n t-soitheach-chogaidh “Maine” a bhi air a smùideadh as a chéile, chuir na Stàitean sgioba dhaoine a rannsachadh na cùise, agus a dh’ fhaotainn a mach ciod a dh’ aobharaich an spraidheadh. Chuir an Spàin sgioba dhaoine air an aon ghnothuch. Tha iadsan a chuireadh a dh’ obair leis na Stàitean a nise ag innse dhuinn gur h-e ’m barail-san gu ’m b’ ann o’n taobh a mach a thainig an ni sin a rinn an cron; agus tha iadsan a bha ’g obair do ’n Spàin ag innse gur h e ’m barail-san gu ’m b’ ann air bòrd an t-soithich a bha e. Cha ’n eil fhios co ghabhas creidsinn; ach a dh’ aon ni, cha ’n eil ach àireamh gle bheag a creidsinn gu robh coire sam bith aig an Spàin anns a ghnothuch. Faodaidh gu ’n d’ rinneadh an cron le Spàintich, ach cha b’ ann air aithne no le toil an Riaghlaidh a rinn iad e.

Thachair sgiorradh muladach aig Acarsaid Chloinn Fhionghain, Di-dònaich s’a chaidh, leis ’n do chaill gille beag, aois da bhliadhn’ deug, mac do Thormad Mac Fhionghain, a bheatha. Bha e ’toirt each gu deoch, agus gu gòrach cheangail e an ròp a bh’ aige ’n ceann a bheothaich mu theis-meadhoin fhéin. Air dha bhi falbh mar sin, thuit an ròp mu chasan, ’ga ’leagadh. Ghabh an t-each eagal, ’s theich e, a slaodadh a ghille as a dheigh, gus an deach e ’n sàs ann am feansa ’s ’n do bhrist an ròp. ’Nuair a chaidh an t-each air ais dh’ ionnsuidh an t-sabhuil, chaidhtear a shireadh a ghille, agus fhuair ’athair e aig an fheansa, ’se a tilgeadh na h-analach. Bha a cheann us ’aodann air an gearradh ’s air am prannadh air dòigh eagallach. Tha an sgiorradh cianail an deigh mulad mor a chur air na coimhearsnaich uile, agus tha co-fhaireachdain aca ri pàrantan a ghille bhochd air an d’ thainig crioch cho ealamh, agus cho beag dùil ris.

Tha Morair Salisbury, priomhair Bhreatuinn, gu tinn o chionn ghoirid, cho tinn ’s gu ’m b’ fheudar dha obair na dreuchd a leigeadh uaithe car tacain, agus a dhol air chuairt feuch am faigheadh e a shlàinte. Bha ’san aimn gu robh e dol as an dreuchd gu buileach, ach cha ’n eil sin ceart. Tha e a nise ’dol beagan am feobhas, ach theid treis a dh’ ùine seachad mu ’m bi e cho math ’sa bha e.

Thainig sgeul toiseach na seachdain so ag innse gu bheil Mr. Gladstone gu tinn agus a dol air ais gu mor. Cha ’n eil dùil sam bith ri e bhi beò ach ùine gle ghoirid. Dh’ innis na lighichean dha an la roimhe nach robh dòchas sam bith aca d’a thaobh, agus bha e làn riaraichte. Tha e anabarrach toilichte ’na inntinn, agus ’nuair a bhios cràdh mor air, cha toir ni faoth’chadh dha ach a bhi ’g éisdeachd ciùil.

Thachair droch sgiorradh ann an Tyndale, N. S. mu sheachd mile o bhaile Amherst, leis ’n do chaill duine d’am b’ ainm Eideard Cormier a bheatha. Bha e ’g obair air gearradh connaidh anns a’ choille, agus gille òg, mac a bhriathar còmhla ris. Bha gunna aige agus leig e an taic craoibhe e am feadh ’sa bha e ’g obair. ’Nuair a thainig e faisg air a chraoibh le ’obair, rug e air barailte a ghunna gus a chur an àite eile agus air dha bhi ’ga tharruinn g’a ionnsuidh mar sin d’ fhalbh an urchair, a dol troimh chridhe ’s ga mharbhadh air ball.

Chaidh lagh a dheanamh le pàrlamaid Nobha Scotia aig an t-suidhe mu dheireadh, leis nach fhaod neach sam bith a chuireas ’ainm ri paipear ag iarraidh cead a thoirt do dhuine deoch làidir a chreic, a bhi ’na chomhairleach ann am baile no ann an siorrachd. Tha an lagh sin a’ tigh’nn gle chruaidh air muinntir siorrachd Halifacs; bha moran dhiubhsan a bha ’cur rompa ruith air an fhoghar ’sa tighinn an deigh an ainmean a chur ri paipearan dhe ’n t-seòrsa sin mu ’n robh an lagh air a dheanamh, agus tha iad a nise air an dùnadh a mach.

Tha sgeul uamhasach air tighinn á Newfoundland. Thainig an soitheach-smuide“Greenland, ”a stigh do acarsaidBay de Verds, ’sa mhaduinn Di-satharna s’a chaidh, agus sia cuirp air fhichead air bòrd aice, air an reothadh gu bàs, agus leth-cheud duine s’a còig eile air an reothadh gu dona. Dh’ fhalbh an soitheach áSt . John’ stoiseach a mhios le tri cheud duine a dol a mharbhadh ròn. Chaidh gach ni gu math leotha, agus mharbh iad àireamh mhath. Di-màirt air an t-seachdain s’a chaidh, chaidh na daoine mach air an deigh mar a’ b’ àbhaist dhaibh; cha d’ thug iad leotha ach fior bheagan aodaich, oir is obair gle bhlàth marbhadh nan ròn. An deigh dhaibh a dhol astar math o’n t-soitheach, dh’ éirich an soirbheas, agus chaidh a chuid mhor dhiabh a ghiùlan air falbh air an deigh. Cha d’ fhuaireadh a dhol g’ an cuideachadh gu maduinn Di-ciaduin, agus an uair sin fhuaireadh gu robh sia duine fichead air an reothadh gu bàs, còrr us leth-cheud air an reothadh ’s ann an cràdh mor, agus bha tri duine fichead air nach d’ fhuaireadh sgeul idir, agus a tha, a reir coltais, air an call. Bidh iomadh ànradh agus cunnart air am fulang le iasgairean gach bliadhna. ’Se so call a’s motha agus a’s cianaile a rinneadh riamh ann an Newfoundland. Bha a chuid mhor dhiubhsan a chailleadh pòsda, agus dh’ fhag iad teaghlaichean laga ’nan deigh.

BAS.

Aig EileanChristmas ,air a 24mh latha de’n mhios, Calum Dùghlach, 86 bliadhna dh’aois. Bha e ri ceannachd o chionn leth-cheud bliadhna air ais, agus bha e ’na dhuine gle mheasail. Is mac dha Eachunn F. Dùghlach, a tha ’na fhear-pàrlamaid do’n t-siorrachd so. Bha e air a thiodhlacadh ’sa mhaduinn Di-donaich. Bha an t-Easbuig Camaran agus àireamh shagart a lathair, agus leam àireamh mhor sluaigh an giùlan dh’iunnsuidh an àit-adhlacaidh.

Gabh Deagh Chomhairle
agus ceannaich gach bathar a bhios a dhith ort bho
MATHESON , TOWNSEND & CO.

Tha stoc mor aca de Bhathar Tioram, Amhlan, Ti, Siucar, Siabunn, agus gach ni eile air an cuir tigh feum.

Tha Adan, Bonaidean, Fluraichean, Itean, agus gach ni mar sin aca do na caileagan ’s do na mnathan.

Tha gach ni a th’ aca dhe ’n t-seorsa ’s fearr, agus ’ga chreic cho saor ’sa ghabhas deanamh.

Cha chosg e sion dhut am bathar fhaicinn; bidh na cleir- gle thoileach a shealltuinn.

THA ’N T-EARRACH
air tighinn ’s an Samhradh gle fhaisg air laimh. Ma tha thu air son Deise no pairt de dheise fhaotainn, taghail aig
Niall Mac Fhearghais,
an Taillear,
agus gheibh thu do dheagh riarachadh. Tha na h Aodaichean a th’ aige math ’s bidh, iad an an deanamh a cheart cho math.
Cordaidh ’Obair Riut.

J. E. EISAN.
Pianos agus Orgain.
An seorsa ’s fhearr a thatar a creic.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, - - C. B

LEABHRAICHEAN GAILIG.

Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
’Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, Leis an Urr. A Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35

Cuirear aon sam bith de na abhraichean so leis a phosta air son a phris ainmichte.
Sgriobh gu
J . G. MACKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.

---

[318]

[Vol . 6. No. 40. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 315.)

agus na caisteil, na h-eaglaisean agus na sgireachdan, na h-oighreachdan baranach agus na Siorramachdan—ainmean a chuireas an ceill gu snasmhor gne cruthachaidh na dùthcha agus cumadh na tire, ainm cinnfheadhna, no sagairt no leughadair an àite, no an ni is cudthromaiche mu a dheibhinn. Is neo-thuigsinneach agus duilibh ri ràdh na h-ainmean so, dhaibhsan nach tuig cainnt na dùthcha.

Agus air chinnt, b’ fheairrd iad fios orra. Bhitheadh e ’na dhealbh, ’na eachdraidh agus ’na ursgeul daibh, ’na chompanach laimh riutha troimh an dùthaich agus a’ cuideachadh le an conaltradh. Innsidh Midhe a còmhnardachd, Clonmel toireachs a bhealaich, is e Fermanagh dùthaich nan loch, is e Tyrone, tir Eoghain, is ionann. Kilkenny agus Cille Naoimh Choinnich; Dunmore, is e sin an dìdean àrd; Athenry, is e sin Ath-an-Righ; agus Dunleary, is e Daingneach O’ Leary a tha ann. Is e “fionn-uisge” is mathair do’n chaigionn-fhocal“Phœnix Park, ”agus chithear an t-uisge fathast stealladh gu h-aotrom as, fagus do chachlaidh an ear am Baile-atha-Cliath.

Is Gaidhealach iad, ainmean ar fonn agus ar n-òran uile, ach tha an seadh agus am brigh a’ dol air iomrall oirnn gu tric, coltach ris an duine air an do iarradh am fonn ris an abrar, “Ta mi in mo chodladh ’na duisigh me;” ach thug esan atharrachadh ainme air, (agus bu bheag a b’ fheairrd am fonn bòidheach sin idir a leithid a dh’ ainm) “Tommy MacCullagh made boots for me. ”

Is ann an Gaidhlig a tha ’chuid is mo d’ar n-eachdraidh sgriobhta; agus an e gu’m bi sinne, comasach mar a tha sinn air Dante, Livy agus Homer a’ leughadh ’nan cainnt fein, an e gu’m bi sinne riaraichte toileach, agus sinn gun eolas againn air a’ Ghaidhlig gun chomas againn air ar cainnt mhàtharail a’ thuigsinn?

Tha e fior gu’m bheil ainmean ealdhain Gaidhealach a dh’ easbhuidh oirnn, agus gun teagamh is còir na h-ainmean gnàthach àbhaisteach a’ ghlacadh do an n-uchd. Rinn na Gearmailtich an ni ceudna, ach chan abrar iomadh-alach ris a’ chainnt Ghearmailtich d’a thaobh sin. Tha a chuid is mo de na h-ainmean so ana-cuimseach, luidseach, cearbach, no-lamhchair; is i a’ Ghreugais no an Laidionn is bun do na h-uile fear diubh nach mor, agus tha coltas cho neonach coimheach orra anns a Bheurla agus anns an Fhrangais agus a bhitheadh orra anns a’ Ghaidhlig. Aon uair agus gu’n d’ aidicheadh gu’n robh a’ Ghaidhlig na cainnt fhreagarrach air foghlum, agus airidh air a’ chùram is àirde, rachadh ar foclairean a’ mheudachadh, agus mearachadh ar sreathan.

Cha’n eil anns na tagraidhean so ach leth-sgeulan innleachdachda gu cuir an aghaidh na Gaidhlig, ach cha’n eil iad air an toirt air an aghaidh, mar is bitheanta, gus am bheil am bacadh is mo air a chuir as an rathad.

Is e so am bacadh gnàthaichte an aghaidh ath-bheothachadh na Gailig, nach tigeadh oidhirp sam bith gu feum.

Nan toireadh oidhirp sam bith air Gaidhlig a thoirt a steach air taobh an ear na h-Eire, an dara cuid troimh na sgoilean dùthchasach no anns na cùirtean lagha, dh’ fhàilneachadh e gun teagamh, agus mhùchadh ma dh’ fhaoidte buil a’ mhi-aigh so agus an calldach a’ Ghaidhlig gu buileach as. Ach cha’n eil so am beachd duine sam bith, ach mar bhruadar air na bhitheas ceud bliadhna o an latha an diugh. Agus chan ionnan so agus an rud a their sinn, eadhon, gur coir do’n Ghaidhlig a’ bhith air a h-altrum, air a teagasg agus air a meas, agus gur urrainn duinn a gleidheadh agus a meudachadh uidh air n-uidh.

Is e tha bhuainn, a’ chànainn a chuireas an ceill brigh feart agus seadh, ainmean ar laoich, ar n-aitean, ar sean eachdraidh agus ar ceòl, agus a tha air a labhairt anns a’ mhor-chuid de ar siorramachdan, a’ chànainn sin a bhith air a munadh do chlann ar n-uaislean, seach Eadailteach, Greugais no Fraingis. Bhitheadh i ni’s feumaile do fhaireachdainnean agus do aomadh-inntinn ar n-oigridh, agus ni’s tairbhiche ’nan caithe-beatha, agus bhitheadh comas labhairt, seinn no sgriobhaidh anns a’ chainnt Eirionnaich ’na mhaise ni’s fhusa laimhseachadh, agus ni’s iomchuidh do Ghaidheal no do Bhana-Ghaidheal na bhitheadh na comas an ceudna dhaibh anns a chainnt Fhrangaich no cainnt sam bith eile.

An drasd is comharra air graisge e leis na h-uaislean a’ chainnt Eirionnach a’ labhairt—is i Beurla tha aca ’ga labhairt, agus is i ’na h-aonar a tha ga munadh anns na sgoilean—agus mar is miosa gu mor, tha e air a thoirt agus air a sparradh air a chloinn le duaisean agus peanasan, gun i ’labhairt aig an tigh, oir is i cainnt am maighistirean agus cainnt chreachadairean Eire i. A nis, ar leinn, gu’m bu leor e airson a’ chùis a’ thoirt gu buil, nan tugadh uaislean Eire ionnsuidh laidir agus dian oidhirp air atharrachadh seol agus suidheachadh is fearr a’ chuir air chois an Eirinn; tha e mar fhiachaibh oirnn direach a’ thaobh deagh oilean. Agus tha sinn ag aslachadh air ard-aigne, air gràdh-dùthcha agus air cridheachan ar tuathanachais agus ar luchd-ceannaich, gun feuchainn ri cainnt dhùthchasaich gach fir ainmeil nach-mor bha riamh againn, a’ dhubhadh as gu brath o anmannan na cloinne aca. An dean sinn suaip dhiblidh thàireil le cainnt Bhriain Bhoroimhe agus O’ Chonnail, air am bheil na chuic, ha bailtean agus na h-orain air an sloinneadh air teanga luchd-fòirneart Eire?

Tha Gaidhlig air a labhairt le mu thaiream leth an t-sluaigh aig am bheil comhnuidh air taobh an iar sreath sinte o Dhoire gu Port-lairge, agus tha i coitchionn fathast taobh an ear an t-sreath sin. Nan toireadh air na maighistirean-sgoile a’ bhith mion-eolach air a’ Ghaidhlig far an aitich luchd-na-Gaidhlig, agus nan tugadh dhaibh leabhraichean-sgoile Gaidhlig, bu leòr sin gus a’ chanain a’ dhion far am bheil i fathasd beo, agus bhacadh sin muchadh na Gaidhlig leis a’ Baeurla, mar a rinneadh air na daoine ruadha le sliochd nan Sasunnach o Nuadh Eabhrac gu Nuadh Orleans.

Ach is e steidhicheadh paipear-naigheachd, a leth no a h-iomlan anns a’ Ghaidhlig, an doigh is fearr gu cuideachadh leis an teanga. Gheibheamaid ’nar cainnt fein sgeul air cuilbheartan riaghlaidh agus naigheachdan eile a dh’ fheumas sinn sireadh an diugh anns a’ Bheurla; is tric a bhitheadh Gaidlig air beulthaobh luchd-labhairt Beurla. ’gan talach agus ’gam brosnuchadh gus a litrichean a dh’ ionnsachdainn agus an uine ghoirid a brigh.

Is ann an gach cearna an t-saoghail, ach a’ mhain an so, a tha paipearan iom-chainnteach ri am faotainn. Ann an Taobh a DeasAmericagheibhear Spainnteach agus Beurla no Fraingis ann an iomadh aon diubh; gheibhear Fraingis agus Beurla ann an Taobh TuathAmerica; Gearmailteach agus Eadailteach ann an taobh tuath na h-Eadailt; Gearmailteach a’ bharrachd air an teanga duthchais ann an Lochlainn agus an Tir-fa-thuinn(Holland) :Frangais agus Gearmailteach ann an Switzerland; Gearmailteach, Fraingis agus Sclavonach ann amPoland; Fraingis agus Turcach anns an Tuirc; Magyar, Sclavonach agus Gearmailteach ann an Hungary; agus tha tri cainntean anns a’ chanton bheag sin, Grison. Gun ghuth a’ thoirt air Hungary tha an dara cainnt anns gach aite air a labhairt le àireamh sluaigh is lugha na luchd-labhairt Gaidhlig an Eirinn; agus ged a ghiùlaineas an sluagh anns gach aite leis an aon chainnt mar mheadhon air comh-mhalairt, altrumaichidh iad an te eile mar thaiag-lann eachdraidh, mar sgiathan bardachd, mar mhathair an tograidhean agus mar chomharra didean an dùthchasachd.

Comhradh nan Gaidheal.

COMHRADH EADAR TEARLACH OG AS AN EILEAN SGIATHANACH, CALUM MAC FHIONNLAIDH A MHUILE, AGUS DUGHALL MAC GRIOGAIR A PEAIRT.

(Air a leantuinn.)

CALUM.— ’De so tha mi cluinntinn a Thearlaich gum bheil againn ri fuireach an so gus nach eil fhios cuin, tha mi seachd searbh dhe ’n àite agus na ’m bithinn leam fhéin cha ’n eil fhios ciamar a dheireadh dhomh. Am bheil aig Dùghall ri fuireach cuideachd?

TEARLACH. —Is e do roghainn fuireach no falbh a Chaluim, ach bho ’n tha mi fhéin is Dùghall leat tha mi ’n dòchas gu ’m fuirich thu.

DUGHALL. —Tha fhios gle mhaith gum fuirich e, feumas e. —Nach eil Sgeul nam Fògarach agad ri aithris dhuinn fhathasd?

C. —Na abair tuille, ach las do phiob ’s dean suidhe ’s eisd ri Tearlach, siuthad a

---

[319]

[Vol . 6. No. 40. p. 7]

Thearlaich ciod e ’n ràn uamhasach a bha sud a chuala sibh?

T. —Bha sinn dhe ’n bheachd aig an àm gum b’e an ràn a chuala sinn ràn cho oillteil ’sa b’ urrainn a bhith, agus chuir e a chuid a’s mò na ’r measg, lag, trom mar bha sinn, air ar casan, cha b’ ann gun chunnart ’bhi mach air a mhuir, ’us sheall sinn a mach gu geur an rathad bha ’n fhuaim, ach bha a rithisd sàmhchair ann. “Deanamaid glaodh,” ars am“mate, ”agus le sin dh’ eigh e mach, “Ship ahoy. ” ’S gann a bha na facail as a bheil ’nuair bha ’n sgal air aithris, agus leam Domhnull beag gu chasan a nis, ag radh, “ ’S e Bran a th’ ann, ’s e Bran a th’ ann;” b’e sin abhag Sgiathanach ’bhuineadh do ’n sgiobair; dh’ eibh Domhnull air a dha no tri uairean ’s cha b’ fhada gus an cuala sinn e ’plubartaich, a’ sgiamhail, ’s a comhartaich faisg oirnn, chuir mise mach mo lamh, ’s air fhaicinn domh rug mi air a’ bheathach bhochd ’s e ’n impis toirt thairis, oir bha e air a t-snàmh fad an uine tha mi a’ smuaineachadh o na thachair mar dh’ eirich dhuinn agus maith dh’ fhaoidte faisg oirnn, sin agad Sgiathanach dhuibh fhearaibh. Bha ’n creutair bochd air meileachadh leis an fhuachd ’s am bogadh, ach thiormaich ’s shuath sinn e gu curamach, agus an deigh criomag bhreacaig, ’us drughag, fior dhrughag, uisge, thainig e thuige. Bha ’n latha nis air soillearachadh ’us thubhairt Mac-a- Ghobha gum feumadhmaid ar cead a ghabhail leis an sgiobair, bho nach robh feum no maith sam bith an corp a ghleidheadh, sinn cho fada bho thir no o luingeas sam bith a reir a h-uile coslas, agus le sin dh’ iarr e air na fir eile iad a spionadh dhe na sparran na b’ urrainn daibh ’dh’ iaruinn, agus ormsa e ’chuideachadh gus an corp a dheasachadh—O Righ! b’e sin an obair mhuladach, ach air na h-uile ni bhi ullamh, réidh, labhair no dh’ aithris am“mate”ceathramh no dha de shalm agus chuir e suas ùrnuigh ghoirid shimplidh ann am Beurla, tha mi cinnteach gun tuig sibh fhearaibh gun do luidh na facail ’sa chainnt sin, mas a cainnt i, fuar, fuar air m’ inntinnsa, agus ma ’s do thair dhaibh an déile bha fodha ’thoirt air falbh, gus an corp a leigeil a mach air a mhuir, arsa mise, “dhaoine ’se m’ fhear-dùthcha fhéin tha ’n so, an Gaidheal Albannach, mar is aithne dhuibh tha mi ’n duil, leigibh leam facal no dha a radh ann an urnuigh ’s a chainnt againn fhein ma ’s dealaich sinn. Le sin chrom iad an cinn, ’s gun ach Domhnull beag ga m’ thuigsinn, agas ma dh’ fhaoidte an abhag bhochd, rinn mi mo chridh’ a bhrùchdadh a mach cho durachdach ’s a rachadh agam air, ’us cach, feumaidh mi aideachadh, gu sàmhach, modhail, ged nach robh iad ach Gallda no nan Sasunnaich aineolach, mi-bheusach; air dhomh bhi deas thogadh an deile agus a sios ann an doimhneachd mhor a’ chuain á fradharc, gu grad chaidh corp an sgiobair bhochd—bochd ni theiream; cha robh duine ’n sin nach bu mhaith leis gum b’e fhein a bh’ ann, oir a reir a h-uile coslais cha robh romhainn ach bàs cianail. Air a ghnothuch mhuladach so a bhi seachad, thubhairt Mac-a- Ghobha gun robh e mar fhiachaibh oirnn cuir romhainn gum faodamaid bhi fada, fada gun tachairt ri long, agus air a chor sin am beagan bidh ’us deoch ’bh’ againn a shioladh a mach thun an ire ’s fhaide a rachadh e, agus, mar bha esan ga mheas, se aon bhreacag-chruinneachd ’s an latha, air a roinn na da leth, airson a mhaduinn ’s an fheasgar, agus balgam beag uisge, na b’ urrainn duinn fhaotainn, gach fear againn, “agus Bran,” arra Domhnull beag; “O,” ars am“mate, ” “Feumaidh ’h-uile fear criomag thoirt do Bhran, faodaidh e bhi gle fheumail dhuinn fhathasd.” Is maith thuig mi fhein ciamar, ach cha d’ thubhairt mi diog, ni araid ’chuir sgean orm gu goirid an deigh so, feumaidh mi innseadh dhuibh, agus b’e sin so: Chuala sibh iomradh, tha mi cìnnteach, air iasgan mora ris an abrar anns Bheurla“sharks, ”cha ’n aithne dhomh Gàidhlig orra—iasgan craosgach, fuilteach, air dath ’s air cumadh nam biorach, agus na ’m bharails’ cha ’n eil annta ach bioraich mhora dhe ’m bheil a liuthad sheòrsa “Gobagan,” their cuid riutha, ’chionn an gob fada ’th’ orra; “mudagan,” ’chionn iad ’bhi mudach, gnathad; “dallagan,” ’chionn an suilean a bhi leth duinte, ’s mar sin sios. Mata, goirid an deigh dhuinn corp an sgiobair ’chuir fodha, chuala mi fear dhe na lamhan ag radh, “Ann an ainm an Tighearna ciod e tha sin?” ’S ’nuair a sheall sinn ’n rathad bha e coimhead, ciod e bha sin ach an corp air fleodradh bhàrr an t-saile, agus mur gum b’ ann ’na sheasamh ’s a cur charan dheth, a’ dol fodha ’s a leum an uachdar a rithisd ’s a rithisd air mhodh bha araon iongantach agus uamhasach; cha b’ fhada gus an d’ rinn sinn a mach de a b’ aobhar dha so. “Is e na bioraich tha ris,” ars aon seann mharaiche, “shrac iad a bhrat; chaidh pairt dhe na chudthromachadh gu grunnd, agus tha ’n corr a’ cumail a chuirp na sheasamh ’san uisge mar tha sibh a’ faicinn, chunnaic mi ’leithid roimhe, ach cha ’n fhada mhaireas e, gheibh na beathaichean grannd’ aige gu goirid;” agus mar thubhairt b’ fhior, oir ann an tiota beag leum biorach mor, glas, ghorm, leathach as an uisge, agus air beirsinn air a chorp, sios fodh ’n uisge, shlaodadh leis e agus cha ’n fhaca sinn tuilleadh e.

(Ri leantuinn.)

O CHIONN còrr us bliadhna, sgriobh an t-Urr T. Watson, áCoburn , Ont. ,mar a leanas:— “Tha K. D. C. an deigh atharrachadh mor a thoirt orm, aon uair ’s gu ’n do thoisich mi air a ghabhail. Tha tinneas mo stamaig air falbh gu buileach, agus tha mi na ’s slàine na bha mi o chionn bhliadhnaichean. Tha mi creidsinn gu bheil e cheart cho math ’sa tha iadsan a tha ’ga dheanamh ag radh.

(Aug. 14, 1896) sgriobh e rithist:— “Tha mi toilichte innse gu bheil an leigheas a rinn K. D. C. orm buan.”

K. D. C. Bu choir e bhi anns a h-uile dachaidh, on tha e math air gach eucail bheag us mhor a tha buailteach do ’n stamaig, a leigheas.

ThaK . D. C. Pillsanabarrach math air son tinneasan-cuim. Ma ghabhair iad comhla ri K. D. C. leighsidh iad teanntachd.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C B.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .
SIDNI, C.B.

BADDECK , - - C. B.
Airson a stor a dheanamh na ’s deiseile ’s na ’s feumaile dhaibhsan a tha ’deanamh gnothuch ris, tha
Albert I. Hart
a’ nise deiseil air son taillearachd bhan a dheanamh. Tha a’ chuid sin de ’n ghnothuch fo churam Miss Isabel Nic Thearlaich, a fhuair a h-ionnsachadh am Boston ’sanNew York.Gheibh iadsan a thig g’a h-ionnsuidh an
DEAGH RIARACHADH.
BADDECK , - - C. B.

THA EARBSA
aig daoine ann am maidsichean Eddy— ’nuair a chi iad an t-ainm air a bhocsa bidh fhios aca gu bheil iad math. Tha seorsachan air an deanamh, agus gheibh thu barrachd fiodha air son do chuid airgeid, agus seorsaichean eile rithist a tha coltach ri maidsichean Eddy, ach tha iad gle ao-coltach riutha an am an cur gu feum.

Tha ’n t-ainm so na urrais air mathas.

—THE—
E. B. EDDY Co., Limited,
Hull, Canada.

---

[320]

[Vol . 6. No. 40. p. 8]

An Gaidheal Uasal.

DUANAG DO ’N URR. ANNDRA MAC-GILLEBHRATH.

LUINNEAG.
’S toil leam fhin an Gaidheal uasal
Nach cuir suarach cainnt a shinnsre;
’S toil leam fhìn an Gaidheal uasal.

Fhuaradh litir ghrinn an dé leam,
A dhùisg eibhneas suas am inntinn,

Air a sgriobhadh sios gu soilleir,
Is coig dollair mar cheann-crich’ oirr’.

A chraobh-sgaoileadh cliu nan Gaidheal
Anns na dànaibh blasda, brioghmhor,

Bhiodht’ a seinn an tir nam fraoch-bheann,
Tir nan laoch nach coisneadh dimeas;

Tir nam ban ’bha caoimhneil, stòlda,
Tir nan òighean stuama, siobhalt’;

Tir nam filidh b’ àirde buadhan,
Tir an t-sluaigh sin bho ’n do chìnn sinn.

Fhuair mi sud bho shàr dhuin’ -uasal,
D’ am bu dual bhith daimheil, dileas;

Fear nach d’ thug a chridh’ do ’n t-saoghal
No do dh’ fhaoineasan gun bhrigh annt’.

Fear a chleachd bhith aoibheil, fialaidh;
Chiteadh riamh a làimh ga ’sineadh.

Fear de shliochd nam Bràthach greannmhor
A bha ’n Innse-Gall nam birlinn.

Thainig e bho ’n churanta chalm’ ud,
Ris an earbt’ an àm na strithe,—

Anndra Mor nam Madadh-alluidh,
Sealgair barraichte ’s na frithean.

’S iomad fiadh thug e bho ’n aonach,
’S iomad faol-chu chaidh gu dith leis.

Thainig e bho ’n chonnapunn dhearbht’ ud,
Mu bheil eachdraidh Alba ’g innse,—

Lachainn Mor ’bha ’n Dubhairt mhùirneach
Nam fear sùnndach, seasmhach, rioghail.

Thainig e bho ’n churaidh ghasd’ ud,
’Chumadh smachd air luchd a mhioruin,—

Eoghan Dubh, an sàr cheann-armailt’,
Triath Chlann-Chamshroin nan lann liomhte.

Guidheam buaidh le fear na bàighe
Fhad ’s a dh’ fhàgar e ’san tìr so;

’S aingil De a bhith mu ’chluasaig
’Nuair thig gairm a nuas bho ’Righ air.

GLEANN-A- BHAIRD.
An 10mh la de ’n Mhàrt, 1898.

Tha Mo Run air a Ghille.

Do Dhomhnull Donn, mac fhir Bhothiuntinn, le nighean Tighearna Ghrannd. Bha duil aig’ i so a phosadh, mar bhi gu ’n deachaidh e fein ’s a h-athair a mach air a cheile.

Tha mo rùn air a ghille,
’S mor mo dhuil ri thu thilleadh,
’S mi gu siubhladh leat am firach
Fo shileadh nam fuar-bheann.

Tha thu ’d mhac do dh’ fhear Bhothiuntinn,
’S mise nighean Tighearna Ghrannda,
’S rachainn leat a null do ’n Fhraing
Ged bhiodh mo chairdean gruamach.
Tha mo rùn air a ghille, &c .

Gur h-e m’ athair rinn an do-bheart,
Mise chumail gu ’n do phòsadh,
Shiubhlainn leat ged b’ ann da ’n Olaind
Ach do choir a bhuannachd.

Nall a’s e mo cheist a fiuran,
Domhnull Donn mac fhir Bhothiuntinn,
Fada us farsuinn a tha cliu
Air murnan na ’m ban uaisle.

Nail a’s e mo ghaol an t-oig-fhear
Domhnull Donn an leadain bhoidhaich;
Tha thu ’n fhior-fhuil aid gun fhotus,
Domhnullaich a chruadail.

’S iomad nighnag a tha ’n toir ort,
Eadar Inbhirnis ’us Morair;
Ged a bhiodh air crùn do storas
Phosainn anns an uair thu.

Tha do phearsa cuimir, dealbhach,
’S math thig eididh dhut ’us armachd;
Bu tu ’n curaidh treun, neo-chearbach,
Meamnach anns an tuasaid.

’S math thig féile dhut ’s an fhasan,
Boineid ghorm ’us cota breacain,
Osan gearr ’us tri chuir ghartan,
’S glas-lann air do chruachan.

Cha ’n eil òganach cho ainmeil
Riut s’a chearna so de dh’ Albuinn,
’S meirg a dhuisgeadh suas gu fearg thu,
’N àm nan arm a bhualadh.

Mur e so an t-òran a tha dhith air ar caraid, cuireadh e fios ugainn, agus bheir sinn ionnsuidh eile. Tha sinn fada an comain an fhir a chuir an t-òran so g’ ar n-ionnsuidh; ged a dh’ iarr e oirnn gun ainm a chur ris, faodaidh sinn a radh gu ’n do chuidich e leinn anns an dòigh cheudna uair no dha roimhe.

Amherst Boot & Shoe Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A’ Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Amherst Boot & Shoe Mfg. Co.

H. D. Mac Ille-Mhaoil,
Stewartdale , C. B.
Cloth,Drogaid, agus Plaideachan “Eureka.”
Mu dheich air fhichead seor sa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a gabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor; taghail aige neo sgriobh uige.

[Dealbh]
Tha sinn a nise ’nar luchd-gnothuich aig a
CHANADACARRIAGE Co. ,
air son Eilean Cheap Breatunn. Ma tha carbad de sheorsa sam bith a dhith ort, cumhnaidh tu airgead le ’cheannach uainne.

F . FALCONER & SON.
Sidni, C. B.
Tha sinn a’ cumail acuinn-each, carbadan agus trungaichean.

Tha sinn a cumail an aite so do
MACDONALD , HANRAHAN & CO. ,
’Nuair a gheibh iad am bathar ur a stigh, bidh tuilleadh aca ri radh ri ’n cairdean.

C’AIT AM FAIGH MI?
Saibh, Glasan, Luaidhe, Sgeinein, Lainntearan, Sguabaichean, Paipear-tearra, Paipear-tubhaidh.
Olla, Fudar, Glaine, Siosaran, Tairnean, Bucaidean, Tuaghannan.
GHEIBH AIG
C . P. MOORE,
Sidni, C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG—Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.