---

[201]

[Vol . 8. No. 26. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VIII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, IANUARAIDH 5, 1900. No. 26.

DOMHULL DONA MAC NA BANTRAICH.

LE IAIN.

CAIB. I.

O chionn iomadh bliadhna bha bàta beag air a turus as na h-Eileanan an Iar, le luchd uighean, gu ruige Glasacho. Air feasgar Diardaoin, rainig i Canaidh, agus o’n a bha ’n oidhche coltach ri bhith dorcha, agus a’ ghaoth an ceann, cha ’n fhaca an sgiobadh agus an luchd-turuis a bh’ air bòrd dad a b’ iomchuidhe na fuireach ann an acarsaid Chanaidh gus an rachadh an t-sìde ni b’ fhearr.

Gu math moch ’s a’ mhadainn Di-sathairne, o’n a bha ’n iarmailt glan, agus an t-sìde ciùin, briagha, rinn an sgiobadh deiseil gu falbh; oir bha iad an dùil aig an àm gu ruigeadh iad Tobar Mhuire mu ’m fàsadh am feasgar dorcha. Ged a bha gach aon a bh’ air bòrd glé thoileach falbh á Canaidh, bha car de dh’ amhrus air cuid diubh nach seasadh an latha aig sìde bhriagha gu h-oidhche. Bha ceathrar de luchd-turuis air bòrd, agus o nach robh aca so ach fìor bheagan eòlais air seòladaireachd, agus air na cunnartan troimh an robh aig luchd-falbh na mara ri dhol, b’e dhol air aghart a b’ fhearr leotha; ach air a shon sin, cha do ghabh iad orra fhein comhairle sam bith a thoirt air an sgiobair, no air an sgiobadh.

An uair a bha iad a’ fuasgladh o thir, thàinig dithis de mhuinntir Chanaidh a nuas thun a’ chladaich far an robh iad, agus thuirt fear dhiubh, “Is e mo chomhairle dhuibh, ’fheara, na ’n gabhadh sibh i, gun charachadh as an acarsaid an diugh fhathast. Tha ’mhadainn ciùin, briagha, gun teagamh; ach cha ’n ann mar sin a’s fhearr mo bharail fhein air an latha. Cha chuimhne leam madainn cho fìor shoilleir so fhaicinn riamh gun tuaireapachd fhaicinn mu ’n dorchnaicheadh an oidhche. Cha’n ’eil barail sam bith agam gu seas an latha, agus cha mhò a tha mòr-earbsadh agam as a’ bhàta. Tha i tuilleadh is trom agaibh. Ma thig a bheag a’s fhiach de ghluasad air an fhairge, tha eagal orm gu ’n teid am bàta do ’n ghrunnd fo ’r casan. Na ’n robh tunna ni bu lugha de luchd agaibh innte, sheasadh i gu math ann an droch fhairge; ach tha i tuilleadh is trom agaibh. A bharrachd air sin, tha ’n seòl-mòr ag amharc glé bhreoite. Bheireadh aon oiteag mhath a thigeadh o Sgurr Eige ’n a stiallan as a chéile e. Ma shracas an seòl-mòr oirbh ann an droch fhairge, cha toir sibh tìr am mach beò gu bràth. Gabhaibh mo chomhairle, agus fanaibh far am bheil sibh gu Diluain.”

Cha do chòrd a’ chomhairle so ri duine de na bh’ air bòrd. Bha an sgiobair agus an sgiobadh a’ smaointean gu ’m b’ aithne dhaibh fhein comharraidhean na sìde mhath agus na droch shìde cho math ri mac màthar a rugadh ’s a thogadh riamh ann an Canaidh. C’ar son idir, bha iad a’ smaointean, a ghabhadh iad comhairle duine sam bith, an uair a bha iad fhein a cheart cho eòlach air gach nì a bhuineadh do sheoladh ri duine sam bith? Nach robh iad a’ falbh as an Eilean Fhada, air a chuid bu lugha, aon uair ’s a’ bhliadhna, agus a ruighinn Ghlasacho gu sabhailte? Cha robh port no acarsaid anns an astar gu léir [ ? ] robh iad cho eòlach ’s [ ? ] iad a steach ann air dubh [ ? ] mheadhon oidhche. C’ar son a bhiodh de dhànadas aig duine sam bith a radh riutha nach b’ aithne dhaibh cia mar bu chòir dhaibh an gnothuichean a dheanamh?

Cha dubhairt duine riutha nach b’ aithne dhaibh cia mar bu chòir dhaibh an gnothaichean a dheanamh. Ach thug an duine còir, tuigseach a bha ’bruidhinn riutha comhairle na còrach orra; agus mar is minic a thachair, cha b’e taghadh na tainge a fhuair e.

Bha an luchd-turuis a cheart cho mi thoilichte ris an sgiobair, agus ris an sgiobadh; ach cha b’ ann air son an aon aobhair. Cha do ghabh a h-aon aca riamh turuis-cuain do Ghlasacho, no do dh’ aite eile, air bàta beag no mòr; agus mar sin, cha robh eòlas sam bith aca air na cunnartan a bha daoine a’ ruith, an uair a bha iad a’ falbh á Eileanan iomallach na Gàidhealtachd gu ruige Grianaig is Glasacho, ann am bàtaichean beaga fosgailte nach tugadh leotha de luchd ach eadar còig is deich tunna. An uair a chuala iad gu ’n tugadh aon oiteag mhath a thigeadh o Sgurr Eige, an seòl-mòr ’n a stiallan as a chéile, ghabh iad an t-eagal. Cha robh de mhisnich aca na theireadh aon fhacal ris an sgiobair, an uair a chunnaic iad mar a chuir comhairle an duine chòir eile cho mòr bhar a shiùil e. Mur b’e gu robh iad an déis a dhol air bòrd mu ’n cuala iad na briathran a thuirt an duine còir a thàinig thun a’ chladaich a dh’ aon ghnothach a thoirt comhairle air an sgiobair, is dòcha gu robh iad gun dol air bòrd fhathast.

Mar a tha am facal ag ràdh, “An rud a bhios ’san dàn, tachraidh e.” Thog iad na siùil gun dàil, agus dh’ fhalbh iad á acarsaid Chanaidh, le soirbheas cho fàbharrach ’s a dh’ iarradh iad. Bha a’ ghaoth o’n iar, agus ged nach robh i làidir aig an àm, bha i cunnabhallach gu leòr. Bha ’n iarmailt gu math soilleir, ach beagan de ’n àird-an-iar, far an robh staca de neòil thiugha, dhlùtha, dhorcha, a bha glé fhad’ air falbh.

Bha Niall Ruadh—b’ e sin ainm an sgiobair— ’n a shuidhe aig an stiùir ’s a chùl ri marannan; agus o’n a bha e gu nàdarra cho fada ’n a bharail fhein ri mac màthar a sheas riamh ann am bròig leathar, thog e a cheann agus thuirt e:— “A dh’ aindeoin co theireadh e, bidh sinn ann an Tobar Mhuire mu ’n tuit an oidhche, ma sheasas an soirbheas mar a tha e. Ged nach ’eil an soirbheas laidir, tha e glé chunnabhallach.”

“Mol an latha math air a dheireadh,” arsa fear de ’n sgiobadh.

Faodar a radh an so, nach robh ach triuir a’ seoladh a bhàta—an sgiobair, am fear leis am bu leis am bàta, agus dithis eile.

“Na bi thusa a’ cur facail a steach ann an nì nach buin duit,” arsa Niall Ruadh. “Ciod e an t-eòlas a th’ agadsa air marachd; duine nach deachaidh ni b’ fhaide o thir na na boghannan dearga? Cha ’n ’eil fhios agam an d’ ràinig thu na boghannan dearga fhein riamh. Na gabh ort fhein teannadh ri bruidhinn riumsa, a chaidh deich uairean timchioll an Rudha Mhurchannaich. Cha ’n ’eil fhios agam nach deachaidh mi uair no dhà seachad air an Rudha Mhurchannach mu ’n d’ rugadh tu.”

“Tha mi coma co dhiubh, no co aca,” ars’ am fear de ’n sgiobadh a labhair. “Tha dà shùil agamsa cho math ’s a th’ agad fhein, agus faodaidh mi beachd a ghabhail air gach nì a chì agus a chluinneas mi cho math riut fhein, no ri fear sam bith eile.”

“Gabh mo chomhairle, a laochain, agus na abair an corr riumsa. Ma chluinneas mise dà fhacal eile as do bheul, bheir mi dhut am falmadair ann an toll na cluaise, agus bidh cuimhne agad air, latha ’s fhaide am mach na ’n latha ’n diugh,” ars’ an sgiobair.

An uair a chuala na bh’ air bòrd na briathran so a labhair an sgiobair, bha iad uile ’nan tosd. Bha fhios aca, ged a bha ’n sgiobair ’na dheadh sheoladair, nach robh ann ach am fìor bhuamastair, an uair a bhiodh a nàdar air a bhrosnachadh. Air an aobhar sin, cha dubhairt fear seach fear de na bh’ air bòrd aon fhacal gu ceann greis mhath.

Anns an àm, thoisich a’ ghaoth ri tuiteam. An ceann ùine ghoirid, is gann gu robh deò ann. Bha am bun tiugh, dubh, a bh’ anns an àird-an-iar a’ sìor fhàs mòr, agus bha buaile a’ fàs timchioll air a ghréin. Thug an sgiobair an aire glé mhath do na nithean so; ach cha do leig e dad air. Mu dheireadh, cha robh e ’n comas dhaibh a dheanamh am mach co ’n taobh a bha ’ghaoth. Bha gluasad mòr air an fhairge, agus [ ? ] na siùil a glagadaich ris a’ ch[ ? ] gus bha ’m bàta ’turraman anns an fhairge.

“An dean sibh am mach co ’n taobh a tha ’ghaoth?” ars’ an sgiobair.

“An uair a bhios a’ ghaoth air chall, iarr a deas i,” ars’ am fear a labhair roimhe.

Bha e aig an àm ’n a shuidhe ann an toiseach a’ bhàta, agus bha fhios aige, ged a theireadh e facail nach còrdadh ris an sgiobair, nach robh e ’na chomas cron sam bith a dheanamh air. Thug so air a bhith ni bu dàine gu labhairt na bhiodh e, na ’n do thachair dha ’bhith ’n a shuidhe faisge air deireadh a’ bhàta.

“Dùin thusa do bheul,” ars’ an sgiobair. “Ma shéideas i o’n deas, cha bhi againn ach tilleadh do ’n challa as an d’ fhalbh sinn.”

“Sin ri ràdh, ma bheir sinn am mach an calla as an d’ fhalbh sinn. Chi sinn cia mar a bhios cùisean eadar so is tràth suipearach. Mar a tha ’n seanfhacal ag ràdh, ‘Is math an sgiobair a bheir am mach an calla as an d’ fhalbh e, ’” ars’ am fear abarta a bha ’labhairt.

“Nach dubhairt mi riut,” ars’ an sgiobair, “gu ’m b’ fhearr dhut do bheul a chumail samhach? Ge b’ e air bith co a bhàthar cha bhàthar thusa. Mur ’eil mise air mo mhealladh, gheibh thusa co dhiubh bàs a’s mò nàire agus masladh na bhith air do bhàthadh. Am fear do ’n dual a’ chroich, cha bhàthar gu bràth e.”

---

[202]

[Vol . 8. No. 26. p. 2]

Cha robh fear seach fear de na fir eile a bha air bòrd a’ tuigsinn c’ar son a bha ’n sgiobair cho frithir ris an fhear a bha ’na shuidhe ann an toiseach a’ bhàta. Mar bu mhò a smaoinicheadh iad air na briathran a labhair e, is ann bu mho a bha iad a’ faicinn nach robh aobhar air an t-saoghal aig an sgiobair a bhith cho cas agus cho frithir ris ’s a bha e. Ach ged nach do thuig iadsan e, chuir am fear a thug comhairle orra gun falbh á acarsaid Chanaidh inntinn an sgiobair car beag air aimhreit; agus an uair a thuig e gu robh an latha air thuar fàs glé fhiadhaich, dh’ fhas e cas. Dh’ fheumadh e a dhroch nàdar a leigeadh ris air aon dòigh no dòigh elle. Tha so a’ tachairt gu tric air muir ’s air tir.

Ann an ùine ghoirid, bheothaich a’ ghaoth gu math o’n deas ’s o’n earra-dheas. Bha am bàta aig an àm corr is leitheach astair eadar Canaidh is Rùm. Bha i gu math gu seòladh, agus ged a bha iad a’ beiteadh an aghaidh na gaoithe, bha i ’cur deagh astar ’na déigh. Bha iad uile ann an rud-eiginn de dhòchas gu rachadh aca air Eige no Arasaig a thoirt am mach mu ’n dorchnaicheadh an oidhche. Ach bha ’ghaoth a’ beothachadh gus mu dheireadh am b’ fheudar dhaibh beagadh air an aodach.

A dh’ aindeoin cho math ’s gu robh an sgiobair gu stiùireadh—agus feumar a ràdh gun robh e ’na stiùireamaiche cho math [ ? ] gheibhteadh ri’ latha ’s ri’ linn anns na h-eileanan—bha corra thonn a’ bristeadh a steach air guala an fhuaraidh aice. Bha ’ghaoth a’ tighinn ’na h-osnaichean, agus gu math tric an uair a laidheadh i thairis leis an oiteig, bhiodh an fhairge as cionn a’ bheoil aice air taobh an fhasgaidh. Mu dheireadh, b’ fheudar tòiseachadh ri taomadh. Cha robh sin furasda; oir cha robh àite na tuime ach cumhang gu leòr.

Bha ’ghaoth, mar a bha i beothachadh, a’ sìor theannadh suas ris an earra-dheas. Bha i cho direach an ceann ’s nach robh am bàta a’ deanamh aghartas mòr sam bith. Ged a bha toil aig an sgiobair tilleadh air ais gu ruige Canaidh, bha eagal air gu ’n tigeadh muir-cùil orra an àm dha bhith ’g a toirt mu ’n cuairt. Mu dheireadh, an uair a thainig rud beag de bhalbhadh air a’ ghaoith, thug e mu ’n cuairt i; ach ma thug cha b’ ann gun chunnart.

(Ri leantuinn.)

Is e an t-Athair neamhaidh moran a’s mo curam umad na thu fhein, agus cha chum e ni sam bith uat ach ni a dheanamh cron dut na’m faigheadh tu e.

Tha Dia a’ nochdadh a ghraidh dhuinn le bhith diultadh cuid do nithean dhuinn a cheart cho math ’s a tha e ’g a nochdadh le bhith ’toirt dhuinn nithean eile.

MAR A RINN MI M’ FHORTAN.

CAIB. XLVIII.

AR TURUS GU DEMERARA.

Dh’ fhalbh sinn ann an soilleireachadh an latha, agus sinn lan armaichte. Bha biodag air cliathaich gach fir dhinn, agus bha daga am fear againn am falach fo ar sgiorplach. A bharrachd air so, bha gunna aig gach fear dhinn a mharbhadh creutair sam bith le peilleir ann an ceud slat a dh’ astar. Bha deadh each am fear againn, agus bha earran mhath dhe ar cuid oir againn ann am pocannan an crochadh air ar beulaobh air gach taobh dhe ’n diollaid. Bha ’chuid eile dheth air fhuaghal ’nar cuid aodaich; oir cha robh fhios againn ciod a thachradh dhuinn air ar turus.

Bha sinn ann gu leir, coignear air fhichead. Bha coltas garg gu leor oirnn, agus tha mi ’creidsinn nach biomaid fada ’cur aireamh mhath de dhaoine calma gu talamh, na’s lugha na bhiodh iad gu math armaichte. Bha sinn uile air ar cruadhachadh leis na bha sinn a’ faicinn ’s a’ chluinntinn fad iomadh latha. Cha robh guth no iomradh ri chluinntinn mu thimchioll an ath shaoghail. Bha sinn uile air ar lionadh le ro-churam an t-saoghail so, agus mealltaireachd beairteis. Agus bu mho gu mor a bha na bh’ againn a dh’ or a’ cur a dh’ iminidh oirnn na bha staid n-anamannan.

Chuir sinn astar mhath ’nar deigh an lath’ ud. Agus an uair a thainig an oidhche oirnn, chuir sinn romhainn, o’n a bha ’ghealach na h-airde agus an iarmailt gun aon sgoth, gu’n gabhamaid air ar n-aghart, cho luath ’s a leigeamaid ar n-anail gu math.

Fhad ’s a bha sinn a leigeadh ar n-analach, bha sinn a cur ar comhairle ri cheile mu dheidhinn an rathad bu choir dhuinn a ghabhail. B’ e an rathad a bha ’dol troimh ’n Bhealach Gharbh, eadar an da bheinn, moran bu fhreagarraiche oirnn anns gach doigh. Bha e na b’ fhasa choiseachd, agus bha e na b’ aithghearra. Cha robh eolas sam bith againn air an rathad ud; ach bha Daniel agus na fir a bha ’na chuideachd eolach gu leor air. An deigh dhuinn a bhith greis mhath a’ comhradh mu’n chuis, shuidhich sinn nach gabhamaid rathad a Bhealaich Ghairbh idir. Bha amhrus laidir againn gu’m faodadh buidheann dhe na dh’ fhag sinn ’nar deigh torachd a dheanamh oirnn, agus ar cur gu bas anns a’ Bhealach. Agus, air eagal an cothrom so a thoirt dhaibh, chuir sinn ar n-aghaidh air an aird a’ deas.

Ged a bha ’n oidhche gle shoilleir cha robh sinn a deanamh moran astair. Bha eagal oirnn gu ’n tachradh nathraichean ruinn, no creutairean eile a dh’ fhaodadh eagal a chur oirnn fhein, no air na h-eich. Nan gabhadh feadhainn dhe na h-eich sgaoim anns an aite ud, dh’ fhaodadh iad ar leagadh; agus g’e b’e fear dhinn a gheibheadh leagadh anns an aite ud, bu mhath an ni dha mur rachadh a chnamhan a bhristeadh. Mu dheireadh, an uair a thachair aite freagarrach ruinn, leig sinn as na h-eich air di-leum, agus chuir sinn seachad anns an aite ud na bha romhainn dhe an oidhche—cuid dhinn ’nar cadal, agus cuid dhinn ’nar dusgadh—mar a bha cuisean a’ freagairt dhuinn.

Ann an soilleireachadh an latha rinn sinn deiseil gu gabhail air ar n-aghart. An uair a dh’ eirich a ghrian gu math ard, rinn sinn stad aig iomall na coille far an robh sinn gus teas an latha chur seachad, agus biadh is tamh a ghabhail a chum gu ’m biomaid gu laidir, urail air son astar math a chur ’nar deigh an uair a thigeadh fionnarachd an fheasgair. An aite fois a ghabhail mar a rinn cach, thog Balso air, agus fear mor, colgarra dhe na daoine a bha ann an cuideachd Dhaniel, agus dh’ fhalbh iad a ghabhail seallaidh air an aite a bha romhainn, a chum gu’m biodh e na bu chomasaiche dhuinn ar rathad a dheanamh troimh ’n fhasach. Bha iad cho fada gun tilleadh ’s gur ann a bha eagal oirnn guu d’ eirich beud dhaibh. Mu dheireadh thainig iad, agus dh’ innis Balso dhuinn gu’n robh e lan chinnteach nach rachamaid ceum iomrall air an t-slighe dhachaidh, nan leigeamaid leisan a bhith ’gar treorachadh. Dh’ innis e dhuinn mar an ceudna [ ? ] an leis an robh e ag ai[ ? ] cur an fhearainn troimh ’n d’ thainig sinn air ar turus a Demerara? Bha fhios againne gu’n robh Balso ’na duine cho geurchuiseach, agus beachdaidh ’s a thachair riamh ruinn; agus an uair a chuir sinn ar comhairle ri ’cheile, smaoinich sinn gu’m biodh e pailt cho sabhailte dhuinn gabhail troimh ’n fhasach air a’ choischeum air an d’ thainig sinn ri oidhirp a thoirt air ar rathad a dheanamh gu ruige na bailtean a b’ fhaisge dhuinn ann am Brasil. Bha fhios againn nach tachradh daoine ruinn a chuireadh dragh mor sam bith oirnn; agus o’n a bha eich mhath’ againn, agus sinn gu math armaichte, cha bhiodh e furasda beud a dheanamh oirnn.

B’e ’n t-eagal bu mho a bh’ oirnn gu’n teirgeadh am biadh dhuinn, agus gu’m faodamaid a bhith aireamh laithean gun chothrom fhaotainn air sealg a dheanamh. Ach mar is tric a thachair, bha eagal oirnn roimh nithean nach fhaca ’s nach d’ fhairich sinn riamh.

Bha na daoine a bha ’n cuideachd Dhaniel an toiseach car aindeonach air a dhol gu ruige Demerara comhladh ruinne ged a bha Daniel a’ comhairleachadh dhaibh a dhol ann. B’ fhearr leotha gu mor—mar a bha nadarra gu leor dhaibh—tilleadh do’n duthaich as an d’ fhalbh iad na dhol do dh’ aite anns nach robh iad riamh roimhe. Ach an uair a shoilleiricheadh dhaibh gu ’m b’ ann an Demerara bu shabhailte dhaibh a dhol, agus gu’m b’ ann bu luaithe gheibheadh iad an t-or bhar an lamhan dheonaich iad falbh comhladh ruinn.

Lean sinn romhainn lath’ an deigh latha, agus bha dol againn, mar bu trice, air an rathad air an d’ thainig sinn a dheanamh am mach. Cha do thachair cunnart sam bith ruinn, agus chaidh againn, le bhith sealgaireachd an uair a gheibheamaid an cothrom, air sinn fhein a chumail ann am biadh gu leor.

Mu dheireadh rainig sinn an amhainn thairis air an d’ thainig sinn air a’ chraoibh a leag sinn, an uair a bha sinn air an turus gu ruige fearann an oir. Bha ’chraobh gun charachadh as an aite ’s an d’ fhag sinn i. Thuig sinn gu’n rachadh aig gach fear dhinn a dhol thairis air an amhainn; ach cha robh e an comas dhuinn na h-eich fhaotainn thairis oirre. Cha robh sinn deonach dealachadh ris na h-eich air chor sam bith, agus chuir sinn romhainn gu’n gabhamaid suas ri taobh na h-aimhne ann an dchas gun tachradh ath ruinn thairis air am faigheamaid leis na h-eich. Ach o’n a bha am feasgar ann, chuir sinn seachad an oidhche far an robh sinn. Gu math trath ’s a’ mhadainn, dh’ fhalbh sinn agus mu’n d’ thainig am feasgar thachair aite comhnard ruinn; agus bha’n amhainn gu math leithinn, agus a reir choltais, aodain gu leor. Thug am fear a b’ fhearr misneach, agus a b’ fhearr gu snamh a bha ’nar measg oidhirp air a dhol thairis oirre, agus rainig e an taobh thall gu sabhailte. ’Na dheigh sid chaidh sinn a null oirre ’nar buidhnichean. Bha sinn a cumail nan each bu treise ri aghaidh an t-sruth, agus bha iad mar sin a bristeadh neart an t-sruth air na h-eich bu laige.

Bha sinn gle thoilichte an uair a fhuair sinn thairis air an amhainn. Cha robh duiligheadas mor sam bith romhainn tuilleadh gus an ruigeamaid an t-aite as an d’ fhalbh sinn.

Mu dheireadh thall rainig sinn e, agus sinn air ar claoidh gu h-anabarrach. Bha’m fear a dh’ fhag mise agus Tomas air cheann an fhearainn, agus nan daoine a bha ’ga oibreachadh an deigh an fearann a reic, agus falbh as an duthaich. O nach robh e cluinntinn guth uainn, smaoinich e gu’n deachaidh ar mort no ar marbhadh leis na daoine garga, fiadhaich a bha far an robhas a’ buinig an oir. Ged a bha sinne car mi-thoilichte anns an am a chionn nach robh e romhainn, cha do chaill sinn dad sam bith air e dh’ fhalbh. Bha sinn uile ann an comunn mu bhuanachd an fhearainn agus mu bhuinig an oir; agus nan robh esan air fuireach aig an fhearann gus an d’ thainig sinne, bha e, a reir a’ chordaidh a bha eadrainn, air suim mhath fhaighinn dhe ’n or a bhuinig

---

[203]

[Vol . 8. No. 26. p. 3]

sinne. Fhuair sinn am mach o na daoine a cheannaich uaithe am fearann, agus gach ni eile a bhuineadh dhuinn, gu’n do phaigh iad aireamh mhiltean punnd sasunnach dha air son a h-uile dad a bh’ ann. Cha d’ fhag e fios aig neach sam bith co an taobh a thug e ’aghaidh, agus tha amhrus laidir agam gu ’n robh e coma ged nach fhaigheadh duine sam bith fios air c’aite an deachaidh e.

(Ri leantuinn.)

TIRITHE.

(Air a leantuinn.)

CREIDIMH DIADHAIDH AN T-SLUAIGH.

Tha chuid as motha do’n t-sluagh a leantuinn na h-eaglais Steadhaichte, ged tha cuid ann tha do’n eaglais Shaor, agus do ’n eaglais Bhaisteach. Ged is e creidimh Prostanach a tha ann a diugh air fad tha e coltach gum be an creidimh Caitliceach a bha ann uair eiginn do’n t-saoghal. Tha iomadh comhara air sean chlachan na lic a tha leigeil fhaicinn dhuinn, gu robh an creidimh sin a dol ag pairt co dhiu. Mar tha fhios agaibh se an creidimh Prostanach tha ann on a’s fhiosaraich duine. Agus b’e an eaglais Steidhichte a bha ann air fad gus an deachaidh an dealachadh unnta sa sin dh’ fhag moran i agus chaidh iad leis an eaglais Shaoir, a chionn gu robh iad a smaointeachadh gu’m b’e a b’ fhearr a bha iad a deanadh agus co aige tha fhios nach e sin a rinn iad. Cha’n eil fhios ach aig a h-aon co dhiu rinn ceart no cearr.

UACHDARAN AGUS BAILI.

’Se Diuc Earraghaidheal an uachdaran air fad, agus is e Eoghan MacDhiarmaid as baili air. Cha’n eil an Diuc a tiginn uair sam bith do’n eilean; se Mac Dhiarmaid fhein a tha sealltainn air gach ni. Tha am mal ga phaidheach dha da uair ’sa bhliadhna, aig a Bhealtuinn agus aig an t-Samhuinn. Gach ni a bhitheas cearr air an eilean se an dara cuid am Baili no Maor a bhitheas a sealltuinn orra, agus gach duine air am bi eucoir air a dheanadh sann dh’ ionnsuidh a Bhaili a thig e airson ceartas.

SGOILEAN.

Mu’n deachaidh an t-Achd ionnsachaidh air son Albainn a thuirt a mach, cha robh moran suim aig daoine do sgoil. Bha iad a smaointean nach robh ann ach cur seachad uine mar bu choir dhaibh a bhi deanadh nithean eile a b’ fheumalaiche. An deigh an t-achd so thuirt a mach dh’ fheumadh iad a bhi ’sa sgoil cho dhiu agus sann a sin a thoisich iad ri feum na sgoil fhaicinn. Tha aig an am so cuig sgoilean an Tirithe agus mu cheithir cheud agus tri fichead sgoilear. Tha na sgoilean air a cumail suas nis fearr na bha iad riamh roimhe, agus ma choimhnidh sin tha na sgoilearan nis fearr. Cha’n fhaigh iad an diugh an sgoil fhagail mar a thoilicheas iad ach gus am bi iad an aois, agus leis a sin ’s urrainn dhaibh am bitheandas sgriobhadh agus leughadh. Tha nis sgoil oidhche ga cumail ’sa gheamhradh cho math ri sgoil la, agus tha so a deanadh feum mor dhaibhsan a dh’ fhag a sgoil gun mhoran ionnsachadh. Tha sgoil Hinnipol air a radh gur i a sgoil oidhche dutcha a’s motha an Albainn. Anns a sgoil so cho math agus a bhi ag ionnsachadh leughadh, sgriobhadh, cunntas, tuathnachas, agus saorsa baille mhoir tha na gillean air an ionnseachadh ann a sgoil na fairge leis a Mhaighstir-sgoil Mr. M‘Donald. Ni so feum mor dhaibhsan a tha smaointean air bhi na seoladairean cha leig iad a leas a bhi uiread uine ag ionnseachadh mu faigh iad na sgiobair air bata, agus ged nach bi iad na seoladairean idir cha’n eil fhios aca cuin a chuireas iad feum orra. Tha cuideachd Mrs. Macdonald, a ghleidheadh sgoil oidhche ag ionnseachadh do’n a h-igheanan fuaghal agus grinneas bhan. Agus ’sa sgoil la tha i ’g ionnsachadh nan caileagan ann an cocaireachd, airidh, agus iarnachadh. Cuidichidh so na caileagan gu aite math fhaotuinn mar theid iad deas gan cosnadh.

EOLAS CRUINNE.

Cha’n ’eil ach ceithir beinnean ann agus is iad so iad, Beinn Hough, Beinn Heinish, Beinn Chionnamhara, agus Beinn Ghot. Se Beinn Heinish as airde, tha i mo chuig ceud troigh a dh’airde. Tha [ ? ] bheag ann, Loch Phuil, Loch-an- [ ? ] agus Loch a’ Mhuileann. Cha ’n ’eil amhuinn idir ann ach struthain bheag agus feudaidh mi dithis ainmichadh, an amhuinn Mhi agus an amhuinn Bhan. Cha’n eil aite taimh aig bata an aite ri sid dhoirbh, agus na bataichean beaga feumaidh iad an tarruing gu braigh a’ chladaich.

FURASDACHD BHATAICHEAN SMUID.

Tha an t-eilean air a mhilleadh gu mor nach eil aite taimh aig bataichean; se sin nach ’eil acarsaid ann. Ged a bha iad a bruidhinn air a so a chur ann o chionn uine ghoirid, cha deachaidh e ann fathast, ach co dhiu dh’ fhaoite gun teid e ann agus ma theid ni e feum mor do’n eilean oir tha e feumach air. Ni ’s motha tha gu chumail as ’se sin gu bheil an t-uachdran cho mor na aghaidh a chionn gu bheil e deanadh a mach gum mill e an grunnd. Ri am crodh chuir air falbh as an duthaich, tha na daoine dol ro chunnart mor ma faigh iad a stigh do’n bhata. Le muil-traigh sann shios aig air creaga a bhitheas iad ga cur ’sa gheolaich. ’S ann a sinn a bhitheas a mhualanaich aig na bruidean bochd, agus na daoine ga slaiseadh ’s ga budhadh ’s na creatairean bochd gun cuireadh iad truas air gach duine, oir leis an eagal cha’n eil fhios aca co as fearr dhoibh leum a mach air a mhuir no dol do’n gheolaich. Tha iomadh uair an t-sid cho mhosach ’s gu feum daoine a bhitheas a tighinn do’n duthaich a bhi air a tuirt ma thuath leis a’ bhata agus ma dh’ dhaoite mar a thig iad a ris gur thann am Bunessan a gheibh iad gu tir.

CUR A MACH AGUS TIGHINN A STIGH AN EILEAN.

Cha’n ’eil moran sam bith ga chuir air falbh as an eilean. ’S e so na nithean as prionspalaiche: pibhean, crodh, caorich, eich, iasg, cloimh agus craicionn. Tha na h-eich daonan ga cur air falbh aig am na faigheir Mhuilich agus is ann aig an am so tha daoine faireachgain dith a cheithe. Tha fada barrachd do nithean a tighinn do’n eilean na tha falbh as. Tha moran guail, min, ti agus siucar a tighinn daonnan cho math ri nithean eile nach leig mi leas ainmeachadh. ’Se gual agus min an da ni as motha tha tighinn agus gual gu sonruichte; oir ’s iomadh uair a bitheas cho math ri ceithir bataichean a cur a mach air aon traigh.

OBRAICHEAN.

Cha ’n ’eil obraichean mor a dol air aghaidh daonan, ach ged nach eil tha gach duine og ag obair air ni eigin, oir gun obair cha bhi biadh no doigh an Tirithe nis mo no ’n aiteanan eile. Bithidh cuid aig iasgach ’se sin mar a bhitheas iasgach ann ra dheanadh, oir mar tha fhios agaibh cha bhi e ann ach aig uaireanan. An obair as fearr a tha ann faodaidh mi radh gur e “ceilp” agus “Stamhan.” Ged nach ’eil gach duine ag obair orra tha feum gu leoir aig daoine bochd orra, oir gheibh iad min ’s gual ’s gach ni a bhitheas a dhi orra o Mr. Sleven. A chuid nach bi ’g obair air a so bithidh iad aig ni eigin eile agus faodaich mi radh gu bheil an dara duine a cumail beo an duine eile.

AITICHEAN COMHNUIDH.

Cha’n e aitichean comhnuidh beaga dubha mar a bha aig ar seanairaichean a tha ann a nis. Ged a tha cuid ann nach eil boidheach on taobh a mach agus ged nach carstealan mor a tha ann a gin dhiubh faodaich mi a radh mu bheil iad briatha, gu bheil iad glan. Tha ni ann a cuid dhiu ris an abair iad dresair agus dh’ fheudadh duine air bith a bhrochan ithidh dheth. Am bitheandas anns na tighean cha ’n ’eil ach tri rumaichean, seomair, closaid agus ceann an teine. ’Se “felt” a nis a’s trice bh’ ann no tugha agus tha iad nis fearr as a h-uile doigh.

SEAN TOGALAICHEAN.

Chaidh iomadh ni fhaotuinn agus fhaicinn mu ’n cuairt air na seann togalaichean a tha leigeil fhaicinn dhuinn gur e an creidimh Caitliceach a bha ann uair eigin do’n t-saoghal. Tha teampul Pharig an Chionnamhara ’s gu bheil e coltach gur th’ ann ri am Chalum Chille a chaidh a thogail. Tha e nis air tuiteam ach tha iomadh ni ri fhaicinn fhathast ann. Tha da shean eaglais anns a cheann sear do’n eilean a chaidh thogail le Calum Cille. Tha iad so cuideaehd air falbh as a cheile. Bha e air a radh uair gu robh tigh-falaich anns a cheann siar do ’n eilean ach a nis tha am beul aige air druideadh suas leis a ghaineamh. —AM BALACH MOR, ’saHighland News.

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Mac Righ nan Eileanan.

CAIB. XXV.

Leis a h-uile duiligheadas a bha ’tighinn an rathad Amgiaid, thoisich e ri gabhail aithreachais. B’ e so a thug air an fhreagairt ud a thoirt air a’ mhnaoi-uasail. Bha e an duil gu’n tuigeadh i nach robh e ag iarraidh a cuideachd na b’ fhaide, agus mar sin gu’n gabhadh i mialachd, agus gu’m fagadh i ann an sid e, ach bha e gu mor air a mhealladh.

“Nach e an seirbhiseach a tha a ’leigeadh leinn a bhith cho fada so ’ga fheitheamh. Mur gabh thusa gu math air an uair a thilleas e, gabhaidh mise mi-fhein air gu math ’s gu ro mhath. Cha’n ’eil e coltach dhomh a bhith mar so ’nam shuidhe aig geata comhladh ri firionnach,” ars’ ise.

An uair a thuirt i so, dh’ eirich i, agus thog i clach gus glas a gheata a bhristeadh. Cha robh anns a’ ghlais ach fiodh, agus bha e furasda gu leor dhi a bhristeadh.

Rinn Amgiad na b’ urrainn e gu stad a chur oirre. “Ciod a tha thu ’dol a dheanamh? An ainm an aigh stad beagan uine!” ars’ esan.

“Ciod an t-eagal a th’ ort? ”, ars’ ise. “Nach e do thaigh fhein a th’ ann? Cha chall mor glas fhiodha a bhristeadh. Is fhurasda te eile fhaighinn.”

Bhrist i a’ ghlas, agus cho luath ’s a dh’fhosgail i an dorus, ghabh i steach do’n taigh.

Bha Amgiad a’ smaointean gu’n robh ceann a shaoghail air tighinn, an uair a chunnaic e an dorus air ’fhosgladh. Sheas e far an robh e, agus gun fhios aige gu ro mhath co dhiubh a rachadh e steach ’na deigh no ghrad theicheadh e air falbh cho luath ’s a leigeadh a chasan leis, a chum gu’n seachnadh e an cunnart mor anns an robh e ’ga fhaicinn fhein. Agus an uair a bha e ’dol a theicheadh, thill ise am mach. An uair a chunnaic i nach robh e ’dol a steach, thuirt i, “C’ar son nach ’eil thu ’dol a steach do d’ thaigh fhein?”

“Tha mi ’sealltainn feuch am faic mi mo sheirbhiseach a’ tighinn. Tha eagal orm nach ’eil dad deiseil air ar coinneamh,” ars’ Amgiad.

“Thig a steach, thig a steach, is fhearr dhuinn ’fheitheamh an taobh a staigh dhe na dorsan na an taobh am muigh,” ars’ ise.

(Air a leantuinn air taobh 206.)

---

[204]

[Vol . 8. No. 26. p. 4]

MAC-TALLA:
Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON.

DI-HAOINE, IANUARAIDH 5, 1900.

Litir o Mhurchadh Cam.

FHIR-DEASACHAIDH GHASDA, —Gheall mo nabaidh math, C. C. gu sgriobhainn rud-eigin gu MAC-TALLA ’nuair a chuirinn crioch air na drochaidean, “Am fear a bhios gu h-olc mu ’n fhardaich, bidh e gu math mu ’n rathad-mhor.” Bha mise corr ’us leth-cheud bliadhna leagail ’sa togail dhrochaidean; agus an uair a bhios esan leth-cheud bliadhna ’strachdadh na cubaid is docha gu ’m bi crith na laimh, agus, mar a dh’ eirich dhomh fhin, gu ’m bi droch mhaterial aig air uairibh. Ach cha choir a bhi trom air; tha e ’na dheagh charaide dha ’n MHAC-TALLA.

Tha mi ’n comain “Sheumais A.” airson iomradh caoimhneil orm. Cha chreid e gu bheil mi cam; ’s mi tha; ach “Ged a tha mo leth-shuil cam chi mi leis an t-suil a th’ agam.” Thug Bodachan a’ Gharaidh orm nach leig an t-eagal dhomh mo lethsgeul fhin a ghabhail gu brath. Ach tha mi ’g iarraidh mathanais air a Ghaidheal Uasal, an t-Urr. A. Mac Gilleain Sinclair; gheall mi bhi oidhche na thaigh; cha d’ fhuair mi sin a dheanamh fhathast; ach ’nuair thig rathad math chi e gu ’m bi mi cho math ri m’ fhacal, ’s mur bi, ’s ann orm fhin a bhios an call; leigeadh e staigh mi ged a bhiodh ceann duin’ air mo mhuin. Nach sinn a tha na chomain airson an orain ur a thug e dhuinn? Nach ceart a thuirt e—

Co e a bhiodh cho fuar-chridheach,
’S gu’n sealladh e le suarachas,
Air cainnt na mathair shuairce sin
A thog a suas na phaisd’ e?

B’ fhearr leam gun d’ thugadh an Cuairtear sgriob an taobh-sa. Thug e gaire orm, ged nach b’ aobhar gair’ e, ag innse mu ’n fhear a dh’ iarr air a bhean bhochd i dhol do ’n droch ait’. Ach fhuair e bearna ’chur na rasar.

Bha bean araid ann an aite sonruichte. Bha creidimh laidir aice; ach bha i ’smaoineachadh nach rachadh neach sam bith do neamh nach robh air an t-slighe air an robh i-fhein; ’s bha h-uile duine dha ’m b’ aithne i ’smaoineachadh nach ruigeadh ise neamh gu siorruidh air an t-slighe air an robh i. Chuireadh i na h-itean as na h-eiteiran. Thainig ministeir og do ’n aite. Chaidh esan a chur blar rithe le Biobull mor na laimh. “Seadh, a bhean, ’s cinnteach gu ’m bi sibhse leughadh na Firinn.” “Bithidh, agus nam breugan,” ars’ ise. Chuimhnich esan mar a thuirt Sgonnan, “Foghnaidh sid fhein dheth; foghnaidh, foghnaidh!”

Nise, cha ’n ’eil sannt truid orm idir, co-dhiu cha ’n ’eil mi dol a throd ri MAC-TALLA; oir tha h-uile car a tha e cur dheth a cordadh rium. Mar a thuirt am fear a bha moladh na mnatha, nach d’ thainig guth eadar e-fhein ’sa bhean riamh ach airson sgriobadh na poite. Ach gu de dh’ eirich dha na Raidhean airson an d’ thug “Caraid na Gailig” na duaisean. Feumaidh gu bheil smear na Gailig annta, agus gum biodh luchd-leughaidh MHIC-TALLA uile taingeil airson am faicinn. Cha chreid mi gu bheil e ceart an cumail am falach fo luideig. Cha lasar coinneal gus a cur fo shoitheach; agus tha mi ’n dochas nach toisich sibh ri cur nan “duthan air na dathan,” ach gum faic sinn ’sa MHAC-TALLA iad.

’S i seo oidhche Nollaig. Tha i gle uaine, ’s tha iad ag radh gu fag sin an cladh miath.

B’ fhearr leam gu robh a h-uile duine tha sgriobhadh gu MAC-TALLA comhladh rium ’san taigh-sa nochd. Thigeadh an latha gun fhios duinn; ’s iomadh fear ’us te a dh’ ordaicheadh a bhi maille ruinn.

Tha eagal orm gu bheil Cona ’n deigh dhol o “phutadh na claiche,” cha ’n fhaic mi sgriob uaithe; is docha gun deach e ’n arm.

O, tha mo chridhe goirt! a leughadh mu ’n sgrios a tha na Boers a’ toirt air na Gaidheil bhochda, agus sin le coire an ceannardan. Ach ged tha na naimhdean ag iathadh lamh mu laimh, cha teid iad as gun pheanas. “Cha bhi fhios ciod a bhios ’san truaill gus an tairgeir e.”

Tha uisge tigh’n mu m’ fhiaclan gus an toisich naigheachd Iain.

“Huth!” arsa tusa, “ ’s gun fhiacail na d’ cheann.”

On a chunnaic mi ’sa cholainn sibh, tha mi ’n dochas gu seall sibh thairis (cha chan mi “lethsgeul”) air mearachdan a tha ’san litir so.

Ma bhios mi beo, bheir mi dhuibh oran “Blair-theab” an uine gun bhi fada.

Bliadhna Mhath Ur dhuibh fhein, ’s do luchd-gabhail MHIC-TALLA uile.

’Ur caraid,
MURCHADH CAM.

Bail’ an Tobair, E. P. I.,
Oidhche Nollaig, 1899.

LITIR ’US ORAN.

A MHIC-TALLA RUNAICH, —Tha na rainn a leanas a toirt iomradh air ceud luchd-aitich oisean beag de Shiorrachd Victoria, an Ceap Breatunn. Thainig mu dhusan teaghlach a caochladh aitean de ’n Ghaidhealtachd, mun bhliadhna 1840—cuid dhiubh roimhe sin ’s cuid eile beagan as a dheigh—agus thuinich iad aig Beinn-a- Mhaoir, no mar a their cuid, Beinn-Mhic- ’Ill-Andrais. B’ iad sud, Domhnull Moireastan, Iain Caimbeul, Iain Mac Leoid, agus Iain ’us Ruairi Mac ’Ill-fhinnean, (Gillean Sine), a thainig a caochladh aitean de na h-Earradh; Tormad Mac- ’Ill-fhinnein, (Tormad mor), Domhnull Mac ’Ill-Andrais agus Mac Rath, (a maor mor), a thainig, mas math mo bheachd, as a Chomraich; Iain Mac Coinnich, a Gearrloch; agus a cheathrar a leanas as an Eilean Sgiathanach: Aonghas D[ ? ] (an Gael), agus Iain Caimbeul a [ ? ]eathbost , Aonghas Domhnullach (beag) a Cille-Mhoire, Domhnull Martuinn a Uige, agus Niall Mac Farlain as an Eudanbhan.

Thog gach aon diu sud teaghlach. Bha ’n cuid cloinne a tighinn do ’n aon tigh beag sgoile aig Bruach-Gaistine-Bhan. Bha iad cairdeil, caoimhneil ri cheile, mar gum a chlann aon teaghlaich a bhiodh annta. Cha b’ annasach sin; bu chaoimhneil a mhuinntir bho ’n d’ thainig iad ri cach a cheile mar choimhearsnaich. Is sgaipte bho cheile a chlann ud an diugh. Ach cha ’n ann mu ’n chlann ach mu na parantan a tha na rainn so a labhairt.

AM BRUADAR.

Air fonn:— “Tha mo bhreacan-sa fo ’n dile.”

C’aite an diugh a bheil mo dhilsean?
’S fad’ us cian mi-fhin bho m’ chairdean.

Thug mi ruaig a raoir am bruadar
’Measg nam bruach far ’n deache m’ arach.
C’aite an diugh, &c .

Bha mi ’n duil gun d’ rinn mi triall
Gu Abhuinn Mheadhonach nan armunn.

Mi, ar leam, a measg nan eolach
A bhiodh geanail, coir mu ’n fhardaich.

Seachad suas gu Beinn-a- Mhaoir mi,
Bha mo dhaoine roimhe tamh ann.

Sud an drasta toirt gu m’ inntinn
Comnnn grinn nach ’eil a lathair.

’S maith mo chuimhne air na bha fuireach
Mu na mulaich ud ri m’ là-sa.

Gheibhte ann Domhnullaich an uair ud
Dha ’m bu dualach a bhi baigheil.

Gheibhte Caimbeulaich mo ruin ann,
Dha ’m bu duthchas Earraghael.

Chite, an uair ud, Tormod Mor ann,
Iain Mac Leoid, us Niall MacFarlain.

Cloinn- ’Ill-Fhinnein eile chite ann,
Gillean Sine, nach robh taireil.

Tacan suas ri taobh nam beann
Bha Mac ’Ill-Andrais, fear gun ardan.

Bha Mac Rath ann, a Maor Mor,
Ach bha mi og nuair rinn e fhagail.

A measg chaich bu tric a choinnich mi
Mac Coinnich ann an Gearrloch.

Bha fear eile ann, dheanainn luaidh air,
Domhnull Ruadh Mac Ille-Mhartuinn.

Na tha ’n diugh a tamh fo ’n fhod dhiubh
Fa mo bhroin a bhi ga aireamh.

Thriall an linn ud mar bu duth,
’S tha sinne ruith air cul a sailtean.

Biodh gach anam beo fo ’n ghrein
A deanamh feum de’n latha ghearr so.

’Nuair, an sin, thig am ar caochlaidh
Chi sinn luchd ar gaoil a dh’fhag sinn.

Is ann air a chainnt is fhearr a dh’ aithnichear gnè agus nadar duine.

Tha ’m fior ghradh ag amharc fada roimhe. Is e ar math anns an am ri teachd, agus ar math siorruidh bu choir a bhith anns an amharc againn fhein.

Na bi ’gearain ged nach biodh a h-uile rud bu mhiann leat agad; oir tha iomadh rud ann bu mhiann leat a bhith agad a b’fhearr dhut gu mor a bhith uat.

AM NAM BIAN.

’S ann mu ’n am so dhe ’n bhliadhna bhios na mnathan ’s na h-igheanan ag iarraidh bhian dhe gach seorsa. Tha gach seorsa dh’ iarras iad againne.

Tha againn Cuideachd
Aodaichean Deante, Aodaichean uachdair us iochdair fhirionnach us bhoirionnach, a bharrachd air gach seorsa Bathair Tioram, nach gabh ainmeachadh an so. Thig fhein ’gan coimhead.

Matheson , Townsend. & Co. ,
Sidni, C. B.

---

[205]

[Vol . 8. No. 26. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Bha crith-thalmhainnn throm aca ann an ceann a deas Chalifornia latha Nollaig.

Chaidh cuirp nan daoine chaill am beatha a Mhaine, a thoirt dhachaidh do na Staidean air an t-seachdain s’a chaidh. Bha iad air an tiodhlacadh ann a Washington.

Chaidh sabhal le fear Uilleam Young, ann an Kingsboro, E. P. I., a losgadh aon oidhche air an t-seachdain s’a chaidh, agus bha’n crodh ’s na h-eich, am fiar ’s gach ni eile bha ’na bhroinn air an call.

Tha luchd riaghlaidh Banca Montreal an deigh tri mile gini a thoirt seachad air son cuideachadh a dheanamh le mnathan ’a le cloinn nan saighdearan Breatunnach a tha anns a chogadh an Africa.

Tha e air a radh gu bheil an luchd-obrach air an rathad-iaruinn an deigh ardachadh tuarasdail fhaotainn. Cha’n eil an t-ardachadh gle mhor, coig sentichean ’san latha, ach thig sin fhein gu suim mhath an ruith na bliadhna.

Tha ’n cogadh a nise dol leis an arm Bhreatunnach na ’s fhearr na bha e; agus tha daoine tighinn gu bhi dhe ’n bharail gu bheil a chuid a’s miosa thairis. Tha na Breatunnaich ’gan sior neartachadh fein, ’s a reir coltais tha na Boers a lagachadh gach latha.

Tha buidheann bheag de naFeniansanns na Staidean aig an am so bruidhinn air bristeadh a stigh air Canada, ach cha’n eilear a cur suim sam bith nan cuid boilich. Ma thig iad thar criochan Chanada, cha bhi fada gus an till iad air an ais, na’s glice agus na’s goirte na bha iad a tighinn.

Tha ’n ard-pharlamaid ri bhi cruinn air a cheud latha dhe’n ath mhios. Tha sin na’s traithe na’s abhaist dhi bhi cruinn, agus bidh sin na’s fhearr, oir gheibhear gnothuichean na duthcha chur air doigh mu’n tig teas an t-samhraidh. Tha duil ri parlamaid Nobha Scotia bhi cruinn air an treas latha fichead dhe’n mhios so.

Gabhaidh luchd-leughaidh MHIC-TALLA a leisgeul air son a bhi latha air deireadh agus car gann de naigheachdan air an t-seachdain so ’s air an t-seachdain s’a chaidh. ’Se ’s aobhar dha sin gu bheil am fear-deasachaidh tinn, agus nach ’eil e ’na chomas ’obair a dheanamh cho riaghailteach ’s is abhaist. Tha sinn ag innse so a chum gu’m bi fhios aig gach aon ciod a chur maille air a phaipeir an da sheachdain so.

Nuair a thig deigh laidir air an acarsaid air a gheamhradh so, tha bat’ -aiseig de sheors’ ur gu bhi ruith eadar an da bhaile. ’Se sin bata deighe air a ghiulan le neart smuide. Bidh e deich air fhichead troigh a dh’fhad, agus ochd troighean a leud. Bidh cuidhlichean-taoibh air mar a th’ air na seann bhataichean-smuide, agus stuib annta leis an greimich iad air an deigh, mar sin a cur a bhat’ air adhart. Giulainidh an uidheam annasach so deich duine fichead. Thatar ga thogail an Sidni Tuath, ’s cosgaidh e corr us mile dolair.

Chaidh nighean og d’ am b’ ainm Hilda Blake, a chrochadh ann am Brandon, Manitoba, Di-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh, air son mort a bana-mhaighstir, Mrs. Lane. Chaidh tagradh a chur dh’ ionnsuidh an ard-riaghlaidh air son a beatha leigeil leatha, ach cha d’ fhuair e eisdeachd sam bith—ni a tha ceart gu leor.

Thug luchd na Cusbuinn anns a phort so, a stigh fichead mile dolair ann an cisean air a mhios a chaidh seachad. Air a mhios cheudna a bhliadhna roimhe sin, cha d’ thugadh a stigh ach gann tri cheud gu leth dolair. Tha so ag innse ann am beagan fhacal, an atharrachadh a tha air tigh’nn air seana bhaile Shidni.

Chaidh sabhal le fear Seumas Wood, ann am Brechin, Ont., a losgadh aon latha air an t-seachdain s’a chaidh. Cha robh duine aig an tigh aig an am ach Iain Wood, athair an fhir leis ’m bu leis an sabhal, agus chaill esan a bheatha anns an teine. Thatar a deanamh a mach gur ann a feuchainn ris na h-eich ’s an crodh a shabhaladh a bha e ’nuair a fhuair an teine greim air.

POSAIDHEAN.

—Ann an Truro, air an 19mh latha de Desember, leis an Urr. Iain Mac-an-Toisich, a Hopewell, an t-Urr Alastair S. MacNeill, a Orwell, E. P. I., agus Anna Dhonnelly, a Bhaile- ’n-Righ, Ontario.

—Ann am Belfast, E. P. I., air an 27mh latha de Desember, leis an Urr. A. Mac Gilleain Sinclair, Alasdair Mac Leoid, a Orwell, agus Ida Dixon a Belfast.

BAS.

—Ann an Orwell, E. P. I., air an 23mh latha de Desember, Iain D. Mac Leoid, da fhichead us da bhliadhna dh’ aois.

Nithean gu Bhi[ ? ] [ ? ]an Teagasg do’n Oigridh.

Ulluich do mhac air son teagasg trathail, agus cleachd ’inntinn ri briathran na firinn. Dean faire thairis air aomadh agus air run ’inntinn. Cuir ceart e an am ’oige, agus na ceadaich do dhroch cleachdadh sam bith fas agus neartachadh le ’bhliadhnaibh. Mar so cinnidh e mar ghallan aluinn air uchd na beinne; agus chithear a cheann ri uine os cionn uile chraobhan na coille. Tha mac aingidh ’na chulaidh-mhaslaidh d’a athair; ach esan a ghiulaineas e fhein gu ceart, tha e na urram d’a cheann liath. Teagaisg umhlachd do d’ mhac, agus beannaichidh e thu. Teagaisg macantas dha, agus cha bhi naire air. Teagaisg taingealachd dha, agus builichear sochairean air. Teagaisg seirc dha, agus coisnidh e gradh. Teagaisg measarrachd dha, agus bidh slainte aige; teagaisg gliocas dha, agus bidh agh agus cinneas air. Teagaisg ceartas dha, agus coisnidh so dha meas an t-saoghail. Teagaisg treibhdhireas dha, agus cha’n agair a chridhe fein e. Teagaisg dha bhith aghartach, agus meudaichidh a mhaoin. Teagaisg dha fiughantachd, agus bithidh ’inntinn air a h-ardachadh. Teagaisg dha ard-ealain agus fod, agus bidh a bheatha feumail. Teagisg dha diadhachd, agus bidh a bhas sona.

A Dhaoin’ agus a Mhnathan Uaisle
THA AGAINNE
Cotaichean agus Colairean Bein,
Tha toil againn an Creic,

Agus a chionn gu bheil an geamhradh a dol seachad, bheir sinn dhuibh deagh chunnradh; creicidh sinn na th’ againn dhiubh gu math na’s isle na na prisean.
J . C. MILLS.

Na diochuimhnich gu bheil againn an stoc a’s motha ’s a’s fhearr seorsachaidh a th’ anns a bhaile de Shoithichean Creadha, agus gu faigh thu, cha mhor, soitheach de sheorsa sam bith a bhios a dhith ort.
J . C. MILLS.

SYDNEY FURNITURE & MERCHANDISE STORE.

GIBHTEAN NOLLAIG ’us BLIADHN’ UIRE
ANN AN
AIRNEIS, SOITHICHEAN GLAINE, SOITHICHEAN SINA, AGUS AIREAMH SHEORSACHAN BATHAIR EILE, TAITNEACH AGUS FEUMAIL.

Stoc Ur de Ghroceries Nollaig. Taghail a Stigh Againn.

CHEAPSIDE WAREHOUSE.
C. S. JOST, Manager.SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

W . A. FRENCH,
FEAR DEANAMH
CHARBADAN agus CHAIRTEAN.

Innealan Giulan dhe gach seorsa air an deanamh ri ordugh.

Gheibh CRUIDHEADH EACH aire shonruichte.

Airneiseachadh Charbad, Litheadh, Obair Fhiodha agus Obair Iaruinn.

Dolbin and Matthew Streets,SIDNI, C. B.

---

[206]

[Vol . 8. No. 26. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 203.)

Lean Amgiad i gle aindeonach a steach do ’n taigh, agus ghabh iad air an aghart gus an d’ rainig iad seomar mor, maiseach lan innsridh far an robh bord mor air an robh a h-uile seorsa bidh. Air a’ bhord-taoibh bha measan dhe gach seorsa, agus botuil lan fiona.

An uair a chunnaic Amgiad na nithean so bha e cinnteach nach robh am bas fada uaithe. “Amgiad bhochd,” ars’ esan ris fhein, “cha’n fhada gus an eirich dhuit mar a dh’ eirich do d’ bhrathair Asad!”

Ach bha aoibhneas gu leor air a’ mhnaoi-uasail an uair a chunnaic i na bha roimpe ’s an t-seomar. “Mo thighearna,” ars’ ise, “c’ar son a bha eagal ort nach robh deisealachd gu leoir air a dheanamh air do choinneamh? Rinn do sheirbhiseach barrachd air na bha thu an duil. Ach mur ’eil mise air mo mhealladh rinneadh an deisealachd so air son te eile, agus cha b’ ann air mo shon-sa. Coma co dhiubh, thigeadh i. Cha bhi eud sam bith ormsa rithe. Cha’n ’eil mi ag iarraidh ort a dh’fhabhar ach gu’n leig thu dhomhsa a bhith ’frithealadh dhut fhein agus dhise.”

Ged a bha Amgiad fo mhor dhragh inntinn aig an am, cha b’urrainn e gun ghaire a dheanamh an uair a chual’ e mar a labhair i. Ged a bha e ’smaointean air iomadh rud eile aig an am, thuirt e, “A bhain tighearna, cha ’n ’eil cuisean idir mar a tha thu ’smaointean. Is e so an seorsa dinnearach a th’ agamsa an comhnuidh. Creid mise, cha d’ rinneadh ullachadh mor sam bith.”

O nach b’ urrainn e toirt air fhein suidhe aig bord nach d’ ulluicheadh air a shon, bha e ’dol a shuidhe air langsaid, ach cha leigeadh a’ bhean-uasal leis. Thuirt i ris, “Suidh aig a’ bhord; feumaidh gu’m bheil an t-acras ort an deigh tighinn as an taigh-fharagaidh. Gabhamaid ar biadh, agus cuireamaid seachad an uine le toileachas inntinn cho math ’sa dh fhaodas sinn.”

Ghabh Amgiad a comhairle, ach cha b’ann le thoil. Shuidh iad le cheile aig a bhord, agus thoisich iad ri ’m biadh. An uair a dh’ ith a’ bhean-uasal beagan, thug i lamh air botul fiona agus air glaine, agus an uair a lion i n’ ghlaine, dh’ ol i air slainte Amgiaid. An sin lion i glaine eile dhasan, agus dh’ ol e air a slainte-se.

Mar bu mho a bha Amgiad a’ smaointean air an dol a mach a bh’ aca le cheile aig a’ bhord, is ann bu mho a bha dh’ ioghnadh air nach robh fear an taighe ’tighinn. A bharrachd air so, bha ioghnadh mor air gu’m biodh taigh mor, briagha le pailteas innsridh is bidh is dibhe gun uiread is aon seirbhiseach ann. “Is e gnothach fortanach a bhios ann ma dh’ fhanas fear an taighe gun tighinn gus am faigh mise as na clibistean so,” ars’ Amgiad ris fhein.

Am feadh ’s a bha esan air a lionadh le iomadh smaointean mu’n ghnothach amaideach a rinn e, agus mu ’n chumail anns an robh e aig an am, bha ise gu trang ag itheadh ’s ag ol, agus bha i ’ga bhrosnachadh-san gus a chuid dhe’n bhiadh ’s dhe ’n deoch a ghabhail cho math rithe fhein. Bha iad gus a bhith ullamh dhe ’m biadh an uair a thainig fear an taighe thun an doruis.

Thachair gu’m buineadh an taigh do Bhahadar, am maighstir a bh’ air eich an righ. Bha taigh eile aige anns am bu ghnath leis a bhith ’gabhail comhnuidh. Bha ’n taigh so aige gus a bhith cur seachad corra fheasgar ann maille ri cuid dhe dhluth chairdean. An uair a bhiodh toil aige am feasgar a chur seachad anns an taigh so, bheireadh e fa near biadh is deoch, agus gach ni feumail eile, a chur do’n taigh. Agus an lath’ ud fhein bha na seirbhisich an deigh a h-uile deisealachd a dheanamh air son am maighstir agus nan cairdean a bha gus am feasgar a chur seachad comhladh ris, anns an am ’s an deachaidh a’ bhean-uasal agus Amgiad a steach.

Thainig Bahadar mar bu mhath leis ann an deise duine chumanta, a chum nach aithnichteadh e, agus cha robh aon seirbhiseach comhladh ris. Rainig e an taigh beagan uine mu’n robh duil aige ri ’chairdean; agus bha ioghnadh gu leor air an uair a fhuair e a’ ghlas air a bhristeadh, agus sluagh anns an taigh. Chaidh e steach cho failidh ’s a b’ urrainn e. Agus an uair a chual’ e an comhradh taitneach agus an ceol-spors a bh’ aig an fheadhain a bha ’nan suidhe aig a’ bhord, ghabh e suas gus an d’ rainig e an talla. Chuir e a cheann a steach air an dorus feuch am faiceadh e co bh ann. An uair a chunnaic e duine og agus boirionnach og ’nan suidhe aig a’ bhord ag itheadh a’ bhidh a dh’ ulluicheaidh air a shon fhein agus air son a chairdean, agus nach robh mor chron deanteadh, chuir e roimhe gn’m feuchadh e ris a’ ghnothach a bh’ann a thionndadh gu ceol spors dha fhein.

Bha culaobh na mna-uaisle ris, agus cha’n fhaca i idir e; ach chunnaic Amgiad anns a’ mhionaid e. Anns an am bha ’ghlaine aige ’na laimh, agus e dol g’a h-ol. An nair a thug e an aire do Bhahadar, thainig atharr-

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries ,Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

BANK OF MONTREAL.
SUIDHICHTE, 1817.
Corpaichte le achd Parlamaid.

EARRAS PAIGHTE:
$12 ,000,000.00.

AIRGEAD TAIMH:
$6 ,000,000.00.

ANN AN SIDNI.
OIFIS RE UINE GHOIRID:
Oisean Sraidean Charlotte agusPrince William Henry.

Banca-Caomhnaidh.
Um. TURNER, Fear-gnothuich.

Nova Scotia Furnishing Co., (LIMITED. )

Ard-Chairtealan air Eilean Cheap Breatunn.
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Airneis agus Brait-Urlair.

An Stoc a’s motha, am Bathar a’s fhearr, agus na Prisean a’s isle. Taghail a stigh, neo cuir a dh’ iarraidh ar pris-chlar.

Faic ar Bathar Nollaig.
dec . 8, ’99. —1yr.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

Ma tha thu air sliabh nan orduidhean, na seall ’na d’ dheigh air na nithean truaillidh a dh’ fhag thu anns a’ chomhnard, mar a rinn bean Lot.

Ma tha thu anns an airc, na falbh am mach mar a rinn am fitheach, a chum a bhith ’tighinn beo air na nithean truaillidh a gheibh thu anns an t-saoghal.

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 16, 1899, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha ’n tim air sonOld TankagusGrand Lake Sidingsair a toirt seachad a mhain air son seoladh do ’n luchd-obrach.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

Merchants’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—HALIFAX .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3½% ’sa bhliadha.

---

[207]

[Vol . 8. No. 26. p. 7]

achadh dath air. Ach smeid Bahadar air gus e thighinn far an robh e, agus gun guth a radh. An uair a dh’ ol Amgiad na bh’ anns a’ ghlaine dh’ eirich e. “C’ait’ am bheil thu ’dol?” ars’ a’ bhean-uasal.

“Dean stad far am bheil thu. Tha gnothach beag agam am mach as an t-seomar. Bidh mi air ais ann an tiotadh,” ars’ Amgiad.

Bha Bahadar. ’ga fheitheamh an taobh am muigh dhe’n dorus, agus thug e leis e do sheomar eile far nach cluinneadh ise ciod a bhiodh iad ag radh.

Dh’ fheoraich Bahadar dheth cia mar a thainig a’ bhean-uasal do’n taigh, agus c’ar son a bhrist iad an dorus.

“Mo thighearna,” ars’ Amgiad, “tha e reusanta gu leor dhut a smaointean gu’m bheil mise ciontach de ghniomh gle mhi-iomchuidh; ach ma dh’ eisdeas tu gu foighidneach riumsa, tha dochas agam gu’n leig mi ris dhut gu’m bheil mi neo-chiontach.” An sin dh’ innis e dha gu saor, soilleir a h-uile car mar a thachair. Agus gus a dhearbhadh dha nach b’ fhiach leis gniomh cho suarach a dheanamh ri bristeadh a steach do thaigh sam bith, dh’ innis e dha gu’m bu mhac righ e, agus an t-aobhar air son an d’ thainig e do bhaile nan draoidhean.

(Ri leantuinn.)

Am Feillire.

DESEMBER, 1899.

1 Di-haoine Bas Raibeart Mac-Shim, 1768.
2 Di-satharna
3 DI-DONAICH I. Donaich dhe’n Teachd.
4 Di-luain Breith Thomais Charlile, 1795.
5 Di-mairt
6 Di-ciaduin Breith an t-Seanalair Monc, 1608.
7 Dior-daoin
8 Di-haoine Breith Banrigh Mairi, 1542.
9 Di-satharna Breith Raibeart Dhundais, 1685.
10 DI-DONAICH
11 Di-luain Bas Thearlaich na Suain, 1718.
12 Di-mairt
13 Di-ciaduin Bas an ollaimh Mac Iain, 1784
14 Dior-daoin
15 Di-haoine
16 Di-satharna Cogadh na Spainnde, 1718.
17 DI-DONAICH III. Donaich dhe’n Teachd.
18 Di-luain [17] Fogradh Righ Sheumas VII., 1689,
19 Di-mairt
20 Di-ciaduin Bas an ridir Iain Mac-na-Ceardrich, 1836.
21 Dior-daoin
22 Di-haoin Breith an ard easbuig Tait, 1811.
23 Di-satharna
24 DI-DONAICH IV. Donaich dhe’n Teachd.
25 Di-luain Bas Sheumais Mhic-an-Rothaich, 1870.
26 Di-mairt
27 Di-ciaduin An fheill Eoin.
28 Dior-daoin Bas Rob Ruaidh, 1734.
29 Di-haoine Breith Thearlaich Mhic-an-toisich, 1766
30 Di-satharna
31 DI‘DONAICH

MUTHADH AN T-SOLUIS.

An Solus Ur, L. 2, U. 8, M. 34 F.
A Cheud Chairteal L. 9, U. 4, M. 49 F.
An Solus Lan L. 16, U. 9, M. 17 F.
An Cairteal mu Dheireadh L. 24, U. 11, M. 24 F.

COINNEACH ODHAR,
Am Fiosaiche.

Leabhar beag anns am bheil cunntas goirid air a bheatha agus fhiosachdan, air a sgriobhadh leis an Urr. D. B. Blair, D. D., nach maireann. A phris: aon leabhar 10c.; da leabhar dheug air $1 .00. Ri chreic aig
PUBLISHERS OF “MAC-TALLA,”
Sydney, C. B.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153 Granville Street.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

Am bheil clo-bhualadh de sheorsa sam bith agad ri dheanamh? Ma tha, sgriobh dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA, ag innse ciod a tha dhith ort.

Gabhaidh am MAC-TALLA as laimh clo-bhualadh a dheanamh ann an Gailig no ann am Beurla, agus bi an obair air a deanamh cho grinn ’s cho math sa gheibh thu ann an aite sam bith.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr
AIR SON
Cotaichean Uachdair
Foghair us Geamhraidh.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

TIM CHLAR.

Gus an toirear fios air atharrachadh seachad, bidh am bata ruith gach latha, mar a leanas:—

A FAGAIL

SHIDNI.
6.30 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4 p. m.
5 p. m.

SHIDNI TUATH.

6.15 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4 p. m.
5 p. m.

Victoria Pier.—Tha na bataichean a tha fagail aig 9 a. m. ’s aig 4 p. m . a taghal aigVictoria Pier.

Tursan Direach. —Tha na bataichean a tha fagail aig 10 a. m. ’s aig 3 p. m. a dol direach eadar an da bhaile.

J . A. YOUNG, Manager.

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

D. L. MAC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.
Flur, Min, Coirce, Buntata, Hams , Bacon,Ti, Siucar, Brogan, Botainnean, &c ., &c .
GAN CREIC SAOR.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B

J . S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B.

---

[208]

[Vol . 8. No. 26. p. 8]

Air Dhomh Deoch de Dhroch Uisge Fhaotainn.

LE MAIRI NIC EALAIR.

SEISD.—
O hi-ri ho raill o,
Raill o, ho raill o,
O hi-ri, ho ralll o,
Mo chridhe trom, ’s cha neònach.

’S e ’chuir mis’ a dheanamh duain.
’Mheud ’s a chuireadh orm de ghruaim,
Leis an deoch de uisge ruadh
A fhuair mi an Hanobhar.
O hi-ri, &c .

’S ainneamh ’chaochail sruth os cionn
A’ chlabair a bha ann an grunnd
Na h-aibhne a bha ruith gun sunnd
Le burn nach tugadh solas.

Coma leam an t-uisge glas,
Coma leam a dhreach ’s a bhlas,
’S mor gu’m b’fhearr na feadhain bhras
A thig bho chais nam mor-bheann!

Cha robh fionnarachd ann riamh
Mar bha ’n sruthanan nan sliabh,
’Chuireadh fallaineachd an cliabh
Gach iotmhor a ni ol asd’.

’S i mo run-sa tir nam beaun—
Abhainn fhior-uisg’ anns gach gleann;
Torman binn aig mile allt,
’S iad mar bhean-bainns’ an ordugh!

Comhdach min-fheoir air gach bruaich,
Laist’ le rosan ’s boi’che snuadh;
’S gur h-ioschlainteach a sruthain fhuar,
Nach cruadhaich a’ ghaoth-reoite.

A thir an fhior-uisg’, ’thir mo chridh,
’S beag an t-ioghnadh ged a bhiodh
An ros ’s an lili a’ cur strith
An gruaidhean mine-t- oigridh!

’S neartmhor t-osag leam, ’s is ur,
Ag eirigh luchdaichte le tuis,
’N uair tha ghrian ag ol an druchd
Bho d’ thrusgan flurach, boidheach.

Cha b’ ioghnadh Deorsa ’bhi an diomb
Ris an og d’ an d’ thug thu run;
Bu tu ’n neamhnaid ann na chrun,
A ’s cha b’ i duthaich oige.

’S ged tha mis’ an so air chuairt,
Tha ’n “Gleann-Comhann” eutrom luath;
’S ’n uair a theid a siuil a suas,
’S ann tuath a ni mi seoladh.

’S ’n uair ruigeas mise tir an aigh,
Tir mo dhaimh, a’s luchd mo ghraidh,
Naille! theid mi fhein gun dail,
A dh’ol mo shath a Lochaidh!

Breacan Mairi Uisdein.

LE IAIN MAC ILLEATHAIN.

[An uair a thainig muinntir tigh-soluis na Sgeire-moire an toiseach do Thirithe. ’se feadhainn Ghallda a bh’ annta, nach fhaca breacan riamh. Bha Mairi Uisdein ’n a nighinn ghloin, speisealta, math air deilbh ’s air sniomh, ’s rinn i dhoibh am breacan, do’n deachaidh an t-oran a leanas a dheanamh.)

SEISD.—
’S e ’m breacan lurach, fasanda
Nach fhaighear anns na buithean;
Tha dubh, tha geal, tha sgarlaid
Ann am breacan Mairi Uisdean,

Tha ’m breacan measail, ainmeil so,
Measg gharbh-chrioch agus stuc-bheann,
’S o ’n dhealbhadh dhuinn le Mairi e,
Chaidh feadh gach aite cliu air,

Bho’n chuala Clann nan Gaidheal e,
Na chunnaic cach le ’n suilean,
Tha Clann nan Gall ga’m boradh leis,
Am baile mor ’s air duthaich.

M’an cumur anns’ an fhasan e
Gu deise ’mhac an Diuca,
Bidh obair mhor aig taileirean,
Air breacan Mairi Uisdein.

’N uair theid gach sreath air fhiaradh dheth,
Le sioda liath ri chul-thaobh,
Bi earradh ur do ’n Bhan-righ
Ann am breacan Mairi Uisdein.

’S lionmhor laoch, le brogan fraochain,
Thig gu faoilidh, sunndach,
Fo earraidh sgeanail Gaidhealach
De bhreacan Mairi Uisdein.

Gach teaghlach rioghail bh’ anns’ na glinn
Fad tim roi linn a’ Phrionnsa,
’S an clann ’n an deigh, tha gradh aca
Air breacan Mairi Uisdean.

Tha leoghann, bradan tarragheal glas,
Lamh dhearg, a’s dealbh a’ chruin air,
Ceann tuirc a’s feidh, mar sgathan,
Leight’ air breacan Mairi Uisdein.

Bidh glaodh crois-tarr a’s piob dhos ard
’S claidheamhan stailinn ruisgte;
’S e ’s comhdach-blair do Chlann nan Gaidheal,
Breacan Mairi Uisdein.

Chaidh naigheachdan do dh’Ile air,
Do Cheann-tire, Ghigha, Dhiura;
Tha Muil’, tha Coll’ air bhainidh
Air son breacan Mairi Uisdein.

Tha Comhal, Bod a’s Arainn,
Tha Braid-Albann, Lathurn, Muideart,
’S Morairne nam beann arda
Cluich mu bhreacan Mairi Uisdein,

Bho chriochaibh garbh taobh tuath na h-Alb
Thig fir chalma, lughar,
A’ tagradh coir air pairt bhi ac’
De bhreacan Mairi Uisdean.

Ach ’s coir dhainn crioch le reit’ thoirt dha,
M’ an dean Prionns Tearlach dusgadh,
’S m’ an tog e spiorad ardnach,
Mu bhreacan Mairi Uisdein.

Piobaireachd Dhomhnuill Duibh.

Piob’rachd Dhomhnuill Duibh, piob’rachd Dhomhnuill.
Duisg do ghuth borb as ur, gairm Clann nam Morbheann,
Tionailibh, tiugainnibh, eisdibh an t-ordugh!
Thigibh ’n ’ur cath-uidheam, ceathairne ’s mor-dhaoin’.

Thall bho gach gleannan’ gach monadh is sgorbheann,
Tha phiob-mhor ’s a’ bhratach air faich’ Inbhir-Lochaidh.
Thigeadh fo’n bhreacan gach cridh fior gu sunndach,
Gach cruaidh-lann, is lamhann bhios laidir gu’n giulain.

Fag gun bhuachaill a’ ghreigh, na treudan gun fhasgadh,
Fag gun adhlac na mairbh, bean-na-bainns’ aig an altair.
Fag am fiadh, ’s an t-og-dhamh, gach lion agus bata!
Thigibh le ’ur cath-airm, gach claidheamh-mor ’s targaid.

Thigibh mar ghaoith ’thig ’n uair reubar na coilltean,
Thigibh mar thuinn ’n uair bhios feachd-mara claoidhte,
Greasaibh, is tiugainnibh, thigibh na’s luaidhe.
Gach uachdaran, iochdaran, tighearna ’s tuathanach,

Nach luath iad a’ tional nach faic sibh a chomhdhail,
’S mor luasg ite ’n fhir-eun, ’s i measgte le fraoch cro-dhearg.
Tilgibh gach breacan, gach lann biodh an ordugh.
Piobaireachd Dhomhnuill Duibh triall thun na comhraig.

Bu choir do na Gaidheil feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail fhaotainn do’n MHAC-TALLA.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
Alexander Bain,
Port Hawkesbury,
Nov. 27 ’99. Cape Breton.

Tha sinn direach an deigh luchd carbaid de SHLEIGHEACHAN fhaotainn, —an fheadhainn a’s fhearr a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.

Cumaidhean agus Prisean a fhreagras air na h-uile.

Taghail ’g an coimhead.

F . FALCONER & SON,
Tigh-margaidh Shleigheachan, Thruncaichean us Acuinn.
Sidni, C. B.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

GHEIBH THU
TI, SIUCAR, CANNDAIDH, BRIOSCAIDEAN, IASG, HAMS , BACON,
IASG, FEOIL AGUS MEASAN AIR AN CUR SUAS ANN AN CANAICHEAN
AIG
Aonghas D. Mac Gilleain,
Sidni C. B.
Anns an t-seann“American House.”
Nov. 3, ’99. — 6m

THIG G’AR COIMHEAD.

Tha stoc math de THOMBACA, CIGARSagusCIGARETTESagainn, agus creicidh sinn beagan no moran riut.

BORBAIREACHD
anns a bhuth cheudna. Cuir deuchainn oirnn. Theid sinn an urras air an obair.

Z . TINGLEY.
Oct. 27, ’99. —6m.

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—6m.

Faoighnich air son
EDDY’S

EAGLE Parlor Matches, 200s
EAGLE Parlor Matches, 100s
VICTORIA Matches 65s
LITTLE COMET Matches

An Seorsa ’s Fhearr air an t-Saoghal.
Gun srad Pronnaisg Annta.

The E. B. EDDY CO., Ltd.
HULL, P. Q.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.