[Vol . 6. No. 42. p. 1]
MAC-TALLA
AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH
VOL. VI. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, 15 APRIL, 1898. No. 42.
ONTARIO.
Is e Ontario an roinn a’s fhearr agus a’s beartaiche ann an Canada. An trath a bhitheas luchd-aiteachaidh Ontario ’faotainn beim no oilbheim, is abhaist leo ’bhi ardanach agus a bhi ’g radh, gur iadsan a tha ’cumail suas na dùthcha gu leir agus a tha ’paigheadh a chuibhrionn gu fada ’s modha de gach airgiod ’us riadh a tha Canada ’paigheadh airson gach obair mhor, ’us rathad-iaruinn, ’us claise dhomhainn uisge ’tha air an deanamh ’s air an togail a chum gu faigh malairt na dùthcha cothrom ni ’s fearr agus comhnadh a’s airde, ’s tearuinteachd a’s modha. Gun teagamh air bith tha Ontario lan de dhaoine dichiollach, tuigseach, teoma. Tha na Gaidheil lionmhor ann an Ontario, ’s is iomadh obair ghoirt agus spairn chruaidh a rinn iad ann an gearradh sios nan craobhan arda ’s tiugha, agus ann an glanadh an fhearainn a chum ’s gu deanadh iad fein agus an teaghlaichean aiteachadh ann agus gu tugadh iad barr reamhar as an talamh chaoimhneil, ghasda ’bhuineadh doibh agus a tha gle chumanta ann an Ontario. Bithidh daoine ’labhairt le iongantas nm dheibhinn nan cisean beartach a tha air an trusadh ann am Montreal no ann am Baile Chnoic Rioghail. A’ chuid gu fada ’s modha de gach malairt ’us bathar a tha ’tighinn gu Montreal, is ann an Ontario tha e faotainn margaidh ’us airgid. On tha Montreal aig ceann na mara ’s gu bheil comas aig gach long mor ’us bata-smùide teachd a nis air Amhainn Lawrence gus a’ bhaile ghasda so, bithidh ré gach ginealach àite mor, measail, oirdheirc aig a’ bhaile so ann an surd ’us dichioll, ’us malairt, ’us maoin, ’us tapadh Chanada. Ged tha moran Fraingich a’ tuineachadh ann am Montreal, (agus da rireadh, is e daoine lunndach, gun treoir, no duinealas, no sgairt a tha annta gu bitheanta), tha àireamh mhor de Shasunnaich, ’us Albannaich ’us Eirionnaich anns a bhaile ud, mar an ceudna. Tha iad aghartach, seolta, curamach, agus mar so tha ionmhas pailt aca, ’s tha iad gle fhaoilidh le ’n airgiod ann an cuideachadh a thoirt do gach cuis ’us ni ’tha feumail, a tha maith agus a tha airidh air comhnadh agus cairdeas. Tha MAC-TALLA ’s mi fein daonnan faicilleach nach toir sinn oilbheum do charaid air bith a tha againn, mu dheibhinn luchd-riaghlaidh agus riaghlaidh na dùthcha anns gach roinn a tha ’ga deaanamh suas. Bha taghadh pàrlamaid ùir againn ann an Ontario o chionn seachduinn no dha. Tha gu cinnteach, ioghnadh mor air iomadh neach gu do chaill luchd-riaghlaidh Ontario àireamh mhor de ’n ughdarras, agus gu bheil a nis am measg nan ceithir fichead ’us ceithir deug ball ann am pàrlamaid Ontario, ach beag an àireamh cheudna aig an da chuideachd anns am bheil Ontario air a roinn. Is e an Ridir Olibher Moat a tha ’nis ’n a uachdaran air Ontario, a bha ré iomadh bliadhna aig ceann luchd-riaghlaidh Ontario. Is e smior a Ghaidheil a tha ann, ged nach labhair e facal Gaidhlig. Bha e daonnan curamach, faicilleach agus seolta. Bha cuibhrionn mhor de dhaoine Ontario ’cur muinghinn laidir ann agus a’ creidsinn gu robh e firinneach, onorach, agus nach deanamh e ni air bith a bha cearr no mionorach. Is e Iain Sandfield Mac Dhomhnuill a bha air ceann luchd-riaghlaidh Ontario ann an 1867, an uair a thoisich Canada le nasgadh a roinnean, air seolaidearachd dhuineil, sgairteil a dheanamh dhi fein am measg rioghachdan an t-saoghail. Is ann do Ghaidheil Ghlinne-Garaidh a bhuineadh Iain Mac Dhomhnuill, —mac duine gle bhochd a bha ann. Le ’chruadal, le ’thapadh ’s le ’neart fein, dh’ eirich e bho inbhe iosal gus an robh e aig aon àm ’na fhear-iùil do Chanada iochdrach ’us uachdrach, am feadh a bha ’phàrlamaid ann an Cuebec. Gus an latha ’n diugh cha robh e comasach do neach air bith air aona gniomh a bha cearr, no mi onorach, no mi-uasal a thabhairt ’n a aghaidh. Bha e curamach, neo-sporsail, agus air an aobhar so dh’ fhag e uamhas airgid ann an ciste Ontario ’nuair a thainig crioch air a riaghladh ann an Ontario. An luchd-riaghlaidh a thainig ’na dheigh tha iad daonnan ag radh gu bheil saoibhreas anabarrach aig Ontario. Tha daoine geura, duineil eile ’foighneachd c’aite am bheil an t-airgiod lionmhor so? C’aite an deachaidh e? Cha ’n urrainn do fhear ionmhas Ontario solus glan, dealrach a chur air a cheist so, agus air an doigh anns do sgaoileadh ionmhas mor Ontario. Is e so aon aobhar sonruichte ’thug air ar luchd-taghaidh dol co calg-dhireach an aghaidh luchd-riaghlaidh Ontario. Tha na Staidean gun tamh, gun sgios, ag atharrachadh an laghannan an aghaidh Chanada. Chuir iad cis eagalach, amaideach an uiridh, air gach fiodh a bhuineas do Chanada. Tha iadsan a reir gach coslais ag innsidh na firinn an uair a tha iad ag radh gu bheil frithean luachmhor Ontario air an gearradh sios airson obair ’us maoin a thabhairt do mhuillnean sabhaidh Mhiscigain. Is ann le tuaiream ghasda ’tha daoine Ontario ’creidsinn agus a’ cumail a mach gu bheil a’ cheud choir aig Ontario fein, air gach cosnadh ’us malairt a thig as a frithean fein, agus nach eil coir, agus nach bi coir gu brath aig na Staidean, leis gach lagh chearr, ’us chruaidh a’s aithne doibh a dheanamh, air na frithean ’s air gach ni priseil ’us luachmhor eile ’tha ann an Ontario, ’s a bhuineas do mhic Ontario fein. Is gle bheag a bheir na Staidean seachad ma ’s urrainn doibh a ghleidheadh. Is e ceist nam frithean aobhar eile ’thug air Ontario dol an aghaidh a luchd-riaghlaidh ann an tomhas iongantach.
CONA.
Cha ’n eil atharrachadh mor air cùisean eadar na Stàitean agus an Spàinn o chionn seachdainn, ach gu bheil e sior fhàs coltach ri cogadh. Tha pàirtidh làidir anns na Stàitean a tha a reir coltais suidhichte air cogadh a thoirt air an dùthaich, ge b’e de chosgas e dhi; tha an rùintean féin aca ’san amharc, agus tha iad deònach ni sam bith a dheanamh air son an toirt gu crìch. A reir gnàths nan rioghachdan, cha’n eil còir sam bith aig na Stàitean air a dhol a chuideachadh nan Cubach, oir is iochdarain do’n Spàinn iad, agus tha còir laghail aice air an cuid ceannairc a chur fodha mar a’s fhearr is urrainn dhi. Tha iadsan a tha ’g iarraidh a dhol a chogadh ag radh gur ann air son stad a chur air an dòrtadh-fala a tha iad, ach cha’n eil an sin ach lethsgeul, agus cha mhor a tha toirt creideis dhaibh. Tha an Spàinn an deigh sith a ghairm ann an Cuba, ach cha’n eil sin ach air son cothrom a thoirt dhi fhéin agus do na Stàitean air tighinn gu còrdadh. Tha na bha de mhuinntir nan Stàitean ann an Cùba an deigh an t-eilean sin fhàgail. Fhuair iad òrdugh bho riaghladh nan Stàitean sin a dheanamh o chionn còrr us seachdain. Rinneadh sin air eagal gu ’m bristeadh an cogadh a mach agus gu ’m biodh iad air an cur gu bàs.
Cha ’n eil an leabhar “Clàrsach an Doire” againn aig an àm so idir, ach tha dùil againn ris an ùine ghoirid. Tha dithis no triùir a chuir g’a iarraidh a dh’ fheumas feitheamh seachdain no dha gus am faigh sinn tuilleadh de na leabhraichean.
[Vol . 6. No. 42. p. 2]
GILLEASBUIG AOTROM.
LE NIALL MAC LEOID.
Bho chionn tri fichead no ceithir fichead bliadhn’ air ais, mu ’n robh taighean bhochd air an togail feadh na Gaidhealtachd, cha robh cearn no baile de ’n dùthaich anns nach robh neach-eigin a chòmhnuidh a bha dol bho ’n ainm “amadan.” Bha na h-amadain sin de chaochladh gne, cuid dhiubh faoin, neo-chiontach, gun cheilg mar an leanamh beag, cuid eile dhiu borb, seolta, garg agus crosta, agus mar a thachair do gach cearn eile de ’n dùthaich, bha a chuid fhein aig Eilean-a- cheò dhiubh. Ach am measg amadain an eilean air fad dleasaidh “Gilleasbuig aotrom” an t-ionad is àirde. Bheireadh amadain eile an eilean an t-àite sin dha, agus theireadh Gilleasbuig fhein gun robh làn chòir aig air. Bha déigh mhor aig Gilleasbuig air a bhi ’n cuideachd nan uaislean, agus deigh mhor aig na h-uaislean air a bhi ’n comunn ’Illeasbuig. Cha robh cuirm no fleagh, féill no banais a b’ fhiach ainmeachadh a thachair eadar da cheann an eilean nach feumadh Gilleasbuig a bhi an sin.
Air feasgar latha féille ann am Portrigh bha dinneir mhor aig uaislean an Eilean ann an àrd-thigh-òsda ’bhaile. Bha ’n latha fuar fliuch, agus bha moran de dhaoine bochd mu ’n dorus nach faigheadh a stigh, ach ’nuair a thainig Gilleasbuig rinn e rathad dha fhein gus an d’ ràinig e an seòmar anns an robh na h-uaislean cruinn. Chuir iad uile fàilte chridheil, chàirdeil air Gilleasbuig. “Co as a thainig thu mar so ’Illeasbuig?” arsa Fear a’ Choire. “Mata le ’r cead a dhaoin uaisle” arsa Gilleasbuig, “thainig mi á ifruin.” “Ubh, ubh, ’Illeasbuig,” arsa Fear a’ Choire, “ ’s làidir a’ chainnt sin, agus de mar tha gnothuichean a dol air an aghaidh san ionad sin?” “Tha,” arsa Gilleasbuig, “Fhir a’ Choire, gle choltach ris mar tha gnothaichean a dol air aghaidh ann an so fein, na daoine saibhear ga ’n gabhail a steach, ’s na daoine bochda ga ’n cumail a muigh.”
Thachair Fear a’ Choire agus Gilleasbuig ri cheile air là àraidh, Gilleasbuig agus cnaimh mhor feòla aige ’ga chriomadh, agus e ’n deigh a dheanamh gu math lom. “Cha chreid mi nach ’eil thu sgith do ’n chnaimh sin a nis ’Illeasbuig,” arsa Fear a’ Choire, “bu chòir dhuit a thoirt do ’n cheud chù a thachras riut,” “So dhuit e mata,” arsa Gilleasbuig, “tha mi creidsinn nach tachair cù cho mor riut fhein rium car latha no dhà.”
Mu ’n àm an robh Gilleasbuig a làthair thainig ministeir, eadar a bhi Gallda ’s Gaidhealach ris an abradh iad “Maighstir Sutar” do Sgir Dhùirinish. ’Se làn sgoileir a bha ’n Sutar, fòghlumaichte ann an iomadh cànain, ach aig nach robh ach fior dhroch Ghàidhlig. Agus na bu mhiosa na sin, tha e coltach gu ’n robh Sutar tuilleadh a’s déigheil air a bhi ’n comunn Mac-na-bracha, agus ged bha Gilleasbuig mar a bha e, bha e faicinn nach robh caithe-beatha Shutair a co fhreagradh an dreuchd chudthromaich a ghabh e os laimh. Ach ciod air bith aobhar bho ’n thachair e fhuair Gilleasbuig làn cheannas air Sutar. Bha eagal anma aig Sutar roimh Ghilleasbuig. Cha robh ni dh’ iarradh e air Sutar nach faigheadh e. Ach feumaidh sinn aideachadh nach robh ’Gilleasbuig còir ach anabarrach mi-thaingeil ri aghaidh gach caoimhneis agus deagh-ghean a bha Sutar a nochdadh dha. Chàineadh e Sutar gu ’bhrògan, agus ’nuair a bhiodh e sgith dhe air gach doigh eile, dh’ eireadh e air le bàrdachd. Ann an aon de na rainn sin tha Gilleasbuig a toirt dhuinn cunntas air ùrnuigh Shutair:—
“Nuair theid thu do ’n chùbaid
Ni thu ùrnuigh bhios gléusda
Bidh cuid dhi na Gàidhlig
’Us pàirt dhi na Beurla;
Bidh cuid dhi na h-Eabhra
Is cuid dhi na Greugais,
’S a chuid nach tuig càch dhi
Bheir e gàir’ air Fear Gheusdo.”
Eadar da uair dheug agus uair ’sa mhaduinn, air oidhche ghruamach gheamhraidh, agus Sutar gu socair blàth ’na leabaidh, chual’ e bualadh trom làidir aig an dorus. Dh’ eirich Sutar agus chuir e ’cheann a mach air uinneag an t-seòmair, dh’ eubh e “Co bha ’n sud?” Air do Ghilleasbuig a fhreagairt, “Thus,” arsa Sutar, ciod e tha dhith ort mu ’n àm so dh’ oidhche?” “Ciod e,” arsa Gilleasbuig, “a bhiodh a dhith air neach sam bith mu ’n tràth so a dh’ oidhcheach suipeir mhath agus leabhadh mhath na déigh.” Bha fios aig Sutar nach robh math cuir an aghaidh ’Illeasbuig, agus ged bu leisg b’ fheudar dha eiridh agus Gilleasbuig a leigeadh a stigh. “A nis,” arsa Sutar (an deigh do Ghilleasbuig a shuipeir a ghabhail), “theid thu mach agus caidlidh tu gu maduinn air lobhta an stàbuill, tha leabaidh bhlàth ghlan ann, agus bidh tu gle cheart gu latha.” “Ma ta,” arsa Gilleasbuig, “cha ’n fhaca mise riamh ’nuair a thigeadh caraid’ a dh’ amharc air duin’ uasal nach rachadh agus nach sealladh e a sheòmar leabaidh dha, agus, mar sin, thig thus’ am mach agus seall dhomhsa an t-àite ’sam bheil mi gu laidhe.” Cha robh aig Sutar còir ach falbh a mach le Gilleasbuig. Thachair gun robh dorus an stàbuill glaiste, ach fhuair na fearaibh fàradh faisg air laimh, agus chaidh sud a shocrachadh ris an uinneig; “Suas,” arsa Gilleasbuig ri Sutar, “bidh mis’ as do dheigh.” Ach ’nuair a fhuair Gilleasbuig Sutar as an t-sealladh a stigh air an uinneig, thog e ’m fàradh air a ghuailinn agus dh’ fhalbh e, agus e aig an àm cheudna ag ràdh, “Nis a Shutair ma tha ’n leabaidh cho math ’s tha thu a gabhail ort, gabh fhein do leòr dhi gu latha, oidhche mhath leat, theid mise stigh agus gabhaidh mi ’n leabaidh ta blàth.” Cha robh aig Sutar bochd ach tòiseachadh air eigheach gus an tug e mach daoine a leig á bruid e.
An ath Dhi-domhnaich chaidh Gilleasbuig do ’n eaglais a dh’ éisdeacdd Shutair, agus ma chaidh cha b’ ann gu sith. Shuidh e suas an staidhre ri bile na lobhta far am biodh sàr chothrom aig air a chothional fhaicinn bho bhalla gu balla. Thainig Sutar agus thòisich seirbhis an latha mar a b’ àbhaist. ’Nuair thug Gilleasbuig sùil sios air feadh a chothionail, co, gu mi-shealbhach, a thachair a bhi na shuidhe direach fodha ach bodach mor càm crosta a bha na fhior nàmhaid dha. ’Nunir a chunnaic Gilleasbuig am bodach chrath e a cheann agus rinn e gàire ris fein. ’Nuair a dh’ eirich an cothional ’nan seasamh aig a cheud urnuigh, chuir Gilleasbuig a lamh ’na phòca agus thug e mach ubh mor tunnaig, agus thòisich e, thar bile na lobhta, air cuimssachadh air ceann a bhodaich. Mu dheireadh leig Gilleasbuig as an t-ubh, agus bhris e na smùr air sgall a bhodaich. Ma bhris “chaidh an ceòl air feadh na fidhle,” chaidh am bodach gu upraid, ’s chaidh an cothional gu gàireachdaich. Chunnaic Sutar nach robh feum an cumail ni b’ fhaide an latha sin agus leig e ma sgaoil iad le coire ’Illeasbuig chòir.
Beagan uin’ an deigh sin thachair Sutar agus Gilleasbuig ri cheile ann an Coille an Dùin, àite fàsail, aonaranach, agus smauintich Gilleasbuig ann fein gu ’n robh an cothrom gu math air ni-eigin a chur a Sutar. Thainig Gilleasbuig air aghaidh agus chuir e ’n fhàilte chridheil, chàirdeil sin air Sutar. Ach an deigh dhaibh beagan còmhraidh a bhi aca ri cheile, “Feumaidh tu,” arsa Gilleasbuig, “airgiod a thoirt dhomh a gheibh brògan, tha mi gun stiall bhròg agam. “Ma tha,” arsa Sutar, “cha toir mise bròg no aodach dhuit, cha’n eil annad ach droch dhuine.” “Am fear mor gun tog mise!” arsa Gilleasbuig, “ma theid do bheò no do mharbh as a bhad so gus an toir thu dhomhsa an rud a gheibh brògan” Ghabh Sutar bochd an t-eagal, thug e ’mach a leabhar-pòca, agus thug e litir do Ghilleasbuig thun a’ ghreusaiche air son bhròg. “Ciod e tha ’n so,” arsa Gilleasbuig. “Tha,” arsa Sutar, “litir a gheibh brògan dhuit.” “Co a ghabhadh do litir-sa?” arsa Gilleasbuig, “thoir dhomhs’ an t-airgiod, agus cum do litir agad fein.” Cha robh ann do Shutar ach an aon ni, agas thug e an t-airgiod do Ghilleasbuig; ach ’nuair a fhuair Gilleasbuig an litir anns an dara laimh agus an t-airgiod anns an laimh eile, “Seall tu sud an nis” arsa Gilleasbuig, “gheibh an litir na brògan agus bi’dh an t-airgiod agam fhéin.”
Air maduinn àraidh ann am Portrigh, ghabh Gilleasbuig cuairt rathad a chladaich. Chunnaic e bàta ann an sin a bha air tilleadh bho’n iasgach. Bha sgioba ’bhàta shuas am baile a’ gabhail drama, agus cha ’n fhaca Gilleasbuig còir gniomh a b’ iomchuidhe na trosg cho math ’s a chunnaic e ’s a bhata ghoid. Ghabh e suas gu tigh duin’ uasal a bh’ anns a bhaile leis an trosg. Bhuail e an clag agus co thachair a fhreagairt ach an duin’ uasal fhein. “An ceannaich sibh trosg math?’ arsa Gilleasbuig. “Ceannaichidh,” ars’ an duine, “agus taing airson fhaotainn.
[Vol . 6. No. 42. p. 3]
Ciod a phris ’tha thu ’g iarraidh air?” “Tha,” arsa Gilleasbuig “tasdan agus glain’ uisge-bheatha.” Gheibh thu sin mata,” ars’ an duine. ’Nuair a fhuair Gilleasbuig pàidheadh an truisg, “Nis,” ars’ esan, “bho nach eil a bheag agam fhein ri dheanamh, theid mi thun an uillt agus glanaidh mi dhuibh e.” “Ro mhath,” ars’ an duine. Ach ’s ann a dh’ fhalbh Gilleasbuig leis an trosg agus reic e ann an seachd taighean eile e aig a phris cheudna, ach cha d’ fhag e ’n trosg aig a h-aon aca, chaidh e air ais leis thun a bhàta as an do ghoid e e. ’Nuair a ràinig e an cladach bha sgioba ’bhàta ag obair air glanadh an éisg; thilg Gilleasbuig an trosg sios nam measg agus aig an àm cheudna ag radh “Sud agaìbh a ghillean còire bhur trosg agus ma phaigheas e sibhse cho math ’s a phàigh e mise ’s math am beathach e!”
Bha e ’na chleachdadh aig Gilleasbuig sgriob a thoirt gu Tir-mor ’nuair a bhuaileadh e ’na cheann. Thachair dha bhi air la Sàbaid àraidh ann an Gleannseille, agus co dhiubh se spiorad math no droch spiorad a chuir na cheann dol do ’n eaglais, chaidh e ann. Ghabh e suas feadh na h-eaglais gus an d’ rainig e staidhre na cùbaid, shuidh e aig bonn na staidhre gu socair stòlda, ’s a bhata fodh uchd. Shaoil leis a mhinisteir chòir gur ann bodhar a bha Gilleasbuig, agus ’s ann a ghabh e bàigh mhor ris a choigreach a shuidh gu diblidh cho faisg air gu éisdeachd. Bha gnothuichean a dol air an aghaidh gu reidh riaghailteach car greiseig gus an d’ thainig coig no sia de chiobairean le ’n cuid chon a stigh. ’Nuair a thachair na coin ri ’cheile thòisich iad air dranndan, agus bha na h-uile coltas air gun robh an aimhreit gu bhi air a bonn. Cha d’ eisd Gilleasbuig an corr, ghabh e sios ’nam measg le ’bhata, ach an aite sith a chur orra ’s ann a chuir e h-uile cù ’san eaglais an claigeann a cheile. Cha robh am minister fada a caochladh a bheachd air Gilleasbuig. “B’ fhearr leam,” ars’ am ministear ris an luchd dreuchd aige, “gu’n cuireadh sibh an duine truagh ud a mach as an eaglais.” “Cha ruig iad a leas an dragh a chur orra fhein,” arsa Gilleasbuig, “tha mise fada gu leòr an so agus mas e ceòl feadaireachd tha pailteas an sud dhe do shearmon, moran ’ga ràdh ’s beagan ’ga dheanamh—latha math leat fhir mo chridhe.”
Ghabh Gilleasbuig a mach agus chunnaic e each bàn an ceangal ri cairt aig ceann na h-eaglais. Cha ’n fhaca Gilleasbuig gniomh a b’ iomchuidhe na ’n ròp a bha ’n crochadh ri clag na h-eaglais a cheangal ri earball an eich bhàin; chaidh e ’n sin na shineadh ann an raon arbhair a bha shios fodh ’n eaglais gus am faiceadh e ciod a thachradh. Cha do chuir an t-each bàn car dheth fhad ’s a bha e faotainn criomadh faisg air, ach ’n uair a theann e ceum no dha a mach, bhuail an clag buille, ’s thug an t-each bàn leum as; agus ’n uair a thuig e gur ’ann ris fhein a bha ’n gnothuch an ceangal, chaidh e gu ùpraid, agus, ma chaidh, thòisich an clag; cha robh buile bhuaileadh e nach toireadh crith air an eaglais. Mu dheireadh thòisich an cothional air tighinn a mach, agus a h-uile neach a thigeadh a mach bha e fuireach a muigh, gus mu dheireadh an robh iad am muigh air fad agus am ministeir air an ceann. Bha Gilleasbuig ag amharc orra le subhachas agus e làn riaraichte leis a cho-dhùnadh gus an d’ thug e seirbheis an latha.
Bhiodh Gilleasbuig air a chòmhdach ann an trusgan math mar bu tric, ad àrd, deise dhubh, agus leine gheal—bha uaislean an Eilein ’ga chumail daonnan ann an aodach math; bha e mar sin ullamh air daoine do nach b’ aithne e, a mhealladh, agus a thoirt orra ’chreidsinn gun robh e rud nach robh e idir. Thainig e air latha àraidh gu tigh ann an oisinn iomallach de’n dùthaich. Bhuail e aig an dorus agus dh’ eubh e co bha stigh. “Cha’n eil moran a stigh,” arsa bean an taighe, “thigibh air bhur n-aghaidh.” “Am bheil duine stigh ach thu fhein!” arsa Gilleasbuig. “Tha,” ars’ ise, “tha Iain, fear an taighe, stigh; ach tha e air a leabaidh.” “Ciod e tha cur air?” arsa Gilleasbuig. “Mata,” ars’ ise, “cha’n eil mi fein ro chinnteach, ach tha e air a leabaidh o chionn choig bliadhna.” “Tha e tuilleadh a’s fad’ air a leabaidh,” arsa Gilleasbuig, “ach ’se lighiche a th’ annamsa agus cha’n eil fios nach dean mi feum dha.” “Nach mise tha taingeil” ars’ a bhean bhochd, “bhur leithid a thighinn rathad an taighe.” “Cha d’ thainig a dheireadh ort,” arsa Gilleasbuig, “ciod e th’ anns a phoit sin air an teine,” arsa Gilleasbuig. “Tha,” ars’ ise, “cearc tha mi bruich do Iain.” “Cearc,” arsa Gilleasbuig, “nan toireadh tu dha cearc anns an t-suidheachadh anns am bheil e an ceart uair, bhiodh e cho marbh ri sgadan agad mu’n ruitheadh ceithir uairean fichead, ach, thoir thusa dheth a chearc agus thoir dhòmhs’ i, agus innsidh mi dhuit a rithist ciod a ni sinn ri Iain.” ’S ann mar sin a thachair, thainig a’ chearc dheth agus dh’ ith Gilleasbuig air a shocair fhéin i. “Seall tu nis,” arsa Gilleasbuig, “mar ni thu ri Iain. Tha bo agad a mach aig ceann an taighe agus laogh òg aice. Beir air an laogh agus dean feannadh-builg air, agus cuir seiche an laoigh air Iain, agus cuir fodh ’n bhoin e, agus mur gabh i ris cuir a h-uile cù ’sa bhaile rithe mach air na creagan.” Thog a bhean bhochd a dà laimh, agus thug i an dorus oirre dh’ iarraidh dhaoine; chunnaic i gu ’n robh an duine as a chiall. Ach mu ’n do thill i, thug an lighiche am monadh air. Ach an ceann latha no dha thill Gilleasbuig agus eallach air dhe gach seòrsa—ìm, càise, cearcan agus feòil. Dh’ fhàg e sud aig a’ chaillich air son Iain, agus cha do chuir an léigh an còrr dragh oirre.
Ach feumaidh sinn ar cead a ghabhail do Ghilleasbuig aig an àm so. Ge b’e ionad anns am bheil a chòmhnuidh tha dòchas agam gu ’m bheil e sona. Tha mi creidsinn gu’m bi iomadh latha agus linn mu ’m bi gàire subhach, sunndach luchd-àiteachaidh Eilean-a’ cheò air a dhùsgadh le a leithid a rithist.
CALUM BODHAR ’S AN T-UIRCEAN.
LE FIONN.
O ’n a thuit dhuibh tighinn air Calum Bodhar, tha mi coma, ma chuideachas mo mheothair leam, ged a bheir mi dhuibh sgeul beag, aighearach mu ’n duine chòir so. Mo bheannachd leis, a chuid de Phàras dha! Ged a theirte “Calum Bodhar” ris, bha moran ’s a’ bheachd nach robh Calum idir cho maol ’s a’ chlaisteachd ’s a bha e ’cumail a mach, ach gu ’n robh e cho bior-chluasach ’s gu ’n cluinneadh e am feur a’ cinntinn, na ’n robh fàs an fheòir ’chum a bhuannachd fhéin. Chuala mi fhéin Eòghan-nan-còrn ag radh, ’s iad a bhi bruidhinn air daoine stacach, gu ’n cluinneadh Calum Bodhar cagar no mna-sìth, na’n d’ thubhairt i, “an gabh thu deur, a Chalum?” Abradh iad an rud a thogaireas iad, tha ’n seanfhacal ag radh, “Cluinnidh am bodhar gleadhar an airgid,” agus cha b’e h-aon no dha a dh’ ionndrainn Calum bochd ’n uair a chaidh a chàradh fo ’n fhoid ann an Cnoc-Aingeal. Ach ’s fheudar teannadh ri m’ sgeulachd. Bha Calum fuasach pongail, curamach ’n a dhoigh, ’s cho cinnteach ’s gu ’m faodadh duine a chuid de ’n t-saoghal earbsa ris. Ri m’ cheud chuimhne-sa, agus is fada bho ’n da latha sin, b’ e Calum a b’ aon ghille-gnothaich eadar Baile-nan-leac agus an t-Oban Lathurnach, a bha ma dheich mile ’o cheile. Cha robh seachdain ’s a’ bhliadhna nach faicte Calum ’s an Oban cho cho cinnteach ’s a thigeadh maduinn Di-màirt, a mhàileid thar a ghualainn agus cuaille de bhata daraich ’na laimh. Bha muinntir an Oban cho eòlach air ’s a bha iad air “Tigh Tiolam,” ’s cho toigheach air ’s nach d’ fhàg e riamh an t-Oban air feasgar Dhi-màirt gun ghloinne no dha ’n a ghoile agus sè-sgillin ’n a phòca a chasgadh iota ’n uair a ruigeadh e “Tigh-a’ -Phuirt” a bha eadar e agus Baile-nan-leac. Ma bha màileid Chaluim seang a ruigeachd an Obain cha ’n ann mar sin a bha i an àm fàgail, ’s ann a bhiodh cruach ’us mullach orra de gach gnè bhathar. Coran do Eòghan-an-Achaidh, tàirngnean do Phara-nan-sliseag, tì ’us siùcar do Mhàiri mhòr, tombaca do Dhòmhnull Og, paipear-naigheachd do ’n Mhaighstir-sgoil, agus ciad rud eile nach gabh ainmeachadh. Bha gach ni air a chur cho òrdail anns a’ mhàileid ’s gu ’n rachadh aige air an cuid féin a thoirt do gach neach gun iad a dh’ fhaicinn ciod a bha an coimhairsnaich a faotainn, ’s bha Calum “cho bodhar ri gobhar ’s an fhoghar,” ’n uair a dh’ fheuchadh daoine ri fhaotainn a mach ciod a bh’ aige ’s a’ mhàileid. Is tric a dh’ fheuch guanagan Tigh-a’ -Phuirt ri Calum a cheasnachadh ’n uair a bhiodh e a feitheamh an aisig, ach cha do chuir na fhuair iad riamh as, moran ri ’m foghlum.
Latha ’bha sud chuir Seònaid Thearlaich Oig poca le Calum anns an robh e ri uircean a thoirt dhachaidh dhi á faighir an Obain.
(Air a leantuinn air taobh 334.)
[Vol . 6. No. 42. p. 4]
MAC-TALLA.
A PHRIS.
Bliadhna, . . . $1 .00
Sia miosan, . . . .50
Tri miosan, . . . .25
Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.
Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.
Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh ad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.
Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton
SIDNI, 15 APRIL, 1898.
A LOCH AINSLIE.
FHIR-DEASACHAIDH: —Bho nach do chuir thu cùl ris a bheagan naidheachdan a chuir mi ugad roimhe tha sin a toirt deagh mhisneachd dhomh gu tuilleadh a chur ad ionnsuidh an uair so.
Bho’n a sgriobh mi ugad roimhe chaidh crioch a chur air anderrick ;ach air oidhche na Sàbaid ’sa chaidh shéid shoirm mhor, dh’ fhàilnich te de na ceanglaichean, agus thuit i air a tur mhilleadh. Tha iad a cur suas te eile, agus bidh i an aon àirde ’s a bha a cheud te—ceithir fichead troigh ’sa dha.
Bhadriveaig Comunn na Deasboireachd an so Di-mairt ’sa chaidh, agus ged a bha ’n latha fuar, thionndaidh moran de na daoine òga a mach le ’n cuid each ’us nigheannan. Bha ceithir sleigheachan deug ann. Chruinnich iad aig an tigh-sgoile far am b’ àbhaist dhaibh coinneachadh, agus bha òraidean air an liubhairt le Aonghas Mac Aoidh, Seumas Dòmhnullach, Iain A. Mac Illeathain, Seumas Gillios, agus Iain L Mac Fhionghain; agus piobaireachd le Seumas Gillios. Am measg na cuideachd bha Mr. Hart, agus Mr. Creese á Pennsylvania, agus rinn iad òraidean briagha. A reir coltais tha an dùthaich so agus a daoine a còrdadh riu gu math. Dh’ fhàg iad an tigh-sgoile aig aon uair, le ’m piob-mhor air an ceann, agus chaidh iad mu’n cuairt air an Loch agus air ais. Tha a nis ceithir bliadhna bho’n a chaidh an Comunn a chur air chois.
Tha an deigh ann an òrdugh gle mhath an dràst, agus tha fir nan each luath a gabhail cothrim oirre. Bha réis each aca air Taobh an Ear an Loch air Di haoine ’sa chaidh. ’Se triùir a dh’ fheuch—each le fear MacIlleathain á Glenville, each le fear MacAonghais a mhuinntir an àite cheudna, agus each le fear Johnson á Pictou. Se MacIlleathain a ghleidh.
Bho ’n tha mi air ruith a mach á naigheachdan bidh mi a nis a co-dhunadh le ’bhi guidhe soirbheachadh math do ’n MHAC-TALLA. Slàn leat. Is mi do charaid,
AN GILLE DONN.
Màrt 28, 1898.
LITIR BHO “C. C.”
FHIR-DEASACHAIDH: —Leugh mi le mor thaitneas litir a “Chuairteir” ’s a MHAC-TALLA air an t-seachdain ’sa chaidh. Tha mi gle thoilichte ’chluinntinn gu bheil m’ fhear-cinnidh agus mo charaid Aonghas Caimbeil còir fathast beò slan. Bha toil mhor agam o chionn bhliadhnaichean dol g’a fhaicinn. Ach ged tha mi air chuairt ghoirid an Ceap Breatuinn, cha mhor gach bliadhna, cha do cheadaich ùine dhomh sin a dheanamh. B’ fhearr leam gu’m b’ urrainn dhomh latha ’chur seachad maille ris air an t-samhradh ’s a tighinn; agus co aige tha fhios, ma bhios e-fhein ’s mi-fhein air ar caomhnadh beo, nach faodadh gu’n tachradh sin. “Coinnichidh na daoine ’s cha choinnich na cnuic.” Cha’n ann a h-uile latha bhios cothrom aig neach a nis air aon fhaicinn a rugadh anns an ochdamh linn deug. Bu ghle thoigh leam cuid de nithe, tha air lunn dol air di-chuimhne, fhaotainn a mach bho Aonghas Caimbeul. Bha e air son fhaighneachd dhiomsa am b’ fhios dhomh an robh duine beò air an Eilean so de na thàinig a nall air a “Pholly.” Cha’n fhios domh gu ’m bheil. Chaochail àireamh de dhaoine ’s de mhnathan ’na fior shean aois, bho ’n thainig mise do ’n Eilean ceithir bliadhna deug air ais, a bha ’nan leanabain a tighinn do ’n dùthaich so air a’ “Pholly.” Bha mi, o chionn ghoirid, a faighneachd do chaochladh fheadhainn am b’ aithne dhaibh an robh duine fathast beò de na thainig a nall air an t-soitheach ainmeil ud. Cha b’ fhiosrach iad gu ’n robh aon ann diu a nis. Ach ma tha fhios aig aon de leughadairean a MHIC-TALLA air neach sam bith dhiu a tha beò, tha mi ’n dòchas gu ’n toir iad fios dhuinn.
’Ur caraid,
C C.
Strathalba, E. P. I., An Giblean 2, ’98
Bhitheamaid toileach, air son math ar càirdean, àite ’chur air leth anns a phaipear gach seachdain air son ceistean a chur agus a fhreagairt. Neach sam bith aig am bheil ceist ri fhaoighneachd, cuireadh e ugainn i, agus ma mheasas sinn gur ceist fhreagarrach i, cuiridh sinn ’sa phaipeir i, agus an sin bidh cothrom air a thoirt do aon sam bith a freagairt. Cha teid sinn an urras idir gu ’m bi gach ceist a theid a chur mar sin air a freagairt, oir theid aig amadan air ceist a a chur nach urrainn an duine a’s glice air an t-saoghal fhuasgladh; ach geallaidh sinn deanamh cho math ’sa bhios ’nar comas. Bu mhath leinn na ceistean a bhith de sheòrsa a bhiodh a chum fiosrachadh an luchd-leughaidh air fad.
Chaochail Cardinal Tachereau an Cuibeic, Di-màirt. Bha e 78 bliadhna a dh’ aois.
BATHAR CRUAIDH.
Tha mi a nise ’cumail Bathar Cruaidh dhe gach seorsa, agus ma tha Sabh, Tuagh, Locair, Glas, Sgian, no Tairnean a dhith ort, feuch gu ’n taghal thu orm. Tha mi, mar a b’ abhaist, a’ creic Pant, Olla, Varnish , Putty,Glaine, Paipear-balla agus gach ni eile air son do thigh a dheanamh seasgair agus briagha. Tha mi ’creic gach ni gle shaor.
AONGHAS MAC LEOID,
Sidni, C. B.
BATHAR EARRAICH.
Deiseachan Fhirionnach air $3 .50, $4 .75 agus o sin suas.
Deiseachan Ghillean air $1 .75, $2 .60, $3 .00, $375 agus $4 .60.
Bathar eile a reir sin. Cha ’n eil stor anns a’ bhaile anns am faigh thu BATHAR MATH cho saor.
Tormad Domhnullach,
SIDNI, C. B.
MacCoinnich & Co.
Tha sinn an deigh stòr ùr taillearachd fhosgladh
ANN AN LOUISBURG,
agus tha sinn aig an àm cheudna a’ cumail air adhart air an t-seann laraich,
ANN AN SIDNI.
Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.
Theid sinn an urras air an obair.
Mac Coinnich & Co.
C . H. HARRINGTON & CO.
Flur, Min, Ti agus Siucar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
Soithichean Glaine agus Creadha, math agus saor.
Brogan, Botainnean, Rubbersagus Caiseart de gach seorsa
’GAN CREIC SAOR.
[Vol . 6. No. 42. p. 5]
NAIDHEACHDAN.
Bha coinneamh cléire ann an eaglaisSt . Andrew’s, ’sa bhaile so, Di-màirt. Bha àireamh mhath de na ministearan cruinn.
Chaidh bristeadh a stigh do àireamh thighean ’us stòraichean ann am Moncton, N. B., o chionn ghoirid, agus gus a so, cha d’ fhuaireadh a mach co tha ris. Thatar a deanamh a mach gu ’m buin na mearilich do Mhoncton fhéin.
Bhrist teine mach anns an fhactori chotain ann a’ Halifacs a sheachdain gus a bhòn-dé, agus rinneadh milleadh nach bu bheag leis an uisge ’ga chur as. Bha mu cheithir cheud ag obair anns an fhactoridh aig an àm, ach fhuair iad uile as gu sàbhailte.
Chaidh fear Aonghas Gillios, a mhuinntir Pisquid, E. P. I., a bhàthadh o chionn da sheachdain air ais, ’s e tilleadh feasgar anmoch áMount Stewart.Dh’ fheuch e ri dhol thairis air an amhuinn air cnap deighe, agus chaill e a bheatha anns an ionnsuidh.
Aig Stanhope, E. P. I., seachdain romh ’n t-Sàbaid s’a chaidh, chaidh Mr. Lanks agus a bhean do ’n eaglais, a’ fagail nighean bheag, aois thri bliadhna, agus a bràthair bu shine a stigh leotha fhéin. Ge b’e ciamar a ghreimich an teine air aodach na h-igh’nne, bha i air a losgadh cho dona ’s nach robh i beò ach beagan ùine an deigh d’a parantan tigh’nn dhachaidh.
Tha sia mèinnean guail ’nan tamh ann anWalesaig aig an àm so. Tha na gualadairean a’ diùltadh obrachadh, agus cha ’n eil fhios c’uin a bhios iad toileach toiseachadh a rithist. Tha da fhichead mile duine ’nan tàmh. Bha soitheach Ruiseanach air tòiseachadh air luchd a ghabhail aig aon de na mèinnean ’nuair a sguir na gualadairean a dh’ obair; bha i gus an luchd a thoirt guPort Arthur,ann an China, ach b’ fheudar dhi a dhol a dh’ àit eile mu ’n d’ fhuair i de ghual na bha dhith oirre.
Thachair ni uamhasach air an Amhuinn Mhuileich, faisg air Mabou, Di-satharna s’a chaidh. Chaidh an tigh aig Alasdair Domhnullach, (muillear), ’na theine, agus bha dithis dhe ’n chloinn, gille aois sheachd bliadhna, agus nighean aois cheithir bliadhna, air an losgadh gu bàs. Fhuair an nighean bu shine i fhein a shabhaladh le leum a mach troimh uinneig, ach bha i air a goirteachadh gu dona. Bha Mr Domhnullach fhein air a losgadh cho dona a’ feuchainn ris a’ chloinn a shàbhaladh ’s gu bheil eagal gu ’n caill e a bheatha. Fhuair a bhean agus a’ chuid eile dhe ’n chloinn (ceathrar) iad fhein a thearnadh. Cha do shabhaileadh sion dhe na bha ’s an tigh ach an t-aodach oidhche. Tha Mr. Domhnullach agus a theaghlach gle mheasail, agus tha na h-eolaich uile anabarrach duilich air son iad a bhi air am fiosrachadh cho goirt.
Ged is mor an t-ainm a tha dhe ’n Chlondaic agus de Cholumbia Bhreatunnach, tha sgeul a thainig air an t-seachdain so ag innse nach eil an obair ach gle fhad air ais anns na cearnan sin. Neor-thaing nach eil obair ann, moran a bharrachd air na b’ àbhaist a bhi ann bliadhnaichean roimhe so, ach tha uiread sluaigh air dortadh a stigh ’s nach eil e comasach obair a thoirt dhaibh uile. Cha ’n eil teagamh nach eil moran òir anns a’ Chlondaic, agus nach dean àireamh mhor dhaoine saoibhreas ann, ach tha e cinnteach gu ’n dean a’ mhor chuid dhiubh-san a theid ann na th’ aca ile chuid an t-saoghail a chosg gun dad air a shon ach annradh agus bochduinn. Cluinnear ann an so iomradh gu leor air an t-saoibhreas a nithear le cuid, ach gle bheag cunntais orra-san nach eil a’ deanamh am fortain, ach a’ call a’ bheagain a bh’ aca; ged a tha fios us cinnt gur iad gu mor a’s lionmhoire.
Aig àite ris an canarSt . Alexis,ann an Cuibeic, air an treas latha de ’n mhios so, mhort fear d’ am b’ aimn Poirier, fear d’ am b’ ainm Martin. Chaidh iad bhar a cheile mu mhnaoi.
Bha an t-Urr. D. Henderson, ministeir na Beinne Guirme, N. S., ann anGlace Bay,seachdain romh ’n t-Sàbaid s’a chaidh, a’ cuideachadh an Urr. Mr. Forbes aig a chomanachadh.
Ann an Lunnainn, an Ontario, air an t-seachdain s’a chaidh, bha fear d’ am b’ ainmTuttleair a mhort le fear Emerson. Bha Tuttle ’na shealbhadair air tigh cluich, agus b’e Emerson fear de na cleasaichean a bh’ aige.
Tha Ban-righ Bhictoria aig an àm so ann an ceann a deas na Frainge, agus tha aimsir bhlath na dùthcha sin a’ tighinn ri ’slainte gu math. Tha i gle mheasail air dùthaich a tha briagha gu nadurra, agus is dùthaich dhe ’n t-seorsa sin an Fhraing. Tha Morair Salisbury air chuairt anns an Fhraing cuideachd, agus a’ dol gu math am feobhas.
Chuir a Bhan-righ àireamh de ’dealbhan fhéin dh’ ionnsuidh nan saighdearan a bha air an leòn anns na h-Innsean. Tha ’dealbh ri bhi air a chrochadh anns gach seòmar anns na h-ospadail anns a’ bheil iad a faotainn aire. Tha i mar an ceudna a cur chasan-meallta dhe ’n t-seòrsa ’s fhearr a ghabhas faotainn g’ an ionnsuidh-san a chaill an casan anns a’ chogadh.
Tha na fiosan mu dheireadh a thainig ag innse gu bheil pàrlamaid nan Stàitean an deigh aontachadh gur còir do ’n dùthaich a dhol a ghabhail pàirt nan Cubach. Tha iad ag iarraidh saorsa iomlan a thoirt do na Cubaich, agus tha iad deònach arm-mara agus tire nan Stàitean a chur g’ an cuideachadh gu sin fhaotainn. Tha e coltach a reir so, nach eil an cogadh ri sheachnadh.
Rinneadh bàthadh muladach aig Allt nam Breac, am Mira, feasgar Di-luain s’a chaidh. Bha Domhnull Mac Aonghais, mac do Iain Mac Aonghais, air a bhàthadh air loch uisge a tha faisg air tigh ’athar. Chaidh e mach air an deigh a shàbhaladh coin a bha air a dhol ann an toll; bhrist an deigh fodha, agus chaidh a bhàthadh mu ’n d’ fhuaireadh a dhol g’a chuideachadh. Chaidh a bhràthair a mach gus a chuideachadh, agus ’s ann air eigin a fhuair e fhéin as le ’bheatha. Cha d’ fhuaireadh an corp gu maduinn Di-màirt. Cha robh ann ach duine gle òg, agus cuiridh a bhàs air an dòigh mhuladach so duilichinn air a chairdean ’s air a luchd-eòlais air fad. Tha co-fhaireachdain againn ri ’athair agus ri ’luchd-daimh.
Iadsan a Phaigh.
Calum Gillios, Blue ’s Mills.
Seòras D. Mac Leòid, an Amhuinn a Tuath.
An t-Urr. D. L. Domhnullach, Brook Village.
Iain A. Domhnullach, Loch Bhlackett.
Iain C. Mac Neill, Narrows Mhora.
Iain Mac Fhionghain, Hogamah. $2 .00
Iain A. Mac Ille-mhaoil, Claverhouse .25c
Murchadh Mac Leòid, Valleyfield ,E. P. I.
Calum Mac Leoid, Valleyfield ,E. P. I. 25c
Aonghas Mac Neacail, Elliots ,E. P. I.
Antoni Buchanan, na h-Eileanan Coille.
Coinneach Mac Gillfhinnein, Dunbheagain, Ont.
Dr. D. Mac Dhiarmaid, Maxville , Ont.
Eoghan Mac Eoghain, Maxville , Ont.
Iain Mac Dhunleibhe, Dun Uilleam, Ont.
Sadie Nic-a- Bhiocair, Ware Mass.
Donnachadh Mac Dhunléibhe, Portsmouth , Ohio.
BAS.
Ann anNew Harris,air an 18mh latha de ’n Mhàrt, Flòiri B. Bhain, nighean òg le Domhnull Bain, aois choig bliadhna ’s da mhios. Bha i òg, gealltannach, fo dheagh chliù agus measail aig na h-uile bha timchioll an àite so. Ach thubhairt Iosa:— “Fulingibh do na leanabaibh, agus na bacaibh dhaibh teachd am ionnsuidh, oir is ann d’ an leithidibh sin a ta rioghachd Neimh.
AN T-AITE
Anns an Ceannaich thu
Suic agus Iaruinn Cruinn, Creamers, Soithichean Bainne, Airneis-taighe, Stobhaichean, Flur, Min, etc., etc.
An Stor aig
ISAAC GREENWELL,
SIDNI, C. B.
Gabh Deagh Chomhairle
agus ceannaich gach bathar a bhios a dhith ort bho
MATHESON , TOWNSEND & Co.
Tha stoc mor aca de Bhathar Tioram, Amhlan, Ti, Siucar, Siabunn, agus gach ni eile air an cuir tigh feum.
Tha Adan, Bonaidean, Fluraichean, Itean, agus gach ni mar sin aca do na caileagan ’s do na mnathan.
Tha gach ni a th’ aca dhe ’n t-seorsa ’s fearr, agus ’ga chreic cho saor ’sa ghabhas deanamh.
Cha chosg e sion dhut am bathar fhaicinn; bidh na cleirich gle thoileach a shealltuinn.
THA ’N T-EARRACH
air tighinn ’s an Samhradh gle fhaisg air laimh. Ma tha thu air son Deise no pairt de dheise fhaotainn, taghail aig
Niall Mac Fhearghais,
an Taillear,
agus gheibh thu do dheagh riarachadh. Tha na h-Aodaichean a th’ aige math ’s bidh, iad an an deanamh a cheart cho math.
Cordaidh ’Obair Riut.
J. E. EISAN.
Pianos agus Orgain.
An seorsa ’s fhearr a thatar a creic.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, - - C. B
[Vol . 6. No. 42. p. 6]
(Air a leantuinn o thaobh 331.)
Rainig Calum an t-Oban, cheannaich e ’n t-uircean, chuir e anns a’ phoca e, agus dh’ fhàg e ’m poca ’s na bh’ ann an Tigh Tiolam, feadh ’s a bha e ceannach nan gnothaichean eile a bha ri dol ’s a’ mhàileid. Mu ’n àm ghnàthaichte thog Calum air, a’ mhàileid air an darna gualainn ’s am poca anns an robh an t-uircean air a ghualainn eile. ’N uair a rainig e Tigh-a’ -Phuirt bha bàta- ’n-aisig air an taobh eile ’s chaidh e ’stigh a leigeil analach, a’ fàgail a’ phoca anns an robh an t-uircean taobh an doruis. Mar a bha ’n t-olc ann an guanagan Tigh-a’ -Phuirt, de rinn iad ach gu ’n tug iad an t-uircean as a phoca, agus gu ’n do chàraich iad cat mor, dubh ’n a àite. Thainig am bàta, thog Calum am poca air a mhuin, mhothaich e mar a shaoil leasan an t-uircean a’ sporathiail, agus bha an duine bochd cho bodhar nach robh e ’cluinntinn mialaich a’ chait. Mu bheul an fheasgair, chunnaic Seònaid Thearlaich Oig, Calum a’ teannadh ris an tigh, ’s chuir i an fhàilte so air, “An d’ thainig thu ’Chaluim a laochain?” “ ’S mi a thainig,” arsa Calum “Thig a stigh,” arsa Seònaid, “tha mi làn chinnteach gu ’n d’ rinn thu do ghnothuch gu pongail.” “Moire! ’s mi rinn,” arsa Calum, “fhuair mi uircean beag, bàn, cho boidheach ’s a chaidh riamh ann am poca—cha robh a leithid eile air an fhaighir.” Le so a radh dh’ fhosgail Calum beul a’ phoca, ’s mu ’n abradh tu seachd, leum cat mor, dubh, a mach as a’ phoca ’s chaidh e as an t-sealladh fo ’n leaba ann an prioba na sùla. “Ni Maith ’g ar dion!” arsa Seònaid, “tha ’n Donus anns a’ mhuic.” “Cha b’e cheud uair a bha,” arsa Calum, ’s e toirt breab do ’n phoca. “A bheil thu cinnteach gur e uircean a cheannaich thu?” arsa Seònaid, ’s i air chrith leis an eagal a fhuair i. “Moire, ’s mi a tha!” arsa Calum, “agus tha fhios agam a nis ciamar a thachair an gnothach. Cuiridh mi geall gur iad na seòid a bha ’n ‘Tigh Tiolam’ a chuir an cat anns a’ phoca ’s a ghleidh an t-uircean.” “Nach bu pheacach dhoibh a leithid a dheanamh,” arsa Seònaid. “Cha d’ thugainn bonn-a- h-ochd air a’ pheacadh,” arsa Calum, “na ’n d’ fhàg iad agam an t-uircean; agus thusa, a mhic an fhir ud”— ’s e toirt daoi-leum a bheireachd air a’ chat a bha nis an deigh tighinn a mach fo ’n leaba,— “theid thu air ais anns a’ phoca so gu maduinn am màireach agus bheir mise an sin thu do ’n tigh ainmeil sin as an d’ thainig thu,— ‘Tigh Tiolam;’ nach ann agam a bha ’n droch obair do ghiùlan cho fada ’s cho cùramach.” An ath mhaduinn rinn Calum moch-éiridh mhor, ’s bha e fhéin ’s an cat dubh air an rathad do ’n Oban mu ’n do bhlas an t-eun an t-uisge. Cha do thachair anail bheo air gus an do ruig e Tigh-a’ -Phuirt. Ged a bha cabhag air Calum cha deanadh ni feum le Ailein Tigh-a’ -Phuirt ach gu ’n tigeadh e stigh ’s gu ’n innseadh e dhoibh an cleas a chaidh a dheanadh air ’s an Oban. ’N uair a bha Calum bochd ag aithris a sgeòil, chaidh Màiri Ruadh agus sgioblaich i leatha do ’n t-sabhull, am poca anns an robh an cat dubh, a chaidh fhàgail eadar an da dhorus, agus chuir i uircean Sheònaid Thearlaich Oig anns a’ phoca. Bha h-uile h-aon a’ toirt barr air a chéile, agus Màiri Ruadh a’ toirt barr air na h-uile, ann a bhi gabhail truas do Chalum agus a càineadh nan abhaistearan a bha taghal “Tigh Tiolam.”
Chuir Calum am poca aon uair eile thar a ghualainn, ghabh e ’n rathad cùil ’s cha do leig e anail gus an d’ rainig e “Tigh Tiolam.” “Sin agad do chat,” ars esan, ’s e toirt urchair do ’n phoca gu taobh eile an tighe. Thug an t-uircean bochd sgiamh cruaidh as, a chualadh Calum e fhéin, bodhar ’s mar a bha e, ’s cha robh fhios aige air uile beatha ’n t-saoghail ciod a theireadh no a dheanadh e. Ghlaodh e mu dheireadh ’s e air chrith air a chasan,— “Tha ’n Donus anns a’ phoca; bha e ’n riochd uircean an dé, an riochd cait an raoir, agus Ni Maith ’g ar tearnadh! tha e ’n a uircean an diugh a rithist.” Shaol “Tiolam” gu ’n robh Calum an deigh a chiall a chall, agus chuir i fios gun dail air an Doctair Bhàn a bha gle eòlach air Calum Bodhar. Thàinig an Doctair an deannadh-nam-bonn ’s chuir e ’n fhàilte so air Calum, “Dé so ’ille, an deachaidh tu dhachaidh an raoir idir?” “ ’S mi a chaidh,” arsa Calum, “ ’s cha b’ ann do m’ thoil a thill mi ’n diugh.” Dh’ aithris e ’n so gu réidh, ciallach gach ni mar a thachair, ach aig crioch a sgeòil cha robh an Doctair Bàn no “Tiolam” na bu ghlioca na bha iad roimhe. Cha robh fhios dé dheanta, bha Calum cho purpail, pongail ’s a bha e riamh, ach cha robh ’s an Oban na bheireadh air an t-uircean a ghiulan a rithist. ’S e ’thainig as gu ’n d’ fheum “Tiolam” mac a peathar a chuir air ais le Calum agus an t-uircean. Bhoidich Calum an latha sin nach rachadh uircean air a dhruim gu brath tuille, agus ghleidh e a bhòid gu latha a bhàis. Ged a lean Calum air taghal ann an Tigh-a’ -Phuirt, cha robh a’ chridh’ aca aideachadh gur i Màiri Ruadh a thug an t-uircean as a’ phoca. Phòs Màiri Ruadh fear Dhoire-na-Cuthaige ’s cha deachaidh Calum Bodhar riamh an rathad nach do thaghal e aig Màiri, agus ’s iomadh làn beòil math a fhuair e uaipe. Rainig Calum aois mhor, bha e ’streap ri deich ’us-ceithir-fichead mu ’n do chaochail e, ach dh’ fhalbh e ’s bu laghach e, shiubhail e ’s bu chiùin e.
TRATHAN NA BLIADHNA.
(Air a leantuinn.)
Ach anns an fhogharadh ged tha broilleach na talmhainn sgeadaichte le culaidh riomhach, lurach, tha sanas air a thoirt seachad nach eil an uine ach gearr gus an caill an snuadh dreachmhor so a shnasmhorachd. Tha na craobhan a’ crathadh na duilleagan gorma, ’s tha barr an fheoir a’ seargadh; oir tha ’n geamhradh fuar a’ tighinn gun moille ’dheanadh. Is e so an trath de ’n bhliadhna anns a bheil dubhachas sgriobhta air aghaidh naduir. Tha maise nam beann ’s nan comhnardan air falbh. Tha na sruthan brasa fuaimneach air an cuibhreachadh le geimhlean cruaidh. Gidheadh tha ailleachd ’us eifeachd aig a gheamhradh; oir nach e ’n Dia a tha mor ’us glic, ’us tuigseach a rinn an samhradh agus a rinn an geamhradh mar an ceudna?
Rinn thu an samhradh. Tha sinn mar so a’ tuigsinn gur ann bho Dhia, a mhain, a tha sonas ’us soirbheachadh a sruthadh. Is Esan a dheasaich solus agus grian agus a shuidhich uile chriochan na talmhainn. Thug Dia dhuinn buadhan inntinn leis am faod sinn toileachas nach ’eil gann no faoin fhaotainn bho na seallaidhean gasda, ciatach leis a’ bheil an saoghal comhdaichte. Tha gliocas mor r’a fhaicinn leinn ann an trathan na bliadhna; oir nam bitheadh an geamhradh daonnan ann le ’ghaothan iargalta dh’ fhasamaid sgith, airsneulach, agus bhitheadh ar comas air sonas saoghalta fhaireachdainn ’s a mhealltainn gu h-anabarrach air a lughdachadh. Tha againn ann an so fein dearbhadh laidir air cia co grasmhor, glic ’us cothromach ’sa dh’ordaich Dia gach ni. Rinn Dia an samhradh. Is e so an raidh anns a bheil tlus, ’us blaths ’us aghmhorachd a’ deanadh aghaidh naduir suilbhir, aighearach ’us tlachdmhor ann an tomhas sonraichte. Tha sunnd, ’us gean, ’us subhachas a’ lionadh an t-saoghail gu leir. Cha ’n ’eil e comasach do neach air bith, ged dh’ fhaodas e bhi air a chradh le trioblaid no le euslaint, gun agh, ’us tlachd, ’us faochadh a thrusadh bho lionmhorachd nam beus agus nam feart a bhuineas do ’n t-samhradh. Tha ’ghrian anns an iarmailt shuas gun sgios a’ dortadh a nuas a gath annan priseil agus a’ giulan aiteis do gach raon ’us ard-bheann. Tha ’n cuan mor, farsuing, luasganach, gun ghruaim, gun stoirm. Tha ’thoirman, a stri ’s a bheucaich a nis aig fois. Tha sobhraichean agus neonainean maiseach agus lionmhor anns na h-achaidhean. Tha ’m fraoch gaganach, badanach a’ sgeadachadh mullach nam beann le culaidh riomhach, agus a’ crathadh a chinn ’s a cromadh ann an osaig chiuin an anmoich a’ deanadh gairdeachais do bhrigh gu bheil e fein co boidheach, co anabarrach boidheach. Tha gach faillean no fluran ùrail, dosrach; agus tha ’n òg-mhadainn, mar an ceudna, boillsgeanta le driuchd a tha ’dearrsadh ann an solus òg na gréine. Co a ghabhas beachd air an t-sealladh riomhach so nach aidich le ioghnadh gné a Dia a rinn an samhradh.
RENA.
Bean Mhic Dhonuill.— “Ciod e bu mhotha chuir a dh’ ioghnadh ort, an uair a bha thu am Paris?” Bean Iain Shiubhlaich.— “Ubh! ubh! B’ urrainn do ’n neach a b’ òige ’chunnaic mi Fraingis a’ labhairt. An rud a’s mhiorbhuiltiche chunnaic mo dha shùil riamh.
[Vol . 6. No. 42. p. 7]
AONGHAS AGUS AN TARBH.
Tha Aonghas am beachd ma chi aon dhe na coimhearsnaich beothach no ni sam bith eile ’tha e ’reic no ’cur gu margadh, gum bi e dholaidh, no mar a their e fhein, air a ghonadh. Bha tarbh aige ri chur gu margadh bho chionn ghoirid, agus air eagal duine ’ga fhaicinn dh’ fhalbh e leis air feadh na h-oidhche. An dùil gu ’n deanadh e gnothuch sàmhach dheth leig e ’n tarbh a mach as an t-sabhal agus thòisich e ri iomain roimhe ’s “uis, uis,” aige ris. Dh’ fhalbh am beothach bochd gu h-aotrom uallach, agus dùil aige gur ann a dol air cheilidh gu sabhal dhe na coimhearsnaich a bha e mar is minig a chaidh e. Bha Aongha deanamh co-ghàirdeachas ris fhein air son cho sàmhach ’s a bha e faighinn air aghart, ’nuair a mhothaich an tarbh do’n chiad shabhal a bh’ air an t-slighe, agus air dha gun toil a bhi aige falbh gunfarewellfhàgail aig a dheagh choimhearsnaich, air neo a bhi ’n dùil gu’n robh e aig a cheann-uidhe, leig e bural as a shaoileadh sibh a sgoilteadh na creagan. Ma leig, fhreagair na beanntan air gach taobh mar gu’n spreathadh iad bho mhullach gu bonn. Shaoil leis an ainmhaidh bhochd gur e tairbh eile ’fhreagair e, agus ’ga chur fhein ann an òrdugh catha leig e ’n ath langan as, na bu mhotha, na ’n gabhadh e ’bhith, na a chiad fhear, agus m’a leig fhreagair na beanntan a rithist leis an dara spreathadh, agus thòisich an ùpraid da rireabh—an tarbh a langanaich, na beanntan ’ga fhreagairt, agus gus an gnothach a chrùnadh thòisich coin air comhartaich. Bha Aonghas a fiachain ris an tarbh a chiallachadh, ach ’s ann an sin bu mhiosa bha e dol. Bha Seumas air chéilidh an tigh coimhearsnaich agus ’nuair a chual’ e ’n fhuaim a bh’ ann shaoil leis gur ann a dh’ fhuasgail te dhe’n chrodh aige fhein ’san t-sabhal, agus leig e as cho luath ’s a bheireadh a chasan e dhachaidh. ’Nuair a ràinig e fhuair e ’bhean agus an gille ’nan làn éideadh gufalbh as an tigh agus iad a caoineadh. “De th’ oirbh?” deir e. Thuirt iad gu ’n robh beuchdail eagallach timchioll an tighe agus gu’n robh iad a dol a theicheadh, oir gu ’n robh eagal orra gur e an droch-fhear a bh’ ann. “Ach dh’ fhalbh an rud a bh’ ann,” deir iad. Dh’ fhalbh Seumas an rathad a bha ’n ùpraid a dol air aghart. Bha feadhain ’ga choinneachadh agus feadhain a breith air, ’s iad uil’ ann an iomcheist agus ’nan ruith an rathad a bha ’n fhuaim fiach de bha ceàrr. Mu dheireadh thainig iad suas ri Aonghas agus ris an tarbh agus mu dhusan gu leth cù a tathunn ris. Thuig iad an sin ro-mhath de bu chiall do’n chùis. Bha e farsuinn gu leòr an lath’ -iar-na-mhàireach gu ’n do reic Aonghas an tarbh ruadh. Sin agaibh facal air an fhacal mar a chaidh innse do ’n
GHILLE GHLAS.
Tha toiseach an t-samhraidh ’na dheagh àm gu tòiseachadh air gabhail MHIC-TALLA.
Tha riaghladh Newfoundland an deigh coig mile dolair a chur air leth air son cuideachadh le bantraichean agus dilleachdain nan daoine a chaidh a chall o chionn ghoirid ag iasgach nan ron. Tha an sluagh mar an ceudna a’ cur moran airgeid cruinn dhaibh.
Am bheil thu pàigheadh air son a phaipeir? Mur eil, bu chòir dhut nàire bhi ort.
Amherst Boot & Shoe Mfg, Co.,
AMHERST, N. S.
A’ Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.
Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.
Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.
Amherst Boot & Shoe Mfg. Co.
H. D. Mac Ille-Mhaoil,
Stewartdale , C. B.
Cloth,Drogaid, agus Plaideachan “Eureka.”
Mu dheich air fhichead seor sa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a gabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige neo sgriobh uige.
LEABHRAICHEAN GAILIG.
Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
’Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, Leis an Urr. A Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35
Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son a phris ainmichte.
Sgriobh gu
J . G. MACKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.
Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.
A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C B.
D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .
SIDNI, C. B.
BADDECK , - - C. B.
Airson a stor a dheanamh na ’s deiseile ’s na ’s feumaile dhaibhsan a tha ’deanamh gnothuch ris, tha
Albert I. Hart
a’ nise deiseil air son taillearachd bhan a dheanamh. Tha a’ chuid sin de ’n ghnothuch fo churam Miss Isabel Nic Thearlaich, a fhuair a h-ionnsachadh am Boston ’sanNew York.Gheibh iadsan a thig g’a h-ionnsuidh an
DEAGH RIARACHADH.
BADDECK , - - C. B.
THA EARBSA
aig daoine ann am maidsichean Eddy— ’nuair a chi iad an t-ainm air a bhocsa bidh fhios aca gu bheil iad math. Tha seorsachan air an deanamh, agus gheibh thu barrachd fiodha air son do chuid airgeid, agus seorsaichean eile rithist a tha coltach ri maidsichean Eddy, ach tha iad gle ao-coltach riutha an am an cur gu feum.
Tha ’n t-ainm so na urrais air mathas.
—THE—
E. B. EDDY Co., Limited,
Hull, Canada.
[Vol . 6. No. 42. p. 8]
Blar Allt-a’ -Bhonnaich.
LE IAIN MAC FHAIDEIN.
(Air a leantuinn.)
Mar reul ’san oidhch’ a’ boillsg’ le aiteal
Tha Dùghlasach nan iomadh baiteal,
Gach uair tha ’lann tighinn thar a ghuaille
Bàs ’sa h-uile h-àite ’m buail e.
Thug gach gàirdean sathadh guineach
’S dioghaltas iomadh tàir ’s gach buille.
An neach bh’ air làr a’ call an deò
Ag éibh ri cach, “Na géillibh beò, ”—
Nach uamhasach bhi ’liodairt slòigh!
Cuin ’gheibh sinn sith air caochladh dòigh?
Ach ghairm an Righ na suinn a thagh e
Gus a’ bhàrr a chur a thaghal.
’Nan éideadh dathach gorm ’us ruadh
Ghluais na fineachan o thuath;
Mar choin-sheilg de ’n tilgteadh ’n iall
Leum Eileanaich na h-airde- ’n-iar
Fo Aonghas Og, ’thug trian de ’n là
’Us pian an diomhanais ’ga chràdh.
Thog e ’lamh ’us shin e ’lann,
’Ga chur tri chuir mu ’n cuairt d’ a cheann,
Neo-òraideach am briathran gann
B’i ghairm gu cath, “A nis mo chlann.”
Thog feachd an ìslich iolach ùr
’N uair mhothaich iad an taic ri ’n cùl.
Is luath air fonn ’s cha mhall gu astar
An calpa cruinn mu ’n danns’ am breacan;
’S mar spreaghadh dealain as na neòil
Tha ainm a churaidh ’seirm o’m beòil;
Toirm gach gairm-chath ’measg a chéil’
Mar thàirneanach á aird nan speur.
’Us faobhar lannan shiol nam Fiann
A’ toirt mac-tall’ a bàrr nan sliabh.
Dh’ ath-bheothaicheadh as ùr am feachd
Mar dhoineann ’dublachadh ’na neart;
Mar ioma-ghaoth obann gaillinn chruaidh
’S i meisdeireadh gu onfhadh cuain;
Slabhraidh daorsa ’us droch reachd
A sgealbh ’s a sgàineadh dol ma seach;
’Us Saorsa ’seinn o bheinn gu tràigh
Le iolach uasal, uaibhreach, ard.
Chreanaich cridhe ’n naimh roimh ’n fhuaim
’S gach buille bhàis a fhras mu ’n cuairt;
Bhris iad air gach taobh ’us ghéill,
A’ fagail ionmhais ’s airm ’nan déigh;
’S a’ cur nan spuir as ùr ri ’n siubhal
Bhrùchd am pràbar leis a’ bhruthach.
Bu mhear gu tuath ’s bu luath gu deas,
A’ cur na réis mar spréidh air theas,
Mar ghreidh thar sliabh, ’s an fhaoghail bras,
Gun earbs’ á ni ach luaths an cas;
Mar chearcan tomain thar an stùc,
’Us fuaim na lamhach taobh an cùil;
Mar mhaighich ’a gadhar teann ’ga ruaig
’S i ’maolachadh gu druim a cluais;
Mar ghreasas sionnach sgith ’na leum,
’Us deileann madaidh as a dhéigh;
Mar sgàirneach bearraich leis a’ ghleann,
A dh’ fhuasgail aiteamh as an stall;
Mar thuill nam meall troimh isleach chluain,
’S na uillt le ràn ’cur thar am bruach.
Tha sgeul ri inns aig crìoch gach cogaidh,
’S dhùin an oidhch’ air Allt-a’ -bhonnaich.
Air a’ Ghille tha mo Run.
SEISD.
Air a’ ghille tha mo rùn,
Tha mo rùn air a’ ghille;
Bho ’n a thug thu rium do chùl,
B’ e mo dhùrachd thu thilleadh.
’S ann a fhuair thu d’ arach òg
’N Apainn bhòidheach nan gillean;
’S beag an t ioghn’ thu dh’ eirigh suas
Ann an uaisle ’s an grinneas.
’S meanglan thu d’ an chraobh nach lùb,
Gur tu fiuran do chinnich;
Leathanaich nach lùb ’s an streup,
’S cha ’n eil beum air a’ ghille.
Falt do chinn tha dualach, dlùth,
D’ anail cùbhraidh, ro-mhilis;
Da shùil mheallach, chorrach, chiùin,
’S tu mo rùn de na gillean.
’S ro-mhath thig sud do mo rùn,
Boineid dù-ghorm a’s iteag;
Feileadh preasach nam ball dlùth,
Claidheamh-cùil agus biodag.
Tha thu ro-mhath air an t-sliabh,
Thoirt nan eun bharr na h-iteig;
Gunna dubh a leagadh fiadh,
’S earbag riabhach an fhirich.
’Nuair a rachadh tu ’n tigh-òsd’,
’S tu nach soradh an gini;
Bhiodh na botail air a bhord,
Cach ga ’n òl ’s thu ga ’n sireadh.
’S ann am Muile nam beann fuar,
Tha mo luaidh de na gillean;
Dh’ aithnichinn thu ’measg an t-sluaigh,
Leis na h-uaislean a’ tighinn.
Feasgar Nollaig ’dol gu bal,
Loisg a’s chraidh sud mo chridhe;
Gach fear le nionag aig’ air lamh,
’S fear mo ghraidh-sa gun tilleadh.
’S de ma theid thu do ’n taobh tuath,
Gu ’m bu luath ni thu tilleadh;
Tha na nionagan an gruaim,
Bho nach d’ fhuair iad an gille.
Gu bheil m’ inntinn-sa cho trom,
Ri luing mhor air bheag sgiobaidh;
Bho ’n a dh’ fhalbh an gille donn.
’Thogadh fonn air mo chridhe.
Their mo mhathair rium gach uair,
“Eirich suas ’s tog do mhisneach;
Ged tha ’n gille fada uait,
Cha bhi gruaim air ’nuair ’thig e.”
’S tric mo shuil thar a’ chuain,
Feuch de ’n taobh ni thu tighinn;
’S ged a chi mi gillean òg,
Cha tog bron air bharr mo chridhe.
’Sann am Muile nam beann ard,
Tha mo ghradh de na gillean;
’S ged nach d’thug thu dhomh do lamh,
Do dheoch-slainte cha tillinn.
Air a ghille, etc.
Chaidh an t-òran so a chur ugainn le Mr. Donnachadh Mac Dhunléibhe, fear-lagha, a Portsmouth, an Ohio. Bha cuid de na ceathrannan anns an àireamh mu dheireadh, ach tha sinn a’ clò-bhualadh an iomlain air an t-seachdain so. Tha sinn fada ’n comain Mhic Dhunléibhe.
Tha iadsan a tha ’cladhach air son na h-olla aig Loch Ainslie an deigh fiach àireamh mhiltean dolair de dh’ uidheaman a thoirt do ’n àite.
AITE COBHAIR.
Labhair an t-Urr. T . C Mellor, Rural Dean, Christ’s Church Rectory, Guysboro, N. S. ,mu K. D. C. o chionn ghoirid anns na briathran a leanas: “Tha mi gle thoilichte bhi comasach air teisteannas a thoirt mu luach K. D. C. airson cion-cnamhaidh. Bha mi fulang le droch stamaig ach leighìs K. D. C. mi. ’Nuair a dh’ fhairicheas mi e tuilleadh rium, gabhaidh mi K. D. C. agus leighsidh e mi gun dail. Molaidh mi K. D. C. ge b’e àite ’n teid mi.”
An urrainnear dearbhadh a’s fhearr na so iarraidh. Tha sinn ag radh gur e K. D. C. an leigheas a’s fhearr a th’ ann air cion-cnamhaidh. ThaK . D. C. Pillsanabarrach math air tinneasan-cuim, agus ma ghabhar iad comhla ri K. D. C. leighsidh iad teanntachd.
[Dealbh]
Tha sinn a nise ’nar luchd-gnothuich aig a
CHANADACARRIAGE Co. ,
air son Eilean Cheap Breatunn. Ma tha carbad de sheorsa sam bith a dhith ort, cumhnaidh tu airgead le ’cheannach uainne.
F . FALCONER & SON.
DIOLLADAIREAN.
Sidni, C. B.
Tha sinn a cumail an aite so do
MACDONALD , HANRAHAN & CO. ,
’Nuair a gheibh iad am bathar ur a stigh, bidh tuilleadh aca ri radh ri ’n cairdean.
C’AIT AM FAIGH MI?
Saibh, Glasan, Luaidhe, Sgeinein, Lainntearan, Sguabaichean, Paipear-tearra, Paipear-tubhaidh.
Olla, Fudar, Glaine, Siosaran, Tairnean, Bucaidean, Tuaghannan.
GHEIBH AIG
C . P. MOORE,
Sidni, C. B.
Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG—Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.
| title | Issue 42 |
| internal date | 1898.0 |
| display date | 1898 |
| publication date | 1898 |
| level | |
| reference template | Mac-Talla VI No. 42. %p |
| parent text | Volume 6 |