---

[201]

[Vol . 7. No. 26. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, IANUARAIDH 20, 1899. No. 26.

MAR A RINN MI M’ FHORTAN.

CAIB. X.

SGEULACHDAN US ORAIN.

Mu ’n do dhealaich Mòrag is Seumas ri chéile, bha spòrs gu leòr aca air shàillibh mar a thachair do Dhomhull. Cha robh sìon a dhùil aig Domhull fhad ’s a bha e aig a’ bhanais nach i Mòrag a bha comhladh ris a’ dannsa, agus a’ comhradh ris ann an oisinn an t-sabhail. Dh’ aithnich Màireag gu ’m b’ ann mar sid a bha, agus thug i a ceart aire nach cuireadh i as a bharail e. Bha i iomadh uair an dùil nach rachadh aice air cumail air a gàire. Cha robh i an toiseach a’ tuigsinn ciod a bha ’na bheachd idir. Ach leig i leis a dhol air aghart air son spòrs dhi fhein.

“Cha b’ e Domhull fhein bu lugha a rinn de ghàireachdaich an uair a thuig e mar a bha cùisean. Bha e glé thoilichte a chionn gu ’n do ghabh e as làimh bruidhinn ri Mòraig air son Sheumais. Bha e ag aideachadh gu saor nach robh de mhisnich aige na dh’ iarradh Màireag ri pòsadh. Ged nach d’ iarr e i oidhche na bainnse, fhuair e misneach o ’n chomhradh a bh’ eatorra anns an t-sabhal gus a h-iarraidh mu ’n d’ thàinig deireadh na seachdain.

“Gu sgeula goirid a dheanamh dhe na bheil romham dhe ’n naigheachd, foghnaidh dhomh a ràdh, gu ’n do phòs Domhull Màireag air a’ cheart fheasgar air an do phòs Seumas Mòrag. Rinneadh banais mhòr, éibhinn, aighearach dhaibh; agus dhealaich mise riutha.”

Dh’ éisd sinn uile le mòr aire ris an sgeula so a dh’ aithris fear an taighe. An uair a chaidh am fear a bha ’riarachadh an drama mu ’n cuairt an t-seòmair leis a’ bhotul, agus a dh’ òl gach aon a thogair na thàinig riutha dhe ’n dram, ghabh fior Ghàidheal còir dhe na bh’ anns a’ chuideachd an dà oran a leanas:—

Mi ’nam shuidh air an tullaich,
Fo mhulad ’s fo leònadh.

Hug òirionn ò ro bha hò,
Nighean donn bhòidheach,
Hug òirionn ò ro bha hò.

Gu ’m bheil m’ aigneadh fo bhuaireas;
Theich mo shuaimhneas ’s mo shòlas.

O’n là ’chuala mi ’n sgeula,
Gu ’n do thréig thu ri m’ bheò mi.

Is iomadh comhradh ciùin, taitneach,
A bhiodh againn ’nar n-òige;

Ann an gleannan an fhàsaich,
Is àiridh na mòintich.

’Cur na spréidhe do ’n bhuailidh,
Far ’m bu luath guth na smeòraich.

Bu bheag a shaoilinn an uair sin
Nach bu bhuan do ghaol dhomhsa.

Cia mar ’chaochail do nàdar,
Cha ’n ’eil stàth a bhith ’feòrach.

Dh’ éirich dhutsa mar ’dh’ éirich
’Dh’ iomadh té dhe do sheòrsa.

Chuir thu cùl ri fear falamh,
Agus lean thu fear stòrais.

Ged tha stòras ’na mhealladh,
’S dòch’ nach lean e ri d’ bheò riut.

’S tric a dh’ fhalbh e ’na dheannaibh
Gun aon bheannachd ’na chomhdhail.

C’ar son a dheanadh tu suas
Ri fear uaibhreach, làn mòrchuis?

Oigear spaideil, faoin, luaineach,
Do ’m bu dual a bhith gòrach.

Fear a dh’ òladh ’s nach pàigheadh
Ged is stràiceil aig bòrd e.

Rinn thu roghainn de ’n diùdhaidh—
Fear gun chliù le chuid stòrais.

Bha thu banail, ciùin, beusach,
Thar gach té dhe m’ luchd-eòlais.

Thug mi gaol dhut nach fàilnich
Gus an càirear fo ’n fhòd mi.

Ged a chuir thu do chùl rium,
’S e mo dhùrachd ri m’ bheò dhut;

Saoghal fada gun mhi-ghean,
Sonas, sìth, agua sòlas.

Tha fonn anabarrach drùighteach, tiamhaidh air an òran so, agus chòrd e cho math ris gach aon a bh’ anns a’ chuideachd ’s nach leigeadh iad fois do ’n duine chòir a ghabh e gus an do ghabh e fear eile. So ma ta, an dara h-òran a ghabh e, agus mur b’ e a b’ fhearr a chòrd ruinn, cha b’ e dad bu mhiosa:—

Gur e mise tha brònach
Anns a’ bhothan ’nam ònar,
’S mi gun charaide beò a
Ni leam comhnadh ’nam éiginn.

Hò ù horò hùo,
Hì ù horò éileadh,
Hò ù horò hùo.

Dh’ fhalbh mo shùgradh ’s mo mhànran;
Dh’ fhalbh mo ghean ’s mo cheòl-gaire;
Dh’ fhalbh mo mhaise ’s mo shlàinte;
’S gu là bhràth bidh mi deurach.

Bha mi roimhe ’nam ghruagaich,
Aotrom, aighearach, uallach,
Cridheil, sunndach, gun ghruaman,
’S na mo ghluasad, deadh-bheusach.

Chuir mi eòlas air òigfhear,
A bha dealbhach, deas, bòidheach;
Bha e tlachdar ’na chomhradh;
’S cha robh fòtus fo ’léinidh.

Thug mi gaol dha nach fàilnich
Gus an coinnich am bàs mi;
B’ e mo shòlas gach là a
Bhith ri mànran ri m’ fheudail.

Ged a bha mi gun stòras,
’S gun mo spréidh air a’ mhòintich,
Thug e gealladh mo phòsadh;
’S bha sinn còrdte le chéile.

Ach bha ’chàirdean an gruaim rium,
’Chionn nach robh mi o uaislean,
’S mi gun spréidh air na buailtean;
’S chum iad uamsa mo chéile.

Phòs e cailleach dhubh, ghrànda,
Uaibhreach, mhòrchuiseach, stàtail;
O’n bha òr is taigh àrd aic’,
Crodh am bàthaich ’s air sléibhtean.

Bhuail an t-aithreachas tràth e;
Chaill e ’ghean ’s a cheòl-gaire;
Chaill e ’mhaise ’s a shlàinte;
’S tha e ’n dràst’ air bheag feuma.

Dh’ aindeoin stòras na caillich;
Tha e brònach, neo-gheanail,
O’n a thréig e ’cheud leannan;
’S cha dean aithreachas feum dha.

Bheirinn comhairl’ air òigfhear;
’Nuair ’bhiodh dùil aige pòsadh,
Gun e threigsinn na h-òige,
Dh’ aindeoin òr na té léithe.

Bheirinn comhairl’ air gruagaich,
Fhad ’s a bhitheadh i uallach,
Gun i thoirt a gaol buan a
Dh’ fhear ’bhiodh suarach m’a tréigsinn.

Bheirinn comhairl’ air caileig;
Ged a bhitheadh i falamh,
Gun i thoirt a gaol falaich
’Dh’ fhear a mhealladh ’na dhéigh i.

Ghabh fear no dithis òran Bheurla, ach cha ’n ’eil a h-aon dhiubh air chuimhne agam an diugh; agus ged a bhitheadh, cha bhiodh aobhar dhomh iomradh a thoirt orra.

Ghabh Gàidheal eile dhe na bh’ anns a’ chuideachd dà oran eile. Tha beagan eachdraidh an co-cheangal ris an dà òran so, agus mur bi i air a h-aithris cha tuigear ceart na h-òrain.

O chionn ceud gu leith bliadhna, an uair a bha Prionnsa Tearlach a’ tagradh còir air crùn na rioghachd, bha mòran de throimh a chéile ann am measg nan Gàidheal. Ged a bha cuid mhòr dhiubh air a thaobh, bha cuid eile ’na aghaidh. Cha b’e mhàin gu ’n robh aon earrann dhe ’n dùthaich an aghaidh a’ Phrionnsa an uair a bha earrann eile air a thaobh; ach bha teaghlaichean, agus eadhoin fir agus an cuid mhnathan gu tur an aghaidh a chéile air a shàillibh. Bu tric a gheibhteadh fear an taighe ag obair gu làidir air taobh Righ Deòrsa, an uair a bha bean an taighe a’ deanamh na b’ urrainn i a chum gach cuideachadh a dheanamh leis na daoine a bha air taobh a’ Phrionnsa.

Thachair gu ’n robh duine àraidh ann a bha glé theith an aghaidh a’ Phrionnsa, agus air taobh Righ Deòrsa. Bha bean an duine so a cheart cho teann ’s cho teith air taobh a’ Phrionnsa, agus nan daoine a bha seasamh air a thaobh. Mar a dh’ fhaodadh fios a bhith aig na h-uile, an uair a chaidh blàr Chùil-fhodair an aghaidh a’ Phrionnsa, bha e fhein agus na cinn-fheadhna a sheas air a thaobh, fo ’n choill. Cha robh aca ach a bhith ’g am falach fhein mar a b’ fhearr a dh’ fhaodadh iad. Bha bràthair na mnà aig an duine so ’na aon dhe na cinn-fheadhna a sheas air taobh a’ Phrionnsa. An uair a bha e fo ’n choill, cha robh ni bu nàdarra dha na bhith ’gabhail fasgaidh agus tearmuinn ann an taigh a pheathar. Ach cha ’n fhaodadh e bhith ann le fios a fir-phòsda. Air a shon sin bhiodh e tighinn ann cho tric ’s a dh’ fhaodadh e. Bha amhrus aig fear an taighe gu ’n robh fear éiginn a’ tathaich an taighe, a thaobh gu ’n robh e faicinn iomadh nì a bha ’toirt air sin a chreidsinn. Ge b’ e co rinn an t-òran, rinneadh e mar gu ’m b’ e comhradh a bhiodh ann a bha eadar am fear ’s a bhean. So agaibh na tha air chuimhne agamsa dheth. Is fhad o ’n a chuala mi e aig mo sheanamhair. Agus gu cinnteach ceart bu mhath a ghabhadh i e. Tha cuimhne math agam air an fhonn a bh’ air an òran mar an ceudna.

Thainig fear an taighe dhachaidh,
’S ann dhachaidh gu ’n d’ thainig;
Fhuair e geòla air a’ chladach;
“Na ciod e chuir ann i?
Ciod e chuireadh idir ann i
Gun fhiosrachadh dhomhsa?”
“Amadain, amadain!
Tha ’n doille ri d’ bheò ort;
Cha ’n ’eil an sin ach cuman bleodhain
Thug mo mhàthair dhomhsa.”
“Cuman bleodhain!” ars’ esan.
“ 'Cuman bleodhain,” ars’ ise.
“Is iomadh àite ’shiubhail mi,
’S a liuthad àite ’dh’ fhalbh mi;
Ach taoman aig cuman bleodhain,
Cha ’n fhaca mi riamh e
Gu ’n d’ ràinig mi so!”

Thàinig fear an taighe dhachaidh,
’S ann dhachaidh gu ’n d’ thàinig;
Fhuair e each ri taobh an doruis;
“Na ciod e chuir ann e?
Ciod e chuireadh idir ann e
Gun fhiosrachadh dhomhsa?”
“Amadain, amadain!
Tha ’n doille ri d’ bheò ort;
Cha ’n ’eil an sin ach bò laoigh
A thug mo mhàthair dhomhsa.”
“Bò laoigh!” ars’ esan.
“Bo laoigh,” ars’ ise.
“Is iomadh àite ’shiubhail mi,
’S a liuthad àite ’dh’ fhalbh mi;
Ach diollaid air bò laoigh,
Cha ’n fhaca mi riamh e
Gu ’n d’ ràinig mi so!”

Thàinig fear an taighe dhachaidh,
’S ann dhachaidh gu ’n d’ thàinig;

---

[202]

[Vol . 7. No. 26. p. 2]

Fhuair e gunna ’n taobh an taighe;
“Na ciod e ’chuir ann e?
Ciod e ’chuireadh idir ann e
Gun fhiosrachadh dhomhsa?”
“Amadain, amadain!
Tha ’n doille ri d’ bheò ort;
Cha ’n ’eil an sin ach maide-gradain,
Thug mo mhàthair dhomhsa.”
“Maide-gradain!” ars’ esan.
“Maide-gradain,” ars’ ise.
Is iomadh àite ’shiubhail mi,
’S a liuthad àite ’dh’ fhalbh mi;
Ach gleus gunn’ air maide-gradain,
Cha ’n fhaca mi riamh e
Gu ’n d’ ràinig mi so!”

Thàinig fear an taighe dhachaidh,
’S ann dhachaidh gu ’n d’ thàinig;
Fhuair e firionnach ’san leabaidh;
“Na ciod e chuir ann e?
Ciod e chuireadh idir ann e
Gun fhiosrachadh dhomhsa?”
“Amadain, amadain!
Tha ’n doille ri d’ bheò ort;
Cha ’n ’eil an sin ach leanabh beag
A thug mo mhàthair dhomhsa.”
“Leanabh beag!” ars’ esan.
“Leanabh beag,” ars’ ise.
“Is iomadh àite ’shiubhail mi,
’S a liuthad àite dh’ fhalbh mi;
Ach feusag air leanabh beag,
Cha ’n fhaca mi riamh e
Gu ’n d’ ràinig mi so!”

(Ri leantuinn.)

ROB RUADH MAC-GRIOGAIR.

LE LACHUINN MAC GILLEAIN.

Bu mhac Rob Ruadh do Dhònull Mac Griogair, de theaghlach agus de thigh Ghleanngoill, còirneal ann an arm an Righ. B’i ’mhàthair nighean Fir Dhuneabhais—ban-Chaimbeulach mheasail, urramach, eireachdail. Anns an àm so, mar tha fios aig an t-saoghal bha na Griogaraich fo chruaidh fhòirneart. Bha iad air an cunntas air chùl lagha. Bha iad air an ruagadh bho bheinn gu srath, ’s bho shrath gu beinn, le coin-dhubha ’s le gunnachan, mar na cearcan-tomain; air chor ’s nach robh tighinn beò aca—nì ’thug air iomad dhiùbh an sloinneadh ’àicheadh. Chuir Rìgh Seumas a mach achd, gach mac màthair dhiubh ’sgrios le claidheamh ’s le teine. Cha ’n e so amhàin, ach chaidh duais mhòr a thairgse do gach neach a bheireadh ceann Griogaraich do Dhuneidin; air chor ’s gu ’n robh iad a’ toirt nan ceann dhiùbh, cha ’n e amhàin ’nan cadal ’s ’nan dùsgadh, ach ’gan togail an deigh an adhlaic, agus a’ toirt an cinn air dà thaobh eich a dh’ionnsuidh an Rìgh!

Theagamh gum faraid an leughadair “C’arson a bha so? Nam biodh iad neo-chiontach, cha bhiodh sin mar sin.” Freagram, ’si mo bharail féin nach robh iad ni bu mhiosa na’n coimhearsnaich; ach bha iad treun, àrd-inntinneach, agus àrdanach, agus thog so gamhlas dhoibh. Mar dhearbhadh gu ’n d’ fhuair iad ana-cothrom, tha fios againn, ’nuair thainig Clann-Iain Ghlinn-comhann, anns a’ bhliadhna 1588, gu Gleann-Artnidh, monadh-frìth’ a bhuineadh do ’n Rìgh ’s a leagadh iad fiadh agus earba no dhà, rug an cileadair orra, ’s gheàrr e dhiùbh na cluasan! Ghabh na h-òganaich a leithid do thàmailt as a so, ’s nach luaithe ràinig iad Gleann-comhann na thainig iad air an ais le laoich eile de’n cinneadh, ’s a thug iad an ceann bhàrr an fhir a rinn so (Drummond). An deigh an ceann a thoirt dheth, chaidh iad leis gu tigh a pheathar, bean Ardbhòrlaich. Chuir iad air a’ bhòrd m’a coinneamh e, ’s mir arain ’na bheul. Na dheigh so thug iad e gu Balchuidir, far an robh an càirdean Griogarach. ’Nuair chual’ na Griogaraich mar bhà, chuir gach fear a làmh air a’ cheann-gun-cholainn, agus thug iad mionnan gu ’n seasadh iad na Dònullaich, thigeadh mar thoilicheadh. Fhuair an Rìgh brath mar thachair, agus b’ ann air na Griogaraich a thuit an cionta! Tha fhios againn, air àm eile, ’nuair thainig Colquhoun, triath Luis, orra ann an Gleann-Fruain le ceithrar m ’an aon, chum gach mac màthar dhiubh a mhort, ’s a mharbh na Griogaraich còrr ’us dà cheud dhiubh, gur h-ann air na Griogaraich a thuit an cionta. A dh’ aon fhocal, chaidh na bregan ’innse d’an Righ, agus bha e cho socharach ’s gu ’n do chreid e iad. Cha robh treubh no fine ann Gàidhealtachd na h-Alba bu rioghaile, agus bu diriche, na na Griogaraich; ach chuir ceilg agus carachd, agus gamhlas as dhoibh!

Cha robh ni air bith ri chomharrachadh air Rob Ruadh fad làithean ’òige, ach gu’n robh e garbh-chnàmhach, gaoisneach, feum-sgailte, cruadalach. Bha e socrach, ciallach, deagh-nàdurach, gus an rachadh a thogail, ach ’nuair rachadh, chuireadh sealladh a shùil crith air gealtair. Bha ’ghàirdeanan comharraichte fada, agus cha robh fear-claidheamh d’a aois anns an rioghachd a bheireadh bàrr air. Bha aon rud ’na ghiùlan a thug na coimhearsnaich fainear— ’se sin, bha gach ceathramh gu beagni, de àrd bhàrdachd a dhùthcha aige air mheodhair. Chaitheamh e latha samhraidh a’ dearcadh air mòrachd nam beann, am baidean ceò a’snàmh air an uchd, agus aisling nam fiadh ’nan ceann—air coire domhainn, ùldaidh, craobh-sgàileach—air a’ chuan mhòr, le stuaghan ceigeineach cromhileach—no air an lochan chiùin, mar fhairge ghlainne, far am biodh na bric ri plubraich, a’ ceapadh chuileag le ’n cambheul. Dh’fhàs inntinn Raib mòr le bi mar so a’ bheachdachadh air oibre mòr a’ chruthachaidh, anns a’ bheil Dia ra’ fhaicinn; ach mar biodh ’inntinn nàdurra mòr, cha ghabhadh e suim dhiubh.

Mòr agus àrd mar bha inntinn Raib cha ’n fhac e bealach air a shon ach an tuathanachd. Ghabh e, ’nuair thainig e gu duineadas, gabhail fhearainn ann am Balchuidir, an siorramachd Pheairt, far na shoirbhich e gu ’mhiann fad iomadh bliadhna. Mu dheireadh cha robh a bhi beò aige, le mèirlich a bha ’tighinn bho ’n taobh tuath, ’s a goid a spréidhe feadh na h-oidhche, gus am b’ éigin da buidheann daoine ’thogail, ’s e féin a chur air an ceann, a dhion ’s a ghéidheadh a chodach.

Mu ’n àm so, thainig buidheann na h-uile ceum á siorramachd Rois, agus shlad iad leò cùig-bà-deug bho ghabhail Finlàrig. Chaidh fios a thoirt do Rob mar thachair. Sheinn e ’fhìdeag. Fhreagair a dhà-laoch-deug, agus air tòir nan creachadairean ghabh iad. Choisich iad dà latha agus oidhche, eadar monadh ’us fiorair, mu ’n d’ fhuair iad a bhrath orra ach lorgan a’ chruidh. Rug an treas oidhch’ orra air criochaibh Bhàideanach, monadh ùldaidh fiadhaich. Leig iad an ceann air an fhraoch mar chluasaig, am breacan mar phlaide ’s mar bhrat, agus chaidil iad. Cha luaithe ’dhùisg fear de ’n chomunn as a cheud chadal, na chunnaic e anns an àit’ fhiadhaich fhàsail so grìosach mhòr theine, astar beag uath. Dh’ ialaich Rob ’s a bhuidheann gu fàilidh, ’s fiùghair aca gu’n robh an t eun aca air spòig; ach cò bha so ach buidheann do cheàrdan. Có dhiùbh, dh’ innis iad gum fac iad Clann Mhic-Rath a’ dol seachad leis an fheudail mu fheasgar, agus rinn iad seòladh-corraig far am faighte iad. Mu chamhanaich an latha, dìreach ’nuair bha Clann Mhic-Rath a’ togail orra, an deigh an oidhche ’chur seachad ann am fang-falaich—gleann cumann bha nach faicte mullach nam beann—thainig Rob Ruadh ’s a buidheann orra. Ghlaodh Rob riu, le guth a dhùisg ceudan mactalla, ’s a thug air fiadh ’s air earbha ruith gu mullach nam beann, stad! Cha do stad iad; agus ’nuair chunnaic Rob so, leam e orra, agus ann an cóig mionaidean bha seisear dhiubh sinnt air a’ bhlàr. Bha aon-deug dhiubh làthair fathast, a laimhsich an claidhean gu fearail; agus cha do ghéill iad gus na mharbhadh dithis eile, agus na leònadh cùigear. Chaidh Rob e féin a leònadh, agus triùir no ceithrear d’a dhaoine, agus fear a mharbhadh; ach coma, thug e dhachaidh a’ chreach, agus liubhair e thairis gach ionga dhiubh do’n fear leis am bu leis iad.

Fhuair so cliù mòr do Rob Ruadh, air chor ’s gu ’n d’ aontaich iomad aig nach robh umhail dheth roimhe am màl-dubh a phàigheadh dha na dheigh so. B’e so cïs, dìreach leithbhreac na cìse ris an abrar airgiod-police ann am bailte’ -mòra—cìs a phàigh bochd ’us beartach, a réir an staide, airson an cuid ’s an cuideachd a dhìon bho robairean. B’ ann air a shon so a thogadh a’ bhuidheann ainmeil am Freiceadan Dubh, friamh

“Na seann Reisimeid Duibh mheasail,
An dara té ’s an dà-fhichead;”

agus b’ann air a’ cheart mhodh a bha iad air am pàigheadh. Ghabht’ a’ chìs ann an airgiod, am min, an spréidh, no ann an ni air bith eile, do réir ’s mar dheanadh iad féin ’s an tuath cùumnanta.

Phòs Rob Ruadh bantighearn’ òg àluinn, Nic-Griogair, de theaghlach chomhair. Bha iad cho sona le chéile ri dithis a chaidh riamh cuideachd. Bha ’h-inntinn-se air a gnothach féin; agus cha d’ thubhairt i riamh ri Rob, “ ’S olc tha thu ’deanamh.”

Bha Rob cho measail, agus cho seasmhach ri ’fhocal, ’s gu’n d’ rinn na h-uaislean a b’ àirde ’san dùthaich companach dheth. Cha’n e sin, ach ’nuair dh’eug ceann-cinnidh nan Griogarach, anns a’ bliadhna 1693, a fàgail a staid d’a bhràthair dìolain, a thainig a nìos an deigh a bhàis-san gu ’mhac, Eòghann, a dh’ fhàg an rìoghachd, cheannaich Rob an staid, Inbhirsnaid, air bruaich Lobh Lòmain. Mu ’n àm so, ghabh Montrose e ann an cuideachd ris mar dhròbhair, oir bha miagh mòr air crodh Gàidhealach ann an Sasunn; agus thug Rob ’s a ghillean sgrìob le dròbh uair no dhà sa’ bhliadhna do ’n rìoghachd sin.

Uair de na h-uairean, a’ tilleadh á Sasunn, rathad Mhoffait, thainig e air oifigeach agus buidheann de shaighdearan, ’s iad a’ crochadh ceithrear dhaoine air craoibh, gun aobhar ach gu ’n robh iad, mar theirte, de ’n “chreideamh mhòr.” Bha maighdean bhòidheach, a’s ceangal nan ceithir chaol oirre, aig bun na craoibhe, ’s i ’bas-bhualadh airson a h-athar ’s a bràthar, dithis de na chroch iad. Cho luath ’s a bha’n ceithrear seachad, rug na saighdearan air a’ mhaighdinn, ’s thug iad i gu bruaich aibhne, gus a bàthadh, gun umhail d’a h-ùrnuigh ’s d’a h-achanaich airson tròcair! Leagh cridhe Roib. Dh’fharaid e ciod e b’ aobhar. Thubhairt an oifigeach ris dhol mu chùl a ghnothaich, airneo gum faigheadh a féin an tomhas ceudna. Cha d’éisd Rob ri tuilleadh. Thug e duileum air na saighdear, agus a thiota bha ochdnar dhiubh ’plubrach anns an abhuinn. Bha ’n t-oifigeach agus na deichnear eile nam breislich car tamuil. Gheàr Rob na sraingeanan, ’s leig e ’mhaighdean mar sgaoil. Tharruing e nis a chlaidheamh, ’s mharbh e ’n t-oifigeach, agus na dheigh-san dithis de na saighdearan. ’Nuair chunnaic càch so, ghabh iad cead an coise.

Mu ’n àm so, chuir Rob Ruadh agus Montrose a mach air a chéile, gus mu dheireadh an d’ thug Montrose an staid uaithe le cluip, ’s an d’ fhuair e na ’ainm fein na h-uile ploc dh’i. Chuir Rob roimhe, có dhiùbh, ma fhuair e’n staid, nach pòcaideadh e ’màl; agus beagan roimh latha ’mhàil, chaidh e féin ’s a ghillean, agus thog iad na h-uile sgillinn dheth, a’ toirt bann-aideachaidh, noreceipt ,dhoibh an ainm Mhontrose. Rinn e so ré iomad bliadhna.

Mu dheireadh, chuir Bàillidh Mhontrose, fear Ghrahamach, roimhe nach biodh, a’ chuis mar so. Thug e air an tuath a choinneachadh air latha sònraichte ann an tigh-òsda ann an Cillearn. Coma, fhuair Rob brath air na bha ’dol air aghart. Thug e manear e ’bhi air éibheach aig dorus na h-eaglais air an t-Sàbaid roimhe gu’n deach e do dh’ Eirin. Chruinnich am Bàillidh, agus mòran do dh’uaislean leis, a thogail a mhàil. Bha Rob agus a dhaoìne am falach ann an coille dlùth do ’n tigh; agus ’nuair shaoil e gu robh gach

---

[203]

[Vol . 7. No. 26. p. 3]

nì deas, thainig e orra, ’s a phiobaire ’cluich roimhe. ’Nuair chuala Cillearn a’ phìob, dh’aithnich e mar a bha. Dh’ fhalaich e na pòcanan airgid; agus ’nuair dh’ fharaid Rob dheth cia mar thainig e air aghaidh leis a’ mhàl, fhreagair e nach robh e ach a’ tòiseachadh. “Cha dean do bhreugan feum an so,” arsa Ròb, “faiceam na leabhraichean!” B’éigin an toirt am follais; agus thug Rob leis na h-uile bonn-a- sia! Cha ’n fhòghnadh so, ach sgob e leis am Bàillidh, fear Chillearn, agus chuir e do dh’eilean fàsail e aig ceann Loch-Ceatharn, far na chum se e gus na gheall e nach togadh e tuilleadh màil bho staid Inbhirsnaid, a thug Montrose uaithe le ea-ceart agus le sloitireachd.

Uine gun bhi fada an deigh blàir mi-shealbhach Choille-Chnacaich, bha coinneamh mhòr aig maithean agus uaislean na Gàidhealtachd ann am Braidalba, a mharbhadh fhiadh, mar gum b’eadh; ach da rireadh a chur an cinn ri cheile mu aobhar nan Stiùbhartach. Bha iad uile ’dh’aon anam, gu’n seasadh iad an tigh rìoghail dligheach sin; agus chuir na h-uile fear ’ainm ri pàipeir a bhi dìleas gu bàs. Le mì fhortan a thaobh-eigin, thainig am pàipeir so gu lamhan Chaiptein Chaimbeul, Ghleann-lìobhan, a bha mu mhurt Ghlinne-comhann, a fuireach ann an Inbhirlòchuidh. Cha robh fios aig na maithean a chuir an làmh ris ciamar gheibheadh iad air ais e, agus ghuidh iad air Rob, as leth Dhia, feuchainn ris. Thug Rob an Gearastan air. Fhuair e mach an latha bha ’m pàipeir ri chur chum an Righ do Dhunéidin. Choinnich e le leth-cheud diùlnach, no saighdearan, a bha ’ga ghiùlan. Tha e uatha e, agus leis a so shàbhail e iomad amhach agus iomad staid.

(Ri leantuinn.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

An t-Amadan Crotach.

CAIB. XV.

Cha robh ana-miann sam bith a’ cur dragh orm. Agus cha mho a bha mi a’ faireachadh bioragadh de ghaol; an aite sin, is ann a bha mi ’seachnadh comunn bhoirionnach cho math ’s a b’ urrainn mi.

Air latha araidh an uair a bhi mi ’coiseachd air an t-sraid, chunnaic mi comhlan bhoirionnach a coiseachd romham; agus gus an seachnadh, choisich mi sios air sraid chaoil a bha faisge orm, agus shuidh mi air aite-suidhe a thachair rium ri taobh doruis. Dluth dhomh bha uinneag anns an robh ditheanan boidheach a’ fas ann am poit. Agus an uair a bha mi ag amharc air na ditheanan, dh’ fhosgail bean uasal og cho maiseach ’s a chunnaic mi riamh an uinneag. Sheall i orm an clar an aoidainn; agus an uair a bha i ’cur uisge air na ditheanan, leig i ris na h-aona ghairdeanan cho geal ’s cho cumadail ’s a chunnaic duine riamh. Sheall i rithist orm agus fiamh gaire air a gnuis, agus anns a’ mhionaid thuit mi ann an trom ghaol oirre. An deigh dhi an t-uisge a chur air na ditheanan, agus sealltainn orm aon uair eile le suil bhlath, dhuin i an uinneag, agus dh’ fhag i mise ’nam shuidhe an sid ’s mi ann an iomacheist do-labhairt, anns an robh mi air a bhith car uine mhath mur b’e gu ’n cuala mi farum chasan each a’ tighinn an nuas an t-sraid. Thog mi mo cheann, agus chunnaic mi aon de dh’ ard mhaithean a bhaile a’ tighinn ’s e marcachd air miulaid, agus sianar dhe sheirbhisich ’na chuideachd. Thainig e air lar aig dorus an taighe anns am faca mi a’ bhean uasal og a dh’fhosgail an uinneag, agus chaidh e steach. Thuig mi uaithe so gu ’m b’e athair na maighdinn oige a chunnaic mi aig an uinneig.

Chaidh mi dhachaidh ann an suidheachadh inntinn gle neo-choltach ris mar a bha mi an uair a dh’fhalbh mi. Bha m’ inntinn buileach glan fo bhuaireas, gu sonraichte o nach robh mi ’na leithid de shuidheachadh riamh roimhe. Chaidh mi do ’n leabaidh ’s mi ann am mullach fiabhruis a dh’ fhag mo chairdean uile fo mhor dhragh inntinn mu m’ thimchioll; oir bha meas mor aca orm, agus ghabh iad eagal gu leor an uair a chunnaic iad cho ealamh ’s a thainig an trom thinneas orm. Ged a ghuidh iad orm fath mo thrioblaid innseadh, cha ’n innsinn dhaibh e air chor sam bith. Chuir mo staid dragh is curam air an luchd-sgil a’ thugadh g’ am amharc, do bhrigh nach robh iad a’ tuigsinn mo ghalair, agus mur bu mhisde mi na cungaidhean a bha iad a’ toirt dhomh, cha b’ fheairrde mi dad iad.

Thoisich mo chairdean ri duil thairis a thoirt dhe m’ bheatha. Ach chuala seana bhean uasal dhe mo luchd-eolais gu ’n robh mi tinn, agus thaing i g’ am amharc. Ghabh i beachd orm le mor aire, agus thuig i ciod a bha ’cur dragh orm. Dh’ iarr i air mo chairdean gu leir a dhol am mach as an t-seomar; agus mise fhagail ’na cuideachd fhein car uine.

An uair a chaidh iad uile am mach as an t-seomar ach i fhein, shuidh i ri taobh na leapadh, “A mhic,” ar’ ise, “tha thu cho rag ’s gu ’m bheil thu ’cleith aobhar do thrioblaid; ach cha ruig thu leas a bhith ’g a chleith ormsa. Tha mise a’ tuigsinn do shuidheachaidh gle mhath. Cha’n fhaod thu aicheadh nach e an gaol a tha ’gad fhagail tinn. Theid agamsa air do leigheas ma dh’ innseas tu dhomh co bhean uasal fhortanach air an do thuit thu ann an gaol. Tha fhios aig gu leor gur mo a bha de ghrain agad air na boirionnach na bh’ agad de ghaol orra. Is fhad o’n a bha fhios agamsa gu ’m b’ ann mar so a bha, agus gu ’n tachradh dhut mar a thachair. Agus tha mi nis gle thoilichte air cothrom fhaotainn air faothachadh a thoirt dhut.

An uair a thuirt i so bha i greis ’na tosd a’ feitheamh ri freagairt fhaotainn uam; ach ged a rinn na thuirt i rium drughadh mor orm, cha bu dana leam a h-uile smaointean a bha ’nam chridhe innseadh dhi. Cha tug mi freagradh sam bith dhi, ach sheall mi oirre, agus tharruinn mi osna throm.

“An e an diuididheachd a tha ’toirt fuireach samhach?” ars’ ise, “no an e cion ’s nach ’eil earbsa gu leor agad annamsa? Na cuir ann an teagamh nach dean mise mar a tha mi ’gealltainn. Dh’ innsinnse dhut mu iomadh duine og dhe do luchd-eolais a bha anns an aon suidheachadh riutsa agus do ’n d’ thug mise faothachadh.”

Dh’ innis an t-seana bhean choir dhomh moran de nithean eile; agus mu dheireadh thug i orm gu ’n d’ innis mi dhi gu saor aobhar mo thrioblaid, agus far am faca mi a’ bhean uasal og air an do thuit mi cho trom ann an gaol. Thuirt mi mu dheireadh mar so:— “Ma theid agad air cothrom a thoirt dhomhsa air aon sealladh eile fhaotainn dhe ’n bhoirionnach ro mhaiseach ud, agus ma leigeas tu ris dhi gu ’m bheil mise gus a bhith marbh leis a’ ghaol a th’ agam oirre, faodaidh tu ’bhith cinnteach gu ’m bi mi gle thaingeil dhut.”

“A mhic,” ars’ ise, “is aithne dhomh bhean uasal og gle mhath; is i, mar a tha thu smaointean, nighean an fhir cho ard suidheachadh ’s a th’ anns a’ bhaile. Cha ’n eil e idir a’ cur ioghnaidh orm gu ’n do thuit thu ann an trom ghaol oirre. Is i an aon bhean uasal a ’s maisiche a th’ ann am Bagdad. Ach tha i anabarrach mor aisde fhein, agus tha eagal orm nach bi i furasda dhuinn faighinn ’na luib. Tha fhios agad gu ’m bheil gach breitheamh ’s a bhaile a’ cumail anabarrach teann ris an lagh a tha ’bacadh do na boirionnaich a dhol am mach as na taighean, no iad fhein a nochdadh ann an lathair firionnaich sam bith; agus anns a’ chuis so, tha iad gu sonraichte ro fhaicleach mu thimchioll an teaghlaichean fhein. Tha athair na mna uasail ud na ’s cruaidhe anns a’ chuis so na breitheamh sam bith eile a th’ anns a’ bhaile. Tha iad an comhnuidh a’ teagasg dha’n cuid nighean, gur e cionta ro mhor a th’ ann an aghaidh a nochdadh do dh’ fhirionnach sam bith. Agus o ’n a tha am beachd so aig na h-igheannan fhein, cha ’n amhairc iad air fear sam bith an uair a bhios iad a’ coiseachd air an t-sraid. Cha ’n ’eil mi cinnteach gu ’m bheil nighean an ard-breithimh dhe ’n bheachd so, ach a thaobh a h-athar tha eagal orm gu ’n tachair iomadh duilighideas rium. B’ fhearr gu’n do ghabh thu gaol air te eiginn eile. Na ’n d’ rinn thu sin, cha bhiodh e duilich dhomhsa cuisean a chur an ordugh. Coma co dhiubh, ni mise gach ni a ghabhas deanamh gus thusa a thoirt as an trioblaid ann am bheil thu. Ach bheir e uine dhiom. Glac thusa misneach, agus cuir d’ erabsa annamsa.”

Ghabh an t-seana bhean a cead dhiom, agus dh’ fhalbh i. Agus an uair a thug mi gu curamach fa near na duilighideasan air an robh i ’bruidhinn, bha leithid a dh’ eagal orm nach rachadh cuisean leatha ’s gu ’n d’ fhas mo thrioblaid cho trom ’s a bha i roimhe.

An la-iar-na-mhaireach thainig i far an robh mi, agus dh’ aithnich mi air a h-aghaidh nach robh naigheachd math sam bith aice dhomh. Labhair i rium mar so: “A mhic, cha robh mi meallta ’nam bharail, tha ni eile ann a ’s duilighe dhomh a thoirt as an rathad na furachlas a h-athar. Thuit thu ann an gaol air creutair gun fhaireachadh. Tha i ’gabhail tlachd mor ann a bhith ’toirt air a h-uile fear a chi i tuiteam ann an gaol oirre; ach an uair a thuiteas iad ann an gaol oirre cha toir i misneach sam bith dhaibh. Chord mo chainnt-sa rithe gle mhath fhad ’s a bha mi ag innseadh dhi gu ’n robh thusa gus a bhith marbh leis a’ ghaol a ghabh thu oirre. Ach cha bu luaithe a thoisich mi ri iarraidh oirre cothrom a thoirt dhut air bruidhinn rithe na thainig gruaim eagallach air a gnuis. “Tha e gle dhana dhut,” ars’ ise, “teannadh ri iarraidh ormsa a leithid sin a dheanamh. Tha mi toirt ordugh teann dhut gu’n d’ aghaidh a nochdadh an so air son a’ cheart aobhair a rithist.”

“Ach na caill thusa do mhisneach,” ars’ ise, “cha ’n eil e furasda mo mhisneach a thoirt uamsa. Ma bhios foighidin agadsa, tha dochas agamsa gu ’n teid a’ chuis leam gu math fhathast”

Gus an sgeul a chur an giorrad, ars’ an duine og, thug an t-seana bhean choir iomadh oidhirp mu ’n deachaidh cuisean leatha. Leis na dh’ fhuiling mi de dhragh inntinn, dh’ fhas mo shuidheachadh na bu mhiosa na bha e riamh. Thug na lighichean duil thairis dhiom buileach glan. Bha na h-uile a’ smaoineachadh gu ’n robh mi anns na mionaidean deireannach an uair a thainig an t-seana bhean.

A chum nach cluinneadh neach sam bith i, thuirt i rium ann an cogar, “Cuimhnich gu ’m bheil duais agad ri thoirt dhomhsa air son na naigheachd mhath a th’ agam dhut.”

Thug na briathran so misneach anabarrach dhomh; dh’ eirich mi air m’ uilinn anns an leabaidh, agus le mor aoibhneas thuirt mi, “Gheibh thu do dhuais gun teagamh sam bith, ach ciod an naigheachd a th’ agad dhomh.”

“Fhir mo ghraidh,” ars, ise, “cha ’n fhaigh thu bas a dh’ aithghearr. An uine ghoirid bidh de thoileachadh agamsa gu’m faic mi thu ann an deadh shlainte; agus bidh tu gle thoilichte dhiomsa. B’ e ’n de Di-luain, agus chaidh mise far an robh bean do ghraidh. Bha i gle aoidheil. Cho luath ’s a chaidh mi steach leig mi orm gu ’n robh mi anabarrach muladach, agus bha mi ag osnaich agus a sileadh nan deur. “Mo mhathair mhath,” ars’ ise, “ciod a tha ’cur dragh ort? C’ ar son a tha thu cho mor fo mhulad?” “Ochan! a bhean uasal urramach,” arsa mise, “bha mi an

(Air a leantuinn air taobh 206.)

---

[204]

[Vol . 7. No. 26. p. 4]

MAC-TALLA:

Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, IANUARAIDH 20, 1899.

SIUBHAL NA BLIADHNA ’N UIRIDH.

Is e ’chomhairle ’s fhearr a tha gach bliadhna ur a tabhairt oirnn, gu bheil sinn ri mearachdan, ’us mi-fhortain, ’us deuchainnean na h-aimsir a dh’ fhalbh a chur ann an di-chuimhne; ’s gu bheil sinn le cridhe togarrach, dochasach, eutrom ri laithean na bliadhna uir, leis gach obair, ’us cruadal, ’us gniomh a bhuileachas i oirnn, a mhealtuinn agus a ghnathachadh. Tha e fior gu leoir gu tig maith mor do gach neach a ghabhas beachd mhionaideach air na miosan a dh’ aom. Chi sinn air an doigh so ciamar ’s urrainn duinn slighean mearachdach ’us neo-tharbhach a threigsinn, agus ar long a stiuradh air fairge chiuin, shamhach, thlachdmhor, far nach ruig tonnan beucach no sruthan gaireach sinn. Thig e dhuinn, am feadh a tha MAC-TALLA coir, laghach ag eigheach fathast, “Bliadhna mhaith ur duit,” ar n-aghaidh a thionndadh ris an uine ’tha air thoiseach oirnn, agur ar n-inntinn a steidheachadh air dichioll ’us gaisge ’dheanamh, agus air a’ mhaith a’s modha ’s a’s fhearr a chur an gniomh. Is ciatach briathran Thormoid Mhic Leoid, mu ’n bhliadhna uir: “Tha air tus ceathrar ann de fhlaithean arda—an t-Earrach, an Samhradh, am Fogharadh ’s an Geamhradh. Maille riutha so, thugadh cuireadh do na cinn-fheadhna mheasail, na Miosan—da mhios-dheug na bliadhna; agus thigeadh na h-uaislean urramach sin, na Seachduinean, maille riutha; agus abraibh riutha gur e mo thoil gu ’n tugadh iad an ceatharnaich ’s an daoine leo—na Laithean uile. Rachaibh a mach, mata, agus thugaibh cuireadh agus fialachd dhoibh uile. Falbhaidh gu luath, mo ghillean-frithealaibh neo-sgith, nach d’ rinn moille riamh, agus gairmibh gach aon duibh an lathair luchd-cuirme na bliadhna uire.”

Faodhidh a’ bhliadhna ur a bhi ri monmhur do bhrigh, ged nach do thoisich i air a cuairt a ruith, gu d’ fhuair i dileab air nach ’eil aice meas no gradh, on bhliadhna ’chaochail. Cha robh an cuan luasganach riamh air a chradh le sumainnean a’s duirche ’s a’s bagraiche na tha ’deanamh an t-saoghail gu leir neulach ’us trioblaideach an diugh. Anns an deireadh fhogharaidh thoisich Breatunn le dealas iongantach air uidheamachadh mor a dheanamh airson cogaidh air muir ’s air tir. Tha fiosrachadh againn a nis gur iad na Frangaich, leis gach amaideachd a bhuineas doibh, ’us leis gach tlachd a tha iad a gabhail ann an oilbheum ’us tamailt a charamh air Breatunn, a bhrosnaich luchd-riaghlaidh na rioghachd sin am feachd a chur ann an ordugh smachdail, surdail; oir thaing iad gus a’ chomh-dhunadh nach giulaineadh iad ni b’ fhaide le tnu ’s gamhlas nam Frangach; agus mur faigheadh iad ceartas ann an doigh shiobhalta, gu tairneadh iad an claidheamh as a thruaill. Bhuadhaich Breatunn anns an Eiphit; agus, ged dh’ fhaodas monmhur a bhi thall ’s a bhos, fanaidh Breatunn anns an Eiphit, agus ni a sheirbhisich iomadh, iomadh beannachadh eile ’chosnadh do ’n Eiphit ’us do ’n Shoudan. Thainig an t-àm o cheann fada anns am bu choir do na Frangaich Newfoundland fhagail. Tha iad deonach a nis air airgiod a ghabhail airson an t-eilean ud a threigsinn gu brath. Tha dochas aig MAC-TALLA ’s agam fein gu fag na Frangaich ann an uine ghearr an t-eilean ud, ’us gu tig an eilean a stigh do theaghlach mor, laidir, beartach Chanada. Bhitheadh an t-eilean an diugh moran ni ’s fhearr, ’us ni ’s treise, ’s ni ’s sealbhaiche na tha e, nam bitheadh e ann an achlais dhaimheil Chanada bho cheann aona bliadhna deug thar fhichead. Tha dragh nach ’eil idir faoin no beag ann an Siam agus ann an China eadar an Fhraing ’us Breatunn. Tha na Frangaich ’n an duthaich fein a’ fas ni ’s lugha ann an aireamh gach bliadhna. Is coma leotha taobh a’ ghealbhain ’fhagail; agus air an aobhar so cha ’n ’eil iad iarrtuiseach air an fhearann a tha iad a’ faotainn ann an Asia ’s an Africa le doighean fiara ’chur gu feum cliuiteach air bith. Tha na fearainn ud, a’ cosd fuathas airgid do na Frangaich, agus tha daoine tuigseach ’n am measg ag radh le gliocas dealbhach gur fearr do luchd-riaghlaidh na duthcha stad de ’n farpuis le Breatunn thall ’s a bhos; oir is e call is mi-run a tha iad a’ faotainn airson an saothrach mi-chliuiteach. Tha, mar an ceudna, anns an Transbhaal stairirich a rithist. Cha ’n ’eil an t-am fada air falbh anns am feum Breatunn ard-uachdaran na tire ud, crioch a chur air riaghladh Chrugair agus nam Boerich, agus air saorsa ’s ceartas aisig do gach fine ’tha ’tuineachadh anns a chearna so de Africa mu dheas. Is e dileab bhochd, dhraghail a dh’ fhag a’ bhliadhna ’n uiridh aig a bhliadhna og, ur, ann an gnothuichean ciogailteach, duilich na Frainge ’s Africa fein. Thainig crioch fa-dheoidh air iorghuill nan Creiteach. Tha Prionnsa Seoras na Greige ’na uachdaran air Crete, le comhnadh ’us deoin nan rioghachdan a tha ’gabhail curaim de ’n eilean ud. Thainig crioch air ughdarras mosach nan Turcach. Soirbhichidh leis an uachdaran ur; oir nochdaidh e agus ni e ceartas do gach fine ’s do gach neach ann an Crete.

Chaidh Iompaire na Gearmailt air turus gus an aird’ an ear. Rainig e Ierusalem; leag e bunait eaglaise, ’s rinn e oraid anns an d’ rinn e luadh air a’ ghradh ’s air an tearuinteachd a tha e daonnan ag altrum agus a’ nochdadh do luchd-aiteachaidh na Gearmailt gu leir. Chaidh e gu baile mor nan Turcach air a shlighe. Bha ’n Sultan ’s e fein co baigheil, cairdeil ’s a b’ urrainn a bhi. Mhol e ’n Sultan gu maith ’us gu ro-mhaith; oir, a reir coslais, dhi-chuimhnich e gur e uachdaran bruideil, mi-sheirceil, mosach a tha, gun amharus air bith, ann an Sultan nan Turcach. Cha ’n ’eil iongantas idir gu bheil moran daoine cneasda, carthannach a’ faotainn coire anabarrach do Iompaire luaineach na Gearmailt airson gach baigh ’us cairdeas a nochd e do namhaid guineach nan Criosduidhean ann an Armenia ’s ann an aitean eile.

Ma dh’ fhaoidte gur ann air oirean a’ chuain shamhaich, agus gu sonruichte ann an China, ’tha ’n cunnart a’s modha gu bi cogadh ann mun tig a’ bhliadhna ur gu ’crioch. Tha iarmailt China ag atharrachadh o sheachduin gu seachduin. Tha Ruisia ’s an Fhraing gun tamh gun sgios a’ feuchainn ri sealbh ’fhaotainn air roinn ’us duais bho luchd-riaghlaidh breoite, bochd na tire ainmeil ud. On tha Breatunn, na Staidean agus Iapan ann an dluth chairdeas; agus on tha iad ag altrum beachdan a tha co-ionnan mu China, tha dochas againn nach bi cogadh fuileachdach eadar na rioghachdan anns an airde ’n ear.

Is ainneamh, ma ta, a’ fhuair blladhna ur air bith dileab co trioblaideach, bagrach ’s a fhuair a’ bhliadhna og a tha fathast am moch thrath a turuis bho ’n bhliadhna ’chaidh roimpe. Gu cinnteach cha ’n ’eil an t-am am fagus fathast anns am “buail na cinnich an claidhean gu coltair, agus an sleaghan gu corranaibh sgathaidh.”
'
CONA.

Gheibh thu am MAC TALLA agus amFamily Herald and Weekly Starfad bliadhna air son dolar gu leth. Gheibh thu mar an ceudna dealbh“The Thin Red Line, ”a tha ainmeil air feadh an t-saoghail, agus a bu chòir a bhi aig a h-uile Gàidheal ’na thigh. ’S ann air son cothrom a thoirt do luchd-leughaidh MHIC-TALLA an dealbh sin fhaotainn a tha’n tairgse so air a toirt seachad.

RI CHREIC.

FEARANN a bhuineadh do EOSEPH GILLIOS, aig Forks Shidni, mu 7 mile on bhaile, anns a bheil mu cheud acaire. Air a dheagh obrachadh.

FEARANN aigForks Road,mu cheithir mile on bhaile, ri taobh fearann Mhic-Thearlaich, —mu cheud gu leth acaire.

FEARANN a bhuineadh do SHEORAS BOUTILIER, ann an Coxheath, mu thri mile o’n bhaile, anns a bheil mu cheud acaire. Tha e ’na fhearann math, faisg air an rathad-iaruinn, air a dheagh obrachadh, agus tigh us sabhal air.

Prisean agus Dail Reusanta.

Phœbe Brookman.
Sidni, C. B.

SEANN STAMPAICHEAN.

PAIGHIDH mi airgead air seann stampaichean a thainig a mach anns na bliadhnaichean 1851 gu 1870. Fag na stampaichean air na cuibhrigean air an d’ thainig iad; ’s ann mar sin a’s luachmhoire bhitheas iad.

A. McPHAIL,
Orangedale , C. B.
Dec. 9, ’98. 6m.

---

[205]

[Vol . 7. No. 26. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha nighean ann am Parrsboro, N. S., Anna Phatterson, aois shia bliadhn’ deug, a tha sia troighean us da òirleach a’ dh’ àirde. Nach i bhios mor nuair a ruigeas i a meudachd.

Toiseach na seachdain ’sa chaidh, bha gille beag ann am baile Halifacs air a losgadh cho dona ’s nach robh e beò ach beagan uairean de thim as a dheigh. Cha robh e ach da bhliadhna dh’ aois.

Chaidh cùisean na b’ fhearr le luchd-gnothuich Chanada air a bhliadhna dh’ fhalbh na chaidh leotha o chionn àireamh bhliadhnachan. Cha robh idir uiread ’sa b’ àbhaist a bristeadh no a sgur a bhi cur air adhart gnothuich.

Tha Mr. Mac Gille-mhicheil, ann an New Glasgow, an deigh an t-aite-suidhe a chaidh a thairgse dha anns an t-Seanadh a ghabhail, ged chaidh an sgeul mu’n cuairt an toiseach nach robh e dol ’ga ghabhail idir. A reir na tha sinn a cluinntinn, tha e ’na dhuine tha gle fhreagarrach air son a bhi an àrd-pharlamaid na dùthcha.

Tha fuachd mor aca ann an Cuebec agus an iar air sin. Ann am Montreal, aon latha toiseach na seachdain ’sa chaidh, bha e 35° fo zero; ann an Rat Portage, an Ontario, bha e cho iseal ri 50° . Anns a chearna so dhe’n dùthaich cha deach e na b’ isle na 9° , air chor ’s nach eil sinn idir cho dona dheth ’sa tha iadsan a tha fuireach ceudan mile ’n iar oirnn.

Riamh o’n chaidh roinnean Chanada aonadh ri cheile anns a bhliadhna 1867, ’s ann air an Ard-riaghladh a bha cùram an iasgaich, ach thathas a dheanamh a mach a nise gur ann do riaghladh nan roinnean a bhuineas an t-iasgach, agus gu feum iad a chùram a ghabhail an ùine ghoirid, ’se sin iasgach nan aibhnichean, nan lochan, agus na nitheai air muir cho faisg ri tri mile air tir.

Tha soitheach-smùide air a h-ùr-thogail ann am Belfast, an Eirinn, a tha seachd ceud us ceithir troigh a dh’ fhad. Tha i ceithir troighean fichead na’s fhaide na bha anGreat Eastern,agus na’s motha na i air gach dòigh. ’Se ’s an ainm dhi an Oceanic, agus bha i air a cur air sàl a cheud uair Di-satharna s’a chaidh. Tha i dol a thigh’nn a nall air a chuan mhor a dh’ America an ùine ghoirid; dh’ fhaoidte gu’m bi i bhos mu ’n ruith seachdain.

Tha e ’na mhasladh mòr do na Stàitean nach urrainn dhaibh casg a chur air na crochaidhean mi-laghaìl a tha dol air adhart na h-uile bliadhna. Air a bhliadhna ’sa chaidh bha sia fichead duine sa h-aon air an cur gu bàs air an dòigh so, gun lagh no ceartas fhiachainn riutha. Bha moran de na daoine truagha sin neo-chiontach, no air a chuid bu mhiosa, ciontach de nithean nach robh toillteannach air bàs. Bha ceud ’sa tri dhe’n àireamh so air an cur gu bàs anns na Stàitean a deas, agus bu daoine ’s mnathan dubha ceithir fichead ’sa h-aon deug. Cha’n eil ach an droch chàramh air an duine dhubh anns na Stàitean a deas.

Chaidh àireamh dhaoine a chur an greim ann an Toronto air an t-siathamh latha dhe ’n mhios so air son a bhi gabhail airgeid o mhuinntir air an robh iad a thoirt a chreidsinn gu robh comas aca air fiosrachd a dheanamh. Tha an lagh fo’m bheil iad air an cur an greim a’ cur cain ceud punnd Sasunnach agus bliadhna priosain mar pheanaist air neach sam bith a gheibhear ciontach de na thatar a’ cur as an leith. Rinneadh an lagh sin ri linn righ Deorsa II. Tha moran de luchd fiosachd ’s de luchd cheairdean eile mar sin air feadh na dùthcha, a deanamh beòlaind mhi-onarach air gòraiche muinntir eile, agus bu mhath gu’n rachadh casg a chur orra.

Ma tha muinntir nan Stàitean beairteach, tha feum ac’ air. Chosg an cogadh beag a bh’ eadar iad fhéin ’s an Spàinn da cheud gu leth muillionn dolair.

Bha chuid a b’ fhearr de bhaileBridgewater , N, S. ,air a sguabadh air falbh le teine seachdain gus am raoìr. Bha da fichead tigh ’sa tri air a losgadh gu làr. Tha an call gle mhor.

Tha pàrlamaid Nova Scotia ri bhi air a fosgladh air Dior-daoin, an darna latha de’n ath mhios. Cha’n eil e coltach gu ’m bi i cruinn ùine fhada, oir cha’n eil fior mhoran gnothuich ri bhi air a dheanamh.

Chaochail an t-Urr. Tearlach Chiniquy, D. D., ann am Montreal, Di-luain s’a chaidh beagan romh dheich uairean ’sa mhaduinn. Bha e tinn leis a ghrip o chionn treis a dh’ ùine, agus cha robh mor dhùil gu’n rachadh e am feobhas. Bha e ceithir fichead bliadhna ’sa deich a dh’aois.

Shill roinn mhath sneachda air an t-seachdain so, agus tha nise deagh rathad shleigheachan ann. Bheir sin fuasgladh mor do mhuinntir na dùthcha, a bha o chionn treis a dh’ ùine air an cumail o mhoran gluasaid a dheanamh leis na droch ròidean. Bha an sneachda na bu phailte agus na ròidean gu math na b’ fhearr roimhe so air taobh an iar an eilein na bha iad air an taobh so.

Oidhche Di-màirt air an t-seachdain s’a chaidh, chaidh an tigh aig fear Deòrsa Flemming ann am bràighMosquodoboit , N. S. ,na theine, agus bha a bhean ’s dithis dhe’n chloinn air an losgadh gu bàs. Cha robh anns an duine b’òige dhe’n chloinn ach pàisde, deich latha dh’ aois; bha am fear eile mu dha bhliadhna. Bha ceathrar eile de chloinn ann a fhuair as le ’m beatha; cha robh an t-aon bu shine ach ceithir bliadhn’ deug a dh’aois. Bha Flemming fhéin aig an àm anns a choille a gearradh connaidh.

Thatar a nise cumail sgoil oidhche anns an ard-sgoil ’sa bhaile so. Thòisich i oidhche Di-luain s’a chaidh, agus tha i ri bhi air a cumail da oidhche ’san t-seachdain fad a gheamhraidh ’s an earraich, oidhche Di-luain ’s oidhche Dior-daoin, a dol a stigh aig leth uair an deigh seachd. Tha eadar coig us deich air fhichead ’ga frithealadh cheana, agus tha duil ri barrachd math us sin a dh’ aithghearr. Tha sgoil oidhche na cothrom mor dhaibh-san a tha air son foghlum a thoirt a mach agus nach urrainn sgoil latha a fhrithealadh.

Tha aon de phaipearan an eilean so, a deanamh uaill a chionn gu bheil fear-gabhail aige a tha pàighte gu toiseach a Mhàrt 1901, agus tha e ’g radh nach eil paipear eile ’n Ceap Breatunn aig am bheil sin. Tha aon fhear-gabhail aig MAC-TALLA a tha pàighte gu toiseach Aprail, 1901, agus fear eile a tha pàighte gu toiseach September, 1903. Ach mar a tha ’m paipear eile ’g radh m’a thimchioll fhéin, tha cuid de’r luchd-gabhail a tha ceart cho fada sin air deireadh. Tha iad cho fior fhad air deireadh ’s nach fhada gus am bi iad as an t-sealladh oirnn.

IADSAN A’ PHAIGH.

Alasdair Mac-an-t- Saoir, Catalone.
Domhnull Moireastan, Ceap Nor.
Bean Dhomhnuill Mhic Fàic, Framboise.
Donnacha Mac ’Ille-mhaoil, Hogamah.
Ruairidh Moireastan, Amhuinn a Tuath
Seumas Gillios, Cùl Eilean Christmas.
An t-Urr. Niall MacMhuirich, Loch Ainslie.
Iain I SiosalPictou , N. S.
Alastair Màrtuinn, M. P., Valleyfield ,E. P. I.
Caipt. Calum Mac Leòid, Vancouver . B. C.
Domhnull Mac Ille-mhaoil, Priceville , Ont.
Dughall Mac Gilleain, Priceville , Ont.
Calum Mac Ille-mhaoil, Priceville , Ont.
D. Mac Aonghais, Mc Intyre P. O., Ont.
Seumas Gillios, Gagetown , Michigan
Domhnull Mathanach, New York.
Calum Mac Leoid, Rockport , Mass.
Iain Jack, Bombay, ’sna h-Innsean an Ear.

Am Bathar a’s Fhearr.
Na Prisean a’s Isle.
GHEIBH THU SIN AIG
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
SIDNI, C. B.
Bathar Tioram, Aodaichean, Amhlan, agus iomadh seorsa bathair nach gabh ainmeachadh an so.
THIG AGUS GHEIBH THU BARGAN.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

AODACH MATH.
Na ’m biodh gach seors’ aodaich coltach ri cheile, bu choma c’aite ’n ceannaicheadh tu e. Ach cha’n ann mar sin a tha. Tha aodach math agus aodach don’ ann. Tha aodaichean g’ an creic an aiteachan nach fhiach an deanamh.

AN DEANAMH.
Ma bhios aodach math air a dhroch dheanamh, cha’n fhearr e na droch aodach. Ma tha thu glic gabh comhairle, agus seachainn an droch aodach ’s an droch dheanamh.

THA AGAINNE
aodaichean matha dhe gach seorsa agus bidh iad air an deanamh gu math. Cha bhi e cumhang no farsuinn; freagraidh e dhut anns gach doigh, agus bidh toileachadh agad ann fhad ’sa mhaireas e.

Niall Mac Fhearghais.

COMHAIRLE.

CUIREADH iadsan a tha measail air sgeulachd mhath 5c. air adhart agus gheibh iad aon de na “Novels” a’s uire, agus litreachas feumail eile. Dean cinnteach as le sgriobhadh trath gu,
BOX 70, Sydney,
Cape Breton, N. S.

THE
DAILY RECORD.
PAIPEAR LAITHEIL
CHEAP BREATUNN.

Air a Chur a Mach a h-Uile Maduinn, ann an Sidni, C. B.

A PHRIS:
Bliadhna, $3 .00
Sia miosan, 1.50
Tri miosan, .75
A PHRIS RI PHAIGHEADH ROMH LAIMH.

Gheibhear anns an “Record” na naigheachdan a’s uire, a tighinn leis an telegraph as gach cearna dhe ’n t-saoghal; naigheachdan an eilein agus na siorrachd; fiosan mu na meinnean ’s mu na soithichean, etc., etc.
’S COIR DHUT A GHABHAIL.

SGRIOBH GU—
JOS . MacDONALD,
Editor and Publisher,
Sydney, C. B.

---

[206]

[Vol . 7. No. 26. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 203.)

drasta fhein far an robh an duine uasal og mu ’n robh mi bruidhinn riut an latha roimhe. Tha e gu bhith reidh ’s an saoghal. Tha e ’faotainn a’ bhais leis a’ ghaol a th’ aige ortsa. Is e gnothach muladach a th’ ann, tha mi ag innseadh dhut le firinn; agus tha e gle chruaidh-chridheach dhutsa nach ’eil thu a’ toirt fuasglaidh dha.”

“Cha ’n ’eil mi idir a’ tuigsinn,” ars’ ise, “ciod a tha thu ciallachadh an uair a tha thu ’g radh gur e mise bu mhathair-aobhair dh’ a bhas. Cia mar a chuir mise am bas air?”

“Cia mar,” arsa mise, “nach d’ innis thu dhomhsa an latha roimhe, gu ’n robh e ’na shuìdhe aig an uinneig an uair a bha thu cur uisge air na ditheanan? Chunnaic e an uair sin cho fior bhriagha ’sa tha thu. Chunnaic e an sealladh a chi thu dhiot fhein a h-uile latha anns an sgathan. O’n latha sin tha e cnamh ’sa’ dol as, agus a nis tha ’thriobhlaid air tromachadh cho mor ’s gu ’m bheil e gun duil ris.”

(Ri leantuinn.)

BALLA MOR RIOGHACHD CHINA

Tha ’n rioghachd so air a suidheachadh taobh na h-àird-an-Ear de Asia. Tha i cùig mìle de mhìltibh air fad, agus de mhìle de mhìltibh air leud. Agus tha a luchd-àiteachaidh air an àireamh nan tri cheud gu leth muillein anam. Tha na mìltean diubhsin a’ caitheamh an làithean ann am bàtaichean a mach air aibhnichibh agus uisgeachan, far am faicear na pàistean a’ snàmh mar gum biodh sgaoth de thunnagan òg ann. Cha ’n ’eil sluagh air bìth co gniomhach, shaoithreachail ri muinntir China. Cha ’n ’eil an earrann is lugha de’n tìr gun bhi air àiteachadh, eadhon gus am mullach is àirde. Dh’ fheudamaid iomad ni iongantach ainmeachadh m’ an rioghachd so, ach théid sinn san àm air ar n-aghaidh a thoirt cunntas m’ an Bhalla mhòr dhìon, a thogadh m’an cuairt air air earrann mhòr de’n rioghachd so. ’Se ’m Balla, no Challaid so gnìomh làmh dhaoine is mò tha air uachdar an domhain, ionnas nach ’eil togalaichean mòr bharr-chaol na h-Eiphit an coimeas ris.

Tha ’n obair mhòr so a’ co’ -sheasamh ann am balla air a thogail le clochaibh creadha, cùig-troidhe-fichead air àirde, le barra-bhalla mar gam biodh mùr no daighneach laidir ann. Eadar an da bharra-bhalla so, tha rathad mòr a tha leathann gu leoir arson seisear mharcaichean a’ shiubhal taobh ri taobh. Aig ceann gach ceud slat tha tùr laidir, dà fhichead troidh ceithir-chearnach, ( ’s e sin dà fhichead troidh air gach dòigh), air mullach a bhalla; agus tha’n rathad mòr a’ dol fo na tùir àrda so, mar fo bhogha drochaid. Anns na tùir sin tha cairtealan aig na saighdearan uair air bith a ghairmear iad chum am Balla dhìon. Anns an astar anabarach a th’ eadar dà cheann a Bhalla so, tha sia mile fichead tùr, agus ge nach biodh ach leth-cheud fear anns gach tùr, ghabhadh e aon mhnillein, agus trì cheud mìle saighdear, gus am Balla chur na làn uidheam. Tha stéigh a Bhalla so air a leagadh le sreathaibh de chlochan a tha anabarrach mòr. O thoiseach gu dheireadh tha e còig-ceud deug mil’ air fad, ann an cuid a dh’ áiteachaibh tha e ruigheachd thar na monaidhean is àirde, agus a’ tearnadh tre na glinn is isle. Tha e dol thairis air na h-aibhnichean is mò agus is buaireasaich, agus ann an cuid de àitean, tha e air a dhùblachadh agus air a thrìbleachadh, chum a dheanamh ni ’s tearuinte. Ach cha ’n e meud a Bhalla so uile gu leir a tha na chùis iongantais, ach an doigh anns am b’ urrainn doibh an goireas chum a dheanamh, a thoirt do gach àite docair air an robh am Balla so air a thogail. Tha aon bheinn air a bheil e dol thairis mìle troigh ni ’s àirde na Beinn-ibheis, a Bheinn is àirde a tha ’n Breatunn. Tha nis os ceann dà mhìle bliadhna o thogadh am Balla-dìon so, agus tha e gus an là an diugh co daingean laidir, do réir coslais, ris na beannta air a bheil e dol thairis. Tha iad ag ràdh gun robh gach treas fear ann an China ga thogail, agus nach do ghabh iad ach cùig bliadhna ga chur suas.

Chum gne bheachd a thoirt duinn air an obair mhòir so, a tha air a meas le ceartas, a measg iongantasaibh an t-saoghail, tha daoine foghluimte deanamh dheth, gu bheil de chlachan ’s de dh ’aol ’sa Bhalla so, na thogadh balla sia troidhean air àirde, agus dà throidh air leud, a bhitheadh leth-cheud mìle de mhìltibh air fad (50,000) agus a reir so, a rachadh da chuairt timchioll an t-saoghal.

CEUD MHORAIRE BHRAIDEALBUIN.

B’e a’ cheud mhoraire do’n teaghlach so Sir Iain Caimbeul, agus rinneadh ’n a Iarl’ e anns a’ bhliadhna 1681. Phòs e anns a’ bhliadhna 1657, ban-Sasunnach na’m b’ ainm Màiri Rich. Bha aice so deich mile punnd Sasunnach do thochair—suim ann-bharrach ’s an àm sin. Bha iomadh aon ag iarraidh a pòsadh; ach roghnaich i an Gàidheal, Sir Iain Caimbeal Ghlinn-Urchaidh. An déigh dhoibh pòsadh, dh’ fhàg iad Lunnuinn, agus thug iad orra Tigh Bhealach, àite-còmhnuidh an teaghlaich; ach cha’n ann an carbad cheithir each, no idir air slighe-iaruinn ach esan agus ise air an aon ghearran! Air gearran eile chàirich e na deich mile pùnnd Sasunnach ann am buinn oir, agus Gàidheal math làidir fo làn armaibh air gach taobh do ’n each air an robh eallach luachmhor, ga dhìon agus a’ coiseachd a h-uile céum a Lunnuinn gu Tigh Bhealaich. Ràinig iad gu tèaruinte. ’S an t-seana chaisteal bha ri fhaicinn an seòmar anns am b’ àbhaist do’n charaid so an dà chuid cadal agus ithe. Cha ’n ionann ’s an caisteal àrd eireachdail tha nis aig an teaghlach so! Chaochail am Moraire so ’nuair bha e as-ceann ceithir fichead bliadhna dh’aois. ’S ann mu ’n mhòr-fhear so thuirt neach àraid ann an litir tha fhathast air mhairionn— “Tha e co stòlda, shuidhichte chiallach, ri Spàinteach—co teòm, sheòlta, charach, lùbach, ri sionnach—co glic ri nathair—agus co sleamhuin ris an easguinn.”

Thogadh a’ cheud chaisteal, ris an abradh iad Tigh Bhealaich, a nis Taymouth, anns a’ bhliadhna 1570, air fior oisinn na h-òighreachd. “C’arson,” arsa neach àraid ris-san a thog e, “nach do chuir thu do thigh am meadhon na h-òighreachd, an àite chur air iomall an fhearainn?” “Air t-athais,” ars’ esan, “ ’s e ’n t-iomall e air an àm ach cha’n fhàda gus an sìn mi an oighreachd ann rathad eile.” Agus rinn e sin, mar a dh’ fhiosraich Clann-Ghriogair thruagh, agus iomadh cinneadh eile.

DUAISEAN.

Tha mi a tairgse tri duaisean airgid— $12 , $8 agus $4 —do ’n triùir sin a chuireas ugad eadar so ’s an 15mh latha de Februaraidh, 1899, an cruinneachadh a’s fhearr de raidhean Gailig(Gaelic phrases and idioms)aig nach bi co-chomunn sam bith ris a’ Bheurla; tha mi coma cia as do na raidhean, ach a mhàin nach ann anns a’ Bhiobuill a gheibhear iad; agus ma gheibh mi pailteas, bheir mi seachad duaisean airson nithean eile. Cha ’n fhaigh duine tighinn anns a’ chomh-ruith nach do phàigh am MAC-TALLA gach sgillinn de ainbh-fhiach a tha aige air. Seoladh iadsan a tha deonach feuchainn air son nan duaisean so, an litrichean gu,

CARAID NA GAIDHLIG.
Office of “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.

Ni creideamh beò drochaid thairis air Iordain a’ bhàis.

Am Feillire.

IANUARAIDH, 1899.

1 DI-DONAICH La na Bliadhn’ Uire.
2 Di-luain Crunadh Tearlach II. 1651.
3 Di-mairt Bas an t-Seanalair Mone, 1670
4 Di-ciaduin
5 Dior-daoin An t-seann Nollaig.
6 Di-haoine La nan Tri Righrean
7 Di-satharna
8 DI-DONAICH Donaich nan Tri Righrean
9 Di-luain
10 Di-mairt
11 Di-ciaduin Bàs Mhic Mhic Alasdair, 1828
12 Dior-daoin
13 Di-haoine An fhéill Mhungo.
14 Di-satharna
15 DI-DONAICH (II) Donaich nan tri Righran
16 Di-luain Bàs Shir Iain Moore, 1809.
17 Di-mairt Là na h-Eaglaise-brice, 1745
18 Di-ciaduin Iompachadh an Abstoil Pòl
19 Dior-daoin
20 Di-haoine
21 Di-satharna
22 DI-DONAICH 3 Donaich nan Tri Righrean
23 Di-luain
24 Di-mairt
25 Di-ciaduin Breith Raibeart Burns, 1759
26 Dior-daoin
27 Di-haoine An fhéill Naile.
28 Di-satharna
29 Di-luain 4 Donaich nan Tri Righrean
30 Di-mairt
31 Di-ciaduin Bas Phrionnsa Tearlach 1788

MUTHADH AN T-SOLUIS.

An Cairteal mu dheireadh L. 4, U. 11, M. 7 F
An Solus Ur, L. 11, U. 6, M. 36 F
A’ Cheud Chairteal L. 18, U. 0, M. 22 F
An Solus Lan, L. 26, U. 3, M. 20 F

EDDY ’S
Indurated Fibre Ware
TUBAICHEAN, BUCAIDEAN, &C .

Tha iad air fas cho measail ’s gur gann a tha tigh ceart as an aonais. Nuair a theid thu cheannach
INDURATED FIBRE WARE>gai>
feuch gu faigh thu an seorsa tha air a dheanamh le
E . B. EDDY.

Tha ar n-ainm ’na urras air an stuth.

Tha SEORSACHAN EILE ’g an creic aig an aon phris. Ach ma ni thu na dha a choimeas ri cheile, chi thu nach eil iad cho math, agus gheibh thu mach nach bi iad cho buan. Air son do mhath fhein mata, ceannaich sin a tha air a dheanamh le
THE E. B. EDDY CO., Ltd.
AGENTS:
Iain Peter’s & Co., Halifax, N. S.
Schofield Bros., St. John, N. B.

’NUAIR THEID THU ’BHADDECK
TAGHAIL AN STOR
Albert I. Hart.
Tha stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.

Bathar Tioram,
Bathar Cruaidh,
Amhlan,
Aodaichean,
Caiseart, Adan,
Curraichdean,
Agus iomadh ni eile.

An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Floiri Nic Fhionghain
a’ cumail gach seorsa comhdach cinn a bhios na mnathan a’ cosg.

ADAN,
BONAIDEAN,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN,
GEUGAN.

agus moran de nithean eile nach gabh ainmeachadh an so. Ma cheannaicheas tu ad no bonaid uaithe, bidh iad air an deagh dheanamh, agus saor gu leor.

FEUCH GU’N TAGHAIL THU.

---

[207]

[Vol . 7. No. 26. p. 7]

RABHADH.

Chuireadh an cunntas a dh’ ionnsuidh gach aon a bha air deireadh ann am pàigheadh MHIC-TALLA o chionn dha no tri mhiosan air ais; ach tha àireamh mhor o nach d’ fhuair sinn fios-freagairt sam bith fhathast, a dh’ innse ciod a bha ’nam beachd a dheanamh. Tha sinn a toirt rabhaidh dhaibh sin, nach leig iad a leas suil a bhi aca ris a chòrr dail. Uaithe so a mach tha againn ri postachd a phàigheadh air a phaipeir gach seachdain, agus air an aobhar sin cha ’n urrainn dhuinn leantuinn air a bhi ’ga chur gu muinntir nach ’eil a pàigheadh air a shon. Ach air son cothrom a thoirt do na h-uile, cha chuirear stad air paipeir neach sam bith gu toiseach Februaraidh. An uair sin bidh ainmean na muinntir nach eil a pàigheadh air an toirt bhar nan leabhraichean. Tha sinn an dòchas nach bi an àireamh ach glé bheag; cha toigh leinn a bhi dealachadh ri ar luchd-leughaidh, ach ’s fheudar dhuinn dealachadh riuthasan nach dean an dleasanas.

Tha eud gun eòlas a’ falbh air thuairme. Cha ’n ’eil fhios aig neach sa maith co an taobh a ghabhas e, no idir ciod an t-olc a dh’ fhaodas e dheanamh.

Bha creideamh riamh ’n a mhàthair-aobhar air gach ni iongantach a rinneadh air an talamh. Is e creideamh a threòraich Columbus gu ruige America.

AN T-AITE
ANNS AN CEANNAICH THU
Suic agus
Iaruinn Cruinn,
Creamers,
Soithichean Bainne,
Airneis-taighe,
Stobhaichean,
Flur, Min etc., etc.
AN STOR AIG
Isaac Greenwell,
SIDNI, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
Stewartdale , C. B.

CLOTH, DROGAID,
AGUS
Plaideachan “EUREKA.”

Mu dheich air fhichead seorsa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a ghabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige no sgriobh uige.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Leughaidh,
Leabhraichean Nollaig us Bliadhn’ Uire, &c .

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

BATHAR CRUAIDH.

Tha mi a nise ’cumail Bathar cruaidh dhe gach seorsa, agus ma tha Sabh Tuagh, Locair, Glas, Sgian, no Tairnean a dhith ort, feuch gu ’n taghal thu orm. Tha mi, mar a b’ abhaist, a’ creic Pant, Olla, Varnish , Putty,Glaine, Paipear-balla agus gach ni eile air son do thigh a dheanamh seasgair agus briagha. Tha mi ’creic gach ni gle shaor.

Aonghas Mac Leoid,
SIDNI, C. B.

AR STOC GEAMHRAIDH.

SLEIGHEACHAN.
Air an deanamh leis a ChanadaCarriage Co.An seòrsa ’s buaine ’s a’s fasanta a tha ’sa mhargadh.

ACUINN.
Lamh-dheante; an seòrsa ’s fhearr

BEIN.
An“Saskatchewan Buffalo. ”

CLUIG agus CUIPICHEAN.
Dhe gach seorsa.

BRATAN-EACH.
Iomadh seòorsa; agus air caochladh phrisean.

Truncaichean, Maileidean, Leabhraichean-poca, Skates, Lamhannan, agus iomadh ni eile a bhios freagarrach mar ghibhtean Nollaig us Bliadhn’ Uire. A phris a’s isle.

F . Falconer & Son,
Sidni, C. B.

MAC-TALLA.

“Gu ma fada beo a’ Ghailig.”

“Lean gu dluth ri cliu do shinnsir.”

Cha bu choir do Ghaidheal sam bith a bhi as Aonais.

DO DHLEASANAS.
A bhi gabhail MHIC-TALLA.
A bhi leughadh MHIC-TALLA.
A bhi pàigheadh MHIC-TALLA.
A bhi feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail a chur ’na rathad.

An aon phaipear Gailig a tha air ur-uachdar an domhan.

Cha robh a leithid ann roimhe, ’s cha ’n eil a leithid eile ri fhaotainn fhathast.

Is Gailig gu h-iomlan e. Tha e tigh’n a mach uair ’san t-seachdain. Innsidh e naigheachdan na duthcha agus an saoghal dhut.

Bheir e dhut seanachasan taitneach air an am a ta lathair; bheir e dhut sgeulachdan agus eachdraidhean air na h-amannan a dh’ fhalbh.

A bharrachd air sin bheir e dhut o am gu am: bardachd, litrichean agus iomadh ni eile a thaitneas riut, agus a bhios a chum buannachd do t’ inntinn.

Tha aireamh de sgriobhadairean matha Gailig a’ sgriobhadh gu daonnan dha; agus tha iad lan chomasach air leughadh taitneach a chumail ri sean agus og.

Is abhaist do dhaoine ’nuair a bhios iad a’ creic ni nach bi a leithid aig neach sam bith eile, a bhi ’cur pris ard ’na cheann; ach cha ’n eil MAC-TALLA ’deanamh sin idir. Tha e air son cothrom a thoirt do na Gaidheil, sean agus og, air an cainnt fhein ionnsachadh ’sa chumail suas, agus uime sin cha ’n eil e cosg d’a luchd-gabhail ach

DOLAR ’SA BHLIADHNA.

---

[208]

[Vol . 7. No. 26. p. 8]

NA GAIDHEIL AGUS A GHAILIG.

Tha aon de ’r leughadairean a’ gabhail ioghnaidh nach eil e ’faicinn uair no uair-eigin ainm neach sam bith á baile àraidh nach leigear a leas ainmeachadh am measg na feadhnach a phàigh MAC-TALLA. Tha àireamh mhor Ghàidheal anns a bhaile sin agus timchioll air; ach cha ’n aithne dhuinn gu bheil aon ’nam measg a’ gabhail MHIC-TALLA. Bha uair a chuireadh sin ioghnadh oirnn, ach cha chuir e ioghnadh sam bith oirnn a nise; tha sinn air fàs cho chleachte ris. Nuair a thòisich sinn air cur a mach MHIC-TALLA bha dùil againn ri cuideachadh o iomadh aon d’ am bu choltach cuideachadh a dheanamh leinn, ach a mheall oirnn. Cho deònach ’s gu ’m bheil sinn air a bhi moladh nan Gàidheal, ’s fheudar dhuinn aideachadh gu bheil moran dhiubh nach eil ach gle shuarach mu chainnt an dùthcha, ni nach eil ’na chùis-mholaidh dhaibh idir. C’ar son nach eil àireamh luchd-gabhail MHIC-TALLA a dheich no fhichead uiread ’sa tha e? A chionn nach eil na Gàidheil cho measail air an cainnt ’s bu chòir dhaibh a bhi.

LITIR A MANITOBA.

A MHIC-TALLA CHOIR,— ’S ann agad féin a tha an fhoighidin, a sgriobhadh ’s a tagradh, a tagradh ’s a sgriobhadh, a’ cur impidh air Gàidheil rag-mhuinealach, da ’mise an ceud fhear. Tha thu a’ cur am chuimhne am boirionnach a bha teachd a chum a bhreitheamh eucoraich—bha i sior theachd gus an tug i buaidh. Sin direach mar dh’ eirich dhuitse: tha thu tighinn agus a tighinn, agus gu cinnteach ’s e breitheamh glé eucorach nach géilleadh dhuit fadheòidh. Tha nàir orm féin agus meirg air mo pheann; ach creid mi, cha bhi aig mac màthar a leithid so de mhi-chùram ri chur as mo leth-sa tuilleadh. Bliadhna mhath ùr dhuit, fhir a chinn leith.

Tha an aimsir air leth fuar anns na làithean so, agus tha moran de ’n t-sluagh a gearain.

Tha moran Ghàidheal feadh Mhanitoba. Cha ’n ’eil taobh an tionndaidh mi nach tachair mi ri fir agus mnathan a ni gàirdeachas ’nuair a labhras mi riutha ann an cànan Gàradh Eden. “A mhinisteir, am bheil a Ghàilig agaibh da rireadh?” Creid thusa mise, cha bhi fuachd no acras air mac mo mhàthair cho fad ’sa bhitheas muinntir tir nam beann dlùth air laimh. Dlùth oirnn ann an so tha moran Ghàidheal: Clann Illeathain, Cleirich, Clann Mhic Illemhicheil, Clann Mhic Lachluinn, Domhnullaich agus Clann Mhic Challuim.

Tha an t-Urr Coinneach Gollan, á Hilton, airson mios ann an coithional Dhunbheagain, Gleann-garaidh. Thainig Mr. Gollan air tus á Lochabar.

Chaidh an t-Urr. Eachunn Mac Illeathain, a ghairm gu ruige Newdale. Cha robh beag no mor anns a choithional nach do chuir impidh air Mr. Mac Illeathain gu teachd d’ an ionnsuidh. Thainig Eachunn Mac Illeathain á Gleanndàil, an Duirinish. ’S e luchd Beurla a tha anns a choithional air fad.

Tha Ruaraidh Mac Illios, Ailean Moireastan, Donnacha Mac Leoid agus Raibeart Mac Ille-mhaoil anns an oil thigh ann am baile Bhuinipeg. Thainig Ruaraidh Mac Illios á Uig, ’san Eilean Sgiathanach; Mac Illemhaoil á Ile; Moireastan agus Mac Leoid á Leòdhas. Cha ’n ’eil na Gàidheil idir air deireadh.

Cluinnidh tu tuilleadh uam mu Ghàidheil Mhanitoba an ùine aithghearr. Is mi do charaide,

MANITOBA.

FAS AGUS PISEACH ORT!

A CHARAID, —Tha mi a cur dolar g’ ur n-ionnsuidh air son MHIC-TALLA. Tha am paipear a còrdadh rium gu math; tha daoine gasda a sgriobhadh moran de nithean nuadh agus sean a tha gle mheasail agam. Cha ’n eil a Ghàilig marbh fhathast. Tha moran ri innse m’a deibhinn agus mu na Gàidheil; agus bheir sinn cliù dhaibhsan a ni innse dhuinn ’nar cainnt fhéin. Fàs agus piseach ort! Agus bliadhna mhath ùr dhut fhéin agus dhaibhsan a tha sgriobhadh do ’n MHAC-TALLA, agus dhaibhsan uile a tha ’ga leughadh.

Do charaide,
ALASDAIR MARTUINN.
Valleyfield ,E. P. I.

Giùlain gu foighidneach leis an olc a thig ’na d’ rathad, ach biodh dòchas agad gach latha ris a’ mhath.

AN DA LEIGHEAS
AGUS
K . D. C. PILLS
Leighsidh iad an da Eucail Mhor
CION-CNAMHAIDH
agus TEANNTACHD.
Cuir a dh’ iarraidh sampuill us teisteannas.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia.
agus
127 State St., Boston Mass.

DH’ IARRAMAID AIR
NA GAIDHEIL
’s air muinntir eile a tha air son“Typewriter”a cheannach, iad a dh’ fheuchainn na
Blickensderfer No. 5,
mu ’n ceannaich iad seorsa sam bith eile. A phris, $35 .
Tha seorsachan eile againn cuideachd.
CREELMAN BROS.,
TYPEWRITER CO.
15 Adelaide St. East,
TORONTO, ONT.

C. H. HARRINGTON & CO.
Na Marsantan a’s Fhaide tha Deanamh Gnothuich ann an Sidni.

THA IAD A’ CREIC
Flur, Min, agus Amhlan;
Brogan, Botuinnean, Rubbers;
Soithichean Glaine agus Creadha;
na ’s saoire na gheibhear iad aig marsanta sam bith eile ’sa bhaile.

“SALADA TEA, ”
Na Puinnd ’s na Leth-Phuinnd; an ti a’s fhearr a tha ’n Ceap Breatunn air a phris.

GHEIBH THU
AN TI
A’s fhearr ’sa Mhargadh.

NA BROGAN
A’s Fhaide Mhaireas.

AIG
TORMAD DOMHNULLACH,
SIDNI, C. B.

Brogan matha air 75c. agus 90c
Deiseachan o $3 .50 gu $9 .50
Triubhsairean air 90c

TORMAD DOMHNULLACH.

J. E. EISAN.
PIANOS AGUS ORGAIN.
AN SEORSA ’S FHEARR A THATAR A CREIC.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, C. B.

50 YEARS’ EXPERIENCE
PATENTS
TRADE MARKS
DESIGNS
COPYRIGHTS &C .

Anyone sending a sketch and description may quickly ascertain our opinion free whether an invention is probably patentable. Communications strictly confidential. Handbook on Patents sent free. Oldest agency for securing patents.

Patents taken through Munn & Co. receive special notice, without charge, in the Scientific American.

A handsomely illustrated weekly. Largest circulation of any scientific journal. Terms, $3 a year; four months, $1 . Sold by all newsdealers.

MUNN & CO. 361 Broadway, New York
Branch Office, 625 F St., Washington, D. C.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
FEAR-TAGRAIDH, COMHAIRLICHE, NOTAIR, &c .
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, C.B.

J . S. BROOKMAN, M. D. ,
LIGHICHE.
OIFIS: Na Thigh-comhnuidh air Sraid Shearlot.
SIDNI, C. B

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B

UISDEAN ROS, LL. B.
Fear-Tagraidh, Notair, &c .
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, C. B.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00, a reir an aodaich.

Cloth Chowes,
Cloth Chlondaic,
Clothan Canadach, Albannach agus Sasunnach.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

Niall Mac Coinnich,
Sidni, C, B.

LEABHRAICHEAN GAILIG.

Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, leis an Urr. A. Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son a phris ainmichte.

Sgriobh gu—
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney C. B.