---

[169]

[Vol . 7. No. 22. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, DESEMBER 23, 1898. No. 22.

MAR A RINN MI M’ FHORTAN.

CAIB. VI.

AG OBAIR AN GLASACHO.

Bha Domhull cho feargach an àm dha bhith ’falbh as an taigh-ghnothaich aig Seumas ’s gu ’n do rug e air ghualainn orm, agus chuir e am mach roimhe mi. An uair a ràinig sinn an t-sràid, cha chumainn ach gann ceum ris. Ghabh e dìreach a dh’ ionnsuidh a’ cheud taigh-òsda ’thachair ris, agus ghrad dh’ òrdaich e biadh dhomhsa ’s dha fhein. Dh’ òrdaich e aig an àm cheudna glaine uisge-bheatha dha fhein. “Is bochd mar a dh’ éirich dhuinn, ’Eachainn,” ars’ esan; “cha d’ rinn mise spàin, ach tha amhrus agam gu ’n do mhill mi adhairc. Mar a chòdh chaidh. Cha ’n ’eil leasachadh air a’ chùis a nis. Feuchaidh mise ri àite ’fhaotainn dhutsa ann an Glasacho. Ged nach ’eil mise cho beairteach ri Seumas, tha mi na ’s deònaiche na e air làmh-chuideachaidh a thoirt a dh’ fhear-dùthchadh.”

Bha Domhull Dughallach ’na fhior dhuine còir. Feumaidh mise, le ceartas, an teist so a thoirt air; oir cha do thachair duine riamh rium bu mhò a rinn dhomh de chuideachadh na e. Ach bha e anabarrach teith, bras ’n a nàdar. Dh’ innseadh e an ni a bhiodh air inntinn gu saor, soilleir, agus bu tric a choisinn sin diùmbadh gu leor dha. Ach bha e coma co dhiubh a bhiodh daoine toilichte dheth no nach bitheadh.

Cho luath ’s a ghabh sinn ar biadh, rinn sinn deiseil gu tilleadh gu ruige Glasacho. Cha robh sinn fad air an rathad; oir bha ’n t-each iarainn luath, làidir mar a bha e riamh, agus an uair a dh’ fhalbh e ’s e sitrich ’s a’ sianail, chuir e astar mòr ’na dhéigh ann an ùine ghoirid.

An uair a rainig sinn Glasacho, ghabh Domhull dìreach do ’n taigh-òsda, agus ghabh mise do ’n taigh-chomhnuidh aige. Dh’ innis mi do ’n mhnaoi a h-uile car mar a dh’ éirich dhuinn. Bha i a’ cheart cho diùmbach de Sheumas Mac Leoid ’s a bha Domhull fhein. Bha fhios aice air rud no dha m’ a dheidhinn air nach robh fios aig Domhull idir, agus ged nach d’ innis i dhomhsa a diomhaireachd, thuirt i rium gu ’n robh Domhull cho bras ’na nàdar ’s gur iomadh uair a dh’ fheumadh i nithean a chumail an cleith air, air eagal gu ’n cuireadh e dragh air an inntinn aige.

An ùine gun bhith fada fhuair Domhull obair dhomh; agus ged nach robh an tuarasdal ach beag gu leòr, bu mhath e. Thuirt am maighstir gu ’n àrdaicheadh e mo thuarasdal an ceann gach leith-bhliadhna, na ’m bithinn ’nam dheadh sheirbhiseach. Chuir mi romham gu ’n deanainn mo dhleasdanas cho math ’s a b’ urrainn domh; oir cha robh toil agam, nam faodainn, dragh a chur air duine sam bith.

Chaidh Domhull Dughallach comhladh rium a dh’ ionnsaidh na bùthadh anns an robh mi gu bhith ’g obair. Agus ’na dheigh sin chaidh sinn a shealltainn air son àite-fuirich dhomhsa; oir bha a’ bhùth anns an d’ fhuair mi obair gu math fad air falbh o thaigh mo charaide. Fhuair sinn seòmar beag, grinn, glan ann an taigh a bh’ aig leith-sheana bhoirionnach. Bha leaba-fhalaich anns an t-seòmar, agus bha fear eile, a bha còig bliadhna na bu shinne na mise, gu bhith fuireach comhladh rium anns an t-seòmar, agus a laidhe comhladh rium air an oidhche. An uair a chuir Domhull Dughallach ceisd oirre mu thimchioll an fhir a bha gus a bhith ’na chompanach leapadh agamsa, thuirt i ris gu ’n robh e air dhuine òg cho glic ’s cho modhail ’s cho iomchuidh anns gach dòigh ’s a bha riamh ’s an taigh aice. “Mur biodh e mar sin,” ars’ ise, “cha b’ àite tàimh dha mo thaigh-sa. Agus fhad ’s a ghluaiseas an duine òg a tha ’n so (agus i ’g amharc ormsa gu geur an clàr an aodain) e fhein gu measail, modhail, iomchuidh, theid mi an urras gu ’m bi mise ’s e-fhein reidh gu leòr.”

Thuirt mo charaide rithe gu ’n robh làn earbsa aige annamsa, agus nan rachainn ris na daoine o ’n d’ thainig mi gu ’m bithinn modhail, iomchuidh gu leòr.

Cha robh na bh’ agam ri phaigheadh air son mo roinn dhe ’n t-seòmar mor, agus ged nach robh, bha mo dhìol agam ri dheanamh le mo thuarasdal beag mo bhiadh ’s mo leaba ’phaigheadh, gun ghuth a thoirt air mi fhein a chumail ann an aodach ’s an caiseart. Ach thuirt mo charaide còir rium gu ’n cumadh e fhein ann an aodach ’s an caiseart mi gus am faighinn leasachadh tuarasdail. “Gabh thusa mo chomhairle-sa,” ars’ esan, “agus na bi ’smaointean air falbh o ’n mhaighstir a th’ agad. Gheibh thu beagan de leasachadh tuarasdail an ùine gun bhith fada. Ma bhios tu glic, cùramach, faicleach, deanadach, dìleas, cha ’n eagal nach fhaigh thu air aghart. Mar is fhaide a dh’ fhanas tu aig an aon mhaighstir is ann is fhearr a bhios do theisteanas an uair a dhealaicheas tu ris. Cha robh ’s cha bhi rath air an luchd-muinntir gun fhuras a bhios ag atharrachadh mhaighstirean a h-uile ceann ràidhe.”

B’e ’n obair a bh’ agam an toiseach, a’ dol air thursan o àite gu àite air feadh a’ bhaile, agus a’ cuideachadh nan daoine a bhiodh a’ fosgladh nan pocannan agus nam bocsaichean anns am biodh am bathar a’ tighinn do ’n bhuthaidh. An uair nach biodh a’ bheag dhe ’n obair so ri dheanamh, bhithinn a’ toirt làmh-chuideachaidh do na daoine a bhiodh a’ reic a’ bhathair. Mar so bha mi beag air bheag ag ionnsachadh mar a dheanainn obair a b’ àirde na ’n obair a bh’ agam. Bha mi iomadh feasgar glé sgìth an àm dhomh bhith ’dol dhachaidh; agus ged a bha, cha robh mi ’gearain air cruas na h-obrach ri duine sam bith.

An ceann na leith bhliadhna dh’ àrdaich mo mhaighstir mo thuarasdal mar a gheall e. A bharrachd air sin chuir e gini òir ’nam laimh, agus thuirt e, “Cha robh do thuarasdal, ’Eachainn, ach beag fad na leith bhliadhna a chaidh seachad, agus o ’n a bha thu glé dhichiollach, easgaidh an comhnuidh, tha mi ’toirt sin dhut mar chomharradh gu ’m bheil mi gle riaraichte leat mar sheirbhiseach.”

Thug mi taing dha, agus thuirt mi ris gu ’n deanainn m’ uile dhichioll air gach obair a chuirteadh mu m’ choinneamh a dheanamh cho math ’s a b’ aithne dhomh.

Cha ruig mi leas mion-chunntas a thoirt air gach ceum mar a bha mi ’faotainn air aghart. Foghnaidh dhomh a ràdh gu ’n robh mi o bhlidhna gu bliadhna a’ faotainn àrdachadh tuarasdail, agus a’ dìreadh ceum na b’ àirde ann an obair na bùthadh.

Mar a thuirt a’ bhean laghach aig an robh mi a’ fuireach, bha mo chompanach cho iomchuidh anns gach dòigh ’s a b’ urrainn a bhith. Cha robh de chron agam air ach gu ’n robh e anabarrach samhach. Bha mi fhin ’s e fhein a’ tighinn dachaidh o ar n-obair aig an aon àm. An uair a shuidheamaid aig ar biadh, cha tigeadh facal, ach gann, a ceann fir seach fir dhinn. Cha robh e ’na ioghnadh ged a bha mise samhach an toiseach; oir cha robh mi ach òg. Agus a bharrachd air sin bha mi gle dhiùid aig an àm. Cha robh eòlas agam air a’ bheag de nithean a bheireadh toileachadh dhasan, agus thug sin orm fuireach samhach na bu trice na ruiginn a leas.

Cha robh a’ bhean chòir aig an robh sinn a’ fuireach toilichte dhinn a chionn a bhith cho samhach ’s a bha sinn. Theireadh i ruinn an dràsta ’s a rithist an uair a bhiodh i ’tighinn a steach le ar biadh agus a’ toirt air falbh nan soithichean an deigh dhuinn a bhith deiseil dheth, gu ’m bu chòir dhuinn a bhith na bu chomhraitiche na bha sinn. Theireadh i ruinn, nach b’ fhiach cuirm gun a comhradh, agus gu ’m faodamaid fas ann am fiosrachadh, ann an eolas air iomadh ni, agus ann am fileantachd ’s an gleustachd cainnte le bhith ’comhradh na bu trice ri ’cheile. Ach a dh’ aindeoin na theireadh i ruinn bha sinne, gu beag ni, a’ fuireach cho samhach ’s a bha sinn riamh. B’ fhearr leinn le chéile a bhith ’leughadh leabhraichean is phaipearan; agus cha ’n ’eil teagamh agam nach robh sin a cheart cho buannachdail dhomhsa agus dhasan air a’ cheann mu dheireadh.

Chunnaic mi iomadh neach o làithean m’ òige aig an robh comas bruidhne a bha neo-chumanta. Chumadh iad suas seanachas o mhoch gu dubh; agus an uair a sguireadh iad, cha b’ urrainnear a ràdh gu ’n robh dad a b’ fhiach de ghliocas no de thuigse ’nan seanachas. Mar is trice, is iad na daoine a’s bruidhniche a thachras ruinn is lugha a ni de smaoineachadh agus de bhreithneachadh. Far an taine an amhainn is ann is mò a ni i dh’ fhuaim. Mar a tha ’n seanfhacal ag radh, “Is labhrach na builg fhàs.”

Ach ged a tha so fìor, tha e mar an ceudna fìor gu ’m bheil an duine a tha tuilleadh is dùinte, samhach ’na dhuine gun mhòran tlachd. Tha àm gu bhith samhach ann, agus àm gu labhairt. Tha mi nis ’nam sheann duine, agus feumaidh mi a ràdh nach robh aithreachas riamh orm air son fuireach ’nam thosd; ach bha aithreachas orm mìle uair air son labhairt an uair bu chòir dhomh a bhith ’nam thosd.

(Ri leantuinn.)

Tha atharrachadh mor eadar sonas agus gliocas. Tha esan gun teagamh sona a tha da-rireadh a’ creidsinn gu ’m bheil e sona; ach is amadan an duine sin a tha ’g a mheas fein ni ’s glice na gach neach eile mu ’n cuairt da.

---

[170]

[Vol . 7. No. 22. p. 2]

NA GIOSRAGAN.

(Air a leantuinn.)

Bha ’n eaglais Caitleiceach ’us Pròstanach an aghaidh nan nithe so. So agad ceisd no dha á leabhar Cheisd na h-eaglais Chaitleicich, anns a Ghailig Eireannaich:—

C. —A bheil a cheud àithne ’bacail ni sam bith eile?

F. —Tha—buidseachd, eòlas, gisreagan, innse-fortain, a toirt brigh á bruadar, agus gach comunn do ’n t-seorsa sin ris an àibheistear.

C. —An bhfuil se an aghaidh na h-Aithene si comhairle d’ iarraidh air luchd faisdine, draoidheachta, no piseog, noch do ni cunnradh ris an diabhal?

F. —A ta gan amhrus; do bhrìgh gur ab o ’n diabhal gheibhid gach eòlus da mbi aca.

C. —Criud is piseoga ann?

F. —Briathra do radh, no comharrtha do dheunamh chum criche, do chum nach bhful brigh na braidh aca o Naduir, o Dhia, na o ’n Eagluis.

Bha ’n eaglais Pròstanach mar an ceudna gu cruaidh an aghaidh an shaobh-chreidimh so; air dòigh ’s gu bheil e nis air dol bàs ann an tomhas mor a measg an t-sluaigh, ’s mur a teid na radhan so a chruinneachadh gun dail gu ’n teid iad gu tur air chall. Tha sgoilearan ann an Alba ’deanamh obair mhaith anns an dòigh so; agus bu choir duinne an America, gach cuideachadh a b’ urrainn dhuinn a thoirt daibh. ’S cinnteach mi na ’n tugadh Alasdair an Ridse an t-sreang bhar a phoca gur iomadh orra ’s eòlas ’us rud eile a dh’ fheudadh e thoirt dhuinn. Tha eòlas maith aige air sean eachdraidh agus air sean chleachdaidhean nan Gàidheal. Thug e droch spochadh air an fhear a bha sgriobhadh eachdraidh nan Caimbeulach. ’S ann a theab rud tàmailteach tachairt: da Ghàidheal a dol a mach air a chéile. Ach cha robh fios aig Alasdair gu ’n robh uibhir de dh’ fhuil nan Domhnullach an cuislean an sgriobhadair ’s a bh’ annta de dh’ fhuil nan Caimbeulach.

Bha na Gàidheil bho shean, ma ta, a creidsinn ann an geasa a bheireadh mi-adh air duine. B’ e sin a bhi cur rosaid air. “Tha mise ’cur ort mar gheasaibh, ’s mar chroisibh, ’s mar naoidh buaraichean mnatha sithe siubhla, seacharain, laochan beag a’s meataiche ’s a’s mi-threoiriche na thu fein a thoirt a chinn ’s nan cluas, ’s nan comasan beatha dhiot.”

Bha na geasa ’chum olc do neach; ach bha a seun no sian a chum dian dha. Bha e air aithris ’s air a chreidsinn gu ’n robh sian air cuid de na saighdearan ann am blar Chuil-fhodair; agus an uair a bha ’n càirdean a tuiteam air gach taobh dhiu gu ’n robh iadsan a toirt am breacan bhar an guaillean agus a crathadh nam peileirean asda. Bha a’ fear air an robh sian air a chur a dol air a ghlùinean air beulaobh an t-Sianadair. Bha an Sianadair an sin a’ cur a lamh air a cheann agus a dol mun cuairt da deiseil da uair, agus a labhairt mar so:—

Sian a chuir Moire air mac ort,
Sian ro’ mharbhadh, sian ro’ lot ort;
Sian eadar a’ chioch ’s a ghlun,
Sian eadar a’ ghlun ’s a bhroit ort.
Sian nan tri ann an aon ort,
O mhullach do chinn gu bonn do choise ort:
Sian seachd paidir a h-aon ort,
Sian seachd paidir a dha ort,
Sian seachd paidir a tri ort,
Sian seachd paidir a ceithir ort,
Sian seachd paidir a coig ort,
Sian seachd paidir a sia ort,
Sian seachd paidir nan seachd paidir dol deiseal ri deagh uarach ort, ga do ghleidheadh bho bheud ’s bho mhi-thapadh.

Bha an sin a’ Sianadair a tionndadh ’s a dol tuaitheal mu ’thimchioll, ag aithris nam briathran so:—

Clogaid na slainte mu d’ cheann,
Cearcall a’ chumhnaint mu d’ amhaich,
Uchd-eididh an t-sagairt mu d’ bhroilleach
Ma ’s ruaig bho ’n taobh-chuil,
Brògan na h-Oigh ga d’ ghiulan gu luath.
Sian nan tri ann an aon ort
Bho mhullach do chinn gu bonn do shàil,
Agus sian paidir nan seachd paidir
Dol tuaitheal is deiseil, deiseil is tuaitheal,
Gad ghleidheadh bho d’ chul
Bho luaidh ’s bho chlaidheamh,
Bho lot ’s bho mharbhadh,
Gu uair is àm do bhàis.

Bha a’ fear a bh’ air a shianadh an sin ag éiridh agus a falbh; agus bha an sianadair a cumail a shùilean dùinte gus am biodh am fear eile as an t-sealladh. Na ’m fosgladh e shùilean ’s gu ’m faiceadh ’se e, mhilleadh sin na bha deanta—thuiteadh an sian dheth ’n duine. Sin agad pairt de ’n bhaothaireachd a bha aon uair air a chreidsinn.

(Ri leantuinn.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

An t-Amadan Crotach.

CAIB. XI.

Rugadh mise ann am Mosul, agus thainig mi o aon dhe na taghlaichean cho measail ’s a bh’ anns a’ bhaile. B’e m’ athair aon bu shinne dhe ’n deichnear mhac a bh’ aig mo sheanair. Phos iad uile mu’n do dh’ eug mo sheanair. Cha robh sliochd aig aon de bhraithrean m’ athar, agus cha robh de shliochd aig m’ athair ach mise. Thug e sgoil is ionnsachadh dhomh cho math ’s a fhuair fear sam bith dhe m’ sheorsa a bh’ anns a’ bhaile. An uair a thainig mi gu aois duine, thachair dhomh a bhith air Di-haoine araidh aig an urnuigh fheasgair anns an eaglais mhoir comhladh ri m’ athair, agus ri braithrean m’ athar. An uair a bha am na h-urnuigh seachad, agus a dh’ fhalbh a’ chuid eile dhe ’n chuideachd, shuidh m’ athair agus braithrean m’ athar anns an eaglais; agus shuidh mise comhladh riutha. An uair a thug iad greis air comhradh mu chaochladh nithean, thainig aca air bruidhinn air nithean iongantach a bha ri m’ faicinn ann an duthchannan cean an t-saoghail. Ach thuirt fear de bhraithrean m’ athar gu ’n robh a’ chuid bu mho de luchd-falbha an t-saoghail ag radh, nach robh aite sam bith air an t-saoghail cho taitneach anns gach doigh ris an Eiphit, agus idir nach robh amhainn air an t-saoghal coltach ri amhainn na h-Eiphit. Mhol e an Eiphit agus an amhainn cho mor ’s gu’n do dhuisg miann laidir ’nam inntinn gus a dhol do ’n Eiphit.

A dh’ aindeoin na dheanadh cach de mholadh air Bagdad, agus air iomadh baile mor eile a bh’ anns an t-saoghal, bha m’ aire sa gu buileach air na chuala mi mu mhaise na h-Eiphit. Chuir m’ athair aonta ris na thuirteadh a’ moladh na h-Eiphit; agus chord sin rium anabarrach math. “Abradh gach duine na thogras e,” ars’ esan, “ach tha mise ag radh ribh, am fear nach fhaca an Eiphit, nach fhaca e na h-ioghnaidhean a’s mo a th’ air an t-saoghal. Tha ’n talamh uile lan dhe ’n or anns an Eiphit, tha mi ’ciallachadh, gu’m bheil am fearann cho saoibhir ’s gu ’n dean an luchd-aiteachaidh uile saoibhreas gu leor a chur ma seach. Is ann ’san Eiphit a tha na boirionnaich cho maiseach ’s a th’ air an t-saoghal. Agus is i amhainn na h-Eiphit an aon amhainn a’s iongantaiche a th’ air ur-uachdar an t-saoghail. Is ann innte a tha’n t-uisge a’s soilleire agus a’s blasda a th’ air an talamh. Tha ’n lathach fhein a tha’n amhainn a’ cur thar a bruachan a’ deanamh an fhearainn cho torach ’s gu’m bheil e toirt seachad moran a bharrachd barra air fearann sam bith eile. So mar a thuirt bard araidh ris na h-Eiphitich an uair a thainig e air falbh as an Eiphit: Tha ’n amhainn ’g ’ur lionadh le beannachdan gach latha; is ann dhuibhse a tha i ’ruith a tirean cean. Ochan! o’n a dh’fheumas mi thriall air falbh, sruthaidh mo dheoir cho pailt ’s cho bras ri uisge na h-aimhne. Tha sibhse ’fuireach gu bhith ’mealtainn gach solas a tha i ’toirt seachad, am feadh ’s a dh’fheumas mise an treigsinn an aghaidh mo thoile.”

“Ma sheallas sibh,” arsa m’ athair, “air an eilean a th’ eadar da shruth mhora na h-aimhne, nach anabarrach lionmhor na seorsachan feoir a tha ’fas air! Tha e comhdaìchte leis gach uile seorsa dithean! Nach lionmhor aireamh nam bailtean a th’ann. Agus tha mile ni iongantach eile ri fhaicinn ann mar an ceudna!

“Ma sheallas tu air an taobh eile, rathad Etiopia, nach iomadh ni iongantach a chi thu ann! Cha ’n urrainnear cainnt a chur air gach ni maiseach agus iongantach a tha ri fhaicinn ann? Nach e Cairo am baile a’s mo, is lionmhoire sluagh, agus is saoibhire a th’ air an t-saoghal uile? Nach lionmhor aitreamh mhaiseach ann! Ma sheallas tu air na pioramaidean, bidh tu air do lionadh le ioghnadh do-labhairt. Tha iad air an togail de chlachan a tha anabarrach mor, agus cha mhor nach ’eil na mullaich aca a’ ruigheachd nan speuran! Feumaidh tu aideachadh gu’n robh na righrean a thog iad anabarrach saoibhir, cumhachdach, glic, agus innleachdach, os cionn uile righrean na talmhainn gu leir. Tha na pioramaidean so cho sean ’s nach urrainn na daoine a’s foghluimte a th’ air an t-saoghal a dheanamh am mach c’uin a thogadh iad. Cha tuit iad gus an tig deireadh an t-saoghail.

“Cha toir mi iomradh air na bailtean a tha ri cois na mara, mar a tha Damietta, Rosetta, Alecsandria, do’m bheil daoine dhe gach cinneadh fo ’n ghrein a’ dol a cheannach gach seorsa grain, agus aodaich, agus nithean gun aireamh eile air am faod feum a bhith aig daoine. Tha mi ’labhairt mu nithean a chunnaic mi; oir bha mi aireamh bhliadhnachan anns an Eiphit agus gu latha mo bhais their mi gur ann a chaith mi a’ chuid bu taitniche dhe mo bheatha.”

Cha b’ urrainn braithrean m’ athar cur an aghaidh facal dhe na thubhairt e; an aite sin, dh’ aidich iad gu’n robh na dh’ innis e mu’n Eiphit fior gu leor. Bha m’ inntinn-sa cho lan dhe na chuala mi ’s nach d’ rinn mi norradh cadal an oidhche ud. An uine ghoirid na dheigh sid thuirt braithrean m’ athar gu’n robh na dh’ innis m’ athair dhaibh m’a dheidhinn na h-Eiphit an deigh drughadh gu mor air na h-inntinnean aca. Thuirt iad ris gu ’m bu choir dhaibh uile falbh air thurus do’n Eiphit. Dh’ aontaich m’ athair leotha; agus o’n a bha iad ’nam marsantan beairteach, chuir iad rompa gu’n tugadh iad leotha gach seorsa bathair a b’ fhearr a gheibheadh reic ’s an Eiphit. An uair a bha iad a’ faotainn gach ni deiseil gu falbh, chaidh mi far an robh m’ athair, agus ghuidh mi air le deuraibh gu’n leigeadh e leam falbh comhladh ris, agus gu’n tugadh e dhomh bathar gus mi ’g a reic dhomh fhein.

“Tha thu ro og,” arsa m’ athair, “gus a dhol air thurus do ’n Eiphit. Bidh tu air do chlaoidh tuilleadh is mor mu’n ruig thu. Agus a bharrachd air sin, tha mi cinnteach gu’n reic thu am bathar air chall.”

Ged a thuirt m’ athair so, bha mise cho toileach air a dhol do ’n Eiphit ’s a bha mi riamh. Ghuidh mi air fear de bhraithrean m’ athar bruidhinn ri m’ athair as mo leith. Rinn e so, agus thuirt m’ athair gu’m leigeadh e leam a dhol cho fada ri Damascus, far an robh mi gu fuireach gus an tilleadh iad air an ais as an Eiphìt.

“Tha baile Dhamascuis,” arsa m’ athair, “anabarrach mor maiseach, agus feumaidh tu bhith riaraichte le fuireach ann gus an till sinne as an Eiphit.” Ged a bha toil gu leor agam a dhol na b’ fhaide comhladh riutha, thuirt mi rium fhein gu’m b’ fhearr dhomh comhairle m’ athar a ghabhail.

Dh’ fhalbh sinn a Mosul, agus chaidh sinn troimh Mhesapotamia, tarsuinn air amhainn mhor Euphrates, agus rainig sinn Alepo, far an do stad sinn beagan laithean. As a sin chaidh sinn gu ruige Damascus. Chuir a’ cheud shealladh dhe’n bhaile ioghnadh gu leor orm. Bha sinn uile ’fuireach anns an aon taigh-osda. Fhuair mi sealladh math air baile a bha mor, daingnichte, agus anns an robh sluagh

---

[171]

[Vol . 7. No. 22. p. 3]

lionmhor. Bha aireamh mhor dhe’n t-sluagh anabarrach maiseach. Bha sinn aireamh laithean anns a’ bhaile agus chuir sinn seachad a’ chuid bu mho dhe’n uine a’ coiseachd anns na liosan maiseach a bha mor-thimchioll a’ bhaile. Agus dh’ aidich sinn uile gu’n robh am baile agus gach ni a bha mu’n cuairt dheth ’na shealladh cho maiseach ’s a b’ urrainn duine sam bith fhaicinn. Mu dheireadh rinn iad deiseil gu gabhail air an aghart gu ruige an Eiphit; ach mu ’n d’ fhalbh iad, reic iad mo chuid bathair-sa cho math ’s gu’n d’ rinn e dhomh a’ cheud uiread ’s a chosg e dhomh. Thug an t-suim mhor so anabarr toileachaidh dhomh.

An deigh dhaibh falbh bha mi ’toirt an aire nach cuirinn am mach mo chuid airgid ann an nithean gun fheum Ach aig a’ cheart am ghabh mi taigh mor, maiseach, a bh’ air a thogail, de chloich mharmoir, agus a bh’ air a’ chuartachadh le garadh-lios cho briagha ’s a bh’ anns a’ bhaile. Chuir mi innsreadh ann a bha math gu leor air son mo leithid. Bhuineadh an taigh an toiseach do dh’ aon de thighearnan mora ’bhaile; ach na dheigh sin bha e aig marsanta cho saoibhir ’s a bh’ anns a’ bhaile. Thug mise da bhonn oir ’s a’ mhios de mhal air a shon.

Bha seirbhisich is searbhantan agam, agus bha mi ’caitheamh mo bheatha mar a bha daoine uaisle a’ bhaile ’deanamh. Air uairibh bhithinn a’ toirt cuirm do m’ luchd-eolais, agus bhiodh iadsan mar an ceudna ’g am chuireadh-sa gu cuirm. Bha mi mar so a cur seachad na h-uine, agus mi ’feitheamh gus an tilleadh m’ athair. Cha robh ni suarach sam bith a’ togail m’ aire, agus cha robh a dh’ obair agam ach a bhith ’comhradh ris na daoine measail air an do chuir mi eolas.

Air latha araidh an uair a bha mi ’nam shuidhe aig a’ gheata ann am fionnaireachd an latha, thainig boirionnach maiseach air an robh trusgan riomhach far an robh mi, agus dh’ fheoraich i dhiom an robh mi ’reic bathair? Cha bu luaithe a chuir i a’ cheisd so orm na ghabh i steach do m’ thaigh. An uair a chunnaic mi gu’n deachaidh i steach, dh’ eirich mi agus dhuin mi an geata, agus theoraich mi steach do sheomar i, agus dh’ iarr mi oirre suidhe.

“A bhaintighearna,” arsa mise, “bha bathar agam roimhe so, a dh’ fhaodainn a shealltainn dhut; ach tha mi duilich nach ’eil e agam a nis.”

Thug i an srol bhar a h-aghaidh, agus bha i ’na boirionnach cho briagha ’s gun do thuit mi ann an gaol oirre anns a’ mhionaid.

“Cha’n ’eil feum sam bith agam air bathar,” ars’ ise; “is ann a thainig mi a dh’ aon ghnothach gus d’ fhaicinn, agus am feasgar a chuir seachad ’nad chuideachd, ma’s e do thoil e. Cha ’n ’eil mi ag iarraidh ort ach greim suipearach.”

(Ri leantuinn.)

“IRISH”NO GAILIG.

FHIR-DEASACHAIDH IONMHUINN,

Ma tha mi gu ceart ’ga thuigsinn, tha an t-Urramach an t-Ollamh De Henebre a fiachainn ri dearbhadh ann an da dhòigh, gu ’m beilIrishna ainm Beurla a fhreagras gu math air Gaidheil na h-Albann ’s air an cànain. ’S e a cheud dhearbhadh a tha e ’toirt seachad gur “ionann feol, fuil, bun, barr is teanga dhaibh,” agus leis a sin gu freagair an t-ainm a fhreagras air an darna h-aon air an aon eile. Leanamaid so, agus c’aite faigh sinn sinn-fhein? Freagraidh an t-ainm BeurlaScotchair Gaidheil Albainn; ach na ’n gabhamaid an t-ainm so air muinntir na h-Eireann ’s iomadh guth foirmeil a dh’ eireadh suas ’n ar n-aghaidh, agus ’s ceart gu ’n eireadh.

Anns an ath àite tha e toirt dhuinn eiseimpleirean á sean sgriobhaidhean far am beileas ag gabhailIrishair cainnt nan Gaidheal Albannach. Nise cha ’n i Beurla na siathamh linn deug ’tha an t-Ollamh Urramach a sgriobhadh idir; agus a reir anStandard Dictionary—ùghdair Beurla cho math ’s cho ùr ’s a th’ againn—tha am facalIrishairson nan Gaidheal Albannach agus airson an cànainarchaic: ’s e sin ri ràdh, gu ’m bheil e air dol á fasan, agus nach ’eil sgriobhadairean matha a deanamh feum dheth tuille. Nan rachadh an t-Ollamh Urramach air ais tri na ceithir de linntean eile, thigeadh e gu àm ’n uair a theirte gu tric Scotia ri Eirinn, agus Scoti ri ’daoine. Ach, mo thruaighe ’n duine a theireadh an diugh gur eScotchmana bh’ ann an Daniel O’Connell!

A bharr air a so ’s iad feadhainn do nach b’ aithne Gaidhlig ’s a bha ’coimhead sios oirre, a bhiodh am bicheantas ag gabhailIrishoirre. Agus bha am mearachd so car nàdurra, ’chionn ’s ann le Eireannaich a bha a chuid bu mhotha de na sean leabhraichean Gaidhlig air an sgriobhadh, agus gu tric leanaidh a phairt a’s lugha a phairt a’s motha. Air an latha ’n diugh cluinnear gu tricEnglandairsonBritain ,agusEnglishnoAnglo - SaxonairsonBritish ;ach cha dearbh so gum beil iad ceart. O chionn corr a’s ceud gu leth bliadhna ’s gann gu faigh sinn sgriobhadair Albannach do ’n aithne Gaidhlig, a theirIrishri cainnt nan Gaidheal Albannach. Tha na facalairean Beurla a’s fhearr ag ciallachadh leIrish ,muinntear na h-Eireann, an sliochd ’s an cànain; agus ’s e Gadhelic na Gaelic, an t-ainm Beurla coitcheann a tha iad a toirt air cànain Eirinn, Albainn agus Manninagh; agus leis a sin cha ’n ’eil feum sam bith airIrishanns an t-seadh so ach gu gu strith a chumail suas, ni nach taitneach leis a h-aon againn.

MAC-IAIN.
Des. 17, 1898.

Tha esan nach toir maitheanas do dhaoin’ eile a’ bristeadh na drochaid air an eiginn da fein dol thairis; oir tha feum aig gach neach air maitheanas.

MURCHADH AGUS MIONACHAG.

Chaidh Murchadh agus Mionachag do’n choille aon là a bhuain subh; ach mar a bhuaineadh Murchadh dh’ itheadh Mionachag. Dh’ fhalbh Murchadh a dh’ iarraidh slat a ghabhail air Mionachag ’s i ag itheadh a chuid subh. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” ars’ an t-slat. “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise,” ars’ an t-slat, “gus am faigh thu tuagh a bhuaineas mi.” Ràinig e an tuagh. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu clach a bhleitheas mi.” Ràinig e a’ chlach. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu uisge a fhliuchas mi.” Ràinig e an t-uisge. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu fiadh a shnàmhas mi.” Ràinig e am fiadh. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Fiadh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu gadhar a ruitheas mi.” Ràinig e an gadhar. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Gadhar a ruith féidh—fiadh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu ìm a theid ri m’ chasan. Ràinig e an t-ìm. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Im a dhol ri casan gadhair—gadhar a ruith féith—fiach a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu luch a sgriobas mi.” Ràinig e an luch. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Luch a sgrìobadh ime—im a dhol ri casan gadhair—gadhar a ruith féidh—fiadh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu cat a shealgas mi.” Ràinig e an cat. “Dé do naigheachd an diugh, a Murchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Cat a shealg lucha—luch a sgriobadh ime—im a dhol ri casan gadhair—gadhar a ruith féidh—fiadh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu mise gus am faigh thu bainne dhomh.” Ràinig e a’ bhó. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Bainne do’n chat—cat a shealg lucha—luch a sgrìobadh ime—im a a dhol ri casan gadhair—gadhar a ruith féidh—fiadh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu bainne uamsa gus am faigh thu boitean o ’n ghille-shabhail domh.” Ràinig e an gille-sabhail. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” “Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Boitein do ’n bhó—bainne do ’n chat—cat a shealg lucha—luch a sgrìobadh ime—im a dhol ri casan gabhair—gadhar a ruith féidh—fiadh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’n fhaigh thu boitean uamsa gus am faigh thu bonnach o ’n bhean-fhuine dhomh.” Ràinig e a’ bhean-fhuine. “Dé do naidheachd an diugh, a Mhurchaidh?” Is e mo naidheachd gu bheil mi ag iarraidh—

Bonnaich do ’n ghille-shabhail—boitein do ’n bhó—bainne do ’n chat—cat a shealg lucha—luch a sgrìobadh ime—im a dhol ri casan gadhair—gadhar a ruith féidh—fiamh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh mo chuid subh.”

“Cha’ fhaigh thu bonnach uamsa gus an toir thu stigh uisg’ a dh’ fhuin eas e.”

“Có ann a bheir mi stigh an t-uisge.”

“Cha’n ’eil soitheach ann ach an criathar-cabhrach sin.”

(Air a leantuinn air taobh 174.)

---

[172]

[Vol . 7. No. 22. p. 4]

MAC-TALLA:

Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, DESEMBER 23, 1898.

Mu’n am so dhe’n bhliadhna, is àbhaist do dhaoine bhi guidhe cridhealais us sonais dha chéile, ni a tha iomchuidh agus freagarrach. Tha an Nollaig air a cumail mar chuimhne air breith an Ti sin a thainig a shuidheachadh sith air an talamh, agus deagh-ghean do dhaoine; agus bu chòir an latha bhi air a chumail gu h-iomchuidh, cha’n ann mar a b’àbhaist do dhaoine anns na h-amannan a dh’fhabh, agus mar a tha moran a deanamh eadhon anns na h-amannan so fhéin—le geòcaireachd agus le pòitearachd—ach le aoibhneas agus sith, agus le deagh-ghean do mhuinntir eile. An àite bhi mi-bhuileachadh ar maoin oirnn fhéin, cuimhnicheamaid air muinntir eile—cha’n ann orra-san a ni an ni ceudna ruinne, ach orrasan nach eil comasach air eadhon na goireasan feumail a chumail riutha fhéin. Deanamaid an Nollaig a chaitheamh gu sona sinn fhéin, agus thoireamaid comas a caitheamh gu sona do mhuinntir eile. Tha MAC-TALLA, le uile dhùrachd a chridhe, a guidhe d’a luchd-leughaidh ’s do na Gàidheil uile, sean agus og, bochd agus beairteach, fad air falbh agus faisg air laimh, NOLLAIG CHRIDHEIL, SHONA, anns an t-seadh a’s buanachdaile agus a’s fhearr.

SOITHICHEAN NA SMUIDE.

Bha ’n t-eadar-dhealachadh co anabarrach eadar longan ciuin agus mall seolaidh agus eadar bataichean tapaidh na smuide, air chor ’s nach ’eil ioghnadh idir ann ged bha eagal no uamhunn air moran sluaigh, agus air na Gaidheil am measg chaich, am feadh a bhi iad a’ faicinn longan a’ siubhal le toit os an ceann ’us le luathas eagalach thar gach caoil ’us cuain. Thug Fionnladh Piobaire sgeul firinneach air dealbh ’us innleachd Bata na smuide, mar tha Tormoid Mac Leoid a’ cur an ceill: “Sailthean iaruinn agus slatan a’ gluasad a nunn agus a nall, a sios agus a suas, air an ais ’s air an adhart, gun tamh, gun stad. Cnagan agus gobhlan agus eagan a’ freagairt d’ a cheile. Cuibhleachan beaga ’n an deann-ruith mu na cuibhleachan mora. Duine truagh shios am measg na h-acfhuinn, a’ cur na smuid deth. ‘A dhuine thruagh!’ arsa Para Mor, ‘ ’s ann agam nach ’eil suil ri d’ aite! Is daor a tha thu ’cosnadh d’ arain!’ ‘C’ar son?’ ars’ esan. Ged a labhradh a gheimhleag iaruinn a bha ’n a laimh, cha b’ urrainn duinn barrachd ioghnaidh a bhi oirnn, na ’n uair a chuala sinn an duine so ’labhairt na Gailig. ‘An saoil thusa, a Phara Mhoir, nach anns a’ cheann a smaointich an toiseach air a so, ’bha ’n innleachd.’ ‘Coma leam e fhein ’us innleachd,’ arsa Para Mor; ‘coma leam i. Cha ’n ’eil an innleachd so cneasda! ’”

Ged bha, ma dh’ fhaoidte, beachdan agus mi-run Fhionnlaidh agus Phara Mhoir gle chumanta, ’nuair a dh’ eirich smuid a’s soithichean air tus, feumar aideachadh, le toileachas ’us taingealachd, gur e latha grianach a dhealraich air an t-saoghal, do brigh gu do nochd bataichean-smuide iad fein air mìle loch ’us amhainn ’us cuan. Rinn gach duthaich a tha ri taobh na fairge oidheirp luath, dhurachdach air longan-smuide ’thogail no ’fhaotainn doibh fein leis am bitheadh comas aca air bathair ’us marsantachd a ghiulain gu tirean cein agus a thabhairt bho rioghachdan eile g’ an ionnsuidh fein. Cha robh Canada idir mairnealach ann an durachd a nochdadh airson soithichean-smuide ’fhaotainn a bheireadh i ann an dluthas sonruichte ri Breatunn agus ri Roinn na h-Eòrpa. Is e cabhlach nan Ailean a thoisich air tus air maith mor a dheanamh do Chanada, le bhi ’nasgadh na duthcha so le ceanglaichean laidir, daingeann ri Breatunn. Is e duine treubhach, ard-inntinneach, eudmhor a bha ann an Eoghann Ailean. Chaill e fein agus a chuideachd iomadh soitheach smuide. Nam bitheadh iad gealtach bheireadh iad suas gach oidheirp ’us durachd airson soithichean-smuide ’chur air falbh gach seachduin. Chum iad suas am misneach, agus shoirbhich leo fa-dheoidh, gu pailt. Choisinn iad moran airgid le ’m bataichean-smuide, ’s rinn iad euchdan fiachail, foghainteach do Chanada gu leir. Is gle thric a bhitheas daoine ’g radh gur iad bataichean-smuide nan Ailean agus rathad-iaruinn an Stuic An-mhoir(Grand Trunk)a bhuilich air Canada am fath agus an cothrom a b’ fhearr a fhuair i riamh airson a h-ionmhasan a nochdadh do ’n t-saoghal, agus dealas ’us gaisge ’s eud a sgaoileadh am measg a luchd-aiteachaidh thall ’s a bhos.

Is lionmhor na soithichean eireachdail smuide bhuineas do Chanada an diugh, ’s a tha ’tighinn a nios re miosan an t-samhraidh gus a’ Bhaile Rioghail. Is tlachdmhor da rireadh, agus is greadhnach mar an ceudna, an sealladh a chithear ann an acarsaid a Bhaile Rioghail, am feadh a tha amhuinn aluinn Chanada fosgailte, ’s gun sneachd no reothadh. Air a bhliadhna so fein, thainig cuig ceud soitheach-smuide ’s sia-deug bho ’n chuan gus a’ Bhaile Rioghail. Ged a ghleidheas sinn cuimhne gu tainig aireamh de na soithichean-smuide ud uair no dha gus a’ Bhaile Rioghail, aidichidh sinn gu deonach gu bheil malairt Chanada farsuing ’us luachmhor, agus gu bheil cairdeas dluth aice na marsantachd le iomadh cearna de ’n t-saoghal. Tha soithichean-smuide ’thainig a nuas o ’n chuan fharsuing am bliadhna comasach air muillion agus ceathramh muillion tunna de bhathar no de mharsantachd, no de ni air bith eile ’ghiulain.

Tha aobhar aig daoine Halifacs a bhi proiseil gur anns a’ bhaile sin a rugadh Somhairle Cunard, a chuir air chois, maille ri Burns agus Mac Imheir, an cabhlach a’s aille, ’s modha meas ’us cliu, ’s is fhearr fortan, am measg soithichean-smuide ’n t-saoghail. Is ann eadar Iorc Nuadh agus Sasunn a tha na soithichean lurach so ’seoladh. Is ann le cuibhleachan taoibh a bha na soithichean so air tus air an iomairt. Cha ’n ’eil ceann no crioch air gach dichioll, ’us saothair, ’us innleachd a tha daoine ’deanamh. Is ann air an aobhar so, ’thainig crioch air a bhi ’tabhairt spionnaidh ’us tapaidh do bhataichean na smuide le cuibhleachan taoibh. Is ann le bithis(screw)a tha gach soitheach-smuide ’tha ’dol thar a’ chuain a nis air a deifireachadh air a slighe. Tha e ’nis comasach air barrachd maith ’us neirt a thabhairt as an smuid, agus air an aobhar so, tha na soithichean mora air an greasachd ’s air an neartachadh ann an tomhas sonruichte. Tha da bhithis aig gach bata-smuide ’tha ga togail an diugh. Tha na soithichean a’s fhearr a’ triall thairis air cuig ceud agus tri fichead mìle ’s an latha, ’s a losgadh ceithir cheud tunna guail gach latha. Leis an inntinn luath, luasganach a bhuineas duinn anns an linn so, is e iarrtus iomadh neach gu faigheamaid doigh air imeachd thar a’ chuain le luathas ’us deifir ’us modha na tha againn fathast.

Tha luchd-riaghlaidh Chanada car uine fhada ’deanamh dichioll airson bataichean-smuide a’s luaithe na tha againn, fhaotainn eadar Breatunn agus Canada. Tha Canadianaich foghluimte ’dearbhadh nam bitheadh rathaid-iaruinn eadar corp na duthcha ’s Louisburg, agus nam bitheadh soithichean ullamh, gleusda eadar Louisburg—coimhearsnach MHIC-TALLA— ’s Breatunn, gu bitheadh an t-astar eadar an Roinn-Eòrpa agus America mu Thuath air a ghiorrachadh gu mor. Tha dochas aig MAC-TALLA gu teid an t-slighe so ’roghnachadh, agus gu bi comas aig gach Gaidheal a theid a null no ’nall thar a’ chuain eolas a chur air MAC-TALLA, ’s speis ’us meas a nochdadh dha ann an Sidni.

CONA.

RI CHREIC.

FEARANN a bhuineadh do EOSEPH GILLIOS, aig Forks Shidni, mu 7 mile on bhaile, anns a bheil mu cheud acaire. Air a dheagh obrachadh.

FEARANN aigForks Road,mu cheithir mile on bhaile, ri taobh fearann Mhic-Thearlaich, —mu cheud gu leth acaire.

FEARANN a bhuineadh do SHEORAS BOUTILIER, ann an Coxheath, mu thri mile o’n bhaile, anns a bheil mu cheud acaire. Tha e ’na fhearann math, faisg air an rathad-iaruinn, air a dheagh obrachadh, agus tigh us sabhal air.

Prisean agus Dail Reusanta.

Phœbe Brookman.
Sidni, C. B.

SEANN STAMPAICHEAN.

PAIGHIDH mi airgead air seann stampaichean a thainig a mach anns na bliadhnaichean 1851 gu 1870. Fag na stampaichean air na cuibhrigean air an d’ thainig iad; ’s ann mar sin a’s luachmhoire bhitheas iad.

A. McPHAIL,
Orangedale , C. B.
Dec. 9, ’98. 6m.

---

[173]

[Vol . 7. No. 22. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Chaidh fear Seumas Mac Neill, a mhuinntir Bhaoghasdail, a bhàthadh o chionn mios air ais air cladach Cholumbia Bhreatunnach. Chaidh an soitheach air an robh e, an“Kootenay Lake”a bhristeadh. Dh’fhàg e bantrach ann anThorburn N. S.

Tha sgiobair agus meat soithich a mhuinntir Cheap Breatunn, an deigh iad fhéin a chur ann an dragh ann a Halifacs. Reic iad àireamh bharailtean flùir a bh’ aca air bòrd an t-soithich, agus airgead a dhith orra air son beagan fhiach a bh’orra phàigheadh. An deigh dhaibh sin a dheanamh, fhuaireadh a mach nach bu leotha fhéin am flùr a chreic iad, agus chaidh an cur ’san lagh.

Bha na h-Onaraich A. G. Blair, agus W. S. Fielding maille ris an Onarach G. H. Murray, air chuairt ghoirid ann an Ceap Breatunn deireadh na seachdain s’a chaidh. Thainig iad gu Sidni Tuath feasgar Di-haoine far an d’amhairc iad thairis air an laimhrig a thatar a togail aig a bhaile sin, chuir iad an oidhche seachad ann an Sidni, agus Di-satharna thill iad air an ais, a taghal ann am Baddeck air an t-slighe. Chuireadh fàilte mhor air na h-ùaislean ann an Sidni Tuath.

Tha iad ag radh gu bheil dùil aig Prionnsa Wales tigh’n air chuairt do Chanada air an t-samhradh s’a tighinn, ach cha ’n eil fhios fhathast am bheil no nach eil sin fior. Ma thig e, cuirear fàilt’ agus furan air le muinntir na dùthcha so. Bha e ann an Canada roimhe anns a bhliadhna 1860; air an turus sin, dh’ fhosgail e Drochaid Victoria ann am Montreal, agus ma thig e air an t-samhradh s’a tigh’n cuirear mu choinneamh an drochaid cheudna fhosgladh a rithist, oir tha i nise air a h-ùrachadh cho mor ’s gu bheil i mar dhrochaid uir.

Chaidh atharrachadh mor a dheanamh air Drochaid Victoria, air a bhliadhna so. Nuair a chaidh a togail an toiseach bha i air a meas ’na drochaid cho eireachdail ’s cho iongantach ’sa bha air an t-saoghal; ach tha i uaithe sin air a dhol gu mor á fasan. Bha i air a togail air cumadh pioba no bocsa fada, troimh an robh an carbad-smùide a ruith. Bha sin glé mhi-thaitneach do luchd-turuis, oir bhiodh an drochaid dorcha agus ceòthach; a bharrachd air sin fhuaireadh a mach uaithe sin gu ’m biodh drochaid fhosgailte moran na bu làidire agus na b’ aotruime, agus am bliadhna chaìdh sin a dheanamh dhith; tha i nise ’na drochaid briagha da-rireadh. Tha da rathad do charbaid-iaruinn oirre, a bharrachd air rathad do charbad-sràide, agus rathad each us choisichean.

Rinneadh bàthadh muladach ann anGrand River,Di-satharna s’a chaidh. Bha dithis nighean le Gilleasbuìg Camaran comhla ri ’m bràthair, a cluich mu ’n amhainn; agus air do ’n ghille dhol ro fhada mach air an deigh bhrist i fodha. Ruith na h-igheanan a mach gus a shàbhaladh, ach mu ’n d’ rainig iad e brist an deigh fodhpa; chaidh iad troimhpe, agus bha iad air an giùlan air falbh le sruth na h-aimhne. Fhuair an gille e-fhéin a thoirt as an deigh, agus rinn e tir gu sàbhailte. Tha e ’g radh gu ’n d’ fhairich e a pheathraichean air an giùlan air falbh leis an t-sruth direach ri thaobh. Cha d’ fhuaireabh cuirp nan caileagan bochda fhathast. Cha robh an te bu shine dhiubh ach mu dha bhliadhn’ deug a dh’ aois, agus an te a b’ òige eadar deich us aona bliadhn’ deug. Tha co-fhaireachduinn mhor aig na coimhearsnaich ris na pàrantan, a tha nise air am fàgail gun aca dhe ’n teaghlach ach an aon ghille. Chaill iad dithis eile dhe ’n chloinn le tinneas, o chionn beagan bhliadhnaichean air ais.

Thatar ag radh gu bheil e fior gu’n d’ fhuaireadh, air lobhta seann tighe ann aWeymouth , N. S. ,bocsa anns an robh fiach $50 ,000 de bhuinn òir.

Chaidh mu shia fichead us cóig mile barailte de dh’ ùbhlan a chur a null do Bhreatunn air an fhoghar so dh’fhalbh á siorrachdan an iar Nobha Scotia, agus cha robh an sin ach gann leith na bh’ aig muinntir nan siorrachdan sin ri chreic. Bha na h-ùbhlan glé phailt air a bhliadhna so.

A réir na saothair a thatar a buileachadh air mèinnean oir Nobha Scotia, tha luach mor airgeid a tigh’nn asda, —theagamh gu bheil barrachd ’sa tha tigh’nn as a Chlondaic. Ann an Canada air fad, thatar a meas gu’n deachaidh mu fhiach da fhichead muillion dolair de dh’òr a thoirt as an talamh air a bhliadhna so.

Theab an sneachda falbh gu buileach toiseach na seachdain so, ach dh’ fhuirich uiread ’sa rinn bonn math a dh’ fheitheamh air an ath shneachda thigeadh. Shil beagan sneachda air feadh na seachdain, agus leasaich sin na ròidean, air doigh ’s gu bheil coltas orra bhi beagan na’s fhearr mu am na Nollaig na bha dùil aig daoine bhitheadh iad.

Thainig bàs gle aithghearr Di-màirt s’a chaidh air seann duine d’ am b’ ainm Weber a bha fuireach aigSouth Bar.Bha e deanamh deiseil gu tigh’n a stigh do’n bhaile, agus air dha suidhe gu deoch theth a ghabhail mu’n falbhadh e, thuit e marbh. Bha e ann an deagh shlàinte gu beagan mhionaidean mu’n do chaochail e. Bha e ceithir fichead bliadhna ’sa deich a dh’aois.

Tha an sgeul, “Mar a rinn mi m’ fhortan,” a toirt mor-thoileachadh do luchd-leughaidh MHIC-TALLA, mar a bha làn dhùil againn a dheanadh i. Tha i ’na naigheachd a thà air a sgriobhadh cho math, agus air dòigh cho taitneach ’s nach urrainn i gun toileachadh a thoirt do neach sam bith a ghabhas an t-saothair a leughadh. Tha àireamh bheag de na paipearan anns am bheil na caibideilean roimhe so againn fhathast, agus bidh iad air an cur a dh’ ionnsaidh feadhainn a chuireas a dh’ iarraidh MHIC-TALLA as ùr. Cha’n eil sinn an dùil gu mair iad ro fhada, agus is còir dhaibh-san a tha air son an sgeul iomlan a bhi aca cur a dh’ iarraidh a phaipeir gun dàil.

Tha a Bhan-righ a dol a dheanamh ridire de Uilleam C. Domhnnllach am Montreal. Is mac Mr. Dòmhnullach do ’n Onarach Dòmhnull Dòmhnullach, nach maireann, an Eilean a Phrionnsa, agus ogha do’n Chaiptean Iain Dòmhnullach, a shuidhich moran de na Gàidheil ann an sgireachdan Ghlinn-Alladail, Ghlinn-Fionnain, Tracadie, agus Fort Augustus, air Eilean a Phrionnsa. B’e ’n Caiptean Dòmhnullach so ochdamh ceann-feadhna Chloinn Dòmhnuill Ghlinn Alladail, agus bha e ann an aon de na réiseamaidean Gàidhealach a chuir Breatunn a dh’ America nuair a bha na Stàitean a cogadh air son an saorsa. Fhuair Uilleam C. Domhnullach a bhreith us àrach ann an Gleann-Alladail, an Eilean a Phrionnsa. Tha e an deigh saoibhreas mor a dheanamh le factoridh tombaca a tha e ruath o chionn àireamh mhor bhliadhnaichean ann an Montreal. Is duin’ e a tha e gle fhialluidh mu chuid airgeid; tha e ’n deigh roinn mhor a bhuileachadh air oil-thigh Mhic Gill, am Montreal.

Am Bathar a’s Fhearr.
Na Prisean a’s Isle.
GHEIBH THU SIN AIG
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
SIDNI, C. B.
Bathar Tioram, Aodaichean, Amhlan, agus iomadh seorsa bathair nach gabh ainmeachadh an so.
THIG AGUS GHEIBH THU BARGAN.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

AODACH MATH.
Na ’m biodh gach seors’ aodaich coltach ri cheile, bu choma c’aite ’n ceannaicheadh tu e. Ach cha’n ann mar sin a tha. Tha aodach math agus aodach don’ ann. Tha aodaichean g’ an creic an aiteachan nach fhiach an deanamh.

AN DEANAMH.
Ma bhios aodach math air a dhroch dheanamh, cha’n fhearr e na droch aodach. Ma tha thu glic gabh comhairle, agus seachainn an droch aodach ’s an droch dheanamh.

THA AGAINNE
aodaichean matha dhe gach seorsa agus bidh iad air an deanamh gu math. Cha bhi e cumhang no farsuinn; freagraidh e dhut anns gach doigh, agus bidh toileachadh agad ann fhad ’sa mhaireas e.

Niall Mac Fhearghais.

COMHAIRLE.

CUIREADH iadsan a tha measail air sgeulachd mhath 5c. air adhart agus gheibh iad aon de na “Novels” a’s uire, agus litreachas feumail eile. Dean cinnteach as le sgriobhadh trath gu,
BOX 70, Sydney,
Cape Breton, N. S.

THE
DAILY RECORD.
PAIPEAR LAITHEIL
CHEAP BREATUNN.

Air a Chur a Mach a h-Uile Maduinn, ann an Sidni, C. B.

A PHRIS:
Bliadhna, $3 .00
Sia miosan, 1.50
Tri miosan, .75
A PHRIS RI PHAIGHEADH ROMH LAIMH.

Gheibhear anns an “Record” na naigheachdan a’s uire, a tighinn leis an telegraph as gach cearna dhe ’n t-saoghal; naigheachdan an eilein agus na siorrachd; fiosan mu na meinnean ’s mu na soithichean, etc., etc.
’S COIR DHUT A GHABHAIL.

SGRIOBH GU—
JOS . MacDONALD,
Editor and Publisher,
Sydney, C. B.

---

[174]

[Vol . 7. No. 22. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 171.)

Thug Murchadh leis an criathar-cabhrach, agus ràinig e an tobar; ach a h-uile dèur a chuireadh e sa’ chriathar-chabhrach rachadh e troimhe. Thainig feannag os a chionn agus ghlaodh i, “Gòrag, gòrag!”

“Tha thu ceart, fheannag,” arsa Murchadh.

“Crè ruadh ’s còinneach—crè ruadh ’s còinneach,” thuirt an fheannag.

Chuir Murchadh crè ruadh agus còinneach anns a’ chriathar; thug e stigh an t-uisge do ’n bhean-fhuine, agus fhuair e—

Bonnach do ’n ghille-shabhail—boitean do ’n bhó—bainne do ’n chat—cat a shealg lucha—luch a sgrìobadh ime—im a dhol ri casan gadhair—gadhar a ruith féidh—fiadh a shnàmh uisg’ —uisge ’dhol mu chloich—clach a bhleith tuaigh—tuagh a bhuain slait—slat a ghabhail air Mionachaig ’s i ’g itheadh a chuid subh.

Ach an uair a thill Murchadh bha Mionachag an déidh sgàineadh.

TRUSADH A’ CHROTAIL.

LE DONULL MAC CALUM.

A réir gealladh an uachdarain do Chaptain Goblets, chaidh a chroit a thoirt o Chalum Brocair agus a toirt do Phara nam Feadag. Cha luaithe fhuair Para ’chroit na thòisich e air sealg air a làmh féin mar gu’m bu leis féin am mona. Ach cha leigeadh an t-eagal le Lorain no leis a Ghille Bhàn sealltainn ris a mhonadh idir.

Air là bha sin thuirt Para riù— “Cha’n fhaod a bhith fheara gur e gu’m brath mise oirbh tha g’ar cumail o shealg nam fiadh. Nach ’eil mi féin a dol tric gu leòir ann, ’s cha ’n ’eil eagal orm gu’m brath sibh-s’ orm.” “Ceart gu leòir,” deir Lorain, “tha cho math dhuinn ma ta innseadh dhuit gu bheil sinn dol a shealg do ’n Choire-liath seachdain o’n diugh. Bithidh an Captain o’n tigh, fhuair sinn a mach, air an là sin.” “ ’S math a gheibh sibh sin,” deir Para, “tha mise dol o ’n tigh air an là sin cuideachd, agus mar sin bithidh an Coire-liath agaibh dhuibh féin.”

Cha robh na fir cho socharach ’s gu ’n do chreid iad briadhran Phara choir. “Innsidh mi dhuit,” deir Lorain ris a Ghile, “dé a ni sinn. Théid sinn do’n mhona gun teagamh, ach ’s ann a thrusadh crotail a theid sinn.” “Glé cheart,” deir an Gile, “gheibh sinn, mar sin dearbhadh air a’ chùis gun sinn féin a chuir ann an cunnart,”

’N uair a thàinig an là thog na fir ris a Choire-liath. Mu àird fheasgair, ’s iad greis an deigh pocana crotail a lìonadh, fhuair iad iad fein air an cuartachadh ’s air an glacadh le Captain Goblets ’s a chuid ghillean. Cha do shaor am bòideachadh iad gur ann a trusadh crotail air son clò-mòr a dhath o bhi air an toirt air falbh do’n phrìosan. Chaidh na pocan a dhortadh ’s an crotal a leigil leis a ghaoith.

Air là a mhòid chaidh a chùis a chuir air beulabh a bhrithe—“Captain Goblets, ”deir easan, “should be ashamed of treating the poor men in this outrageous manner, for simply being found gathering crottle, which is so needful to them for dying their tweeds, on which they mostly live. ”Chuir sud tàmailt cho mòr air a Chaptain, ’s g’a cheartachadh féin, gu’n d’ thuirt e—“My lord, we had more reason than appears on the surface to believe these men were trespassing in pursuit of game. Let me read you this telegram which I received on the day before we caught them, from my late gamekeeper,Para nam Feadag—“Lorain and Gille Bain will be poaching on Coire-liath to-morrow. ’” “I hope after this, ”deir am brithe, “the Captain will not be so ready to believe every traitor who may happen to inform on his neighbours. ”

Fhuair na fir dhachaidh saor. Ach thuig iad nach robh math dhoibh dol a shealg nam fiadh cho fada ’s bhiodh Para nam Fedaig ’s a choimhearsnachd.

’S e na bh’ aig Para còir air son a dhragh an litir so fhaotainn o’n Chaptain—“Captain T. Goblets, C. K. P, sends no compliments toPara nam Feadag,but he wishes to remind him that the next time he will attempt to make a fool of him he will suffer severely for it. ”

SGEUL MU CHOLUMBUS.

Thachair do’n duin’ ainmeil so ann sa bhliadhna 1504 a bhi air a thilgeadh air falbh, e fein agus a shoithichean, air cladach Jamaica, ionad a fhuair e fein a mach naoi bliadhna roimhe sin. Chaidh a luingis a bhrise gu tur, dh’ éirich na seoladairean ann an ceannairc na aghaidh, a’ bagradh a chur gu bàs; bha na h-Innsineich bhochda, a bha caoimhneil riu sa cheud dol a mach, a nis a’ fàs sgìth dhiubh; agus a’ diultadh tuille lòin a thoirt dhoibh. Thuig Columbus n’an cailleadh na h-Innsineich am meas mòr a bh’ac’ air mar dhuin’ aig an robh eolas thar cuimse, gum fàgadh iad esan agus a dhaoine gu bàsachadh, oir bha e fein agus iadsan gu buileach an earbsa riu arson am beathachaidh. Leis an eolas a bh’aige air an speuraibh bha fios aige gum biodh dubhar air a Ghealaich ann an là no dhà. Chruinnich e muinntir an Eilean m’an cuairt da an là m’an robh an duibhre ri bhith, agus an déigh dha achmhasan a thoirt doibh, arson an giulain d’a thaobh, dh’ innis e dhoibh gun robh esan agus a chuid daoine fo chùram àraidh an Spioraid ghlormhor sin a tha chòmhnuidh air neamh, a chruthaich, agus a tha riaghladh, an t-saoghail. Gun robh esan ann an corruich riu arson mor dhiult iad fòir air-san agus air a dhaoine, d’an robh speis mhòr aig an àrd Spiorad sin. Diolaidh esan oirbhse ur mi-chneasdachd; agus mar dhearbhadh air a chorruich ’nar n-aghaidh, air an oidhche so fein diultaidh a Ghealach a solus, thig duibhre oirre air dhath na fola, agus cha ’n ’eil ’an sin ach toiseach air na breitheanais a bheir e oirbh.

Chuala na h-Innsineich bhochda so le iongantas, gun fhios co dhiubh a chreideadh no nach creideadh iad e. ’Nuair a thòisich an duibhre uidh air uidh ri tighinn air a Ghealaich, ’s a chunnaic iad dath na fola teachd oirre, mar thuirt Columbus, ghlac uamhas mòr iad. Ruith iad le anabharra eagail a dh’ ionnsuidh an taighean còmhnuidh, agus air grad philleadh dhoibh a dh’ ionnsuidh Cholumbuis, luchdaich iad e le teachd-an-tir, agus shleuchd iad sios da, ag asluchadh aìr gun deanadh e eadar-ghuidhe air an Ard Spiorad as an leth. Ghabh Columbus air a bhi air a bhualadh le ’n dian earail, agus gheall e aontachadh le’n iartais. Dh’ fhalbh an dubhar a bh’ air a Ghealaich, agus o’n àm sin cha robh cion lòin air na Spaindich, agus cha chuireadh na h-Innsineich air chor air bith miothlachd orra.

O’n tha an Nollaig ’sa Bhliadhn’ Ur air an turus so a tighinn air an t-Sabaid, tha àrd-riaghladh Chanada an deigh òrdugh a chur a mach ag àithne agus a ceadachadh do dhaoine Di-luain an 26mh, agus Di-luain an 2ra a chumail nan lathaichean saorsa.

LEABHRAICHEAN GAILIG.

Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, leis an Urr. A. Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son a phris ainmichte.

Sgriobh gu—
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney C. B.

Am Feillire.

DESEMBER, 1898.

1 Dior-daoin Bas Raibeart MhicShim 1783
2 Di-haoine Breith Thormaid MhicLeoid D. D. 1783
3 Di-satharna
4 DI-DONAICH 2ra Domhnach na h-Adveint
5 Di-luain Bas Mhic Bheith, 1066
6 Di-mairt
7 Di-ciaduin
8 Dior-daoin Breith Ban-righ Mairi, 1542.
9 Di-haoine
10 Di-satharna Crùnadh Alasdair III, 1214.
11 DI-DONAICH 3ra Domhnach na h-Adveint
12 Di-luain
13 Di-mairt
14 Di-ciaduin Bas Seumas V, 1542.
15 Dior-daoin
16 Di-haoine
17 Di-satharna Fògradh Seumas VII, 1689
18 DI-DONAICH 4mh Domhnach na h-Advent
19 Di-luain
20 Di-mairt
21 Di-ciaduin An latha ’s giorra ’sa bhliadhna 8 u. 36m.
22 Dior-daoin
23 Di-haoine Rugadh Sir Isaac Newton, 1642
24 Di-satharna
25 DI-DONAICH Latha Nollaig.
26 Di-luain
27 Di-mairt
28 Di-ciaduin Feill na Naoidheanan.
29 Dior-daoin
30 Di-haoine
31 Di-satharna A’ Challuinn.

MUTHADH AN T-SOLUIS.

An Cairteal mu dheireadh L. 6, U. 5, M. 52 M
An Solus Ur, L. 13, U. 7, M. 29 M
A’ Cheud Chairteal L. 19, U. 11, M. 8 F
An Solus Lan, L. 27, U. 7, M. 25 M

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Leughaidh,
Leabhraichean Nollaig us Bliadhn’ Uire, &c .

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

AR STOC GEAMHRAIDH.

SLEIGHEACHAN.
Air an deanamh leis a ChanadaCarriage Co.An seòrsa ’s buaine ’s a’s fasanta a tha ’sa mhargadh.

ACUINN.
Lamh-dheante; an seòrsa ’s fhearr

BEIN.
An“Saskatchewan Buffalo. ”

CLUIG agus CUIPICHEAN.
Dhe gach seorsa.

BRATAN-EACH.
Iomadh seòorsa; agus air caochladh phrisean.

Truncaichean, Maileidean, Leabhraichean-poca, Skates, Lamhannan, agus iomadh ni eile a bhios freagarrach mar ghibhtean Nollaig us Bliadhn’ Uire. A phris a’s isle.

F . Falconer & Son,
Sidni, C. B.

THA EARBSA
aig daoine ann am maidsichean Eddy— ’nuair a chi iad an t-ainm air a bhocsa bidh fhios aca gu bheil iad math. Tha seorsachan air an deanamh, agus gheibh thu barrachd fiodha air son do chuid airgeid, agus seorsaichean eile rithist a tha “coltach” ri maidsichean Eddy, ach tha iad gle ao-coltach riutha an am an cur gu feum.

Tha ’n t-ainm so na urras air mathas.

THE
E. B. EDDY Co., Ltd.,
HULL, CANADA.

---

[175]

[Vol . 7. No. 22. p. 7]

FACAL MO PHOSADH.

Fhir tha gu’n phosadh, gur gorach le’m fein thu
’S nighneagan boidheach an comhnuidh gu’n fheum dol,
Togsa do chridhe, oir ’s mithich dhuit eirigh;
’S bean a thoirt dhachadh, chum t-aighearr a mheudach.

Mar is aithne dhuibh uile, tha am posadh na ni urramach, agus ion-miannaichte, air chor agus gu bheil òigridh agus meadhon-aois, ag amharc ris mar ni sonruichte a bheir dhoibh sòlas, agus aoibhneas, nithe nach ’eil bitheanta air am mealtuinn. Gidheadh ’s e thubhairt neach roimhe, “Nuair a phòsas tu bean posaidh tu dragh.” Theiream ris an neach sin, “Gun dragh is saothair cha’n fheudar neach a thoileachadh.” Bha moran anns gach linn aig an robh sùil ri pòsadh agus nach do phòs riamh. Bha cuid duibh sin a bha cho romhor dhiubh fein, agus nach gabhadh iad ach marcaichean, gidheadh cha ’n fhaigheadh iad na marcaichean, agus bho ’n a bha iad a sealltuinn sios air na coisichean, b’e an crannchur, am beatha a chaitheadh aineolach air seòlasan agus dolasan an dream tha pòsda.

Ach ’s e mo bharail nach robh moran riamh ann nach feudadh posadh oir, “Fhuair Dòmhall Dall bean.” Theagamh gu ’m bu mhiann leis an leughadair fios a bhi aige ciod i a bhean a fhuair Domhall Dall so; bha tri traithean a dh’ àirde innte, agus b’ ionnan a leud, bha na brogan a bha i cosd cho mor gu’n cumadh gach aon diubh sac mòine, bha sròn orra anns an robh faisge air leth-traoidh a dh’ fhad, agus bhiodh an dara fiacail aice a brosnachadh an teine, agus an te eile a fosgladh an doruis, agus a bhi nis aithghearra, bu cho-ro-uamhasach an aghaidh a bh’ aice ’s gum b’ eigin di poca-bola a chur mu ceann, an uair a bhiodh i dol o’n tigh, air eagal gu ’n cuireadh i barra-chinn air neach sam bith a dh’ fheudadh coinneachadh rithe air an t-slighe.

A chum gu ’m pòsadh na h-uile m’ an teid a chuid is fearr d’ an laithean seachad, ’s e mar bu còir a bhi air a dheanamh, agus mar a tha sinn a’ creidsinn a nithear gun dàil, na h-uile fear a ruigeas dà fhichead bliadhna a dh’ aois, théid cis a leagadh air, a chum gach maighdean nach d’ fhuair fear a chumail mar mhnaithean-uaisle ré uile laithean am beatha. Uime sin thusa tha gu’n phosadh dean cabhag, agus faigh bean, mu ’n eigin duit t-airgead a chosd ri maighdeannan nach aithne dhuit.

J. E. EISAN.
PIANOS AGUS ORGAIN.
AN SEORSA ’S FHEARR A THATAR A CREIC.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, C. B.

BATHAR CRUAIDH.

Tha mi a nise ’cumail Bathar cruaidh dhe gach seorsa, agus ma tha Sabh Tuagh, Locair, Glas, Sgian, no Tairnean a dhith ort, feuch gu ’n taghal thu orm. Tha mi, mar a b’ abhaist, a’ creic Pant, Olla, Varnish , Putty,Glaine, Paipear-balla agus gach ni eile air son do thigh a dheanamh seasgair agus briagha. Tha mi ’creic gach ni gle shaor.

Aonghas Mac Leoid,
SIDNI, C. B.

’NUAIR THEID THU ’BHADDECK
TAGHAIL AN STOR
Albert I. Hart.
Tha stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.

Bathar Tioram,
Bathar Cruaidh,
Amhlan,
Aodaichean,
Caiseart, Adan,
Curraichdean,
Agus iomadh ni eile.

An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
Stewartdale , C. B.

CLOTH, DROGAID,
AGUS
Plaideachan “EUREKA.”

Mu dheich air fhichead seorsa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a ghabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige no sgriobh uige.

DH’ IARRAMAID AIR
NA GAIDHEIL
’s air muinntir eile a tha air son“Typewriter”a cheannach, iad a dh’ fheuchainn na
Blickensderfer No. 5,
mu ’n ceannaich iad seorsa sam bith eile. A phris, $35 .
Tha seorsachan eile againn cuideachd.
CREELMAN BROS.,
TYPEWRITER CO.
15 Adelaide St. East,
TORONTO, ONT.

C. H. HARRINGTON & CO.
Na Marsantan a’s Fhaide tha Deanamh Gnothuich ann an Sidni.

THA IAD A’ CREIC
Flur, Min, agus Amhlan;
Brogan, Botuinnean, Rubbers;
Soithichean Glaine agus Creadha;
na ’s saoire na gheibhear iad aig marsanta sam bith eile ’sa bhaile.

“SALADA TEA, ”
Na Puinnd ’s na Leth-Phuinnd; an ti a’s fhearr a tha ’n Ceap Breatunn air a phris.

GHEIBH THU
AN TI
A’s fhearr ’sa Mhargadh.

NA BROGAN
A’s Fhaide Mhaireas.

AIG
TORMAD DOMHNULLACH,
SIDNI, C. B.

Brogan matha air 75c. agus 90c
Deiseachan o $3 .50 gu $9 .50
Triubhsairean air 90c

TORMAD DOMHNULLACH.

AN T-AITE
ANNS AN CEANNAICH THU
Suic agus
Iaruinn Cruinn,
Creamers,
Soithichean Bainne,
Airneis-taighe,
Stobhaichean,
Flur, Min etc., etc.
AN STOR AIG
Isaac Greenwell,
SIDNI, C. B.

UISDEAN ROS, LL. B.
Fear-Tagraidh, Notair, &c .
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, C. B.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
FEAR-TAGRAIDH, COMHAIRLICHE, NOTAIR, &c .
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, C.B.

J . S. BROOKMAN, M. D. ,
LIGHICHE.
OIFIS: Na Thigh-comhnuidh air Sraid Shearlot.
SIDNI, C. B

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00, a reir an aodaich.

Cloth Chowes,
Cloth Chlondaic,
Clothan Canadach, Albannach agus Sasunnach.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

Niall Mac Coinnich,
Sidni, C, B.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Floiri Nic Fhionghain
a’ cumail gach seorsa comhdach cinn a bhios na mnathan a’ cosg.

ADAN,
BONAIDEAN,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN,
GEUGAN.

agus moran de nithean eile nach gabh ainmeachadh an so. Ma cheannaicheas tu ad no bonaid uaithe, bidh iad air an deagh dheanamh, agus saor gu leor.

FEUCH GU’N TAGHAIL THU.

---

[176]

[Vol . 7. No. 22. p. 8]

Na Laithean a Dh’aom.

LEIS AN DOTAIR MAC LACHLUINN.

Tha na siantan air caochladh,
Tha ’n saoghal fo sprochd,
Chuir an doineann fhuar, fhiadhaich,
An ianlaidh ’n an tosd;
Tha sneachda tròm, dòmhail
A’ comhdach nam beann,
A’ lionadh nan glacan,
’S a’ tacadh nan allt;
’S mise ’feitheamh an aisig
Aig carraig a’ chaoil,
Ri smaointean air àbhachd
Nan làithean a dh’aom.

Ann an làithean ar n-òige
Dol ’n còmhdhail an t-sluaigh,
Cha sheall sinn ach faoin
Air mar dh’ aomas iad uainn;
Cha tig e ’n ar smaointean
Cho goirid ’s tha ’n dàil,
Gus am brùchd oirnn gach leòn
Ni ar lùbadh gu làr,
Gun chùram gun eislein,
Aig teumadh air taobh,
Air làithean a’ snàg uainn
Gun àireamh air aon.

’N uair a luidheas an aois oìrnn
’S a dh’ aognas ar snuadh,
Ar ciabh ’dol ’an tuinead,
Agus smal air ar gruaidh,
Bith’dh teugmhail nan còmhlan
A’ comhradh gu truagh,
Agus càirdean ar n-oige
Air sòmhladh ’s an uaigh;
’S ann an sin bhios ar cridhe
Làn mulaid ’us gaoid,
Ri smaointean air àbhachd
Nan làithean a dh’ aom.

O! Ard-Righ na cruinne,
Ceann-uidhe ar dùil,
Air an t-sneachda fhliuch fhionnar
Dhuit a lùbas mi glun;
’S guidheam ortsa gu ’n òrduich
Thu dhomhsa gu glic,
’Bhi ’cuimhneachadh d’ òrduigh
Gu h-umhal ’s gu tric;
Chum ’nuair chriochnaicheas m’ astar
Ann an glacaibh an Aoig,
Nach cuimhnich thu m’ fhàilinn
Anns na laithean a dh’ aom.

Tuireadh a Bhaidsileir.

Gur a mise tha gu tùrsach
’S mi na ’m aonar ’s an àiridh,
Tha mo chiabh air fas aotrom,
’S cuid ’s an tiurra dhi bànadh;
Cha do thriall i le aois bhuam,
Ach a sguradh ’s a caradh;
’S mor gum b’ fhearr a bhi ’n Cuba,
Na gun mhnaoi agad lamh riut,
D’ an ghnàth tha ceart.

’S iomadh bliadhna bha dùil-a’ m
’Nuair a dhlùth’inn a ghraiseach,
’Deis a bhualaidh gu faodainn
Amharc dlùth feadh na nàbachd;
’S iomadh te thug mi gaol di,
Ged a chum mi bho chàch sid;
Tha iad uile— ’se chiùrr mi—
’N acfhuinn dhùbailt aig garlaoich,
Gu bràth fodh ghlais.

Ach na ’m aghaidh chaidh cùisean
Cha do thionndaidh mar b’ àill leam,
’N uair a reic mi mo shaothair
Fhuair e cùiltean gun àireamh.
Rinn mi m’ inntinn a chùnntais,
’S cha bhiodh punnd ann do Mhaireig;
Thainig Ailean an taobh so,
’S thug an slaodaire grannda
Le fàin’ i as.

Ged a tha mi na ’m aonar
’S mi gun chùram, gun phàisdean,
Chi mi cuid aig ’eil grùnn diu
Tigh’nn tromh’n t-saoghal gun fhàillean.
Tigh’nn ’san fheasgar bho ’n saothair
Gu ’m bi aoidh air an fhàrdaich;
Cupan blath a bhios cùbhraidh,
’S anns gach aogas bi gràdh dha.
Bi àgh ann ’s flath.

Anns a mhaduinn ’n àm dùsgadh
’S a theid smùid ’s a’ chnap-phraisich,
E cho ruadh ris an t-snaoisean,
’S cian bho ’n chaochail e àileachd.
Tha phoit-thi ’s i as m’ aonais
’S mi ri tionndadh ’s gach àite,
Rinn ’s anovenmi ’faotainn
’S i air maoladh ’s gun mhas innt’.
De fàth toirt as?

’Nuair a nigh mi le dichioll
Cupa, trinnseir ’us sàsair,
Cha robh breid anns an tir dhomh
Bheir a lidh dhiu a dh’ fhàg mi;
Ach a bhròg rinn mi fhuasgladh
’S i ri tuasaid nach b’ abhaist,
Beic neònach na ’m ghluasad,
’S fhuair mi ’n uair sin fodh’ m’ shail e,
’S e àillidh, tais.

Bha mi nighe mo léine
’S mi ri speuradh ’sa Ghàilig;
Cha robh siabann ag éiridh,
Ged an dé bha e làmh rium.
’Nuair a fhuair mi bhi réidh dhi
’S mi ’ga gréidheadh ’s a’ ghàradh,
Bha mo chuimhseas ag éigheach,
“B’ fhearr a h-eugas mar bha i
Ma ’n d’ fhuair i mach.”

Bha mi fuinne Di-haoine
Bho ’n bha duil-a’ m ri partie,
Rinn mi dòrlach math taoiseadh
’S mi ga thionndadh ’san àmhainn;
Ach a tuar cha robh caochladh,
I cho slaobach ’s gun tath innt;
’N cuir a shron orra ’n cu dhomh,
Ged a chum mi gun chàil e.
De dh’ fhag mi as?

Ach na ’m faiceadh sibh m’ ùrlar,
’M brat sùghmhor a dh’ fhàs air;
Dh’ fhàs e reamhar ri ùine,
’S iomadh ùillidh a thràigh e.
Tha e feumach a sgùradh,
Ghabhadh ioghnadh a chlàraibh;
Na ’m biodh baslach na bhùrn air
Dhianainn aotrom a stàireachd,
Ach fhàgail geal.

C’uim a dh’ innseas mi ’n còrr dhuibh,
Ged as leòr e na dh’ fhàg mi;
’S dòcha dhuibhse gur spòrs e,
Ach dhòmhsa gur bàs e.
’Se bhi so gun neach còmhl’ rium
Dhùisgeas còmhradh na gàire,
’S ged a sheinninn ann òran
A ni sòlas, na radh rium:
Gur luainach math.

Ach ni mi goireasan fhaotainn,
Cha bhi ùine na dàil ann;
Gheibh mi cathraichean ’s uirneis,
’S anns gach aon diu bi sgàthan.
Ni mi ’n dubhan a bhiathadh,
’S theid mi dh’ iasgach a maireach,
’S ma gheibh mi na ’s miann leam
Theid mi dh’ iarraidh an fhàine;
’S gu ’n gearr mi ’n t-slat.

’S bheirinn comhairle daonnan
Air gach aon tha mar tha mi:
Fhad ’s bhios òig’ air an giùlan,
Caileag chaomh fhaighinn làmh riu.
’Nuair thig feasgar an ùine,
’S nach bi luth anns a ghairdean;
Gu ’m bi planntaichean maoth ann,
Bheir le cùram a lamh dhaibh
Gu ’n tarr iad as.

S. N. MAC FHIONGHAIN.
Moosomin , N. W. T.

AN DA LEIGHEAS
AGUS
K . D. C. PILLS
Leighsidh iad an da Eucail Mhor
CION-CNAMHAIDH
agus TEANNTACHD.
Cuir a dh’ iarraidh sampuill us teisteannas.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia.
agus
127 State St., Boston Mass.

MAC-TALLA.

“Gu ma fada beo a’ Ghailig.”

“Lean gu dluth ri cliu do shinnsir.”

Cha bu choir do Ghaidheal sam bith a bhi as Aonais.

DO DHLEASANAS.
A bhi gabhail MHIC-TALLA.
A bhi leughadh MHIC-TALLA.
A bhi pàigheadh MHIC-TALLA.
A bhi feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail a chur ’na rathad.

An aon phaipear Gailig a tha air ur-uachdar an domhan.

Cha robh a leithid ann roimhe, ’s cha ’n eil a leithid eile ri fhaotainn fhathast.

Is Gailig gu h-iomlan e. Tha e tigh’n a mach uair ’san t-seachdain. Innsidh e naigheachdan na duthcha agus an saoghal dhut.

Bheir e dhut seanachasan taitneach air an am a ta lathair; bheir e dhut sgeulachdan agus eachdraidhean air na h-amannan a dh’ fhalbh.

A bharrachd air sin bheir e dhut o am gu am: bardachd, litrichean agus iomadh ni eile a thaitneas riut, agus a bhios a chum buannachd do t’ inntinn.

Tha aireamh de sgriobhadairean matha Gailig a’ sgriobhadh gu daonnan dha, agus tha iad lan chomasach air leughadh taitneach a chumail ri sean agus og.

Is abhaist do dhaoine ’nuair a bhios iad a’ creic ni nach bi a leithid aig neach sam bith eile, a bhi ’cur pris ard ’na cheann; ach cha ’n eil MAC-TALLA ’deanamh sin idir. Tha e air son cothrom a thoirt do na Gaidheil, sean agus og, air an cainnt fhein ionnsachadh ’sa chumail suas, agus uime sin cha ’n eil e cosg d’a luchd-gabhail ach

DOLAR ’SA BHLIADHNA.