---

[25]

[Vol . 7. No. 4. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, OGUST 19, 1898. No. 4.

LITIR A ALBA.

Bodachan a’ ghàraidh
Cho friogadach ’s cho frogadach,
Bodachan a’ ghàraidh
Cho frogadach ’s a bha e riamh.

MO BHALACH GASDA, —Cha leig drip an t-saoghail mhosaich leam sgrìobhadh ugad cho tric ’s bu mhath leam. Ach chuir mi romham an diugh nach deanainn dàil na b’ fhaide.

O nach ’eil naigheachd ùr agam innsidh mi seann naigheachd dhut, agus tha mi cinnteach gu ’n toir i gaire air fear no dhà dhe do luchd-leughaidh. Rinn mi fhein gaireachdaich gu leòr an uair a chuala mi i. Ged a tha iomadh bliadhna o’n a chuala mi i, cha do dhichuimhnich mi riamh i. So agad i, ma ta:—

Bha duine gasda, gleusda, deadh-chainnteach ann aon uair, ris an canadh iad Iain Cuimeanach. Cha ’n ’eil fhios agam an robh e càirdeach do Dhomhull Cuimeanach do ’n d’ rinn Alastair taillear a’ bhriogais agus an cota sgiobalta nach ruigeadh ach na màsan. Coma co dhiubh. Bha Iain a’ fuireach aig aite ris an abair iad Loch an eich bhàin, mu leitheach rathaid eadar an Aghaidh Mhor agus Daoghal. Bhitheadh e air uairibh a’ reic deur dhe ’n deoch laidir; ach dh’ fheumadh e bhith air fhaiceal mu ’m faigheadh na gaigearan fios air an dol am mach a b’ aige. Bha Iain glé fhialaidh gu nàdarra, agus an uair a bhiodh deur beag air, bheireadh e làn na slige gu toileach do dh’ fhear sam bith dhe ’chàirdean.

Air latha àraidh bha Fear Bhaile na Dalach air cheann na ’m Fensibles—luchd dìon na dùthchadh. Bha Iain am beachd gu ’m bu chòir dha bhith fialaidh ris a’ cheannard, agus thug e cuireadh dha gus a dhol a steach do ’n taigh a dh’ òl deur beag.

“Cha teid mi steach idir; cha robh mi riamh ’na leithid a thaigh, agus cha teid mi ann a nis,” arsa Fear Bhaile na Dalach.

“Nach teid?” ars’ Iain.

“Cha teid,” ars’ am fear eile.

“Mur teid, fanaidh tu ’muigh,” ars’ Iain, “agus cha ’n ’eil annad ach an cù, direach an cù. Cha ’n ’eil a dh’ eadar-dhealachadh eadar thu ’s an cù ach an t-earball; cha ’n ’eil ni ach an t-earball.”

Bha dithis choimhearsnach oidhche ag òl ann an taigh Iain, agus bha teine mor giubhais aca air an urlar. Bha iad gu math blàth anns gach doigh. Bha ’n t-uisge beatha làidir, agus bha iad fhein cho caomh, ’s cho càirdeil, ’s cho mùirneach ri triuir a b urrainn a bhith. Dh’ òl iad air Iain, dh’ òl iad air a chéile, agus dh’ òl iad mu ’n cuairt a rithist gus an robh a h-uile fear dhiubh cho mor ’na bheachd fhein ri Tighearna Chluainidh, agus cho laidir ri fear Chill-Moluthaig.

Mu dheireadh thall chaidh na seoid gu dubh, doirbh thar a chéile, agus am bad a cheile thug iad. Cha robh de dheoch làidir aig Iain na dheanadh réite, no na sgaradh iad o chéile. An uair a bha ’n aimhreit ’na h-àirde, rug fear dhiubh air cathair, agus bhrist e i ’na criomagan air ceann an fhir eile, agus fàgar e a’ call fala air an urlar. Chuir so stad air na buillean, oir is gann a bhios duine deònach an dara buille a thoirt seachad mur faigh e buille air ais. Ach cha do chuir e stad air a’ chànran, no air a mhi-rùn.

Thugadh an duine bochd dhachaidh ’s e air a leith-mharbhadh. Agus, mar is minic a thachair, chaidh am beag sgeul thun a’ mhoir sgeil, agus chual’ an dùthaich mar a thachair. An uair a chual’ an luchd-lagha a bh’ ann am baile na siorrachd mar a thachair, ghrad thainig iad a cheasnachadh mu ’n chùis, agus chaidh am fear a rinn an cron a shumanadh gu cùirt. Dh’ fheumadh Iain a dhol gu ruige Eilginn a thoirt fianuis mu ’n chùis air beulaobh an t-siorraim. Mu ’n d’ thàinig nithean gus a so, dh’ fhuaraich an fhuil aig na daoine, agus b’ fhearr leotha na rud sam bith nach deachaidh smid a ràdh mu ’n ghnothach riamh. Coma co dhiubh, cha b’ urrainn daibh stad a chur air obair an luchd-lagha. Dh’ fheumadh iad a dhol thun na cùirte, agus cha robh aca ach feuchainn ris an dreach a b’ fhearr a b’ urrainn daibh a chur air cùisean an uair a ruigeadh iad beulaobh an t-siorraim. O nach robh duine ann a thogadh fianuis ach Iain, is e bh’ ann gu ’n d’ rinn iad suas eatorra fhein gu ’n leigeadh Iain air nach robh e glic.

An uair a thainig latha na cùirte dh’ uidheamaich Iain e fhein gu math ’s gu ro mhath. Chuir e uime ball aodaich dhe gach seòrsa, agus bha ’n darra ball a’ fanaid air a’ bhall eile. Cha d’ thug e ribe dhe ’n fheusaig dheth fad choig latha deug roimhe sid. Bha boinneid mhor, leathainn, ghorm air, agus bidean mor, dearg ’na mullach. Agus bha cuaille mor bata aige a chuireadh eagal air dearg mheirleach.

An uair a thainig an t-àm gus Iain a cheasnachadh, chaidh maor am mach g’a iarraidh. Cho luath ’s a chaidh e steach air dorus seomar na cùirte thug e dheth a’ bhoinneid agus rinn e beic; agus ceum air cheum mar a bha e ’dol air aghart dheanadh e beic gus mu dheireadh an robh e aig bocsa nam fianuisean.

“Take the oath, sir, ”ars’ an siorram.

“A’ Ghailig, a’ Ghailig,” ars’ Iain, “ ’s i ’Ghailig a’s docha leam.”

Chuireadh Iain air a mhionnan anns a’ Ghailig.

“C’ ainm a th’ ort?” ars’ am fear-lagha.

“Tha Iain Cuimeanach. U, tha, cha d’ àicheidh mise m’ ainm riamh.”

“Tha thu ’fuireach air an rathad eadar Daoghal agus an Aghaidh Mhor, nach ’eil?”

“U, cha ’n ’eil, le ’r cead, cha ’n ’eil mi air druim dìreach an rathaid idir; cha leigeadh iad dhomh a bhith an sin, fhaic sibh. U, cha leigeadh, cha leigeadh. Agus bhithinn fo chasan dhaoine is bheathaichean air an rathad mhor.”

Bha ’n siorram ag amharc air Iain ’s air a’ bhoinneid leis a h-uile suil a bha ’na cheann, agus bha Iain a’ sior chur mu ’n cuairt na boinneide moire.

“Tha thu ’fantail, ma ta, ann an Loch an eich bhàin?”

“Ma ta, le ’r cead, cha ’n ’eil. U, cha ’n ’eil mi ’fantail ’san Loch. Nam bithinn a’ fantail ’san Loch bhithinn fliuch, agus cha fhreagradh sin air seann duine mar a tha mise. U, cha ’n ’eil mi ’fantail ’san Loch idir.” Aig a’ cheart àm bha Iain a’ sìor chur ma ’n cuairt na boinneid agus a’ cromadh a chinn mar urram do ’n t-siorram.

“C’ ainm a th’ air an taigh agad, ma ta?”

“Bhuill, le ’r cead, tha mise fuireach ann o chionn uine fhada, agus cha chuala mi ainm riamh air ach ‘an taigh.’ Direach ‘an taigh,’ agus ma dh’ fhalbhas sibhse comhladh rium chi sibh e. U, direach an taigh.”

“Take him away, ”ars’ an siorram, “he is a fool; we can make nothing of him. ”

Leigeadh Iain air falbh; ach bha amhrus aig an t-siorram gu ’m faodadh gu ’n robh Iain na bu ghlice na bha e ’leigeil air; agus chuireadh maor am mach a dh’ iarraidh air tighinn a steach a rithist. Thainig Iain a steach a rithist ’s e ’cromadh a chinn ’s a’ cur mu ’n cuairt na boinneid mar a bha e roimhe.

“Am bheil thu pòsda?” ars’ an siorram.

“Tha, le ’r cead. U, tha mi pòsda, tha, tha; ach cha ’n ’eil mi ’cur mir de ’choire sin oirbhse. U, ’s mi nach ’eil.”

“Out with him, ”ars’ an siorram, “we can make nothing of such a fool as that. ”

Agus o nach robh fianuis eile ann air an t-sabaid, cha robh ach leigeil leis na seòid a dhol dhachaidh. Thug iad am mile beannachd air Iain air son cho gleusda ’s a rinn e ’ghnothach. Ghabh iad dìreach do ’n taigh aige, agus gun dàil thugadh lamh air a’ bhotul, agus mu ’n do thràigh iad e rinn iad iomadh gaire mor, cridheil. Ach thug iad an aire mhath ’na dheigh sid nach leigeadh iad leis an stuth laidir a bh’ aig Iain an cur anns an ath chrois.

Sin agad mar a chuala mise an naigheachd, agus ma ’s breug uam i is breug ugam i. An uair a gheibh mi beagan as mo dhrip cluinnidh tu rithist uam

Is mi do charaid an latha chi ’s nach fhaic,

BODACHAN A’ GHARAIDH.
Taobh an Locha,
Latha Liunasdail, 1898.

Cuir a dh’ iarraidh MHIC-TALLA.

EACHDRAIDH NAN CAIMBEULACH.

Braidalbainn.

Thainig SIR DONNACHADH a stigh an àit’ athar. ’S e Donnachadh Dubh a Churraichd a theirte ris. Fhuair e o’n righ, anns a bhliadhna 1625, a bhi na Bharan. Fhuair e mar an ceudna, stiall mhor fhearainn, coig mile deug acair, ge b’e de rinn e dheth, ann an Nuadh Albainn. Cha ’n eil fios againn c’ aite an robh an oighreachd so aig a Chaimbeulach so an Nobha Scotia. Ma tha fios aig aon de d’ luchd-leughaidh, bu mhath leinn iad a thoirt iomradh dhuinn air anns a MHAC-TALLA.

Bha Cloinn Ghriogair air a laimhseachadh gu h-olc aig an àm so. Bha iad féin us Colquhoun Luis gu h-olc a mach air a chéile. Bha na Griogaraich ’nan creachadairean nimheil. Bha iad nan sàrachadh nach bu bheag do na coimhearsnaich mu ’n cuairt orra, ’s bha gearain an deigh gearain a dol a dh’ ionnsaidh an righ ’nan aghaidh. Mu dheireadh thall, thainig achd a mach gu ’m feumadh gach mac màthar de Chloinn Ghriogair ainm a mhùthadh air neo gu ’m biodh e air a ghrad sgrios. Bha gràin a chridhe aig Donnachadh Dubh air Cloinn Ghriogair, ’s bha sin aig an athair o’n d’ thainig e; cha robh a bheatha sàbhailt do Ghriogarach air bith a thuiteadh an làmhan Dhonnachaidh Dhuibh. Dh’ ith iad tuille ’s a chòir de ’chuid cruidh us caorach air son moran meas a bhi aig’ orra. ’S ann mu ’n àm so a rinneadh Cumha Ghriogair Mhic Griogair le a mhnaoi. Bha Donnachadh Caimbeul, Fear Ghlinnlion, (Glenlyon) air son gu ’m pòsadh a nighean Baron na Dalach, air taobh deas Loch Tatha; ach bha gaol aice air Griogar agus theich i leis. Ghabh a càirdean ’na shiubhal e. Bha ’n ruaig air a chàraid òig bho latha gu latha cho dian ’s gu ’m b’ fheudar dhaibh am monadh a thoirt orra, agus a bhi beò mar a b’ fhearr a dh’ fheudadh iad ann an còsaibh nan creag. Ri ùine, rugadh leanabh gille dhaibh. Aon latha ’s Griogar a cluich ris an leanabh, thainig na naimhdean orra. Chaidh an Griogarach a ghlacadh ’s a thoirt gu Bealach, agus an ceann a sgathadh dheth le tuaidh. Rinn a bhean bhochd an cumha ud a tha tòiseachadh mar a leanas:—

“Moch maduinn air la Liùnasd
Bha mi sùgradh mar ri m’ ghràdh,
Ach mu ’n d’ thàinig meadhon latha
Bha mo chridhe air a chradh.

---

[26]

[Vol . 7. No. 4. p. 2]

Obhan, obhan, obhan, uiridh,
’S goirt mo chridhe ’laoigh;
Obhan, obhan, obhan, uiridh,
Cha chluinn d’ athair ar caoidh.”

Tha cuimhne mhath agam air fior sheana-bhean a mhuinntir an Eilein Sgiathanaich a chluinntinn, faisg air leth-cheud bliadhna air ais, a gabhail a chumha so mar a chual’ i e na h-òige ann an tir a dùthchais. Cha mhor nach robh e aice facal air an fhacal mar a tha e againn an clò anns “Na Baird Ghaidhealach,” leis an Urr. Mac-na-Ceardadh. Tha eachdraidh a toirt iomradh air Griogar Mac Griogair, Ghlinnstre, a bha air a chur gu bàs anns a bhliadhna 1570. Cha ’n eil e mi-choltach nach ann dhàsan a rinneadh an cumha.

Bha Donnachadh Dubh air fear de na Barain a bha aig crùnadh ban-righ Anna, bean righ Seumas VI, anns a bhliadhna 1590. Fhuair e bho righ Tearlach I, a bhi na shiorram air siorrachd Pheirt. Bha e pòsda da uair: an toiseach ri Sine Stiubhart, nighean le Iarla Athol. Bha mic agus nigheanan aige uaipe. Phòs e a ris Ealasaid, nighean an Triath Sinclair. Bha mac agus nighean aige bho ’n dara bean. Dh’ eug Donnachadh Dubh a Churraichd anns a bhliadhna 1631. Thainig

SIR CAILEAN, a mhac bu shine a dh’ ionnsuidh na h-oighreachd. Bha e pòsda ri Juliana Chaimbeul, nighean do Uisdean, Tighearna Loudon. Chaochail e, gun shliochd fhàgail ’na dheigh, anns a bhliadhna 1640. Cha robh e ach naodh bliadhna na uachdaran air Braidalbainn. Thainig a bhràthair

SIR RAIBEART, dara mac Dhonnachaidh Dhuibh, a stigh ’na àite. Phòs e Iseabal, nighean do Shir Lachlainn Mac-an-Tòisich, ach chaochail i gun sliochd. Bha Sir Raibeart pòsda ris ri nighean Choinnich Mhic Coinnich, an Cinn-tàile, priomh-athair Iarla Shiport. Bha teaghlach mhac agus nighean aige: Iain, Cailean, Uilleam, Alasdair agus Donnachadh, na gillean; na h-igheanan: Mairearad, a bha pòsd’ aig Iain Camshron, Lochiall, (b’ ise bu mhàthair do Shir Eobhann Camshron, Lochiall, a bha ainmeil na latha agus na linn); Màiri, Sine, Iseabal, Juliana agus triuir eile. Bha iad uile pòsda, ’s bha teaghlach aig gach aon diu. Thainig

SIR IAIN, am mac bu shine, thun na h-oighreachd an àit’ athar. Bha e pòsda da uair: an toiseach ri Màiri Ghraham, nighean Uilleam, Iarla Mhonteath. Dh’ fhàg i mac agus nighean aige. Phòs e ris Cairstiona, nighean Sir Iain Muschet, á Ceann-na-Creige, am Monteath. Bha teaghlach nighean aige uaithse. Thainig a mhac,

IAIN, ris an cainte Iain Glas, thun na h-oighreachd an deigh bàs athar. Bheir sinn iomradh air Iain Glas anns an ath àireamh. Bha aimsirean tuairgneach an Alba ri linn-san, agus bha esan a measg an dream aig an robh lamh anns an obair.

(Ri leantuinn.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Na Tri Ubhlan.

CAIB. VII.

An uair a thug a’ chuideachd gu leir an aire do’n dealachadh mhor a bha eadar Bedredin agus am fear crotach, thoisich iad ri briudhinn ’s ri monabhar ’nam measg fhein. Mu dheireadh thuirt na mnathan uaisle, “Feumaidh sinn bean na bainnse a phosadh ris an duine uasal og, eireachdail so, agus cha’n ann ris an duine dhuaichnidh, chrotach a chuir an righ air leith dhi.”

Cha do stad iad aig a’ so, ach thoisich iad ri caineadh an righ, a chionn gu’n d’ ordaich e gu’m biodh am boirionnach cho briagha ’s a bh’ anns an rioghachd air a posadh ris an aon fhear cho granda ’s a bh’ innte gu leir. Thoisich iad mar an ceudna ri magadh air fear na bainnse ’s ri ’ruith sios air chor ’s gu’n d’ thug iad uaithe a mhisneach buileach glan. Mu dheireadh chaidh a’ chuideachd gu leir gu leithid de bhruidhinn ’s gu’m b’ eiginn do ’n luchd-ciuil sgur de chluich.

Thoisich an luchd-ciuil a rithisd ri cluich, agus thainig na mnathan a bha ’cur ’nan trusgan air bean na bainnse far an robh i. Bha e mar chleachdadh anns an am trusgan ur a chur air bean na bainnse seachd uairean, agus a toirt an lathair fir na bainnse a h-uile uair a chuirteadh trusgan ur uimpe a chum umhlachd a thoirt dha. Ach a h-uile uair a chuirteadh trusgan ur uimpe a chum umhlachd a thoirt do’n fhear chrotach, is ann a bha i ’gabhail seachad air gun uiread is suil a thoirt an taobh a bha e, agus a’ dol far an robh Bedredin ’na shuidhe. A h uile uair a thigeadh bean na bainnse far an robh Bedredin agus an trusgan ur uimpe, bha e ’toirt lan a dhuirn dhe’n or do na mnathan-coimhideach a bha ’frithealadh dhi. Bha e ’toirt an oir do’n luchd-ciuil ’s do na dannsairean mar an ceudna. Bu spors a bhith ’g am faicinn a’ putadh a cheile feuch co ’gheibheadh greim air an or a bha e ’tilgeadh uca.

Bha iad gle thaingeil dha, agus bha iad a’ leigeadh ris dha gur e ’gheibheadh bean na bainnse, agus nach b’ e am fear crotach. Bha na mnathan mar an ceudna ag radh ri bean na bainnse gur ann mar so a bha chuis gus a bhith; agus o nach robh meas sam bith aca air an fhear chrotach is ann a bha iad a’ deanamh culaidh-mhagaidh dheth cho math ’s a b’ urrainn daibh. Bha ’mhagaireachd a bha iad a’ deanamh air a’ toirt toil-inntinn mhor do na h-uile a bha lathair.

Bha grain an uilc aig an fhear chrotach air Bedredin, agus sheall e gu gruamach air agus thuirt e ris, “Co ris a tha thusa feitheamh an so? C’ar son nach d’fhalbh thu mar a rinn cach? Bi falbh gu h-ealamh!”

O nach robh leithsgeul aig Bedredin, gu fuireach na b’fhaide, dh’fhalbh e ’s gun fhios aige ciod a dheanadh e ris fhein.

An uair a bha e ’dol am mach air an dorus, thachair am fathach agus a’ bhean-shithe ris, agus chuir iad stad air.

“C’aite am bheil thu ’dol,” ars’ a’ bhean-shithe; “cha’n ’eil am fear crotach anns an talla idir. Chaidh e ’mach air cheann gnothaich. Faodaidh tusa tilleadh agus, a dhol do’n t-seomar anns am bheil bean na bainnse. Cho luath ’s a dh’ fhagar ’n ar onar anns an t-seomar sibh, innis dhi gur tu fhein fear na bainnse, agus nach robh an righ ach air son spors a dheanamh air an fhear chrotach; agus gus a thoileachadh gu’n d’ thugadh fa near biadh math a dheasachadh dha anns an stabull. ’Na dheigh sin cum comhradh taitneach rithe cho math ’s a theid agad air; oir, o’n a tha thu ’na d’ dhuine cho maiseach, cha bhi e duilich dhut a thoirt oirre aontachadh gu ’n gabh i thu. Aig a’ cheart am bheir sinne an aire mhath nach till am fear crotach tuilleadh a chur dragh’ oirbh. Na cumadh ni sam bith thu gun an oidhche chur seachad maille ri bean na bainnse, oir is e do bhean fhein a th’ ann; cha’n ’eil cuid no gnothach aige-san rithe.”

Am feadh ’s a bha ’bhean-shithe a’ toirt misnich do Bhedredin, agus ag innseadh dha mar bu choir dha dheanamh, chaidh am fear crotach am mach as an talla mar a thubhairt i; oir chaidh am fathach ann an riochd cait a steach do’n talla far an robh e, agus e ’miamhlaich gu h eagalach. Bhuail esan a dha bhois r’a cheile gus eagal a chur air a’ chat; ach an aite teicheadh is ann a sheas an cat air a chasan deiridh m’ a choinneamh, agus a dha shuil mar gu’m biodh da mheall teine. Bha e ’sior mhiamhlaich agus a’ sior fhas mor gus mu dheireadh an robh e cheart cho mor ri each.

Chuir an sealladh so eagal mor air an fhear chrotach, agus ged a bha toil aige glaodh a dheanamh feuch an tigeadh cuideachadh g’ a ionnsuidh chaill e a luths cho mor leis an eagal ’s nach b’ urrainn e aon fhacal a radh. Gus an tuilleadh eagail a chur air, ghrad chuir am fathach fhein ann an riochd tairbh mhoir, agus thuirt e ris, ‘Thusa, a dhearg shlaoightire chrotaich.’

An uair a chuala am fear crotach na briathran so, thilg e e-fhein air an urlar, agus, le iochdar a thrusgain, dh’ fhalaich e ’aghaidh a chum nach fhaiceadh e am beathach eagalach a bha m’ a choinneamh. “A righ nan tarbh,” ars’ esan “ciod e an gnothach a th’agad riumsa.”

“Is an-aoibhinn dut,” ars am fathach, “am bheil de dhancahd agad na dh’fheuchas ri mo bhean-sa ’phosadh?”

“Mo thighearna,” ars am fear crotach, “tha mi guidhe ort mathanas a thoirt dhomh; oir ma rinn mi cionta, is ann gun fhios dhomh. Cha robh fhios agamsa gu’n robh a’ bhean uasal so a’ cumail leannanachd riutsa. Bheir mi m’ fhacal dhut gu’n dean mi ni sam bith a dh’ aithneas tu dhomh.”

“Air mi’ fhacal, ma theid thu ’mach a so,” ars’ am fathach, “no ma their thu aon fhacal gus an eirich a’ ghrian am maireach, gu’m brist mi do cheann ’na bhloighean. Ach leigidh mi leat falbh a so. Grad bhi falbh, agus thoir an aire nach seall thu ’n a d’ dheigh; ach ma thilleas tu cha bhi an tuilleadh saoghail agad.”

An uair a labhair am fathach na briathran so, chuir e e-fhein ann an cruth duine, agus rug e air chasan air an fhear chrotach, agus thug e ’mach as an taigh e. Chuir e ris a’ bhalla e, agus a cheann fodha ’sa chasan os a chionn. Thuirt e ris, “Ma ghluaiseas tu as a sin gus an eirich a ghrian am maireach, beiridh mi air dha chois ort, agus sgailcidh mi do cheann ris a’ bhalla.”

Rinn Bedredin gach ni mar a dh’ aithn am fathach agus a’ bhean-shithe dha. Chaidh e do’n t-seomar-chadail agus o nach robh bean na bainnse roimhe anns an t-seomar, shuidh e gus an tigeadh i, agus bha e ’dol fo smaointean cia mar a rachadh gach cuis leis.

An ceann uine thainig bean na bainnse. Thainig seana bhean leatha thun an doruis, agus an uair a dh’fhosgail i andorus ’s a chaidh bean na bainnse a steach, ghuidh i oidhche mhath dhaibh, ach cha do sheall i steach co a bh’ anns an t-seomar idir, ach ghlas i an dorus agus dh’fhalbh i.

Ghabh bean na bainnse ioghnadh mor an uair a dh’eirich Bedredin a chur failte oirre. “Ciod is ciall dha so, a charaid,” ars’ ise. Ciod e chuir an so thu mu’n am so dh’ oichche?” Feumaidh gur tu companach an fhir ris am bheil mi posda.”

“Cha mi,” arsa Bedredin. “Cha ’n ’eil buintealas sam bith agam ris, agus cha mo a tha eolas agam air a leithid de chreutair granda, crotach.”

“Am bheil fhios agad gu’m bheil thu ’labhairt gle thaireil mu’n fhear a phos mise?” arsa bean na bainnse.

“Cha do phos thu idir e,” ars’ esan; “Na bi ’smaointean air a leithid sin na’s fhaide. Leig dhomhsa innseadh dhut gu’m bheil thu air do mhealladh ’na d’ bharail; oir cha bhiodh e coltach gu’m biodh boirionnach briagha mar a tha thusa air a posadh ris an duine a’s grainde dhe’n chinne-daon gu leir. Is mise, a bhain-tighearna, an duine a tha cho fortanach ’s gu’n d’ fhuair mi greim ort. Air son spors dha fhein, bha’n righ a’ cur an ire dha d’ athair gur e am fear crotach a bha thu ’dol a phosadh, ach is mise a roghnaich e air do shon. Dh’fhaodadh tu ’thoirt fa near mar a bha na mnathan uaisle an luchd-ciuil na dannsairean, na maighdeanan posaidh, agus searbhantan an teaghlaich gu leir a’ deanamh spors dhe’n chuis. Chuir sinn am fear crotach do’n stabull, far am bheil e an drasta ag itheadh an deagh bhidh a dheasaicheadh dha; agus faodaidh tu bhith cinnteach nach fhaic thu sealladh dheth gu brath tuilleadh.”

Ged a bha ’cridhe gu bristeadh le bron an uair a chaidh i steach do’n t-

---

[27]

[Vol . 7. No. 4. p. 3]

seomar ’s i ’n duil gur e am fear crotach a bha roimpe, dh’fhas i anabarrach toilichte an uair a chuala i na briathran so; agus leis cho aoidheil ’s cho tlachdmhor ’s a bha i ’g amharc, ghabh Bedredin gaol mor oirre.

“Cha robh duil sam bith agam,” ars’ ise, “gu’n tionndadh cuisean am mach cho taitneach so; oir bha mi ’gam dheanamh fhein cinnteach nach biodh latha no oidhche sona agam ri mo bheo. Ach tha mi gle fhortanach gu’n d’ fhuair mi fear a tha airidh air meas is urram is gradh ’fhaotainn uam.”

An uair a labhair i na briathran so chuir i dhith a h-aodach, agus chaidh i laidhe.

Bha aoibhneas mor air Bedredin air son gu’n d’ fhuair e bean a bha cho maiseach, cho tlachdmhor, agus cho urramach ’s a bh’ anns an Eiphit gu leir, agus gun dail sam bith chaidh e laidhe mar an ceudna. Chuir e a chuid aodaich air cathair, comhladh ris a’ phoca anns an robh an t-or a thug an t-Iudhach dha. Ach a dh’ aindeoin na thug e seachad dhe’n or an uair a bha ’bhanais a’ dol air aghart, bha’m poca cho lan ’s a bha e riamh. Chuir e dheth an cionadhar(turban)a bha ’m a cheann, agus chuir e uime currachd oidhche, agus chaidh e laidhe ’na leinidh agus ’na dhrathais; oir b’ e so cleachdadh na duthchadh.

Beagan mu’n do shoilleirich an latha, an uair a bha Bedredin agus a bhean gu trom ’na cadal, choinnich am fathach agus a’ bhean-shithe ri ’cheile, agus thuirt am fathach rithe, gu’n robh lan am aca crioch a chur air an obair a ghabh iad os laimh, agus a chaidh leotha cho math. “Cha ’n fhada gus am bi an latha ann,” ars am fathach, “agus feumaidh sinn crioch a chur air ar n-obair mu’n d’ thig an latha. Bheir thusa air falbh fear na bainnse gus a dhusgadh, agus fagaidh tu an aiteiginn fad as e.”

Ri leantuinn.

ALASDAIR SELKIRK.

Anns a’ bhliadhna 1708 chaidh Caiptein Rogers le dà luing chogaidh do’n chuan mu dheas, air tòir nan soithichean Spàindeach. Thaghail e aig an eilean Juan Fernandes, air còrsa America mu dheas, far an d’ fhuair e duine air ’eideachadh an craicinn ghabhar, a chaidh fhàgail ceithir bliadhna roimhe sin le ceannard luinge air an robh e, agus iad air cur a mach air a chéile. Bhuineadh e do shiorramachd Fiofa, ann an Albuinn. Chunnaic e iomad long a’ dol seachad fhad ’s a bha e air an eilean, ach cha d’thàinig dlùth do thir ach dithis a bhuineadh do na Spàindich. Thàinig cuid do na seòladairean cho dlùth dha ’s gu’n do loisg iad urchair air ach theich e ’stigh do ’n choille ’s chaidh e as orra. Na ’m bu Fhrangaich a bhiodh annta bheireadh e suas e féin doibh, ach b’ fhearr leis am bàs fhaotainn air an eilein, na tuiteam an làmhan nan Spàindeach. ’Nuair a chaidh Selkirk a chuir air tir, fhuair e leis aodach, gunna, tuadh, sgian, Bìobull agus leabhraichean eile. Thog e da bhothan, aon air son cadail, agus aon air son deasachadh lòin. Thubh e iad leis an fheur fhada dh’ fhàs air an eilein, agus chomhdaich e’n taobh a stigh dhiubh le craicinn nan gabhar a bha e marbhadh fhad ’s a sheas luaidh a’s fùdar dha. ’Nuair a theirig am fùdar air, rinn e teine le da bhioran a shuathadh gu teann r’a chéile, air dòigh nan Innseanach. Chum e cunntas air coig ceud gabhar a mharbh e, agus ghlac e uiread eile a leig e as an déigh an cluasan a chomharachadh. Ghlacadh e mu dheireadh na gabhair le luathas ruith. Chuir Caiptein Rogers cuid de na daoine bu luaithe bha aige le cù, an déigh gabhar, ach dh’fhàg Selkirk na daoine ’s an cù; ghlac e ’ghabhar, agus thill e leatha air a ghuaillibh d’an ionnsuidh. Chaidh a bheatha aon uair ’an cunnart ann an ruaig do’n t-seòrsa so; ghlac e a’ ghabhar air beul craige àird, agus ann an spàirn thuit iad ’nan dithis thairis, agus luidh e ceithir uaire fichead gun chomas éiridh. Bha e air a shàruchadh an toiseach le cait agus radain a fhuair air tìr o na luingis a bha taghall air son uisge; ach dh’fhàs na cait mu dheireadh cho càlda ’s gu’m fanadh iad timchioll air ’nan ceudan, agus ann an ùine ghoirid cha tigeadh radan g’a chòir. Bha an léine mu dheireadh air a dhruim ’nuair a chaidh ’fhaotainn le Caiptein Rogers, agus le dìth cleachdaidh, chaill e cainnt cho mhòr agus gu’m bu ghann a thuigeadh iad e.

B’ann o eachdraidh an duine so a thogadh an sgeulachd bhòidheach “Robinson Crusoe,” a bha cha taitneach dhuinn uile ann an làithibh na h-òige.

DAN.

Mar gu’n rachadh a dheanamh le Selkirk ’nuair bha e ’na aonaran air eilean Juan Fernandes:—

Tha mi ’m righ aìr na chì mi mu’n cuairt,
Cha’n ’eil aon ann ’chur suarach mo reachd;
Fad na tìre gu criochaibh a’ chuain,
Tha gach eun agus fia’bhea’ch fo’m smachd.

O aonarachd! cà bheil gach buaidh,
Chaidh a luaidh ort co tric ann an dàn?
B’ fhearr gaoir-chatha gach latha bhi ’m chluais,
Na bhi ’m rìgh an àit oillteil mar thà.

Tha mi far nach faigh duine am chòir,
Am ònar thig crìoch air mo réis,
Cha chluinn mi aon fhocal no cainnt,
Thig clisg orm le fuaim mo ghuth féin.

Tha gach beathach tha ’siubhal an raoin,
’Gam fhaicinn gun ioghnadh gun sgàth;
Tha iad sin cho neo-chleachda ri daoin’
Tha oillt orm am faicinn cho càld’.

Comh-chomunn a’s cairdeas a’s gaol,
Chaidh a bhuileach’ air daoinibh o’n àird,
Na’m biodh agamsa sgiathan an eòin,
’S mi mhealadh a rìs sibh gun dàil.

An sin gheibhinn fois agus sìth,
Ann an soisgeul na fìrinn, o m’ bhron,
Dh’fhaodainn foghlum o ghliocas na h-aois,
’S a bhi aobhach an cuideachd na h-òig’.

An soisgeul! an t-ionmhas thar luach,
Tha ri fhaotainn am focal an àigh;
Tha e prìseil thar airgiod a’s òr,
No aon ni air thalamh a tà.

Ach cha chualas clag-eaglaise riamh,
Ann an so, feadh nan liath-chreag ’s nan gleann,
Cha do fhreagair fuaim thiamhaidh a bhròin,
A’s Sàbaid cha’n aithnichear annt’.

A ghaothan a dh’fhuadaich mi sìos,
Do’n dìthreabh tha aonarach, fàs,
Cuiribh sgeul orm bheir aoibhneas do ’m chrìdh’,
Mu thir do nach tìll mi gu bràth.

’Bheil mo chàirdean a dh’fhàg mi am dhéigh
’Cur guidhe no smuain air mo thoir?
O inn’s gu bheil càraid a làir!
Ged nach fhaic mise càraid ri m’ bheò.

Tha inntinn an duine ni’s luaith’
A’ gluasad na aon ni a th’ ann;
An coimeas, cha siubhail a’ ghaoth
’S caol shaighdean an t-soluis ach mall.

Nuair thig dùthaich mo shìnnsear am beachd,
’S ann a shaoileas mi ’thiota bhi thall;
Ach tha cuimhne gu luath ’tighinn a steach,
A’s tréigidh gach dòchas a mheall.

Ach tha’n eunlaith a’ falbh thun an nid,
’S gach fia’ -bhea’ch do chòsaibh an t-sléibh;
Tha àm fois againn eadhon an so,
’S theid mise do’m bhothan leam fhéin.

Tha tròcair r’a fhaotainn ’s gach àit—
A’s tròcair, nach àgh’or an smaoin!
A léighseas gach trioblaid a’s bròn.
Tha ’n tòir air clanna nan daoin’.

AN DIUC ’S AM BALACH.

Aimsir roimhe so, cheannaich an duine ainmeil sin, Diùc Buccleugh, mart o neach àraidh a bha còmhnuidh fagusg do Dhalkeith; agus dh’fhàg e òrdugh a cuir ’g a ionnsuidh air a mhaduinn a b’ fhaisge. A réir cordadh, chaidh a mhart a chuir dhachaidh; agus air do’n Diùc a bhi gabhail sraid, chunnaic e balachan beag ag oidhirpeachadh mar a b’fhèarr a dh’ fheudadh e a’ mart iomain gus an ionad an robh i ri dol. Cha d’ aithnich am balachan an Diùc; agus air an aobhar sin (air dha bhi ’ga shàrachadh), ghlaodh e, “Thig an so, a dhuine agus cuidich leam!” Air do’n Diùc a mhearachd a thuigsinn, chuìr e roimhe beagan fala-dha a bhi aige. Air an aobhar sin, ghabh e air nach do thuig e ciod a bha e ag ràdh. Ghabh an Diùc air aghaidh gu h-aitheasach; ach bha’m balachan a’ sìor ghlaodhaich, “Thig a nall, a dhuine, agus cuidich leam; agus cho cìnnteach ri nì air bith, bheir mi dhuit darna leth na gheibh mi.” Thug na briathran so, ma dheireadh, buaidh air an Diùc, agus gun tuille dàlach, ghabh e beallach do’n mhart. “Agus a nis,” ars’ an Diùc, mar bha iad a gabhail air an aghairt, “cia meud a tha fiutha agad ri fhaotainn airson do shaoithreach?” “Mata, cha’n ’eil fhios agam,” deir am balachan; “ach tha mi cìnnteach gu leòir gu’m faigh mi ni-eigin, oir tha na daoine caoimheil ris gach duine.” Bha iad a nis tarruing dlù do’n chaisteal; ghabh an Diùc air falbh gu grad, agus chaidh e steach air rathad eadar-dhealaichte. Ghairm e seirbhiseach d’ a ionnsuidh, agus a’ cur bonn òir ’na làimh, thuirt e ris, “Thoir sin do’n bhalachan a thàinig leis a’ mhart.” Phill an Diùc air ais gu grad air an rathad air an d’ thàinig e, agus ann an ùine ghèarr choinich e am balachan. “Cia meud a fhuair thu?” ars’ an Diùc. “Sgillinn Shasunnach,” ars’ am balachan, “a fhuair mi; agus nach ’eil thu saoilsin gu’n d’ fhuair mi gu leòir?” “Cha’n ’eil mi,” ars’ an Diùc, Feumadh gu bheil mearachd ’s a ’chuis; ach o’n tha mise eòlach air an Diùc, ma philleas tu air t’ -ais, tha mi saoilsin gu’m faigh mi barrachd us sin dhuit.” Dh’ aontaich am balachan. Phill iad air an ais. Chrath an Diùc an clag, agus dh’ orduich e a sheirbhisich air fad teachd ’na làithir. “Nis,” ars’ an Diùc ris a’ bhalachan, “comharraich a mach dhomhsa an t-aon a thug dhuit an sgillean Shasunnach.” “So am fear,” ars’ esan, ’s e comharachadh ris a’ bhuitilear. Dh’aidich am buitilear a chionta. Thuit e air a ghluinean, agus thug e oidhirp air a leith-sgeul féin a ghabhail; ach chuir an Diùc casg air. Dh’orduich e dha gu feargach am bonn òir a thoirt do’n bhalachan, agus a sheirbheis fhàgail air ball; “chaìll thu,” ars’ an Diùc, “do sgillin Shasunnach, t-àite agus do chliù, airson do shannt. Foghlum o so gur e onoir modh a’s fèarr.” An so dh’aithnich am balachan co bha cuideachadh leis; agus bha an Diùc cho toilichte leis an dòigh anns an do ghnàthaich e e féin. ’s gu’n do chuir e do’n sgoil e gun dàil, agus gu’n do phàidh e airson gach goireas eile a bha feumail do’n bhalachan.

AN DROBHAIR CRUINN, AGUS AM FEAR-REUBAINN

Dòrlach fhicheadan bliadhna roimh ’n àm so, bha gille smiorail, fiùthail, a’ tàmh am Braidealbunn, do’m bu nòs a bhi a’ ceannach agus a’ reic feudalach—nì o d’ thugadh dha mar ainm, “An Dròbhair.” Agus, air dha bhi “cruinn,” cuimte, curanta, ’n a phearsa—agus “cruinn,” cuanta, cùramach mu ’ghnothuch—chuir muinntir na tire sin am facail “Cruinn” an déigh an “Dròbhair; agus, mar sin, bha e ’na “Dhròbhair Cruinn.”

Dheanadh an Drobhair Cruinn a ghnothuch e féin, agus cha d’ earb e a’ chùis riamh ri fear eile. Gun each gun sitir, gun ghille, gun chleòca, le ’bhreacan ballach mu ghuaillibh le ’chlaidheamh liobhta nach dìobradh air a leis, agus le Bran buadhach nan cluas corrach ri ’shàil, dh’iomaineadh e a bhailean beag taghta bhò o Chaol-Renne mu thuath gu cabhsair féille Charlisle ’an Sasunn. Is ann a’ pilleadh o aon de fhéilltean an àite sin a bha e an uair a thachair e ’s a’ chunnart so. Dh’ eirich an Dròbhair Cruinn, mar bu nòs leis, mu bhristeadh na fàire, agus thug e an rathad mòr air. Chunnaic e fear-casaige greis roimhe, agus ann an tiota rinn e suas ris. Bha an so Gall mòr, mìn-tlàth-ghuthach, cho sìobhalta ri maighdinn, a thòisich gun dàil ri moladh nan Gàidheal airson an gaisge agus an rogha misnich. “Is e seachd ioghnadh an domhain, am bheachdsa,” ars’ esan, ris’ an Dròbhair, “cionnas a ghabhas sibh an rathad, moch ’us anmoch, agus mu mheadhon oidhche, le uiread a dh-òr

(Air a leantuinn air taobh 30.)

---

[28]

[Vol . 7. No. 4. p. 4]

MAC-TALLA:

Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”

—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”

—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na eolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, C. B. OGUST 19, 1898.

COGADH NAN STAIDEAN AGUS NA SPAINNE.

Cha robh eagal air bith orm fein agus air MAC-TALLA, ged bha daoine ann am Pàrlamaid nan Stàidean a bha ’glaodhach a mach airson an claidheamh a thabhairt as a thruaill, gu bitheadh luchd-riaghlaidh co amaideach agus amhuinn ’s gu tugadh iad geill no eisdeachd air bith do na ceatharnaich arda, farumach, spagluinneach a tha ’gabhail orra fein nithean beaga ’s mora an dùthcha ’stiuradh le gliocas anabarrach ’us le toinisg ’us dealas a tha, da rireadh, comharraichte. B’ olc an aire nach rachadh na daoine ’tha anns na Stàidean a togail guth laidir, feineil airson cogaidh, a chur ann an toiseach na stri ’s ann am meadhon a chunnart, agus air beul-thaobh nam peilearan a tha ’tighinn gu frasach o’n namhaid. Cha bhitheadh cogaidhean cho lionmhor, ’us cha bhitheadh na h-uiread de dhaoine òga, tapaidh, gaisgeil air an gearradh sios leis gach innleachd bàsmhor a tha aig na rioghachdan a nis. Nam feumadh iadsan a tha ’fadadh suas aimhreit ’us naimhdeis, an gunna ’chur air an gualann, agus imeachd air muir ’us tir le sarachadh ’us le cruadal, a thabhairt dioghaltas o’n namhaid, agus iad fein a thaisbeanadh mar chinn-iuil ’us mar cheannardan air an fheachd ann an aodainn gach fudair ’us gunna moir ’us lasrachadh a mharbhas no a leonas miltean. An uair a choinnich aig Genebha, àireamh dhaoine seolta, measail ’us morail, a chum gu socrachadh iad cuis eagalach, fhuaimneach na h-Alabama, ’s gu ’n airmheidh iad suas gach call, ’us olc, ’us tubaist a rinn an soitheach beag, nimheil, luath ud, bha sluagh lionmhor thall ’sa bhos ag eigheach a mach, gu d’ eirich latha grianach mu dheireadh air an t-saoghal, agus nach bitheadh gu brath tuilleadh rioghachdan a’ deanamh cogaidh an aghaidh a chéile: ach gu bitheadh iad gu samhach, ciallach, a reiteachadh gach ceist ’us cuis a dh’ fhaodadh dragh ’us clambar a thabhairt leo. Is e Gladstone ’bha aig an an àm so air ceann luchd-riaghlaidh Bhreatuinn, agus chaidh moladh mor a dheanamh air, oir bha moran dhaoine caoimhneil, cneasda ’creidsinn gu robh faidheadaireachd Isaiah, fa-dheoidh air a comh-lionadh: “Agus buailidh iad an claidhean gu coltair, agus an sleaghan gu corranaibh-sgathaidh; cha tog cinneach claidheamh an aghaidh cinnich, agus cha ’n fhoghlum iad cogadh ni ’s mo.” Mo thruaighe! cha tainig latha grianach, na sith ’us na seasgaireachd air an t-saoghal fathast. Bha iomadh cogadh brùideil, fuileachdach, am measg rioghachdan an domhainn, on chaidh aimhreit na h-Alabama ’reiteachadh, le ’bhi ’toirt air Breatunn gach call, ’us lochd, ’us eucoir a phàigheadh tri uairean thairis. Cha ’n ’eil na geallaidhean aon chuid laidir no lionmhor a’s urrainn duinn fhaicinn aig an àm so, gu bheil crioch a’ tighinn air feachdan uamhasach agus air longan-cogaidh millteach. Tha sgriobhadairean eile ’tabhairt cunntais ann am MAC-TALLA air a’ chogadh air am bheil mi a’ deanamh iomraidh anns an litir so. Cha d’ fhuaradh riamh fios pongail, ceart, cia mar tha, no cia mar bha, luchd-aiteachaidh Chùba air an riaghladh, no cia na deuchainnean ’us na trioblaidean a tha na Cùbanaich a’ fulang. Ma tha gnothuichean co eagalach, aingidh, maslach ’s a tha daoine sonruichte ’creidsinn, nach bitheadh e comasach tabhairt air an Spàinn ceartas agus riaghladh saor, firinneach a bhuileachadh air Cùba gun chogadh idir, agus gun stri air muir ’s air tir. Tha e fior gu leor nach ’eil an Spàinn a’ cumail suas a cinn fein de ’n ghreallag, cosmhuil ri rioghachdan eile na Roinn-Eòrpa. Tha ’cairdean fein ag aideachadh agus a’ deanamh gearan cruaidh, nach ’eil luchd-riaghlaidh duineil, eifeachdach, foghainteach aice, ’s gu bheil tuilleadh ’s a choir de chainnt àrd gun fheum, gun tabhachd, ’us do mholadh orra fein, am measg an dream a tha gabhail os laimh nithean cudthromach na dùthcha ’stiuradh agus a riaghladh aig an tigh agus fada air falbh. Tha e co cinnteach ris a’ bhàs gu feum an Spàinn a riaghladh agus a gnathachadh, ’us a treoir, ’s a tuigse ’leasachadh agus ath-nuadhachadh, ma tha iarrtas ceart aice air sealbh, ’us seasmhachd, ’us meas, ’us ughdarras ’fhaotainn agus a ghleidheadh am measg rioghachdan an t-saoghail. Ma tha ’n sgeula brònach, tiamhaidh, fior, a tha ’faotainn éisdeachd air feadh nan Stàidean, tha ’cheist so iomchuidh gu leoir. Ciod e an comhnadh ann am biadh no eudach, a thug na Stàidean fathast a dh’ ionnsuidh nan daoine truagha a tha gun bhiadh, gun churam, gun chomhfhurtachd ann an Cùba? Tha MAC-TALLA ’s mi fein cinnteach gu bheil doilgheas trom ’us duaichni air feadh daoine carthannach ’us tuigseach nan Stàidean, gu do bhrist an cogadh so riamh a mach. Tha ’n cogadh a’ cosd ann an aon seachduinn barrachd airgid na cheannaicheadh Cùba eadar uachdarain ’us iochdarain, eadar a bailtean ’us a comhnardan, eadar a sruthan ’s a cnoic, eadar gach daighneach ’us laimhrig a bhuineas di. Cha ’n urrainnear a radh le firinn gu d’ rinn an Spàinn no na Stàidean euchdan mora no gaisgeil fathast. Cosmhuil ri paisdean beaga, tha gach cogadh beag, suarach air a mholadh gu h-ùr-labhrach, tartarach, air feadh nan Stàidean us na Spàinn. Feumar aideachadh nach ’eil, a reir gach eolais, ach gle bheagan gliocais air a nochdadh le luchd-riaghlaidh na Spàinn anns a’ chogadh. Cha bhitheadh e comasach do rioghachd air bith gniomh a’s truaighe na a’s suaraiche ’dheanamh le longan cogaidh na rinn an Spàinn gu ruig an t-àm so. Tha e fior gu do nochd Cerbhera, ceannard a’ chabhlaich, agus iochdarain, agus a sheoladairean, gaisge anabarrach, air an dean na linntean luadh le ioghnadh ’us cliu: an uair a threig iad acarsaid Shantiago, gun fhios idir aca co dhiu ’gheibheadh iad a mach gus a’ chuan leathann, stuadhach, no dh’ fheumadh iad striochdadh do chabhlach nan Stàidean. Thug longan cogaidh nan Stàidean buaidh uamhasach orra. Chaidh na longan Spàinnteach a losgadh; chaidh moran de na seoladairean a mharbhadh; agus bha cach, maille ri Cerbhera fein, ’n am priosanaich an diugh anns na Stàidean. Cha ’n eil feachd nan Stàidean aon chuid toilichte no ’sealbhachadh moran comhfhurtachd ann an Cùba. Chaidh iomadh ceatharnach gasda, grinn, a leon gu goirt ann an gleachd as leth nan Stàidean ann an Cuba. Chuir na Stàidean mu Thuath gaisgeich òga, mhearganta thun a’ bhlair; agus, da rireadh, tha e cianail a bhi ’cluinntinn gu bheil iad le ’n creuchdan goirt a’ fulang gu geur fo ghathannan loisgeach na gréine, ’us ar eugmhais curam iomchuidh, agus gun tighean eiridinn fasgach, fionnair aca. Tha ceudan maille rium fein, ag altrum an dochais, gu tig crioch ann an uine ghearr air a’ chogadh. Ciod e ’n t-àgh, no ’n tlachd, no ’n subhachas a chi neach carthannach air bith ann an cogadh fuileachdach, anns am bheil saighdearan dreachmhor air an leon ’s air am milleadh gu narach, agus trid am bheil iomadh athair, ’us màthair, ’us caraid ionmhuinn air an deanamh tùirseach, brònach, o’n chaill fear a bha ann an dluth dhaimh doibh a bheatha, ann an stri nan lann ’us nan gunnachan mora.

CONA.

SOUTH END WAREHOUSE.

FLUR AGUS MIN,
TI AGUS SIUCAR,
FEOIL AGUS IASG.
FIAR AGUS COIRCE,
BIADH DHAOINE,
AGUS
BHEOTHAICHEAN.

Amhlan dhe gach seorsa, agus iomadh ni eile nach gabh ainmeachadh an so.
Taghail, agus cha mhi-chord na prisean riut.
Caipt. R. Mac Neill,
Sidni, C. B.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SANAS.
THA searbhanta mhath a dhith orm gun dail.
Gheibh i deagh tharasdal.
CAIPT. RUAIRIDH MACNEILL.
Sidni, C. B. Ogust 11, 1898.

Am bheil thu air son a’ Ghàilig a chumail suas? Ma tha, cuir a dh’ iarraidh MHIC-TALLA, an aon phaipeir Gàilig a thatar a cur a mach. Dolar ’sa bhliadhna.

---

[29]

[Vol . 7. No. 4. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha Morair Abaraidhean air tilleadh bhar cuairt air an robh e an Columbia Bhreatunnach. Air an darna latha deug de Nobhember, bidh e ’fagail Chanada.

Chaidh fear Uilleam Friseal a mharbhadh air an rathad-iaruinn faisg air Springhill, N. S., o chionn beagan us seachdain air ais. Bha e ’g obair air an inneal aig an am.

Thatar ag ràdh gu’n d’ fhuaireadh ann an cearna de dh’ Astralia ris an canar Ganynee, cnap òir a thomhais ceithir fichead punnd ’sa cóig deug. Tha sluagh mor a’ dòrtadh a stigh do’n àite, agus ma tha an sgeul so fior ’s beag an t-ioghnadh.

Chaidh losgadh air fear d’ am b’ ainm Hartnet ann amMargaret Bay, N, S. ,oidhche Di-luain air an t-seachdain s’a chaidh, le fear eile d’ an ainm Griffiths, agus tha e doirbh a radh am faigh e thairis air an leòn a fhuair e. Bha an daorach air Hartnet, agus bha e feuchainn ri bristaadh a stigh do thigh Ghriffiths, ’nuair a loisg am fear sin air, a’ cur da pheilear ’na chorp.

Bha moran dhaoine air am mealladh ann an taobh an iar Nobha Scotia le fear a bha ’dol mu’n cuairt a’ gabhail air gu robh e mach o chuideachd tàillearachd ann an Toronto. Bha e ’creic dheiseachan gu math saor, agus bha aig neach a’ dh’ òrduicheadh deise ris a chóigeamh cuid de’n phris a phàigheadh ’nuair a bheireadh e an t-òrdugh seachad. Fhuaireadh fios o chionn ghoirid nach robh leithid na cuideachd a bha esan ag radh ri fhaotainn ann an Toronto idir. C’uin a dh’ionnsaicheas daoine bhi faiceallach ann an déiligeadh ri daoine nach aithne dhaibh?

Tha muinntir Shidni an deigh leabharnach(library)a chur air chois, anns am bheil a cheana suas ri còig ceud leabhar, agus anns am bheil dùil ri a dha uiread sin a bhi a dh’ aithghearr. Bha i air a fosgladh oidhche Shatharna s’a chaidh le Mr. Crowe, bàillidh a bhaile; bha àireamh mhor aig a choinneamh, agus bha òraidean air an liubhairt le Sir Tearlach Tupper, Dr. Kendall, Eos. Gillios, na h-Urr. E. B. Mac Raing agus H. E. Smith, agus dithis no triùir eile. Tha na leabhraichean saor do neach sam bith ’sa bhaile a ghabhas air fhein an aire thoirt orra agus an tilleadh an ceann da sheachdain. Tha dòchas againn gu’n dean an cruinneachadh leabhraichean so feum ann an Sidni; tha eagal oirnn nach eil uiread leughaidh air leabhraichean matha, grunndail ’ga dheanamh anns a bhaile ’s bu chòir, agus bu mhath gu’n deanadh na leabhraichean ùra so atharrachadh a shoirt air càil air t-sluaigh gu h-àraidh air càil na h-òigridh.

Fhuair soitheach-iasgaich Geancach corp fear de na daoine chaidh a dhith leis an t-soitheach Burgogne faisg air Eilean Sable. Bu Spainnteach e d’am b’ ainm Diaz, agus bha fiach da cheud gu leth mile franc, (mu dha fhichead mile dolair ’s an airgead againne) air a chorp. Cha’n eil fhios a nise co dha a bhuineas an t-airgead sin. Thainig an soitheach a stigh gu Canso, N. S. Dh’iarr fear-ionaid na Spàinn air Ard-riaghladh Chanada an t-airgead fhaotainn dhasan a chum ’s gu’n roinneadh e e air oighreachan an duine mhairbh, ach rinn an t-Ard-riaghladh a mach nach robh gnothuch sam bith aca dhol ’san eadraiginn, agus nach rachadh iad ann. Feumaidh a chùis a nise bhi air a réiteach anns na cuirtean. Tha e mi-chiatach do’n chuideachd Fhrangach d’ am buineadh am Bourgogne nach do ghabh iad cùram de chuirp nan daoine bochda chaill am beatha air an t-soitheach aca; tha àireamh mhòr dhiubh air uachdar an uisge fhathast, agus air am faicinn le soithichean a tha dol an rathad.

Thachair droch sgiorradh do ghille og d’ an ainm Harry Henderson, faisg air Halifacs air an t-seachdain s’a chaidh. Bha e leum air a charbad iaruinn, agus thuit e fodha, ’s chaidh a chas a ghearradh dheth leis na cuidhlichean. Cha’n eil e ach cóig bliadhn’ deug a dh’ aois.

Chaochail Muireach Mac-a- Phearsain, a mhuinntir Mhabou, anns, an tigh-eiridinn a’ Halifacs, Di-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh. Bha e tinn mu thri seachdainean, le cas ghoirt, ach cha robh dùil sam bith gu’n tugadh i ’bhàs gu dha no tri lathaichean mu’n do chaochail e. Bha e o chionn àireamh mhor bhliadhnaichean a’ cumail stòir aig Drochaid Mhabou, agus bha e ’na dhuine gle mheasail. Bha e tri fichead bliadhna ’sa tri a dh’ aois.

Fhuair Uisdean Ros, anns a bhaile so, litir an la roimhe bho Raonull Mac-a- Bhiocair, duin’ òg a mhuinntir Phort Morien a dh’fhalbh toiseach an earraich s’a chaidh do’n Chlondaic. Bha an litir air a sgriobhadh air a’ 14mh latha de Iun; rainig iad baile Dawson latha no dha roimhe sin. Fhuair iad air an adhart gu math, gun sgiorradh sam bith a thachairt dhaibh. Tha na prisean gle àrd; flùr, $32 .00 am barailte, feòil ur, o $1 .25 gu $1 .40 am punnd; agus bha na h-uidhean cho àrd ri $18 .00 an dusan, ach tha iad a nise air tigh’n a nuas gu $3 .00 no $4 .00. Tha saoir a faighinn da dholair ’s an uair, agus luchd-obrach chumanta, o $1 .00 gu $1 .50 ’s an uair. Cha’n fhaighear tràth bidh air na’s lugha na da dholair gu leth.

Tha àireamh mhath ainmeannan anns an àireamh so de’n phaipear, ach cha’n ’eil idir uiread ann ’s bu chòir a bhi ann. Tha moran de ’r luchd-leughaidh nach d’ thug freagairt sam bith air na litrichean a chuir sinn g’ an ionnsuidh. Chuir sinn cùnntais gu àireamh nach beag, ach gu ruige so cha d’ fhuair sinn fios freagairt ach o fhior bheagan. Ar leinn nach ann mar sin bu chòir do na Gàidheil a bhi déiligeadh ris a’ phaipear Ghàilig. Chaidh sinn gu cosguis mhor air an t-samhradh so air son gu’m bìodh am MAC-TALLA air a mheudachadh ’s air a dheagh chlo-bhualadh, agus bha làn dhùil againn gu’n deanadh an luchd-gabhail na bhiodh ’nan comas g’ar cuideachadh; tha sinn an dòchas gu’n dean iad sin, agus bu mhath leinnn gu’n greasadh iad orra.

[Dealbh]
Tha sinn a nise ’nar luchd-gnothuich aig a
CHANADACARRIAGE CO. ,
air son Eilean Cheap Breatunn.

Ma tha carbad de sheorsa sam bith a dhith ort, cumhnaidh tu airgead le ’cheannach uainne.

Tha sinn mar a b’ abhaist a’ creic Truncaichean, Màileidean, Acuinneach, Bratan-carbaid, Cuipichean, Carbadan Cloinne, Olla, Dubhaich Bhròg, &c ., &c .

F . Falconer & Son,
Sidni, C. B.

Am Bathar a’s Fhearr.
Na Prisean a’s Isle.
GHEIBH THU SIN AIG
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
SIDNI, C. B.
Bathar Tioram, Aodaichean, Amhlan, agus iomadh seorsa bathair nach gabh ainmeachadh an so.
THIG AGUS GHEIBH THU BARGAN.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.
AMHERST, N. S.
A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

AM FLUR
a’s saoire tha ’n Ceap Breatunn ’ga creic aig ALASDAIR MARTUINN bho Thri Dolair ( $3 .00) gu Ceithir us Tri Chairteil ( $4 .75). Is Flur math e cuideachd.
ALASDAIR MARTUINN.
SIDNI, C. B., Ogust 19, 1898.

GHEIBH THU
AN TI
A’s fhearr ’sa Mhargadh.

NA BROGAN
A’s Fhaide Mhaireas.

AIG
TORMAD DOMHNULLACH,
SIDNI, C. B.

Brogan matha air 75c. agus 90c
Deiseachan o $3 .50 gu $9 .50
Triubhsairean air 90c

TORMAD DOMHNULLACH.

Cha ’n urrainn dhut paipear Gailig fhaighinn an aite sam bith ach Mac-Talla, ’s bu choir dhut a bhi gle mheasail air.

BATHAR CRUAIDH.

Tha mi a nise ’cumail Bathar cruaidh dhe gach seorsa, agus ma tha Sabh Tuagh, Locair, Glas, Sgian, no Tairnean a dhith ort, feuch gu ’n taghal thu orm. Tha mi, mar a b’ abhaist, a’ creic Pant, Olla, Varnish , Putty,Glaine, Paipear-balla agus gach ni eile air son do thigh a dheanamh seasgair agus briagha. Tha mi ’creic gach ni gle shaor.

Aonghas Mac Leoid,
SIDNI, C. B.

---

[30]

[Vol . 7. No. 4. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 27.)

Sasunnach agaibh ann ’ur pòcaibh!” “Tha sin againn gun ag, agus am pailteas deth,” ars’ an Dròbhair Cruinn; ach ged a tha òr Sasunnach anns na sporain againn, tha cruaidh Albannach anns na truaillean againn,” a’ cur làimhe air an àm chéudna air an lainn a bha air a leis. “Le Andra Ferràra an so, agus le Bran an sin,” ars’ an Dròbhair a’ tomhadh a chorraige ri Bran, “cha bhiodh eagal orm roimh fheur-reubainn a shiubhail riamh air dà sheirean Shasunnach am briogais Gallda.” “Ciod e!” ars’ an Gall; “ ’n e Fearràra da rìribh tha ad chlàidheamh? Gu cìnnteach, is ainneamh an seòrsa sin r’a fhaotuinn a nis!” “An creid thu do shùilean?” ars’ an Dròbhair, is e ga thoirt as an truaill, agus ’g a shìneadh do’n Ghall, los gu’n leughadh e an t-ainm a bh’ air. “Tha a’ chuis dìreach mar a tha thu ’g ràdh, ars’ an Gall, a’ togail na lainne, agus a’ sgaradh cinn Bhrain o ’choluinn leis a’ chéud sguidseadh. “ ’Nis ars’ esan, “dhòmhsa do sporan, air neo do bheatha! Tha thu ’faicinn gu’m faigh eadhon Gàidheal a’ leth-bhreac.” Bha ’n Dròbhair bochd aig iomall nan cleas. Chunnaic e gu’m bu bàs obunn dha a dhiùltadh; agus is e ’rinn e, shìn e thuige an sporan, leis na bh’ ann. “Ach,” ars’ esan, an uair a thug e dha an t-airgiod, “co chreideas am Braidealbunn gu’n spùinneadh Sasunnach mi, is rogha nan gaothar agus rogha nan claidhean am fhochair. “Na cuireadh sin cùram idir ort,” ars’ an Gall, a’ fanoid air. “Bheir mi dhiot am masladh sin; oir tha shannt orm comharradh a thoirt duit, leis am feuch thu dhoibh gur ann le neart dòideachais a thugadh do chuid uat. Sin a mach do ghàirdean air an stoch dharaich so.” Bha so cruaidh, ach cha robh dol ’na aghaidh. Shìn an Dròbhair a mach a ghàirdean. Thog an Gall an lann, ghlac e a bhil-ìochdrach fo ’dheud uachdrach, chruinnich e a mhalaidhean ’nan aon dos air bun a shròine, agus thainig e a nuas le buille tròm, tabhachdail; ach, gun tàing dha, tharruing an Dròbhair Cruinn a ghàirdean, thuige mar a bha am buille ’a tighinn a nuas, agus is ann a chaidh an lann gu ’cùl-cuirce ’s an stoc dharaich. Mus an cnacadh sibh cnò, bha ’n Dròbhair Cruinn ’n a ugan. Shad e air glaisnich a dhroma e, chuir e a ghlùn air a ghoile, agus thug e dheth a chuid féin. Cha d’ fhoghainn sin leis, ach cheangail e caol a dha dhuirn air cùlaobh a dhronnaig, agus dh’ iomain e roimhe e mar gu’m bitheadh laos boc air spearraich ann, gus an d’ thug e dh’ ionnsuidh an luchd-ceartais e—daoin’ uaisle nach d’ rinn dearmad air an urram dhligheach a chur air a’ Ghall, le ’àrdachadh moch an la ’r-na-mhàireach, le dual de bhall cainbe mu’n amhaich aige. Chaidh an Dròbhair Cruinn dhachaidh sàbhailte le ’chuid airgid. Ged nach d’ thug e a chù leis thug e ’chlaidheamh leis; agus tha e glé choltach leam gur ann mu’n cheart chlaidheamh so a thuirt Donncha Bàn:— “Ghearradh e ubhall air uisge, le fìor gheìread.”

TIGH DHE.

Bu bhòidheach réidh an fhaiche air an robh ’n tigh aoraidh so air a shuidheachadh; àite sàmhach grianach ann an uchd beinne, air a chuairteachadh le craobhaibh àrda, air bruaich aibhne a bha siubhal seachad gu sèimh sàmhach. Bha e uile gu léir ’na àite co tìreil uaigneach ’s a b’ urrainnear fhaicinn. Bha ioma slighe a’ treòrachadh chum na h-eaglais so, agus cha’n eil e fuasd’ a ràdh cò dhiubh bu taitniche. Bha aon slighe a’ dìreadh o thaobh na fairge, ’na lùbaibh bòidheach troimh choillidh òig, a bha fàs gu dosrach nàdurra air na bruachaibh grianach sin. Bha slighe eile ag iathadh mu ghuala na beinne, ’s a’ téarnadh a dh’ionnsuidh na h-aibhne troimh chluanaibh lusrach feurach, air an robh treudan lìonmhor do chaoraich ag ionaltradh, le’n uain bheaga gheala a’ mireag mu’n cuairt doibh. Bha, mar an ceudna, ioma ceum-monaidh agus frith-rathad aimhleathan tre’n fhraoch, fo dhubhar a’ bheithe agus a’ bharraich, a’ treòrachadh chum an àite cheudna. —B’àbhaist domh air uairibh suidhe air uchd tuim a bha dlùth do’n eaglais, o’n robh agam sàr-bheachd air mo choimh-thional ’nuair bha iad a’ cruinneachadh o gach taobh a dh’ionnsuidh tighe an Tighearn air a latha naomh. Bha cuid diubh fad’ ann am shealladh; —agus is iomad smuaintean àghmhor teas-chridheach a dhùisgeadh ann am inntinn, mar a chithinn, iad a’ teachd air an aghart, agus a’ dlùthachadh, uidh air ’n-uidh, gu tigh na h-ùrnuigh. —Aon là ’nuair shuidh mi san àite sin, tamull beag mun do thoisich an t-aoradh, smuainich mi air an dealas àrd a dh’fhiosraich Righ Daibhidh ’nuair a ghlaodh e, “Bha aoibhneas orm an uair a thubhairt iad, do thigh an Tighearna théid sinn. Seasaidh ar cosan an taobh a stigh do d’ gheataibh, O! Ierusalem. Tha Ierusalem air a’ togail mar chaithir a tha air a coimh-cheangal ri chéile; d’an téid na treubhan suas, treubhan an Tighearna gu teisteas Israeil, a thoirt buidheachais do ainm an Tighearn.” Smuainich mi air a liugha beannachd prìseil a tha fuaighte ri mòr cho’ -chruinneachadh an t-sluaigh airson aoraidh follaiseach. Cia lìonmhor anam neo-bhàsmhor a tha air a’ cheart àm so a’ cruinneachadh airson na h-aon obair mhòr agus chudthromaich, gu ùrnuigh agus moladh, a dh’ éisdeachd focail Dé, —chum bhi air ar beathachadh le aran na beatha! Tha iad a’ fàgail an àiteacha-còmhnuidh fa leth, agus ann an uine ghearr bithidh iad uile cruinn ann an tigh an Tighearna. Cia àillidh an soilleireachadh tha againn ann an so air an tairbhe àghmhor a tha fuaighte ri guth an deagh bhuachaille, a’ gairm a chuid caorach féin o gach cearna do ’n fhàsach! Mar tha ’n t-slighe ud shìos, na cluaintean ud thall, agus na monaidhean ud shuas a’ giulan dhaoine mhnathan, agus cloinne o iomad cearna ’s iad a’ tharruing ni ’s dluithe air a chèile, ’s air cionfàth an turuis; mar sin thig moran o’n aird-an-ear, agus o’n àird-an-iar, o’n àirde-tuath agus deas, agus shuidhich iad sìos ann an rìoghachd an Athar. Cò is urrainn an leithid so do àmannaibh prìseil a mheas mar bu chòir? —amannaibh air an cur seachad ann am fòghlum slighe a ghàirdeachais naoimh, agus ceumaibh beannaichte na sìth, —àmannaibh air an coisrigeadh do Dhia agus do leas anamaibh, a’ toirt rabhaidh do’n pheacach teicheadh o’n fheirg a ta chum teachd, a’ teagasg do’n aineolach cionnas a chaitheas e a bheatha, agus mar is còir dha bàsachadh; a’ searmonachadh an t-Soisgeil do na bochdaibh, a’ slànachadh a’ chridhe bhriste, a’ searmonachadh saorsa do na braighdibh agus sealladh nan sul do na doill.—

Leabhar nan Cnoc.

IADSAN A’ PHAIGH.

Tearlach Mac Aoidh, Lunnainn Sasuinn.
Cailein Siosal, Lunnainn Sasuinn.
A. Dawson, Lunnainn Sasuinn.
E. Hepburn, Lunnainn Sasuinn.
Ian Mac Coinnich, Lunnainn Sasuinn. (7 air)
Aonghas I. MacGill-fhinnein, Boston , Mass.
Iain Mac Fhearghais, Port Arthur, Ont.
An Comunn Gailig, Hamilton , Ont.
Domhnull Mac Rath, Vancouver , B. C.
An t-ard Mhaor, Vancouver , B. C.
Iain Mac Fhionghain Allt-a- Bhaillidh, N. S.
Domhnull Mac-a- Phearsain, Antigonish , N. S.
Raonull Domhnullach, Kempt Road, C. B.
Seonaid A. Cheanadach, Valley Mills.
Iain A. Mac Isaic, Meinn a Tuath.
Aonghas I. Mac Neill, Rudha Ghillios. $2 .00
Bean Neill Mac Leoid, Beinn Chain.
Calum H. Gillios, Braigh Mhargaree.
Alasdair Caimbeal, Brook Village.
Niall Mac Leoid, Port Morien. $4 ,00
Eoghann Mac-a- Bhiocair, Sidni.
Murchadh Mac-a- Ghobha, Sidni.
D. I. Mac Leoid, Sidni. $2 .00
An Siorram Buchanan, Sidni.
Ceat Anna Nic Fhearghais, New Boston.
Aonghas Moireastan, Grand Lake.
Iain Mac Coinnich, Gut Mhira.
Seumas C. Domhnullach, Iona.
D. A. Mac Cuthais, Seana Bhridgeport.
An t-Urr.Iain Mac-an-Toisich,Malagawatch.
Mairi Anna Domhnullach, Ceann Dearg,
Bean Iain D. Dhomhnullaich, Framboise.
Seumas Mac Aonghais, Kennington , Cove.
An t-Urr. A. Mac Gille-mhaoil, Beighe’n Iar.
Bean Raonull Dhomhnullach, M . B. Road.
Gilleasbuig Mac Fhearghais, M . B. Road.
M. R. Mac Neill, Benacadie Pond.
Niall Mac Gilleain, Foruchu.
Iain Mac Gille-mhaoil, Hawthorne.
Donnachadh C. Gillios, Sea Sfde.
A. I. Mac Fhearghais, Carribou Marsh.
Ceit M. Dhomhnullach, B . C. Marsh.
Uisdean Mathanach, Marion Bridge.
Murchadh Domhnullach, Ceap Nor.
Domhnull Johnston, Leitches Creek.
Iain Mac Aoidh, Grand River. $2 .00
Iain Camaran, Grand River.
Aonghas Domhnullach, Boulardarie, 50c.
D. N. Mac Aoidh, Eas Grand River. ,50c.
Iain L. Mac Gilleain, Woodbine ,50c.
Eoghann Mac Eachairn, am Beighe’n Iar, 50c.
Padruig Mac Gilleain, Cul Eilean Xmas, 50c.
Niall Mac Gilleain, Groves Point. 25c.
Aonghas Domhnullach, Drochaid na h-Aimhne Tuath.

Tha a chuairt mhor ’na suidhe ann an Sidni air an t-seachdain so, bha i air a fosgladh Di-mairt.

An Tuathanach agus am Fear Lagha.

Thàinig tuathanach a dh’ ionnsuidh fear lagha àraidh bu choimhearsnach dha, ag aithris gun robh e ro-dhuilich air son sgiorradh a dh’ éirich do aon d’ a spréidh. Chaidh damh leatsa, thubhairt an tuathanach, a mharbhadh le droch tharbh a bhuineas dhomhsa, agus b’ àill leam fhios fhaotainn ciod a dhiolas mi dhuit air a shon. Tha thu a’ d’ dhuine còir agus cothromach, thubhairt am fear-lagha, agus air an aobhar sin tha ni am barail nach meas thu e’n a ni cruaidh aon do d’ dhaimh féin a thoirt dhomh ’na àite. Tha sin ro-cheart, ars’ an tuathanach; ach ciod a thubhairt mi, chaidh mi gur tur a’ mearachd, oir is e tarbh leatsa a mharbh damh leamsa, agus uime sin tha mi am barail a réir do bhreith féin gu’n toir thu dhomh damh eile ’n a àite. Tha sin ag atharrachadh na cùise, thubhairt am fear lagha, féumaidh mi fiosrachadh mu thimchioll a’ ghnothuich so, agus ma thachair—agus “ma thachair” thubhairt an tuathanach; tha mi faicinn gu’m biodh an gnothach air a chur gu taic’ gun agadh air bith nam biodh tusa cho deas gu ceartas a dheanamh do shluagh eile, is a tha thu gu ceartas a dheanamh dhuit féin.

Bha ’s an ainm air an t-seachdain s’a chaidh gu’n d’ fhuaireadh mèinn ghuail anns a Bheighe ’n Ear, agus gu robh an gual a bh’ innte anabarrach math. Cha’n eil fhios co-dhiu tha no nach eil sin fior, ach ’si bharail a th’ aig moran nach eil, agus tha ’n àireamh a’s motha deònach feitheamh gus am bi an gual air a dhearbhadh. Tha sinn an dochas gu bheil e cho math ’sa tha ’ainm ach ’s ann a tha eagal oirnn gu’n tachair dha mar a thachair do òr Hogamah—gu’n searg e as mar fheur na maidne. Tha sinn a’ creidsinn gur dùthaich Ceap Breatunn nach eil a h-àicheadh furasd’ fhaotainn, ach cha’n fheairrd a cliù idir a bhi ri bòsd ’s ri bòilich mu gach gràinean buidhe agus cnap dubh a gheibhear an grunnd aimhne no an taobh beinne.

Rinneadh mearachd an an ainm aon diubhsan a phàigh, anns an àireamh a thainig a mach air an 8mh latha de Iulaidh. An àite M. Nic Ghriogair, Mount Brydges, Ont. , ’s e bu choir a bhi ann “Calum Mac Ghriogair.” Tha Mr. Mac Ghriogair ’na bhall de ’n Ard-phàrlamaid, a’ suidhe air son siorrachd Middlesex a Deas. Tha sinn an comain caraide a thug f’ ar comhair am mearachd a rinn sinn, agus tha sinn an dòchas gu ’n gabh an Gàidheal còir, Mr. Mac Ghriogair, ar leisgeul.

Tha side mhath feòir ann air an t-seachdain so, agus rinn sin feum mor do na tuathanaich. Bha am fiar roimhe so an impis a dhol a dholaidh leis cho fliuch ’sa bha ’n t-side, ach fhuaireadh roinn mhor dheth a chur fo dhion, air a dheagh chaoineachadh, air an t-seachdain so. Tha am fiar gle mhath air an eilean so, agus tha sinn a’ cluinntinn gu bheil e mar sin anns gach cearna de Chanada.

Theich seoladair d’ am b’ ainm Mac Leòid, bhar soitheach ann an Louisbonrg, o chionn ghoirid, a toirt leis da cheud gu leth dolair de dh’ airgead an sgiobair. Chaidh a ghlacadh ann am baile Halifacs, ’sa thoirt do ’n bhaile so gu cùirt a sheasamh. Fhuair e da bhliadhna gu leth dhe ’n tigh-obrach air son na meairle.

---

[31]

[Vol . 7. No. 4. p. 7]

Tha Breatunn agus Ruisia an impis a bhi mach air a cheile mu China. Bha cuideachd Bhreatunnach ann an Sina a’ deanamh còrdaidh ri riaghladh na dùthcha sin, a bha air son airgead a ghabhail an iasad gus rathad-iaruinn a thogail. Bha an rathad ri bhi air a thoirt do’n chuideachd an geall an airgeid, ach ’s ann a bhac Ruisia do riaghladh Shina a thoirt dhaibh. Cha chuir Breatunn suas le a leithid sin idir, agus mur dean Ruisia tigh’n air ais beagan, bidh an aimhreit ann. Tha riaghladh Bhreatuinn a’ deanamh ullachaidh air son cogaidh; tha iad air son airm-mara Bhreatunn a bhi na’s làidire na airm-mara Ruisia ’s na Frainge air an cur cuideachd. Tha dòchas aig daoine nach tig cogadh as an eas-cordadh so, ach ged nach tigeadh e aig an àm so, cha ’n eil ni a’s cinntiche na gu’n tig e uair-eigin. Tha Ruisia cho naimhdeil ri Breatunn ’s nach urrainn an t-sith a bhi ro bhuan.

Am Feillire.

OGUST, 1898.

1 Di-luain An Liunasdal.
2 Di-mairt Blar Bhlenheim, 1704.
3 Di-ciaduin Crunadh Seumas III, 1460.
4 Dior-daoin (3) Ceud thurus Cholumbuis, 1492
5 Di-haoine Bas Roib Dhuinn, 1778
6 Di-satharna (5) Blar Ghruinneart, 1598.
7 DI-DONAICH 9mh Domhnaich na Trianaid
8 Di-luain Bas Dheorsa Channing, 1827
9 Di-mairt
10 Di-ciaduin
11 Dior-daoin Blar Dhailrigh, 1309.
12 Di-haoine Breth Deorsa IV, 1762.
13 Di-satharna Bacadh deise Ghaelich, 1746
14 DI-DONAICH 10mh Dòmhnaich na Trianaid
15 Di-luain Breth Bhoniparte, 1769.
16 Di-mairt Fad an latha, 13 u. 50 m.
17 Di-ciaduin
18 Dior-daoin Blar Phreston, 1649.
19 Di-haoine Bliadhna Thearlaich, 1745.
20 Di-satharna
21 DI-DONAICH 11mh Dònaich na Trianaid.
22 Di-luain Blar Dhunchaillinn, 1669.
23 Di-mairt Bas Uilleim Uallais, 1305.
24 Di-ciaduin Feill Bhartolomeis.
25 Dior-daoin Pongannan Pheairt, 1618.
26 Di-haoine Blar Chrecy, 1346.
27 Di-satharna
28 DI-DONAICH 12mh Dònaich na Trianaid
29 Di-luain Blar Loch Aillse, 1722.
30 Di-mairt Bas Chardinail Iorc, 1807.
31 Di-ciaduin Fad an latha, 13 u. 6 m.

MUTHADH AN T-SOLUIS.

An Solus Lan, L. 2, U. 0, M. 15 M.
An Ceathramh mu Dheireadh, L. 9, U. 1, M. 59 M.
An Solus Ur, L. 17, U. 6, M. 20 M.
A’ Cheud Cheathramh, L. 24, U. 4, M. 18 F.
An Solus Lan, L. 31, U. 8, M. 37 M.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Floiri Nic Fhionghain
a’ cumail gach seorsa comhdach cinn a bhios na mnathan a’ cosg.

ADAN,
BONAIDEAN,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN,
GEUGAN.

agus moran de nithean eile nach gabh ainmeachadh an so. Ma cheannaicheas tu ad no bonaid uaithe, bidh iad air an deagh dheanamh, agus saor gu leor.

FEUCH GU ’N TAGHAIL THU.

MAC-TALLA.

“Gu ma fada beo a’ Ghailig.”

“Lean gu dluth ri cliu do shinnsir.”

Cha bu choir do Ghaidheal sam bith a bhi as Aonais.

DO DHLEASANAS.
A bhi gabhail MHIC-TALLA.
A bhi leughadh MHIC-TALLA.
A bhi pàigheadh MHIC-TALLA.
A bhi feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail a chur ’na rathad.

An aon phaipear Gailig a tha air ur-uachdar an domhan.

Cha robh a leithid ann roimhe, ’s cha ’n eil a leithid eile ri fhaotainn fhathast.

Is Gailig gu h-iomlan e. Tha e tigh’n a mach uair ’san t-seachdain. Innsidh e naigheachdan na duthcha agus an saoghal dhut.

Bheir e dhut seanachasan taitneach air an am a ta lathair; bheir e dhut sgeulachdan agus eachdraidhean air na h-amannan a dh’ fhalbh.

A bharrachd air sin bheir e dhut o am gu am: bardachd, litrichean agus iomadh ni eile a thaitneas riut, agus a bhios a chum buannachd do t’ inntinn.

Tha aireamh de sgriobhadairean matha Gailig a’ sgriobhadh gu daonnan dha, agus tha iad lan chomasach air leughadh taitneach a chumail ri sean agus og.

Is abhaist do dhaoine ’nuair a bhios iad a’ creic ni nach bi a leithid aig neach sam bith eile, a bhi ’cur pris ard ’na cheann; ach cha ’n eil MAC-TALLA ’deanamh sin idir. Tha e air son cothrom a thoirt do na Gaidheil, sean agus og, air an cainnt fhein ionnsachadh ’sa chumail suas, agus uime sin cha ’n eil e cosg d’a luchd-gabhail ach

DOLAR ’SA BHLIADHNA.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
FEAR-TAGRAIDH, COMHAIRLICHE, NOTAIR, &c .
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear - Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, C. B

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00, a reir an aodaich.

Cloth Chowes,
Cloth Chlondaic,
Clothan Canadach,
Albannach agus Sasunnach.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

Niall Mac Coinnich,
Sidni, C, B.

Am bheil romhad tigh no sabhal ur a thogail? Ma tha, paighidh e dhut do chuid thairnnean, glaine, paipear, paint, aol, plaster, luaidhe, glasan, ludagan, rop agus uidheaman saoirsneachd a cheannach bho

C . P. MOORE.

’Nuair a thoisicheas tu air an fhiar, ma bhios speal, sgrioban, forc no cas forca a dhith ort, theirig g’ an iarraidh gu

C . P. MOORE.

Nuair bhios a chlann ag iarraidh sgliat no leabhar ur, paipear sgriobhaidh, pinn, no inc, ceannaich iad bho

C . P. MOORE,
SIDNI, C. B

Sin an t-aite anns am faigh thu gach ni dhiubh so gle shaor.

AN T-AITE
ANNS AN CEANNAICH THU
Suic agus
Iaruinn Cruinn,
Creamers,
Soithichean Bainne,
Airneis-taighe,
Stobhaichean,
Flur, Min, etc., etc.
AN STOR AIG
Isaac Greenwell,
SIDNI, C. B.

---

[32]

[Vol . 7. No. 4. p. 8]

Air [ ? ] ’bhi Latha a’m Baideanach.

Tha sneachda ban nam mullaichean
Mar fhuar-bhrat air an fhraoch;
’S gur cianail fuaim nan duilleagan
Fo fhulasgadh na gaoith.
Mi direadh mall, do bhrathaichean,
’Bhraigh’ -Ruadhnaich ghlais an fheoir!
Gur leir dhomh thall na tulaichean
A shiubhail mi gle og.

Tha an Ceathramh ’laigh ro dheisearra,
Gu preasach, cnocach, ard;
’S an Lagan mhan an taice ris,
’Am fasgadh na Craig-Bhalg;
Tom-Barrai’ mor bu sheasgaire,
’S Tom-Cheireig biorach, lom—
’Bhi sealltainn air na chunnaic mi,
A dhuisg mo chridh gu fonn.

Bu bhinn air feadh nan coilltichean,
Bho Ghoineig sios gu Rat,
An smeorach ’seinn mu ’n t-soillearachd,
La boisgeanta ’s a’ Mhai;
Ach thar gach ait, gu ’m b’ aite leam
Na baird mu Uisge Spe;
Bhiodh feadaireachd ’s ceol-gair’ an sud,
Gu am dol fo na grein’.

Is grinn leam nis ’bhi beachdachadh
Gach leacainn agus loin
Tha Clachan geal Chinn’ -Ghiubhsaich null
Air uchdan Thom-a’ -Mhoid.
Tha cuideachd mhor de ’m chairdean ann,
An tasgaidh shior fo ’n fhoid;
’S ged theid mi dh’ fhios an carraighean,
Cha ’n fhaigh mi guth am beoil.

M’ Fheill Chollum-Chill’ chaidh seachad,
Thainig teachdaireachd an righ,
A ghiulain uam le seimh ghuth ciuin
An neach nach duisgeadh stri.
Bu mhor do chridh’ ’s do mheinn dha cach—
Bha beannachd bhochd leat riamh;
’S le moladh binn a shiubhail thu,
’G ad liubhairt fein do Dhia.

Bu mhinig ’teachd a’r d’ aire sa
Na lathaichean a dh’ fhalbh;
’Am Baile- ’Chrothain aighearach,
’S Pitmean nan glaic ’s nan crann.
Bhiodh Cuil-an-Lin, an Fhaire Dhubh,
’S Allt-Lairigh air do smuain;
’S bu ghaolach leat na comh-aoisean
Chaidh romhad thun na h-uaigh’.

Thig caochladh air an t-saoghal so,
Mar ghaoith ’am badan ceo;
’S na fardaichean a b’ aithne dhuinn,
Cha ’n fhaicear sinn ni ’s mo;
Ach shuas ’s a’ bhaile bhunaideach,
Tre ’n fhuil a bha ’g a dort’,
Bi’dh comhdhail bhuan, gun dealachd, ann,
’S gach anam ’seinn le ceol.

T. S. S.
Lagan-Dhuruis.

MORT NA CEAPAICH.

Cumha do Mhac Mhic Raonaill na Ceapaich agus a Bhrathair, a Chaidh a Mhort ’sa Bhliadhna 1663.

LE IAIN LOM.

’S mi am shuidh air bruaich torrain
Mu ’n cuairt do choire na cleithe.

Ged nach h-eil mo chas crubach
Tha lot na ’s mu orm fo m’ leine.

Ged nach h-eil mo bhian sracte
[ ? ] mo chreuchdan.

[ ? ] na h-imrich
[ ? ]

[ ? ]
’S [ ? ] mi;

Ach bhi ’n nochd gun cheann-cinnidh,
’S tric ’s gur minig leam foin sin.

Ceann-cinnidh nam Braigheach,
’Chuireadh sgath air luchd-Beurla.

Tha mo choill air a maoladh.
Ni a shaoil leam nach eireadh.

Tha mo chnothan air faoisgneadh
’S cha bu chaoch iad ri m’ fheuchainn.

Cha ’n eil ann diu ach tuaileas,
Dh’ fhan iad bhuam am barr gheugan.

Cha b’e fuaim do ghreigh lodain
Gheibht’ a’ sodrich gu feilltean;

No geum do bha tomain
Dol an coinnimh a ceud laoigh;

No uisge nan sluasaid
Bharr druablas na feithe.

’S e bu mhiann le d’ luchd-taighe
Bhi ’gan tathaich le beusan.

Mu dha thaobh Garbh-a- chonnidh
Far ’m biodh na sonnanich gle mhor.

Le m morgha, geur, sgaiteach,
Frith bhacach, garbh, leumnach.

’S beag an t-ioghnadh leam t’ uaisle
Thighinn an uachdar ort ’eudail;

Is a liuthad sruth uaibhreach
As ’n do bhuaineadh thu ’n ceud uair

Ceist nam fear [ ? ] Fhearsaid
Is bho Cheapaich nam peuran;

Bho Loch Treig an fheoir dhosrich,
’S bho shrath-Oisein nan reidhlean

’S bho cheann Daire-na-mine,
Gu sron-na-h- Iolaire leithe.

Sliochd an Alasdair Charraich
Rachadh allail na eideadh;

Sar mhac an Iarl Ilich,
Ceannard mhìltean is cheudan;

’S ro mhath shloinninn do shinnsreadh
Fhuil dhireach Chuinn-Cheud-Chathich;

Bho mhac an righ Spaintich
A rinn tamh ann an Eirinn;

Siol mhilidh nan cathan
A bha grathun ’san Eiphit.

B’e mo chreach is mo ghonadh
Nach d’ fhuair thu cothrom na Feinne;

Gun tigh’nn ort ’s tu ’nad chadal
Ann an leaba gun eirigh.

’S ann air maduinn Di-domhnaich
’Rinn na meirlich do reubadh;

Da mhac brathair t’ athar
Gum bu sgrathail leam fein sud,

Agus seachd de shiol Dhughaill,
Luchd spuilleadh nan ceudan.

Ach, thig Sir Seumas nam bratach
’S bheir e ’m mach dhuinn bhur n-erig;

Agus Aonghas bho Ghairidh,
Leoghan fathramach, gleusda,

’S gun a choimeas air thalamh
An am tarruinn nan geur-lann.

Thig na cinn dibh a chonaibh
’S ann leam bu toilicht’ an sgeula.

An Ribhinn Bheag Og.

LE SEUMAS MUNRO.

Fonn:— “Mo Mhali bheag og.”

Gur gaolach leam ’bhi lamh riut,
A shar-ainnir og,
Ged tha thu fos ’ad phaiste,
Mo shar-chailin og—
’S na ’m b’ eolach mi air bardachd
Gu ’n cuirinn dan air airde
’S am foillsichinn dhoibh d’ aillteachd,
Mo shar-ainnir og.

Gur boidheach leam do mhin-fhalt
A ribhinn bheag og,
’Na dhualagan mar shioda,
A ribhinn bheag og—
Do shuilean glana miogach,
Mar dhearrsa-grein’ air fior-uisg’,
’S do ghruaidhean meachair lith-ghlan,
Mar liomhar nan ros.

Do bheul mar chuachaig-mheala,
Mo chailin beag og,
Do mhuineal, geal mar eala,
Mo chailin beag og;
Do bhroilleach mar an neoinean,
Mar cheol nan speur do chomhradh,
’S do dheud mar shneachd air og-chur,
Mo theo-chailin og.

’S ’nuair ruigeas tu an aois sin,
A chaoin-ainnir og,
Gur lion iad a bheir gaol dhuit,
A chaomh-ainnir og—
’S an t-oigear sin d’ an tarl e
Thu ’bhuileachadh do laimh air
Bi’dh sonas buan na fhardaich—
A thlath-ainnir og.

BAS.

—Ann a Waima, New Zealand, air an 29mh de ’n Og-mhios, 1898, agus anns an 71mh bliadhna de a h-aois: [ ? ] , bean ghradh Mhurachaidh B. Mhic Coinnich, agus nighean bu shine Mhurchaidh Mhic Amhlaidh, nach maireann, an Ceann-a- Chobh, am Baddeck, C. B. Dh’ fhag i companach, coignear mhac agus aon nighean, a caoidh a chall nach gabh leasachadh s an t-saoghal so.

“Air siubhal, ach air chuimhne.”

Grace Darling.

Leth-cheud bliadhna ’sa h-ochd air ais, air an 7mh de September, shabhail Grace Darling agus a h-athair, le’n treine, naodhnar dhaoine o bhi air am bathadh. Tha ’n obair sin, sabhaladh beatha, a dol air adhart fhathast, agus tha K. D. C. a’ deanamh a chuid fhein. Is e bhi slan an doigh a’s fhearr air son a bhi fior shona.

Tha stamagan neo-fhallain a’ deanamh dhachaidhean agus dhaoine mi-shona, gh b’e aite ’m faighear iad. Gheibhear cuideachadh, faochadh agus leigheas do stamagan neo-fhallain, ann an K. D. C. Feuch e. Tha e air a shar-mholadh.

ThaK . D. C. Pillsanabarrach math air son tinneasan cuim.

THE
DAILY RECORD.
PAIPEAR LAITHEIL
CHEAP BREATUNN.

Air a Chur a Mach a h-Uile Feasgar, ann an Sidni, C. B.

A PHRIS:
Bliadhna, $4 .00
Sia miosan, 2.00
Tri miosan, 1.00
A PHRIS RI PHAIGHEADH ROMH LAIMH.

Gheibhear anns an“Record”na naigheachdan a’s uire, a tighinn leis an telegraph as gach cearna dhe ’n t-saoghal; naigheachdan an eilein agus na siorrachd; fiosan mu na meinnean ’s mu na soithichean, etc., etc.
’S COIR DHUT A GHABHAIL.

SGRIOBH GU—
JOS . MacDONALD,
Editor and Publisher,
Sydney, C. B.

J. E. EISAN.
PIANOS AGUS ORGAIN.
AN SEORSA ’S FHEARR A THATAR A CREIC.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, C. B.

THA EARBSA
aig daoine ann am maidsichean Eddy— ’nuair a chi iad an t-ainm air a bhocsa bidh fhios aca gu bheil iad math. Tha seorsachan air an deanamh, agus gheibh thu barrachd fiodha air son do chuid airgeid, agus seorsaichean eile rithist a tha “coltach” ri maidsichean Eddy, ach tha iad gle ao-coltach riutha an am an cur gu feum.

Tha ’n t-ainm so na urras air mathas.

THE
E. B. EDDY Co., Ltd.,
HULL, CANADA.

DH’ IARRAMAID AIR
NA GAIDHEIL
’s air muinntir eile a tha air son“Typewriter”a cheannach, iad a dh’ fheuchainn na
Blickensderfer No. 5,
mu ’n ceannaich iad seorsa sam bith eile. A phris, $35 .
Tha seorsachan eile againn cuideachd.
CREELMAN BROS.,
TYPEWRITER CO.
15 Adelaide St. East,
TORONTO, ONT.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
Stewartdale , C. B.

CLOTH, DROGAID,
AGUS
Plaideachan “EUREKA.”

Mu dheich air fhichead seorsa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a ghabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige no sgriobh uige.

C . H. HARRINGTON & CO.
NA MARSANTAN A’S FHAIDE THA DEANAMH GNOTHUICH ANN AN SIDNI.

THA IAD A’ CREIC
Flur, Min, agus Amhlan;
Brogan, Botuinnean, Rubbers;
Soithichean Glaine agus Creadha;
na ’s saoire na gheibhear iad aig marsanta sam bith eile ’sa bhaile.

“SALADA TEA, ”
Na Puinnd ’s na Leth-Phuinnd; an ti a’s fhearr a tha ’n Ceap Breatunn air a phris.

’NUAIR THEID THU ’BHADDECK
TAGHAIL AN STOR
Albert I. Hart.
Tha stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.

Bathar Tioram,
Bathar Cruaidh,
Amhlan,
Aodaichean,
Caiseart, Adan,
Curraichdean,
Agus iomadh ni eile.

An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.