---

[177]

[Vol . 8. No. 23. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VIII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, DESEMBER 15, 1899. No. 23.

Litir a Leodhas.

A MHIC-TALLA RUNAICH, —Tha mi fo chomain mhoir dhut air son gu’n do lean thu air a bhi cur do phaipeir ciatach am ionnsuidh, an deigh do ’n uine air son ’n do phaigh mi ruith. Tha mi tamhachd ann an ait’ iomallach do’n eilean agus uime sin cha’n eil e ’n comas domh do phaghadh cho riaghailteach ’s bu mhath leam. Ach tha mi ’n dochas gu’n gabh thu mo leisgeul. Cha deach thu air di-chuimhne orm idir.

Cuir taing uam a dh’ ionnsuidh an fhir a tha ’g innseadh dhuinn mar a rinn e fhortan. Tha mi ’n dochas gu’n d’ rinn e fhortan agus gu’n do mheal e e ’n deigh dheanamh. Tha mi mar an ceudna ’n dochas nach d’ rinn e dearmad air athair no air a mhathair, a bha cho tursach na dheigh an uair a dh’ fhag e iad. ’S iomadh mionaid a chuir mi seachad a leughadh a sheanachasan gasda agus gu dearbh ’s e mo chead gu’m beil e nise beo a lan shealbhachadh sith agus sonas maille ri pailteas.

Tha mi ’g ionndrainn au mor gu ’m beil Bodachan a’ Gharaidh na thosd aig an am so. Tha mi’n dochas gu’n toir esan dhuinn seanachas math cridheil eile ann an uine ghearr.

Cha’n eil an t-iasgach san aite so am bliadhna co soirbheachal sa b’ abhaist dha bhi mu’n am so. Tha grunnd iasgaich nan langannan agus nan h-adaig air a spuirleadh gu ro bhuleach leis na plaighean thrallairean a tha gun fhois a cur dragh oirnn. Cha’n ’eil Riaghladh na Rioghachd ga’r dion anns a chuis so mar bu choir dhith, no idir mar bu mhath leinn. Gun teagamh sam bith tha reachdan aice air an deanamh air son ar dion, ach tha na trallairean ’gam briseadh mu choinneamh ar suilean, eadhon mu airde mheadhon la. Chuir sinn fios cho fad as ri Lunnainn air son na cuise so, ach gus a so cha d’ fhuair sinn freagradh coir sam bith. Chuir an Riaghladh uair no dha bata smuide a nuas thugainn; is ainm dhith ’sa BheurlaVigilant ,agus ged a tha ’n t-ainm sin a’ ciallachadh a bhi iasgaidh agus furachar cha ’n eil ise aon chuid, no ’n da chuid. ’Se bu choir a bhi orra m’ Beag feuma no ’n t-Ainm gu’n an toirbh. Their an ceann iuil a th’ orra ruinn gur breugairean sinn ma dh’ aithriseas sinn gu ’m faca sinn aon trallair air taobh a stigh nan cricohan.

O nach robh an lagh a sealltuinn a mach air ar son, b’ eigin do na h-iasgairean againn an lagh a ghabhail uair no dha nan lamhan agus iad fhein a dhol g’an glacadh, oir bheir fasgadh na sroine ful a mach. Sheall iad aig na h-amannan sin gu’n robh ful nan seann laoich o’n d’ thainig iad a’ ruith fhathast nan cuislean.

Fhuair sgioba bheag do iasgairean tapaidh, misneachdail a mhuinntir Phort-nan-gurain agus na h-Airde, bata smuide beag an iosad ann an Steornabhagh agus dh’ fhalbh iad do ’n Laoch-a- Tuath, mu mheadhon oidhche, gun ghunna, gun fhudar, no armachd air bith. Le foighidin, durachd, seoltachd, agus seoladaireachd ealanta, fhuair iad a’ mearlach ’s a bhraide na lamhan, agus gu’n soluis gun soillse, agus ainm ’us aireamh araon air am folach. Air son aobhar nach eil doirbh a thuigsinn cha robh na h-iasgairean air am bheil sinn a labhairt a’ giulain soluis an aite faicsinnach air bith, na bu mho, aig an am so, agus mar sin gu socrach, faiceilleach, samhach, sheoil iad gu cliathach an trallair; agus ’s gann gu robh fios aige gu’n robh cunnairt sam bith faisg air an uair a bha ’n comhdach a bha folach an aireamh aige air a reubadh, agus solus (a bha gus a so folaichte aig na h-iasgairean) air a chumail suas; an aireamh aige air a leughadh a mach, agus air a chumail air chuimhne gu curamach leo. Cha’n fhoghnadh so leis na fir. Air bord an trallair rach iad nan deann, agus thug iad dhoibh beagan bhuilean mar thuarasdal air son an danadais. Shaoladh coigrich gu’n robh na h-iasgairean ro thearc ann an aireamh air son batal a chumail riu, ach chaidh an oidhche leo gu ro mhath, tearc ’s mar a bha iad. Chaidh aon aca—Donull Mhata—faisg air a bheatha chall san upraid, ach le neart a ghairdeannan chum e triuir do sgioba ’n traillair fodha—aon fo ghluin agus aon anns gach dorn air sgornain—gus ’n d’ rainig cobhair e Ann an teas na sabaid, dh’eigh Donull Ruadh, a sheas mar gu’m fhior aite ceannard, agus a bha fhathast air bord sa bhat’ againn fhin, ’sa Bheurla “An greim a bheugalaid” (Fix bayonets)armachd nach robh air an taobh so do’n Chuan Sgith idir aig an am, ach na bha fo ghlais na Ban-righ ann an Steornabhagh. Air cluinntinn iomradh air an inneal sgriosach ud, agus air cuimhneachadh dhoibh air fileantas a Ghaidheil ann a bhi ga laimhseachadh, gheilt agus gheill iad, oir shaol leo gu’n robh i aig na fir. Smachdaich iad mar sin an trallair agus thug iad leo i gu buadhach, gun dochann gu’n chall ni air bith ach aon cheannbhir cinn, do Stornabhagh far an deach’ an ceann iuil a chur fo dheuchainn, agus an d’ fhulaing e peanas.

Chuir an t-euchd dana dalma so ioghnadh air moran de mhuinntir Bhreatuinn. Bha e air a dheanamh cho folchuidh, cho samhach, cho beag fuaim agus farum, gidheadh cho seolta, cho diongmhalta, cho dreuganta, cho ealanta, cho sgiobalta agus cho soirbheachal sa dheanadh Morair Frannsaidh Drac fhein; agus sin gu leir air a dheanamh le iasgairean an ath oidhche an deigh do’n Ainm gu’n an toirbh a cuisean a thoirt suas ann an eu-dochas, agus an uair a bha i nise na luidhe san acarsaid ’sa sgioba nan codal.

Thug iad o’n uair sin leis na bataichean adaig na trallachan o thuilleadh de na biastan sin!

Cha’n ’eil iad a nise ag iarruidh ach bata smuid beag le cuid armachd o chinn riaghlaidh na rioghachd, agus o nach dion an rioghachd iad gu ’n cum iad fein an coraichean. Cha’n fhaigh iad sin. Dh’iarr iad o’n uair sin da ghunna, fudar, agus peilleirean leis an armaicheadh iad aon de ’m bataichean sgadain! Cha’n fhaigh iad sin nis mo. Ach cha’n eil teagamh nach ann as an gliocas a tha ’n luchd-riaghlaidh a diultadh na nithe sin. Oir nam faigheadh na fir ud bata beag smuid a ruitheadh dusan mile san uair, le cuid armachd, is iomadh fear trallair a chailleadh anam. Mo thruaighe esan a ghabhadh air an uair sin tighinn air taobh stigh nan criochan. Gu’n sealladh Sealbh airsan. Oir tha iad na laoich a tha anbarrach eallamh agus ullamh ann an arm-chleas air a chuan. Tha iad direach mar a thubhairt am bard:—

“Mar a bhlath mhaduinn shamhraidh iad ciuin ann an sith,
Ach mar gheamhradh nam beann aca searbh ann an stri.”

Gabh mo leisgeul air son na h-urad de rum a thoirt o MHAC-TALLA.

Is mi do charaid na h-uile latha chi ’s nach fhaic,

MAC DHONUILL THORMAID.

Triuir bhan-chompanach is coir do gach duine bhi mor a’s iad—a’ bhean, a stamag, agus a chogais.

Litir a New Zealand.

FUNGUS.

Tha so a fas air na craobhan, agus tha e de’n aon ghne ris na balgain-buachair a tha fas anns an talamh, ged nach eil e dol ’s an aon chumadh riutha. Bha e fas ri m’ linn-sa air craobhan a bheithe ghil ann an America. An sin bha e fas ’na mheall cruaidh agus a tiormachadh ris a ghrein; bha’n cridhe aige tioram, agus ’s ann as a bha sinn a faighinn sponn, a bha feumail an am a bhi togail teine, mu ’n do thoisicheadh air deanamh lasadan. Tha e, an so, a fas gu pailt air fiodh bog, anns nach eil feum sam bith. Cha’n eil e fas air fiodh sam bith anns am bheil nadar a ghiuthais. Tha e a tional ann an tomhas mor air na fearainn chuil, far am bheil na tuathanaich ag ur-leagail na coille air son aitich; nuair tha na craobhan nan laidhe tha e a tional moran na’s motha, air na geugan ’s air a h-uile mir dhe’n chraoibh. Tha e fas nuair tha na craobhan nan laidhe grodadh air an talamh. Nuair a tha ’m fiodh bog, tha e grodadh an uine ghoirid. Tha an sin bith an fhiodha dol a mach mar an anail, a fas air taobh a muigh na craoibhe mar dhuilleig bhig, ’s tha e cruadhachadh ri teas na greine. Nuair tha e tioram cruaidh, tha e coltach ri leathair a bhiodh air a chrupadh an deigh a leth losgadh ris an teine. Thatar ’ga thional bog no tioram, ach feumaidh e bhi tioram, cruaidh, mu’n cuirear gu margadh e. Tha luchd fhearainn cuil a thional moran dheth; bidh beag us mor, og us sean, a mach, a h-uile neach le poca. Tha iad a faighinn mu thri sgillinn am punnd de phris air, agus ni paisde beag tuarasdal math air a thionail. Tha na marsantan feadh na duthcha ’ga cheannach. Tha iad ga chur air falbh do Shina, a h-uile mir dheth. Cha’n eil fios cinnteach agam gu de tha na daoine buidhe deanamh dheth, ach tha e air aithris gu’m bi iad ’ga thaiseacchadh, ’s ga leaghadh, agus an sin ’ga dheasachadh mar eanaraich. Tha muinntir na duthcha sin a cur feum air a h-uile ni beag a gheibh iad.

AN “KEA.”

’Se so seorsa de Pharraid a tha marbhadh nan caorach anns an eilean a deas. Bha e pailt anns na beanntan arda tha anns an earainn sin de’n duthaich. Cha’n eil e idir na ian mor ged a ni e obair gle fhuilteach. Tha

---

[178]

[Vol . 8. No. 23. p. 2]

sluagh a nise ’ga mharbhadh; ’sa toirt tastan an ceann air a h-uile aon a theid a mharbhadh. Tha itean briagha air a tha reic air pris mhath. Bha e ’na ian neo-choireach gu leor an toiseach; ’s ann o chionn aireamh bheag bhliadhnaichean a thoisich e air an obair ud. Laidhidh e air druim na caorach, agus cha’n urrainn do’n bheothach bhochd a chrathadh dhith. Tha gob biorach cruaidh air, ’s tha e tolladh gun stad gus an ruig e na h-airnean; ithidh e a shath dhiubh, agus theid e gu caor eile an ath turus. Bha mi leughadh ann am paipear mu dhoighean nan ian so, mar a chunnacas iad le coignear dhaoine bha muigh aig ceann loch Wanaka an Otago. Bha iad gu math ard air beinn Tasman, nuair a mhothaich iad do mhoran de na h-eoin so. Bha iad fada air falbh an toiseach, ach a tighinn am fagus daibh a lion beagan us beagan. Thainig iad air adhart gu larach buth far an robh moran de nithean gun fheum air am fagail, seana bhrogan, botuill agus nithean mar sin. Rannsaich iad na h-uile ni. Thog fear dhiubh am botull gu h-ard, ’s leig e as e. Bha na daoine nan suidhe timchioll air aite-teine, seann bhuideal iaruinn anns am biodh tarnean, le toll air air son gaoth dh’ an teine. Chunnaic fear de na h-eoin an teine troimh ’n toll, ’s cha’n fhoghnadh ach a ghob a chur a stigh ann, ach ma chuir, tharruinn e air ais e gu h-ealamh ’s theich e ag eigheach; ’s bha na h-aobhair aige. Bha aodach aig na daoine sgaoilte air maidean airson a thiormachadh, agus rinn na h-eoin so a tholladh gu dona. Thatar a deanamh a mach gu’n d’ fhuair na h-eoin so a cheud bhlasad air feoil caorach le te dhiubh fhaotainn marbh, agus gu’n do thaitinn a blas cho math riutha ’s gu’n to thoisich iad air am marbhadh air an son fein, agus lean iad air a chleachdadh sin gus an latha ’n diugh. Ach tha na h-eoin so a nise ’fas gann, agus ’s math gu bheil.

A MHAIGHEACH.

Tha ’n Kea dona gu leor, ach ’s ann a tha’n t-olc anns a mhaighich. Tha ise, leatha fhein, ’na beothach neo-chiontach gu leor, ach tha i an so a cur na duthcha foidhpe. Cha ’n eil iad ro dhona anns an earrainn so dhe’n duthaich, ach anns an eilean a deas gu h-iomlan, agus ann am pairt de’n eilean a tuath, na tha deas air baile mor Auckland, tha am fearann air a ruith thairis leotha, mar a tha Australia. Bha iad air an toirt do’n duthaich an toiseach mar phiatain do’n chloinn; bhatar a gabhail riutha mar chuimhneachan air an t-seann duthaich gun amhrus sam bith air an olc a bha iad gus a dheanamh. Bha an aimsir cho freagarrach dhaibh ’s gu’n do shiolaich iad gu bras, agus leudaich iad am fad ’s am farsuinn. Bha fearann chaorach air a sgrios cho mor ’s gu’n do chuir e ’n sluagh gu bochduinn, —miltean de dh’ acraichean air a sgrios, a h-uile bileag fheoir air ithe leotha. Tha iad a siolachadh a h-uile ceithir miosan, agus mar sin feumaidh iad a bhi pailt. Tha’n sluagh a deanamh a h-uile h-innleachd air son am marbhadh, ach tha iad a fas cho bras ’s nach eil stad sam bith orra. Tha cuid de dhaoine saoibhir aig am bheil moran fearainn a cur callaidean iaruinn ma thimchioll; tha iad air an deanamh de snathainean caola air a chur ri cheile mu thri no ceithir a dh’ oirlich de mhasg, agus ceithir troighean air doimhnead. Tha e air a dheanamh anns an t-seann duthaich, ’s a tighinn a mach an so ’na phasgan. Tha iad cuideachd a’ cladhach dhigean mu dha throigh a dhoimhne; cha teid maigheach na’s isle na sin anns an talamh. Tha miltean de dh’ astar air am bheilear mar so a cumail dion o mhilleadh nam beothaichean beaga so. Tha daoine dh’ aon cheaird ’g an ribeadh ’s iad a faighinn pris mhath air am bein ann am Breatunn. Bha duin’ abhachdach ann an Australia ag radh gu robh na maighich a streap nan craobh anns an duthaich sin; ach ni iad olc gu leor as eugmhais sin. Tha e air aithris gu bheil a mhaigheach a’ togail a cinn a nise anns an sgireachd is fhaisge air so. Tha moran de thalamh curaidh creadha anns an earann so dhe’n duthaich. An aiteachan tha’n talamh air a thogail leis na crithean-talmhainn, agus anns an sgir a dh’ ainmich mi tha ’n talamh urail, agus furasda do na beothaichean a chladhach. Faodar a radh an so, nach bi ’san fheasgar, maigheach ri faicinn thall no bhos; ach anns a mhaduinn, bidh iad a cuartachadh an aite. Thig iad a mach troimh ’n oidhche gun fhios gun fhaireachadh, ’s cha bhi fios cia as a thainig iad.

Tha gu leor sgoilearan am baile mor Dhuneidinn a tha moran na’s comasaiche na mise air sgriobhadh mu na nithean air am bheil mi feuchainn ri iomradh a thoirt dhuibh. Tha mo charaid Domhnull Rothach ’na dheagh sgiobhadair Gailig, agus Uilleam Mac Leoid cuideachd.

IAIN ROTHACH.
Rudha Mharsden, 1 la de’n t-Sultuinn, 1899.

MAR A RINN MI M’ FHORTAN.

CAIB. XLV.

ANNS AN OR A RITHIST.

Beagan uine mu’n do ghabh sinn mu thamh, thuirt Tomas gu ’m bu choir dhuinn beagan uisge thoirt as an amhainn air eagal gu’m faodadh am pathadh ar bualadh feadh na h-oidhche. “Theid mi fhein ’s tu fhein a dh’ iarraidh an uisge, Eachainn,” ars’ esan ’s e tionndadh rium. “Ged nach sinn a’s oige, is sinn a’s easgaidhe.”

Dh’ fhalbh sinn am mach, agus an uair a rainig sinn bruaich an uisge, thuirt e rium gu beag, “Bha mi air son do chur ’nad fhaireachadh air eagal gu’n tuiteadh dhut innseadh do ’n t-Sasunnach gur sinn a chaidh do ’n champa aca, agus a thug air falbh am fudar ’s an luaidhe, agus na rudan eile. Ged a tha e fein agus a chompanaich reidh, reumail gu leor ruinn an nochd, cha fhreagair e dhuinn, tuilleadh ’s a’ choir a dh’ earbsa chur annta. Cha bhi fios aig duine ciod e duine eile gus am bi a ghnothach ris.”

“Leig thusa eadar mise is e. Cha leig mise mo dhiomhaireachd ris an da latha so. Tha earbsa gu leor agam ann fhein, ach cha’n eil fhios ciod an seorsa dhaoine a tha maille ris. Ged a tha e an drasta ’na mhaighstir orra, cha rachainn an urras nach tionndadh iad ’na aghaidh, nan saoileadh iad gu’m buannaicheadh iad air. Ach feumaidh sinn uair no uaireiglnn cothrom a ghabhail air innseadh dha gur sinn a bh’ ann. Agus tha mi ’smaointean gu’m biodh e ceart cho math dhomh innseadh dha mu’n till na fir a dh’ fhalbh air an ais.”

“Nam biodh rathad againn air an duine a chur ’na chuid fhein gun guth no iomradh a thoirt air mar a rinn sinn fhein, is e gu mor a b’ fhearr dhuinn. Ach cha’n ’eil mi ’faicinn gu’m bheil rathad againn air so a dheanamh. Tha mi ag aideachadh gu saor dhut gu’m bheil ausgadh agam as na Sasunnaich ge b’e aite anns an tachair iad rium. Cha ’n e gu’n do nochd iad coimhicheas sam bith riamh dhomhsa ann an aite sam bith anns an do thachair iad rium; ach o laithean m’ oige chuala mi moran mu’n deidhinn nach do chord rium. Ma tha’n darna leith dhe na chuala mise mu’n deidhinn fior, cha’n ’eil annta ach an sluagh cho cruaidh-chridheach, cho eucorach, agus cho sanntach ’s a sheas riamn air talamh nam beo.”

“A nis, a Thomais, feumaidh mise bruidhinn ruitsa gu saor, soilleir mu dheidhinn sin. Tha na Sasunnach coltach ri daoine eile. Tha cuid dhiubh math, agus tha cuid dhiubh olc. Chuir mise eolas air Sasunnaich agus air Albannaich, agus gus an fhirinn innseadh dhutsa, fhuair mi na Sasunnaich a h-uile buille cho dileas, cho firinneach, cho ceart, agus cho earbsach ri Albannach a thachair riamh rium. Agus ged a tha car de naire orm iomradh a thoirt air, cha do thachair daoine riamh rium bu deise gus an car a thoirt asam na muinntir mo dhuthchadh fhein. Chuala mi gu leor mu dheidhinn na bha na Sasunnaich a’ deanamh de dh’ eucoir air na h-Albannaich anns na linnibh a dh’ fhalbh; agus thug sin orm gu’n robh mi ’cur teagamh annta fad uine mhor. Ach, ma bheir thusa fa’n ear e, cha’n ’eil e ceart dhutsa no dhomhsa a bhith leantuinn aingidheachd nan athraichean air a’ chloinn. Faodaidh Dia sin a dheanamh, ach cha’n fhaod thusa no mise dheanamh. Agus gus a nochdadh dhut nach ’eil e ceart dhomhsa na dhutsa suidhe ann am breitheanas air daoine, agus an diteadh gun lan dhearbhadh a bhith againn gu’m bheil iad uile ciontach, feumaidh mi innseadh dhut, gu’n robh fior dhroch bharail againne ann an Gaidhealtachd na h-Alba air na h-Eirionnaich. Agus c’ar son? A chionn nach robh eolas againn ach air na daoine bu mhiosa agus bu shuaraiche a bha agaibh ann an Eirinn. Is Eirionnach thu fhein gu d’ chul. Agus riamh o’n latha chuir mise eolas ort, fhuair mi thu cho dileas, cho firinneach, agus cho caoimhneil ri mac mathar a thachair riamh rium. Ach ciod a theireadh tu rium nan do chum mi suas coimhicheas riut a chionn gur e Eirionnach a th’ annad? Cha’n ’eil math dhuinn fuireach na’s fhaide an so air eagal gu’n saoil cach gu’n deachaidh ar bathadh anns an amhainn. Na biodh eagal sam bith ortsa gu’n leig mise ris m’ inntinn tuilleadh is saor do’n t-Sasunnach. Tha mi seachd bliadhna da uair, agus an deigh na chunnaic mi dhe’n t-saoghal, agus dhe na daoine a tha air uachdar, bu choir gu’m bithinn a nis gu math air m’ fhaicill rompa. Tha uair aig an achasan is am aig a’ cheilidh. Gabhaidh mise m’ am fhein air m’ inntinn a leigeadh ris dha. Agus tha mi cinnteach nach bi gruaim sam bith air rium an uair a shoilleiricheas mi dha mar a thachair an gnothach.”

Cha dubhairt Tomas aon fhacal an aghaidh na labhair mi ris. Agus an uair a thill sinn a steach do’n uamhaidh, thuirt fear dhe na daoine, “Ghabh sinne eagal gur ann a chaidh sibh leis an amhainn. Bha sinn a’ bruidhinn air a dhol g’ ar marbh-iarraidh. Ach is math gu’n d’ thainig sibh”

Beagan ’na dheigh sid ghabh sinn mu thamh. Bha sinn taobh air thaobh feumach air fois a ghabhail. Bha sinne an lath’ ud fhein gle neo-shocrach ’nar inntinn. Ged a bha sinn an deigh fortan math a dheanamh, bha sinn fo dhragh inntinn mu thimchioll ar turuis dhachaidh. Bha sinn air thuar ruith am mach a fudar is luaidhe; agus o’n a bha sinn fo amhrus gu’n tachradh iomadh cunnart ruinn, bha car de dh’ eagal oirnn.

Bha iadsan a cheart cho feumach air fois a ghabhail ruinn fhein. Bha ’n obair a bha aca moran na bu chunnartaiche agus na bu sgitheile na an obair a bh’ againne.

Ged a bha sinn fad o dhaoine, agus, a reir choltais fad o iomadh cunnart a dh’ fhaodadh tighinn ’nar rathad ann an aiteachan eile dhe’n rioghachd ud, rinn sinn gach ullachadh a ghabhadh deanamh gus sinn fhein a ghleidheadh o chunnart sam bith a dh’ fhaodadh tighinn ’nar rathad re na h-oidhche. Cha do chaill duine riamh air e fhein a ghleidheadh gu tearuinte o chunnartan agus o ghabhaidhean.

Chaidil sinn uile cho trom ris a’

---

[179]

[Vol . 8. No. 23. p. 3]

chloich gus an robh an latha gu math soilleir. Bha sinn air cadal gu math na b’fhaide mur b’e gu’n d’eirich na fir aig an robh na h-eich gus suil a thoirt am mach air eagal gu’n d’ eirich dad dhaibh.

Cha robh na fir a bha ris a’ chocaireachd fad’ a’ faighinn a’ bhidh deiseil dhuinn; agus cha bu luaithe a shluig sinn an greim mu dheireadh dheth na bha sinn uile air shiubhal a dh’ ionnsuidh an aite anns an robh sinn a buinig an oir.

Chaidh cuisean leinn cho math ’s a dh’ iarramaid an lath’ ud. Bha Daniel agus an coignear a bha comhladh ris suas ri buinig an oir, oir bha iad uine mhath ris an obair. Agus ged nach robh an t-inneal a bha againne, agus a fhuair iad uainne an lath’ ud, ach gle neo-fhreagarrach air son na h-obrach, rinn iadsan feum math leis. Bha sinn ’gan cuideachadh cho math ’s a b’ urrainn duinn, agus ged a thairg iad dhuinn ar roinn dhe na bhuinig sinn, cha ghabhamaid uatha e. Bha sinne gu math riaraichte leis na bhuinig sinn fhein, agus bha amhrus againn nach bu mhisde cuisean air a’ cheann mu dheireadh sinn a bhith cho caoimhneil riutha anns a’ cheud dol am mach.

An uair a thill sinn do ’n uamhaidh feasgar, bha iadsan cho toilichte ’s a b’ urrainn a bhith. Bha sinne cho toilichte riutha fhein, agus dh’ fhoghnadh sin.

Bha sinn ag obair mar so fad seachdain, agus cha robh latha nach robh sinn a toirt de dh’ or do ’n uamhaidh na dheanadh deagh thuarasdal, cha b’ ann a mhain dhuinne a bha ’g obair, ach mar an ceudna do ’n fheadhainn a chuireadh air falbh a dh’ iarraidh gach feumalachd a bhiodh a dhith oirnn.

An ceann na seachdain thuirt Daniel nach robh e coltach gu’m biodh sinne a’ sior obair comhladh ruithasan, agus gun dad againn air son ar saoithreach. Ach thuirt Tomas ris, gu’n do chuir sinne romhainn nach gabhamaid ni sam bith dhe na bha sinn a’ buinig gus an tilleadh cach air an ais, agus an uair sin, gu’n gabhamaid ar roinn fhein dhe na bhiodh air a bhuinig. Ma bha sinn ag obair dhaibhsan, bha iadsan ag obair dhuinne, an uair a bha iad air falbh ag iarraidh bidh is aodaich, agus iomadh ni feumail eile. Dh’ aidich iad mu dheireadh gu’n robh so ceart gu leor. Thug sinn seachdain eile air obair gu dichiollach mu ’n do thill cach air an ais. Agus bha sinn uile ’gabhail fadachd gu leor nach robh iad a tilleadh.

(Ri leantuinn.)

Air iarrtus an Urr. A. Mac Gilleain Sinclair, chuir Comunn Gaidhealach Antigonish, aig a choinneamh mu dheireadh, suim airgeid air leth air son teagasg na Gailig. Gheibhear oran do’n Chomunn so le Mr. Sinclair, air taobh eile dhe’n aireamh so.

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Mac Righ nan Eileanan.

CAIB. XXII.

Chuir an righ fios air a dhithis mhac, agus bha e air an grad mharbhadh, mur b’ e gu’n do chuir Armanos, an seann righ, bacadh air. “A mhic,” ars’ esan, “ciod a tha thu ’dol a dheanamh? Am bheil thu ’dol a shalachadh do lamhan fhein le d’ fhuil fhein ann ud’ luchairt fhein? Tha iomadh doigh eile ann gus peanas a dheanamh orra ma tha iad ciontach.”

Rinn Armanos na b’ urrainn e gus inntinn an righ a chiuineachadh, agus dh’ iarr e air mion-rannsachadh a dheanamh feuch an robh iad da rireadh ciontach dhe ’n olc a bha air a chur as an leth.

Cha robh toil aig Alsaman beatha ’dhithis mhac a thoirt air falbh le ’lamhan fhein. Dh’ ordaich e an cur an sas, agus chuir e fios air Giondar, aon de chinn-feadhna na rioghachd, agus dh’ ordaich e dha an toirt air falbh astar mor as a’ bhaile, agus an cur gu bas ann an doigh sam bith a thogradh e. Agus thuirt e ris nach fhaodadh e tilleadh air ais do ’n bhaile mur biodh an cuid aodaich aige mar chomharradh gu’n do chuir e gu bas iad.

Dh’fhalbh Giondar leotha, agus lean e roimhe fad na h-oidhche. Trath ’s a’ mhadainn, an uair a bha iad astar mor air falbh o ’n bhaile, thug e orra tighinn bhar muin nan each. Dh’ innis e dhaibh, agus e ’sileadh nan deur gu frasach, mar a dh’ aithn an righ dha an cur gu bas. “Faodaidh sibh mo chreidsinn,” ars’ esan, “an uair a their mi, gur i an obair so a dh’ aithn bhur n-athair dhomh a dheanamh—obair ro chruaidh-chridheach—an obair a’s deuchainniche a chuireadh riamh fhathast mu m’ choinneamh. B’ fhearr gu’n rachadh agam air a seachnadh!”

Fhreagair na prionnsachan e, agus thuirt iad, “Dean do dhleasdanas. Tha fios againne gle mhath nach ’eil coire sam bith agadsa ri ar bas-ne, agus tha sinn a toirt mathanais dhut le ar n-uile chridhe.”

An sin chuir iad an lamhan mu ’n cuairt air a cheile, agus le tuirse agus do-bhron dh’ fhag iad beannachd aig a cheile. Bha iad a’ greimeachadh ri ’cheile uine mhor, agus iad ri caoidh.

B’ e prionns’ Asad a’ cheud fhear dhiubh a rinn deiseil air son am bas fhulang. Thuirt e ri Giondar, “Toisich agamsa, a chum nach bi de dhoilghios agam na chi mo bhrathair Amgiad air a chur gu bas.”

Chuir Amgiad ’na aghaidh so. Agus an uair a chunnaic Giondar an connsachadh a bha eatorra feuch co am fear dhiubh a chuirteadh gu bas an toiseach, agus a thuig e gu ’n robh gradh ro mhor aca dh’a cheile, ghuil e na bu ghoirte na rinn e riamh. Mu dheireadh shuidhich iad gu’n rachadh an ceangal ri ’cheile, agus gu ’n rachadh an cur gu bas le ’cheile, leis an aon bhuile. Ars’ iadsan ri Giondar, “Anns an t-suidheachadh mhi-fhortanach anns am bheil sinn an diugh, an deigh dhuinn na chaidh seachad dhe ar beatha a chaitheamh maille ri cheile ann an cairdeas, an comunn ’s an gaol, thoir dhuinn de thoileachadh anns na mionaidean deireannach gu ’n cuirear gu bas sinn leis an aon bhuille.”

Dheonaich Giondar gu’n deanadh e mar a bha iad ag iarraidh air. Cheangail e aghaidh ri aghaidh iad. Agus an uair a chuir e ’nan seasamh iad far am biodh e furasda dha buille a thoirt dhaibh a chuireadh na cinn dhiubh le cheile, dh’ fhaighneachd e dhiubh, an robh dad sam bith aca ri radh ris mu ’m faigheadh iad am bas.

Fhreagair iad e, agus thuirt iad, “Cha ’n ’eil sinn ag iarraidh ort ach gu ’n innis thu do ar n-athair an uair a thilleas tu, gu’n dubhairt sinn riut anns na mionaidean deireannach, gu’m bheil sinn a’ cheart cho neo-chiontach ris an leanabh a rugadh an raoir. Ach cha ’n ’eil sinn a’ cur coire sam bith airsan air son ar bais, o ’n a tha fios againn nach d’ fhuair e ’mach an fhirinn mu dheidhinn na cionta a tha air a cur as ar leith.”

Gheall Giondar gu’n deanadh e mar a bha iad ag iarraidh air. Bha ’n t-each aige ceangailte ri craoibh faisge air an aite anns an robh iad, agus an uair a thug e an claidheamh as an truaill gus na prionnsachan a mharbhadh, bha leithid de lainnir as a dearsadh na greine ’s gu’n do ghabh an t-each eagal. Thug e leum as, agus bhrist e an t-srian, agus dh’ fhalbh e ’na dheannaibh.

Bha ’n t-each agus an diollaid a bh’ air cho luachmhor ’s nach robh toil aig Giondar a chall. An aite na cinn a ghrad chur bhar nam prionnsachan, thilg e uaithe an claidheamh, agus am mach a ghabh e as deigh an eich.

Lean an t-each roimhe ’na chruaidh leum air feadh na coille gus an do chuir e astar mor ’na dheigh. Lean Giondar air a luirg e; agus leis na bha an t-each a’ deanamh de shitrich, dhuisg e leomhan mhor a bha ’na cadal anns a’ choille. Cha bu luaithe dhuisg an leomhan na sid am mach a ghabh i as deigh Ghiondair. An uair a chunnaic Giondar gu’n robh an leomhan a’ ruith ’na dheigh, cha robh smaointean aige air an each. Ruith e air falbh gus e fhein a theanacas air feadh na coille, agus e cumail suil air an leomhain. An uair a bha e mar so ’na eiginn thuirt e ris fhein, “Is ann mar chomharradh gu’m bhell na prionnsachan neo-chiontach a tha mi anns a’ chunnart so; agus gu mi-fhortanach cha ’n ’eil mo chlaidheamh agam gus mi fhein a dhion.”

Am feadh ’sa bha Giondar air falbh, bhuail pathadh mor na prionnsachan. Is e a b’ aobhar dha so, gu’n robh eagal orra roimh ’n bhas, a dh’ aindeoin cho suidhichte ’s a bha iad gu’m fuilingeadh iad am bas mar a dh’ ordaich an athair dhaibh. Dh’ innis Amgiad dh’a bhrathair gu’n robh fuaran faisge do’n aite anns an robh iad. “Ochan! a bhrathair,” ars’ Asad, “cha bhi sinn fada beo, agus ciod e am feum a th’ againn air ar pathadh a chasg. Cuiridh sinn suas leis beagan uine fhathast.”

Cha d’ thug Amgiad geill sam bith do na thuirt a bhrathair ris, ach ghrad dh’ fhuasgail e e-fhein agus a bhrathair. Chaidh iad thun an fhuarain, agus dh’ ol iad an sath dhe ’n uisge. Anns an am chual’ iad an leomhan a’ beuchdaich. Chual’ iad mar an ceudna an glaodh gearaineach a bh’aig Giondar anns a’ choille. Rug Amgiad air a’ chlaidheamh a thilg Giondar air an lar, agus thuirt e ri Asad, “Tiugainn, a bhrathair, agus thugamaid cuideachadh do Ghiondar bochd. Is docha gu’n ruig sinn ann an am gu fuasgladh a thoirt dha o ’n chunnart anns am bheil e.”

Ruith iad le cheile do’n choille, agus rainig iad Giondar direach anns an am ’s an robh an leomhan gus a bhith ’na bhad. An uair a chunnaic an leomhan Amgiad a’ dol ’na coinneamh, agus claideamh ruisgte ’na laimh, thionndaidh i air falbh o Ghiondar, agus thug i a h-aghaidh air Amgiad. Choinnich e i gun fhiamh, gun eagal, agus, le aon deadh bhuille, leag e i.

An uair a chunnaic Giondar mar a shabhail an dithis phrionnsachan a bheatha dha, thilg e e-fhein air am beulaobh air an talamh, agus thug e mile taing dhaibh air son na comain mhor a chuir iad air. An uair a dh’ eirich e ’na sheasamh, agus a phog e an lamhan, thuirt e, “Nar leigeadh Dia gu’n tugainn-sa gu brath tuilleadh oidhirp air bhur beatha thoirt air falbh an deigh mar a chuir sibh sibh-fein ann an cunnart mor gus mo bheatha-sa shabhaladh. Cha bhi aig duine gu brath ri radh gu’n robh Giondar cho neo-thaingeil ’s gu ’n deanadh e cron sam bith oirbh.”

“Ged a shabhail sinne do beatha dhut,” arsa na prionnsachan, “cha bu choir dhutsa gun an obair a dh’ ordaich an righ dhut a dheanamh a chur an gniomh. Glacamaid an t-each an toiseach, agus an sin tillidh sinn do ’n aite anns an robh sinn roimhe.”

Bha e furasda gu leor dhaibh an t-each a ghlacadh; oir bha e air e-fhein a chlaoidh leis na rinn e de ruith. An uair a fhuair iad greim air, chaidh iad far an robh am fuaran, agus ghuidh iad air Giondar gu’n deanadh e mar a dh’ aithn an athair dha. Ach cha tugadh e geill sam bith dhaibh. Thuirt e riutha, “Is e mo chomhairle-sa dhuibh, agus tha mi ’g earbsa ribh gu’n gabh sibh i, gu ’n roinn sibh mo chuid aodaich fhein

(Air a leantuinn air taobh 182.)

---

[180]

[Vol . 8. No. 23. p. 4]

MAC-TALLA:
Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON.

DI-HAOINE, DESEMBER 15, 1899.

Bhatar a taghadh fhear-parlamaid ann an ceithir siorrachdan an Ontario Di-mairt s’a chaidh, agus bha daliberal ’s da chonservative air an taghadh. Tha an riaghladhliberalmar sin air fhagail aon duine na’s laige na bha e roimhe; cha’n eil aca bharrachd air a phairtidh eile anns a pharlamaid ach coignear no sianar. Is e an t-Onarach Seoras W. Ros is priomhair air Ontario an drasda; b’fheudar do Mr. Hardy an dreuchd a leigeil dheth toiseach a gheamhraidh, air dha bhi ann an droch shlainte.

Fhuair an t-arm Breatunnach da dhroch thilleadh o na Boers air an t-seachdain so. ’Sa mhaduinn Di-donaich bha blar teth air a chur aig Stromberg; mhair e mu thri uairean, agus b’ fheudar do na Breatunnaich an larach fhagail. Bha da mhile ann de na saighdearan Breatunnach, fo ’n t-Seanalair Gatacre. Bha iad air am mealladh le luchd-iuil a bh’ aca, agus fhuair iad na Boers moran na bu lionmhoire ’s na bu laidire na bha iad an duil. Chaidh aireamh bheag a mharbhadh ’sa leonadh; ach b’e ’n call bu mhotha gu’n deachaidh mu shia ceud dhiubh a ghlacadh leis na Boers. Di-luain, chuir an Seanalair Methuen blar aig Modder River, agus chaidh an latha ’na aghaidh gu dona. Rinneadh moran dhe chuid shaighdearan a mharbhadh ’sa leonadh. Bha da mhile dheug ann dhe na Boers. Cha d’ fhuaireadh fios cinnteach fhathast mu’n bhlar so, ach tha ’n da thilleadh so a fhuair an t-arm an deigh gruaim a chur air na Breatunnaich. Ged nach eil eagal sam bith gu’m buinig na Boers air a cheann mu dheireadh, tha gach buaidh a gheibh iad ’gam fagail na ’s ladarna ’s na ’s misneachdaile agus cumaidh iad an cogadh air adhart na’s fhaide na dheanadh iad mur biodh e dol leotha.

Chuir an taghadh ann am Manitoba ioghnadh nach beag air muinntir Chanada. Anns a Pharlamaid roimhe so, as an da fhichead ball, buLiberalsa tri deug air fhichead, agus bha dithis de chach nach robh air taobh seach taobh. Anns a pharlamaid uir, cha bhi ach a coig no sia deug dhiubh; agus bidh dha no tri air fhichead deConservativesann. Tha Uisdean Iain Domhnullach mar sin ri bhi ’na phriomhair air Manitoba, agus cha’n eil iad gann a tha cur roimhe gu’m bi e ’na cheannard airConservativesChanada uile gu leir an uine ghoirid, mar a bha athair, Sir Iain A., uine cho fada roimhe. Tha e, gun teagamh, ’na dhuine tapaidh, agus tha nise cothrom aige air fheartan riaghlaidh a nochdadh; ma bhios a riaghladh gu math soirbheachail ann am Manitoba, cha’n eil ni is cinntiche na gun toir a phairtidh cothrom dha air feuchainn ri dreuchd a’s airde chosnadh anns an ard-pharlamaid.

Litir a Moosomin.

FHIR-DEASACHAIDH, —Chuir litir Bodachan a Gharaidh ’nam chuimhne gu’m bheil uine mhor bho nach robh guth am MAC-TALLA as an aite so, agus tha mi fada ’na chomain airson a bhriathran. Cha’n eil teagamh nach robh ’n aon ghalair oirnn, a chaidh aige fhein air innse cho pongail. Is tric a theireadh luchd gabhail a phaipear ’n taobh so, fad an fhoghair, “ach air an t-saoghal de dh’ eirich do Bhodachan a Gharaidh!” Bha eagal orm fhein gu robh na luibhean a fas ann an garadh na h-inntinn aige; cha’n eil sin mar sin, ach tha e cho frogadach ’s cho geur ’s a bha e riamh. Ged nach eil fios agam caite bheil e comhnaidh theid mi dh’ amharc air a chiad turus a theid mi dh’ Alba; bi mo shuil air taobh gach locha chi mi aig am bi garadh, agus ma chluinneas mi cuideigin gu sunndach a gabhail port araid,abraidh mi, “tha e direach ann an so.”

Cha do thoisich Sero fhathast ri crathadh earbuille, agus mar sin tha tha’n t-side a ’s aille againn; thuit meall mor sneachd’ deireadh an fhoghair, ach dh’ fhalbh sin, ’s tha samhradh innseanach againn uige so. Bha ’m barr cuimseach math, ach cha ’n eil a phris ach iseal, sios ’us suas ma leth-chiad sent am buiseal; tha daoine gu math trang a tarruinn a chruithneachd gu maragadh a nis; tha’n rathad (neo ’n trail mar a theirear an so) a dol seachad faisg air an taigh agam. Bi moran Ghaidheal a measg chaich a dol s’a tighinn a Moosomin, far am bheil stuth cruaidh gu leor ga reic. Tha cuid dhiu, mar tha nadarra gu leor, leis an toil blasad air “driuchd nam beann.” Air feasgar ciuin araid chualas farum a tighinn; bha’n sin, sleigh, ’s triuir neo cheathrar do dh’ oganaich innte, fear dhiu a’ gabhail an orain “Nighean donn bhoidheach,” ’s cach a togail an fhuinn; ’n uair a chaidh iad seachad, stad iad ’s chualas deoch eile ’us oran ur. Tha e coltach gun robh gealabhan gasda air fhadadh nam broillich; ’n uair a chuir iad tuilleadh connaidh air, bhuail iad na h-eich ’s thoisich—

“Tha tighinn fodham, fodham—
Tha tighinn fodham eirigh.”

Tha eagal orm nach rachadh aig cuid dhiu air eirigh ach gu math eigionnach ’san am. Leis cho fior chridheil ’sa bha ’m fonn ’s a farum a bh’ ann ’s ann a thoisich mo chas gu’n fhios dhomh air cumail tim.

Tha sinn air ar bodhradh lepoliticsa so, na gunnachan mora aig an da thaobh a boilich nar measg; ’s gann nach doir iad ort a chreidsinn gur iad fhein a chruthaich Canada ’s gach ni th’ air uachdar, a tha cur oir ’us barr ’us toradh ’us pailteas ’san tir. Co bha sinn ag eisdeachd an oidhche roimhe ach a seann laoch Sir Tearlach Tupper; bha colsas na h-aoise air a ghnuis ’s air a bhodhaig, ’s liotaiche na h-aoise na theangaidh ’n uair a dh’ eirich e, ach ’eudail ’n uair a ghabh e teas, ghlan a ghuth, ’s thoisich a phearsa air direadh, gus ma dheireadh ’n uair a bha e tri uairean a bruidhinn, bha e cho beo ri uan og. “Cha’neil duil aig basachadh idir,” arsa Calum, ’s e toirt snag air na h-aisneachan agam le uilinn; “shaoileadh tu,” ars esan, “gur e ’n uaigh a bhiodh ma choinneamh suilean na h-inntinn aige; nis na ’n deanainn-sa urad sid do bhruidhinn comhladh, bhiodh tuchadh orm fad mo bheatha.” “Ach,” ars Uilleam ’se freagairt, “tha’nthroataigesan air a linigeadh lebrass ,”— ’se colamadh a bhios aig Uilleam daonnan, airneo “Gailig chruaidh Shasunnaich.”

Cha ’n eil am bas na thamh an taobh so; tha e toirt leis do thir na samhchair sean us og, an drasd ’s a rithist. Dh’ eug an Gaidheal bu shine ’n ar measg, Iain Mac-a- Phearsain, (Iain Mac Alasdair Ruaidh) dluth air ceithir fichead bliadhna ’sa deich a dh’ aois. Bidh ionndrainn air uine mhor; bha i na dhuine socharach, ’s chreideadh e rud sam bith; bha e comhnaidh faisg air an rathad-iaruinn agus bha e smaointean gun robh e faicinn moran thrainachan a dol an iar agus gle bheag a tilleadh. Dh’ fhaoighneachd e do thoirmeasg gille bha faisg air, de bu choireach. “Well,” ars an gille, “tha sibh a faicinn cha ’n eil doigh aig antrainair tionndadh, tha i cho mor ’s cho trom, bho na dh’ eug dithis Ghaidheil thapaidh a bhiodh ga togail ’s ’ga tionndadh ’n uair a ruigeadh i ceann a rathad aig a mhuir, ach a nis cha’n eil comas air; tha i gabhailplum dasha mach air a chuan ’s tha te ur ’ga deanamh a thilleas.” “Saoil;” ars esan, “nach robh mi fhein a’ smaointean gur h-ann car mar sin a bha chuis.”

A guidhe Nollaig ’us Bliadhn’ Ur chridheil dhuibh fhein ’s da’r luchd leughaidh.

SEUMAS N. MAC FHIONGHAIN.

Chaidh duin’ og d’am ainm Uilleam Whylie a mharbhadh anns a Mheinn a Tuath Di-luain s’a chaidh, le torr chlach a thuiteam air. Bha a cheann air a phrannadh, ’s bha e marbh air ball. Bhuineadh e do Wales, agus bha e ’g obair anns a mheinn o chionn da bhliadhna.

AM NAM BIAN.

’S ann mu ’n am so dhe ’n bhliadhna bhios na mnathan ’s na h-igheanan ag iarraidh bhian dhe gach seorsa. Tha gach seorsa dh’ iarras iad againne.

Tha againn Cuideachd
Aodaichean Deante, Aodaichean uachdair us iochdair fhirionnach us bhoirionnach, a bharrachd air gach seorsa Bathair Tioram, nach gabh ainmeachadh an so. Thig fhein ’gan coimhead.

Matheson , Townsend. & Co. ,
Sidni, C. B.

Nova Scotia Furnishing Co., (LIMITED. )

Ard-Chairtealan air Eilean Cheap Breatunn.
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Airneis agus Brait-Urlair.

An Stoc a’s motha, am Bathar a’s fhearr, agus na Prisean a’s isle. Taghail a stigh, neo cuir a dh’ iarraidh ar pris-chlar.

Faic ar Bathar Nollaig.
dce . 8, ’99. —1yr.

---

[181]

[Vol . 8. No. 23. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha fios a thainig feasgar an de ag radh gu’n d’ thug Buller a mach Ladysmith, agus gu’n do ghlac e deich mile dhe na Boers mar phriosanaich. Is sgeul math so ma tha i fior, ach cha’n eil fhios fhathast co-dhiubh tha no nach eil.

Chaidh duin’ og d’ am b’ainm Tomas Sears a bhathadh oidhche Di-luain air an t-seachdain s’a chaidh, ’se ruith mar phosta eadar Antigonish us Lochabar. Bha an oidhche dorcha, stoirmeil, agus chaidh e le ceann drochaid; thuit an carbad air a mhuin, agus chaidh a bhathadh ann an tri troighean a dh’ uisge. Chaidh fear de na h-eich a mharbhadh.

REGINA, Assa. —Tha caraid a sgriobhadh as a bhaile so ag radh gu’n do chum Mic na h-Alba Feill Aindreis am bliadhna anns an doigh ghnathaichte, agus gu robh oidhche chridheil, shunndach, aca. Tha ’n caraid ceudna ’g radh mu’n t-side, gu bheil i anabarrach briagha, cho briagha ’sa dh’ iarradh duin, i bhith; gur ann is coltaiche e ri meadhon an t-samhraidh na ri toiseach a gheamhraidh.

Chaidh mu thri mile ’s seachd ceud ceann cruidh, a bharrachd air aireamh mhor chaorach a chur a nuas do Shidni ’s do na bailtean a tha timchioll air, a siorrachd Inbhirneis air an fhoghar so. Tha chuid a’s motha de’n t-siorrachd sin na aite math tuathanachais, agus leis a mhargadh a bhios an so, bu choir do na tuathanaich deanamh gu math anns na bliadhnaichean ri tighinn, oir cha’n eil teagamh nach bi deagh phrisean air gach ni a bhios iad a togail.

Thachair droch sgiorradh anns a Mheinn a Tuath Di-satharna s’a chaidh. Bha sianar dhaoine a dol sios do’n mheinn an an cro, nuair a bhrist ni-eigin, agus thuit iad sios tri cheud gu leth troigh. Bha iad uile air an goirteachadh gu dona; chaidh an da chois aig fear dhiubh, Zach Burchell, a bhristeadh. B’e ainmean nan daoin’ eile, Eos. Edwards, Donnachadh Edwards, Alasdair Domhnullach, Robert Dixon, agus Niall Mac Coinnich. Ged a fhuair iad uile an leonadh gu craidhteach, tha choltas orra gu’m faigh iad thairis air ’s gu ’m bi iad gu math am feobhas an uine ghoirid.

Tha fear Aonghas Mac Gilleain, a mhuinntir Grand Anse, faisg air St. Peter’s, air chall o chionn corr us mios, agus tha eagal air na coimhearsnaich gu’n do dh’ eirich cron dha. Bha e ’fuireach leis fhein, agus o chionn aireamh bhliadhnachan bha e car as a rian. Chaidh e do Bhoston air an earrach s’a chaidh, agus cha d’rinn e ach tighinn dhachaidh o chionn beagan us mios. Bha mu cheithir fichead dolair a dh’ airgead air a shiubhal an latha chunnacas mu dheireadh e, agus tha amhrus aig cuid nach deach e dhachaidh an oidhche sin, ach gu’n do chuireadh as da air son a chuid airgeid. Co dhiu tha an t-amhrus sin ceart no nach eil, bhathas gun sgeul fhaotainn air an uair a fhuaireadh am fios mu dheireadh an so, ged a bha daoine ’siubhal na coille air a shon fad teann air seachdain.

Mharbh na Pattersonaich, aig na Forks, muc an la roimhe a thomhais coig ceud ’s ceithir fichead us tri puinnd deug (593 lbs). Cha robh i ach beagan thairis air bliadhna dh’aois.

Bha an sgadan gu math pailt mu chladaichean Newfoundland air an fhoghar so chaidh seachad, moran na ’s pailte na bha e an uiridh. Aig Birchy Cove, fhuair corr us deich soithichean fichead lan luchd, agus tha tuilleadh a faotainn luchd gach latha.

Tha sealgair ann an siorrachd Hants, N. S., fear David Hemlow, a tha re a bheatha ’n deigh cur as do cheud us coig mathan. Tha cuid de na paipearan am barail gu’m bu choir duine rinn na h-uiread sin de chomain a chur air an duthaich, ’s gu h-araidh air na tuathanaich, a bhi air a dhuaisneachadh leis an riaghladh.

Bha beagan reothaidh us sneachda againn toiseach na seachdain so, agus Di-luain bha na sleigheachan a mach; ach thainig side bhog bhlath,, gun dail, agus tha i againn fhathast. Ann an Cuebec, ’s an cearnan eile de Chanada tha moran sneachda air tuiteam, agus tha reothaidhean troma ann.

Chaochail fear de shaighdearan Chanada air an turus thairis air a chuan, ceithir latha an deigh do’n t-soitheach Cuebec fhagail. B’ainm dha Delasieur, agus bhuineadh e do Ottawa. ’Se tinneas a chridhe, cuide ri tinneas fairge a thug a bhas. Bu Fhrangach e, agus mar sin tha aig Frangaich Chanada ri radh gu’m b’ ann dhe ’n cinneadh-san a cheud shaighdaer Canadach a leig sios a bheatha os leth na h-Impireachd Bhreatunnach air a thurus gu tir chein.

Tha comunn Tuathanachais ann an sgireachd araidh an siorrachd Richmond, agus leugh sinn ann an aon de phaipearan na siorrachd sin, gu robh coinneamh aca o chionn ghoirid, agus nach d’ thainig an lathair de bhuill a’ chomuinn ach ceathrar. Tha sin a nochdadh aona chuid gu bheil tuathanaich na sgireachd sin gle mhi-shuimeil mu dhoighean ura ionnsachadh, neo nach eil an comunn mar bu choir dha bhi. Bu choltach comuinn de’n t-seorsa so bhi ’nan cuideachadh mor do na tuathanaich.

Bhrist air Banca Ville Marie, ann am Montreal, air an t-samhradh s’a chaidh. Chaidh luchd-riaghlaidh a bhanca thoirt gu cuirt, agus an sin bha e air a dhearbhadh gu soilleir nach robh am banca comasach air a chuid ainbheich a phaigheadh o chionn aireamh bhliadhnaichean, ged a chaidh a chuis sin a chumail an cleth. Chuiridh cunntas meallta air beulaobh an ard-riaghlaidh deireadh Iun s’a chaidh; bha ainm ceann-suidhe bhanca, Uilleam Weir, ris a chunntas mheallta sin, agus air son sin a dheanamh, fhuaireadh ciontach e, agus thugadh dha da bhliadhna priosain, ach aon latha. Mur b’e cho sean ’sa tha e—77 bliadhna—bha e air a chur do’n tigh-obrach. Chailleadh mu $1 ,250,000 anns a bhanca; cha’n fhaigh iadsan aig an robh airgead air riabh ann ach mu dheich sentichean as an dolair.

SYDNEY FURNITURE & MERCHANDISE STORE.

GIBHTEAN NOLLAIG ’us BLIADHN’ UIRE
ANN AN
AIRNEIS, SOITHICHEAN GLAINE, SOITHICHEAN SINA, AGUS AIREAMH SHEORSACHAN BATHAIR EILE, TAITNEACH AGUS FEUMAIL.

Stoc Ur de Ghroceries Nollaig. Taghail a Stigh Againn.

CHEAPSIDE WAREHOUSE.
C. S. JOST, Manager.SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

Tha an
Nollaig ’sa Bhliadhn’ Ur
gu bhi againn,
agus o’n is abhaist do’n mhor chuid a bhi toirt seachad GHIBHTEAN aig an am sin, tha sinne ’deanamh deiseil air son an creic riutha. Cho luath ’sa thig ar Bathar Nollaig bheir sinn fios duibh. Bidh moran sheorsachan againn—gu ire bhig ni sam bith a dh’ iarras tu am BATHAR TIORAM, SOITHICHEAN SINA, LAMHANNAN, CUARAIN, etc.

J . C. MILLS.

W. A. FRENCH,
FEAR DEANAMH
CHARBADAN agus CHAIRTEAN.

Innealan Giulan dhe gach seorsa air an deanamh ri ordugh.

Gheibh CRUIDHEADH EACH aire shonruichte.

Airneiseachadh Charbad, Litheadh, Obair Fhiodha agus Obair Iaruinn.

Dolbin and Matthew Streets,SIDNI, C. B.

---

[182]

[Vol . 8. No. 23. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 179.)

eadraibh, agus gu’n toir sibh dhomhsa bhur cuid aodaich fhein a chum gu ’n seall mi do bhur n-athair e. Agus rachaibh cho fad air falbh ’s nach cluinn bhur n-athair guth no iomradh mu’r deidhinn gu brath.”

Ged a bha chomhairle so gle fhad’ an aghaidh an toile, b’ eiginn daibh aontachadh gu ’n gabhadh iad i. Thug iad dha an cuid aodaich, agus roinn iad eatorra na thug esan dhaibh, dhe chuid aodaich fhein. Thug e dhaibh mar an ceudna a h-uile bonn airgid a thachair a bhith aige; agus an uair a ghabh e a chead dhiubh, thill e dhachaidh.

Anns an dol seachad air an aite anns an do mharbh iad a leomhan, thum e an t-aodach a bh’ air na prionnsachan anns an fhuil, agus thug e ’aghaidh air ceanna-bhaile na rioghachd.

An uair a rainig e, dh’ fheoraich Alsaman dheth an d’rinn e mar a dh’ aithneadh dha. Mar fhreagairt, thuirt Giondar ris, “Sin agaibh, le ’r cead, a righ, an t-aodach a bh’ umpa, agus tha mi ’n dochas gu’n tuig sibh o na tha sibh a’ faicinn, gu’n d’ rinn mi mar a dh’ aithn sibh dhomh.

“Ciod an suidheachadh inntinn anns an robh iad an uair a bha iad a’ dol thun a’ bhais?”

“Le ’r cead, a righ, bha iad gu striochte, seimh, agus umhail do riaghladh neimh, ni a tha ’nochdadh gu ’n robh iad fior dhiadhaidh. Nochd iad gu sonraichte gu ’n robh meas mor aca oirbhse, agus gu’n robh iad ro thoileach gu’n tugteadh lan umhlachd do’n aithne ’thug sibhse seachad. Thuirt iad gu’n robh iad neo-chiontach, ach nach robh iad a’ gearain oirbhse. Thug iad mathanas dhuibh le ’n uile chridhe; oir bha fhios aca nach d’ innseadh an fhirinn dhuibh mu’n deidhinn.”

An uair a chual’ Alsaman na briathran a labhair Giondar ris, smaoinich e gu ’m feuchadh a an robh dad ann am pocaidean nan aodaichean a bha umpa. Chuir e an toiseach a lamh ann am pocaid an aodaich a bhuineadh do Amgiad, agus fhuair e litir fhosgailte innte. Leugh e i. Ghrad dh’ aithnich e lamh sgriobhaidh Hatalna, agus an dual dhe cuid fuilt a bha am broinn na litreach, agus ghabh e uamhas mor. Chuir e a lamh a rithist, agus e air chrith le uamhas, anns a’ phocaid aig Asad, agus an uair a fhuair e litir innte a sgriobh Badoura, ghabh e leithid a dh’ oillt ’s a dh’ uamhas ’s gu’n do ghrad thuit e ann an laigse.

An uair a dhuisg e as an laigse, thuirt e ris fhein, “Athair chruaidh chridhich, ciod a rinn thu? Mhort thu do chlann neo-chiontach fhein! Nach fhaodadh an gliocas, am modh, an umhlachd, agus na deadh bheusan a bha iad aig gach am a’ taisbeanadh, a thoirt orm a thuigsinn nach robh iad ciontach? Athair dhall, gun tur! Am bheil thu airidh air a bhith na ’s fhaide beo an deigh na cionta ghraineil a chuir thu ’n gniomh? Thug mi a’ chionta ghraineil so air mo cheann fhein; agus tha peanas air tuiteam orm o neamh a chionn nach do sheachainn mi na mnathan mar a bha mi ’deanamh ann an laithean m’oige. Agus, Oh, sibhse a mhnathan graineil! Ged a tha sibh airidh air, cha doirt mise bhur fuil air son bhur peacaidhean. Cha ’n fhiach leam mo chorruich a chaitheamh oirbh. Ach gabhadh leir-sgrios greim ormsa ma chi sibh sealladh dhiom gu brath tuilleadh.”

Cha do bhrist Alsaman air a’ bhoid a thug e. Dh’ ordaich e an lath’ ud an da bhanrigh a dhruideadh a stigh ann an seomraichean air leith, agus cha ’n fhaca e sealladh dhiuhh ri bheo.

(Ri leantuinn.)

Air Ghogaireachd!

LE DONULL MACCALUM.

Anns a’ bhliadhn’ anns an d’ aoidhrich an Scribbarach, Henry V., air Duthaich MhicDodo rinn a bhantrach mhor, Lady Myshrym suas“party”mhor air son an t-seilg agus bha esan ’s an aireamh. Air la araidh b’ ionadh leo nach robh e tighinn thun an trath-mhaduinn agus ’n uair a chaidh fear de na gillean-buird a dh’ fhaicinn de bha g’a chumail cha d’ eirich iad o’n bhord co thainig a stigh ach The MacDodo agus anail na uchd, a sruthadh le fuil, agus aodach na sthroicean ioma. Thug e greis na sheasadh mu’m b’urrainn e lide radh. “My dear lord, the MacDodo, what has happened to your lord-ship? ”deir anlady . “Will your ladyship have the goodness to pass me a glass of brandy, so as to enable me to answer your ladyship? I am, your ladyship, ready to faint. ”Nuair a dh’ ol a siod mar so dh’innis e a naigheachd—“Last night, your ladyship I got that letter, ”se sineadh litir do’n bhantraich mhoir, “which your ladyship will have the goodness to read, ”Mar so leugh anlady — “The Lord Mac Dodo, —The party who killed Sir Roger will be poaching at Eagle Rock to-morrow night, and as he is in league with the keepers there is no use your letting any one know. If you wish to catch him, let your lordship do so yourself. I am, your lordship’s humble servant, SOMEBODY.” “Your ladyship, ”an sin deirThe MacDodo, “taking the kindly warning of that letter, I went last night and found, as the letter stated, my man at the Eagle Rock; and, to make a long story short, I managed to overpower him, though with great difficulty, and I left him there with a broken shoulder bone; and bruised that he is unable to move. ”

Aig cluinntinn sin dh’ ordaich a bhantrach mhor gu ’n rachadh a chuideachd uile a mach gu Creig na

BANK OF MONTREAL.
SUIDHICHTE, 1817.
Corpaichte le achd Parlamaid.

EARRAS PAIGHTE:
$12 ,000,000.00.

AIRGEAD TAIMH:
$6 ,000,000.00.

ANN AN SIDNI.
OIFIS RE UINE GHOIRID:
Oisean Sraidean Charlotte agusPrince William Henry.

Banca-Caomhnaidh.
Um. TURNER, Fear-gnothuich.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00, a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
Alexander Bain,
Port Hawkesbury,
Nov. 27 ’99. Cape Breton.

GHEIBH THU
TI, SIUCAR, CANNDAIDH, BRIOSCAIDEAN, IASG, HAMS , BACON,
IASG, FEOIL AGUS MEASAN AIR AN CUR SUAS ANN AN CANAICHEAN
AIG
Aonghas D. Mac Gilleain,
Sidni C. B.
Anns an t-seann“American House.”
Nov. 3, ’99. —6m

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 16, 1899, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha ’n tim air sonOld TankagusGrand Lake Sidingsair a toirt seachad a mhain air son seoladh do ’n luchd-obrach.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt.

Merchants ’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—HALIFAX .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Menr-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3½% ’sa bhliadha.

---

[183]

[Vol . 8. No. 23. p. 7]

h-Iolaire a ghlacail a “phoacher” agus ga thoirt do’n phriosan. ’Nuair a fhuair iad an ordadh thog iad orra, cuideachd mhor de“sportsmen”agus do ghillean. Air toiseach an t-seabhain bha e bhantrach mhor agus Henry V. Bha an corr a fuireach aig astar iomchuidh(respectful distance)na’n deigh. Mar so bha iad a comhradh agus iad a dol air an socair air an aghaidh. Deir anlord , the MacDodo— “Don’t your ladyship think I deserve great credit for my night’s adventure?” “My dear Lord The MacDodo,deir ise, “your lordship deserves more. Your lordship knows that I am half engaged to Captain T. Goblets; but as a new woman I assume my prerogative of proposing marriage to the man of my choice, which now, my dear lord, happnes to be your lordship’s dear self. ”Sin bha air a labhairt ann an guth iosal agus iad direach a tighinn ann an sealladh an duine a dh’ fhag The MacDodo leth mharbh, agus ga fhiacinn ghlaodh a bhantrach cho ’ard ’s gu’n cual iad uil’ i, —“Oh! you scoundrel, my own dear lord. ”

Bithidh iongantas ort de bu chiall do’n ghlaodh sin. ’S ann ri The MacDodo bha—“Oh! you scoundrel, ”agus ’s ann ris a phoacher a bha—“My own dear lord. ”

Mur ann aig deireadh na naigheachd so a thoisich thu an aite toiseachadh aig a toiseach bithidh iongantas ort a nis a chluinntinn gu’m b’e Captain Goblets am“poacher”a bha an a sid na shineadh leth mharbh. Agus bithidh iongantas ort ciamar a thachair a chuis a bhi mar so.

Air an oidhche roimhe so fhuair an Captain litir anns an robh na dearbh fhacail, ach an t-ainm, a bha anns a litir a fhuair Henry V. agus a chual thu an“lady”a leughadh. Cha ’n fhac an Captain agus The MacDodo riamh roimhe a cheile agus cha do chuir iad teagamh anns na litrichean gus an d’fhuair iad a mach air an cosd gu’n d’ rinn“Somebody”amadain dhiu. —Highland News.

Bu choir do na Gaidheil feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail fhaotainn do’n MHAC-TALLA.

COINNEACH ODHAR,
Am Fiosaiche.

Leabhar beag anns am bheil cunntas goirid air a bheatha agus fhiosachdan, air a sgriobhadh leis an Urr. D. B. Blair, D. D., nach maireann. A phris: aon leabhar 10c.; da leabhar dheug air $1 .00. Ri chreic aig
PUBLISHERS OF “MAC-TALLA,”
Sydney, C. B.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153 Granville Street.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

Am bheil clo-bhualadh de sheorsa sam bith agad ri dheanamh? Ma tha, sgriobh dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA, ag innse ciod a tha dhith ort.

Gabhaidh am MAC-TALLA as laimh clo-bhualadh a dheanamh ann an Gailig no ann am Beurla, agus bi an obair air a deanamh cho grinn ’s cho math sa gheibh thu ann an aite sam bith.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries ,Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

THIG G’AR COIMHEAD.

Tha stoc math de THOMBACA, CIGARSagusCIGARETTESagainn, agus creicidh sinn beagan no moran riut.

BORBAIREACHD
anns a bhuth cheudna. Cuir deuchainn oirnn. Theid sinn an urras air an obair.

Z . TINGLEY.
Oct. 27, ’99. —6m.

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

D. L. MAC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.
Flur, Min, Coirce, Buntata, Hams , Bacon,Ti, Siucar, Brogan, Botainnean, &c , &c .
GAN CREIC SAOR.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

50 YEARS’ EXPERIENCE
PATENTS
TRADE MARKS
DESIGNS
COPYRIGHTS &C .

Anyone sending a sketch and description may quickly ascertain our opinion free whether an invention is probably patentable. Communications strictly confidential. Handbook on Patents sent free. Oldest agency for securing patents.

Patents taken through Munn & Co. receive special notice, without charge, in the
Scientific American.

A handsomely illustrated weekly. Largest circulation of any scientific journal. Terms, $3 a year; four months, $1 . Sold by all newsdealers.

MUNN & Co. 361 Broadway, New York
Branch Office. 625 F St., Washington, D. C.

---

[184]

[Vol . 8. No. 23. p. 8]

Oran do Chomunn Gaidhealach Antigonish.

LEIS AN URR. A. MAC-GILLEAIN SINCLAIR.

LUINNEAG.
Cumaibh suas, a suas, a suas i,
Cumaibh suas, a suas, a suas i,
Cumaibh suas, a suas, a suas i,
Cumaibh suas a Ghaidhlig.

Deoch slaint nan daoine furanach,
Na Gaidheil rioghail urramach,
Tha cruinn an nochd mar bhuineadh dhaibh;
De dhuinealas gur lan iad.

Bidh fuil nan seann laoch Albannach
A gluasad suas gu calm annta;
’S iad fhein bhios sunndach, seanachasach,
’S gur mairg a thairgeadh tair dhaibh.

Cha seall iad sios gu dimeasach
Air cleachdainnean an sinnsirean;
Na gaisgich throma, mhileanta,
Bha ’n tir nam fraoch-bheann arda.

Bidh taigeis air a bhord aca,
’Sa phiob a seinn na moralachd;
’S bidh daoine fiosrach, foghluimte,
Toirt oraidean le agh dhaibh.

Cha mheas iad gur a goraiche
Bhith seinn nan oran boidheach sin,
A chual’ iad is a dh’ fhoghluim iad
Bho bheoil nan saoidh a dh’ fhag sinn.

Is taitneach leo na duanagan
A dh’ eisd iad bho na gruagaichibh
A bhleoghnadh bo le uallachas,
’Sa luaidheadh gu cruaidh laidir.

Cha b’ ionnan iad ’s na bronagan
Nach urrainn biadh a chocaireachd;
Mu sguabadh tha neo-fhoghluimte,
’S gun cheol annt’ ach an canran.

Na fir tha’n nochd ’san talla so,
Tha tur a staigh fo malaichean,
’S cha’n eisd iad ris na balaich sin,
’Ni talach air ar canain.

Cha’n eisd iad ris na buraidhnean
Tha ’g radh mu’n Ghaidhlig urramaich,
Gur coir bhith rithe fuileachdach
Is buil a thoirt gun dail aisd.’

Co e a bhiodh cho fuar-chridheach
’S gu’n sealladh e le suarachas,
Air cainnt na mathair shuairce sin
A thog a suas na phaisd’ e?

Na cainntearan ’s neo-chearbaiche
Tha ’n diugh am measg nan Gearmailteach,
Tha ‘Ghaidhlig’ measail, ainmeil ac’,
’S cha mharbhadh iad gu brath i.

Is cainnt tha brioghail, feumail i,
A mhineachadh gu h-eifeachdach
Mar sgaoil na h-Eorpaich threun-lamhach
Bho cheile do gach cearna.

’S i labhradh leis na daoine sin
A sheol do’n duthaich chraobhaich so.
A dh’ fhaotuinn laigh is saors’ innte,
’S gun mhaoin ac’ ach an t-slainte.

Na daoine calma, cruadalach,
A leag a choille ghruamach dhuinn,—
Bu churaidhnean ’s daoine uasal iad
Nan gluasad is nan nadar.

Bu daoine modhail, cuirteil iad,
Bu daoine suilbhir, sunndach iad,
Bu daoine fiosrach, turall iad;
Bu chliu do thir nan sar iad.

Cha dug iad speis do shlaightearachd,
’S cul-chaineadh bu ni oillteil leo;
Bha iochd is gradh a soillseachadh
Gu boillsgeanta gach la annt’.

Biodh bodaich Ghalld’ gu dichiollach
A seinn mu’n lathaich innleachdaich,
A dh’ fhas na cuirp ’s na h-inntinnean,—
Ma chinn iad-fhein o mhagain.

Ach creididh sinne ’n spioradan,
A labhras cainnt gu fileanta,
A chluicheas ceol air innealan
’S le’m milis bhith neo-bhasmhor.

Is leughaidh sinn na h-eachdraidhean
Tha sgriobht’ ’sa Ghaidhlig bhlasd’ againn,
Mu bhocain is mu ghlaistigean,
’S mu ghaisgeantachd ’s na blaraibh.

Ri sithichean nan tulaichean
Cha chuirear cul gu buileach leinn;
Is iomadh Gaidheal urranta
’Fhuair cuireadh bhuap’ gu’n aros.

Mu Fhionn Mac Cumhail leughaidh sinn,
Mu Dhiarmad donn na geur shleagha,
Mu Oisein binn nan reidh bhilean
’S gach treun mu’n d’rinneadh dan leis.

A’r sealladh biodh na beadagain
Tha ’n duil gur gnothach leibideach,
A Ghaidhlig fhonmnhor, eagarach
A theagasg d’an cuid phaisdean.

Ach beannachdan air bheannachdan
A chum nan daoine ceanalta
Le’m miann a faicinn maireannach,
Is daingean ’s gach seann laraich.

A chum nan daoine leirsinneach,
’Measg Albannach ’s Eireannach
A labhras i ’s a leughas i,
’S do’n Bheurla nach doir tamailt.

Nov. 30, 1899.

Tha parlamaid, no“Congress”nan Staidean an drasda cruinn. Tha fear Daibhidh B. Mac Eanruig air a thaghadh gu bhi na fhear-cathrach ann an tigh nan islean. Is Albannach e, a rugadh ann an Old Dear, ’sa bhliadhna 1840. Cha’n eil am Mormon, Brigam H. Roberts, aig am bheil tri mnathan, a dol a dh’ fhaotainn cead ’aite-suidhe ghabhail idir, ni a tha gle iomchuidh. Na’n leigte leis-san suidhe, cha b’urrainnear bacadh a chur air a sheorsa ’m feasda tuilleadh. Ach bheir so leasan do na Mormons; tuigidh iad, mur cum iad ri ’n cumhnantan ’s ris an lagh, nach bi sochairean an lagha air a mhealtuinn leotha.

Am Feillire.

DESEMBER, 1899.

1 Di-haoine Bas Raibeart Mac-Shim, 1768.
2 Di-satharna
3 DI-DONAICH I. Donaich dhe’n Teachd.
4 Di-luain Breith Thomais Charlile, 1795.
5 Di-mairt
6 Di-ciaduin Breith an t-Seanalair Monc, 1608.
7 Dior-daoin
8 Di-haoine Breith Banrigh Mairi, 1542.
9 Di-satharna Breith Raibeart Dhundais, 1685.
10 DI-DONAICH
11 Di-luain Bas Thearlaich na Suain, 1718.
12 Di-mairt
13 Di-ciaduin Bas an ollaimh Mac Iain, 1784
14 Dior-daoin
15 Di-haoine
16 Di-satharna Cogadh na Spainnde, 1718.
17 DI-DONAICH III. Donaich dhe’n Teachd.
18 Di-luain [17] Fogradh Righ Sheumas VII., 1689,
19 Di-mairt
20 Di-ciaduin Bas an ridir Iain Mac-na-Ceardrich, 1836.
21 Dior-daoin
22 Di-haoin Breith an ard easbuig Tait, 1811.
23 Di-satharna
24 DI-DONAICH IV. Donaich dhe’n Teachd.
25 Di-luain Bas Sheumais Mhic-an-Rothaich, 1870.
26 Di-mairt
27 Di-ciaduin An fheill Eoin.
28 Dior-daoin Bas Rob Ruaidh, 1734.
29 Di-haoine Breith Thearlaich Mhic-an-toisich, 1766
30 Di-satharna
31 DI’DONAICH

MUTHADH AN T-SOLUIS.

An Solus Ur, L. 2, U. 8, M. 34 F.
A Cheud Chairteal L. 9, U. 4, M. 49 F.
An Solus Lan L. 16, U. 9, M. 17 F.
An Cairteal mu Dheireadh L. 24, U. 11, M. 24 F.

Sgeul Ur.

Air a’ cheud sheachdain dhe’n Bhliadhn’ Ur, bidh sgeul ur a toiseachadh anns a MHAC-TALLA,— “Domhull Dona mac na Bantraich.” Cha ruigear a leas de mholadh a dheanamh oirre ach a radh gur h-e ’s ughdar dhi ar caraid urramach “Iain,” air am bheil a mhor-chuid de ar leughadairean a cheana eolach. Tha fhios againnn gu ’n toir a leughadh mor thoileachadh agus fiosrachadh do shean us og.

Tha sinn direach an deigh luchd carbaid de SHLEIGHEACHAN fhaotainn, —an fheadhainn a’s fhearr a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.

Cumaidhean agus Prisean a fhreagras air na h-uile.

Taghail ’g an coimhead.

F . FALCONER & SON,
Tigh-margaidh Shleigheachan, Thruncaichean us Acuinn.
Sidni, C. B.

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr
AIR SON
Cotaichean Uachdair
Foghair us Geamhraidh.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Sept. 28, 1899.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

TIM CHLAR.

Gus an toirear fios air atharrachadh seachad, bidh am bata ruith gach latha, mar a leanas:—

A FAGAIL

SHIDNI.
6.30 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4 p. m.
5 p. m.

SHIDNI TUATH.

6.15 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4 p. m.
5 p. m.

Victoria Pier.—Tha na bataichean a tha fagail aig 9 a. m. ’s aig 4 p. m . a taghal aigVictoria Pier.

Tursan Direach. —Tha na bataichean a tha fagail aig 10 a. m. ’s aig 3 p. m. a dol direach eadar an da bhaile.

J . A. YOUNG, Manager.

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—6m.

Faoighnich air son
EDDY’S

EAGLE Parlor Matches, 200s
EAGLE Parlor Matches, 100s
VICTORIA Matches 65s
LITTLE COMET Matches

An Seorsa ’s Fhearr air an t-Saoghal.
Gun srad Pronnaisg Annta.

The E. B. EDDY CO., Ltd.
HULL, P. Q.

J. S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B