---

[97]

[Vol . 7. No. 13. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, OCTOBER 21, 1898. No. 13.

LITIR A PROVIDENCE.

Failte dhut a charaide
MHIC-TALLA nan ard bhuadhaibh,
Tha d’ onar air an talamh
Ann an cantanas mo dhualchais;
’S iomadh iad ’s gach àit’ ’tha
Guidhe slàinte ’s saoghal buan dhuit,
Cha ’n aithne dhomh na ’s feàrr na thu
Air airde bun a chluaiseadh.

Nach moralach an sealladh e
Bhi ’g amharc air an uasal
A tearnadh bhoi an bheallach
Leis an aimid air a ghuallain;
A’ màl leis a chleas achlais
A’ cur cagar thun na cluaise,
’S na meòirean anns a chromireachd
A’ pronnadh a phuirt uaimhrich.

Cha ’n iarrainn a bhi nàbachd fir
Nach tigeadh blàths na ghhruaidhean,
Ag éisdeachd ris an làn ghaisgeach
Nach tugadh nàmhaid buaidh air
Na éideadh cuimir Gàidhealach
Bho ’shàilean thun a chluarain;
’S a mheoiribh a’ toirt conaltraidh
Troi thollaibh a chrainn bhuadhaich.

Tha mi faicinn an diùmhlaoich mar gu ’m bidh e dol a steach ann a’ meall ceò ’na thir dhùthchasaich, is e tearnadh a bheallaich. Cumaibh soilleir e; is maith is fiach e a chùram a ghabhail. ’S mor a mhaise a tha e a cuir air a MHAC-TALLA chòir, a tha tighinn thugainn gach seachain, leis gach conaltradh a’s taitniche, anns a chainnt a’s aosda ’s a’s blasda a ta air thalamh.—

Cainnt mhireagach gu sùgradh i;
Cainnt dhrùiteach air son cràbhaidh i;
Cainnt fhosgara ri truaghan i;
Cainnt bhuatharra ri nàmhaid i;
Cainnt fharsuing, bhlasda, phùngara
Ni lùbadh far an àill leatha;
Cha ’n fhaod an Gall a h-amhlagadh
’S an geall a thu na Gàidheil di.

Tha mi faicinn MAC-TALLA a gearain nach eil cuid de ’luchd-leughaidh a’ creidsinn Sgeulachdan nan Arabach. Mar a bheil, co nach eil coma! Tha ’Ghàilig air a mort leis an dream sin nach eil an timchioll-ghearradh ach an clàr an eudain; is e bhi tabhairt géill da ’n leithidibh sin a dh’ fhàg a Ghàilig cho gann na litreachas. Na ’n tugadh iadsan a tha a cur an aghaidh Sgeulachdan Arabia aire cheart do ’n leabhar naomha, cha bhiodh iad cho timchioll-ghearrte an clàr an eudain ’sa tha iad; ach theagamh nach creid iad an leabhar maith féin le barrachd creideamh. Ciod am fios a tha acasan ciod a bha dol air aghaidh an Arabia? Saoileam féin an creid iad gu ’n deanadh druidhean na h-Eiphit nathrichean de ’n slataibh; na gu ’n labhradh asal Balaam; na gu ’n togadh bean-shithe Samuel as an talamh? Na tabhair cluas da ’n cuid fuar-chràbhaidh, a shàr ghaisgeich! Thoir dhuinn garbh is meanbh mar a gheibh thu e. Leughadh iad sud an 8mh caibideil de Ghnath-fhocail Sholamh, is chi iad nach ann an cùil a tha gliocas ag eigheach, no tuigse a’ cur a mach a guth, ach ann an àitibh follaiseach. Bha na bailtibh air an cuartachadh le balla an laithibh Sholamh, is bha gach gliocas, lagh is sgeul air an cur an céill is air an innse ’sa gheata; cha ’n eil againn an àite sin a nise ach am paipear-naigheachd, ’s mur a bi ’n luchd-deasachaidh fearail, theid an saoghal air chaothach. Tha na Gaidheil bho thoiseach an t-saoghail air an cumail fodha le cion paipeir naigheachd; agus a nise ’nuair a fhuair iad aon—an ann da rireadh a dol a lagachadh lamhan aon a thug an oidheirp dhuineil a tha cuid dhiubh. “Na bi ro dhiadhaidh,” ’ars an searmonaiche.

’S e cion litreachais, agus gu sonruichte cion a phaipeir-naigheachd, a dh’ fhàg co tearc an àireamh, ’s cho eutrom ’san sporran na Gàidheil. Mur b’e MAC-TALLA cia mar a b’ aithne dhomh Iain Rothach, air Rudha Mharsdein; ’s Alasdair an Ridge, an àiteigin; ’s Iain Mac Gilleasbuig, ’s iomadh aon eile nach fhaca ’s nach faic mi sa chollain. Ach cha ’n eil anns a chollain ach ni a theid seachad, ach mairidh an inntinn gu sior; is mar sin tha ’n saoghal a faigheil eolais air a cheile a tha maireann leis a phaipeir naigheachd.

AONGHAS MAC AOIDH.
Providence , R. I.

FACAL A COLUMBIA BHREATUNNACH.

FHIR-DEASACHAIDH IONMUHINN:—

Bu mhath leam facal no dha a chur gu MAC-TALLA as an àite so; agus ged ’tha mo litir fad air deireadh air mar bu mhath leam i bhi, tha mi ’n dùil gu ’n gabh na càirdean a leughas i a leithsgeul, a creidsinn gu ’m bu mhath leam i bhi taitneach ged nach comasach mi air a sgriobhadh mar sin. Tha ’Ghàidhlig gann ’san àite so; cha ’n fhaca mi MAC-TALLA bho chionn fada; agus tha e doirbh dhomh an litir so a chur an òrdugh mar bu mhiann leam, ach bheir mi oidheirp air mar is fhearr is urra mi.

Tha mi an so air mo chuartachadh leis na Beanntaibh Creagach(Rocky Mountains)agus gu firinneach cha ’n fhar-ainm orra. Tha iad cho àrd agus corrach agus gu ’n saoileadh neach gu ’n tuiteadh iad a nuas air a mhuin. Is fhada bheireach neach a ruigheachd gu ’mullach. Tha ’n sneachda ri fhaicinn orra a h-uile latha ’sa bhliadhna. Tha ’n t-side gle bhlàth an so aig an àm so, ach tha i ghnath fallain.

Tha dòighean neònach aig sluagh na dùthcha so. Tha moran dhiubh a còmhnuidh ann an taighean air an togail air ràthan móra air an uisge. Tha na ràthan so air an deanamh le mo dhusan na còrr de chraobhan móra seudair air an cur ri chéile gu làidir, ’san tigh air a thogail air a sin, agus nuair a bhios gaoth làidir ann, gheibh iad an tulgadh gu math. Tha na cuileagan mosach sin, na mosquitos, ro lionmhor ann, agus tha iad ro dhraghail dhaibh fein ’s do dhuine. Tha baile beag an sud ’s an so aig bruaich nan lochan, agus na creagan a bagradh tuiteam a nuas orra gach mionaid. Tha moran thighean-òsda anns gach baile, agus tha e soilleir mur biodh muinntir gan tathaich nach biodh iad ann. Is ainneamh am fear nach faod a radh, mar a thuirt a fear roimhe:—

“ ’Se ’m botul dubh a leon mi
’Sa dh’ eutromaich mo phocaid,
’N uair rachainn dha ’n tigh-òsda
Cha shòrainn na crùin.”

Tha tuarasdal ni ’s àirde an so na tha e ’san taobh an ear; ach tha ’m bòrd ’s am biadh ’s gach ni eile cho daor, agus a cur na h-uile ni ri chéile cha bhi neach moran ni ’s fhaide air adhart na bhiodh e le fuireach an taobh an ear fhéin. Is iomadh rud a dh’ fheumas gille bochd cur suas leis an so, nach còrdadh ris idir aig an tigh; ach mar a thuirt am fear roimhe: “Cha dean gearan feum dhuinn, bho ’n thug sinn spéis dha ’n fhalbhan.” Tha mu dheich duine fichead ’sa champa ’sa bheil mi, agus ’s ann air an uisge tha e air acair. Gheibh sinn iasg ùr uair sam bi is miann leinn, gu ’n dragh sam bith ach dubhan a thilgeadh dh’ an uisge ’nar suidhe ’san dorus. An uair a bhios biadh no ni sam bith a dh’ éis anns a champa, thig bàta smùide a dh’ ionnsuidh an dorus leis. Chi sinn gu tric Innseanaich is sguathaichean le ’n cuid chanùaichean, a dol seachad oirnn, agus gu dearbh cha ’n ’eil an coltas ro chneasda, air an dath dearg, le falt fada anns nach deachaidh, tha mi ’n dùil, cir riamh. Tha ’m bata-smùide a dol mu ’n cuairt daonnan le bathar, ’s le daoine, ’s le litrichean. Ach ’nuair nach bi aice ach litrichean a mhain, thig iad dlùth do thir, agus is chunnaic mi iad a’ ceangal nan litrichean ri pios de mhaide na de dh’ iaruinn, agus ’gan tilgeadh gu tir; uair a ruigeadh iad agus uair nach ruigeadh, ’s mar sin tha gu leoir de litrichean a dol a dhith. Tha moran Albannaich a fuireach an so. Tha moran de Shinich ann mar a ceudna.

An uair a bha mi air an rathad do ’n dùthaich so, bha moran de Ghàidheil á Glaschu agus mu ’n cuairt a tighinn an iar ’nam chuideachd. ’N am measg bha mnaithean is clann agus maighdeannan òga, dreachmhor; cha b’ iad bu chòir fhàgail air deireadh. ’S e ’n gruaidh a bha dearg, a dhuine. Na ’m b’ ann air mo thurus dhachaidh a bha mi, bha mi a smaointean gu ’n cuirinn impidh air té dhiubh dol maille rium.

Tha mi ’n dùil gu bheil mo litir tuilleadh is fada, gun doigh. Ma chuireas sibh i ’nur paipear gasda bi mi fada ’nur comain; ’s faodaidh e bhi gun cluinn sibh uam uair eile.—

“Beannachd bhuamsa gu m’ mhàthair,
’S gu té àrd na gruaige duinne;
’S ma [ ? ] facal ud ro dhàna,
Beannachd uam gu m’ chàirdean uile.”

Buaidh is piseach air MAC-TALLA; ’s gu ma fada beò a Ghàidhlig.

Is mi do charaid, an là a chi ’s nach fhaic,

AN GILLE DUBH.
Ogust 25, 1898.

SGEULACHDAN ARABIANACH.

An t-Amadan Crotach.

CAIB. III.

Cha robh mi idir cearr ’nam bharail, oir chaidh corr is bliadhna seachad mu ’n thainig am marsant’ og a rithist far an robh mi. Mur robh an t-eideadh a bh’air na bu riomhaiche na b’abhaist dha, cha robh e dad air dheireadh. Ach thug mi an aire gu’n robh ni eiginn a’ cur dragh air an inntinn aige. Dh’fhaighneachd mi dheth an cuireadh e de dh’urram orm gu’n rachadh e do’n taigh maille rium.

“Theid mi do’n taigh an drasta comhladh riut,” ars’ esan, “ach feumaidh tu ghealltainn dhomh nach cuir thu thu-fhein gu cosgais sam bith a bharrachd air mo shon-sa.”

“Ni mi direach mar a tha thu ’g iarraidh orm,” arsa mise, “ach ni thusa de dh’ fhabhar riumsa gu’n tig thu air lar, agus gu’n teid thu steach do’n taigh comhladh rium.”

Rinn e mar a dh’iarr mi air. Am feadh ’s a bha ’chuirm ’ga deasachadh, bha mi fhein ’s e fhein a’ comhradh mu thimchioll caochladh nithean. An

---

[98]

[Vol . 7. No. 13. p. 2]

uair a chuireadh am biadh air a’ bhord, shuidh sinn aige.

Thug mi an aire gu’n do chuir e a’ cheud ghreim ’na bheul le a laimh chli. Chuir e so ioghnadh mor orm. Thuirt mi rium fhein, “Riamh o’n a chunnaic mi an duine og so, bha e ’ga ghluasad fhein gle mhodhail ’nam lathair. Am bheil e comasach gur ann gu tamailt a chur orm a tha e cur a bhidh thun a bheoil le ’laimh chli? Ciod a tha cearr air a laimh dheis an uair nach ’eil e ’ga cur a dh’ionnsuidh a bheoil?”

An deigh dhuinn ar biadh a ghabhail shuidh sinn taobh ri taobh air langsaid, agus thug mi dha rudan milis. Rug e orra le ’laimh chli. An sin thuirt mi ris, “Tha mi ’g iarraidh mathanais a chionn a bhi cho dana ort, ach tha toil agam ’fheorach dhiot c’ar son a tha thu ’cur a’ bhidh thun do bheoil le do laimh chli?”

An aite mo fhreagairt is ann a tharruinn e osna throm. Thug e a lamh dheas am mach as an fhalach ’s an robh i aige, agus sheall e dhomh i. Ghabh mi ioghnadh mor an uair a chunnaic mi gu ’n robh ceann a laimhe ’ga dhith.

“Gun teagamh sam bith bha annas ort,” ars’ esan, “an uair a chunnaic tu mise ’gabhail mo bhidh leis an laimh chli; ach faodaidh tu a nis a thuigsinn nach robh comas agam air.”

“Am faod mi ’fheorach dhiot,” arsa mise, “ciod an sgiorrag leis an do chaill thu do lamh dheas?”

An uair a chual’ e so thoisich e ri sileadh nan deur. An uair a bha e greis a’ sileadh nan deur thiormaich e ’shuilean, agus dh’innis e dhomh an sgeul a leanas;—

Faodaidh mi innseadh dhut gur ann de muinntir Bhagdad a tha mi, agus gur e m’ athair duine cho measail agus cho beairteach ’s a bh’ ann an Bagdad gu leir. Mu’n gann a rainig mi aois fearachais thachair dhomh eolas a chur air luchd-turuis, agus dh’innis iad moran dhomh mu na nithean iongantach a bh ri’m faicinn anns an Eiphit, gu h-araidh ann an Cairo, ceanna-bhaile na h-Eiphit. Thug na dh’innis iad dhomh orm gu ’n robh iarrtus mor agam gu dhol a shiubhal an t-saoghail. Bha m’ athair beo anns an am, agus cha leigeadh e cead dhomh falbh taobh sam bith. Mu dheireadh dh’ eug e, agus o nach robh maighstir orm ach mi fhein, chuir mi romham gu’n rachainn air thurus gu ruige an Eiphit. Cheannaich mi moran bathair dhe gach seorsa bu luachmhoire na cheile ann am Bagdad, agus ann am Mosul agus ghabh mi mo thurus gu ruige ’n Eiphit.

An uair a rainig mi Cairo, chaidh mi do’n taigh-osda a b’ ainmeile a bh’ anns a bhaile, agus an uair a fhuair mi buth mhor deiseil anns an cuirinn am bathar, chaidh mi do m’ sheomar gus mo sgios a chur seachad. Dh’ordaich mi do na seirbhisich biadh is deoch ’s gach ni eile air am biodh feum agam fhaotainn gun dail. An deigh dhomh mo bhiadh a gabhail dh’fhalbh mi air feadh a’ bhaile gus an caisteal, na h-eaglaisean, agus gach aitreamh bhriagh’ eile a bh’ anns a’ bhaile ’fhaicinn.

An la-iar na-mhaireach chuir mi uman te dhe na deiseachan bu riomhaiche a bh’ agam, agus dh’ ordaich mi do na seirbhisich rud dhe’n bhathar bu luachmhoire ’bh’ agam a thoirt do dh’ aite ’mhargaidh far an robh mi fhin a’ dol. Cha bu luaithe a rainig mi na thainig aireamh mhor de mharsantan ’s de luchd-gnothaich, agus chaidh iad ’g an sealltainn do’n t-sluagh a bha anns a’ mhargadh. Ach cha do thairg a h-aon dhe na marsantan dhomh am faisge uiread air son a’ bhathair ’s a phaigh mi fhein air. Chuir so dragh air m’ inntinn. Agus an uair a chunnaic an luchd-gnothaich gu’n robh mi mi-thoilicht, thuirt iad rium. “Ma ghabhas tu ar comhairle-ne, innsidh sinn dhut doigh air an teid agad air a’ bhathar a reic gun challdachd sam bith fhulang.”

An uair a thuirt iad so rium, dh’ fheoraich mi dhiubh ciod an doigh a chomhairlicheadh iad dhomh a ghabhail.

“Roinn am bathar eadar caochladh marsantan,” ars’ iadsan, “agus reicidh iad dhut e. Paighidh iad dhut da uair ’s an t-seachdain air son na reiceas iad. Air an doigh so ni thu buannachd mar an ceudna. Agus cha bhi agad fhein ach a bhith ’cur seachad na h-uine air feadh a’ bhaile mar a chi thu iomchuidh.”

Ghabh mi an comhairle, agus thug mi dh’ionnsuidh na buthadh iad. Thug mi am bathar gu leir do’n mhargadh, agus roinn mi e eadar na marsantan a b’earbsaiche a bh’ anns a’ bhaile. Thug iad dhomh bann-urrais air son a’ bhathair; agus gheall mi dhaibh nach iarrainn sgillinn phaighidh orra gu ceann mhios.

Ged a fhuair mi am bathar bhar mo lamhan, cha b’ ann air toileachas-inntinn a bh’ m’ aire idir. Chuir mi eolas air caochladh dhaoine oga mar a bha mi fhein, agus bha sin a’ cur seachad na h-uine gu toilichte ann an cuideachd a cheile.

An ceann mhios thoisich mi ri taghal air na marsanta da uair ’s an t-seachdain. Bha fear-gnothaich comhladh rinn a chum gu’m faiceadh e gu’m biodh na cunntasan air an deanamh suas gu h-ordail, ceart; agus gu’m faiceadh iad nach tugteadh dhomh airgiod-meallta. Mar so bha mi ’faotainn suim mhath airgid a h-uile latha paighidh. Air laithean eile bha mi ’cur seachad greis dhe’n uine ann an taighean nam marsantan, agus a’ gabhail beachd air gach ni a bhithinn a’ faicinn anns a’ bhail agus aig a’ mhargadh.

Air latha araidh an uair a bha mi ’na’m shuidhe anns a’ bhuthaidh aig fear dhe na marsantan, thainig bean-uasal a steach do’n bhuthaidh, agus shuidh i air cathair dluth dhomh. Dh’ aithnicheadh neach sam bith air a coltas ’s air a gluasad gur e fior bhean-uasal a bh’innte. Bha i anabarrach maiseach anns gach doigh. Ghabh mi tlachd mor dhi, agus bha mi ’miannachadh gu laidir gu’m faighinn cothrom air eolas a chur oirre

Cha’n eil fhios agam an d’ thug i an aire gu’n robh fior thoil agam a bhith ’beachdachadh oirre gu geur, agus cha mho tha fhios agam an robh e cordadh rithe mi bhith ’g a dheanamh so. Ach ge b’ e air bith a b’ aobhar dha, thug i an srol bhar a h-aghaidh car tiotaidh, agus ma thug, b’ e sin an aghaidh bu mhaisiche a chunnaic mo shuil riamh!

Bha da shuil ghorm ’na h-aodann cho briagha ’s a b’ urrainn a bhith. Bha fuaim a gutha cho binn leam ris a’ cheol a’s binne a chuala mo chluas riamh. Bha i ’bruidhinn ris a’ mharsanta ann an doigh cho uasal ’s cho caoimhneil ’s gu’n tairneadh i aire duine sam bith ’g a h-ionnsuidh. Eadar a h-uile rud a bh’ann thuit mi ann an trom ghaol oirre.

An deigh dhi greis a thoirt air comhradh ris a’ mharsanta mu thimchioll caochladh nithean, thuirt i ris gu’n d’ thainig i a cheannach pios dhe’n aodach a b’ fhearr a bh’aige anns a’ bhuthaidh. Sheall am marsanta dhi na seorsachan aodaich bu luachmhoire a bh’aige, agus an uair a roghnaich i fear dhiubh, agus a dh’fheoraich i mu’n phris, thuirt am marsanta rithe gu’m b’e phris aona ceud deug peighinn.

“Tha mi deonach sin a thoirt dhut,” ars’ ise, “ach cha do thachair dhomh uiread sin a dh’ airgiod a thoirt leam o’n taigh. Tha mi’n dochas gu’n toir thu dhomh an t-aodach an diugh fhein, agus cuiridh mi na bheil a dhith orm dhe’n airgiod g’ ad ionnsuidh am maireach.”

“Bheirinn dhut creideas gus am maireach le m’ uile chridhe na’m bu leam fhein an t-aodach,” ars’ am marsanta, “ach is ann leis an duine og a tha ’na shuidhe an sin a tha e, agus is ann an diugh fhein a tha sinn gu bhith ’deanamh cunntas, agus a reir a’ chordaidh a bh’ eadrainn, feumaidh mise na reiceas mi a phaigheadh an diugh.”

“Nach ciatach mar a tha thu ’deanamh orm! Tha fhios agad gu’m bheil mi ’ceannach gu leor uat. Is iomadh uair a thug thu dhomh bathar air dail, agus tha fhios agad gu’n robh mi cur an airgid ugad air an ath latha,” ars’ ise.

“Tha sin fior gu leor, ach an diugh fhein tha feum mor agam air an airgiod,” ars’ am marsanta.

Thilg i an t-aodach g’ a ionnsuidh agus thuirt i, “sin agad do chuid fhein, agus cum agad e. Tha mi coma dhiot fhein ’s dhe gach fear eile dhe do sheorsa. Tha sibh uile coltach ri ’cheile; cha’n eil meas agaibh air neach sam bith.”

An uair a thuirt i so, dh’ eirich i le corruich, agus thug i an dorus oirre.

(Ri leantuinn.)

Thatar a cur cruaidh ri luchd-reic stuth làidir aig an àm so. Bha sianar air am feuchainn anns a’ bhaile a sheachdain gus an dè, agus a triùir Di-luain s’a chaidh; chaidh an diteadh, agus chuireadh càin leth-cheud dolair an urra orra.

BEAN-SHITH NA H-EIRINN.

Ged a chaidh an t-àm seachad anns nach ’eil neach ri fhaotuinn ’san dùthaich so ’tha toirt creideas air bith do na seann sgeulachdan sin tha teachd a nuas d’ar n-ionnsuidh o na làithean a ’dhfhalbh mu thimchioll nan daoine beaga ’s na sìthichean, tha cuid de na sgeulan sin a’ toirt soilleireachadh dhuinn mu chleachdan na lìnntean sin, a tha ’gam fàgail nan àiridh a bhi air an cumail air chuimhne. Tha muinntir na h-Eirinn air iomad dòigh mar a bha muinntir na Gàidhealtachd o chionn ceud bliadhna. Tha ri fhaotuinn, gu h-àraidh air taobh an h-àirde ’n iar do dh’Eirinn, daoine ’tha toirt uiread do chreideas do na nithe sin ’s a tha iad a’ toirt do dh’aon nì tha iad a leughadh ’san eachdraidh is firinniche agus is measaile a chuirear ’nan lamhan. Tha mìle sgeul air an aithris ann an Eirinn mu na sìthichean ’s na daoine beaga, airson an t-aon a tha ri chluinntinn sa’ Ghàidhealtachd. Cha’n ’eil seann chaisteal ann an Eirinn aig nach ’eil (ma’s fìor) a bhean-shìth féin ’ga thathaich. Ach na daoine ’thainig as ùr do dh’Eirinn á Sasunn a’s àiteachan eile, cha chuir na daoine beaga an onair orrasan tighinn a thathaich. ’S iad na seann teaghlaichean Eirionnach a mhàin aig a’ bheil bean-shìth ’gan leantuinn. Cha’n eil math labhairt ri muinntir na h-Eirinn do thaobh so. Cha’n eil e comasach a thoirt orra ’chreidsinn gur amaideachd fhaoin gun bhunachar gun fhìrinn a th’anns gach sgeul de’n t-seòrsa so. Tha co math dhuit feuchainn ri toirt air a h-aon dhiubh a chreidsinn nach ’eil a’ ghrian a’ snàmh ’s na spéuran, ’s a thoirt orra ’chreidsinn nach ’eil bean-shìth a’ tathaich nan seann làraichean briste ’san robh na tighearnan Eirionnach, cinn-teaghlaich na dùthcha, gabhail an còmhnuidh. Thachair dhàsan a tha ’ga sgriobhadh so a bhi aon uair aig taobh Loch Neagh, far an robh teaghlach rìoghail O’Néil a’ còmhnuidh, ann an Caisteal Shane; a’s chual e iomad sgeul neònach mu’n ghruaigich, no a’ bhean-shìth a tha tathaich an àite so. A réir a’ chunntais ’tha na seann daoine ’san àite so ’toirt oirre, cha’n ’eil dochair, na cruaidh chas, na bàs, a thig an rathad a h-aon de’n teaghlach aosmhor sin nach cluinnear sgriach na ban-shìth air barra-bhall’ a’ chaisteal. Tha iomad seòrsa do dh’ ùruisgean, do thaibhsean, do ghruagaichean, ’s do dh’ urrainnean eile dhe’n t-seòrsa sin, air a’ bheil sgeulachdan ri fhaotuinn ann an Eirinn; ach ’si a’ bhean-shìth gu mòr is measaile ’nam beachd, agus do ’bheil iad a’ toirt am barrachd urraim. A réir a’ chunntas tha iad a toirt aìr a’ bhean-shìth, tha i cosmhail ri òigh no maighdean òg earachdail; agus air uairibh eile air dhreach seann mhnatha aosmhor, phreasanach, ghrànda—a folt fada na dhualaibh sìos mu ’gualaibh. ’Se ’n dreuchd a tha’n earbsa rithe, rabhadh a thoirt do ’n teaghlach leis a’ bheil i fuireach mu bhàs no mu dhriod-fhortan

---

[99]

[Vol . 7. No. 13. p. 3]

air bith ’tha ri tachairt. Tha ’n rabhadh so air a thoirt seachad ’san oidhche—seòrsa do thuireadh brònach, cianail muladach—ceòl mar fhonn tùrsaich na gaoithe ’measg chraobh, a chluinnear o asdar fada. ’Se fonn na bean-shìth a th’air a ghabhail le mnathan na h-Eirinn ’nuair ’tha iad le caoidh tùrsaich ’s le bas-bhualadh brònach a’ leantuinn cuirp caraid do’n chill.

Bha’n sud, roimhe so, ann an Eirinn, ’s na lìnntibh a chaidh seachad, òigh àillidh do sheann teaghlach measail O’Néil. Cha robh ’san tìr uile a h-aon bu luraiche na i, ’s bu bheusmhor giùlan, na air an robh barrachd meas. Bha flleasgach earachdail ’ga suiridh, ’s ag iarraidh a pòsadh; ach bha e bochd, ’s cha robh a theaghlach co measail ri teaghlach Norah. Ach coma có dhiùbh, chaill i a cridhe leis—thug i gaol da, a’s gheall i a phòsadh. Fhad ’sa bha ise r’a thaobh, shaoil e nach robh nì a b’ urrainn tachairt a bheireadh air a dì-chuimhneachadh; agus ise, cha robh ’na beachd neach air aghaidh an t-saoghail mhòir a ghabhadh i a roghainn air Uisdean òg. B’àbhaist doibh a chéile ’choinneachadh ann an Lagan nan Craobh air mheadhon-oidhche, agus gu tric mu’n éireadh uiseag na maidne, a dh’ùrachadh am bòidean agus an geallaidhnean—thigeadh an saoghal mar a thogradh e, nach tigeadh caochladh air an gràdh de chéile. Bha Norah ochd-bliadhna-deug a dh’ aois, agus Uisdean donn ceithir-bliadhna-fichead. Latha de na làithean, mar a bha iad am briotal gaolach r’a chéile, thubhairt Uisdean, “Cha phòs mi thu an aghaidh toil t’athar, agus tha fios agam nach ’eil a chead againn. Theid mi thairis do na rioghachdan ’tha fada thall, coisnidh mi stòras, pillidh mi, agus an sin bheir t’athair dhomh thu air làimh. Pillidh mi le cliù ’s le onoir, ’s bithidh stòras agam; agus an sin cò ’chuireas eatorruinn? Ni mi so, a Norah, a chuisle mo chridhe! Tha mi a’ gabhail an Ti ’tha eòlach air gach ni mar fhianuis, o’n àm so, gur tu mo chéile phòsda—air ar ceangal agus air ar pòsadh ann am fianuis nèimh. Tha Esan a chruthaich a’ ghealach ghlòirmhoir ud, agus na reultan àillidh gorm ’tha shuas os ar cionn, na fhiannis. Lùb do ghlùn, a Norah, agus bòid an ni ceudna.” Rinn i so. Air an glùnaibh, taobh ri taobh, bhòid a’s mhionnaich iad nach deanadh nì air bith ach am bàs an dealachadh. Bha aig Norah fàine luachmhor, a thainig a nuas ’na teaghlach o lìnntibh céin, aig an robh buaidh àraidh, agus chuir i am fàinne so air meur Uisdean. “Geall,” ars’ ise, “ma thig nì air bith a’d’ rathad a bhacas tu o philleadh, a chumail; no ma chlaonas do chridhe air dhòigh air bith uam, geall gum pill thu am fàinne prìseil so air ais.” Gheall e so, agus dhealaich iad. Bha cridhe Norah an impis sgàineadh. “O!” ars’ ise, ann am bròn ’s an tuairgneadh a h-anaim, “nam biodh uiread gràidh aigesan dhòmhsa ’s a th’agamsa airsan, cha b’ urrainn dha dealachadh rium mar a rinn e. Cha’n fhàgadh e mi. Bha fios aige gu’n siùbhlainn leis air feadh an domhainn gu léir.” Bha fios aig Uisdean air so gu math; ach ’sann an gràdh a bhac e i—gun fhios aige gu ro mhath c’àite an robh e ’dol, no ciod an cunnart a bha ri ’choinneachadh. Cha dùraichdeadh e a toirt air falbh o a pàrantan aosmhor. Bha fios aige gum bristeadh so cridhe an t-seann duine. Dh’fhalbh e, ’s chaidh bliadhna seachad gun litir gu iomradh mu thimchioll Uisdean, a bha nis anns na h-Innsean a b’fhaide as. Gu tric thainig e nis ’na cuimhne, nam biodh uiread gràidh aig’ oirre ’s a bh’aice-se airsan, cha deanadh e falbh ’s a fàgail na dheigh mar a rinn e. Bha i ’ga dhi-chuimhneachadh. Bha h-athair ’s a màthair do ghnàth air a h-aodann, a’ labhairt na h-aghaidh, agus a’ deanamh na b’ urrainn doibh chum a tarruing gu fear eile a b’àird’ a’s bu bheartaich’ a phòsadh a bha ’ga h-iarraidh. Ma dheireadh dh’aontaich i, agus ghéill i; ’s cha b’iongantach e; oir cha d’thàinig focal uaidh o na dh’fhalbh e; agus bha na h uile aobhar aic’ a chreidsinn na bha gach aon ag ràdh rithe, gu’n do dhì-chuimhnich Uisdean i. Bha mòran a’ tighinn mu thimchioll an àite, a’ togail sgeóile de’n t-seòrsa so mu dhéidhinn.

Mu’n àm so, bha dà sheann bhean aig an robh bothain dlùth do’n àite, a thachair ’san fheasgar air a chéile; agus thòisich iad air seanachas mu thimchioll Nòrah agus am fear a bha i dol a phòsadh. “Tha Norah O’Néil,” ars’ an dara té dhiubh, “dol a phòsadh.” “ ’Se sin ’tha iad ag ràdh,” ars’ an té eile. “Cha’n eil iomradh air Uisdean ’tha fad as—esan a b’àbhaist a coinneachadh ann an Lagan nan Craobh, fo’n chreig léithe. Ach nam biodh comas cainnt aig craobhan, a’s uillt, a’s cnuic, bhiodh sgeul brònach aca ri innseadh mu cheilg an duine, agus mu amaideachd a’s laigs’ a h-aon do mhaighdeanan na h-Eirinn. Ach chì sinn ciamar a thig a’ chùis gu crìch. Chunnaic mise, agus chuala mi—ach ciod am math a bhi ’ga aithris?” “ ’Ne,” ars’ an t-seann bhean eile, “gu’n cual’ thu guth brònach na bean-shìth?”

“Matà, innsidh mise dhuit mar a thachair. Tha nise sèa bliadhna o na dhealaich Norah O’Néil agus a leannan. Bha mise tighinn dachaidh troimh ’n ghleann, agus thainig mi orra gun fhios ann an Lag nan Craobh, fo’n chreig léithe, far an robh iad a suidhe dlùth do chéile. Bha ise ’caoineadh mar mhaighdein; ach ged nach robh esan a’ caoidh na ri tuireadh mar ’bha ise, bu chianail ri éisdeachd a bhruidhinn bhrònach. Chunnaic mi iad a’cur meur ri meur, agus ise ’cur fàinn’ air a làimh-sa; agus mar ’rinn i so, co cinnteach ’s a bha mìle mìle reul àillidh gorm ’san iarmailt shuas, thainig sgreuch bhrònach thùrsaich na bean-shìth d’am ionnsuidh air oiteig na h-oidhche! B’eòlach air mi. “Mo thruaighe,” arsa mise, “cha tig an gealladh a rinn sibh gu buill cheart!”

“An cual’ thu an guth cianail sin?” deir an té eile. “Tha mise fada ’san àite so, ’s cha chuala mi riamh sgreuch a’ bhròin, no sanus na bean-shìth, ged is tric a chuala mi gu robh a leithid ann.”

“Faodaidh sin a bhi,” ars’ a’ bhean eile, “ach an oidhche air an do chòrd Norah an t-aon so nis a phòsadh, agus a bhrisd i a gealladh do dh’ Uisdean, bha ise, ’s a màthair, ’s a h-athair, ’s an duin’ òg, agus an sagart, le chéile ’san t-seòmar mhòr. Bha mise dlùth do’n àite. Chuala mi, cho pongail ’s a tha mi air an àm ag éisdeachd do ghuth-sa, sgreuch bhrònach na bean-shìth; ’s ged b’i so uair mo bhàis, bheirinn mo bhòid a’s m’ fhocal mu’n chùis. A’ cheud uair a chuala mi i sa’ ghleann, mhothuich mi i a’ dìreadh na beinne mar bhadan geal do cheò nam beann, ’s a folt fada ’snàmh sa’ ghaoith. Chunnaic mi so le solus na gealaiche, agus chuala mi an guth bu bhrònaiche ’s bu mhuladaich’ a ràinig mo chluas ’san t-saoghal so. An treas uair tha ’n dàn. Mo thruaighe, Norah òg!”

“A’s c’uin a bhios là na bainnse?” ars’ an t-seann bhean eile.

“Thà, seachduinn o’n Di-màirt so tighinn,” ars’ ise. Tha uidheamachadh mòr ’ga dheanamh—anabarr do dh’uaislean na dùthcha ri bhi ann; agus tha uile sheann chleachdaidhean na h-Eirinn ri bhi air an cumail suas. Tha clàrsairean a’s pìobairean ri bhi ann, ’s an tuath uile an deigh cuireadh fhaotuinn.”

Thainig là na bainnse. Bha’n dùthaich uile cruinn, agus, maille ri càch, an dithis aig an robh an seanachas mu thimchioll na bean-shìth. Bha ’m pòsadh a’ dol air aghaidh—ghlac fear-na-bainnse làmhan a chéile. Thainig coigreach air muin eich gu luath dh’ ionnsuidh an doruis. Ghrad leum e air an làr. Chaidh e stigh gu luath far an robh cuideachd na bainnse cruinn. Bha ’chàraid pòsda. Dh’iarr an coigreach deoch o bhean-na-bainnse. Ghlac i soitheach airgid. Lìon i so de’n fhìon dhearg. Dh’òl i a dheoch-slàinte, agus thairg i an cupa dhà. “Cha’n e fìon mo dheoch,” ars’ esan. “ach an t-uisge glan.” Dhòirt i am fìon as, agus lìon i an cupa do dh’uisg’ an tobair. Dh’òl e deoch de’n uisge, agus mhothuich bean-na-bainnse gu’n do leig e le ni-eigin tuiteam sa’ chupa mar a thairg e air ais e; ach mu’n do mhothuich i ciod a bh’ann, dh’fhalbh an coigreach. Mar a chaidh e as an t-sealladh, chual’ an t-seann bhean sgreuch na bean-shìth. Dh’amhaire bean-na-bainnse stigh sa’ chupan, agus ciod a fhuair i ann ach a’ cheart fhàinne—fàinne nan iomadh buaidh—a chuir i air meur Uisdean ’nuair a dhealaich i ris, ’s a bhòid iad a bhi dìleas do chéile. Cha do labhair bean-na-bainnse focal. Thuig i nis cò e an coigreach a dh’iarr deoch oirre—gu’m b’e Uisdean d’an d’thug i gràdh a cridhe a bh’ ann. Ach cha do leig i a bheag oirre. Chaidh cuirm na bainnse air aghaidh, agus thòisich an dannsa. An ceann uair an uaireadair, thainig duine stigh ann an cabhaig mhòir, ag iarraidh an t-sagairt. “Thainig,” ars’ esan, “coigreach o chionn ghoirid a dh’ionnsuidh mo thighe, ag iarraidh fasgadh na h-oidhche. Bha e fo thrioblaid mhòir, a’ fasgadh a dhà làimh, ’sa’ sileadh nan deur gu frasach. Thuit e air an ùalar. Tha mòran eagail orm gu bheil e marbh, agus thainig mi gu luath a dh’iarraidh an t-sagairt.” Thuig bean-na-bainnse mar bha ’chùis. B’e Uisdean, fear a gaoil, a bh’ann. Ghrad ruith i mach, gun suim do’n phòsadh na do’n chuideachd. Lean i an duine, ’s an sagart maille rithe. Mar bha i ’dol a mach air dorus a’ chaisteal, thainig oiteag làidir ghaoith’ a stigh, ged a bha’n oidhche ciùin feathail. Bha eagal a’s oillt air gach aon a bha làthair. Chriothnaich iad uile, oir chualar sgreuch na bean-shìth air bàrr bhalla ’chaisteal—an guth bu bhrònaiche agus bu mhuladaich’ a chuala neach riamh. Chualar an ath ghlaodh brònach tiamhaidh. Bha’n t-seann bhean aig an dorus. Thòisich i air bas-bhualadh ’s air caoidh. “Mo thruaighe, mo thruaighe!” ars’ ise; “Norah àillidh O’Néil!”

Ràinig bean-na-bainnse dorus a’ bhothan ’san robh an coigreach. Bha e gun deò, ’s b’e Uisdean a bh’ann! Thilg Norah i féin air a dà ghlun r’a thaobh, a’s ghuil i gu goirt. Ghlaodh i air Uisdean; ach cha d’thainig focal as na bilean geala, a bha nis dùinte sa’ bhàs. Phòg i e; ach bha ’shùilean dùinte. Thuig i gu’n robh e marbh. An làthair na cuideachd, a bha nis air teachd na deigh—an làthair a h-athair a’s fear-na-bainnse—strac i dhìth rìomhachd na bainnse—leig i le ’falt tuiteam mu ’guaillibh—thog i tuireadh a’s bròn—ghlac i na làmh fhuar, agus sheinn i tuireadh a bhàis, ann an cainnt a thug deòir o gach sùil a bha sa’ chuideachd. Mar a sheinn i an rann mu dheireadh de ’n tuireadh chianail thuit i na corp marbh taobh Uisdean! —bha a cridhe air sgàineadh. Chàradh iad ’san aon uaigh, a’s chuireadh an aon leac thairis orra. An ceaan fichead latha an deigh sin, chualar a’ bhean-shìth a rithisd air bàrr bhalla ’chaisteal aosmhoir. B’e bàs athair Norah O’Néil a thachair, an triath mu dheireadh de’n ainm.

Tha’n dàn a rinn Norah fhathast air aithris ann an seann chainnt na h-Eirinn; ’s god a chuireadhmaid a sìos e, is gann a b’urrainnear a thuigsinn ann an Gàidhealtachd na h-Alba. Ach a thaobh gu bheil e coslach ri iomad aon de’n t-seòrsa ’chuala sinn ’nar dùthaich féin, cuiridh sinn sìos suim agus brigh nam focal. ’Sa’ chainnt Eirionnach, tha e anbharra brònach muladach:—

Mo ghràdh, mo ghràdh, a’s m’ annsachd féin!

(Air a leantuinn air taobh 102.)

---

[100]

[Vol . 7. No. 13. p. 4]

MAC-TALLA:

Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, OCTOBER 21, 1898.

THA sinn an dùil gu’m bu cho math do’n chònsachadh a tha eadar “Cona” agus “Dùghall” a bhi air fhàgail mar a tha e. Cha’n eil sinn a’ smaoineachadh gu’n atharraich fear seach fear dhiubh a bharail ged a leanadh iad air a ceéile gu Bealltuinn, agus cha dean a bhi luaidh orra anns a MHAC-TALLA Laurier agus Tupper na’s fhearr no na’s miosa na tha iad. Cha’n eil cron sam bith ann a bhi toirt iomraidh air cùisean-riaghladh na dùthcha, ach cha ’n eil e ceart a reir ar barail-ne a bhi laidhe tuilleadh us trom air aon taobh, agus a’ gabhail leisgeul an taoibh eile gu buileach, ni air am bheil luchd nan politics daonnan buailteach, ach ni am bitheantas nach taitinn ro mhath ris an leughadair.

THA othail eagalach ann an China. Bha iomradh air feadh an t-saoghail o cheann beagan laithean, gu tainig crioch eagalach air beatha Iompaire China. Is ann an staid bhronach, bhochd, a tha China aig an àm so. Tha na Chinesich daonnan muladach ’nuair a thig caileag do ’n t-saoghal. Mu theid paisde ’tha ’na caileag a mharbhadh, tha iad uile toilichte. Tha ’nis ann am Pecin trusdar mnatha, a thoisich a cuairt anns an t-saoghal ann an inbhe bhochd, thrailleil. Bha, agus tha, inntinn cuilbheartach aice. Fhuair i air a h-aghaidh gus an robh i fa-dheoidh ’na bean do ’n t-sean Iompaire. Is i muime an Iompaire bhochd, gun tapadh, gun duinealas, a tha ’nis air an righ-chaithir. Chunnaic i gle mhoch gur e duine faoin, bochd, gun tuaiream, no toinisg, no fearalas, a bha ann. Thug i dha lan a chridhe de gach ol ’us itheadh a bha taitneach leis, gus fa-dheoidh an d’ fhuair an t-seana Bhan-Iompaire charach, neo-gheamnuidh, lamh an uachdair thairis air. Tha rioghachd lionmhor farsuing China an diugh ann an staid mhuladach, bhronach bhochd. Nan tigeadh duine comasach, uasal, direach a ghabhail curaim air China, bhitheadh e ’na bheannachadh do gach duine ’s bean anns gach cearna de ’n rioghachd, a tha sean na abhaistean, agus aig am bheil eugnachd ’us innleachd gu leoir.

AN T-OLLAMH UILLEAM CINGSFORD.

Thainig a’ chrioch air an duine dhichiollach, ghasda so, bho cheann beagan uine. Tha e airidh air moladh mor bho gach duine a tha ’tuineachadh ann an Canada, bho aon chuan stuadhmhor gu cuan samhach eile. Is ann an Sasunn a rugadh e. Thug nadur buaidhean mora ’s uasal da. Rinn e moran cuideachaidh le ’thuigse iongantach, do ’n rathad mhor fhada, an Tronc Aluinn, ann an Canada. Leis an inntinn ghasda ’bhuilich Dia air, ’us leis gach curam a thug e airson a bhuaidhean a neartachadh, bha e ullamh airson gniomh duineil a dheanamh ann an slighe dhichiollach air bith. Am feadh a bha ’n rathad iaruinn air an d’ rinn mi iomradh a’ dol air aghaidh, thug Maighstir Cingsford comhnadh mor seachad ann an roghnachadh nan aitean anns anns am b’ choir do ’n rathad dol. Tha mi fein cinnteach gu d’ rinn e cairdeas mor do ’n rathad iaruinn, agus gu bheil meas sonruichte aca-san a thog an rathad, ’s a tha an diugh a lathair, air innleachd, ’us gliocas, ’us dealas Chingsford, a tha an diugh tosdach ann an suain a’ bhais. Is e da rireadh, aon de na daoine ’rinn moran maith do Chanada, ’s a tha airidh air onoir urramach fhaotainn bho gach duine ceart ’us treibh-dhireach ann an Canada. Is eiginn gu d’ rinn an duine treubhach so, iomadh obair ghoirt, agus gu d’ rinn e euchdan iomraiteach mu ’n d’ rainig e sè agus tri fichead bliadhna. Is ann aig an aois so, an trath a tha daoine gu cumanta ’tarruing air falbh bho churam ’us bho shaothair an t-saoghail, a thoisich Maighstir Cingsford air eachdraidh Chanada ’sgriobhadh agus a dheasachadh. Tha, e da rireadh, airidh air meas ’us miagh suilbhir, ait; do bhrigh gu d’ rinn e saothair chruaidh, ghoirt re iomadh bliadhna; ’s gu do thoisich e air eachdraidh Chanada ’sgriobhadh, an uair a bha e sean ann an seadh sonruichte, agus an trath a tha daoine ’cur dhiubh an airm, agus a falbh as gach stri ’s comhrag. Cha robh eolas again fein riamh air. Tha eolas agam air an eachdraidh a sgriobh e; agus is e mo bheachd dhiongmhalta nach deachaidh eachdraidh riamh a sgriobhadh air Canada ’tha co dileas, co firinneach, co pongail, co taitneach ri eachdraidh Chingsford. Is coir do gach Gall ’us Gaidheal, do gach Sasunnach ’us Duitseach ann an Canada, ’bhi proiseil gu buin iad do ’n dùthaich so, ’s gu d’ rinn na daoine bho ’n tainig iad gniomh ard no iosal ann an aobhar Chanada. Tha an eachdraidh a dheasaich Cingsford, le comas, ’us gliocas, ’us tapadh iongantach, ag innseadh duinn cia mar thoisich na Frangaich air tighinn gu Canada, ’s cia mar bha iomadh stri ’s dragh aca leis na h-Innseanaich, bhos ’us shuas anns an dùthaich. Cha ’n ’eil e comasach urram ’us speis gu leoir a bhuileachadh air Cingsford airson gach dichioll ’us dealas a nochd e ’chum gu faigheadh e as gach leabhar-lann shios ’us shuas anns an dùthaich, agus anns an Fhraing ’s an Sasunn, na beachdan a’s fhearr, ’an eachdraidh a’s firinniche, ’s an cunntas a’s diriche mu gach ni ’thachair ann an Canada, mu gach buaidh ’thug na Frangaich agus na Sasunnaich seachad, ’us mu gach dragh a bha aig na Breatunnaich mu ’n d’ fhuair iad fa-dheoidh, coir air Canada. Tha eachdraidh Chingsford a’ lionadh deich leabhraichean no deich earannan. Tha gach leabhar a’ lionadh cuig no sè ceud taobh-duilleig, agus tha obair a’ chlodhadair snasmhor, pongail ’us eireachdail. Thug Cingsford da bhliadhna dheug ann an trusadh, bho gach leabhar-lann, sgeula, no eolas, no iomradh, no cunntas air gach neach ’us ni anns am bheil feum no iarrtus, ann an cur eachdraidh Chanada ri cheile. Bha cridhe Chingsford lan onoir, ’us firinn, ’us ionracais. Tha ’n eachdraidh a sgriobh e ’ruigheachd bho 1602 gu 1841. Tha e ’g radh ann an toiseach ’eachdraidh, gur e iarrtus seasmhach, an fhirinn a thrusadh agus ’fhaotainn bho gach neach ’us ni ’bha riamh mor no beag, math no olc ann an Canada. Cosmhuil ris gach eachdraiche dileas, neo-sgathach a bha riamh air an t-saoghal, tha Cingsford a’ gealltainn smior na firinn innseadh, gun eagal no sgath, mu gach Frangach agus Breatunnach a rinn maith mor no olc ’us amaideachd fhaoin ann an cuisean Chanada. Tha e ’g radh—agus gun teagamh tha ceartas air a thaobh—gu mol gach duine aig am bheil speis do ’n fhirinn e fein, do bhrigh gur e run-suidhichte, gach ni ’tha fior ’us ceart a chur an ceill mu gach duine mor, ’us beag, ’us meadhonach, ’us diblidh air an robh fios no rinn maith no uprait air bith ann an gnothuichean Chanada. Choimhlion Cingsford, ’n a eachdraidh fharsuing, chiatach, gach gealladh ard, duineil, ceart a rinn e. Thar leam gu bheil an deicheamh leabhar de eachdraidh Chingsford fathast ann an lamhan an chlodhadair. Sgriobh an t-eachdraiche gasda, eachdraidh ann am Beurla ghrinn, chruaidh, bhlasda. Chosd e da bhliadhna dheug de bheatha ann an sgriobhadh eachdraidh Chanada, ’s thainig crioch air a chuairt thalmhaidh an uair a chriochnuich e an obair ghasda, ghreadhnach, ghaisgeil a ghabh e as laimh as leth Chanada gu leir. Bha cridhe ’n eachdraiche Chingsford a’ cur thairis le gradh ’us muirn do Chanada. Anns na briathran deireannach a sgriobh e, tha e ’g radh, “Tha mi ’nis a’ fagail mo bheannachd leosan a bha ’nan companaich dhileas leam re an da bhliadhna deug a chur mi seachad ann an sgriobhadh eachdraidh America mu thuath. Is e mo dhochas fior agus dileas gu teid Canada air a h-aghaidh le ionracas ’us onoir, ann an soirbheachadh, ann an ceartas, agus ann an gliocas fo thearmunn ’us fo shuaicheantas Bhreatuinn. Is e m’ iarrtus agus mo dhochas laidir, seasmhach, gu bi gach duine ’s bean ann an Canada dileas agus fior dhileas do Bhreatunn, agus nach bi gu brath tuiteam air falbh, ann an smuain, ann am facal, no ann an gniomh am measg na daoine oga ’tha ’togail an cinn shuas ’s a bhos, an ear ’s an iar, ’us tuath ’s a deas, ann an Canada.” Tha MAC-TALLA ’s mi fein toilichte gu d’ rinn na Gaidheil gniomharan co meamnach ann am fosgladh suas Chanada. Tha sinn a’ togail ar guth am fabhar Chingsford. Tha sinn toilichte gu tug luchd-riaghlaidh Chanada duais do ’n duine thogarrach, ghasda, airson a ghniomharan euchdail, dhurachdach, àluinn. Tha sinn toilichte gu deachaidh urram iomchuidh a charamh air ann an Ottabha, aig an adhlacadh; oir cha ’n aithne duinn duine beag no mor an diugh, a rinn uiread maith do Chanada le ’eanchainn laidir, le ’dhichioll seasmhach, agus le ’ghliocas urramach, ghlormhor.

CONA.

---

[101]

[Vol . 7. No. 13. p. 5]

NAIDHEACHDAN

Tha a’ chùirt mhor ’na suidhe anns a bhaile air an t-seachdain so, ’s am Breitheamh Henry air a’ chathair. Tha àireamh mhor chàsan ri bhi air am feuchainn.

Tha side fhliuch an deigh milleadh mor a dheanamh air a chruithneachd ann am Manitoba. Tha cuid a meas gu’m bi an ceathramh cuid dheth air a chall gu buileach, ach tha dòchas nach eil a chùis buileach cho dona sin. Ma tha, bidh am flùr gu math na’s daoine air a shàilleabh.

Tha da fhichead mèinneadair, le ’n teaghlaichean, gu falbh á Cheap Breatunn air a cheud latha dhe’n gheamhradh, ’sa dhol gu ruigeCrow ’s Nest Passfar am bheil iad gu obair fhaotainn ann am méinn ghuail, Chaidh àireamh am mach do’n àita cheudna an uiridh, agus a reir sgeoil, tha iad a faighinn air adhart gu math.

Tha coithional St. Andrew’s an deigh clach-chuimhne bhriagha chur suas aig uaigh an Urr. Alasdair Mac Fhearchair, nach maireann. Bha Mr. Mac Fhearchair a’ saoithreachadh mar mhinistear ann an Sidni fad naodh bliadhn’ deug, agus bha e anabarrach measail aig muinntir a’ choithional aige fhéin, agus aig na h-uile chuir eòlas air.

Chaidh binn bàis a thoirt a mach air fear Davidson ann an Antigonish air an t-seachdain s’a chaidh. Rinn e mort ann an Tracadie o chionn beagan us bliadhna air ais. Tha e gu bhi air a chrochadh air an treas latha deug de Desember. Thatar a dol a chur tagraidh air beulaobh an Ard-riaghladair air son a bheatha leigeadh leis, agus tha moran dhe’n bharail gu’m bu chòir sin a dheanamh.

Thainig àireamh mhor de mhucan-dubha(blackfish)a stigh do’n acarsach Di-satharna s’a chaidh, agus chaidh an cròthadh suas an amhuinn far an deachaidh moran dhiubh a mharbhadh. Chaidh tuilleadh dhuibh a mharbhadh Di-dònaich, (ged nach còir a bhi ’ga innse) agus chaidh na bha air fhàgail dhiubh an deigh sin a chur gu bàs Di-luain. Bha cuid dhiubh gu math mor. Gheibhear pris math air an olla thig asda, agus ni iadsan a fhuair fear no dha dhiubh a mharbhadh sporan beag airgead. Cha’n eil sinn an dùil gu’n d’ fhuair eadhon aon de na o mucan as an acarsaid beò.

Tha paipeir Bhaddeck, an Telephone, ag radh gu bheil an duine ’s seana tha ’n Ceap Breatunn a fuireach air an Amhuinn Mheadhonaich—Aonghas Caimbeul, a tha ceud bliadhna ’sa tri a dh aois. Thug MAC-TALLA iomradh o chionn beagan sheachdainean air ais air Sim Friseal, a tha fuireach faisg air Bay St. Lawrence an siorrachd Inbhirnis, agus a tha ceud bliadhna ’sa h-aon deug. Agus cha bu mhath leinn a radh gur h-e ’n dhuine ’s seana tha air an eilean, oir tha na daoine seana a’ fàs gle lionmhor anns na bliadhnaichean so. An ath sgeul a chluinneas sinn faodaidh i a bhi mu chuideigin a tha ’nar measg a tha còrr us sia fichead.

Cha mhor gu bheil seachdain a’ dol seachad gun soitheach no dha a bhi air a glacadh air son a bhi bristeadh lagh na cusbuinn. Tha iad a tigh’nn á St. St. Pierre luchdaichte le stuth làidir agus tha roinn mhor dhiubh a faighinn an luchd a chur air tir gun cis no dlighe sam bith eile phàigheadh. Buinidh eileanan St. Pierre do’n Fhraing, agus tha iad ’nan dragh mor do Chanada, do Newfoundland, agus do na Stàitean anns an dòigh so. Bu mhath an ni do na dùthchannan sin na ’m faigheadh Breatunn seòl air toirt air na Frangaich St. Pierre a thoirt seachad, oir tha e ro-choltach nach eil dòigh air stad a chur air a mhalairt mhi-laghail so fhad ’sa bhios na h-eileanan fo bhratach na Frainge.

Tha soitheach-cogaidh Breatunnach am Pallas anns an acarsaid o chionn seachdain. Thainig i stigh Dior-daoin air an t-seachdain s’a chaidh, agus tha i falbh an diugh gu ruige Halifacs.

Tha muinntir Jamaica a bruidhinn air tigh’nn a stigh ri Canada. Cha ’n eil iad toilichte le ’n crannchur mar a tha iad, oir tha an saoghal a cur gle chruaidh riutha anns na bliadhnaichean so, agus tha iad dhe ’n barail gu’n biodh iad na b’fhearr dheth na’n cuireadh iad iad fhéin air cùram Chanada.

Chaidh Banc Mholson, ann a Winnipeg, a robaigeadh o chionn ghoirid. Bha tri fichead us da mhile dolair ( $72 ,000) air a thoirt air falbh as a bhanca, ach tha mu chòig mile fichead dhe sin nach dean feum sam bith do na meairlich. Cha’n eil fhios co a tha ciontach agus cha d’ rinneadh lorgachadh sam bith is fhiach fhathast.

Chaidh bristeadh a stigh do’n stòr aig J. H. Christie, aig a Bhras d’Or Bheag, oidhche Dior-daoin air an t-seachdain s’a chaidh, agus bha fiach chòig dolair fhichead de bhathar air a ghoid. Oidhche Di-haoine, chaidh bristeadh a stigh do’n stòr aig W. Lane, ann an Sidni Tuath, agus bha da dholair dheug de dh’ airgead air a ghoid aisde. Tha na meairlich a’ fàs pailt.

Chaidh da shoitheach smuglaidh a ghlacadh ann an Sidni Tuath Di-luain s’a chaidh. Bhuineadh te dhiubh do St. Pierre, agus bha mu fhiach sia ceud mile dolair de stuth làidir ’s de thombaca aice air bòrd, agus ceannaiche mhuinntir Lingan a gabhail cùram dheth. Bha aig an t-soitheach eile mu fhiach da mhile dolair dhe na seòrsachan ceudna. Cha robh as air aon dhiubh a ghlacadh mur biodh gu’m b’fheudar dhaibh tigh’nn gu port air son fasgaidh.

Tha Riaghladh ùr aca nis ann an Eilean a Phrionnsa; tha naodhnar luchd-dreuchd anns an Riaghladh, agus is Gàidheil, no mic Ghàidheil, seachdnar dhiubh. Cha’n eil fhios againn cia meud dhiubh aig am bheil Gàilig. Bha na Gàidheal o shean ainmeil mar luchd-cogaidh, ach tha Gàidheil an latha ’n diugh ’g an deanamh féin ainmeil mar luchd-riaghlaidh. Cha’n eil roinn ann an Canada anns nach eil iad a’ deanamh an cuid fhein dhe’n riaghladh, agus a cosnadh moran de na dreuchdan a’s inbheiche ’s a’s urramaiche tha ri ’m faotainn.

Chaidh call mor beatha dheanamh aig ceann a deas Shasuinn deireadh na seachdain s’a chaidh. Bha soitheach mor d’ am b’ ainm Mohegan, a bha air a turus eadar Lunnainn agus New York, air a long-bhristeadh, agus bha mu cheud gu leith duine air am bàthadh. Bha da cheud air bòrd, agus cha robh air an sàbhaladh ach mu leth-cheud. Cha’n eil fios cinnteach ciod a dh’ aobharaich an sgiorradh, ach thatar a dheanamh a mach gu’n deachaidh ni-eigin cearr mu’n inneal stiùiridh, agus gu’n deachaidh an soitheach bhar a cùrsa, gus ’n do bhuail i air na creagan.

IADSAN A’ PHAIGH.

Uilleam Mac Aoidh, Inbhirnis, Alba.
H. A. Mac Gille-mhaoil, South Finch, Ont.
Domhnull D. Mac Leoid, Hampden , Que.
An t-Onarach Uilleam Ros, Halifax , N. S.
An t-Oilear A. G. Domhnullach, Truro , N. S.
An t-Urr. Iain I. Siosal, Pictou , N. S.
“I. C. Mac Gille-mhaoil, Cardigan ,E. P. I.
Domhnull Peutan, Cardigan ,E. P. I.
D Mac Gill-fhaollain, St . George’s, E. P. I.
M. D. Mac Cormaic, Launching ,E. P. I.
Iain Mac Gill-fhaollain, Primrose ,E. P. I.
Caiptean Ruairidh Mac Neill, Sidni.
Aonghas M. Mac Neill, Cul Iona.
M. R. Johnstone, am Pon Mor.
Calum Mac Gille-ghuirm, Valley Mills.
Mor A. Mic Gilleain, Loch Ainslie.
Niall A. Mac Gill-fhaollain, B . C. Chapel.
Seumas I. Mac Gilleain, Woodbine .

Am Bathar a’s Fhearr.
Na Prisean a’s Isle.
GHEIBH THU SIN AIG
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
SIDNI, C. B.
Bathar Tioram, Aodaichean, Amhlan, agus iomadh seorsa bathair nach gabh ainmeachadh an so.
THIG AGUS GHEIBH THU BARGAN.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

THE
DAILY RECORD.
PAIPEAR LAITHEIL
CHEAP BREATUNN.

Air a Chur a Mach a h-Uile Maduinn, ann an Sidni, C. B.

A PHRIS:
Bliadhna, $3 .00
Sia miosan, 1.50
Tri miosan, .75
A PHRIS RI PHAIGHEADH ROMH LAIMH.

Gheibhear anns an “Record” na naigheachdan a’s uire, a tighinn leis an telegraph as gach cearna dhe ’n t-saoghal; naigheachdan an eilein agus na siorrachd; fiosan mu na meinnean ’s mu na soithichean, etc., etc.
’S COIR DHUT A GHABHAIL.

SGRIOBH GU—
JOS . MacDONALD,
Editor and Publisher,
Sydney, C. B.

Am bheil romhad tigh no sabhal ur a thogail? Ma tha, paighidh e dhut do chuid thairnnean, glaine, paipear, paint, aol, plaster, luaidhe, glasan, ludagan, rop agus uidheaman saoirsneachd a cheannach bho

C . P. MOORE.

’Nuair a thoisicheas tu air an fhiar, ma bhios speal, sgrioban, forc no cas forca a dhith ort, theirig g’ an iarraidh gu

C . P. MOORE.

Nuair bhios a chlann ag iarraidh sgliat no leabhar ur, paipear sgriobhaidh, pinn, no inc, ceannaich iad bho

C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

Sin an t-aite anns am faigh thu gach ni dhiubh so gle shaor.

AN T-AITE
ANNS AN CEANNAICH THU
Suic agus
Iaruinn Cruinn,
Creamers,
Soithichean Bainne,
Airneis-taighe,
Stobhaichean,
Flur, Min etc., etc.
AN STOR AIG
Isaac Greenwell,
SIDNI, C. B.

---

[102]

[Vol . 7. No. 13. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 99.)

’S iomad latha ’chaith sinn an caidreamh gaoil,
Fo sgàile nan craobh ’san Lagan fhasgadach chiùin,
Taobh an uillt a shiùbhlas le torman binn,
’S do cheann buidhe bachlach a’m’ uchd.
Bù mhilis do phòg, fhir mo ghràidh!
Cha bu phòg gun ghràdh, cha bu ghealladh cealgach.
Ach, mo thrugaihe ’s mo chreach! bha mise faoin;
Cha do chreid Norah Uisdean an àigh.

Mo ghràdh, mo ghràdh, a’s m’ annsachd féin!
Nam bu léir dhomh an sin ni’s léir dhomh a nis,
Shiùbhlainn leat an saoghail uile, le ’bheanntaibh àrd,
Agus snàmhainn leat an cuan mòr.
Ged a chàineadh mo chàirdean mi, bu shuarach leam,
Ach làn chinnte ’bhi aig Norah nach do thréig thu i.

’Chaomhain! a chaomhain mo chrì a’s mo chléibh!
Sgàin mo chridhe ’nuair a thuig mi mar a bha.
Phòsadh mi ri fear eile—fhuair e gu deimhinn mo làmh;
Ach tha fios aig na cumhachdan uile
Gum bu leatsa mo chrì, Uisdean a b’àillidh gnùis!
B’fheàrr leam thu na òr an t-saoghal mhòir—
B’fheàrr leam thu na spréidh na h-Eirinn gu léir;
Agus tha fios aig na cumhachdan uile
Nach leig mi mo thaobh a chaoidh,
Ach ri taobh Uisdean, ann an suain a’ bhàis!

—Cuairtear nan Gleann, 1842.

UR-SGEUL FIRINNEACH.

Tha eachdraidh againn air duin’ araid ann an rioghachdan na h-airde ’n ear, a b’ éiginn a dhachaidh fhagail, an lorg geur-leanmhuinn a rinneadh air, agus imeachd na aonar gu h-allabanach roimh fhasaichean fiadhaich, agus dhùthchannan air nach robh e eolach. Cha robh aige do stor no ghoireas saoghalta, ach lochrann beag a b’ abhaist da a’ lasadh ’s an oidhche, chum an lagh a leughadh; coileach an àit uaireadair, chum a dhùsgadh ’s a mhaduinn agus asail air an do mharcaich e o àite gu àite. Air oidhch’ àraidh thainig an t-anmoch air gun fhios aige c’ àit an d’ thugadh e a cheann, no ’n leagadh e ’thaobh. Bha e air a chlaoidh le sgios agus an impis toirt thairis, ’nuair a thainig e gu àite far an robh baile beag agus cuid do thighean comhnuidh as an robh smuid. Smuaintich e far an robh daoine gu ’m faigheadh e aoidheachd agus fasgadh tighe gu maduinn, ach mhealladh e; dh’ iarr e cairtealan, ach dhiultadh e, ionnas gum b’ eiginn da dol do choillidh bha dlù do làimh, agus fo fhasgadh craige leig se e féin sios gu tàmh. “ ’S bochd, da rireadh,” a deir esan, “nach urradh dhomh aoidheachd aon oidhche fhaighinn, no fasgadh fo dhruim tighe; ach tha Dia gun teagamh ceart, ’s esan a thug so m’an cuairt; cha ’n ann gun fhios da a tha an ni a tachairt; agus gu nach léur dhomhs’ air an àm c’arson a tha mi mar so, tha mi beachdta gur ann chum mo mhath tha so a’ tachairt.” Las e an lochrann chum, a reir a chleachdaidh, gun leughadh e beagan do ’n lagh m’an coidleadh e; ach ’s gann a thoisich e, ’nuair a thainig iom-ghaoth a chuir as a sholus. “Nach truagh,” a deir e, “nach ’eil e air a cheadachadh dhomh an sòlas so féin a shealbhachadh, an leabhar naomh a leughadh ma’n tuitinn am chadal; ach,” a deir esan, “tha Dia cothromach, agus cha bhi mi ’gearan.” Thilg se e féin na shineadh air an talamh gu tàmh a ghabhail; ach cha luaithe dhùin e shuil na thainig madadh-alluidh as a choille a mharbh an coileach. “Ciod a nis a thainig orm,” a deir e, “an do mhilleadh mo chompanach dileas, furachair. Cò nis a dhuisgeas mi ’s a mhaduinn a leughadh an lagha; ach cha ’n fheudar a bhi gearan; cha ’n ’eil ni air bith a’ tachairt mar thuiteamas do mhac an duine.” ’S gann a bha ’m focal as a bheul, ’nuair a thainig leomhann garg, fiadhaich as a choill a chuir as do ’n asail a bha na luidhe r’a thaobh. “Ciod so a nis,” a deir e, “a thachair? Dh’ fhalbh mo lochrann, mo choileach, agus m’ asail bhochd, dh’ fhalbh iad uile, ach cha bhi mi ’gearan; ge b’e ni a thig a’m’ charamh, ’se Dia tha ga cheadachadh, agus feumaidh e bhith chum math.” Chaidh an oidhche thairis gun chadal. Anns a mhadulnn thug e ’m baile beag air a dh’ fheuchainn am faigheadh e doigh gu dol air aghaidh air a thurus; ach fhuair e le iongantas agus uamhas nach robh duine beo ann. Thainig buidheann chreachadairean orra ’s an oidhch’ a chuir as do gach aon diubh, agus a thug leo gach ni a bhuineadh dhaibh.

’Nuair a chunnaic e so, thuirt e: “Thus’ a Dhe Abrahaim, Isaaic agus Iacoib, a nis tha mis’ a’ tuigsinn gu bheil clann nan daoine gearr-fhradharcach, agus dall; gu tric a smuainteachadh gur bochduinn agus culaidh bhròin nithe tha air an cur ’n ar rathad chum ar math; ach thusa tha thu ceart, caoimhneil agus trocaireach. Mar biodh na daoine an-iochdmhor sin air mis’ a chur o’n bhaile, agus aoidheachd a dhiultadh dhomh, bha mi ’n diugh mar a ta iadsan. Mar biodh a ghaoth air mo lochrann a chur as, chitheadh na creachadairean far an robh mi, agus mhortadh iad mi; agus ’s ann an caoimhneas a mhilleadh an coilleach agus an asail, m’an deanadh iad le ’n eughach brath a thoirt far an robh mi. Moladh do ’n fhreasdal a ghabh cùram dhiom.” T. G.

BAN-RIGH DHANMARC.

Thainig a’ chrioch air Ban-righ Dhanmarc. Is e boirionnach flathail, eireachdail, beusach a bha innte. Bha i fein agus am Prionnsa ’phos i, gle bhochd ann an tus an laithean. Theagaisg i do ’nigheanan boidheach a bhi guamach deanadach, dichiollach. Is i Ban-phrionnsa Uallaidh (Wales) an nighinn a’s sine ’bha aig Righ agus Ban-righ Dhanmarc. Tha gradh an cridhe aig na Breatunnaich air Ban-phrionnsa Uallaidh, oir tha i boidheach, beusach, tapaidh agus oirdheirc. Cha bhi ’r Ban-righ àluinn, gheamnuidh daonnan beo. An uair a bhitheas Ban-phrionnsa Uallaidh ’na Ban-righ air Breatunn, bithidh i geamnuidh, uasal, eireachdail, agus leanadh i gu dileas, durachdach ceumannan onorach a mathar-cheile. Is e Csar Ruisia ogha na Ban-righ air an d’ rinn mi luadh. Is i mathar Righ nan Greugach. Agus mar so, tha Righ agus Ban-righ Dhanmarc rioghail, ard ’us eireachdail am measg righrean na Roinn-Eòrpa. Tha mi gle chinnteach gu do theagaisg a Bhan-righ a tha marbh do gach mac ’us nighean a bhuineadh dhi, iad a bhi gu moch ’us gu h-anmoch, a’ deanamh aoraidh do Dhia, ’s iad a bhi le durachd dileas ag iarraidh maith a dheanamh do gach duine bochd ’us anmhuinn air am faigheadh iad eolas anns na tirean bochd no beartach a bhuineas doibh, agus anns am bheil iad rioghail agus measail.

Cleas nan Gillean.

Ann an cearn àraidh de ’n eilean so tha duine fuireach d’ an ainm Dòmhnull, aig am bheil da fhearann. Thaghail Domhnull aon fheasgar briagha an àm an fheòir air a ghobha; bha an gobha anns a cheardaich a cruidheadh eich do fhear dhe na coimhearsnaich, agus bha ceathrar no coignear ghillean ’nan seasamh timchioll air, mar is gnàth do ghillean a bhi deanamh. Bha Domhnull air son an gobha fhastadh gus a dhol ’ga chuideachadh a ghearradh an fheòir air an fhearann iseal. Dh’ aontaich an gobha dhol còmhla ris air son tri tasdain, agus dh’ fhalbh Domhnull dhachaidh, a’ cur roimhe dhol a laidhe tràth chum ’s gu ’n deanadh e moch-eiridh air choinneamh a ghobha an la- ’r-na-mhàireach. Ach chuir na gillean an cinn cuideachd, agus thuirt iad ri chéile gu robh an gobha tuilleadh us sanntach, agus nach bu chòir gu ’m faigheadh e tri tasdain Dhòmhnuill idir. ’S ann mar sin a bha. Na ’n tachradh do neach sam bith a bhi gabhail an rathaid an oidhch’ ud, eadar naodh ’sa deich a dh’ uairean, chitheadh e ceathrar cheatharnach ghillean le ’n cuid speallan cho trang ’sa b’ urrainn daibh a gearradh feòir Dhòmhnuill. Anns a mhaduinn, ghobha air do Dhomhnull ’s do ’n greim bidh a ghabhail, chaidh iad a mach gu ’n obair, ach an obair cha robh ri deanamh; bha am feur uile air a spealladh! Faodar a bhi cinnteach nach robh an gobha toilichte, ach cha do chuir an gnothuch gruaman sam bith air Domhnull. Mur dean na gillean na ’s miosa na sud air Oidhche Shamhna, bidh e gle bhuidheach dhiubh.

An Coileach agus an Sionnach.

Bha sionnach roimhe so moch madainn shamhraidh a’ gabhail an rathaid seachad air tigh tuathanaich, ’s rachar a chas an goisinn a chaidh a shuidheachadh air a shon. Bha coileach òtraich air iris greis bhuaithe, agus chunnaic e mar a thachair. Cha leigeadh an t-eagal leis tighinn faisg air gille-nan-car; ach, le an-amhurus, bha e tialadh, ’s ag gòradh g’a ionnsuidh uidhe air n-uidhe. Thug an sionnach an aire dha, ’s cuirear failte air cho modhail, càirdeil ’s a b’aithne dha: “Fàilt ort, fhir mo chridhe! Nach ann domhsa dh’ éirich e air do sgàth. Bha mi ’g ialadh romh ’n challaid ud thall, air mo cheum a’ dol dachaidh, an uair a chuala mi do ghogail, agus chuir mi romham taghal agad dh’ fhiach ciamar a bha dol dut fhein ’s do ’n mhuirichinn, ’s tha thu faicinn mar a dh’ eirich dhomh. Guidheam ort sgian a thoirt domh a ghearradh na sreinge, no, co dhiubh, gun dad a ghabhail ort [ ? ] gearr mi i le m’ fhiacaill.” [ ? ] an coileach mar a bha chuis, ’s gun ghuth a ghail air, thugar ’n a dheann a mhaighstir air agus innsear dha mar a bha. Thug esan leis a bhiodag agus chuir e as do ’n t sionnach mu ’n robh dol as aige.

Seachainn an t-olc, agus seachnaidh an t-olc thu.

Teagasg na Gailig.

Thatar a tòiseachadh air teagasg Gàilig ann an Oil-thigh nan Caitliceach, ann am baile-mor Washington, air a mhios so. Bha leth-cheud mile dolair ( $50 ,000) air a chur cruinn ’s air a chur air leith air son an aobhar sin, le comunn Eirionnach da’n ainm, The Ancient Order of Hibernians. ’S e cheud fhear-teagaisg a tha gu bhi ann, an t-Olamh Richard Henebry, sagart òg de sgireachd Waterford, an Eirinn. Tha e direach an deigh cùrsa foghluim a chriochnachadh ann an Oil-thighean Freidburg agus Greifswald, anns a’ Ghearmailt, far an d’ fhuair e an t-òrdughDoctor of Philosopy.Tha e ’na dhuin’ òg a tha gle ghealltanach, agus ’se dòchas gach aoin aig am bheil meas air a Ghàilig gu ’m bi e ’na mheadhon air na Gaidheil Albannach us Eirionnach a tha ann an America, a thoirt gu bhi gabhail barrachd tlachd anns a chainnt aosda thainig orra o’n sinnsir, agus gu bhi deanamh barrachd ionnsachaidh oirre. Tha a cheana fear-teagaisg Gàilig ann an Oil-thigh Harvard—an t-Olamh Robinson—agus, mar a tha fhios aig ar leughadairean, tha caithrichean Gàilig ann an Oil-thaighean Dhuneidinn, Ghlaschu, Abaraidhean, Oxford, agus ann an Oil-thighean Maynooth agus na Trianaid, am Bail-ath-cliath. Tha a Ghàilig fada, fada o bhi marbh, no an impis a dhol bàs.

Litir mu “Pholitics.”

A CHARAID: —Tha mi ’m barail gu ’m biodh e na b’ fhearr do ’n MHAC-TALLA politics a sheachnadh. Thug mi fa-near na thuirt “Cona” an aghaidh Laurier agus a chàirdean; na thuirt “Dùghall” an aghaidh “Chona”; agus a rithist na thuirt “Cona” anns an àireamh mu dheireadh. Gabh mo chomhairle-sa, fhir-deasachaidh, agus cuir glas-ghuib air an dithis. Tha do chuid sgriobhaidh fhéin gle mhath anns an doigh so; cha ’n aithnich neach gu de ’n taobh air am bheil thu, ma tha thu air taobh idir. Bu chòir dhut a bhi cheart cho faiceallach a thaobh na sgriobhas muinntir eile. Mur bi thu sin, ni iad call a chur ort, agus cha b’e sin dùrachd do charaid,

ROB RUADH.

DUAISEAN.

Tha mi a tairgse tri duaisean airgid— $12 , $8 agus $4 —do ’n triùir sin a chuireas ugad eadar so ’s an 15mh latha de Februaraidh, 1899, an cruinneachadh a’s fhearr de raidhean Gailig(Gaelic phrases and idioms)aig nach bi co-chomunn sam bith ris a’ Bheurla; tha mi coma cia as do na raidhean, ach a mhàin nach ann anns a’ Bhiobuill a gheibhear iad; agus ma gheibh mi pailteas, bheir mi seachad duaisean airson nithean eile. Cha ’n fhaigh duine tighinn anns a’ chomh-ruith nach do phàigh am MAC-TALLA gach sgillinn de ainbh-fhiach a tha aige air. Seoladh iadsan a tha deonach feuchainn air son nan duaisean so, an litrichean gu,

CARAID NA GAIDHLIG.
Office of “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.

---

[103]

[Vol . 7. No. 13. p. 7]

Oran a’ Gheamhraidh.

LE ALASDAIR MAC MHAIGHSTIR ALASDAIR.

Tharraing grian, righ nam “planet” ’s nan reul,
Gu “sign Chancer” Di-ciadaoin, gu beachd,
A riaghlas cothrom mu ’n criochnaich e thriall,
Da mhios deug na bliadhna mu seach;
Ach gur h-e ’n dara Di-sathurn ’n a dheigh,
A’ ghrianstad-shamhraidh, aon-deug, an la ’s fhaid’;
’S an sin tionnda’idh e chursa gu seamh,
Gu seasghrian a’ gheamhraidh gun stad.

’S bho ’n dh’ imich e nis bhuainn mu ’n cuairt,
Gu ’m bi fuachd oirnn gu ’m pill e air ais;
Bidh gach la dol an giorrad gu feum,
’S gach oidhche d’a reir dol am fad;
Sruthaidh luibhean, a’s coill, agus feur,
Na fais-bheotha crion-eugaidh iad as;
Teichidh ’n snodhach gu friamhaich nan crann,
Suighidh glaodhain an sugh-bheatha steach.

Seacaidh geugan glan, cubhraidh nan crann,
Bha ’s an t-samhradh trom-stracte le meas,
Gu ’n toirleum an toradh gu lar,
Gu ’n sgriosar am barr bharr gach lios.
Guilidh feadain a’s creachann nam beann
Sruthain chriostail nan gleann le trom sprochd
Caoidh nam fuarain ri meachainn gu ’n cluinn,
Deoch-thunta nam maoiseach ’s nam boc.

Laidhidh bron air an talamh gu leir,
Gu ’n aognaich na sleibhtean ’s na cnuic;
Grad-dhubhaidh caoin uachdar nam blar,
Fal-ruisgte, ’s iad faillinneach bochd.
Na h-eoin bhuchullach, bhreac-iteach, ghrinn,
Sheinneadh baisgeanta, binn, am barr dhos,
Gu ’n teid a’ ghlas-ghuib air am beul,
Gun bhogha, gun teud—iad ’n an tosd.

Sguiridh buirdeisich sgiathach nan speur,
De ’n ceileireadh grianach car greis;
Cha sheinn iad am maidnein gu h-ard,
No ’m feasgarain chrabhach ’s a’ phreas:
Cadal clu-mhor gu ’n dean anns gach cos,
Gabhail fasgaidh am frogan nan creag;
’S iad ri ionndrain nan gathannan blath
Bhiodh ri dealradh fo sgaile do theas.

Cuirear daltachan srian-bhuidh’ nan ros
Bharr min-chioch nan or-dhithein beag,—
Sinean gucagach lilidh nan lon,
Nam fluran ’s geal-neoinein nan eag,
Cha deoghlar le beachainn nam bruach,
Croidhidh fuarachd car cuairt iad ’nan sgeap;
Cha mho chruinnicheas seillein a mhal,
’S thar geal ur-ros chrann garaidh cha streap.

Tearnaidh bradan, a’s sgadan, ’s gach iasg,
Bho d’ iarguin gu fiath-ghrunnd nan loch;
’S gu ’m fan air an aigein dhubh-dhonn,
Ann an doimhneachd nam fonn a’s nan sloc:
Na bric tharr-ghealach, earr-ghobhlach, shlim,
Leumadh meardha ri usgraichean chop,
’N an cairtealan-geamhraidh gu ’n tamh,
Meirbh, samhach, bho ’n thamh thu fo ’n “ghlobe.”

Chas a’s ghreannaich gach tulach ’s gach tom,
’S doite lom chinn gach fireach ’s gach glac;
Gu ’n d’ odhraich na sitheinean feoir,
Bu lusanach feoirneineach brat;
Thiormaich maghannan ’s ruadhaich gach fonn;
Bheuc an fhairge ’s ro thonn-ghreannach gart;
’S gu ’n d’ sgreataich an dudlachd gach long,
’S theid an cabhlach ’na long-phort a steach.

Neulaich paircean a’s miodar gu bas,
Thuit gach fasach ’s gach aite fo bhruid;
Chiaraich monadh nan iosal ’s nan ard,
Theirig dathannan grasmhor gach luig:
Dh’fhalbh am faileadh bha taitneach ’sam fonn;
Dh’ fhalbh a mhaise bharr lombair gach buig;
Chaidh an eunlaidh gu caoidhearan truagh,
Uiseag, smeorach, a’s cuach, agus druid.

A fhraoich bhadanaich, ghaganaich, uir,
Do ’m b’ ola ’s do ’m b’ fhudar a’ mhil,
B’ i bhlath ghrian do thabhachd ’s gach uair,
Gu giullachd do ghruaige le sgil;
’S a’ mhadainn-iuchair ’n uair bhoillsgeadh a gnuis
Air buidheannan driuchdach nan dril.
B’ fhior chubhraidh ’s gu’m b’ eibhinn an smuid
So dh’ eireadh bharr cuirnain gach bil.

Gu ’n theirig subh-thalmhann nam bruach,
Dh’ fhalbh an cnuasach le’n trom-lubadh slat;
Thuit an t-ubhal, an t-siris, ’s am peur,
Chuireadh bogh’ air a’ gheig anns a’ bhad;
Dh’ fhalbh am bainne bho ’n eallaich air chul,
Mu ’m bi leanaba ri ciucharan bochd;
’S gus ’n till a’ ghrian gu “sign Thauruis” nam buadh,
’S treun a bhuadhaicheas fuachd agus goirt.

Theid a’ ghrian air a thurus mu ’n cuairt
Do “thropic Chapricorn” ghruamaich gun stad
Bho ’n tig fearthuinn chruinn, mheallanaich, luath,
Bheir a mullach nan cruaidhteachan sad;
Thig tein’ -athair, thig torunn ’n a dheigh,
Thig gaillionn, thig eire nach lag;
’S cinnidh uisge ’n a ghloineachan cruaidh,
’S ’na ghlas-leugan min, fuar-licneach, rag.

A mhios nuarranta, gharbh-fhrasach, dhorch,
Shneachdach, cholgarr’ is stoirm-shionach bith;
Dhisleach, dhall-churach, chathach, fhliuch, chruaidh,
Bhiorach bhuagharra, ’s tuath-ghaothach cith;
Dheigheach, liath-reotach, ghlib-shleamhain, gharbh,
Chuireas sgiobairean fairge ’n an ruith;
Fhlichneach, fhunntainneach, ghuineach, gun tlaths:
Cuiridh d’ anail gach caileachd air chrith.

A mhios chnatanach, chasadach, lom,
A bhios trom air an t-sonn-bhrochan dubh;
Churraiceach, chasagach lachdunn a’s dhonn,
Bhrisneach, stocainneach, chom-chochlach, thiugh;
Bhrogach, mheatagach, pheiteagach, bhan,
Imeach, aranach, chaiseach gun ghruth;
Le ’m miann bruithaiste, mairt-fheoil a’s cal,
’S ma bhios blath nach dean tair’ air gneth stuth.

A mhios bhrotagach, thoiteanach, shoigh,
Ghionach, strodhail, fhior-gheocail gu muic;
Liteach, laganach, chabaisteach, chorr,
Phoiteach, romasach, roiceil, gu sult;
’S an taobh-amuigh ged a thubh sinn ar com,
Air an t-aileadh gheur, tholltach, gun tlus,
’S eudar dram ol mar linigeadh cleibh,
A ghrad-fhadai’s tein-eibhinn ’s an uchd.

Bidh greann-dubh air cuid mhoir de ’n Roinn-Eorp’,
Bho ’n a lagaich sgeamh ordha do theas;
Do sholus bu sholas ro mhor,
Ar fradharc ’s ar lochran geal, deas;
Ach ’n uair thig e gu “Gemini” ris,
’S a lainnir ’s gach righeachd gu ’n cuir,
’S buidhe soillsein nan coirein ’s nam meall,
’S riochdail fiamh nan or-mheall air a’ mhuir.

’S theid gach salmadair ball-mhaiseach, ur,
An crannaig chubhraidh chraobh dluth-dhuilleach, cas;
Le ’n seol fhein a sheinn “hymns” ’sa thoirt cliu
Chionn a’ “phlanet” so chursadh air ais;
Gu ’m bi coisir air leth anns gach geig,
An “dasgan” eibhinn air reidh-shlios nan slat,
A’ toirt lag-iobairt le ’n ceileir do ’n Triath,
Air chol chorraibh nan sgiath anns gach glaic.

Cha bhi creutair fo chopan nan speur,
’N sin nach tionndaidh ri speirid, ’s ri ’n dreach;
’S gu ’n toir “Phoebus” le buadhan a bhlais,
Anam-fais daibh a’s caileachdan ceart;
’S ni iad aiseirigh choitchionn a ’n uaigh,
Far ’n do mheataich am fuachd iad a steach;
’S their iad guileag—doro-hidala-hann,
Dh’ fhalbh an geamhradh ’s tha ’n samhradh air teachd!

NADUR EILE.

Tha bean-uasal a Montreal a’ sgriobhadh:— “Tha K. D. C. an deigh m’ fhear-posda a thoirt o bhi ’na mhnathan gu bhi na dhuine caoimhneil, gradhach.” Cha ’n e mhain gu bheil esan a th’ air fhagail crosda, greannach, le droch stamaig, ’na sharuchadh dha fhein, ach tha e na throm-uallach air feadhain eile. ’S ann gle ainneamh a gheibhear sonas comhla ri neach air am bheil an tinneas so, agus bha lan aobhar aig a mhnaoi-uasail so air a bhi taingeil do K. D. C. air son a fear-posda a thoirt o bhi cho crosda ri mathan gu bhi ’na dhuine caoimhneil, gradhach. K. D. C. air son na stamaig, agusK . D. C. Pillsair son a chuim.

Cuirear sampuill ugad a nasguidh.

K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia.
agus
127 State St., Boston Mass.

GHEIBH THU
AN TI
A’s fhearr ’sa Mhargadh.

NA BROGAN
A’s Fhaide Mhaireas.

AIG
TORMAD DOMHNULLACH,
SIDNI, C. B.

Brogan matha air 75c. agus 90c
Deiseachan o $3 .50 gu $9 .50
Triubhsairean air 90c

TORMAD DOMHNULLACH.

Am Feillire.

OCTOBER, 1898.

1 Di-satharna Blar na Leargainn, 1263.
2 DI-DONAICH 17mh Donaich na Trianaid.
3 Di-luain Blar Allt Chuailleachain, 1594
4 Di-mairt
5 Di-ciaduin Blar Dhunchaillinn, 1315.
6 Dior-daoin
7 Di-haoine
8 Di-satharna Losgadh Chicago, 1871.
9 DI-DONAICH 18mh Donaich na Trianaid.
10 Di-luain
11 Di-mairt Faotainn a mach America, 1492.
12 Di-ciaduin
13 Dior-daoin
14 Di-haoine Breith Uilleam Penn, 1644.
15 Di-satharna Breith Ailein Ramsay, 1686.
16 DI-DONAICH 19mh Donaich na Trianaid.
17 Di-luain Tuiteam Sebastopol, 1854.
18 Di-mairt
19 Di-ciaduin Bas Chandlis 1873.
20 Dior-daoin
21 Di-haoine Bas Raibeirt Ghordain, 1853.
22 Di-satharna
23 DI-DONAICH 20mh Donaich na Trianaid.
24 Di-luain Bas Dhaniel Webster, 1852.
25 Di-mairt
26 Di-ciaduin
27 Dior-daoin Breith Sheumais Mhic Mhuirich, 1736.
28 Di-haoine
29 Di-satharna Blàr Charrochaidh, 1562.
30 DI-DONAICH 21mh Donaich na Trianaid.
31 Di-luain Oidhche Shamhna.

MUTHADH AN T-SOLUIS.

An Ceathramh mu Dheireadh, L. 7, U. 1, M. 51 M
An Solus Ur, L. 15, U. 8, M. 23 M
A’ Cheud Cheathramh, L. 22, U. 4, M. 55 M
An Solus Lan, L. 29, U. 8, M. 4 M

DH’ IARRAMAID AIR
NA GAIDHEIL
’s air muinntir eile a tha air son“Typewriter”a cheannach, iad a dh’ fheuchainn na
Blickensderfer No. 5,
mu ’n ceannaich iad seorsa sam bith eile. A phris, $35 .
Tha seorsachan eile againn cuideachd.
CREELMAN BROS.,
TYPEWRITER CO.
15 Adelaide St. East,
TORONTO, ONT.

C. H. HARRINGTON & CO.
Na Marsantan a’s Fhaide tha Deanamh Gnothuich ann an Sidni.

THA IAD A’ CREIC
Flur, Min, agus Amhlan;
Brogan, Botuinnean, Rubbers;
Soithichean Glaine agus Creadha;
na ’s saoire na gheibhear iad aig marsanta sam bith eile ’sa bhaile.

“SALADA TEA, ”
Na Puinnd ’s na Leth-Phuinnd; an ti a’s fhearr a tha ’n Ceap Breatunn air a phris.

Cha ’n urrainn dhut paipear Gailig fhaighinn an aite sam bith ach Mac-Talla, ’s bu choir dhut a bhi gle mheasail air.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
FEAR-TAGRAIDH, COMHAIRLICHE, NOTAIR, &c .
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, C.B.

J . S. BROOKMAN, M. D. ,
LIGHICHE.
OIFIS: Na Thigh-comhnuidh air Sraid Shearlot.
SIDNI, C. B

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00, a reir an aodaich.

Cloth Chowes,
Cloth Chlondaic,
Clothan Canadach, Albannach agus Sasunnach.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

Niall Mac Coinnich,
Sidni, C, B.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Floiri Nic Fhionghain
a’ cumail gach seorsa comhdach cinn a bhios na mnathan a’ cosg.

ADAN,
BONAIDEAN,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN,
GEUGAN.

agus moran de nithean eile nach gabh ainmeachadh an so. Ma cheannaicheas tu ad no bonaid uaithe, bidh iad air an deagh dheanamh, agus saor gu leor.

FEUCH GU’N TAGHAIL THU.

---

[104]

[Vol . 7. No. 13. p. 8]

BATHAR CRUAIDH.

Tha mi a nise ’cumail Bathar cruaidh dhe gach seorsa, agus ma tha Sabh Tuagh, Locair, Glas, Sgian, no Tairnean a dhith ort, feuch gu ’n taghal thu orm. Tha mi, mar a b’ abhaist, a’ creic Pant, Olla, Varnish , Putty,Glaine, Paipear-balla agus gach ni eile air son do thigh a dheanamh seasgair agus briagha. Tha mi ’creic gach ni gle shaor.

Aonghas Mac Leoid,
SIDNI, C. B.

J. E. EISAN.
PIANOS AGUS ORGAIN.
AN SEORSA ’S FHEARR A THATAR A CREIC.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, C. B.

THA EARBSA
aig daoine ann am maidsichean Eddy— ’nuair a chi iad an t-ainm air a bhocsa bidh fhios aca gu bheil iad math. Tha seorsachan air an deanamh, agus gheibh thu barrachd fiodha air son do chuid airgeid, agus seorsaichean eile rithist a tha “coltach” ri maidsichean Eddy, ach tha iad gle ao-coltach riutha an am an cur gu feum.

Tha ’n t-ainm so na urras air mathas.

THE
E. B. EDDY Co., Ltd.,
HULL, CANADA.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
Stewartdale , C. B.

CLOTH, DROGAID,
AGUS
Plaideachan “EUREKA.”

Mu dheich air fhichead seorsa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a ghabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige no sgriobh uige.

SOUTH END WAREHOUSE.

FLUR AGUS MIN,
TI AGUS SIUCAR,
FEOIL AGUS IASG.
FIAR AGUS COIRCE,
BIADH DHAOINE,
AGUS
BHEOTHAICHEAN.

Amhlan dhe gach seorsa, agus iomadh ni eile nach gabh ainmeachadh an so.
Taghail, agus cha mhi-chord na prisean riut.
Caipt R. Mac Neill,
Sidni, C. B.

[Dealbh]
Tha sinn a nise ’nar luchd-gnothuich aig a
CHANADACARRIAGE CO. ,
air son Eilean Cheap Breatunn.

Ma tha carbad de sheorsa sam bith a dhith ort, cumhnaidh tu airgead le ’cheannach uainne.

Tha sinn mar a b’ abhaist a’ creic Truncaichean, Màileidean, Acuinneach, Bratan-carbaid, Cuipichean, Carbadan Cloinne, Olla, Dubhaich Bhròg, &c ., &c .

F . Falconer & Son,
Sidni, C. B.

’NUAIR THEID THU ’BHADDECK
TAGHAIL AN STOR
Albert I. Hart.
Tha stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.

Bathar Tioram,
Bathar Cruaidh,
Amhlan,
Aodaichean,
Caiseart, Adan,
Curraichdean,
Agus iomadh ni eile.

An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.

MAC-TALLA.

“Gu ma fada beo a’ Ghailig.”

“Lean gu dluth ri cliu do shinnsir.”

Cha bu choir do Ghaidheal sam bith a bhi as Aonais.

DO DHLEASANAS.
A bhi gabhail MHIC-TALLA.
A bhi leughadh MHIC-TALLA.
A bhi pàigheadh MHIC-TALLA.
A bhi feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail a chur ’na rathad.

An aon phaipear Gailig a tha air ur-uachdar an domhan.

Cha robh a leithid ann roimhe, ’s cha ’n eil a leithid eile ri fhaotainn fhathast.

Is Gailig gu h-iomlan e. Tha e tigh’n a mach uair ’san t-seachdain. Innsidh e naigheachdan na duthcha agus an saoghal dhut.

Bheir e dhut seanachasan taitneach air an am a ta lathair; bheir e dhut sgeulachdan agus eachdraidhean air na h-amannan a dh’ fhalbh.

A bharrachd air sin bheir e dhut o am gu am: bardachd, litrichean agus iomadh ni eile a thaitneas riut, agus a bhios a chum buannachd do t’ inntinn.

Tha aireamh de sgriobhadairean matha Gailig a’ sgriobhadh gu daonnan dha; agus tha iad lan chomasach air leughadh taitneach a chumail ri sean agus og.

Is abhaist do dhaoine ’nuair a bhios iad a’ creic ni nach bi a leithid aig neach sam bith eile, a bhi ’cur pris ard ’na cheann; ach cha ’n eil MAC-TALLA ’deanamh sin idir. Tha e air son cothrom a thoirt do na Gaidheil, sean agus og, air an cainnt fhein ionnsachadh ’sa chumail suas, agus uime sin cha ’n eil e cosg d’a luchd-gabhail ach

DOLAR ’SA BHLIADHNA.