---

[1]

[Vol . 7. No. 1. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, IULAIDH 8, 1898. NO. 1.

A MHAIGHDEANN-MHARA.

’S iomadh sgeul iongantach a b’ àbhaist a bhi air aithris ann an Gàidhealtachd Alba anns na làithean a dh’ fhalbh. Bha na h-oidhcheannan fada geamhraidh gu minic air an cur seachad ag éisdeachd ris na seanachaidhean aig an robh an cinn làn de gach seòrsa sgeòil agus eachdraidh, agus aig an robh mor thlachd ann a bhi ga ’n aithris do luchd na céilidh. Tha ’n sgeul a leanas air a thoirt o Bheurla. Thorcuill Mhic Leoid:—

Thachair ni iongantach an eilean Cholasa, uair no uaireigin, ma ’s fior an sgeul—eilean àluinn Cholasa, far ’n do bheannaich Calum-Cille an sluagh agus am fónn; eilean na sith agus a chiùil, far an seinn na maighdeinn-mhara am fónn is milse, aig oir a’ chuain mar theid thu air d’ aghaidh an garbhlach a chladaich gu eilean Orasa, far ’n do stad Oran a bha ’na aon de chompanach Chalum-Chille.

Faodaidh tu uair air bith, ma theid thu sios na creagan air feasgar ciùin samhraidh, òran tiamhaidh na maighdeinn-mhara a chluinntinn, ’nuair tha i tighinn a nios as an uisge le fàileadh taitneach na feamainn mu ’n cuairt d’ i.

Chaidh corr ’us aon fhear de dhaoine òga Sgallasaig air an t-sligh ud a dh’ éisdeachd ri ceòl na maighdeinn-mhara; ach cha robh e ’n dàn do aon diu tighinn air ais gu bràth tuille a thoirt sgeul air na chunnaic no na chuala iad.

Mo chreach! gheibhear dream anns gach àite dalma gu leòr gu dùbhlan a thoirt do chumhachd neo-thalmhaidh. Arsa Alasdair Trom, “Theid mise a null na creagan feasgar samhraidh air chor-eiginn a labhairt ris a’ mhaighdeann-mhara.” ’S ann mar sin a bha. Air feasgar ciùin samhraidh anns a ghlòmain thog e air. Chluinneadh tu guth nan eun-mara ’tighinn thar an uisge mar ghair’ cloinne ri cluich, ach cha chuala Alasdair ni dhe sud. Bha e gluasad le ceum mall a measg nan clach a bha fliuch, sleamhuinn le tiurr na mara; ’s mar bha e dol air aghaidh bha e ’g radh ris fhéin: “Labhraidh mise ris a mhaighdeann-mhara ’s mi a labhras, agus sin air an oidhche so. Carson a bhiodh eagal air duine labhairt ri maighdeann-mhara? Is iomadh maighdeann-tire ris na labhair mise agus bu taitneach leo éisdeachd rium.” Bha dùil aig Alasdair gu ’n robh e féin anabarrach seòlta ann a bhi faighinn dlùth do ’n chloinn-nighinn; ach bha Alasdair gòrach agus car beachdail air fhéin, agus fhuair e sin a mach an oidhche ud.

Cha ’n e gniomh duine glic a dhol a shuiridhe air maighdeann-mhara; bha Alasdair Trom aimideach an oidhche ud. ’Nuair thainig e thun na rinne, far am faic thu creagan Orasa, stad is dh’ éisd e, oir shaoil leis gu ’n cual e seinn coltach ri guth mnatha—fonn fada, tiamhaidh. “ ’S e mhaighdeann-mhara a th’ ann, a seinn,” ars esan. Agus shuidh e air creig agus rinn e gaire; ’s e bha gòrach!

An sin gu h-athaiseach, ioghnadh nan ioghnadh, thainig a nuas as a mhuir maighdeann-mhara ni b’ àille na cruth ’s na dreach na aon mhaighdeann air ’n do leag Alasdair riamh a shùil an eilean Cholasa, ged ’s iomadh òg-bhean dhreachmhor a fhuair a h-arach ann. Cho luath ’s a chunnaic e i chaidh e am breislich; chuir a da shùil ghorma, air dhreach a chuain, fo gheasaibh e. Cha b’ urrainn e focal a labhairt ged bu bhòsdail e air son luaths a theanga. Bha ’falt tlath air dhreach an òir a’ tuiteam sios m’a guaillibh ’na dhualaibh trom, agus air iomain a null agus a nall le gluasad na mora. Bha a sùilean gorm mar ghuirmad a chuain fo ghrian an t-samhraidh. Bha i air a còmhdach le sròl-eudach cho caol ri lion an damhan-alluidh, air dhath uaine. Cha robh gun chòmhdach ach a h-uchd, a muineal agus a da ghàirdean, a bha cho geal ri sneachda na h-aon oidhche. Cha b’ urrainn e a shùil a thogail dhith; bha e fo gheasaibh. Dh’ fheuch e ri a cheann a thionndadh mu ’n cuairt, ach cha b’ urrainn e. Chum a mhaighdeann-mhara a sùil air agus fiamh gàire air a gnùis le leithid do bhuidseachd ’s nach facas a leithid air gnùis mnatha riamh roimhe. An dràsd agus a rithist chitheadh tu ’n t-uisge a’ gluasad agus earball uaine, lannach air chumadh earball eisg, a tighinn am follais.

Bha ’seun a tromachadh air Alasdair. An sin labhair i, agus aig fuaim a gutha thòisich e air criothnachadh agus air gluasad le fiamh na shùil a bha muladach ri fhaicinn. Chuir a guth gaoir tro ’chom air dhòigh ’s gu ’n mhiannaich e glaodhaich a mach, ach cha b’ urrainn e.

So mar a labhair i, agus seun ghaoil a chuain na guth. (Labhair i an deadh Ghàidhlig an eilean). — “Oh! a dhuine aimidich, a bha ’n dùil gu ’n talaidheadh tu ’mhaighdeann-mhara mar a dheanadh tu air aon de mhnathan na tire. Ha! ha! ha! Siuthad, ma tha, Alasdair! thig a nise agus labhair rium anns an dòigh iongantaich sin leis an robh thu a mealadh na nighinn. Cha ’n eil thu ’toirt freagairt! Cha ’n eil! cha’n urrainn thu! Ha! ha! Am bheil thu fo gheasaibh Alasdair Thruim! Thig mo dhuine math, thig gu talla ’chuain far ’bheil a mhaighdeann-mhara ’gabhail còmhnuidh. Fàg mnathan Cholasa agus gabh còmhnuidh maille riumsa, riumsa, riumsa! Thig Alasdair, thig! An sud is leams’ thu, ’s leams’ thu, —gu bràth!” Dh’ éirich e mar neach ’an aisling agus ghabh e air aghart gu mall na còthail, a dol sios do ’n uisge. Chriothnaich e; thug e oidhirp chruaidh air tilleadh, ach cha b’ urrainn e; bha sùil na maighdeann-mhara air. Bha tuainealaich ’na cheann leis a ghaol mhara a bha na chom ’s na chridhe. Lean i air smèideadh le ’laimh ’s fiamh gàire oirre. ’Se chrioch a bh’ ann do dh’ Alasdair! Ruith e le dian-chaothach do ’n mhuir, ’s bha gàirdeanan na maighdinn-mara m’a thimchioll ’ga ghlacadh le greim cho teann ’s gu ’n deach e ann an neul. Ghiùlan i leatha e sios, sios fo na tuinn, air falbh gu bràth o sholus na gréine, a dh’ ionnsaidh talla fionnar, uaine nam maighdeannan-mara, as nach till duine theid ann gu bràth tuille.

CLAMBAR NA H-AIRDE ’N EAR.

Is e sean rioghachd da rireadh, a tha ann an China. A reir beachd nan daoine ’tha ’tuineachadh anns an dùthaich iomraiteach ud, is e rioghachd sean, aosmhor, fad o chian a tha ann an China. Thog iad balla, ard, laidir anns na linntean a tha fada air chul, airson nan treubhan borba, iargalt ’chumail air falbh. Cha robh, anns na linntean ud, gunnachan mora, laidir agus lionmhor ann. B’e beachd nan daoine ’thog am balla daingeann ud, nach bitheadh e comasach do fhine air bith, ged bhitheadh iad gaisgeil, treubhach, streap thar a bhalla ’s olc ’us uprait a thabhairt a stigh do China. Gu cinnteach, tha prois eagalach am measg nan Chineasach. Tha iad a’ saoilsinn gur iad fein da rireadh, an rioghachd neamhaidh, air an talamh; agus air an aobhar so, gu faod iad amharc sios le spid ’us tair air gach fine ’s rioghachd eile ’tha an diugh air an talamh. Mac Neimh no na Flath-innis: is e so an t-ainm sonruichte a bhuineas do Iompaire China. Faodaidh e ’bhi na dhuine suarach, bochd, gun ionnsachadh no toinisg air bith; gidheadh, tha e fein agus ’iochdarain a’ creidsinn gur e Mac Neimh a tha ann, agus mar so nach fhaod neach air bith a ghnuis fhaicinn no comhluadar a ghleidheadh ris. Feumar aideachadh gu bheil na Chineasaich innleachdach agus tapaidh air iomadh doigh. Is e dùthaich anabarrach beartach a tha ann an China. Is i Breatunn a cheud dùthaich cumhachdach a fhuair seasamh no fardach ann an China. Ged tha sluagh gun aireamh anns an tir so, cha ’n eil gaisge, no cruadal, no treubhantas air bith air an nochdadh leo. Ged bha cinnte aig an t-saoghal gu leir nach robh ach riaghladh breoite, bochd ann an China ’s gu robh na Chineasaich gealtach, neo-ghaisgeil ann an stri nan lann; cha robh fios muladach air feadh nan tirean gu robh China co lag, sgathach, truagh ’s a tha i, gus an robh cogadh eadar i fein agus Iapan bho cheann bliadhna no dha. Is e daoine mearganta, easguidh, ladarna, deothasach a tha anns na Iapanaich. Thug iad buaidh anns gach blar air China; ’s nam faigheadh iad an toil fein, ruigeadh iad Pecin, agus chuireadh iad crìoch gu brath air ughdarras Mhic Neimh a tha ’n an Iompairean ann an China, ged nach eil annta ach paisdean gun eolas, gun treoir, gun ghliocas, gun fhearalas air bith. Is e Mandaráin, an t-ainm a bhuineas doibhsan a tha ’riaghladh roinnean China le cumhachd an Iompaire. Cha ’n eil duine dileas, onorach, firinneach am measg nam Mandaráin; tha iad breugach, bradach, gun onoir, gun ionracas. Is e iarrtas suidhichte an anma maoin a thrusadh doibh fein le cealg, ’us breugan, ’us ana-ceartas. Is e naimhdean guineach a tha annta do gach coigreach ’us do gach dùthaich a tha toileach maith a dheanamh do China ’s saorsa ’s sonas a thabhairt d’a daoine diblidh, bochda. Fhuair Ruisia le ’cuilbheartan carach, ughdarras mor ann am Pecin, an deigh cogadh

---

[2]

[Vol . 7. No. 1. p. 2]

nan Iapanaich. Tha moran an diugh ann am Breatunn a tha ’caineadh luchd-riaghlaidh na Ban-righ, agus ag radh gu dalma, neo-sgathach, nach robh Salisbuiridh agus a luchd-comhairle aona chuid duineil, no geur, no treun, anns gach cuis ’us connspoid a bha aca ri Ruisia. Tha na litrichean a bha eadar luchd-riaghlaidh Bhreatuinn ’us luchd-riaghlaidh Ruisia air an clodh-bhualadh, agus tha comas aig gach neach a nis air na litrichean ud a leughadh agus air a chomh-dhunadh fein a tharruing mu dheibhinn an doigh anns an do chum luchd-comhairle Bhreatunn suas onoir ’us coirean, ’us cumhachd an dùthcha fein. Tha Salisbuiridh agus a chompanaich a’ faotainn iomadh buille cruaidh agus iomadh tamailt sgeigeil, bho na daoine ’tha ’n an aghaidh ann an cuisean Bhreatuinn a riaghladh agus a stiuireadh. Fhuair, gun teagamh, Ruisia ’nis greim diongmhalta air Port Arthur, a tha air an loch a tha ’treorachadh gu Pecin, baile mor China, anns am bheil an t-Iompaire, Mac Neimh, agus a luchd-comhairle faoin, mi-onarach, bochd a gabhail comhnuidh. Tha Ruisia daonnan fealltach, breugach, agus cha ’n fhiach a geallaidhean bonn a h-ochd. Tha i co dhiugh na dluth-choimhearsnach ri tri cheud mile do China, agus mar so, tha comas fuasach aice air a lamh laidir, bhradach a sgaoileadh thairis air taobh mu thuath China gu h-iomlan. Tha meas mor aig MAC-TALLA ’s agam fein air an luchd-riaghlaidh comasach, dileas, foghluimte ’tha aig an àm so ’g amharc thairis air cuisean ’us coirean Bhreatuinn anns gach cearna de ’n t-saoghal. Is e iarrtas seasmhach nan daoine glic so, gu bitheadh China air a cumail suas, agus nach faigheadh rioghachd air bith eile coir air bith air cuibhrionn beag no mor de ’n dùthaich bheartach, lionmhor, iongantach so. Is e Dorus fosgailte do China air am bheil Salisbuiridh iarrtuiseach; cothrom na Feinne anns gach malairt us deanadas ’us innleachd—is e so run suidhichte luchd-riaghlaidh Bhreatuinn. Anns gach cearna anns am bheil ughdarras aca, tha iad a’ tabhairt agus a’ tairgseadh nan cothromannan ceudna ann am malairt do gach rioghachd ’us fine eile. On tha Ruisia co fealltach, rinn Breatunn greim air port eile ’tha dluth do Phort Arthur. Is ann dise is aithne daingneach uamhasach a dheanamh de ’n phort so, agus air feachd ’us cabhlach Ruisia ’chumail sios agus ann an eagal gach latha. Le gliocas gasda tha luchd-riaghlaidh Bhreatuinn ’n an cairdean seasmhach do shith agus do sheasgaireachd. Tha iad min-eolach air cia co bruideil, basmhor ’s a tha cogadh a nis, leis gach innleachd marbhaidh ’us gunna mor a tha againn. Seasaidh Breatuinn a coir fein ann an China. Fhuair cuideachd ainmeil, bheartach ann am Breatunn, aonta car tri fichead bliadhna air da cheud gu leth mile de China anns am bheil gual ’us iaruinn ann am pailteas anabarrach agus de ’n t-seorsa is fearr. Tha cuideachd laidir, bheartach eile ’fhuair coir air rathaidean-iaruinn a dheanamh le airgiod Bhreatuinn ann am meadhon China. Co nach aidich gu bheil air an doigh so fein cumhachd mhor aig Breatunn ann an China, ’s gu bi cuibhrionn nach eil gann no suarach aice air feadh nan linn air gach ni, ’s beartas, ’us malairt air am bheil coir aig China. Fhuair Breatunn, mar an ceudna, o cheann beagan laithean coir air moran fearainn a tha air an taobh mu dheas de Hong-Cong. Tha i ’nis tearuinte bho gach cearna ’s namhaid, agus faodaidh sinn a bhi cinnteach gu tabhair i aire ghasda, neo-sgathach d’a malairt ’s d’a gnothuichean fein am measg rioghachdan an t-saoghail. Tha daoine China ’faicinn gu soilleir gu bheil Breatunn onorach, laghach, firinneach. Bitheadh Breatunn daonnan caoimhneil, ceart, uasal agus onorach: is e so guidhe dhurachdach MHIC-TALLA ’s mo ghuidhe fein.

CONA.

CRIOSD A’ CIUINEACHADH NA FAIRGE.

“Rachamaid thairis,” arsa Criosd r’a dheisciobluibh, “air muir Ghalile;” agus, air ball, thug iad leo esan anns an luing mar a bha e, agus bha longa beaga eile maille ris mar an ceudna. An do shnàmh long riamh air cuan anns an robh luchd co prìseil? An do chuireadh urram co mòr riamh air muir Ghalile, no air aona mhuir eile? Dh’fhàg na loingeis bheaga an tràigh. Bha fè ann agus ciùine ’nuair thog iad na siùil agus chuir iad fo sgaoil; ach cha b’ fhada bha iad air falbh ’nuair shéid a’ ghaoth agus thòisich an stoirm. Is tric tha so a’ tachairt, is lìonmhor iad tha a’ togail o thìr le dòchais àrda, nach ’eil fada o chladach an òige, ’nuair tha neòil dhubha, dhorcha, a’ cruinneachadh, a’ mhuir ag at, a’ ghaoth a’ séideadh, agus ànradh a’ dlùthachadh air gach làimh. Mar so thachair do na deisciobluibh. “Dh’ éirich doinionn mhòr ghaoithe, agus leum na tonnan a steach do’n luing, air chor as gu’n robh i nis làn.” Ghlac sgìos an nàduir-dhaonna Criosd, agus ghéill uachdaran nàduir, car tamuill, do lagh agus do chumhachd nàduir. Bha e ann an deireadh na luinge, agus thuit e ’na shuain. Ged bhu esan ’na Dhia, bha e, mar an ceudna, ’na dhuine agus ’na nàdur daonna bha laigse nàduir fuaighte ris; bha e sgìth, agus ghabh e tàmh ann an deireadh na luinge, bha cluasag fo ’cheann air na clàraibh daraich, agus gun fhasgadh os a cheann ach na speuran dorcha duaichni. Cha robh e fada ’na thàmh ’nuair a thàinig an oidhche, agus an cois na h-oidhche bha dorchadas, agus an cois an dorchadais bha an doinionn mhòr. Tha na neòil air an riasladh as a chéile, tha’n dealanach a mach, tha fuaim an tàirneanaich oillteil, thòisich an dìle mhòr, bha na tonnan a steach san luing air chor ’s gu’n robh i nis làn, bha cridheachan nan deisciobul fo bhuaireas, gun fhios ciod a dheanadh iad, no cia mar thigeadh iad as. Bha iad an impis céill a thoirt, agus ’na lorg sin an impis dol fodha, ’nuair a chuimhnich iad gu’n robh Criosd, am maighstir, san luing. Ghreas iad far an robh e. Feuch! sin e ’na shìneadh air clàr na luinge ’na shuain. Cha robh e ann an suain ni bu shàmhaiche ’na naoidhean ann an uchd Muire, na bha e nis ann an àirde na stoirm. Cha robh eagal no incheist no agartas coguis san inntinn sin; bha sìth san anam bheannaichte. Am b’ urradh dhuitse tha ’ga leughadh so, cadal san stoirm? Is dàcha nach b’ urradh. Bha Iudas san luing so; tha mi a’ làn-chreidsinn nach b’urradh dhàsan cadal. Far am bheil coguis saor o olc, agus cridhe làn do ghràs Dhé, far am bheil earbsa ann an Dia, tha an cadal sàmhach. An cuimhne leat Iacob? Bha e mach air thurus ’na aonar, thàinig an t-anmoch air fada o thigheadas dhaoine, gidheadh cha robh eagal air-san; ghabh e clach mar cheann adhairt, agus luidh e sìos gu tàmh. Chaidil e ann an sìth. An cuimhne leat Daibhidh a mach air an raon, ’nuair dh’ éirich Absalom suas ann an ceannairc ’na aghaidh, agus ’nuair bha e ann an cunnart a bhi air a mhilleadh agus air a sgrios, thubhairt e—

Nach lìonmhor iad, mo naimhde, ’Dhia,
’Sior dhol am meud gach là;
Is luchd mo thrioblaid, iomadh iad
Ag éiridh rium a ghnàth.

B’e so cor Dhaibhidh; ach sheinn e le misnich agus dòchas àrd—

Air Dia do ghairm mi fein le m’ ghuth,
Dh’éisd as a thulaich naoimh;
Luidh, chaidil, agus mhosguil mi,
Chùm Dia mi suas gu caomh.

An t-abstol Peadar, an oidhche mun robh a mhiann orra a chur gu bas, bha e ’na shuain eadar dà shaighdear; agus ann an suain co tròm, ’s gum b’ eiginn do’n aingeal buille tròm a bhualadh agus coinneal a lasadh mun do dhùisg se e. Bheir Dia tàmh do luchd a ghràidh. Is sona, gu là-bhràth is sona iadsan a dh’ fheudas luidhe sìos anns an anmoch, gun eagal gun imcheist; ’gan tasgaidh féin seachad ann an làmhaibh an Cruith-fhir le dòchas agus earbsa làidir.

Air an lìonadh le oillt agus fo uamhas mòr, ghreas na deisciobuil a dh’ ionnsuidh Chriosd, agus thubhairt iad ris, A mhaighstir, nach ’eil suim agad gu’n caillear sinn? O! ’s lìonmhor iad a ghairmeas air Chriosd san stoirm a ta dearmadach air ann an là na cùine. ’S iomad ùrnuigh nìtear ann an àm na doininn, ann an àm na h-éiginn, leòsan a ta caoin-shuarrach mu Chriosd air àmannaibh eile, ann an latha grianach na slàinte agus an aoibhneis. Tha feadhain ann nach gairm air Dia air àm air bith ach fhad ’s a tha a làmh thairis orra, agus an t-slat-sgiùrsaidh san làimh sin. Ciod a’ bharail a bhiodh agad air a’ charaid sin a dheanamh dearmad ort, agus nach tigeadh a’ d’ chòir air àm air bith ach ’nuair a bhiodh iasad no coingheall a dhìth air? Ciod a’ bharail a bhios aig Dia air na h-ùrnuighibh sin a tha air am fàsgadh asaibh le éiginn agus bochduinn? Gidheadh ’s ann le buntuinn mar so a ta Dia a’ treòrachadh dhaoine d’a ionnsuidh féin. Tha e ’gan coinneachadh air tùs anns an fhùirneis air a dearg-theasachadh. ’S e gràdh tha ann am beachd Dhé le gach deuchainn tha e a’ leigeil ’nar caramh. ’Nuair chì mi an t-Athair naomh a’ càramh neach air bith ann an trioblaid, agus a’ leigeil deuchainn air bith na rathad, tha dòchas agam d’a thaobh; ceart mar bheachdaicheas mi air gobhainn, ’nuair chi mi e ’cur gàd iaruinn san teine, tha mi air ball a’ tuigsinn gu bheil e ’dol g’a chur gu feum, a’ dol a dheanamh nì-eigin leis nach b’urradh dha fhad ’s a bha e fuar agus cruaidh. Tha e ’ga chur san teine chum ’oibreachadh gu feum. ’Na thrioblaid ghairm Manaseh air Dia; agus is lionmhor iad air talamh, agus O! ’s lìonmhor iad ann an glòir a’s urrainn a ràdh, ’S maith dhòmhsa gu’n robh mi fo thrioblaid! Thusa ta ’ga leughadh so, innis dhomh ’n do thionndaidh na stoirmean a choinnich thu ’nam beannachadh dhuit, air neo ’nam mallachd? Na chruadhaich no ’n do leagh iad do chridhe? Na dhùisg iad thu chum ùrnuigh, air neo an d’ fhuadaich iad thu ni’s faid’ air falbh o d’ Dhia? ’Bheil thu ri gearan fo d’ dheuchainnibh, no ’bheil thu a’ càramh do chùis fa chomhair an Tighearna? Dhuisg na deisciobuil Criosd, agus chronuich e iad; ach c’arson? An ann chionn gu’n do bhrist iad air a shuain? Tha cùnntas againn air seachd fichead Sasunnach a bh’ann am prìosan cumhann ann an Innsibh na h-aird-an-ear, ann an gainntir dhubh Chalcutta, nach robh ach ochd-troidhe-deug air fad agus air leud, agus gun fhosgladh sam bith ann ach aon toll aimhleathan chum àile fionnar a leigeil a steach, agus so uile fo theas loisgeach na gréne, agus a’ chuid bu mhò do na daoine treuna sin a’ call fola agus air an lot go truagh. Bha fulangais nan daoine so, agus an gearan truagh a rinn iad, co mòr ’s gu’n do ghabh aon do na h-Innseanaich truas diubh, agus chaidh e gu h-iochdmhor chum ceann-feadhna an fheachd d’ am buineadh e, a dh’iarraidh cead na daoine so a theasraiginn. Ach ’an tiota bheag phill e, ag radh, gu’n robh an ceann-feadhna ’na shuain, agus gum bu bhàs dàsan a dhùisgeadh e roi’n àm. Mun do dhùisg esan bhàsaich mòran do na Sasunnaich bhochda; ach cha’n ann mar so dhuitse, Iosa bheannaichte! thusa, Slanuighear an t-saoghail! Cha dean thusa tàir no dì-chuimhn’ air na prìosanaich. Cha’n ’eil do chlus dùinte chum ’s nach éisd thu. Tha osnaichean a’ chridhe bhriste bhrùite, co milis, bhinn leat ri ceileiribh nan aingeal. Chronuich e na deisciobuil, cha b’ann airson a dhùsgadh, ach airson an dìobhail misnich, an gealtachd, an eagail. Bha eagal orra gu’n rachadh iad a dhìth; cha d’

---

[3]

[Vol . 7. No. 1. p. 3]

thug iad fainear cò bha maille riu san luing. C’arson a ta sibh eagalach? deir esan, sibhse air bheag creidimh! B’e laigead an creidimh fàth an eagail. Ann an là na doininn tha creidimh làidir feumail, creidimh a dhlù-cheanglas an t-anam ris féin, agus a dhuisgeas gràdh, agus dòchas, agus earbsa ’na gheallaidhnibh. Agus cia mar chronuich e iad? Is dearbh-chinnteach mi gu’n robh barrachd gràidh, agus iochd, agus caomhalachd ’na ghuth agus ’na chainnt na bha do chorruich. B’e cronuchadh caraid thruacantaich, theas-chridheich a bh’ ann, esan aig an robh comh-fhulangas airson an laigse, agus a chuimhnich gum bu duslach a bh’annta.

“An sin dh’éirich e, agus chronuich e na gaothan agus an fhairge; agus bha ciùine mhòr ann.”

’S ann an so bha ’n sealladh iongantach! Air leam gu bheil mi ’ga fhaicinn a’ fosgladh a shùilean, ach cha’n ann le clisgeadh no uamhas. Faic e a’ seasamh air clàr-uachdair na luinge, cha’n ann le deifir no fo ghealtachd; faic e ag amharc ’an uchd na gaillinn; agus ciod a thabhairt e? Chronuich e na gaothan agus an fhairge! Dh’ éisd a’ ghaoth, dh’éisd an fhairge; chual’ iad guth an Ti chuir fo ghluasad iad air tùs, —ghéill iad; agus feuch, bha ciùine mhòr ann! Shìolaidh gu grad, mar ann am priobadh na sùl, na gaothan agus an fhairge agus bha ann fè nan eun! Bha ann ciùine mhòr; cha robh fuaim no toirm r’a éisdeachd ach farum sàmhach nan ràmh, torman tròm a’ chuain, agus osnaichean taingeil nan deisciobul. Ghabh na daoine iongantas, agus cha bu neònach ged a ghabh. “Ciod e ghnè dhuine so, ars’ iadsan, “gu bheil na gaotha féin agus an fhairge ùmhal dha.” A leughadair, gabh aire do na chual’ thu agus a liuthad trioblaid agus teinn a thig air an fhìrean chòir,— ’s lìonmhor trioblaid ’na theaghlach agus ’na phearsa; dearbhadh Dia e air ioma dòigh, buailidh a shlat gu cruaidh, tuitidh na buillean gu tric, beucaidh na h-uisgeachan gu garbh, agus tonn an déigh tuinne bristidh iad thairis air. C’àit am bheil e ’n sin ri amharc airson sòlais agus cul-taic? C’àit ach ris-san a smachdaich an doinionn agus a’s urrainn gach doinionn eile a smachdachadh mar an ceudna, a’ labhaiat an fhocail. Tosd! agus air ball bidh ciùine mhòr ann. Cha’n ’eil e furasda do’n duine bhi uile gu léir ’na thosd an àm na stoirm, ann an oidhche a bhròin ’an àm na deuchainn. Tha e ceadaichte dhuinn ar gearan a dheanamh ri Dia, ged nach feud sinn gearan ’na aghaidh; ach buinidh e dhuinn a bhi strìochdta, —mothuchadh a bhi againn air an làimh a tha ’gar bualadh, —a bhi ’nar tosd, do bhrìgh gur h-e Dia tha buntainn ruinn. Tha Dia a’ leigeil ànradh agus trioblaid an car na feaghnach a’s taitneach leis. Ged Sheòlamaid san aon luing ri Criosd, eadhon ’na chuideachd féin, choinnicheadh a’ ghaillionn sinn shéideadh a’ ghaoth, agus bhitheamaid do réir coslais an impis dol fodha. Thachair so do’n dà-fhear-dheug; agus tachraidh e do gach caraid a th’ aige. Cuimhnich so O m’anam! agus earb ’na ghràdh. Theagamh gu bheil thu ’g ràdh, O bu shona na deisciobuil sin aig an robh Criosd maille riu san luing, agus comas an gearan a dheanamh ris! Nam biodh e, ars’ thusa, dlùth dhòmhsa, rachainn mar an ceudna d’a ionnsuidh, dh’ ìnnsinn da fàth mo bhròin, gheibhinn faothachadh do ’m chridhe brùite. Thig! ’s e do bheatha. Ged nach ’eil e r’a fhaicinn, tha e dlùth; ma ghlaodhas tusa, éisdidh esan; freagraidh e, Tha mi ’n so! agus bheir e dhuit an teasraiginn sin a’s feàrr dhuit-sa, agus a bheir am barrachd glòire d’a ionnsuidh féin. Theagamh gur h-i a’ choguis leònta an doinionn tha cur riut agus ’gad fheuchainn. Tha eagal ort roimh chorruich Dhé—tha tàirneanach a’s miosa na tàirneanach nan speur a’ deanamh fuaim uamhasach a d’ chluasaibh, —tha lagh ’gad agairt, —os do cheann cha léir dhuit ach Dia mòr naomh, glòrmhor a’ d’ aghaidh. Dia ’am feirg riut. Tha thu ’g amharc fathast agus cha léir dhuit ach slochd gun ghrinneal, loch oillteil far am bheil an teine nach bi chaoidh air a mhùchadh. Tha thu ’g amharc an taobh stigh dhìot, agus chì thu ’n sin cridhe cealgach, fuar; cionta agus truaighe. Ciod a’s éiginn tachairt ach uamhas agus oillt. Am feadh ’s a tha ’n doinionn a’ mairsinn, ’s éiginn do’n anam teicheadh gu fasgadh; ach c’àite ’bheil am fasgadh aige r’a fhaotainn? C’àite ’bheil cala na sìth? Cia mar a chiùinichear corruich Dhé? Cò labhras as do leith? Falbh d’a ionnsuidh a ta ’na shuain ann an deireadh na luinge. Esan, agus esan amhàin tha comasach air labhairt ris a’ choguis leònta, Tosd! bi sàmhach! Shaor mise thu, riaraich mise ceartas an Athar, thug mise ìob-airt-réite air do shon, ghiùlain mi do bhròn, dh’ fhuiling mise cruas na gailinn ann ad àite. A nis cha’n ’eil dìteadh dhuit. Thig dlùth, bi fo dheagh mhisneach, tog do shùil chum nèamh, agus can, Faic, O Dhé! mo sgiath; amhairc orm ann an gnùis t fhirùngta féin.

Ach ged a sheachnadh deisciobuil Chriosd gach doinionn eile, tha latha bruailleanach a’ bhàis a mach orra. ’S éiginn duinn uile teachd, luath no mall, chum bruaich Iordain, agus an t-aiseag deireannach a ghabhail. Tha n t-aiseag sin, air uairibh, dorcha agus stoirmeil. C’àite ’bheil sìth san àm sin r’a faotainn? Cò a sheasas r’ar taic ’nuair tha taic an t-saoghail agus na bheil air ’uachdar a’ fàilneachadh? Esan, agus esan amhàin, ’s urrainn, eadhon an sin, a ràdh, Tosd! leig le m’ sheirbhiseach triall ann an sìth. Cuiridh so òran binn ’na bheul.

“ ’Se Dia is tèarmunn duinn gu beachd,
Ar spionnadh e ’s ar treis’;
An aimsir carraid agus teinn,
Ar cobhair e ro-dheas.

Mar sin d’an gluaist’ an talamh tròm,
Ni h-aobhar-eagail leinn;
D’an tilgte fòs na sléibhte mòr,
Am buillsgein fairg’ is tuinn’.

Na h-uisgeacha le beuca bhurb,
D’an rachadh thair a chéil’;
Le’n ataireachd d’am biodh air chrith,
Na beannta àrd gu léir.

Ta abhuinn ann, ni cathair Dhé,
Le ’sruthaibh sèimh, ro-ait;
Fìor-àite naomh an Tì a’s àird’,
Am bheil sior-chòmhnuidh aig’ .”

A leughadair, chunnaic thu eagal nan deisciobul air chuan san doinionn. Cia mar sheasas tusa air latha mòr an Tighearna, ’nuair bhios na duilean uile a’ leaghadh le dian-theas; ’nuair chluinnear tàirneanach an Tighearna ri fuaim eagalach o thaobh gu taobh do’n t-saoghal mhòr? ’nuair tha’n domhan ’na chaoiribh dearga lasarach, nuair bhios a’ ghrian mar theine agus a ghealach dearg mar fhuil? ’nuair bhios an talamh air am bheil sinn a nis a chòmhnuidh, le gach sliabh agus beinn agus monadh nan lasraichibh àrda? An sin cluinnear tromp an àrd-aingil; seasaidh Criosd ann an glòir, —Mac an duine ’na Bhreitheamh air an t-saoghal! Mun tòisich e air ’oifig àrd a chur an gniomh gairmidh e le guth a chluinneas an domhan, Tosd! bi samhach! —Bithidh sàmhchair ann mar shàmhchair na meadhon-oidhche ’nuair tha gaoth nan speur ’na suain. Iarraibh an Tighearn am feadh ’sa tha e r’a fhaotainn; siribh e am feadh a ta e dlùth. Tréigeadh an t-aingidh a shlighe, agus an duine eucorach a smuainte; agus pilleadh e ris an Tighearna, agus nochdaidh e tròcair dha, agus r’ar Dia-ne a bheir maitheanas gu pailt. —Leabhar nan Cnoc.

SEANA BHEACHDAN AGUS SEANA CHLEACHDAIDHEAN.

Earrann II.

LEIS AN URR. IAIN MAC RUAIRIDH.

Ach ged nach robh e comasach do na mnathan-sìthe sliochd a bhreith no àrach, bha iad anabarrach gaolach air cloinn bhig, gu h-àraidh air gillean beaga. Bu tric leotha ’bhith ’goid chloinne bige air falbh an uair a gheibheadh iad an cothrom. Ach an uair a bheireadh iad leotha clann bheag, dh’ fhàgadh iad seann daoine dhiubh fhein ann an rioch chloinn bige ’nan àite. Bha iomadh naigheachd air an aithris mu dhéidhinn so, ach fòghnaidh dhuinn an naigheachd a leanas innseadh mar dhearbhadh gu ’n robh cuid dhe’n t-sluagh a’ toirt geill is creideis dhaibh gus o chionn ghoirid.

Bha bean àraidh ann aig an robh leanabh gille a bha anabarrach maiseach anns gach dòigh. Bha ’n leanabh so a’ fàs gu math, agus glé shoirbh ri ’àrach gus an robh e mu bhliadhna dh’ aois. An sin thòisich e ri cnàmh ’s ri dhol as, agus ri fàs anabarrach greannach, crosda, duilich ri cur suas leis. Dh’ fhàs e cho bruidhneach ’s cho seanagarra ’na dhòighean ri fìor sheann duine. Dh’itheadh is dh’ òladh e mar a bheirteadh dha. Cha b’ aill leis a chas a chur air làr gu ceum coiseachd a dheanamh. Bha na coimhearsnaich ag ràdh ri’ mhàthair gu ’n robh iad cinnteach gur e sìthiche a bh’ ann; ach cha chreideadh i iad. Ged a bha i ’faicinn gu’n robh an leanabh air fàs caol, mi-thuarail, greannach, crosda seach mar a bha e’n toiseach, bha i ’toirt oirre fhein a chreidsinn gu ’m faodadh gur e galair cùim àraidh a bha cur dragh’ air, Ach mu dheireadh bhuail e anns a’ cheann aice gur e sithiche a bh’ ann gun teagamh, o nach cual’ i e riamh a’ gearain cràidh no goirteas.

Mu dheireadh chaidh i far an robh seann duine glic a bh’ anns a’ bhaile, agus dh’ innis i dha mu’n leanabh. Is docha gur e ach tha na sìthichean cho gleusda ’s nach ’eil e furasda an cur as am faireachadh. Ma theid againn air an leanabh a chur as ’fhaireachadh, ni mise am mach co dhuibh is e sìthiche a th ann no nach e. Bi thusa ’falbh, agus faigh naoi sligean mòra bhàirneach, agus an uair a théid thu dhachaidh cuiridh tu mòr thimchioll an teine iad agus eibhlean teine fòdhpa. Lionaidh tu le uisge iad. An uair a dh’ fheòraicheas an leanabh dhiot ciod am feum a tha thu ’dol a dheanamh dhe na sligean, their thu ris, gur e soithichean-togala ’th’annta. Ma ’s e do leanabh fhein a th’ann cha ghabh e ioghnadh sam bith; ach ma ’s e sithiche a th’ ann, gabhaidh e ioghnadh gu leòr. An uair a chuireas tu na naoi sligean timchioll an teine theid thu ’mach agus seallaidh tu steach air uinneag chum an taighe feuch ciod a their no ’ni e. Thig thu far am bheil mise, agus innsidh tu dhomh ciod a chi ’s a chluinneas tu.”

Mu ’n do thill a’ bhean dhachaidh fhuair i na naoi sligean bhàirneach. Chuir i timhchioll an teine iad dìreach mar a dh’ iarr an seann duine oirre, agus lion i le uisge iad. Thog am fear a bh’ anns a’ chreidhil a cheann agus thirt e, “A mhathair, ciod a tha thu ’dol a dheanamh leis na sligean bhàirneach sin?”

“So agad, a luaidh, soithichean-togala. Dean thusa foighidin, agus bidh stuth a’s treise na’n t-uisge againn ri òl an ùine gun bhith fada. Tha mise ’falbh a dh’ iarraidh tuilleadh shligean, agus cha bhi mi fada gun tighinn,” ars’ a’ bhean.

Chaidh i am mach as an taigh, agus dhùin i an dorus. Chaidh i gun dàil sam bith thun na h-uinneig-chùil. Cha robh i fad’ aig an uinneig an uair a chunnaic i esan ag éirigh as a’ cheridheil. Chaidh e ’na sheana bhodach mòr, liath, air an robh coltas a bhith glé làidir, calama. Ghabh e far an robh na sligean bhàirneach a bha timchioll an teine, agus thòisich e ri tumadh a mheòire annta, agus ri ràdh, an uair a chuireadh e ’na bheul i, “Tha mise deich mìle bliadhna dh’ aois agus is iomadh rud iongantach a chunnaic mi, ach cha’n fhaca ’s cha chuala mi riamh gus an diugh a bhith deanamh soithichean-togala de shligean bhàirneach. Cha’n ’eil dad de bhlas stuth làidir air deur dhe na bheil an so.” An uair a thuirt e so chaidh e do’n chreidhil ann an riochd leinibh mar a bha e roimhe.

(Air a leantuinn air taobh 6.)

---

[4]

[Vol . 7. No. 1. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .25

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iadsan a bhios a sgrìobhadh Gailig g’ ar n-ionnsuidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI. C. B., 8 IULAIDH, 1898.

Feumaidh an luchd-gabhail ar leisgeul a ghabhail air son nach d’ thainig am MAC-TALLA mach air an t-seachdain s’a chaidh. Bha sin ag atharrachadh meud a phaipeir, agus chuir sin moran obrach ’nar ceann ris nach robh dùil againn. A bharrachd air sin bha aig an fhear-dheasachaidh ri dhol gu Halifax toiseach na seachdain so, agus bha moran aige ri dheanamh mu’m faigheadh e falbh. Agus tha an inneal chlo-bhualaidh ris an robh duil againn a h-uile latha o chionn che’ -la-deug gun tighinn fhathast. Leis a h-uile rud a bh’ ann tha MAC-TALLA air a chumail seachdain air deireadh. Ach mar is tric a theirear leothasan a bhios fadalach mu pàigheadh a phaipear, “ ’S fhearr treabhadh anmoch na bhi gun treabhadh.” Mur eil am paipear cho math air an turus so ’sa b’abhaist dha, tuigidh na leughadairean gur e ’s coireach ri sin am fear-deasachaidh a bhi air falbh.

Tha an cogadh ann an Cuba air toiseachadh da rireadh. Fhuair na Geancaich corr us fichead mile saighdear a chur air tir anns an eilean, agus tha iad an deigh iomadh cath a chur ris na Spàinntich. Thug iad ionnsuidh air Santiago Di-sathuirne, bho ’n mhuir agus bho thir, agus ged nach d’ thug iad a mach e, rinn iad a ieithid de mhilleadh air na daighnichean timchioll a bhaile ’s nach urrainn e seasamh ’nan aghaidh ro fhada. Chaill na Geancaich mile duine, eadar ’na chaidh a mharbhadh agus na chaidh a leòn, agus cha b’e call nan Spàinnteach dad bu lugha. Chaidh an càbhlach Spàinnteach, a bha air a dhunadh a stigh ann an acarsaid Santiago o chionn sia seachduinean, a losgadh suas gu h-iomlan ’sa mhaduinn Di-dònaich. Dh’ fhiach iad ri teicheadh a mach as an acarsaid, ach chaidh na soithichean Geancach as an deigh agus mu ’n do ruith dà uair bha na sia soithichean Spàinnteach air an cur a dhith. Bha 1,300 Spàinnteach air an glacadh ’nam priosanaich, agus ’nam measg sin bha an ceannard, Admiral Cervera. Tha tar a deanamh a mach gu ’n guidh an Spàinn airson réite a dheanamh an uine ghoirid.

LITIR A PROVIDENCE.

Tha breith a thabhairt na ni cudtromach. Tha cuisaibh ann air an toirear breith le cuid, a dh’fhaodas a bhi soirbh soilleir gu leor do’n bhriatheamh ach a dh’fheudadh a bhi doirbh doilleir do chuid eille; bheir a cheud aon breith chothromach is an t-aon eile breith chlaon.

Tha breith a thabhairt air bàrdachd doirbh a dheanamh, do neach nach eil a tuigsinn ciod an ni a th’ann bàrdachd ach tha e soirbh gu leor dhasan a thuigeas.

Gabhadh maid beachd, air ciall an fhacail “Bàrdachd.” feuchadh mid ri a fhareumh a rannsachadh, is a reir mo bharail gu’m bheil am facal a ciallachadh; a bhi a tabhairt cruth nuadh air ni gu’n dealbh agus falamh. Am bard nach dean sin cha bhard e. Fhuair sinn lagh seasmhach air son gach bardachd, tha am bard a ni suas suidheachadh aitreamh no taigh mòr, a deanamh a sheomraichean, ’s a staidhraichean, is gach ni a bhuineas do ’n togail, a tabhairt ni nuadh á neoni á fallamhachd; tha fear a dhealbhas suidheachadh luinge a deanamh an ni cheudna; mar an ceudna tha ’u tùr-sgeulaiche a deanamh suas bardachd, tha am fear a gheibh nuadh-innleachd a mach nopatent, a deanamh bardachd; ach ann an obair deilbh oran gheibh sinn da sheorsa; tha aon a tarruing an dealbh ach an tron eile a gabhail an dealbh, tha ’m fior bhard, ga tharruing leis a bhadaig a’s leis na dathan; tha an t-aon eile a gabhail an dealbh leis an fhaileus. Aithnichidh aon dealbh a ghabhair seach dealbh a thairnigir, mar dh’ainnich mi cheana fhuair sinn lagh bardachd is maith is airidh a leantuin. Nuair a chruthaicheadh na nèamhan agus an talamh bha iad an toiseach gun dealbh agus falamh bha’n inntinn shiorruidh gun a leigeil ris gus an do thoisich a bhàrdachd ga cur an ordadh. Cha’n eil san oran air fad ach sea rainn, tha’n rann toisich goirid, ach tha e gabhail a steach bardachd neo chriochnach is ean cuid rann. “Biodh solus ann.” Tha na cuig rainn eile nas faide, ach cha’n eil a h-aon diubh fada. Co luath ’s a chriochnaicheadh an rann fa dheireadh; is a chuireadh a staigh a chlach oisein, sheinn reultan na maidne an toran is i mo bharail nach robh ’sa choisir chiuil ach tri Pearsa na Trianaid, us co luath is a sheinn iad an t-oran binn-cheolach ud rinn Mic Dhe uille gàirdeachas. Is e an t-oran ud lagh gach bardachd is aon air bith a theid taobh a mach cuairt an orain ud, ni e amadan dhe fhein na do aon eile a leanas ’no chreideas e. Cha robh aon de na gliocasairean greugach, ach Socrates, nach deacha taobh a mach na toil fhoillsichte; bha beacan moralach aig Socrates, agus tha, bha; agus bithidh, daoine a tabhairt cliù dha air an son ach feudaidh sinn a bhi cinnteach, aon a bha cho deigheil air eolas, sa bha e, gu’n do leugh e bàrdachd na’n Eabhrach.

Feudaidh sinn tuigsin bhoi sin, nach ann an inntinn shocrates a dhealbhadh am beachd morallach ud a bh’aig air gu’n robh sinn am bith mu’n d’thaìnig sinn do’n t-saoghal so. Bha’m beachd ud air a dhealbh le Maois, faisg air mile bliadhna ma ’n d’rugadh socrates; mar a chi sinn anns an deicheamh Salm thar cheithir-fichead (Salm 90). Dh’fhag sin socrates cho faisg oirnn seach aon eile de fheallsanaich nan laithibh a dh’aon.

Chaidh Milton taobh a mach na toil fhoillsichte leis a cheud earrainn de “Chall Pharais,” na leithid de dhoigh is nach eil againn air ach mar aisling fhiabhrais, chaidh Bholtair is Darwin cho fada air taobh a mach cuairt na ceud bhardachd, is gu’n do chuir iad moran cearr, a’s gu’n do bhasaich iad fein bas nan amadan. Chaidh Hugh Miller cho teann air a ghloir oirdheirc is gu’n do thuit e sios mar a rinn Peadar ’nuair a dh’ iarre ni a dheanamh nach do dh’àithneadh dha, air beinn a chruth-atharachaidh is bhiodh peadair na shineadh air o bheinn fathast mur bi an lamh a bhean ris. Tha moran do dhaoine mora diadhaidh a faigheil cho teann air a ghloir ud is gu’m beil cuid dhiubh ag iarraidh bhothanan beaga a chur suas nach eileas ag iarraidh orra, is gach aon diubh a tuiteam air dhoigh eigin. An t-aon fa dheireadh a cheum a mach seach cuairt na ceud bhardachd, ghairmadh air falbh e, mar a bha Professor Drrummond diadhaidh.

Ach gu tilleadh ri bhi tabhairt breith air bàrdachd, leugh mi ’s MHAC-TALLA far an do sheas aon de bhaird ar latha, eadar solus agus dorchadas eadar eolas agus aineolas, ach cha robh mi saoilsin gu’n robh aon na’r linn do am b’ aithne Gailig a leughadh ’s a sgriobhadh, a ghabhadh air a rathainn gu’r e Donnachadh Bàn bad a b’fhear a bha ann bho linn Oisein. Cha’n ’eil aobhar air a dhol a dh’ ainmeachadh na’m bard a b’fhearr na Donnacha Bàn, thug Nial Mac Leoid aon urchair don bheachd chlaon ud a tha mi ’n dochas a chuireas á sealladh e gu brath a measg nan Gaidheal. Bhacameramhaith aig Donnacha ach bha i uairibh a dol cearr aige, mar a thug suil a bhaird an aire nuair a ghabh e dealbh Beinn Dorain. Is i an dealbh is fearr is aithne dhomh a ghabhcameraDhonnachaidh Bhàin, rann de oran Coirre-Cheathaich a tha dol mar so:—

’Sa maduinn chiuin ghil an am dhomh dusgadh
Aig bun na stuice b’ e ’n sugradh leam,
A chearc le sgiucan a gabhail tuchain
’S an coileach cuirteil ri durdail trom.
An dreathan surdail ’s a ribhid chiul aig
A cur nan smuid dheth gu luthar binn,
An truid sam brudhearg le moran unaich
Ri ceileir sunntach bu shubhlach rann.

Sinn do reir mo bheachd-sa, mar a their a BheurlamasterpieceDhonnachaidh Bàin. Cuireadh mid a nise ri a thaobh rann de oran an Uillt-mhoir le Domhnull na’n oran, beachdaicheadh mid co aca a tha air an gabhail ’s air an tarruing diubh:—

’Nuair las a ghrian sa sgap am fiamh
Bh’air dealta liath an fheoir,
Cha’n fhacas gniomh le stailceadh mhiar
A sheasadh iall nan coir.
Gach aon a mach air slataig uaine
’S cnap de duail na dhorn,
Bu sgoilteach taitneach blasd an fhuaim
’S an gaiste air ghluasad fodhpa.

Tha bhlas ’sa bheachd fein aig gach aon ach ged nach d’ thug mi seachad ach aon rann de oran an Uillt Mhòir le Domhnull Mac Leoid tha mi a faicinn barrachd deachdaidh fior bhàrdachd san rann-ud na an rann Coire-Cheathaich. Tha iad le cheile maiseach, ach tha an ceud fhear air a ghabhail, is am fear eile air a tharruing leis an dath ’s leis a bhadaig.

AONGHAS MAC AOIDH,
Providence, R. I.

P. S. —Tha mi a cur a dhiarraidh a MHIC-TALLA air son bliadhna eile, is a guidhe saoghal fada dha fein is da luchd gabhail anns gach aite. Gheibh sibh ordugh post anns an litir so air son dollar ’s cha b’e luach a MHIC-TALLA dollar leibideach. A. MACA.

AN FHAILTE

A CHUIR TEACHDAIREAN A’ CHOMUINN GHAIDHEALAICH AIR AM BRAITHREAN ANN AN EIRINN AIG AN OIREACHTAS.

Luchd-riaghlaidh a’ Chomuinn Gaidhealaich an Alba, do Luchd-riartha Chonnartha na Gàedhilge an Eirinn:

Fàilte! An uruidh, shìn Eirinn a mach a làmh do Ghàidheil na h-Alba, ’n uair a chuir sibhse teachdairean do ’n Mhòd Ghàidhealach am Baile Inbhar-nis.

Am bliadhna, is dligheach dhuibh gu ’n deanamaid-ne mar an ceudna do ur taobh-sa; agus tha sinn ’g a dheanamh le làn-deòin.

Tha e ’na aobhar-gàirdeachais duinn gu ’m bheil an dà gheug de ’n aon chrann a bha fada sgairte o chéile a’ dlùthachadh a ris agus càirdeas is comunn a’ buadhachadh am measg an duillich. Gu ma fada bhios e mar sin. C’ uime am biodh an t-atharrachadh ann? Is co-ionnan ar rùintean.

Tha sinne a’ gabhail beachd air an oidhirp thapaidh a tha sibh a’ tabhairt air cor na Gaidhlig ath-leasachadh; agus tha e ’g ar brosnachadh gu bhi cumail suas ar brataich fhein an aghaidh nan gaoithean fuara a shéideas na coimhich agus luchd-tréigsinn na cànain mhàthaireil oirnn.

Tha e a taitinn gu math ruinn gu’m beil a’ Ghàidhlig an Eirinn a’ togail a cinn agus ag éirigh gu bhi fo mheas aig a chloinn fein; agus tha sinn a creidsinn gur ann, an cuid mhor, fo iùl Connartha na Gaedhilge a rainig i an inbhe anns am bheil i. Tha sinn an duil gu ’n lean sibh gu dian dìcheallach air an obair a chuir sibh romhaibh, agus gu’n tig tairbhe mhor do luchd-labhairt na Gaidhlig an cois ar deanadas.

Is e ar guidhe a thaobh na Gàidhlig an Eirinn, cha ’n e mhàin gu ’m mair i slàn, ach gu ’n ath-nuadhaich i a h-òige, gu ’n searg as roimh a h-anail bhlàith gach an-dòchas, geilt agus nàire a bha deoghal an anam á moran de Chlann nan Gàidheal; gu ’n cinn ’nan àite aigne meamnach, surdail, fein-earbsach a dh’ àrdaicheas iad ’nam beachd féin agus am beachd muinutir eile; agus fa-dheòigh fo a buaidh, gu ’m fàs luchd-labhairt na Gàidhlig gu bhi ainmeil am measg chinneach an domhain mar an sluagh a’s fhearr a thuigeas an seòl air an olc a leagail agus am math a thogail.

An ainm Luchd-riaghlaidh a’ Chomuinn Ghàidhealaich.

BATHAR CRUAIDH.

Tha mi a nise ’cumail Bathar cruaidh dhe gach seorsa, agus ma tha Sabh Tuagh, Locair, Glas, Sgian, no Tairnean a dhith ort, feuch gu ’n taghal thu orm. Tha mi, mar a b’ abhaist, a’ creic Pant, Olla, Varnish , Putty,Glaine, Paipear-balla agus gach ni eile air son do thigh a dheanamh seasgair agus briagha. Tha mi ’creic gach ni gle shaor.

Aonghas Mac Leoid,
SIDNI, C. B.

Am bheil romhad tigh no sabhal ur a thogail? Ma tha, paighidh e dhut do chuid thairnnean, glaine, paipear, paint, aol, plaster, luaidhe, glasan, ludagan, rop agus uidheaman saoirsneachd a cheannach bho

C . P. MOORE.

’Nuair a thoisicheas tu air an fhiar, ma bhios speal, sgrioban, forc no cas forca a dhith ort, theirig g’ an iarraidh gu

C . P. MOORE.

Nuair bhios a chlann ag iarraidh sgliat no leabhar ur, paipear sgriobhaidh, pinn, no inc, ceannaich iad bho

C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

Sin an t-aite anns am faigh thu gach ni dhiubh so gle shaor.

---

[5]

[Vol . 7. No. 1. p. 5]

LITIR A ONTARIO.

FHIR-DEASACHAIDH, —Tha roinn mhor de ’n t-samhradh air a dhol seachad bho ’n a sgriobh mi mu dheireadh. Dh’ fhalbh an t-earrach agus am cur an t-sil, agus tha ’nis am feur ’s gach barr eile ’chaidh a chur bho ’n a chur mi sion sios do ’n MHAC-TALLA, air fas suas, agus a reir coslais a gealltainn torradh mor a thoirt a mach ’nuair thig am na buanna. Tha samhradh briagha againn; tha na frasan uisge a tighinn ’nuair tha feum orra; ann an seachdain bidh sinn a toiseachadh air gearradh an fheoir. Tha an la a nis a dol beagan an giorrad, agus bidh an oidhche dol am fad.

Bha cruinneachadh mor aig “Comunn nan Gael” anns a bhaile so, air an 21mh latha de Iun. Bha Mr. Friseal, a Toronto, Ard-cheann a Chomuinn, ann, agus thug e oraid mhor ann am Beurla agus an Gailig seachad. Bha e cur iompaidh air na Gaidheil na seann chleachdainnan a chumail suas. ’S e chuid as miosa gun cum cuid mhor dhiubh suas iad gun iompaidh idir a chur orra, oir ’s iomadh cleachdadh gorach a bha aca ’tha feumail air ath-leasachadh, mar tha sgoil-danna agus a leithid sin. ’Se fior Ghaidheal a tha ann am Mr. Friseal—tha e teagasg na Gailig d’a chloinn fhein. Bha piobaire mor a baile Ghuelph aca—Mr. Thain— ’s cha robh cion chiuil orra. Rinn an t-Urr. Iain A. Mathanach, ministeir na h-Eaglais Chleirich, oraidean gasda ann an Gailig ’s ann am Beurla. Bha Gilleasbuig Mac Cuaig, ceann a Chomuinn ann am Priceville, ’sa chathair, agus lion e i cho mor ann am foghlum ’sa rinn e ann am pearsa. Bha cleasan ann agus dannsa, agus a leithid sin. Chur iad seachad latha chridheil, agus chaidh a h-uile duine dhachaidh lan thoilichte leis na chunnaic ’s na chual’ iad. “Gu ma fada beo na Gaidheil!”

Tha a Ghailig air a cumail suas gu maith againn anns a bhaile bheag so. Tha i air a searmonachadh leis an Urr. Mr. Mathanach a h-uile la Sabaid air leth-uair an deigh deich anns a mhaduinn, agus na dheigh sin tha do fheinealachd annain ’s gu bheil sinn a smuaintean nach tig na Gaidheil a mach cho trath sin ’sa mhaduinn; ach cha ’n e a mhuinntir a’s fhaide th’ air falbh a’s mo ni de ghearain idir, ach iadsan a tha aig dorus na h-eaglais. Tha mo charaid Iain Caimbeul, a tighinn ochd mile a h-uile la Sabaid airson a chanain mhatharail a chluinntinn, agus bithidh e aig an eaglals ro dheich uairean a h-uile maduinn, ged tha e ceithir fichead bliadhna dh’ aois, agus cha chluinnear guth gearain aige gu ’m bheil an t-seirbheis a toiseachadh tuilleadh us trath. Thig a mhuinntir a bhios airson a Ghailig a chumail suas ged bhiodh an t-seirbheis a toiseachadh air naoidh uairean. Ged a dh’ fheumas daoine a bhi cleachdadh na Beurla, cha choir dhaibh a bhi deanamh dimeas air a Ghailig. Mur bithinnsa airson a Ghaidhlig a chumail suas, cha bhithinn a cosg mo shuilean a sgriobhadh, ’nuair bu choir dhomh a bhi ’nam chadal.

Tha moran tinneas againn anns an aite so, agus tha moran a basachadh, sean agus og, bochd agus beartach, tha iad air an leagadh sios taobh ri taobh, agus an uair a theid neach a choimhead air an leabaidh thosdaich anns am bheil iad ’nan luidhe, cha ’n aithnichear an darna h-aon ni ’s mo ’nan t-aon eile.

’Se so so latha mor na Rioghachd, (Dominion Day). Tha cuid ’ga chumail le bhi toirt urram da air gach doigh, ach dh’ fhan a chuid a’s mo de dhaoine a bhaile so aig an tigh a toirt an aire air an gnothuichean fhein.

Tha an t-side fuathasach blath bho ’n thainig Iulaidh a stigh. Bha stoirm mhor uisge, dealanaich agus tairneanaich againn bho chionn da oidhche. Bhual an dealanach tigh goirid uaithe so; sgoilt e posta na leapa agus thilg e leanabh beag a mach air an urlar, ach cha do rinneadh dad de dhochunn air an leanabh.

Tha eagal orm gu ’n d’ rinn mi mo litir tuilleadh is fada, agus feumaidh mi sgur an drasd. Slan leat. Is mi do charaid,

IAIN MAC ILLEASBUIG.
Priceville, 1 Iulaidh, 1898.

IADSAN A’ PHAIGH.

Donnachadh Mac Griogair, Westville , N. S.
Domhnull Camaran, (saor) Stellarton , N. S.
Iain Domhnullach, Antigonish , N. S.
Alastair Domhnullach, Antigonish , N. S.
Domhnull Mac Leoid, Detroit , Mich.
Iain L. Brower, New York.
Iain I. Mac Raing, Middleton , Conn.
Donnachadh MacCoinnich, Gloucester , Mass.
Bean D. M. Caimbeul, Dunbheagain, Ont.
Iain Dughlach, Sowerby , Ont.
Iain R. Domhnullach, Whitwick , Que.
Ceat F. Nic Leoid, Paveril , Que.
C. L. Nic-a- Ghobha, Milan , Que.
Iain Graham, Galson , Que.
A. R. Mac Leoid, Sruileigh, Alba.
Iomhar Domhnullach, Sidni Tuath.
Aonghas Gillios, Sidni Tuath. $2 .00
Caipt. R. Domhnullach, Sidni Tuath.
Iain A. Mac Isaic, Meinn a Tuath.
Gilleasbuig Moireastan, Rathad Horne.
Padruig Mac Ille-mhaoil, Gleann Ainslie.
Aonghas Gillios, Orangedale.
Domhnull T. Caimbeal, Gleann Comhann.
Anna Mhartuinn, Meinn Ghardiner.
Ruairidh Mac Neill, Meinn an Reserve.
Alasdair Johnston, Bridgeport .
An t-Urr Uilleam Grannd, Port Morien $3 .00
Aonghas Mac Leoid, Port Morien $200
Aonghas Mac Fhearghais, Port Morien $2 .00
Iain I. Gillios, Meadows .
An t-Urr. Calum Mac Leoid, Baile nan Gall.
Uisdean C. Mac Aoidh, Malagawatch .
T. C. Mac-an-Toisich, Malagawatch .
Iain Mac Leoid, Beinn nan Sgiathanach.
Murchadh Mca Gilleain, Valley Mills. $1 .25
F. A. GemmelSelkirk , Manitoba.
Dr. D. H. Domhnullach, Welsford , N. B.
Iain G. Mac EachuinnWoburn , Mass.
A. B. Domhnullach, Meat Cove, $2 .00
Ailein Mac Illeathain, Halifax .
Mrs. Seònaid Caimbeul, Vancouver , B. C.
Coinneach Mac-an-Tòisich, Baigh-an-Iar.
Alasdair Murchison, Priceville , Ont.
Ailein Mac Illeathain, Bridgeport .
Domhnull Mac Cuthais, Bridgeport .
Caiptean Donnacha MacLeod, Baile-nan-Gall
Dòmhnull Moireastan, Meinn Lorway.
Domhnull R. Stiubhart, Belle Creek, P.E. I.
Lachann Mac Illeathain, Lexington , $4 ,00
Dughall Domhnullach, Gleann Comhann.
R. H. Moireastan, Cnoc-an-Aoil $1 .50
D. W. Mac Illebrath, Dalkeith , N.S, $3 .00
Aonghas Mac Aoidh, Providence , R. I.
K. Illeathain, Baile New York.
Cailean Domhnullach, Round Island, $2 .00
Alasdair Mac Rath, Tailler, Sidni, 25c.
Iain J. MacIlle-Mhicheil, Woodbury ,Vt.50c
Tormoid Moireastan, Peveril , Que.
Seoras Mac Rath, Glen Robertson, Ont. $3 .00
Murchadh MacCoinnich, Beinn-a- Mharmoir, $1 50
Mrs. Anna Chaimbeul, Ceap Nòr.
Iain R. Siosal, Meinn Acadia, N. S.
M. Mac Griogair, Mt . Brydges, Ont. $5 .00

Bha stoirm mhor thàrneanach ann an Charlottetown agus ’san duthaich mu’n cuairt feasgar Di-luain. Bha tigh Uilleam Duffy aig Kelley’s cross air a bhualadh leis an dealanach agus air a chur as a cheile. Bha dithis choimhearsnach, Tomas Monaghan agus Owen Trainer, a bha air cheilidh air Mr. Duffy aig an àm air am marbhadh agus bha nighean do Mr. Duffy air a goirteachadh. Bha fear an tighe ’na shuidhe eadar an dithis dhaoine an uair a chaidh am bualadh, ach cha deachaidh dochann sam bith a dheanamh air.

Chaidh Freeman Embree duin’ òg a mhuinntir Port Hawkesbury a bhatadh ann an Caolas Mhagellan o chionn ghoirid. Bha e ’na sheoladair air an t-soitheach “Alpha,” a bha air a turus o Halifax gu Vancouver, B. C.

Thachair sgiorradh eagallach air a mhuir faisg air Sable Island, ’sa mhaduinn Di-luain. Bhuail da shoitheach-smùid, “La Burgoyne,” agus “Cromartyshire,” ’na cheile, agus chaidh La Burgoyne dha ’n ghrunnd an taobh a stigh de dheich mionaidean. Bha 800 duine air bord oirre agus chaidh 600 dhiu a chall. Bha La Burgoyne air a turus eadar New York ’us Paris, agus bhuineadh cuid de na daoine do na Stàitean, agus cuid do’n Fhraing. Bha an Cromartyshire air a milleadh gu dona, agus chaidh a toirt a stigh do Halifacs ’sa mhaduinn Di-ciaduin.

AMHERST BOOT AND SHOE MFG. CO.,
AMHERST, N. S.
A’ CHUIDEACHD GHRIASACHD A’S MOTHA THA ’S NA ROINNEAN ISEAL.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Airneis Taighe,: Soithicnean Creadha, Botuinnean agus Brogan.
Tha stoc mor dhiubh so air ur-fhosgladh againn, agus tha sinn ’g an reic
SAOR! SAOR!
JOST BROS.
Sidni, C. B. 13 Maigh, ’98.

Am Bathar a’s Fhearr.
Na Prisean a’s Isle.
GHEIBH THU SIN AIG
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
SIDNI, C. B.
Bathar Tioram, Aodaichean, Amhlan, agus iomadh seorsa bathair nach gabh ainmeachadh an so.
THIG AGUS GHEIBH THU BARGAN.

[Dealbh]
Tha sinn a nise ’nar luchd-gnothuich aig a
CHANADACARRIAGE CO. ,
air son Eilean Cheap Breatunn.

Ma tha carbad de sheorsa sam bith a dhith ort, cumhnaidh tu airgead le ’cheannach uainne.

Tha sinn mar a b’ abhaist a’ creic Truncaichean, Màileidean, Acuinneach, Bratan-carbaid, Cuipichean, Carbadan Cloinne, Olla, Dubhaich Bhròg, &c ., &c .

F . Falconer & Son,
Sidni, C. B.

Cha ’n urrainn dhut paipear Gailig fhaighinn an aite sam bith ach Mac-Talla, ’s bu choir dhut a bhi gle mheasail air.

C . H. HARRINGTON & CO.
(Na marsantan a’s fhaide tha deanamh gnothuich ann an sidni.)

THA IAD A’ CREIC
Flur, Min, agus Amhlan;
Brogan, Botuinnean, Rubbers;
Soithichean Glaine agus Creadha;
na ’s saoire na gheibhear iad aig marsanta sam bith eile ’sa bhaile.

“SALADA TEA, ”
Na Puinnd ’s na Leth-Phuinnd; an ti a’s fhearr a tha ’n Ceap Breatunn air a phris.

AN T-AITE
ANNS AN CEANNAICH THU
Suic agus Iaruinn Cruinn,
Creamers, Soithichean Bainne,
Airneis-taighe, Stobhaichean,
Flur, Min etc., etc.
AN STOR AIG
Isaac Greenwell,
SIDNI, C. B.

Cuir a dh’ iarraidh MHIC-TALLA.

---

[6]

[Vol . 7. No. 1. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 3.)

Thug na chunnaic ’s na chual’ i aig an uinneig air a’ mhnaoi a làn chreidsinn gur e sithiche a bh’ aice ’s a’ chreidhil, agus nach b’e a leanabh fhein. Agus ghrad dh’ fhalbh i far an robh an seann duine, agus dh’innis i dha na chunnaic ’s na chual i.

“Till dhachaidh ’sa’ mhionaid,” ars’ esan, “agus dean cheangal nan tri chaol air. Thoir leat thun a’ chladaich e, agus fàg an oir na tuinne e. An uair a thig an lionadh, tòisichidh e ri ghaodnaich. Agus ged nach urrainnear a bhàthadh, gidheadh, thig na sìthichean eile ’ga iarraidh. An uair a thilleas tu dhachaidh bidh do leanabh fhein a staigh romhad.”

Rinn i mar a chomhairlich an seann duine dhi, agus an uair a thill i dhachaidh bha ’mac fhein gu slàn, fallainn roimpe a staigh.

B’ ainneamh a chunnacas riamh sìtheanan fosgailte air an latha; ach bu tric le daoine am faicinn fosgailte air an oidhche, gn h àraidh anns a’ gheamhradh. Ged a chunnaic moran fosgailte iad, cha robh de mhisnich ach aig fior bheagan na chaidh a steach annta. Chaidh cuid a steach, ma’s fhior mar a chuala sinn, nach d’ thainig am mach riamh, do bhrigh gu’n do dhichuimhnich iad an dorus a chumail fosgailte. Fear sam bith a rachadh a steach, dh’ fhiumadh iad, nam biodh toil aige tighinn am mach, sgian, no tairig, no iarunn biorach sam bith eile a stobadh ann an ursann an doruis. Bha e air a ràdh, gu’n robh an t-iarunn beannaichte do bhrigh gur ann leis a lotadh làmhan, casan, agus taobh an t-Slanuighir, agus air an aobhar sin, nach robh e an comas do na sìthichean an làmh a chur air.

Cha d’ fhàgadh cunntas againn mu thimchioll ni sam bith a bha’n taobh a staigh dhe na sitheanan. Iadsan uile a chaidh a steach annta, bha’n aire cho buileach air a togail leis a’ cheòl, leis an dannsa, agus leis a h-uile sùgradh a bha ’dol air aghart annta ’s nach do ghabh iad beachd air ni sam bith eile. Bha’n solus a bh’ annta anabarrach boillsgeil. Cha chualas riamh ciod an seòrsa soluis a bh’ ann. Ma dh’ fhaoidte gur e an solus dealrach, ùr a fhuaradh am mach o chionn àireamh bhliadhnachan, agus a tha nis ri fhaicinn air sràidean bhailtean mora, agus ann an taighean nan àrd-uaislean, a bh ann. Air aon ni tha fios againn, agus is e sin, nach robh eòlas sam bith aig a’ chinne-daon air an t-solus so gus an do sguir daoine bhith ’faicinn nan sìithichean. Is e an solus-dealain a tha sinn a’ ciallachadh. Tha’n duine glic ag radh, nach ’eil ni ùr sam bith fo ’n ghréin, agus ged nach ’eil ùine fhada o’n a fhuaradh am mach an solus so, bha e anns a’ chruthachadh o thoiseach an t-saoghail.

A réir mar a chualas, b’e an fhiodhall an t-inneal-ciùil a bh’ aig na sithichean. Tha e coltach gu’n robh iad nan luchd-ciùil anabarrach math. Cha’n fhiosrach sinn gu’m bheil a h-aon dhe na puirt a bhiodh iad a’ cluich air chuimhne gus an latha ’n diugh.

Tha aobhar againn a bhith ’creidsinn gu’n robh tomhas mòr de dhìmeas aig na Gàidheil o shean air ceòl na fìdhle, agus tha amhrus againn gur ann a chionn gu’m b’e an fhiodhall an t-inneal-ciùil a bh’ aig na sìthichean a thachair so. Ged a bha iad ’nan coimhearsnaich mhodhail, iomchuidh gu leòr fhad ’s nach cuirteadh dragh no tairgneadh orra, gidheadh cha robh toil aig daoine bhith ’leantuinn an eisiomplair no an cleachdaidhean ann an dòigh sam bith. B’e a’ phìob an t-inneal-ciùil air an robh meas aig na Gàidheil, oir b’ i inneal-ciùil a’ chogàidh. Dh’ fhaoidteadh a seinn air na cnuic cò dhiubh a bhiodh an t sìde fluich no tioram, fuar an blàth. Cha b’ ionnan sin ’s an fhiodhall; cha b’ inneal-ciùil i a bha freagarrach air son a bhith ’g a cluich am muigh air na cnuic Agus o nach cluinnteadh air astar fad’ air falbh i, cha bu cheòl i a dhùisgeadh spiorad a’ chogaidh ann an inntinn duine sam bith.

Am feadh ’s a bha meas air a phìobaire, bha dimeas air an fhidhleir. Cuiridh an rann a leanas solus air so—

“Fidhlear is taillear is cat,
Breabadair is greusaich’ is muc,
Maighstir-sgoil’ is cearc.”

Bhiodh am fidhlear ’s an taillear mar a bhiodh an cat, ri taobh an teine mar bu trice, agus anns an t-seann aimsir cha robh meas mòr air fear sam bith ach fear treun, tapaidh, a chothaicheadh e fhein air muir ’s air tìr. Ach is ann glé bheag, lag, meata a bhiodh fear mur rachadh aige air port a chur air fidhill, no aodach fhuaghal ’s e na shuidhe ri taobh an teine. Dheanadh sìthiche meata fhein so.

Bhiodh am breabadair salach le àrmadh an t-snàth a bhiodh e ’fighe; agus bhiodh an greusaiche salach le olla ’n léathair; agus, mar bu trice, cha bhiodh anns a’ mhaighstir-sgoile ach duine dis, meata a dh’ fheumadh a dhol fo fhasgadh an uair a shileadh an t-uisge mar a dheanadh a’ chearc.

Ma bha gus nach robh an uine ’dol seachad gun fhios do na sìthichean cha ’n ’eil e furasda dheanamh am mach. Ach tha e air aithris gu’n robh an uine ’dol seachad gun fhios gun fhaireachadh do na daoine a bha ’dol a steach do na sìtheanan. Faodar an sgeul a leanas innseadh mar dhearbhadh air so:—

Anns an àm a dh’ fhalbh, bha mòran dhe na Gaidheil, a’ deanamh uisge-beatha gun fhiosda, agus na ’m faigheadh na “gaugeran” fios air, rachadh an glacadh agus càin a chur orra. Dh’ fheumadh an feadhainn a bhiodh ’ga cheannach a bhith ’cheart cho faìcleach ris an feadhainn a bhiodh ’ga dheanamh; oir na’n rachadh an glacadh chuirteadh càin orra mar an ceudna.

Bha duine àraidh ann aig an robh duil ri leasachadh teaghlaich, agus o’n a b’e a’ cheud leanabh a bh’ ann, bha toil aige deur math de mhac na braiche a bhith aige san taigh; oir bha e ’na chleachdadh anns an àm ud feusd a dheanamh an uair a bhiodh leanabh air a bhreith. B’e, “Uirlean,” an t-ainm a bha gu cumanta air an fheusd so. Bha aig an duine so ri dhol air astar, math, fada dh’ iarraidh an uisge-bheatha. Dh’ fhalbh e as an taigh am beul anamoch na h oidhche, agus bha aige ri dhol troimh mhonaidhean ’s troimh gharbhlaichean mu’n ruigeadh e a’ bhothag anns an robhas a’ deanamh an uisge-bheatha. Bha e ’na dhuine làidir, tapaidh a choisicheadh air comhnard ’s air garbhlach cho math ’s cho sunndach ri fear a bha beò ri’ latha ’s ri linn. Agus ma bha bhothag fada uaithe, cha robh e fada ’ga ruighinn. O’n a bha aig ri tilleadh dhachaidh an oidhche sin fhein, cha d’ rinn e mòran dàlach anns a’ bhothaig. Faodar a bhith cinnteach gu’n d’fhuair e de mhac na braiche na fhliuch a dhà shuil cho luath ’s a ràinig e, oir cha robh luchd nam poitean-dubha, mar a theirteadh gu cumanta ris an feadhainn a bhiodh a’ deanamh an uisge-bheatha gun fhiosda, riamh mosach no spìocach mu’n uisge-bheatha.

Ri leantuinn.

AN SPAIN AGUS AN COGADH.

Tha an Spàin a’ faotainn moran mi-chliù bho na paipearan Geancach agus bho phàirt de phaipearan Chanada. Thug fear de sgriobhadairean a’ MHIC-TALLA iomradh air cho beag ’sa tha an àireamh anns an Spàin aig am bheil a bheag no mhor de litreachas. Tha reusan air a h-uile rud. Tha uidhir de litreachas anns an Spàin ’sa tha ann an rioghachd sam bith: cha’n eil riaghladh na Spàinne a’ cunntas gu bheil facal litricheas aig neach sam bith nach leugh agus nach sgriobh cànan an riaghlaidh, ’se sin Castillian, Tha ceithir cànain anns an Spàin—Castilian cànan an riaghlaidh, Basque anns an iar-thuath ri crioch na Frainge, Catalan agus Galician anns na mor-roinnean dhe na h-ainmeanan ceudna. Cha’n e meòir dhe’n aon chànan a tha annta mar a tha a’ Ghàldhlig Albannach agus a Ghàidhlig Eirionnach ach cànainean air leth, gu buileach o chéile. ’Si Castilian cànan an riaghlaidh aig an Spàin, mar a tha a’ Bheurla aig Breatuinn agus an àm togail nacensus, thathas a’ cur sios gun fhacal litreachas neach sam bith nach leugh agus nach sgriobh Castilian. ’Si mo bharail gu bheilcensusBhreatuinn air a cheart doigh. Ma tha, bhiodh fear-deasachaidh a’ MHIC-TALLA air a chur sios gun fhacal litreachas mar a b’ urrainn dha Beurla a leughadh agus a sgriobhadh ged is math air a’ Ghàidhlig e. Air an aobhar sin tha e furasd fhaicinn gu bheil nacensusa’ deanamh ana-ceartas do litreachas nan Spàinnteach.

Tha an lagh aca a’ giùlan gu feum clann a tha ann an aois sgoile dol do ’n sgoil, agus tha sgoil a nasgaidh do na bochdan. Tha Mulhall an t-ughdar a’s àirde cliù an diugh ann airstatisticsa toirt creideas do Bhreatuin ann an 123 as a 1000 de chloinn a’ dol do ’n sgoil agus do’n Spàin ann an 106 as a 1000, agus gu bheil barrachd de sgoilearan ann an collaisdean na Spàinne agus Bhelgium na tha ann an rioghachd sam bith ’san Roinn Eòrpa.

ThaReport U. S. Commissioner of Educationairson 1888-89 a toirt seachad cunntas nan sgoillearan anns na Collaisdean Breatunnach aig 8,802 agus ann an Collaisdean na Spàinne cho àrd ri 15,787. Tha deich Collaisdean anns an Spàin agus ceithir ann am Breatuinn.

Tha Aonghas Mac Aoidh ann an àireamh 3 Iun de’n MHAC-TALLA ag innse beagan fhirin nach bi fuathasach taitneach do chuid le nach toil a bhi cur mi-chliù air Breatuinn leis an fhirinn fhein. Tha deifir mor anns an doigh anns an do dhéiligeadh ri Innseanaich America leis an da rioghachd Breatuin agus an Spàin agus na Staitetn Aonaichte comhlach riutha. Thòisich Breatuin ri cur nan Innseanach an aghaidh a cheile agus ri cogadh riu gus an do sgrios i, faodaidh mi a ràdh gu buileach, na treumhan foghainteach a bha ri taobh na h-Atlantic agus nan Lochan Mora, airson a bheagan a tha an sid ’s an so mar a tha na Mic-Macs aig ceann Bagha Hogamah, agus an còrr dhiubh chaidh am fuadachadh do’n Iar-Thuath. Lean na Staitean an samhla a fhuair iad bho Bhreatuin gus nach eil an diugh ann an America Tuath an taobh am mach do Mhexico as an t-sluagh lionmhor a bha ann de Innseanaich ach mu 500,000.

Tha Ezra C. Seaman, a bha duineil gu leòr gus an fhirinn innse ge b’e dath a bhiodh oirre, ann an leabhar a sgriobh e ’s a chaìdh ann an clo an darna turus an 1868, ’se an leabhar a tha mi ’g ràdhProgress of Nationsagus tha leabhar eileThe American System of Governmentleis an aon pheann ag radh gu bheil còrr agus 12,000,000 de Innseanaich ann an America Deas eadar na tha ann do’n làn-fhuil Innseanach agus na leth-fhuilich. Ann am Mexico tha còrr agus 12,000,000 de shluagh agus cha’n eil dhiu sin ach naoidh deug anns a’ cheud de’n làn fhuil Spàinteach agus an còrr de Innseanaich dhe’n làn-fhuil agus leth-fhuil. Gu’n do phòs uidhir de na Spàintich na h-Innseannaich agus an àireamh mhor a tha ann dhiu, na chomharradh gle mhath nach eil na h-eachdraidhean a’s cumanta ag innse na firinn mu na cùisean so. Cha’n eil mi dol as àicheadh nach d’ rinn cuid de Spàinntich diol air na h-Innseanaich, cho dona ’sa rinn Breatuinn no na Stàitean riamh, ach cha do sgrios iad as iad mar a rinn Breatuinn agus na Stàitean Aonaichte air Innseanaich America Tuath.

Tha cogadh an dràsda eadar na Stàitean Aonaichte agus an Spàin. ’Se gle bheag reusan a thug air na Stàitean an cogadh eigheach. Mar a thuirt fear de phaipearan nan Stàitean beagan làithean mu’n deach an

---

[7]

[Vol . 7. No. 1. p. 7]

cogadh eigheach: “Chaidh iarraidh air an Spàin féin-riaghladh a thoirt do Chùba agus rinn iad e. Ghearain sinn air cho cruaidh ’sa bha iad air na Cùbanaich agus thug iad air ais Weyler. Chaidh iarraidh orra beagan de mhuinntir nan Stàitean a bha ann am priosan aca a leigeil mar sgaoil agus dh’ fhosgail iad na dorsan dhaibh. Chaidh iarraidh orra De Lome a thoirt air ais agus rinn iad e. Ghabh sinn truas de na reconcentradoes agus leig iad leinn am biathadh. Ghearain sinn air an doigh a bha iad a co-comhlachadh nan Cubanach agus leig iad mar sgaoil iad. Smaointich sinn gu’m bu chòir an sluagh so a chuideachadh gu tòiseachadh air tuathanachas agus thug iad dhaibh $600 ,000. Chaidh fhoighneachd carson a bha a’ chàbhlach chogaidh a’ seòladh thar a chuain agus stad iad a’ chàbhlach teann aia cladach Africa. Chaidh iarraidh orra an ceartas a b’ fhearr a b’ urrainn dhaibh a dheanamh a thaobh sgrios a’ Mhaine agus dh’ iarr iad a leigeil gu luchd breith. Chaidh iarraidh orra Armistice a thoirt seachad agus rinn iad e. An deigh a cho-chruinneachadh so de rudan a dh’ iarr sinn agus a rinn an Spàin, cha’n eil aig càirdean riaghladh na Spàin ach fhoighneachd dhe’n Phresident carson a tha e muidheadh air an Spàin le $50 ,000.000 ordachadh airson costas cogaidh, ’sa thug e na Consuls á Cùba, agus a chuir e fios thun a Chongress a dh’ iarraidh ughdarras air son arm a chur air tir ann an Cùba. ’Nuair nach deacha sian a dh’ iarr e a chur faoin ’no a dhiùltadh; aig cùirt eadar rioghachdan c’àit an seasadh a riaghladh an rannsachadh sin.” Agus a bharrachd air sin is iad na Geancaich fhein a bha cumail suas na ceannairc a dh’ aobharraich an cogadh. O chionn ghoirid thug President a Chuban Junta anns na Stàitean cùnntais air na fhuair iad de chuideachadh ann an armachd bho mhuinntir nan Staitean Aonaichte. Fhuair iad 36,000,000 cuairt de chartridges agus 75,000 de ghunnachan. Ghlac na Spàintich pàirt dhiu ach fhuair iad a mhor chuid dhiu ach fhuair iad a mhor chuid dhiu air tir ann an Cùba sàbhailte. Bha maoir nan Geancach as an deigh cuideachd ach bha iad daonan ro anmoch (gle choltach le ’n toil fhein) gus an glacadh, agus a bharrachd air sin is anns na Staitean Aonaichte ann an Tampa Florida a chaidh an t-ar-a- mach a bha ann an Cuba o chionn tri bliadhna a chur an òrdugh ’s a spreudadh suas an toiseach. ’S fhada bho’n a rachadh e bàs mur bhi an duil a bha aca ri cuideachadh bho riaghladh nan Staitean Aonaichte, agus bha e bàs cho mor an uair a thòisich an cogadh ’s nach robh aig an àm far seachd mile fo armachd an aghaidh riaghladh na Spàine. Bha sgriobhadairean nam paipearan buidhe a cur a mach gu’n robh suas ri ceithir fichead mile fo armachd ann an Cuba. Bhathar a creidsinn nan stoirinean so anns na Staitean gus an deacha fear de sgriobhadairean an New York Herald troimh Chuba agus an d’ thug e cunntas air ais, nach robh ach eadar coig agus seachd mile fo armachd an aghaidh an riaghladh agus gu’n robh iad sin sgapte an sid ’s an so gun chomas fuireach còmhla le cion airgid agus biadh. ’Nuair a chaidh na Geancaich an toiseach do Chuba bha duil aca gu’n tachradh na reubaltaich riu le feachd làidir aig a chladach agus nach ruigeadh iad a leas ach an armachadh gu math agus le cuideachadh na luingeas chogaidh gu’m biodh Cuba striochdte ann an seachdain. An àite sin cha do choinnich Cubanach iad ach duine an dràsda ’s a rithist a ghoideadh thun a chladaich. An sin ghabh an soitheach-trùp Gussie le feachd Geancach agus fear de sgaiobhadairean nam paipearan buidhe comhla riu gus an rathad a shealltainn daibh gu tir, ach bha feachd Spàinteach a tachairt riu anns gach àite agus thill iad gun duine a chur gu tir. Cha’n eil mi ’dol a sgriobhadh anns an litir so, oir tha i a cheana ro fhada, dad mu dheighin a chogaidh ach nach eil an diugh (Iun 16) air tir an Cuba ach sia ciad saighdear mara, a tha fo dhion ghunnachan mora pàirt dhe’n chàbhlach Gheancach a tha ann an Camus Guantanamo mu fhichead mile bho acarsaid Santiago far am bheil an càbhlach Spàinteach am fasgadh. Dh’ fhalbh an dé á Key West agus á Tampa Florida fichead mile saighdear fo chommand Sheanalair Shafter agus tha dùil aca an cur air tir an Camus Guantanamo. Dh’ fhalbh iad ann an ceìthir diag thar fhichead soitheach trùp agus ceithir diag de shoithichean cogaidh gus an geard. Tha fior ghearain aig pàirt dhe’n dùthaich air mar a tha pàirt dhe’n arm Gheancach, air droch bhiadh agus droch bhrògan, le aodaichean geamhraidh orra ’san dùthaidh bhlàth ud, agus nach d’ fhuair na saighdearan sgillin de phaidheadh fhathast.

IAIN J. MAC RAING.
Middletown, Conn., Iun 16, 1898.

THE WANZER LAMP.
[Dealbh]
Cumaidh i Solus Riut,
Bruichidh i ’m Biadh Dhut.
Goillidh i ’n Coire Dhut.
Tairnnidh i ’n Ti Dhut.
Cha chosg i uiread olla ri lamp’ eile agus ni i solus moran na ’s fhearr. Gheibh thu ri ceannach i aig
Caipt. Ruairidh Mac Neill,
Sidni, C. B.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00, a reir an aodaich.

Cloth Chowes,
Cloth Chlondaic,
Clothan Canadach, Albannach agus Sasunnach.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

Niall Mac Coinnich,
Sidni, C, B.

DH’ IARRAMAID AIR
NA GAIDHEIL
’s air muinntir eile a tha air son“Typewriter”a cheannach, iad a dh’ fheuchainn na
Blickensderfer No. 5,
mu ’n ceannaich iad seorsa sam bith eile. A phris, $35 .
Tha seorsachan eile againn cuideachd.
CREELMAN BROS.,
TYPEWRITER CO.
15 Adelaide St. East,
TORONTO, ONT.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
Stewartdale , C. B.

CLOTH, DROGAID,
AGUS
Plaideachan “EUREKA.”

Mu dheich air fhichead seorsa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a ghabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige no sgriobh uige.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Floiri Nic Fhionghain
a’ cumail gach seorsa comhdach cinn a bhios na mnathan a’ cosg.

ADAN,
BONAIDEAN,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN,
GEUGAN.

agus moran de nithean eile nach gabh ainmeachadh an so. Ma cheannaicheas tu ad no bonaid uaithe, bidh iad air an deagh dheanamh, agus saor gu leor.

FEUCH GU’N TAGHAIL THU.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
FEAR-TAGRAIDH, COMHAIRLICHE, NOTAIR, &c .
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, C.B.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

J. E. EISAN.
PIANOS AGUS ORGAIN.
AN SEORSA ’S FHEARR A THATHAR A CREIC.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, C, B

’NUAIR THEID THU ’BHADDECK
TAGHAIL AN STOR
Albert I. Hart.
Tha stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.

Bathar Tioram,
Bathar Cruaidh,
Amhlan,
Aodaichean,
Caiseart, Adan,
Curraichdean,
Agus iomadh ni eile.

An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.

THA EARBSA
aig daoine ann am maidsichean Eddy— ’nuair a chi iad an t-ainm air a bhocsa bidh fhios aca gu bheil iad math. Tha seorsachan air an deanamh, agus gheibh thu barrachd fiodha air son do chuid airgeid, agus seorsaichean eile rithist a tha “coltach” ri maidsichean Eddy, ach tha iad gle ao-coltach riutha an am an cur gu feum.

Tha ’n t-ainm so na urras air mathas.

THE
E. B. EDDY Co., Ltd.,
HULL, CANADA.

---

[8]

[Vol . 7. No. 1. p. 8]

Eachdraidh na Fidhle.

DO SHEANN FHIDHEALL CARAIDE.

Fhidheall bheag, dhonn, na d’ chom tha chaithream,
’S ro fhonnmhor, fallain do theid,
’S tu ’n glacaibh do ghràidh fo sgath na talla
Bhiodh càch ga d’ fhreagairt air sgéith;
An cridhe cho aotrom, aobhach, allail—
Làn sunnd ’us aighir gach ré,
’Se binneas do chiùil chur lùth ’s na casan,
Na d’ chùirt aig glas-chinn. Hurrae!

Tha thu air dàn ’s a Ghàilig airidh
Na ’s fhearr na maide fo ’n ghréin;
Chunnaic thu d’ la gun àireamh seallaidh
Do chàch gun aithris mi sgeul—
Gun robh thu ’sa Fhinn, bu bhinn nan tall’ thu,
Feadh ghlinn ’us bheannaibh bho chéin,
’S ma ’s fhior na chaidh inns’ aig sitheach tamull,
Chuir brigh na d’ bhallaibh nach tréig.

Air chul na Roinn-Eòrp a frògan falaich
An tos a dh’ abuich fo gheug;
An gallan gun ghò bha bòidheach, fallain,
A d’ òig bho ’n sgaradh tu fhéin.
’S le barrachd a chruaidhs bha tuagh is sgathair,
Gun bhuaidh a cath ri le cheil’;
Gu ’n d’ thainig bho ’n t-Suain mu thuath te ghlasadh
A nuas a sgath i gu feum.

’M Beinn-Nibheis a bha an lan-damh maiseach
A dh’ fhàs na chasan an fheith—
Bha Oisean is cach le dha chu ghlasa
Fad raidhe is la as a dheigh.
Ma dheireadh aig bagh air shail rug Bran air,
’S gun dàil chaidh fheannadh gu feisd;
Bha ’n fheith air a sparr ’s ann dh’ fhàs i daìngeann,
Gu bràth cha ’n fhannaich i d’ theud.

Bha cuid di ’san Airc ’n uair dh’ fhàg i ’n talamh,
Bu thrath i ’n tarruinn gu feum;
Bhiodh Noah le baigh gu h-ard ’sa mhaduinn
Cuir tamh air madaidh na treud;
’Nuair ’chluinneadh iad ceòl cho glormhor, snasail,
Be ’n dòigh gu smachd agus réit,
Bhiodh sionnaich ’s uain òg air bòrd gun chasaid,
’S fa-dheòidh a’ cadal le chéil’.

Bha ’m Brusach na òig air tòir na h-ainnir,
’S nuair leòn e Sasuinn gu leir
Ghabh e ’na dhorn thu ’n coir an achaidh
Nuair dh’ fhògradh dhachaidh na reub’—
“Ghaidheala ’bha ’s na blàir le Uallas,
Gu bràth do Shasuinn cha ghéill!”
Gun cualas ’s an ar ’s gu bràth bi maruinn,
’S gach àite ’m fan sinn nan teid.

Ghoideadh dha ’n Fhraing thu àm le garrach,
Bha srann air gal as do dheidh;
Bha Bonéy ’san àm a danns’ ri fhaillas
’S na Frangaich mar ris gu leir.
Ach thainig an Diùc a mhùch gu bras iad
Gaeh trùp ’s a chath dha gun ghéill;
’S thug e le sùrd thu null do Shasuinn,
’S bha diùmb a Mharsal na dheigh.

Sgiobair an àigh! an Drac nach maireann,
Na bhàta dh’ fhairich e t’ fheum;
Ach chailleadh leis tràth thu ’n càir na mara,
’S a Spàin a cath ris be ’m beud;
Ach thachair ’san uair te shluagh an aigail
M’a chuairt, a ghabh thu ’s a ghleidh,
’S bu thrileanta t’ fhuaim dol suas ’s gach clachan
’S an sluagh le caithream a leum.

Bha Calum le lion ag iasgach langain,
Nios ’nuair thainig a bheisd;
Bha leth dhi na h-iasg is trian na h-ainnir
Bu chiatach earrag gun eis;
Bha fidheal nam buadh na cuaillean daingeann
’Sa bhuaidh cha dealaich ’s cha treig,
’Nuair chuir e i suas gun cual le dealas
An sluagh bha ’m Barraidh gu leir.

Ach cha robh saorsna ’n taobh sin mairionn,
An null do Chanada theid
Do bhogha ri d’ thaobh ’s do ghlaodh cho fallain,
Cha chochail callan do theid,
Bi cuspairean ùr ’san ùr-ait allail
A dhùisgeas t-anam gu gleus,
’S gun idir thu ’n cùis ’s gach cuirt a fan thu
Do dh’aon a dh’fharraideas sgeul.

Tha cuid bheir le pròis air orgain tarsuinn,
Cha tròigh ort orra gun fheum
’S cluinnear aig pairt piano ’n fhasain,
Cha ’n fhearr na asal a bheuc;
Si ’n fhidheal bheag dhonn neo-throm bu mhath leinn
Tha fonnmhor, farumach, réidh,
Gu fileanta, siùbhlach, ciùin, gun drannadh
S ro’ mhùirneach lasaidh do chleibh.

Ma ghabh am fear-iùl car mùtach d’anail
Gu faoin gun car e do chluas,
Teicheidh gach gaoid ’s gach gruid bho’ d’ sgamhan,
Cha chumh’inn e d’ ailleagain chruaidh;
’N sin their e buig do thuisear lasaidh
Gun trosg am barrachd ’o d’ chuan,
Na shruthain ghlan chaoin, gu gaol g’ar tarruinn,
Bu tachan mar riut a chuach.

Bi calleagan òg, la deòin nach fannaich,
An toir air caithris do ghlaodh;
’S tu bheireadh a do d’ sheomar ’s fasain
’Sa dh’ fhògradh cadal bho’n sùil,
’S tu lasadh mar dhreòis gun sgliò gun smalan,
Gun phròis gun fharran an gnuis,
A ceumadh na’m bòrdaibh òrdail daingean
Bi ’n còmhnaidh rath na do chùirt.

Chruinnich dha’n spòrs fir-oga bhaile
Fir-stolda lasaidh do ’n aog,
Ta chuid aig ’eil corr ’sa’ choir ri chantuinn,
Le beoth’s do bhras-phort, gun duin.
Chuid’ tha fo bhròn gu fògair lasgar—
Do chomhraidh gasd e na’n saoil,
’S a chuid bhios ri pòit; do shòlas-aigne
Bho ’n stop an tasdan gun cum.

A chuid a tha fann aig ceann an tamuill
’S an ceann a teannadh ri ’n glùin,
Bi toileach san àm ’san cainnt tigh’nn thairis
Gu tràng air balaistean aosd.
’N uair dh’ fhuasgladh am bann, bi deann ’sa mhalairt,
Be annsachd thachairt ’s an fhraoch,
Feadh beannaibh ’us ghleann gu teann tha ’n aire
Mar mheall thu dhachaidh na laoich.

Bi seann mhnathan coir aig bord na d’ thalla
Sa chloimh ’si paiste ri ’n taobh
Air laithean an òig ’s air doigh an ama,
An coir a chladaich tha ’n smaoint’.
Dhuisg thu dhaibh stor ni stori barraicht
Iad og car tacain ga chionn,
Ag imeachd ma ’n chro ’sa mhointich mhamich,
’S fo chroie a bainne chruidh-laoigh.

’S tim dhomh toirt suas dheth d’ bhuadhan aithris,
Ma ’n cruach mi thairis a chuis,
Ach guidheam dhut luaidh, bhios uaill aig ’asad
Do’n snuadh cha chlais reas a le aois.
’S tu fidheall na ’m buadh, gach uair bhios mairionn,
Gu gluasad smalan gu muirn,
Cha’n fhairich sinn fuachd ’san tuath ged thachair,
Ach t-fhuaim bhi fagus ri ’r taobh.

SEUMAS N. MAC FHIONGHAIN.

AN DA LEIGHEAS
AGUS
K . D. C. PILLS
Leighsidh iad an da Eucail Mhor
CION-CNAMHAIDH
agus TEANNTACHD.
Cuir a dh’ iarraidh sampuill us teisteannas.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia.
agus
127 State St., Boston Mass.

MAC-TALLA.

“Gu ma fada beo a’ Ghailig.”

“Lean gu dluth ri cliu do shinnsir.”

Cha bu choir do Ghaidheal sam bith a bhi as Aonais.

DO DHLEASANAS.
A bhi gabhail MHIC-TALLA.
A bhi leughadh MHIC-TALLA.
A bhi pàigheadh MHIC-TALLA.
A bhi feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail a chur ’na rathad.

An aon phaipear Gailig a tha air ur-uachdar an domhan.

Cha robh a leithid ann roimhe, ’s cha ’n eil a leithid eile ri fhaotainn fhathast.

Is Gailig gu h-iomlan e. Tha e tigh’n a mach uair ’san t-seachdain. Innsidh e naigheachdan na duthcha agus an saoghal dhut.

Bheir e dhut seanachasan taitneach air an am a ta lathair; bheir e dhut sgeulachdan agus eachdraidhean air na h-amannan a dh’ fhalbh.

A bharrachd air sin bheir e dhut o am gu am: bardachd, litrichean agus iomadh ni eile a thaitneas riut, agus a bhios a chum buannachd do t’ inntinn.

Tha aireamh de sgriobhadairean matha Gailig a’ sgriobhadh gu daonnan dha; agus tha iad lan chomasach air leughadh taitneach a chumail ri sean agus og.

Is abhaist do dhaoine ’nuair a bhios iad a’ creic ni nach bi a leithid aig neach sam bith eile, a bhi ’cur pris ard ’na cheann; ach cha ’n eil MAC-TALLA ’deanamh sin idir. Tha e air son cothrom a thoirt do na Gaidheil, sean agus og, air an cainnt fhein ionnsachadh ’sa chumail suas, agus uime sin cha ’n eil e cosg d’a luchd-gabhail ach

DOLAR ’SA BHLIADHNA.