---

[105]

[Vol . 8. No. 14. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VIII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, OCTOBER 13, 1899. No. 14.

MAR A RINN MI M’ FHORTAN.

CAIB. XI.

OR “CHO PAILT RIS NA CLACHAN.”

Chosg sinn na bha ronhainn dhe’n latha cur na h-uamha ann an ordugh. Rinn sinn aiteachan cadail dhuinn fhein mor-thimchioll ri da thaobh na h-uamha. Ghearr sinn cabair cho freagarrach ’s a gheibheamaid, agus dh’ fhigh sinn an rusg ruidhinn a bh’ air na craobhan eadar na cabair, agus bha leaba am fear againn, mu dha throidh air leud, cho socrach ’s a dh’ iarramaid ’na leithid sid a dh’ aite. Bha connadh gu leor cho deiseil dhuinn ’s a dh’ iarramaid. Agus cha robh tri slatan a dh’ astar eadar dorus na h-uamha agus uisge na h-aimhne.

B’e bocsaichean gu nidheadh a’ ghrabhail ’s na h-urach a measg an oir, rud cho mor ’s a bha dhith oirnn aig an am. Cha d’ thug sinn a leithid de ni leinn an uair a dh’ fhalbh sinn o ’n taigh; oir cha robh smaointean sam bith againn aig an am gu’n tachradh or ruinn ann an aite fasail anns nach biodh fear-ceairde sam bith a dheanadh bocsa no rud eile dhuinn. Ach cha bhiomaid an taing fir-ceairde, na do thachair a’ bheag de dh’ acuinn shaorsneachd a bhith againn. Cha robh againn ach an tuadh agus na sgeinean. Thachair dhomhsa gu ’n robh cuid mhath de ghne’ an fhir-cheairde annam gu nadarra, agus ghabh mi os laimh oidhirp a thabhairt air bocsa dheanamh. Ged a chaidh mi ris cho math ’s a b’ urrainn ’s a b’ aithne dhomh, cha robh e freagarrach gu leor air son na h-obrach air son an d’ rinneadh e. Ach b’ fhearr dhuinn againn e na uainn. An uair a bhios daoine ann an eis, agus fad o aite anns am faighear na nithean a bhios a dhith orra, cha’n eil aca ach cur suas le gnothaichean cho math ’s a dh’ fhaodas iad. Mar a tha an seanfhacal ag radh, “Thig innleachd le aimbeirt.” Rinn sinne ar n-uile dhichioll air ar cuid a bhith againn dhe’n or a bha cho pailt anns an aite. Nan robh an t-inneal againn, dh’ fhaodamaid ar fortan a dheanamh ann am beagan mhiosan. Cha robh aobhar gearain sam bith air mar a bha cuisean a’ dol leinn; ach bha sinn cho lan de shannt ’s nach b’e am furasda ar riarachadh anns an am. Mar bu mho a bha sinn a’ faotainn, is ann bu shanntaiche a bha sinn a’ fas.

Air latha araidh, an deigh dhuinn a bhith mios a’ cladhach an oir anns an aite ud, shuidhich sinn gu’n rachamaid suas ri taobh na h-aimhne feuch an tachradh aite ruinn anns am faigheamaid barrachd dhe’n or na bha sinn a’ faighinn far an robh sinn. Gun fhios nach tigeadh oirnn oidhche no dha a chur seachad shuas ann am braighe na beinne, thug sinn leinn beagan deisealachd. Bha e dluth air meadhain latha mu ’n d’ fhalbh sinn. Agus ged a bha barrachd fionnarachd againn ’ga fhaotainn mar a b’ airde bha sinn a’ direadh, bha’n teas cho mor ’s gu’m b’ fheudar dhuinn greis dhe’n uine chur seachad fo sgaile nan creag a bha aig bruaich na h-aimhne. Cha robh sinn fada ’nar suidhe aig bonn nan creag an uair a thug sinn an aire gu’n robh iasg air an amhainn, agus ged a bha sinn neo-chomasach air a ghlacadh, rinn sinn solas ri ’fhaicinn a’ snamh mu ar coinneamh. Cha’n fhaca ’s cha do bhlais sinn iasg o’n a dh’ fhalbh sinn o na taighean. Agus aig an am bheireamaid a choig luachan air beathach eisg, nam biodh duine ann a bheireadh dhuinn e ri cheannach.

Bhuail e anns a’ cheann aig fear no dithis dhinn gur docha gu’m faigheamaid doigh air beagan bheathaichean dhe’n iasg a ghlacadh nan rachamaid gu math na b’ airde suas ri braighe na h-aimhne, agus gu’n dail shuidhich sinn gu’n coisicheamaid suas, agus gu ’m biodh suil againn am mach araon air son an oir, agus air son an eisg.

Mar a bha sinn a’ gabhail suas air ar socair ri bruaich na h-aimhne, thug sinn an aire gu’n robh am barrachd dhe’n iasg ri fhaicinn. Agus thug so misneach dhuinn gus a dhol suas na b’ airde ’s na b’ airde. An uair a bha sinn greis a’ coiseachd mar so air ar n-aghart, thainig sinn ann an sealladh garbhlaich agus chreagan arda troimh ’n robh an amhainn a’ ruith. Shaoil sinn o’n a’ cheud shealladh a chunnaic sinn dhe’n gharbhlach, nach robh rathad againn air faighinn thairis air gun sinn fhein a chur ann an cunnart mor. Bha na creagan cho ard, agus bha iad uile mar gu’m biodh iad a’ bagradh tuiteam a nuas car ma char a dh’ ionnsuidh an aite anns an robh sinn. Chuir an sealladh so a leithid a dh’ ioghnadh oirnn ’s gu ’n do sheas sinn greis far an robh sinn. Ach mar a bha sinn a’ dol na bu dluithe do’n gharbhlach, bha sinn a faicinn nach robh e idir cho doirbh a dhireadh ’s a bha sinn an toiseach an duil. Ach ged a bha ’n amhainn a’ ruith seachad oirnn, cha robh sinn an toiseach a faicinn cia mar a bha i tighinn troimh ’n bheinn. Uair a theireamaid gur ann a’ bruchdadh am mach a bonn na beinne a bha i, agus uair eile theireamaid gur ann a bha i ’ruith troimh ’n bheinn, agus gu’m feumadh gu’n robh earann mhor dhi air chul na beinne. Coma co dhiubh, an uair a rainig sinn bonn na beinne chunnaic sinn gu’n robh an amhainn an deigh aite chladhach dhi fhein troimh ’n bheinn. Cha robh ach gann fichead troidh a leud innte, agus tha mi creidsinn gu’n robh ceud gu leth troidh a dh’ airde anns na bruaichean aice. Cha robh moran uisge, innte idir. Ach an uair a shileadh an t-uisge gu trom anns na monaidhean agus anns na beanntan arda o’n robh i ’sileadh, bhiodh tuil gle mhor innte. Bha so furasda gu leor dhuinn a thuigsinn o na bha ri fhaicinn air gach taobh dhi. Bha glumagan is linneachan dhe gach meudachd aig beul a’ chumhaing so troimh an robh an amhainn a’ ruith.

Shuidh sinn aig beul a’ chumhaing so, agus thug sinn lamh air a’ bheagan bidh a thug sinn leinn. An uair ghabh sinn na bha feumail dhuinn dheth, chaidh fear dhinn le soitheach sios do’n amhainn gus deoch a thoirt a nios. Mu’n do tharr e ach gann an amhainn a ruidhinn, ghlaodh e, “Fheara, fheara, tha’n t-or an so cho pailt ris na clachan fhein.” An uair a chuala sinn sid, leum sinn sios cho ealamh ’s a b’urrainn duinn.

Ged nach robh an t-or cho pailt ’s a bha’n duine ag radh, bha e pailt gu leor. Ann am beagan uairean am feasgar ud fhein, fhuair sinn barrachd dheth na fhuair sinn fad seachdain roimhe sid. Bha anabarr dhe ’n or anns an aite; ach o nach robh doigh cheart againn gus an nighe a measg a’ ghreabhail agus na h-urach, cha b’ urrainn duinn a ghleidheadh ach a’ chuid bu ghairbhe dheth. Fhuair sinn an lath’ ud fhein na h-uiread de chnapan dheth a bha cho garbh ris a’ ghran eorna. Bha sinn cinnteach gu ’n robh am pailteas dheth anns na creagan troimh an robh an amhainn a’ ruith. Thainig oirnn an oidhche a chur seachad far an robh sinnn; agus o’n a bha an t-side tioram, blath gu leor, cha d’ fhuair sinn fuachd no anastachd sam bith.

Chuir sinn seachad cuid mhath dhe ’n oidhche a cur ar comhairle ri cheile mu dheidhinn ciod bu choir dhuinn a dheanamh. Bha fhios againn gu’n robh an t-or gu math na bu phailte mar a b’ airde dhireamaidh suas am measg nam bean; ach bha eagal oirnn nach fhaigheamaid aite sam bith eile a bhiodh cho seasgair ’s cho bhlath ’s cho sabhailte ris an umhaidh. Ach mu dheireadh thall, dh’ aontaich sinn uile gu’m bu cheart cho math dhuinn, o’n a thainig sinn cho fada, a dhol air ar n-aghart gus an ruigeamaid a’ cheart bhad as an robh an amhainn a’ sileadh. Nan tigeadh droch shide oirnn, cha robh againn ach greasad sios do ’n uamhaidh, agus an droch shide a chur seachad innte.

An uair a dhuisg sinn ’sa mhadainn agus a ghabh sinn ar biadh, bha sinn greis eadar dha chomhairle co dhiubh a dhireamaid an garbhlach a bha air taobh na beinne, na dh’ fheuchamaid ri ar rathar a dheanamh suas ri bruaich na h-aimhne. Bha seachdnar dhinn ag iarraidh bruaich na h-aimhne a leantuinn; agus ged a bha ’n dithis eile a’ roghnachadh an garbhlach a dhireadh, chunnaic iad gu’m bn cho math dhaibh cach a leantuinn.

Cha’n fhaiceamaid ach gann fichead slat dhe’n amhainn; oir bhi i cho lan de luban ’s de dh’ easan ri amhainn a chunnaic mi riamh. O nach robh an tuil mor aig an am, cha robh e idir doirbh dhuinn coiseachd ri iomall an uisge. B’ e cho ard ’s a bha na creagan os ar cionn bu mho a bha cur a dh’ eagal oirnn. An nair a sheallamaid as ar cionn, shaoileamaid gu ’n robh iad a’ dol a ghrad tuiteam oirnn. Mu dheireadh chuir sinn romhainn nach seallamaid as ar cionn idir.

Bha sinn greis math a’ dol air ar n-aghart mar nach b’ olc. Cha robh cabhag sam bith oirnn; agus ged a bhitheadh, cha b’urrainn duinn cabhag a dheanamh ’na leithid sid a dh’ aite. Bha sinn a cumail suil air iomaill na h-aimhne mar a b’ fhearr a b’ urrainn duinn, feuch am faiceamaid dad de choltas an oir; ach bha ’n struth cho luath, agus, mar bu trice, bha leithid de chop air iomall an t-struth ’s gur gann a rachadh againn air an or fhaicinn, ged a bhiodh e ’na chnapan cho garbh ris na faochagan.

Mu dheireadh thainig sinn gu aite a bha cho cas ’s nach robh e ’n comas dhuinn a dhol thairis air. Bha sinn aig an am gu math ard as cionn an uisge; agus nan tuiteamaid sios, rachadh ar cnamhan a bhristeadh mu’n ruigeamaid an t-uisge.

(Ri leantuinn.)

---

[106]

[Vol . 8. No. 14. p. 2]

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Mac Righ nan Eileanan.

CAIB. XIV.

An uair a chunnaic Alsaman an t-eun ag itealaich air falbh leis a’ chloich-bhuadhaich, bha dragh inntinn is doimheadas anabarrach air, a chionn gnothach a ghabhail rithe. Cha ’n urrainnear cainnt a chur air an t-suidheachadh inntinn anns an robh e an uair a smaoinich e air cho luachmhor ’sa bha ’chlachag bheag ud ann an sealladh Bhadoura, agus an curam a bha aice dhi.

Laidh an t-eun air an talamh astar beag air falbh, agus a’ chlach-bhuadhach aige ’na ghob. Chaidh Alsaman far an robh an t-eun, agus e ann an duil gu ’n leigeadh e as a’ chlach; ach an uair a bha e gus a bhith aige, dh’ eirich e air iteig, agus laidh e air an talamh astar beag air falbh mar a rinn e roimhe. Lean Alsaman an t-eun; ach shluig an t-eun a’ chlach, agus dh’ itealaich e astar beag air falbh. Bha Alsaman anabarrach cuimseach, agus smaoinich e gu ’m marbhadh e an t-eun le cloich; ach lean an t-eun air iteig, agus laidheadh e astar beag na b’ fhaide air falbh. Mar a b’ fhaide a bha ’n t-eun a’ dol air aghart mar so, is ann bu deine a bha Alsaman ’g a leantuinn. Mu dheireadh thug an t-eun air a bhith falbh ’na dheigh fad an latha o bheinn gu gleann ’s o ghleann gu beinn, agus e sior dhol na b’ fhaide o ’n aite anns an d’ fhag e Badoura ’na cadal. Ach an aite laidhe fad na h-oidhche air preas far am faodadh Alsaman greim a dheanamh air, is ann a laidh an t-eun air craoibh aird far nach ruigeadh creutair sam bith air.

Bha dorran gu leor air Alsaman a chionn mar a chuir e seachad an latha ’falbh an deigh an eoin ’s gun dad aige air a shon, agus smaoinich e gu ’n tilleadh e do ’n champ. Ach, thuirt e ris fhein, “Co ’n rathad a thilleas mi? An teid mi dhireadh nam beann ’s a thearnadh nan gleann troimh ’n d’ thainig mi air an astar so? An teid mi air seachran anns an dorchadas? An bheil de neart annam na bheir air ais mi gu sabhailte? Cia mar is urrainn mi a dhol am fianuis na bana-phrionnsa gun a’ chlach-bhuadhach agam? Eadar mar a bha e air a chlaoidh a’ falbh an deigh an eoin, agus mar a bha e air a sharachadh cho mor ’na inntinn, thainig an cadal air agus leig e e-fein ’na shineadh fo chraoibh, far an do chuir e seachad an oidhche.

Dhuisg e mu ’n d’ fhalbh an t-eun bhar na craoibhe; agus cho luath ’s a dh’fhalbh e air iteig, lean e fad an lath’ e, mar a rinn e an latha roimhe sid. Cha robh greim bidh aige ach beagan mheasan a bha e ’cruinneachadh an drasta ’s a rithist am measg nan craobh mar a bha e ’dol air aghart. Lean e air siubhal an deigh an eoin air an doigh so fad dheich latha, agus e ’n duil a h-uile latha gu ’n rachadh aige, air aon doigh no doigh eile, air greim fhaighinn air beo no marbh. Air an aona latha deug, mar a bha e ’siubhal an deigh an eoin, rainig iad baile mor. Chaidh an t-eun air iteig a steach air barr a’ bhalla leis an robh am baile air a chuartachadh, agus cha ’n fhac’ e sealladh tuilleadh dheth.

Cha ’n urrainnear cainnt a chur air an doilgheos a bha air Alsaman an uair a thug e duil thairis nach fhaigheadh e greim air an eun. Chaidh e steach air geata ’bhaile. Bu bhaile gle mhor e, a bha air a thogail air bruaich a’ chladaich; agus bha acarsaid mhor, bhriagha air beulaobh a’ bhaile.

Choisich e sios is suas air na sraidean, gun fhios aige c’aite an robh e ’dol, na c’aite an stadadh e. Mu dheireadh thainig e air a shocair fhein ri taobh na h-aimhne, agus thug e an aire geata garaidh fhosgallte, agus gu’n robh sean gharadair ag obair ann. Thog an garadair a cheann, agus an uair a chunnaic e Alsaman, dh’ aithnich e anns a’ mhionaid gur a coigreach a bh’ ann, agus gu’m bu Mhahomedanach a bh’ ann. Dh’ iarr e air a dhol a steach do ’n gharadh, agus an dorus a dhunadh ’na dheigh.

An uair a chaidh Alsaman a steach do ’n gharadh, dhuin e an dorus mar a dh’ iarr an garadair air. An sin dh’ fheoraich e dhe ’n gharadair, c’ar son a bha e cho curamach mu dhunadh a’ gheata.

Fhreagair an garadair, agus thuirt e, “A chionn gu’m bheil mi ag aithneachadh gur coigreach thusa, agus gur e Mahomedanach a th’ annad. Is e luchd iodhol-aoraidh a th’ anns a’ chuid a’s mo de shluagh a’ bhaile so, agus tha grain uamhasach aca air na Mahomedanaich, agus tha iad a’ deanamh foirneart oirnn. Tha mi ’creidsinn nach robh fhios agadsa air so. Is gnothach miorbhuileach a th’ ann gu ’n d’ fhuair thu do bheatha leat gus a so; oir tha ’n luchd iodhol-aoraidh ro dheas gu greim a dheanamh air gach Mahomedanach a thig air chuairt do ’n bhaile; na ’s lugha na bhios iad ’n am fior fhaicill rompa. Tha mi ’toirt cliu do Dhia a chionn gu’n d’ thug e gu sabhailte thu gu ruige so.”

Thug Alsaman moran taing do n’ gharadair air son na comhairle ’thug e air, agus a chaoimhneis a bha e ’nochdadh dha.

“Thig a steach comhladh riumsa do m’ bhothan beag bochd so,” ars’ an garadair. “Feumaidh gu’m bheil thu araon sgith agus acrach.”

Thug e Alsaman a steach do ’n taigh, agus chuir e am biadh a b’ fhearr a bh’ aige air bord air a bheulaobh. An uair a ghabh am prionnsa na thainig ris dhe ’n bhiadh, dh’ fheoraich an garadair dheth cia mar a thainig e do ’n aite.

Dh’ innis Alsaman do ’n gharadair facal air an fhacal mar a thachair dha tighinn do ’n bhaile. Agus dh’ fheoraich e dheth ciod an rathad bu ghiorra dha gus a dhol do ’n rioghachd aig ’athair; oir cha robh e ’creidsinn gu’m biodh e comasach dha an rathad a dheanamh am mach a dh’ ionnsuidh an aite anns an d’ fhag e Badoura, an deigh dha bhith aon latha deug air faontradh air feadh bheann is choilltichean. “Ah! cha ’n ’eil fhios am bheil i beo?” ars’ esan ’s e ’toiseachadh ri gul ’s ri caoidh.

Fhreagair an garadair, agus thuirt e ris nach robh e an comas dha a dhol do rioghachd ’athair air chois, a chionn gu’n robh an t-slighe anabarrach fada; agus a bharrachd air sin, a chionn nach robh doigh aige air e fhein a chumail beo fad na h-uine mhoir a dh’ fheumadh e bhith air an rathad. Thuirt e ris mar an ceudna, gu’m feumadh e dhol troimh dhuthchannan anns an robh daoine anabarrach borb, aineolach, agus gur docha gu’n tugadh iad a bheatha dheth. Dh’ innis e dha gu’n robh astar bliadhna eadar e is taigh ’athar. Ach thuirt e ris gur e an rathad bu ghiorra dha falbh air luing gu ruige Eilean Ebene, agus a dhol as a sin gu ruige Eileanan Chlann Chaledain. “Tha long a falbh as an acarsaid so uair ’sa’ bhliadhna gu ruige Ebena, agus faodaidh tu do thurus a ghabhail oirre,” ars’ an garadair. “Sheol an long o chionn beagan laithean; agus nan d’ thainig tu na bu traithe, dh’ fhaodadh tu falbh oirre. Ach ma thogras tusa fuireach comhladh riumsa gus an seol an ath long o chionn bliadhna, is e do bheatha. Beag ’s mar a tha ’n taigh, ma chuireas tusa suas leis, faodaidh e bhith dhut mar do thaigh fhein.”

Bha Alsaman toilichte a chionn gu ’n d’ fhuair e tairgse cho math, agus ghabh e i gu taingeil. Bha e ’caitheamh na h-uine ag obair anns a’ gharadh a h-uile latha, agus bha e gu goirt a’ caoidh na bana phrionnsa a h-uile oidhche.

Fagaidh sinn Alsaman anns an aite ud, agus innsidh sinn mar a dh’ eirich do ’n bhana-phrionnsa Badoura:—

Chaidil Badoura uine mhath, agus an uair a dhuisg i, cha robh Alsaman ri ’fhaicinn. Ghabh i ioghnadh gu leor nach robh e dluth dhi mar bu ghnath leis. Ghlaodh i air na mnathan-coimhideachd, agus dh’ fheoraich i dhiubh an robh fhios aca c’ait’ an robh e. Thuirt iad rithe gu ’m faca iad e a’ dol a steach do’n bhuthaidh anns an robh i ’na cadal, ach nach d’ thug iad an aire dha a’ tighinn am mach idir.

Am feadh ’s bha iad a’ bruidhinn rithe, thog i an crios, agus fhuair i an sporran fosgailte agus gun a’ chlach-bhuadhach ann. Cha do chuir i teagamh nach b’ e Alsaman a thug as i gus a faicinn; agus bha i cinnteach gu ’n cuireadh e air ais a rithist i. Bha duil aice ris a h-uile mionaid gus an d’ thainig an oidhche, agus cha b’ urrainn di a thuigsinn ciod a bha ’g a chumail cho fada gun tilleadh.

An uair a dhorchnaich an oidhche, agus nach robh coltas gu’n tigeadh Alsaman, chaidh i gu tuireadh ’s gu tuirse buileach glan. Thug i a mile mollachd air a’ chloich-bhuadhaich, agus air an fhear a rinn an sgriobhadh a bh’ oirre. Agus cha mhor nach tug i a mollachd air a mathair a chionn nach b’ urrainn di a thuigsinn cia mar a chuireadh a’ chlach dealachadh eadar i fhein agus Alsaman. Ach ged a bha i greis mhor anns an t-suidheachadh so, cha do chaill i a misneach, ach chuir i roimpe gu ’n gnathaicheadh i doigh air i fhein a thoirt as an t-suidheachadh anns an robh i, nach do gnathaich a’ bheag de bhoirionnaich riamh.

Cha robh fhios aig neach sam bith ach Badoura fhein ’s aig na mnathan-coimhideachd, gu ’n d’ fhalbh Alsaman; oir bha an luchd-frithealaidh gu leir ’nan sineadh, ar neo ’nan cadal anns na buithean ’s an am an d’ fhalbh e. Bha eagal oirre gu’m brathadh iad i, nam faigheadh iad am mach nach robh sgeul air Alsaman. Air an aobhar sin, dh’ fheuch i ri a bron a chumail am falach cho math ’s a rachadh aice air, agus dh’ aithn i do na mnathan gun uiread is iomradh a thoirt air mar bha cuisean. Chuir i dhith a h-aodach fhein, agus chuir i uimpe deise le Alsaman. Agus bha i cho coltach ris anns gach doigh ’s gu’n robh na seirbhiseach gu leir a’ smaointean gur e fhein a bh’ ann.

Dh’ordaich i dhaibh gach ni a dheanamh deiseil air son an turuis; agus an uair a bha iad deiseil gu falbh, thug i ordugh do the dhe na mnathan a dhol do ’n charabad anns am b’ abhaist dhi fhein a bhith, agus mharcaich i fhein ri taobh a’ charabaid.

Bha iad aireamh mhiosan air an turus air muir ’s air tir; agus fad na h-uine bha na fir a bh’ anns a’ chuideachd an duil gur e Alsaman fhein a bha falbh air an ceann.

Sheol iad an toiseach gu ruige Ebene, agus as a sin chuir iad rompa gu’n rachadh iad gu ruige Eileanan Chloinn Chaledain.

Cha bu luaithe rainig an long Eilean Ebene na chualas ann an luchairt Armanos, righ Ebene, gu’n robh Alsaman, mac righ nan Eileanan, air bord innte. Gun dail sam bith, chaidh Armanos, an righ, agus aireamh mhor de dh’ ard-mhaithean na cuirte, a choinneachadh a’ phrionnsa, agus thachair Badoura riutha aig an laimhrig, agus i ’gabhail air a h-aghart a dh’ ionnsuidh an taighe anns an robh i an duil beagan uine chur seachad. Bha Armanos an duil gur e Alsaman, mac righ nan Eileanan a bh’ innte, agus chuir e failte oirre gu

---

[107]

[Vol . 8. No. 14. p. 3]

cridheil, o ’n a bha e fhein agus righ nan Eileanan ann an sith agus an cairdeas ri ’cheile. Thug an righ Badoura agus gach aon a bha ’na cuideachd do ’n luchairt far an robh seomraichean deiseil air an coinneamh. Thug e dhi a h-uile urram air an robh i dligheach, agus rinneadh cuirm mhor, ghreadhnach dhi a mhair tri latha.

Air a’ cheathramh latha, an uair a thuig an righ gu’n robh Badoura a’ deanamh deiseil gu falbh air a turus, thuirt e rithe, agus e fad na h-uine ann an duil gur e Alsaman fhein a bh’ aige, “Tha thu ’faicinn, a phrionnsa, gu’m bheil mi air fas sean, agus nach ruig mi leas duil a bhith agam ri moran uine tuilleadh anns an t-saoghal so. Agus tha e ’na bhristeadh-cridhe dhomh nach ’eil mac agam a bbios a’ rioghachadh an deigh mo bhais. Tha aon nighean agam, a tha anabarrach maiseach, agus a dheanadh bean dhutsa cho math ’s a dh’ iarraidh tu. An aite falbh dhachaidh, is ann is fhearr dhut mo nighean a ghrad phosadh, agus fuireach ann an so fhein; agus bheir mi fa near righ a dheanamh dhiot ’nam aite fhein gun dail sam bith. Tha uine fhad o ’n a thoisich mise ri rioghachadh, agus tha lan am agam a nis fois a ghabhail. Agus cha b’ urrainn toileachadh bu mho a bhith agam na duine glic, tuigseach, treun mar a tha thusa fhaicinn a’ riaghladh na rioghachd ’nam aite fhein.”

(Ri leantuinn.)

EACHDRAIDH IAIN FOST.

Anns am bheil a dhroch bheatha agus a bhas oillteil air am faicinn; agus cionnus a reic se e-fein ris an Diabhull air son cumhachd a bhi aige fad ceithir bliadhna fichead gach ni a dh’ iarradh e a dheanamh; mar an ceudna nithe iongantach a rinn e le cuideachadh Mhephistopheles. Le cunntas air mar thainig an Diabhull aig ceann nan ceithir bliadhna fichead agus a phronn e Fost ’na mhirean.

CAIB I.

BREITH IS FOGHLUM AN OLLA FOST; MAILLE R’A THUITEAM O NA SGRIOBTUIRIBH.

Rugadh an t-Olla Iain Fost anns a’ Ghermailt. Cha robh ’na athair ach fear-obair bochd nach b’ urrainn ionnsachadh ceart a thoirt d’a mhac Iain; ach bha brathair aige ’s an duthaich ud fein a bha ro bheairteach agus aig nach robh clann e-fein idir. Ghabh am brathair so tlachd ann an Iain, agus chuir e roimhe sgoilear a dheanamh dheth. Chuir e do ’n sgoil e far an d’ ionnsaich e gu h-anabarrach, gu sonruichte Laidionn. Na dheigh so chaidh a chur do ’n Oilthigh a thogail foghluim na diadhachd. Ach cha do chord teagasgan a’ Bhiobuill ri Fost og. Uime sin thug se e-fein suas do nithibh eile anns am bu mhotha bha a thlachd; Druidheachd is Fiosachd; agus ann an uine ghoirid cha robh iad ach tearc a rachabh air thoiseach air anns na h-ealainibh diomhair so. Dh’ ionnsuich e buinn-theagasg a’ chreidimh chriosduidh mar an ceudna; agus air son an fhoghluim so rinneadh e na Olla. Ach goirid an deigh so thuit e ’na leithid do mhac-meamna agus do bhreithneachadh iongantach agus gu’n do chuir e roimhe na sgriobtuirean a thilgeadh uaithe air fad, agus e-fein a thoirt seachad gu h-iomlan do theagasg druidheachd, griosaid, gheasan, ubagan, fiosachd, agus buidseachd do gach seorsa.

CAIB II.

MAR A GHRIOS FOST A NIOS AN DIABHULL A’ TOIRT AIR TIGHINN ’GA FHAICINN AIG A THIGH FEIN.

Lean Fost air foghlum fiosachd a dh’ oidhche agus a latha. Ghabh e aon latha sgiathan iolair agus dh’ fheuch e ri iteagach feadh an t-saoghail air fad, a dh’ fhaotainn a mach ruintean diomhair neimh agus an talaimh. Ann an uine ghoirid bha e comasach air toirt air an diabhull tighinn a nios ’na lathair mar a thogradh e. Bha Fost agus caraid aon latha a’ coiseachd comhla ann an coille laimh ri Wirtemberg ’s a Ghermailt. Bha an caraid air son fiosachd an Olla Fost fheuchainn; agus dh’iarr e air Fost feuchainn am b’ urrainn e Mephistophiles a ghriosadh a nios anns a’ cheart am agus aite ud. Thoilich Fost so a dheanamh. Air ball aig a’ cheud ghlaodh rinn an diabhull a leithid do thoirm anns a’ choille ’s gu’n saoilteadh gu ’n tigeadh neamh agus talamh ’nam prannalach comhla. Rinn an diabhull an sin a leithid do ranaich agus gu’n saoileadh tu gu’n robh a’ choille lan do bheathaichibh fiadhaich. Tharruing Fost an sin cearcal air son an diabhuill; agus thoisich an diabhull air ruith mu ’n cuairt air a’ chearcal so, a’ deanamh fuaim cho mhor agus ged bhiodh deich mile carbad a’ stararaich air urlar-cloiche. Na dheigh so bha tairneanaich is dealanach ann, mar gu’n biodh an saoghal uile air theine. Bha ioghnadh air Fost agus air a charaid do ’n toirm a bha so, agus gu ’n robh an diabhull a’ cur dail ann an tighinn, agus thug iad lamh air an riomball fhagail. Ach ’nuair a mhothaich e so thoisich e ri ceol cho binn ’s nach cuala iad a leithid riamh.

Chord so ri Fost cho math ’s gu ’n do thoisich e air Mephistophiles a ghriosadh a nios a rithist ann an ainm prionnsa nan diabhull; agus e a thighinn ’na choslas fein. Air ball bha dragon mor an crochadh os ceann a chinn. Ghlaoidh Fost a rithist air an doigh a rinn e roimhe, agus bha ran anns a’ choille mar gu ’n biodh ifrinn air fosgladh, maille ris gach anam a tha ann an sud an doruinn. Re na h-uine so chuir Fost moran cheist air an diabhull, agus thug e air moran do charan ifrinneil a leigeil fhaicinn.

CAIB. III.

MAR A THAINIG MEPHISTOPHILES DO THIGH FOST AGUS NA THACHAIR EATORRA.

Thug Fost aithne do’n spiorad a choinneachadh aig a thigh ’s a’ mhaidinn an la ’r na mhaireach aig deich uairean. Aig an am shuidhichte thainig e stigh do’n t-seomar a’ feoraich do Fhost gu de a bha dhith air. Thuirt Fost ris gur h-e bha a dhith air gu’m biodh esan umhal dha, a’ tighinn air iarrtus, anns na puincean a leanas:

I. Gu’m frithealadh an spiorad air anns gach ni a dh’ iarradh e, o ’n am sin gu am a bhais.

II. Gu’n tugadh e d’a ionnsuidh ni sam bith a bhiodh a dhith air.

III. Gu’n innseadh e dha ni ’sam bith a bu mhaith leis.

Fhreagair an spiorad e, agus thubhairt e nach robh cumhachd aige fein, ach gu’m faigheadh e a mach o’n phrionnsa bha os a cheann. “Tha luchd-riaghlaidh os ar ceann-ne,” thuirt esan, “a tha ’gar cur a mach agus ’g ar n-ordachadh dhachaidh mar a thogras iad; agus cha ’n urrain dhuinn dol ni’s faide na an cumhachd a thugadh dhuinn. Tha an cumhachd so air a thoirt dhuinn le Lucifer a chuireadh a mach a neamh mar a chual thu air son a raiteachais. Ach cha ’n innis mi tuilleadh dhuit gus an toir thu thu-fein seachad dhuinn.” ’Nuair a chual e so thuirt Fost, “Gheibh mi m’ iarrtus? ach bidh mi air mo dhamnadh comhla ruibhse.” An sin thuirt an spiorad, “Cha’n fhaigh thu t’iarrtas is tha thu agamsa, agus cha’n urrainn an saoghal do shaoradh a m’ laimhsa.” An sin thuirt Fost, “Thoir ort! agus tha mi ’gad ghriosad thu thighinn a nios am ionnsuidhsa ’san oidhche.” Chaidh an spiorad an sin a sealladh. Na deigh sud thoisich Fost air smaointeachadh cionnus a gheibheadh e iarrtus, agus anam a ghleidheadh o’n diabhull.

Ag obair air na mic-meamna bhronach ud bha Fost a’ feitheamh gus an d’ thainig an oidhche. Dh’ fhoillsich an droch spiorad e-fein a ris do Fhost. Dh’ innis e gu’n d’ fhuair e ordugh o’n phrionnsa bhi umhal dha air cumha e-fein a thoirt dhasan ’s gach ni a dh’ iarradh Fost e a dheanamh. “Gu de tha dhith ort!” thuirt esan. Fhreagair Fost gu’m b’e a mhiann a bhi air a dheanamh ’na spiorad; gu’m biodh e neo-fhaicsinneach do fheadhainn eile; agus gu’m b’ urrainn e-fein gach cruth a thogradh e a ghabhail. Thubhairt an spiorad gu’m faigheadh e iarrtus, ma’n cuireadh e a lamh ris na cumhachan a dh’ iarradh esan. Chaidh Fost a nis a thaoibh agus chuir e sathadh an caol a dhuirn as an do shruth fuil ann ammeis a bh’aige. Ach dh’ fhuaraich an fhuil an tiota a’ toirt rabhaidh dha mu’n ghniomh ifrinneil a bha e dol a dheanamh. Chuir e mhias os ceann nan eibhleag a theasach, na fola agus leatha sgriobh e mar a leanas:

AN CUMHNANT RI LUCIFER.

“Tha mise, Iain Fost, a ghabhadh a steach a’m Olla san diadhachd, le mo laimh fein ag aideachadh agus a’ toirt fianuis gu’n d’ thug mi mi-fein seachad am’ sheirbhiseach do Lucifer, Prionnsa na h-Airde-Tuath is na h-Airde- ’n-Ear; agus gu ’m bheil mi a toirt dhasan gu saor agus gu toileach araon m’ anam agus mo chorp re ceithir bliadhna fichead air chumha gu ’m fritheil esan ormsa anns gach ni a dh’ iarras mi; aig ceann na h-uine so tha mi toirt dha comas deanamh rium a reir a thoil, m’ anam no mo chorp a ghiulan no a shrachdadh mar thogras e: Le so tha mi toirt dulan do Dhia agus do Chriosd, agus do fheachd nan aingeal agus do gach spiorad math air am bheil a chruth no iomhaighsan ri’m faicinn. Agus a dheanamh a’ chumhnainte so ni’s laidire sgriobh mi e le m’ fhuil, a’ cur m’ ainm ris, agus a’ gairm uile chumhachdan na h-ifrinn a thoirt fianuis air mo run ’s a’ chordadh so.

IAIN FOST.

CAIB IV.

NA THACHAIR RI FOST AN DEIGH DHA A LAMH A CHUR RIS A’ SGRIOBHADH.

’Nuair a bha an sgriobhadh deas thug Fost e do Mephistophiles. Rinn Fost moran nithe iongantach air ball. Chuir e as do leoghann, thug e air tarbh dannsadh, agus air ceudan do spioraid toiseachd ri ceol agus ri dannsadh ’na lathair. ’Nuair a bha ’n ceol seachad chunnaic Fost deich bagaidhean airgid laimh ris. Thoisich e air an reic, ach cha b’ urrainn e; oir bha iad cho teth ’s nach b’ urrainn duine laimh a chur orra ach e-fein. Chord gnothuichean ri Fost cho math ’s gu’n do ghabh e-fein agus an spiorad comhnuidh comhla gu toilichte. Bha an diabhull fein leo ’na uairean ’nan gleidheas-tighe; ’s bha bhlath ri fhaicinn. Roimh so gheibheadh na bochdan rud; ach tha chuis air atharrachadh a nis.

CAIB V.

MAR A RINN FOST AIR DIUC BHABHARIA.

’N uair a chuala a chairdean agus a choimhearsnaich gu’n do reic Fost anam ris an diabhull cha tigeadh iad a choir; oir bha e air sgaoileadh a mach nach robh aige do thlachd ach spiorad a bha leis a ghnath a’ deanamh gach gne luthchleas a bu mhiann leis. Bha Diuc Bhabharia a’ fantuinn laimh ri tigh Foist. Fagus do’n Diuc bha mar an ceudna Diuc Shacsoni, agus Easbuig Shalisburgh. Bhiodh Mephistophiles a’ dol do thighean nam feadhainn so agus a toirt leis as an seomraiche dibhe gach ni a b’ fhearr a gheibheadh e. Thug Diuc Bhabharia aon la cuireadh do uaislibh na duthcha gu dinneir. Agus air an son dh’ ullaich e pailteas do gach seorsa bidh. ’Nuair a thainig na h-uaislean agus a bha iad deas gu suidhe sios, dh’ iadh

(Air a leantuinn air taobh 110.)

---

[108]

[Vol . 8. No. 14. p. 4]

MAC-TALLA:
Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OCTOBER 13, 1899.

AN TRANSVAAL.

Tha e coltach nach eil doigh air cuisean a shocrachadh anns an Transvaal gun chogadh. Tha riaghladh na coimh-fhlaitheachd bige sin o chionn mhiosan air ais a cur dail anns gach doigh reiteachaidh a chuireadh Breattunn m’an coinneamh; cha bu luaithe thigeadh iad air faisg air a bhi aontaichte ri cumhachan Bhreatunn, na rachadh iad car ais mar a bha iad roimhe. Tha e ri fhaicinn gu soilleir a nise gur ann a bha’n Transvaal mar sin air son fuireach o thighinn gu cordadh; nach robh toil sam bith aice na bha Breatunn ag iarraidh orra a dheanamh, agus gu robh e air son Breatunn a chur thuige cho mor ’s gu feumadh i a cheud buille bhualadh. Ach cha dean dail call sam bith a chur air Breatunn; gach latha tha dol seachad, tha aireamh a cuid shaighdearan aig criochan an Transvaal a dol am meud; tha armailt aice ann cheana na’s mo na bha aig Wellington ann an cogadh Bhonaparte. Agus air an laimh eile ’s ann a dol na’s laige gach latha bhios armailt an Transvaal. Chuir Cruger litir a dh’ ionnsuidh an riaghlaidh Bhreatunnaich an la roimhe a tha gle choltach a dol a bhi na meadhon air cogadh a thoiseachadh. Cha’n eil fhios nach bi sin air a dheanamh mum bi so fa chomhair ar leughadairean; ach gus an brist an cogadh a mach bi dochas ris a chuis a reiteachadh gu sitheil.

Tha Dreyfus a nise’na dhaoine saor; fhuair e mathanas o Loubet, Riaghladair na Frainge; rinneadh trocair air ged a chaidh ceartas a dhiultadh dha. Cha’n eil a chairdean, air son sin, a dol a stad gus am faigh iad a chas a chur air beulaobh curtach a bheir ceartas dha, agus a bheir a mach mar bhreith nach robh e ciontach de na bhatar a cur as a leth. Tha Drefus bochd gun chothrom moran a dheanamh air a shon fhein, oir leis an diol a bh’ air fad nan coig bliadhna chaidh seachad, bhrist air a shlainte. Tha e dol a dheanamh a dhachaidh ann an ceann a deas na Frainge. Tha daoine ’s paipearan ’ga leigeil as an aire gu mor seach mar a bha iad. Tha iad a nise buileachadh moran dh’n cuid seanchais air reisean nam birlinnean, agus troimhe cheile ’n Transbhaal.

Cha’n eil teagamh nach fhaodar a bhliadhna so a chunntas mar bhliadhna gle shoirbheachail ann an eachdraidh Chanada. Innsidh na bancaichean-caomhnaidh sin. Anns na bliadhnaichean bochda chaidh seachad b’ abhaist do ’n airgead a bhiodh aig sluagh Chanada anns na bancaichean-caomhnaidh a dhol am meud mu shia muillein dolar ’sa bhliadhna. Bliadhna mhath rachadh e mu dha mhuillein deug am meud. Ach thug a bhliadhna so leum fad air thoiseach air sin; anns an da mhios dheug a chaidh seachad, chaidh corr us ochd muillein deug dolair ( $18 ,655,000) ris an t-suim.

Gailig an Graniteville.

Tha aireamh mhor de Ghaidheil ann an Graniteville, an staid Vermont, far am bheil obair mhor chlachaireachd a dol air adhart. Fad aireamh mhiosan am bliadhna bha searmon Gailig aca anns an eaglais chleirich a h-uile latha Sabaid. B’e ’n searmonaiche bh’ aca Mr. Uilleam Moireastan, foghlumaich og a mhuinntir Cheap Breatunn air am bheil moran de’r leughadairean eolach. Bha ’n searmon Gailig ann ’sa mhaduinn, agus searmon Beurla feasgar. Bha luchd na Beurla air son an canain fhein a bhi ann ’sa mhaduinn, ach cha’n fhuilingeadh na Gaidheil sin idir. Tha aireamh dhiubh a mhuinntir Cheap Breatunn, ach tha chuid is motha dhiubh a mhuinntir Chuebec, agus tha iad anabarrach dileas d’an canain. Ged a tha Beurla am pailteas aca, cha chluinnear ach gann facal dhi nam measg eadar da cheann an latha; tha iad daonnan air son a bhi cleachdadh an cainnt fhein, agus cha taobh iad ri Gaidheil sam bith nach eil dhe’n aon inntinn riutha ’san ni sin. Chuir an neach a thug am fiosrachadh so dhuinne, greis uine seachad ’nam measg, agus tha e ’deanamh moladh mor orra, mar dhaoine coire, stuama, nach cuir dragh air duine nach cuir dragh orra. Tha aon cheatharnach ’nam measg, Niall D. Mac Iomhair, a bhios gu tric a cosnadh nan duaisean a’s fhearr aig na cleasan Gaidhealach am Montreal ’s am bailtean mor’ eile. Cha’n eil cuimhn’ aige gu’n do bhlais e riamh ti no deoch laidir. B’fhearr gu robh na Gaidheil uile coltach ris anns an doigh sin.

Oige ’n Eich Iaruinn.

Bha na leanas air a sgriobhadh anns a bhliadhna 1829, ’nuair a bha ’n carbad iaruinn ’na oige, agus gun a bhi idir cho cumanta ri fhaicinn no cho laidir gu tarruinn ’sa tha e an diugh. Tuigidh an leughadair uaithe so an t-atharrachadh agus an t-adhartas mor a thainig air an t-saoghal anns na bliadhnaichean a chaidh seachad o’n uair sin. Tha aon fhaisneachd air a dheanamh leis an sgriobhadair a thaobh nan each nach eil air a coilionadh fhathast; cluinnear an fhaisneachd cheudna ’ga deanamh air an latha ’n diugh, nach ruith moran bhliadhnaichean gus am bi an t-each gun fheum sam bith air, ach tha sinn a’ creidsinn gu bheil i cheart cho fad o bhi air a coilionadh ’sa bha i aig an am ud. Tha ’n t-each ’na sheirbhiseach ’s na charaid ro mhath do’n duine gu bhi air a chur air chul leis.

Chuireadh iongantas mor air an Duthaich ’nuair a fhuaradh a mach an t-innleachd leis a’ bheil Loingeis, agus soithichean a’ gluasad fo chumhachd teine; agus an uair a thoisich iad ri magaran eadar Glaschu agus Grianaig, is beag a shaoil sinn gu’n gabhadh iad de dhanadas, bliadhna no dha na dheigh sin, an cuan mor a thoirt fo’n ceann, agus seoladh gu neo-sgathach eadar na rioghachdan is faide o cheile. ’Nuair a chuala sinn daoin’ a’ labhairt m’an innleachd cheudna arson charbadan, agus Feunaidh mhor chudthmroach, rinn sinn gaire fanoid uime, mar nach biodh ann ach spleadhraich, ach fhuaradh a nis a mach an doigh chum so a dheanamh, ann an iomlaineachd ris nach robh fiughair againn fhaicinn anns an linn so. Tha innealan toit air an deanamh air an fhoghar ’a dh’ fhalbh de sheors ur, a thairngeas luchd mor nan deigh, le luas anabarrach, agus leis an tearuinteachd is mo. Tha aon ri fhaicinn air an am so ann an Sasunn, nach ’eil moran os ceann leth tunna air cudthrom, a thairneas da-fhichead tunna na dheigh, agus a shiubhlas leis a chudthrom so ceithir-mile deug san uair. ’Nuair nach bi cudthrom co mor na dheigh falbhaidh e os ceann deich-mile-fichead san uair, air an t-seorsa rathaid a tha air uidheamachadh air a shon fein. Tha na h-inneil so co innleachadh ’s nach ’eil e comasach gun sgain an t-ait anns a bheil an t-uisge goileach, agus tha am barrachd cumhachd aig an fhear a bhios air an stiuir air carbad na smuide, seach na th’ aig’ fear-greasaidh nan carbad eile leis na h-eich is caillaiche. Is urrainn da stad a chur air ann am prioba na sul, agus theid e m’an cuairt air rathad mor a tha deich troighean air leud. ’S e ’n connadh a th’ aca air a shon gual air a losgadh ann an slochd fo thalamh, agus air a bhathadh le uisge connadh a tha eatrom ri ghiulan, air bheag tomaid, agus ro chumhachdach chum an deathach a thogail. Giulainidh carbad na smuide de’n chonnadh so na dh’ fhoghnas da a dheanamh leth cheud mile, agus cha’n fheum e leasachadh uisge ach uair san fhichead mile. Ma shoirbhicheas leis an innleachd so mar tha duil aig daoine, cha ’n fheumar each as a mhile de na tha ’n greim san am so; agus is soirbh fhaicinn na bhitheas de lon ri sheachnadh do’n chinne-daonna, a bha dol a bheathachadh nan each.

Is iomchuidh dhuinn innse gu bheil na rathaide-mor air a’ bheil na carbadan so a’ gluasad air an uidheamachadh air mhodh araidh air an son fein, agus gu bheil an t-slighe air an ruidh na rothan air a leagadh le h-iarruinn.

Tha na daoin’ innleachdach a thur na carbadan so a’ feuchainn ris an acfhuinn so charamh ri soithichean na smuide; agus ’se barail dhaoine gun soirbhich leo. Agus bithidh so na shochair mhor a chionn gum bi i ni ’s cumhaichdiche agus ni ’s tearuinte, nach bi feum aig na soithichean air na h-uiread ghuail a chur a stigh, an ni bu mho a bha nan aghaidh air turusaibh fada. A dh’ innse na firinn cha ’n fhios duinn c’ait an stad na h-innleachdan so; ach thig atharrachadh air na rathaide-mora anns a Ghaeltachd m’am bu mhiann leinn an tadhall ann an carbad na smuide.

NA GAIDHEIL DHILEAS.

Iadsan a Phaigh Mac-Talla.

Ailean Domhnullach, Amhuinn a Bhradain.
Am Post-mhaighstir, Rathad Shalem.
F. Mac Gill-fhinnein, Victoria Line.
A. Mac Fhearghais, Loch Lomond.
Niall D. Johnson, Nyanza .
Gilleasbuig MacGilleain, Kennington Cove.
M. I. Mac Neill, Boisdale .
D. I. Mac Neill, Shenacadie .
Iain Mac a-Bhiocair, Catalone .
Domhnull Mac Neacail, Catalone .
A. D. Mac Gill-fhinnein, Whitney Pier.
Calum Domhnullach, Tairbeart .
D. I. Mac Aonghais, Rathad Horne.
E. D. Nic Amhlaidh, Amhuinn Dhennis.
Aonghas Domhnullach, am Bagh an Ear.
An t-Urr. D. Domhnullach, Strathlorne .
Iain Mac Gill-fhinnein, Port Morien.
An t-Urr. D. MacEamuinn, Pomquet , N. S.
Iain C. Domhnullach, Ardness , N.S.
Donnacha Johnson, Pictou , N.S.
Mairearad Dhomhnullach, The Falls, N.S.
Bean I. D. ’Ic Gille-bhrath, Bailey ’s Brook.
A. R. Domhnullach, Albany , N. Y.
D. R. Mac Eachainn,, Boston , Mass.
S. D. Domhnullach, Wallace . Idaho.
Donnacha Mac Mhannain, Ivanhoe , Mich.
Niall D. Mac Iomhair, Graniteville , Vt.
Alasdair Ceamp, Waipu , New Zealand.
Iain Rothach, Waipu , New Zealand.

---

[109]

[Vol . 8. No. 14. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha gach seorsa barra ann an Eilean a Phrionnsa anabarrach math air an fhoghar so. Cha tainig gaiseadh de sheorsa sam bith ann. Cha robh barr na b’fhearr ann o chionn corr us fichead bliadhna.

Chaidh an dithis dhaoine chuireadh an sas ann an Guysboro air son soithichean a chur as an rathad gus an t-airgiod urrais fhaotainn, a thoirt gu cuirt air an t-seachdain s’a chaidh, agus fhuaireadh ciontach iad. Thugadh sia bliadhna dhe’n tigh-obrach do gach fear dhiubh.

Thatar a meas gu robh muillein de dhaoine a aiteachan eile ann a New York ’nuair a bhatar a cur failte air an Admiral Dewey, air dha tighinn dhachaidh, agus gu’n deachaidh fichead muillein dolair a chosg ris gach upraid us cuirm a bh’ aca ri linn. “Cha dean an t-ol ach am fear dh’fhaodas.”

Tha an t-siorrachd an deigh stoc calcais fhaotainn air son obair a chumail ris an fheadhain a tha anns a phriosan. Chaidh ordugh a thoirt seachad an cumail aig obair air piocadh a chalcais toiseach na seachdain s’a chaidh. Air an doigh sin, theid aig na priosnaich air roinn mhath airgeid a chosnadh, agus bidh uallach luchd-paighidh na cise anns an t-siorrachd beagan na’s aotruime.

Bhuineadh Domhnull Caimbeul, a chaochail an so Di-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh le goirteachadh a fhuair e coig latha roimhe sin, do Carribou, an siorrachd Phictou. Bha e tri fichead bliadhna ’sa ceithir a dh’ aois, agus bha e ’na bhantraich o chionn fhichead bliadhna. Bha e ’na thuathanach air a dheagh dhoigh, agus b’ainneamh leis a bhi ’g obair air falbh o’n tigh. Cha robh duil aige obrachadh an so ach aon lath’ eile mu’n rachadh e dhachaidh.

Tha chomhairle a bha air a suidheachadh air son na comhstri mu’n chrich eadar Breatunn ’s Venezuela a shocrachadh, an deigh a breth a thoirt seachad mu dheireadh thall. Cha’n eil aon chuid Breatunn no Venezuela a faotainn na bha iad ag agairt, ach tha Breatunn a faotainn a chuid a’s motha dhe’n fhearann mu’n robh ’n aimhreit. ’Se na Staidenn a chuir mu dheibhinn a chomhairle so shuidheachadh, agus tha aca nise ri toirt air Venezuela bhi leagte ris a bhreith, rud ma dh’ fhaoidte bhios na ’s doirbhe dheanamh na bu mhiann leotha.

Tha tim-chlar an rathaid iarruinn ri bhi air atharrachadh Di-luain s’a tighinn. Bidh an carbad a fagail a bhaile so aig deich mionaidean an deigh seachd ’sa mhaduinn, agus a tilleadh aig cairteal gu naodh feasgar. Tha so gu math na’s fhearr na mar a bha e ruith geamhraidhean roimhe so, agus bheir e riarachadh do mhuinntir an da Shidni nach d’fhuair iad fhathast. Tha atharrachadh eile air a dheanamh; cha’n eil aig a charbad ri dhol a stigh gu Sidni Tuath idir, ach tha carbad as a bhaile sin ’ga choinneachadh gach maduinn us feasgar aig anjunction .Ni sin giorrachadh math air an turus do neach a bhios a falbh a Sidni.

Bha Oliver agus Murchadh Buckley, an dithis a chaidh a glacadh ann an Sidni air son goid each, air am feuchainn air beulaobh a bhreitheamh Dodd ann an Arichat, agus fhuaireadh ciontach iad. Thugadh tri bliadhna ’n urra dhe’n tigh-obrach dhaibh.

Bha stoirm mhor uisge ann oidhche Di-haoine s’a chaidh, stoirm cho trom ’sa thainig o chionn fhada. Rinneadh call nach bu bheag ann an caochladh aiteachan; faisg air Truro, bha ’n tuil cho mor ’s gu’n deachaidh dama mhor a chosg deich mile dolair a sguabadh air falbh.

Tha mu dha cheud gu leth soitheach Frangach ag iasgach gach bliadhna mu chladaichean Newfoundland us St. Pierre. Bha an t-iasgach gle mhath air an t-samhradh s’a chaidh, agus tha na Frangaich a cur rompa tuilleadh shoithichean fhaotainn air son iasgach na bliadhna s’a tighinn.

Bha lan dhuil o chionn ghoirid gu robh obair iarruinn ri bhi air a cur air chois ann an Sidni Tuath. Ach a nise, o’n thoisich a’ chuideachd a bha dol ’g an cur air adhart air fuirneis eile thogail anns an New Glasgow, tha muinntir Shidni Tuath a call am misnich; na’m biodh duil aig a chuideachd tighinn air imrich do Cheap Breatunn ’s gann gu’n toisicheadh iad air meudachadh nan obraichean far am bheil iad.

Tha Dior-daoin s’a tighinn air a chur air leth leis an ard riaghladh air son Latha Taingealachd. Tha an latha mar sin ri bhi air a chumail mu mhios na’s traithe na b’abhaist e bhi air a chumail anns an duthaich so. Tha so air a dheanamh air iarrtus moran de’n t-sluagh, a bha dhe’n bharail gu robh e mi-fhreagarrach an latha fhagail gu fior dheireadh an fhoghair, nuair a bhios side fhluich is droch roidean ’ga dheanamh eu-comasach do dhaoine a chumail mar bu mhath leotha.

Thainig bas muladach air boirionnach ann a Framboise, bean Iain Mhic-an-Toisich, Di-luain, an dara latha dhe’n mhios so. Bha i fhein us ogha dhi, Bertie Cann a Fourchu, a dol tromh choille mu dha mhile o’n tigh; thuit e agus anns a mhionaid bha i gun chainnt. Ruith an gille dh’ iarraidh cuideachaidh, ach bha an tigh a b’fhaisge mu mhile uaithe, agus mu’n d’fhuaireadh carbad dh’ionnsuidh an aite ’san robh ise, chaochail i. Tha e coltach gu’m b’ e tinneas a chridhe a thug a bas. Bha meas mor oirre aig na h-uile, agus chuir a bas cianail mulad mor air na coimheasnaich.

Ruith an Columbia ’s an Shamrock tri latha air an t-seachdain s’a chaidh, Di-mairt, Dior-daoin ’s Di-satharna, ach cha bu reis i latha seach latha, oir bha ’n soirbheas cho lag ’s nach b’ urrainn dhaibh an cursa chriochnachadh anns an uine bh’ air a chur m’ an coinneamh. Di-mairt air an t-seachdain so bha ’n ceo cho dumhnail ’s nach do ruith iad idir. Ged nach d’ fhuair an Shamrock fhathast cothrom air a luaths a nochdadh, tha i ’n deigh a leigeil fhaicinn gu bheil i fad air thoiseach air na birlinnean a thainig a nall a Breatunn bliadhnaichean roimhe; tha i ’n deigh eagal gn leor a chur air na Geancaich gu’n teid aice air an reis a chosnadh agus an cupan a thoirt air falbh leatha.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153 Granville Street.

W . A. FRENCH,
FEAR DEANAMH
CHARBADAN agus CHAIRTEAN.

INNEALAN GIULAN dhe gach seorsa AIR AN DEANAMH RI ORDUGH.

GHEIRH
CRUIDHEADH EACH
AIRE SHONRUICHTE.

Airneiseachadh Charbad, Litheadh, Obair Fhiodha agus Obair Iaruinn.

A TUATH AIR ANTEMPERANCE HALL.
South Charlotte St. ,Sidni.

Moran, Moran
DE GACH SEORSA
SHOITHICHEAN
CREADHA.

Tumblers—40 cts. an dusan—an luach airgid is fhearr air an t-saoghal.

Soithichean Ti—geal agus or—le pitsear uachdair Sina air $2 .40.

J . C. Mills,
Sidni, C. B.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 19, 1899, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha ’n tim air sonOld TankagusGrand Lake Sidingsair a toirt seachad a mhain air son seoladh do ’n luchd-obrach.

P . L. NAISMITH, Supt.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00, a reir an aodaich.

Cloth Chowes,
Cloth Chlondaic,
Clothan Canadach,
Albannach agus Sasunnach.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

Niall Mac Coinnich,
SIDNI MINES, C. B.

---

[110]

[Vol . 8. No. 14. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 107.)

Mephistophiles mu’n cuairt agus sgriob e gach ni a bh’ ann leis. Bha na daoine lan do ioghnadh. Ach cha robh comas air a chuis. Sud mar a rinn Fost air an Diuc. ’N uair a bu mhath le Fost eunlaith fhaotainn an itheadh, bheireadh Mephistophiles sgaothan do eoin steach air an uineig. Theagaisg an spiorad dha mar an ceudna doigh air nach b’ urrainnear le glais no iuchair an eunlaith a chumail a mach. Bha comas aig Fost fein mu dheireadh air itealaich far am b’ aill leis, a bharr air moran do nithibh neonach eile air nach ’eil againn uine an drasd a bhi ag innseadh.

CAIB VI.

MAR A BHRUADAIR FOST ’NA CHADAL AIR IFRINN AGUS NA CHUNNAIC E AN SUD.

Bha Fost agus an spiorad aon la a’ conaltradh treis mhor mu thuiteam Lucifeir agus mu staid nan ainglean a thuit leis. Chunnaic Fost ann an aisling ifrinn agus na diabhlan agus na h-anaman a tha ’g am pianadh an sud. Bha ifrinn air a roinn ’na chuirtean no na thuill bheaga dhomhain. Aig gach toll dhiubh so bha diabhull air a shuidheachadh a pheanasachadh na bha air an cur fo a riaghladh. Dh’ fheoraich Fost do ’n spiorad gu de an fheadhainn a bha anns a’ cheud toll. Thuirt an spiorad gu’n robh an fheadhainn a bha leigeil orra gu’n robh iad ’nan lighichean, agus a phuinnseanaich gu bas moran mhiltean troimh fhoill ’s troimh aineolas. Tha iad a nis ag ol nan cungaidhean ud iad fein ach cha bhasaich iad a chaoidh. Bha sgilp os an ceann air an robh poitean lan do phuinnsean agus do mheasgachadh marbhtach. Thainig iad an sin gu fosgladh caol fada dorcha anns an robh moran shnagairean. Dh’ innis an spiorad do Fhost gu ’m b’e meairlich is luchd-spiolaidh phocaidhean a bha an sud. An deigh dol seachad air ioma seorsa eile thainig iad gu dorus mor cuirt as an robh sgairich oillteil a’ tighinn. Dh’ innis an spiorad dha gu’m b’e buidsichean a bha a stigh an sud, agus mar an ceudna an fheadhainn a bha a’ cur mar fhiachamh gu’n robh iad ’nan naoimh anns an t-saoghal eile; agus is ann aca a bha an upraid agus an spionadh air a cheile! Rud beag sios uathasan bha luchd siursachd is adhaltrannais, agus iad ri sgarnaich ghraineil; chuir iad Fost air chrith. A’ dol sios ceum no dha eile chunnaic iad sluagh mor leth fholaichte ann an ceo ’s an smuid. Dh’ innis an spiorad dha gu’m b’e muilleirean agus fuineadairean a bha an sud; agus ’s ann aca fein a bha an toirm! Na muilleirean a’ ranaich ris na fuineadairean agus na fuineadairean ris na muilleirean air son cuideachaidh, ach cha robh cobhair ri faotainn. A’ dol beagan ni b’ fhaide chunnaic iad miltean do mharsantan, cuid diubh a dh’ aithnich Fost. Bha iadsan air am peanasachadh air son na foill a rinn iad air luchd ceannaich. Na dheigh so thug an spiorad leis Fost air a’ ghualainn, agus dh’ fhag e ’na thigh fein e. ’N uair a dhuisg e agus ioghnadh mor air mu ’n bhruadar thoisich e air feoraich do ’n spiorad gu de an t-aite bh’ ann an Ifrinn. Fhreagair an spiorad, “Nach ’eil fhios agadsa nach robh ifrinn idir ann roimh thuiteam Lucifeir, ach ’n uair a thuit esan dh’ orduicheadh ifrinn. Cha ’n aithne eadhon do dhiabhlaibh mar a tha mise gu de an stuth dheth’m bheil ifrinn air a dheanamh; ach ’s e fearg Dhe a thoill sinne a tha ’ga dheanamh cho uamhasach. Cho fhad agus is aithne dhuinne gheibh thu fein a mach ’n uair a thig thu leinn ciod e ifrinn agus cionnus a tha e air a riaghladh.”

(Ri leantuinn.)

AN D’ THAINIG NA GAIDHEIL AN IAR ROIMH AM NA DILE?

III. RUN AGUS FARSUINNEACHD NA DILE.

Tha chuid is mo do dhiadhairibh maille ri luchd-ealain ag aideachadh a nis nach robh an Dile a’ comhdachadh aghaidh na talmhain gu h-iomlan. Tha iad ag radh nach robh e feumail gu ’m biodh sgaios tuileil ’s am bith air a thoirt air cearnaibh anns nach robh daoine a chomhnuidh. Nach robh e feumail mar so a thaobh run Dhia gu’m biodh an tuil uile-fharsuinn. A ris ri taobh so tha e soilleir a reir a’ chunntais a tha againn air meud na h-airc nach b’ uraainn dithis do gach creutair beo air thalamh a bhi air an gabhail a steach innte. Tha an aireamh diubh so air am bheil eolas mionailteach a’ toirt cunntais dhuinn a nis cho mhor, agus gach latha a’ fas, ’s gu’m biodh e tur mi-reusonta a smuainteachadh gu ’n d’ fhuair iad aite ’s an airc. Ach chi sinn nach ’eil aobhar araidh ’s am bith a bhi cumail a mach gu ’m feumadh iad uile a bhi innte. ’N uair a sheallas sinn ri run modhannail no crioch shonruichte na Dile, gheibh sinn, a reir mo bheachdsa mineachadh riarachail air a’ chuis. Tha run Dhia ann a bhi toirt sgrios air an t-saoghal leis an Dile air dheanamh gle fhoillsichte. Chunnaic Dia iomchuidh, agus feumail d’a righladh modhannail air daoinibh, gu ’m bu choir peanas a dheanamh air an aingidheachd uamhasaich ud a thainig an lorg a’ chomh-cheangail mhi-naoimh agus mhi-nadurra a rinneadh eadar sluagh sonruichte Dhe fein agus a’ mhuinntir a bha an taobh a mach do chrioch an fhior chreidimh agus aoraidh. Ghabh mic Dhe nigheana dhaoine d’ an ionnsuidh an aghaidh a’ chleachdaidh agus na h-aithne. Tha an leithide sud do chuingibh mi-naomha air an diteadh

(Air a leantuinn air taobh 111.)

Seacaidean
Cotaichean
Deiseachan
Deante
DO NA MNATHAN, ’S DO NA CAILEAGAN.

Curraichdean
Ceannabharan
Deiseachan
Miotagan
DO ’N CHLOINN.

AIG
J . C. MILLS,
SIDNI, C. B.

J . S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B.

Ceannaich Punnd de
Union Blend Tea
AGUS BIDH COTHROM AGAD AIR DUAIS MHATH AIRGEID FHAOTAINN.

Tha iuchair anns gach pasg puinnd. Gleidh na h-iuchraichean agus thoir a stigh iad ann an Nobhember s’a tighinn. An neach aig am bi an aireamh a’s motha dh’ iuchraichean, gheibh e
CEUD DOLAIR A DH’AIRGEAD

Tha ochd bocsaichean airgeid ri bhi air am fosgladh air a cheud latha de Desember, anns am bheil $5 , $10 , $15 , $20 , $25 , $50 , $75 , agus $100 . Cha ’n eil ann ach aon iuchair air son gach bocsa, agus neach a chuireas a stigh an iuchair cheart, gheibh e na th’ anns a bhocsa dh’ fhosglas i gu saor agus a nasguidh. GheibhearUnion Blend Teaaig
Matheson , Townsend & Co. ,
Sidni, C. B.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

Am bheil clo-bhualadh de sheorsa sam bith agad ri dheanamh? Ma tha, sgriobh dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA, ag innse ciod a tha dhith ort.

Gabhaidh am MAC-TALLA as laimh clo-bhualadh a dheanamh ann an Gailig no ann am Beurla, agus bi an obair air a deanamh cho grinn ’s cho math sa gheibh thu ann an aite sam bith.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

---

[111]

[Vol . 8. No. 14. p. 7]

(Air a leantuinn o thaobh 110.)

o thoiseach gu deireadh a’ Bhiobuill; agus gheibh sinn gu bheil Dia a fiosrachadh air doigh ro gheur an toraidh uilc a thig na deigh sud. Sgriosadh bailtean a’ chomhnaird air son aingidheachd a bha car do shamhuil sud; agus a ris air son gu’n robh iad cho fagus do shluagh sonruichte Dhia fein. Chi sinn mar so gur h-ann a chronachadh aingidheachd agus a bhacadh a fais a tha Dia a’ tighinn gu h-uamhasach aig amanna araidh le dioghaltas air peacadh; agus mar an ceudna a ghlanadh oighreachd fein agus an gleidheadh cuimhneachail air an crioch neamhaidh. Ann a bhi a’ sealltuinn air run Dhia anns an daimh so chi sinn nach ’eil e, air a’ chuid is lugha, mi-reusonta a bhi ag altrumas a’ bheachd nach ruigeadh Dia a leas gach treubh air thalamh a sgrios a dhion no dh’fhirineachadh a cheartais no a dheadh riaghlaidh am measg dhaoine. B’ urrainn e, agus rinn e gu tric, a chliu agus a cheart uachdranachd fhoillseachadh agus a dhearbhadh le laimh a bhreitheanais a leagadh air ceairn no cuid gun no h-uile bhi air ghabhail a steach ann an sguib a dhioghaltais. A thaobh teaghlach a’ chumhnaint am measg am feum e ghnath fianais a bhi aige dha fein, tha e soilleir cionnus a bhiodh e iomchuidh agus ceart labhairt air sgrios na dile mar bhreitheanas a ghabh gach beo ’na luib, —aig an robh na h-uile ach Noah a mhain agus a theaghlach an glaic. Agus fo bhuaidh sgriosail slat an doighaltas mar an ceudna thigeadh na treubhan a b’ fhaisg do shluagh a’ gheallaidh; do bhrigh agus gu’n robh iad ’n am buaireadh agus nan ceap-tuislidh dhoibh. Dh’ fheudadh Maois sealltuinn agus labhairt air teaghlach a’ chumhnaint mar a’ teachd fo sgrios uile-fharsuinn a’ gabhail a steach nan uile. Feudaidh na facail, “an saoghal uile” a bhi air an tuigsinn ann an seadh cumhann mar dh’ fheumar a dheanamh a thaobh cuid eile do’n Bhiobull.

IV. —CODHUNADH.

Mhineachadh am beachd so mu fharsuinneachd na dile cionnus a bha moran sloigh a rainig air airde ealain is innleachd ri fhaotainn anns an Eiphit cho trath ri am Abrahaim. Dheanadh e mar an ceudna ni ’s so-thuigsinn cionnus a gheibhear luchd-aiteachaidh, cho fhad agus a tha eachdraidh a’ dol, ann an cearnaibh eug-samhuil na talmhain; mar an ceudna an ni iongantach gu’n robh siol naistneach do dhaoinibh anns gach duthaich a fhuaradh a mach riamh fathast Bhiodh e ni b’usa ceud aiteachadh na Roinn-Eorpa a thuigsinn a reir a’ bheachd so; agus mar an ceudna an t-am trath aig an d’ fhag na Gaidheil an airde- ’n-ear, agus a thriall iad troimh chearnaibh deas na h-Eorpa, anns an robh iad uine mhor roimh eiridh na Greige agus na Roimh.

Bhiodh an triall no an cuairt troimh ’n Ghreig agus troimh ’n Eadailt aig an aon am anns an robh an Eiphit ’n a seis; agus anns an robh na h-Iudhaich no na h-Eabhraich a’ fas ’n an cinneach. Dheanadh am beachd so mar an ceudna ni bu choslaiche cionnus, mar tha Greugaich ag innseadh dhuinn, a bhiodh e comasach do Fheallsanach Druidhneach o na h-Eileanaibh Tuathach so, —the hyperborean philosopher,—dol a dh’fhaicinn na sgoil fheallsannaich ’s a’ Ghreig air an robh Pythagoras ’n a cheann. Bha meas mor aig na Greugaich theuma air an eolas agus air an fheallsanachd a nochd Abaris a bhi aige. Is tha e gun teagamh iongantach cionnus a b’ urrainn fear cho foghluimte dol as na h-Eileinibh so cho trath ri se ceud bliadhna roimh theachd Chriosd, agus aon seachd ceud bliadhna roimh ’n am anns an robh Fionn is Oisein beo. Ann an solus nan nithe so mar an ceudna tha e ni ’s usa a chreidsinn agus a thuigsinn gu de mar a bha tuir dhion nan Gaidheal agus an clachaireachd ag amharc aosda ri linn nan Romanach. Tha mi a nis a’ fagail na cuis so agus mo bharailean fein mu dheibhinn aig feadhainn eile aig am bheil theagamh fradharc is faide agus is geire. Ach their mi fathast gu feud e an deigh so a bhi air a dhearbhadh air bonn firinn nach e sgeulachd tur gun toinisg a bh’ ann an uaill Mhic-Neill Bharra, Nach robh esan an eiseimeil airc Noah, gu’n do sheachain e an tuil ’n a dheadh Bhirlin fein!

SEANN RAMH.

SANAS.

Tha toil againn aireamh luchd-ghabhail MHIC-TALLA a dhublachadh air an t-samhradh so, agus air son sin tha sinn a toirt nan tairgsin a leanas.

I. Neach a chuireas ugainn tri dolair air son triuir luchd-gabhail URA, gheibh e bliadhna dhe’n MHAC-TALLA dha fhein a nasguidh.

II. Neach a chuireas ugainn ceithir dolair air son ceathrar luchd gabhail URA, gheibh e bliadhna dhe’n MHAC-TALLA a nasguidh agus an leabhar-oirnn “Na Baird Ghailig.” Cha bhi an tairgse so fosgailte ach gus a teirig na th’ againn de na leabhraichean sin.

Ma thaBUGGY , CONCORD, EXPRESSnoROAD CARTa dhith ort bhiodh e chum do bhuannachd sealltuinn air an stoc againne. Tha na carbadan a tha sinn a creic cho math ’sa thainig riamh do ’n duthaich. Tha iad socair. Tha iad briagha. Tha iad buan. Sgriobh ugainn air son phrisean.

F . FALCONER & SON,
Luchd-gnothuich do ’nCanada Carriage Co. ,an Ceap Breatunn,
Sidni, C. B.

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Faoighnich air son
EDDY’S

EAGLE Parlor Matches, 200s
EAGLE Parlor Matches, 100s
VICTORIA Matches 65s
LITTLE COMET Matches

An Seorsa ’s Fhearr air an t-Saoghal.
Gun srad Pronnaisg Annta.

The E. B. EDDY CO., Ltd.
HULL, P. Q.

Am Feillire.

OCTOBER, 1899.

1 DI-DONAICH XIX. Donaich na Caingis.
2 Di-luain La na Leargainn, 1263.
3 Di-mairt La Allt Chuailleachain, 1594.
4 Di-ciaduin Bas Ruiseart Heber, 1833.
5 Dior-daoin La Dhunchaillinn, 1312.
6 Di-haoine [7] Bas Bhurgoyne, 1871.
7 Di-satharna [8] Losgadh Chicago, 1870.
8 DI-DONAICH XX. Donaich na Caingis.
9 Di-luain Bas Iain Chuimein, 1305.
10 Di-mairt Breith Uisdean Muilleir, 1820
11 Di-ciaduin Bas Raibeart Kerr, 1813.
12 Dior-daoin Faotainn America, 1492.
13 Di-haoine
14 Di-satharna
15 DI-DONAICH XXI. Donaich na Caingis.
16 Di-luain Losgadh na Parlamaid Breatunnaich, 1834.
17 Di-mairt
18 Di-ciaduin An fheill Lucais.
19 Dior-daoin
20 Di-haoine Comhairle Aird-Thoirnis 1461
21 Di-satharna [20] Buaidh nan Gaidheil Gordonaich aig Dargai, 1897.
22 DI-DONAICH
23 Di-luain Eiridh Thearlaich I., an Eirinn, 1641.
24 Di-mairt
25 Di-ciaduin
26 Dior-daoin Breith Eanruig Chochburn, 1779.
27 Di-haoin
28 Di-satharna An fheill Simeon & Iuda.
29 DI-DONAICH XXIII. Donaich na Caingis.
30 Di-luain
31 Di-mairt Oidhche Shamhna.

MUTHADH AN T-SOLUIS.

An Solus Ur, L. 4, U. 3, M. 0 F
A Cheud Chairteal L. 12, U. 1, M. 56 M
An Solus Lan L. 18, U. 5, M. 51 F
An Cairteal mu Dheireadh L. 26, U. 5, M. 26 M

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B

SANAS.

Do Mhuinntir Cheap Breatunn.

Ma tha dealbh agad—tintype no photo—a tha thu air son a mheudachadh gu math agus gu ceart, na bi air do mhealladh le coigrich nach aithne dhut, ach cuir gu ’r n-ionnsuidh-ne i, agus ni sinn a meudachadh gu curamach, agus air doigh a chordas riut. Cha ’n ’eil teagamh nach fhaca tu ar n-obair cheana aig cuid dhe do choimhearsnaich, agus ma chunnaic, ni an obair i-fhein a mholadh dhut. Tha ar prisean iseal, air dhoigh ’s gu freagair iad air sporan an duine bhochd cho math ’sa fhreagras iad air sporan an duine bheairtich.

Halpern Copying Company,
SYDNEY, C. B.
Aug. 10, ’99. —3 mo.

50 YEARS’ EXPERIENCE
PATENTS
TRADE MARKS
DESIGNS
COPYRIGHTS &C .

Anyone sending a sketch and description may quickly ascertain our opinion free whether an invention is probably patentable. Communications strictly confidential. Handbook on Patents sent free. Oldest agency for securing patents.

Patents taken through Munn & Co. receive special notice, without charge, in the
Scientific American.

A handsomely illustrated weekly. Largest circulation of any scientific journal. Terms, $3 a year; four months, $1 . Sold by all newsdealers.

MUNN & Co. 361 Broadway, New York
Branch Office. 625 F St., Washington, D. C.

---

[112]

[Vol . 8. No. 14. p. 8]

Tuireadh

Le nighinn oig an deigh a leannain, a mharbhadh le a n-athair ’s le ’braithrean.

Ged is grianach an latha,
Is beag m’ aighear, ’s mor m’ eislein;
Ged is grianach, &c .

Mu Mhac Dhughaill Mhic Ruairidh,
Fear nach gluaiseadh dha-dheug e;

Ri bhi cuimhneach’ mo leannain,
Cha bu ghreannach air feill thu.

’S math a thigeadh an t-suaineach dhuit
Air uachdar do leine.

’S gur a math thigeadh balg dhuit
Agus calg a bhruic leith air;

Agus bogha de ’n iubhar
’Chuireadh siubhal fo gheur ghath;

Crios de leathar nan aighean,
Ceann leathann ’s deagh ghreim air.

Agus claidheabh geur tharad,
Is neul fala gu dheis air.

Mile mallachd do ’n bhuachaill’
’Chaidh a chuairteach’ na spreidhe;

’Chaidh a dhusgadh nan abhag
Greis roimh ’n latha gheal ghreine.

’S ann am bealach a gharaidh
’Fhuair mo ghradh-sa ’chiad eislein.

’S i mo ghradh do chas luthmhor
’Chaidh gu ’glun anns an fheithe.

’S ann an sin a bha ’n triuir ort,
Is cha d’ fhuair thu riamh eirigh.

’S truagh, a righ, nach robh mis’ ann
Is tri fichead fear treubhach;

Chuirinn sgaoileadh ’nam bhraithrean,
’S dheanainn ar air luchd m’ eislein,

Mu ’n do chuir iad t’ fhuil bhruite
’Sios air urlar do chleibhe;

Mu ’n robh fuil do chuirp chiurrte,
’Ghaoil, a druthadh fo d’ leine.

Gur a diombach mi ’m’ mhathair,
’S i a naraich bho m’ cheil’ mi.

Is cha bhuidhe mi ’m’ athair,
’S tric e ’gabhail droch sgeul’ orm.

’S truagh nach mise bha ’n Sasunn,
No air machair na Beurla,

Mu ’n do chuir mi riamh bac ort,
Air moch maduinn ’s tu ’g eirigh.

Fhad ’s a bhios mi ’san t-saoghal,
Bidh mi smaointinn mu d’ dheibhinn;

Bidh mo chridh’ ann an gaol ort,
’Fhiurain fhaoilidh, oig, cheutaich.

Ailein Donn.

’S fada bho na dh’ fhalbh mo leannan,
Fear ’chuil dualaich, chuachaich, channaich.

Ailein Duinn, o hi o ug oireann o,
Hiuru i riag o, hi u ug oireann o.

Fear ’chuil dualaich, chuachaich, channaich,
’S guirme suil ’s a’s caoile mala.
Tha do ghruaidh mar chaoran meangain;
Tha do dheud gu dluth-gheal, daingean;
Tha do thaobh mar thaobh na h-eala.
Calba cruinn an osain ghearra;
Gur math ’thig dhuit breacan ainneamh,
Cota gorm de ’n aodach ro-mhath,
Boineid dhubh-ghorm air chul cannach.
B’e mo sholas a bhi mar-riut,
’Fhiurain oig a’s modhar sealladh.
Tha do phog mar chirean meala.
Chuala mi gu ’n deach thu Ghallaibh;
Gu ’n d’ rinn na Guimich do mhealladh,
’S do chur ann am priosan daingean;
Far nach faic thu grian no gealach;
Far nach cluinn thu guth do charaid;
’S fuaim do namhad ’sior-dhol tharad.
Agam-sa tha ’n t-aobhar gearain,
’S fada bho na dh’ fhalbh mo leannan.

Oran Gaoil,

LE TE G’A LEANNAN.

Gur h-e m’ anam is m’ eudail
Chaidh au de do Ghleann-Garadh.

Ho ao o ho u o;
Ho ao o ho u o;
I ri ri o ho ao o;
I ri ri ’s i o ialai o.

Tha a ghruag mar an t-or,
Is tha a phog air bhlas meala.

Is tu ’s fearr do ’n tig deise
De na sheasamh air thalamh,

’Fhir a’s taitniche briathran,
’S tu nach deanadh mo mhealladh.

Thig mo chrios a Duneideann,
’S thig mo bhreid a Dun-Chailliunn.

C’uim’ am biodhmaid gun fheudail
Agus spreidh aig na Gallaibh.

Gheibh sinn crodh as a Mhaorann,
Agus caoraich a Gallaibh.

’S ann a bhios sinn ’g an arach
Ann an airidh ’m Braigh-Raineach.

Ann am bothan an t-sugraidh,
Cha tig curam ’n ar caramh.

Bidh a chubhag ’s an sunndan
’Gabhail ciuil dhuinn air chrannaibh.

’S an damn donn anns a bhuireadh
Bidh ’g ar dusgadh ’s a mhaduinn.

Oran Irteach.

Tha fleasgach anns a bhaile so
Ris an can iad Domhnull;
Is ma bhios aige saoghal
Gu ’n saothraich e dhuinn moine.

Inn ala o ro i, o ro i al ala;
Inn ala o ro i, uru rui, uru i;
Inn ala o ro i, o ro i al ala.

Gu’n tugainn-sa mar chomhairl’ ort,
Nan gabhadh tusa bhuam i,
A bhith gu h-ealamh, misneachail,
A dol am measg nan gruagach.

Ged bhitheadh tu a bruidhinn rium,
’S a briotas rium an comhnaidh,
Cha tugadh tu na h-uibhean domh
’N uair ’shuidheadh tu Di-domhnaich.

Is truagh nach robh mo leannan-sa
’N iochdar Leac-na-Gadaig,
Le acfhuinn mar a shirinn air,
Is mise ’bhi gu h-ard oirr’.

Thatar a bruidhinn air ospadal a thogail ann an Sidni air a bhliadhna s’a tighinn; tha H. M. Whitney a gealltuinn coig mile fichead dolair a chur ann. Cha’n eil teagamh, nuair a theid gach gnothuch a tha dol a bhi anns a bhaile a dh’aithghearr, a chur air obair, nach cuirear feum gu leor air tigh-eiridinn.

Chaidh cot uachdair math a shealltuin dhuinn le J. C. Mills, a tha e creic air $5 .00. Ni e ’n geamhradh do dhuine cho math ri cota chosgadh a thri uiread.

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr
AIR SON
Cotaichean Uachdair
Foghair us Geamhraidh.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Sept. 28, 1899.

MAC-TALLA:
Paipear Gailig, —an aon fhear dhe sheorsa tha ri fhaotainn.

A TIGHINN A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN.

Naigheachdan na Seachdain, Sgeulachdan, Dain, Orain, Eachdraidh, Litrichean, agus nithean taitneach eile air an toirt seachad o am gu am.

THA SGOILEARAN
matha Gailig a sgriobhadh dha daonnan, agus a cumail leughadh taitneach ri sean agus og.

’S coir do gach neach aig am bheil gradh do
CHAINNT A SHINNSIR,
a bhi ’ga ghabhail, ’ga phaigheadh, ’s ’ga leughadh.

A PHRIS:
DOLAR ’SA BHLIADNNA.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty, Varnish, Gloine, Paipear-balla

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—6m.

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

TIM CHLAR.

Gus an toirear fios air atharrachadh seachad, bidh am bata ruith gach latha, mar a leanas:—

A FAGAIL

SHIDNI.
6.30 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4.30 p. m.
6 p. m.

SHIDNI TUATH.

6.15 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4.30 p. m.
5.45 p. m.

Victoria Pier.—Tha na bataichean a tha fagail aig 9 a. m. ’s aig 4 p. m . a taghal aigVictoria Pier.

TURSAN FEASGAR.

DI-LUAIN AGUS DI-HAOINE. —Sidni, 7.15 agus 9 uairean; Sidni Tuath, 8 agus 10 uairean.

DI-MAIRT AGUS DI-SATHARNA. —Sidni, 8 agus 10 uairean; Sidni Tuath, 7.15 agus 9 uairean.

J . A. YOUNG, Manager.

CALUM. —Caite bheil thu dol leis an ablach cuidhle sin, a Dhomhuill?

DOMHULL. —Tha mi dol dh’ an cheardaich leatha feuch am faigh mi“tire”ur a chur oirre. Seall fhein mar a tha i air a dhol a cumadh leis cho tana ’sa tha an“tire”air cosg; leig mi ruith leatha tuilleadh us fada.

C. —Sin agad mullach na goraiche, ’Dhomhuill; cha bu choir dhut leigeil leis na“tires”cosg mar sin idir. Co-luath ’sa chi thu iad a fas tana, thoir dh’ an cheardaich iad ’s mairidh na cuidhlichean moran na’s fhaide. Seall a cuidheal so agamsa, cho math ’sa bha i riamh, ged a tha i ruith an rathaid fad choig bliadhn deug. Agus ’se na“tires”a bhi air an deagh chur orra is aobhar dha.

D. —Co tha deanamh na“tires”dhutsa ’Chalum? Cha chreid mi fhein nach eil an“tire”air a chuidhil sin na’s fhearr na aon a chunnaic mi o chionn fhada.

C. —Tha, am fear a tha deanamh gach cuirean gaoidhneachd a bhios agam,—

SEUMAS S. BEUTAN,
ann an SIDNI,

agus b’e mo chomhairle dhutsa dhol g’a ionnsuidh le d’ obair fhein. Theid mi an urras ma theid, nach bi ’n t-aithreachas ort. Tha e ’g obair anns a bhaile o chionn corr us naodh bliadhna, agus tha e na’s saoire na gobha sam bith eile. Agus rud eile dheth, cha chum e fadal ort; ni e ’n obair fhad ’sa bhios tu feitheamh rithe. Tha stoc mor de gach seors’ iaruinn us cruadhach aige, agus tha e deanamh Charbadan us Chairtean, a reiceas e gu math saor. Theirig thusa choimhead air.

D. —Ma ta, ni mise sin: agus moran taing dhutsa air son do dheagh chomhairle.