---

[209]

[Vol . 8. No. 27. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VIII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, IANUARAIDH 12, 1900. No. 27.

DOMHULL DONA MAC NA BANTRAICH.

LE IAIN.

CAIB. II.

An uair a thug an sgiobair mu ’n cuairt am bàta, b’ fheudar dha tuilleadh aodaich a chur rithe. Bha dà aobhar aige air son so a dheanamh. Bha’n fhairge ag éirigh cho àrd ’s gu robh tonn is tonn an dràsta ’s a rithist a’ stealladh a steach air an deireadh aice, agus le tuilleadh aodaich a thoirt dhi bha fhios aig an sgiobair gu’m biodh a dh’ astar aice na bheireadh oirre ruith roimh ’n ghaoith cho luath ’s nach biodh uiread de chothrom aig na tuinn gu bristeadh a steach air an deireadh aice. A bharrachd air sin, thug e an aire gu robh an tuim a’ fas ni b’ àirde na bu chòir dhi bhith, a dh’ aindeoin cho dichiollach ’s cho cunnabhallach ’s a bha iad ’g a taomadh, agus thuig e gu robh i air fàs ao-dionach an àiteiginn. Cha do leig e dad air ri neach a bh’ air bòrd; oir bha fhios aige gu rachadh iad ’n am boil, agus gu’m biodh iad gun fheum, nam biodh mothachadh aca air a’ chunnart anns an robh iad.

Cha robh duine seach duine de na bh’ air bòrd ag ràdh facal. Bha fuaim na gaoithe ’s gàir na mara a’ cur eagail orra. Cha robh Canaidh ri fhaicinn idir; oir bha siabach throm uisge air sileadh. Bha eagal air cuid diubh nach amaiseadh an sgiobair air beul na h-acarsaid. Ach is beag a ruigeadh iad a leas. Is gann nach deanadh e am mach an acarsaid air dubh a’ mheadhain oidhche. Bha e anabarrach beachdaidh, agus cha robh bogha, no sgeir, no gob rudha, no bàgh, no sruth, no seolaid a chunnaic e riamh, o’n latha ’thoisich e ri falbh le bàta, nach robh fa chomhair sùil na h-inntinn aige a’ cheart cho soilleir ’s ged a bhiodh iad mu ’choinneamh anns a’ chairt-iùil. Bha feum aige air sin iomadh uair, ach gu h-araidh air an fheasgar fhliuch, ghruamach, dhòrch’ ud. Ach ma bha e beachdaidh, geur-chuiseach, bha fhios aige fhein air glé mhath, agus bha moit gu leòr air air a shon.

Bha iad gu math dhlùth air cladach Chanaidh mu ’n d’ thug iad an aire dha. Agus bha iad a’ deanamh cho dìreach air beul na h-acarsaid ’s ged a bhiodh an latha geal, grianach ann. Aig an àm bha ’ghaoth a’ teannadh ri sìoladh sios gu math. Agus an uair a chaidh iad do’n fhasgadh ’s a rinn am bàta air a socair thoisich an aodein ri fas ni bu mhò ’s ni bu mhò. Thachair gu robh am fear abarta, a bha cho deas gu bruidhinn ’s a mhaduinn, aig an àm gu trang ’ga taomadh. “Is ann ’na uair a ràinig sinn an acarsaid; tha mi ’faicinn gu bheil i air fas cho ao-dionach ris a’ chiathrar,” ars’ esan.

“Ge b’e air bith mar a tha ’m bàta, tha do bheul-sa ao-dionach gu leor. Cuir am mach an tuim sin gu h-ealamh. Cha’n e cabaireachd bhruidhne a tha dhith oirnn an dràsta ach obair. Cha robh rath riamh air na daoine luath-bheulach. Eachainn, bi deas gus an seol-toisich a thoirt a nuas an uair a dh’ iarras mise ort,” ars’ an sgiobair.

“Abair thusa na thogras tu, ach tha mise ag innseadh dhut gu bheil am bàta air sgaoileadh o a druim dìreach. Tha ’n t-uisge a’ bruchdadh a steach mu m’ lamhan mar gu’m biodh suil-chritheach ann,” arsa Seumas Ban; oir b’e so ainm an duine òig a bha bruidhinn ris an sgiobair.

“Ma chluinneas mi an ath fhacal agad, a Sheumais, ni mi bogadh-feannaig ort anns an tuim. An uair a gheibh thu do chas air tir faodaidh tu, ma thogras tu, a bhith bruidhinn gus an tùch ort,” ars’ an sgiobair.

Ach anns an fhacal thoisich am bàta ri sìoladh fo’n casan. Gu fortanach cha robh i fad o thìr, agus chaidh aca air a toirt gu àite grunnachaidh mu’n do bhuail i an grunnd.

Leum iad uile am mach aisde, agus thoisich iad ri toirt nan cisteachan uighean aisde; ach o’n a bha e tabhairt lionaidh aig an àm b’ fheudar dhaibh leigeadh leatha mar a bha i, ged a bha fhios aca gu ’m biodh earrann de na h-uighean air a dhol o fheum nam biodh iad fo ’n mhuir gu Di-luain.

Tha e coltach gu ’n do thoisich am bàta ri sgaoileadh an uair a bha iad a’ beiteadh air an aghaidh eadar Canaidh is Rùm. Ach bha cudthrom agus neart na mara a’ cumail nam bòrd cho dlùth ri chéile ’s nach robh iad a’ mothachadh gu robh i cho ao-dionach ’s a bha i. Cha robh e ’na ioghnadh ged a dh’ fhàs i ao-dionach; oir bha’n luchd car trom. Nan do thachair sìde mhath riutha cha b’eagal daibh. Ach an uair a’ sheid a’ ghaoth ’s a dh’ éirich an fhairge, chriothnaich na fiodhanna cho mòr ’s gu’n d’ fhuasgail cuid de na tairneann-barraidh a bh’ anns an fhliuch-bhord aice. An uair a chuir iad mu cuairt i ’s a thug iad an aghaidh air Canaidh, bha leithid a dh’ astar aice ’ga dheanamh ’s gu robh neart na mara ’g a cumail ri ’cheile. Ach cha bu luaithe a ràinig iad fasgadh na h-acarsaid na thòisich i ri lionadh. Nan do lean iad air a taomadh, is dòcha gu rachadh aca air an laimhrig a thoirt am mach. Ach bha iad toilichte gu leòr aon uair ’s gu’n d’fhuair iad greim air leud am buinn de thìr.

Nochd muinntir Chanaidh caoimhneas mòr dhaibh. Chunnaic cuid diubh am bàta a’ tighinn a steach do ’n acarsaid, agus dh’ aithnich iad air cho trom ’s a bha i, gu robh i ann an cunnart a dhol fodha mu ’n ruigeadh i tìr. Ghrad chaidh àireamh mhath dhiubh sìos thun a’ chladaich far an robh iad, agus thug iad dhaibh gach cuideachadh a’ b’ urrainn dhaibh. An uair a chunnaic iad gu robh na daoine bochda fliuch, fuar, thug iad orra a dhol comhladh riutha a dh’ ionnsuidh nan taighean, far an d’ fhuair iad aodach tioram, agus biadh is blàths. Agus gu dearbh bha iad uile glé fheumach air a h-uile cuid diubh. Bha biadh gu leor aca ’s a’ bhàta, ach ged a bha, cha robh sunnd orra gu biadh a ghabhail, agus ged a bhitheadh, cha’n fhaigheadh iad ùine air a dhol ’na dhàil. An uair a bhios daoine a h-uile mionaid ann an cunnart bathaidh, is e teannadh ri gabhail bìdh an obair mu dheireadh air an smaoinich iad.

Ged a bha sgiobadh a’ bhàta, agus an luchd-turuis a bha maille riutha glé thaingeil do Dhia, araon air son gu’n d’ fhuair iad an cas air tìr, agus air son a chaoimhneis a nochd na daoine còire dhaibh, gidheadh bha iad trom-inntinneach a chionn gu robh earrann mhòr de ’n cuid de’n t-saoghal air thuar a bhith dhith orra. Bu leis a’ cheathrar de luchd-turuis an luchd a bh’ anns a’ bhàta. B’e uighean a’ chuid mhòr de’n luchd, agus b’ e ìm is càise an corr dheth. Anns an àm ud, ged a bha uighean pailt anns na h-Eileanan an Iar, cha robh orra ach prìs bheag. B’e trì sgillinn an dùsan a’ phrìs a b’ àirde a gheibhteadh orra ’s an dùthaich. Bha na marsantan ’g an gabhail air a’ phrìs so air son bathair, agus gu math tric bhiodh iad a’ falbh le bàtaichean gu ruige Grianaig is Glasacho a dh’ iarraidh bathair, agus a’ toirt leotha cunntas mhìltean uighean. Cha robh doigh eile aca air bathar a thoirt a dh’ eileanan iomallach na Gàidhealtachd aig an àm. Cha robh na bàtaichean-smùide ri’m faicinn aig an àm ud ach ainneamh ann an àite sam bith air taobh an iar na h-Alba, saor o chorra bhaile-puirt. Ach mar bu trice b’ e luchd-bhàtaichean, agus daoine òga tapaidh, oidhirpeach eile, a bhiodh a’ falbh as an dùthaich leis na h-uighean. Bhiodh iad ’g an ceannach o na marsantan agus ’g an cruinneachadh le bascaidean o thaigh gu taigh. An uair a bhiodh luchd bàta aca dh’ fhalbhadh iad leotha do na bailtean-mòra. Uair a dheanamh iad deadh bhuannachd orra, agus dà uair nach deanadh. Bhiodh marsantan Ghrianaig is Ghlasacho gu math tric a’ gabhail brath orra, agus a ceannach nan uighean uapa an ionsa ’bhith nasgaidh. Air uairean bhiodh cuid de na h-uighean nach biodh fallainn gu leòr, gu h-àraidh an àm an t-samhraidh; agus leagadh so prìs chàich gu mòr.

B’ ann a chum an reic air bhuannachd a dh’ fhalbh an ceathrar luchd-turuis a bh’ anns a bhàta leis na h-uighean. Bha triùir dhiubh ’nan daoine òga gun phòsadh, agus cha robh aca eatorra ’n an triùir ach mu leith luchd a’ bhàta de na h-uighean. Bu le Aonghas mac Alasdair—an ceathramh fear—an leith eile de ’n luchd. Bha Aonghas ’na dhuine cho glic ’s cho dichiollach ’s cho onarach ’s a gheibhteadh anns an dùthaich gu léir. Dh’ fhaoidteadh nì sam bith earbsadh ris; oir b’ fhearr leis am bàs fhulang na gu ’m biodh duine sam bith comasach le firinn air nì cearr a chur as a leith ann an cainnt, no ann an gnìomh, no ann an gealladh. O nach robh aige ach tuilleadh is beag a dh’ fhearann air son cumail suas a theaghlaich, bha e gu dìchiollach a’ feuchainn ri beagan a chosnadh ann an dòigh onarach sam bith anns an rachadh aige air sin a dheanamh. Air an t-samhradh ud, o nach robh obair sam bith ri fhaotainn leis an coisneadh e tuarasdal, chomhairlich Muruchadh Ban, an ceannaiche, dha falbh as an dùthaich le uighean. “Bheir mi fhein dhut na bhios agam a dh’ uighean, agus bheir mi dhut coig puinnd Shasunnach a dh’ airgiod an iasad gus am pàigh thu iad le buannachd nan uighean,” arsa Muruchadh.

“Tha sin glé mhath agus glé chaoimhneil dhuibhse, a Mhuruchaidh; ach

---

[210]

[Vol . 8. No. 27. p. 2]

tha eagal ormsa, ged a ghabhainn an deadh thairgse a tha sibh a’ toirt dhomh, nach dean mi feum sam bith dhi. Mur teid a’ chùis leam cha dean e ach mo chur ann an fiachan troma. Chuir mi romhan riamh gus an latha ’n diugh nach biodh a dh’ fhiachan orm ach na rachadh agam air a nhàigheadh a h-uile bliadhna. Nan do ghabh mi comhairle m’ athar, cha cheanaichinn nì sam bith ach le airgiod ullamh. Cha robh sgillinn aig duine riamh air. Is iomadh uair a thuirt e rium gur i an dàil a bha ’cur nu h-earran a’s mò de shluagh na dthcha dh ann am fiachan.”

“Cha’n ’eil mise deonach duine sam bith a chur ann am fiachan; ach nan gabhadh tusa mo chomhairle bheireadh tu an oidhirp air beagan a chosnadh air an doigh a tha mi ’g iarraidh ort. Mar a tha ’n sean fhacal ag radh, “Ge b’e nach toir oidhirp cha’n fhaigh e air aghart gu brath.”

“Tha sin fìor gu leor, a Mhuruchaidh,ach ma bheir fear oidhirp air rud a dheanamh nach aithne dha, bidh e ni ’s miosa a’ sgur na bhios e toiseachadh.”

“Tha mi cinnteach gur math leat do chomhairle a chur ris a mhnaoi an toiseach.”

“Cha rachainn an ceann gnothaich bu shuaraiche na sid gun mo chomhairle a chur rithe. Bha chomhairle mhath aice riamh o’n latha a chuir mise eòlas oirre an toiseach. Agus tha mi cinnteach nach chomhairlich i dhomh deanamh mar a tha sibhse ag iarraidh orm a dheanamh. Ged a bha sibhse ’n ’ur deadh charaid dhomh o chionn iomadh latha, is fhearr leam fhathast a comhairle-se ’ghabhail na bhur chomhairle-sa,” ars’ Aonghas.

“Tha thu ceart gu leòr, ’Aonghais. Bi falbh dhachaidh, ma ta, agus cuir do chomhairle rithe. Na bi fada gun tighinn far am bheil mise le fios ciod a bhios ’n ’ur beachd a dheanamh.”

(Ri leantuinn.)

TURUS NA “VANDORA” GU ST. PIERRE.

LE CALUM.

Mu chuairt air leth-cheud bliadhna air ais, bha na ceud daoine thainig gu ruige St. Ann’s nan seann daoine, ach bha an clann air fas suas agus comasach air an cuideachadh air muir ’s air tir. Bha mun àm so moran de shoithichean beaga timchioll na h-acarsaid, agus leotha sin bhitheadh iad gu math tric a dol a null gu ruige St. Pierre le crodh ’us caoraich, ’us nithean eile. Cha bhitheadh iad fad’ a ruith a null ’sa nall; agus mar sin, cha bhiodh iad a toirt leotha ach gle bheag do bhiadh—direach na dheanadh an gnothach. ’S minic a thug so eiginn orra ris nach robh suil aca. Bha na daoine òg gu math calma, fearail, misneachail; ach bha moran de na seann daoine, ged bha iad calm’ air tir, nam fior ghealtairean air a mhuir.

Bha ’san àm so soitheach beag aig Mac Mhurchaidh ’ic Leòid, (Murchadh Mor, mar theireadh iad ris), da ’n ainm Vandora, a bheireadh leatha mu thimchioll deich cinn fhichead chruidh. Cha robh i na soitheach a bha gle shàbhailte air muir; oir, an uair bha i air na stoic, agus iad ga tearradh, ghabh i teine, ’us mu ’n d’ fhuair iad a cuir as bha am planc aic’ air fas co tana ’s nach cumadh e ’n calcas, is ’nuair bhitheadh i ann am fairge throm bhitheadh i deanadh ao-dion. Bha te ùr eile ac’ air na stoic, agus bha, mar sin, na Vandora air a leagail suas.

An deigh na curachd bha cuid de sheann daoine timchioll na h-acarsaid air son gu ’n rachadh Aonghas Mac Mhurchaidh Mhoir le crodh dhaibh do St. Pierre, ’us gu ’n rachadh iad fhéin maille ris. B’ iad na daoine so Iain Moireastan, Ruairidh Friseal, Ruairidh Ros, (Mac Raonuill), agus Iain “Sgiathanach,” bho bhraighe Ghlinne Mhoir. Dh’ aontaich e dhol maille riutha, agus thug e leis Domhnull Mac Ascuill, duine òg, tapaidh, mar sheoladair. Dol a null mu leith na slighe bha ’ghaoth gu math laidir as an deigh. ’Nuair bha Domhnull a fuasgladh guy an t-siùil thoisich, air son a chuir gus an taobh eile, thainig an crann sgoide gun fhios da, agus thilg e mach e. Bhuail e air a dhruim direach air an uisge, mar gum bualadh e air bord. Thionndadh e, agus thoisich e air snamh an deigh an t-soitheach; ach o’n nach robh guy an t-siùil air fhuasgladh cha d’ thigeadh i thuige dhaibh. Cha b’ urrainn Domhnull mar sin, ged bha e math air snàmh, cumail rithe. Sheas iad air a chlar-uachdair ga choimhead, gun oidhearp air bith a thoirt air a theasairginn, gus na dh’ eigh e riutha am bàta chuir a mach. Bha ’m bàta làn connaidh ’us eile, agus bha na raimh fo ’n fheur air a chlar-uachdair. Ach chaidh na seòid air obair agus fhuair iad am bàta ’chuir am mach; ach bha Domhnull cho fad air falbh ’s nach fhaiceadh iad e; ach ’nuair a dh’ eireadh e air barr nan tonn chitheadh esan iadsan ged nach fhaiceadh iadsan esan, agus dh’ eigheadh e riutha, “Gabhaibh mar so!” Fhuair iad a steach e mu dheireadh, agus sheòl iad air falbh.

Cha robh iad fad air falbh ’n uair thainig feith ’us ceò, agus bha an sruth gle laidir ’gan toirt leis an taobh bha e dol. Air an ath latha ’s ann a fhuair iad iad-fein a stigh anns a chladach a’ measg na sgeir-thonn, agus a bheinn mhor os an cionn. Cha robh gaoth ac’ a thogadh air falbh iad, agus bha ’n sruth ’gan toirt gus na creagan. Thilg iad a mach an acaire agus smaoinich iad ciod a dheanadh iad. Nan d’ thigeadh gaoth air aghaidh a chladaich cha robh seòl ac’ air iad fhéin a shàbhaladh. Chunnaic iad geodha beag eadar da sgeir, agus smuainich iad feuchainn ri dol air tir ann sud. Chuir iad a mach am bàta, agus chuir iad innte na bha do bhiadh aca, agus dh’ fheuch iad ri faotainn gu tir. Fhuair iad a steach sàbhailte, agus bha iad an sin ré na h-oidhche sin. Bho nach robh aca ach beagan bidh, agus gu ’n fhios aca c’uin a gheibheadh iad air falbh, ghabh Ruairidh Friseal riaghladh a bhidh. Fhuair esan losgadh a chorraig roimhe; oir bha e air fhuadach air falbh ann an soitheach gillean a Mhinisteir ’ic Leòid, gu ruige cladach Newfoundland, gun bhiadh gun deoch fad moran laithean, gus mu dheireadh an do dh’ ith iad seann chat a bha fada marbh anns an tuime. Bha Ruairidh gu math gann ris a bhiadh, ach cha robh cothrom air. Bha muir co garbh air a chladach ’s nach robh e sàbhailte dhaibh feuchainn a mach gus an t-soitheach. An ceann da latha rinn iad air son feuchainn a mach. Chuir iad na bha de bhiadh aca anns a bhàta, agus chaidh Aonghas ’us Domhnull ’san toiseach gu h-iomaradh, agus shuidh Ruairidh Friseal ’san deireadh. Dh’ fhuirich an triuir eile gus an d’ thigeadh iad ’gan iarraidh a rithist. ’Nuair a bha iad a mach am beul na geodha, thainig an tonn mor agus chaidh a mhullach ’n aird nan stuadh ghorm os cionn Dhomhnull agus Aonghas, agus thainig e nuas air Ruairidh, agus chuir e sios gus a ghrunnd iad fein agus am bàta. A cheud ni a chunnaic Domhnull ’nuair a thainig e an uachdar, da chois Ruairidh nan stoban suas direach as a mhuir; ach cha do chuir e dragh sam bith orra, oir cha b’ ann orra bha aire: ’se bh’ ann gach neach air a shon fein. Bha an triuir a bha air tir ag eigheach ’sa bualadh nam bas, oir bha choltas gu ’n robh am biadh, an t-eathar, us an cairdean a dhith orra. Bha Domhnull ag obrachadh gu tir cho math ’sa dh’ fhaodadh e, ach cha robh Ruairidh ri fhaicinn idir. Bha Aonghas ceangailte ris a bhàta—a ghalas air dol mu chrag. ’Nuair bha Domhnull gu bhi aig tir chunnaic iad Ruairidh air a ghrunnd a tighinn a steach gus a chladach, mar gu ’m bitheadh giomach ann—am muir ga iomain roimhe. Ruith Iain Moireastan a mach na choinneamh agus rug e air, ach thug an tonn am mach iad le cheile, ach chuir an ath thonn suas a dh’ uachdar a chladaich iad, far an do choinnich Domhnull iad gus an cuideachadh. Thainig Aonghas agus am bàta gu tir sàbhailte. Ach bha iad a nise gun bhiadh, agus gun doigh air fhaotainn. Bha iad da latha an sin nan trasgadh. Air uairean bheireadh iad sgriob suas a’ bheinn, ach bha an ceò cho dumhail ’s nach fhaiceadh iad ni sam bith. Mu dheireadh thuirt Domhnull nam faigheadh e neach a rachadh maille ris gu d’ thugadh e ionnsuidh eile air faighinn a mach gus an t-soitheach; oir gum bu cheart cho math leis a bhàthadh ri bàsachadh leis an acras. Thuirt Aonghas gu ’n rachadh esan maille ris. Chuir iad a mach am bàta agus fhuair iad sàbhailte gus an t-soitheach. Bha beagan de mhin-choirce air bòrd, bhleodhainn iad te de ’n chrodh, agus rinn iad stapag, ’us ’n uair a dh’ ith iad am feumalachd thug iad biadh ’us deoch do ’n chrodh. Sin mharbh iad molt agus chaidh iad air tir. Chaithris iad an oidhche sin a ròsdadh us ag ithe na feoile. Air an ath latha rinn iad da ramh mhor air son gu ’n iomairadh iad an soitheach am mach far am faigheadh iad gaoth; ach cha rachadh Ruairidh Ros, no Iain Moireastan, no Iain “Sgiathanach” air bòrd am muigh no mach. Roinn iad an fheoil ’us chaidh an triuir eile air bòrd, ’us dh’ fhag iad iadsan air tir. Dh’ iomair iad an soitheach am mach, agus an ceann beagan ùine dh’ éirich an ceò agus chunnaic iad sealladh air St. Pierre. Dh’ aithnich iad an sin gur ann air cladach Langly a bha iad. Fhuair iad a steach do acarsaid St. Pierre gun tuilleadh dragha.

Chunnaic an triuir a dh’ fhàgadh air a chladach nach robh math a bhi fuireach na b’ fhaide. Dh’ fhalbh iad feuch an lorgadh iad taigh, ma bha leithid ri fhaotainn. Bha iad a’ falbh air feadh chreag ’us gharbhlach, uair air an casan, ’us uair air an lamhan, ’us uair air an gluintean; oir bha an spruis cho dluth ann am moran aiteachan ’s nach faigheadh iad troimhe idir. Bha triubhas ùr chlò air Iain Moireastan, ach cha b’ fhada gus an do tholl i air na gluinean, is cha robh e furasda dha aghartas sam bith a dheanamh ’san droineach. Bha triubhas aig Ruairidh Ros air nach robh e cuir feum, is shrac iad i, ’us chuir iad tubhagan air gluinean Iain dhith, gam fuaigheal le freumhan. Cho fad ’sa mhair an fheoil bha chuis gu math, ach theirig i, ’us cha robh taigh no aiteach ri fhaicinn. ’Nuair a bha iad gu toirt suas leis an acras, thainig iad gu abhuinn agus lean iad i an dochas gu ’n toireadh i iad gu cladach. Cha b’ fhada gus am fac iad ròn a’ measg nan clach ’san abhuinn, agus ma chunnaic cha b’ ann air mhi-thapadh a chaidh iad. Ghabh iad dha le clachan ’us le maidean gus na mharbh iad e. Chaithris iad an oidhche sin a ròsdadh agus ag ithe an ròin.

Bha mar so am Freasdal caoimhneil riutha. Ged bha gabhaidhean agus trioblaidean a teachd nan caraibh, bha iad a teachd sàbhailte asda, agus a faighean fuasgladh an àm an fheum. Cha ’n ’eil suidheachadh anns am bi an creutair nach bu choir da ni eigin fhoghlum uaithe a bhitheadh feumail da fein, agus, ma dh’ fhaoidte, do

---

[211]

[Vol . 8. No. 27. p. 3]

mhuinntir eile, ’san àm ri teachd. ’S ann mar sin a bha Samson o shean a deanamh, a toirt “biadh as an itheadar, agus as an fhear gharg millseachd.” Dheanadh sin na trioblaidean nam meadhon teagasg agus foghlum da. Cha ’n ’eil ceist nach robh na h-eiginnean so a deanamh feum dhaibh-san.

Lean iad an abhuinn agus fhuair iad gus a chladach, am measg nam Frangach. Rinn iad gle mhath reir sin. Chuir iad soitheach beag leotha gu ruige St. Pierre; agus chuir iad soitheach eile gu ruige an t-aite an robh iad air tir, feuch am faigheadh iad lorg air an t-soitheach, gun fhios nach robh i air a bristeadh air a chladach. Fhuair iad gus a Vandora mu dheireadh.

Bha soitheachan beag eile bho St. Ann’s ann an St. Pierre aig an àm, agus on bha, cha rachadh a h-aon aca air bord na Vandora air son tighinn air ais; b’ eiginn do Dhomhnull ’us do Aonghas teachd leotha fein. Air an t-slighe dhachaidh thainig stoirm, agus thoisich an soitheach air deanamh ao-dion. Bha fear mu seach aca aig an stiùir agus aig a phump—tri cheud strac ’san uair—gus na rainig iad St. Anns, agus na ruith iad air tir i. Thainig cach an ceann latha no dha ann an soitheach mac a Mhinisteir ’Ic Leòid, agus tha mi creidsinn nach deach iad a ris do St Pierre.

Cha ’n ’eil a h-aon do ’n t-siathnar beò an diugh ach Domhnull. Tha e fathast gu math calma, na dhuine coir, feumail, agus na eildeir ’san Eaglais Chleirich. Tha e leughadh MHIC-TALLA gu math bitheanta; agus tlachd mor aige do litrichean “Bodachan a’ Ghàraidh.”

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Mac Righ nan Eileanan.

CAIB. XXVI.

Bha Bahadar gu nadarra gaolach air coigrich, agus bha e toileach gu leor air cothrom fhaotainn air comain a chur air prionnsa og, maiseach mar a bha Amgiad. Oir dh’ aithnich e anns a mhionaid air cainnt, air gluusad, agus air coltas Amgiad gu’m bu mhac righ e.

“A phrionnsa,” arsa Bahadar, “tha toileachadh mor orm a chionn gu’m bheil cothrom agam air comain a chur ort aig an dearbh am so. An aite stad a chur air an fheusd a’ agaibh, is ann a bheir e toileachadh dhomh a h-uile cuideachadh n’am chomas a thoirt dhut gus an uine a chur seachad maille ri do bhana-chompanaich ann an doigh cho taitneach agus cho solasach ’s a ghabhas deanamh. Ach mu ’n abair mi an corr mu ’n chuis so, is math leam innseadh dhut gur e Bahadar m’ ainm. Is mi am maighstir a tha os cionn eich righ nan Draoidhean. Mar is trice tha mi ’fuireach ann an taigh eile a th’ agam anns a’ bhaile, agus tha mi ’tighinn uair is uair do ’n taigh so gus greis dhe ’n uine a chur seachad comhladh ri cairdean. Thug thusa air a’ mhnaoi-uasail so a chreidsinn gu ’m bheil seirbhiseach agad, ged nach ’eil a h-aon agad. Bidh mise ’nam sheirbhiseach agad. Agus a chum nach cuir an suidheachaidh anns am bheil thu dragh ort, agus air eagal gu’n tig ort tuilleadh leithsgeulan a ghabhail, tha mi ag radh riut a rithist gu ’m bi mi ’nam sheirbhiseach agad air a h-uile cor. Agus bidh fios an aobhair agad an uine gun bhith fada. Bi falbh air ais do ’n t-seomar, agus lean romhad air thu fhein a thoileachadh mar a bha thu ’deanamh. An uair a thig mise air ais agus deise seirbhisich uman, toisich ri mo chaineadh air son cho fada ’s a bha mi gun tighinn. Na biodh eagal ort mo bhualadh. Bidh mi ’frithealadh dhut aig a’ bhord gus an tig an oidhche. Faodaidh tu cadal ann an so fhein; agus gheibh a’ bhean-uasal aite cadail ann mar an ceuna. Agus anns a’ mhadainn am maireach faodaidh tu a cur dhachaidh cho measail ’s a thainig i. Na dheigh sin feuchaidh mi ri seirbhis a’s mo agus a’s fhearr a dheanamh dhut. Thill do ’n t-seomar gun tuilleadh dàlach.”

Ged a bha Amgiad a’ dol ga fhreagairt, cha leigeadh e leis a bheul fhosgladh. Thug e air grad thilleadh do ’n t-seomar anns an d’ fhag e a’ bhean-uasal.

Mu ’n gann a rainig Amgiad an seomar anns an d’ fhag e a’ bhean-uasal, thainig cairdean Bhahadair thun an taighe. Thuirt Bahadar riùtha nach b’ urrainn e aoidheachd a thoirt dhaibh, airson aobhar sonraichte a bha e gus innseadh dhaibh ’na dheigh sid, agus a bheireadh toileachadh gu leor dhaibh an uair a chluinneadh iad e. An uair a dh’ fhalbh iad, chuir e deise seirbhisich uime.

An uair a thill Amgiad do ’n t-seomar anns an robh a bhean-uasal, bha e gu math toilichte a chionn gu’m buineadh an taigh do dhuine a bha ann an inbhe aird anns a’ bhaile, agus gu’n do ghabh e ris cho caoimhneil. An uair a shuidh e aig a’ bhord, thuirt e, “A bhaintighearn, tha mi ’g iarraidh mile mathanas air son mi bhith cho mi-iomchuidh ’s gu’n d’ fhag mi an so leibh fein sibh. Bha dragh orm a chionn mo sheirbhiseach a bhith cho fada gun tighinn. Ach dioghlaidh an slaoightire air a ghnothaichean cho luath ’s a thig e. Bheir mise laimhseachadh dha air am bi cuimhne aige gu cionn iomadh latha.”

“Na cuireadh sin dragh sam bith ort,” ars’ ise; “is ann dha fhein a’s miosa ’bhios a’ chuis. Ma tha e ciontach, is math an airidh e air gabhail air. Na bi ’smaointean idir air; bidh sinne aoibhneach gu leor as aonais.”

Bha am barrachd taitneis aca aig a’ bhord a chionn nach robh eagal sam bith air Amgiad roimh fhear an taighe a thaobh mar a thachair dha fhein ’s do’n mhnaoi-uasail a dhol do ’n taigh. Bha e cheart cho subhach rithe fhein. Bha pailteas de chomhradh taitneach eatorra; agus dh’ ol iad barrachd air na dh’ ith iad mu’n d’ thaing Bahadar air ais ann deise an seirbhisich.

Chaidh Bahadar a steach do’n t-seomar mar gu’m biodh sheirbhiseach air am biodh eagal mor roimh mhaighstir a chionn a bhith cho fada muigh an uair a bhiodh aoidhean maille ris.

Leig e e-fein ’na shineadh aig a chasan, agus phog e an t-urlar, agus dh’ iarr e moran mathanais air. An uair a rinn e so, sheas e air a chulaobh agus a dha laimh tarsuinn air a cheile air uchd mar gu’m biodh e feitheamh gus am faigheadh e ordugh ni eiginn a dheanamh.

Chuir Amgiad gruaim air, agus le guth crosda thuirt e, “A thruillich tha thu ann, am bheil do leithid eile de sheirbhiseach anns an t-saoghal? C’ait’ an robh thu? Ciod e bha thu ’deanamh an uair a tha thu cho fada so gun tighinn?”

“Mo thighearna,” fhreagair Bahadar, “tha mi ’g iarraidh mathanais oirbh; bha mi deanamh mar a dh’aithn sibh dhomh, agus cha robh mi ’smaointean gu’n tigeadh sibh dhachaidh cho trath.”

“A dhearg slaoightire,” ars’ Amgiad, “bristidh mi a h-uile cnaimh a th’ annad, agus bheir mi ort nach bi thu ’g innseadh ’nam breug dhomh a rithist.” An sin dh’ eirich e o’n bhord, agus an uair a thug e dha no tri buillean le bata, shuidh e far an robh e roimhe.

Cha robh a bhean-uasal riaraichte leis mar a ghabh Amgiad air Bahadar. Dh’ eirich i o’n bhord, agus ghabh i dha leis a’ bhata gus an robh e ’sileadh nan deur. Bha Amgiad anabarrach mi-thoilichte an uair a chunnaic e an droch dhiol a rinn i air aon de dh’ ard-sheirbhisean an righ, agus ged a dh’ iarr e orra stad, cha stadadh i air a chomhairle. “Leig leam,” ars’ ise; “bheir mise a dhiol dha, agus bheir mi leasan dha a bheir air nach dean e a leithid a rithist.” Lean i air gabhail dha cho doirbh ’s gu’m b’ fheudar do dh’ Amgiad eirigh o’n bhord, agus am bata thoirt as a laimh ge b’ oil leatha. An uair a chunnaic i nach fhaigheadh i cead leantail air bualadh Bhahadair leis a’ bhata, shuidh i aig a’ bhord, agus thoisich i air a chaineadh ’s air a smadadh.

Thiormaich Bahadar a shuilean, agus thoisich i ri lionadh nan glaineachan dhaibh le fion. An uair a bha iad deas dhe’m biadh, thug e air falbh gach ni a bh’ air a’ bhord, chuir e a h-uile rud ’na aite fhein, agus o ’n a bha ’n t-anamoch air tighinn, las e na soluis. A h-uile uair a rachadh e am mach no steach, bheireadh ise greis air a chaineadh ’s air a smadadh, agus air maoidheadh air. Bha so a’ mi-chordadh gu mor ri Amgiad, ach cha robh e an comas stad a chur oirre.

An uair a thainig am cadail, chuir Bahadar leapannan air doigh dhaibh, agus an uair a rinn e so, chaidh e laidhe do sheomar eile, far an do thuit e gu trom na chadal ann an uine ghoirid, o’n a bha e fann, sgith an deigh na fhuair e do dhochann. Bha Amgiad agus a’ bhean-uasal greis a comhradh anns an t-seomar agus an sin chuir i roimpe gu’m falbhadh i dhachaidh gu’n tuilleadh dalach. An deigh dhi a dhol am mach as an t-seomar, chual’ i an t-srann a bh’ aig Bahadar ’s e ’na chadal. Agus an uair a chunnaic i claidheamh an crochadh faisg oirre, thill i air a h-ais, agus thubhairt i ri Amgiad, “Mo thighearna, ma tha tlachd agad dhomhsa, ni thu aon ni air mo chomhairle.”

“Ciod a tha thu ’g iarraidh orm a dheanamh?” ars’ Amgiad.

“Bidh mi ’nad chomain ma bheir thu nuas an claidheamh ud, agus ma chuireas tu an ceann bhar do sheirbhisich leis.”

Ghabh Amgiad uamhas an uair a chual e a’ leithid de chainnt a’ tighinn a beul boirionnaich, agus bha e smaointean gur ann air mhisg a bha i. “A bhaintighearna,” ars’ esan, “leig le mo sheirbhiseach; na b’ fhiach leat dragh sam bith a chur air. Ghabh mi fhin air, agus ghabh thu fhein air; agus foghnaidh na fhuair e. A bharrachd air sin tha mise gle riaraichte leis. Is ainneamh leis dol as an rathad a dheanamh.”

“Cha dean sin an gnothach,” ars’ ise, agus i labhairt le corruich mhoir.

Theid an slaoightire chur gu bas gun teagamh. Mur cur thusa gu bas e, cuiridh mise gu bas e.”

An uair a thuirt i so, thug i an nuas an claidheamh, agus an uair a thug i as an truaill e, bha i dol a chur a droch run an gniomh.

“Nithear mar a tha thu ’g iarraidh ach cha bu mhath leam neach sam bith ’ga chur gu bas ach mi fhin,” ars’ Amgiad.

An uair a thug i dha an claimheamh, thuirt e, “Trobhad an so, agus lean mise. Na dean fuaim sam bith mu ’n duisg sinn e.” Chaidh iad do’n t-seomar anns an robh Bahadar, agus an aite Bahadar a bhualadh, is ann a bhuail Amgiad ise, agus mharbh e i.

(Ri leantuinn.)

Tha esan a tha aig sith, gun amharas air neach air bith, ach am fear a tha mi-thoilichte agus buaireasach, tha e làn amharasan; cha ’n ’eil sìth aige féin, is cha leig e le daoin’ eile sith bhi aca.

Gu tric their e an ni nach bu choir dha, is fàgaidh gun deanadh e an rud a thigeadh dha a dheanadh,

Gabhaidh e beachd air dleastanais dhaoin’ eile, is air a dhleastanas fhein ni e dearmad.

An toiseach mata, bi sùrdail ad ghnothach fhein, agus ’s ann an sin a ’s feàrr a ni thu feum do’n atharrach.

---

[212]

[Vol . 8. No. 27. p. 4]

MAC-TALLA:
Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON.

DI-HAOINE, IANUARAIDH 12, 1900.

FAILTE NA BLIADHN’ UIRE.

(A Caraid nan Gaidheal.)

Chaochail an t-seana bhliadhna an raoir air a’ mheadhon-oidhche; agus do réir lagh seasmhach a shuidhicheadh o chionn shè mìle bliadhna, thàinig a’ bhliadhn’ ùr a steach ’n a h-àite. Cha luaithe a thilg an t-seana bhliadhna an deò, na ghrad chuireadh a mach a closach do shlochd na dì-chuimhn’ maille ri ùir a sinnsear. Cha robh mulad no bròn air a’ bhliadhn’ ùir air son bàs a màthar. Ghrad chuir i am fleasg rìoghail m’a ceann féin. Chaidh i ’steach do thalla mòr na h-aimsire gu h-uallach, iollagach, eutrom. Shuidh i ’an ceann àrd an t-seòmair, agus ghairm i a gillean-frithealaidh ’n a làthair. ’S e ’s ainm dhoibh so, na Ceithir-uaire-fichead. Thàinig iad a stigh, na h-uairean siùbhlach, gluasadach, èasgaidh, ceithir ’ar fhichead diubh—balachain òga, dhian’, thogarrach. “Ciod,” ars’ iadsan, “a b’ àill leibh sinn a dheanamh?” “Falbhaibh a mach,” ars’ ise, “agus gairmibh a stigh ’am làthair mo chùirtearan mòra. Tha air tùs ceathrar ann de fhlaithean àrda—an t-Earrach, an Samhradh, am Fogharadh, ’s an Geamhradh. Maille riutha so, thugadh cuireadh do na cinn-fheadhna mheasail, na Mìosan—dà-mhìos-dheug na bliadhna; agus thigeadh na h-uaislean urramach sin, na Seachduinean, maille riutha—a dhà-dheug agus dà-fhichead de na cinn-fheadhna ghleusta, aosmhor onorach, a bh’ ann o linn ’s o làithean Noah; agus abraibh riutha gur e mo thoil gu’n tugadh iad an ceatharnaich ’s an daoine leo, na Làithean uile—an trì-cheud, an trì-fichead, ’s a còig. Rachaibh a mach, ma ta, agus thugaibh cuireadh agus fialachd dhoibh uile. Falbhaibh gu luath, mo ghillean-frithealaidh neo-sgìth, nach d’ rinn moille riamh, agus gairmibh gach aon diubh ’an làthair luchd-cuirme na bliadhn’ ùire.”

Ghrad thòisich na h-uairean ri ruith. ’S gann a bha iad air falbh ’n uair a chualas stairirich agus gleadhraich—fire, faire! ’S ann an sin a bha ’n othail—tailmrich chas—donnalaich chon—iolach nan gillean beaga—fuaim nan caman ’s nam batachan air seiche thioraim chruaidh an tairbh ruaidh. “Cò so,” ars’ a’ bhliadhn’ ùr, “a tha ’teachd le fàilte cho fuaimneach?”

“Tha an so,” ars’ an gille-frithealaidh, “bantrach an latha-dé, oidhche Challuinn. Cha do thilg an latha-dé, an duine còir, an deò ach o chionn tiota beag; agus tha ise, a’ chailleach ghleadhrach, mhear, a’ bhantrach gun nàire, a nis cho aighearach, chridheil ’s ged nach robh eòlas aice riamh air. Tha i ’n so air a breathas—éisd! ‘Calluinn a’ bhuilg bhuidhe bhoicinn, buailibh an craicionn! ’”

Thainig i ’stigh le meadar làn de làgan, no de chabhruich, a dh’ fhàilteachadh na cuideachd. “Fàilte! fàilte! mìle fàilte,” ars’ ise; “soirbheachadh agus sonas do’n bhliadhn’ ùir! mìle sonas ’n a lorg!” Bha aice ’n a làimh caisean-uchd, air a dhothadh ’s an teine. Chuir an òinseach so trì uairean deiseal m’a ceann, agus an sin thairg i do ’n chuideachd uil’ e. Bha ceud latha na bliadhn’ ùir’ a nis a’ glasadh, agus b’ éigin do dh’ oidhche Choinnle teicheadh, i féin a thoirt as, agus àit’ a dheanamh air son na feadhnach a bha ’teachd ’na déigh.

Bha a’ chuideachd a nis a’ cruinneachadh—làithean na bliadhna, cuid diubh fluich, agus cuid diubh fuar, cuid diubh gaothar, agus cuid diubh ciùin, ’s an tràs’ ’s a rithist, latha tioram grianach.

Chunnacas ceithir fir-fhichead a’ teachd le deifir mhor; agus da rìreadh, bu cholgarra, gruamach, gaillionnach an coslas. Bha sgàth aig a’ bhliadhn’ ùir rompa. Ach cò iad? Bha currachd riobach, molach, air a tharruing gu teann a nuas m’ an cluasan; bha crios làidir mu ’m meadhon; sìoman connlaich m’ an casan; cuaille mòr de’n chuilionn ’n an làmhan; iomaguin agus buaireas àrd ’n an suilean. Cò iad? Tha crith fhuachd a’ tighinn air gach aon mar tha iad a’ dlùthachadh. ’S e ’s ainm do na ceithir fir fhichead ud, na Faoiltich. ’S frionasach, colgarra, feargach, làithean deireannach a’ gheamhraidh; ach cluinneamaid an fhàilt’ a tha iad a’ cur air a’ chuideachd. “Failt’ !” ars’ iadsan; “na biodh fuath agaibh oirnne, ged tha sinn air uairibh ’n ar culaidh-eagail. Tha sinn feumail ’n ar n-àm fèin; seadh, cho feumail, phrìseil, luachmhor, ri làithean ciùin a’ cheitein. ’S e an t-aon Tì àrd agus ghlòrmhor a’s athair dhuinn uile. ’S iomadh tinneas ’us fiabhrus, plàigh agus olc, a tha sinn a’ fuadach air falbh. Tha sinn a’ sgapadh nan neulan tiugha a dhùisgeadh olc agus truaighe. Is sinne ’tha ’fasgadh na h-iarmailt: is sinne lighichean an domhain. Na biodh gruaim oirbh romhainn. Mur bhi sinne, cha bhiodh ach beag meas air samhradh no air céitein; mur bhi sinne cha bhiodh toradh ’s an fhogharadh no pailteas o’n fhonn. ’N uair a chluinnear sinn a’ dol a mach air sgiathan na gaillinn, le clacha-meallainn, le glìb, le cur ’us cathadh, ri fuaimnich oillteil ’s a’ bheinn, agus ri gàir uamhasach air chuan, togaibh ’ur sùilean ’s ’ur cridheachan suas d’a ionnsuidh-san a tha ’ga dheanamh féin aithnichte ’s an stoirm agus a’ toirt air na fineachan cliù a thoirt d’a ainm. Cha’n ’eil annainn ach òglaich an Tighearna; earbaibh annsan. Ged tha làithean cuid agaibh mar na faoiltich fhuar’, na caillibh ’ur misneach—thig earrach ’n an déigh; agus sibhse, a rithist, a tha seasgair, blàth, tioram—fo fhasgadh thighean air ’ur còmhdachadh gu maith, agus a’ sealbaachadh iomadh sòlais— ’ur cupan a’ ruith thairis, gun dìth, gun uireasbhuidh—bithibh taingeil! Theagamh nach ’eil làithean nam Faoilteach fada uaibh. Deanaibh feum maith de’n latha diugh, agus earbaibh á Dia air son an àm ri teachd.”

Ach cò so a tha ’tighinn ’n a charbad uaine, àillidh, am morair dreachmhor! a thrì mìosan maille ris, ceithir seachduinean ’an cois gach mìos, le ’n ochd làithean fichead aig sàil gach aoin diubh? ’S ann an sin a bha ’n toileachas-inntinn, an sùgradh, ’s an t-aighear, ’n uair a chunnacas carbad uaine, loinnearach an Earraich! Bha sùil ris, bha dòchas gu’n robh e ’tighinn; oir b’ iad na Faoiltich a theachdairean. Failt’ air Earrach àghmhor nan iomadh buaidh! Tha ’n sneachd a’ leaghadh o ghuaillibh nan gruaim-bheanna ciara; tha an eigh, le gleadhraich gharbh, a’ sgealbadh ’s a’ teicheadh sìos do ’n chuan; tha na lòin ’s na blàir air an sgeadachadh le comhdach àluinn ùr; tha na lusan maoth’ a’ togail an cinn le ’n dathan àillidh, fann-gheal, dearg; tha’n snothach a’ dìreadh gu mullach nan craobh, a dh’ fhàilteachadh an Earraich; tha na h-eòin bheaga ’seinn le sòlas a’ togail an òran binn; tha na h-uain bheaga cho geal ris a’ chainichean, le méilich fhann, ’s na minneinean mireagach, le’m migeadaich laghach, a’ cur fàilt’ air. Eisd! bàirich nam bò, agus fann-gheum nan laogh mu’n cuairt do’n chrò. ’S ann an sin a tha ’n othail ’s an ùpraid, mar tha ’n t-Earrach a’ tighinn a stigh! Faic an tuathanach a’ dol a mach le ’bhrat lìn m’a ghuaillibh, a chur an t-sil, am balachan beag a’ suidhe cùl an t-saic, air an t-sean each chàm a tha ’giùlan a’ phòir. Eisd fead an treabhaiche; straighlich nan cliath; sùrd air gach ni; a h-uile h-aon cridheil, eutrom, ’S maith a labhair am filidh Gàidhealach—

“ ’Nis theid Earrach uainn air ’chuairt
’S thig an Samhradh ruaig a nall;
’S gorm-bhog duilleach gheug air glinn;
Eunlaith ’seinn air bharr nan crann;
Druchdan tlath’ air feur gach glinn,
’S lan thoil-inntinn sgiamh nam beann.”

Cha luaithe ’chaidh an t-Earrach a stigh, na ghrad chunnacas òganach dreachmhor, suilbhearra, uallach, a’ teachd—a leadan buidhe sìos air a ghuaillibh, fleasg de bhlathan ùra m’ a cheann, badan de shobhraichean fann-bhuidhe nam bruach ’n a bhroilleach, —a’ Chuthag ghlas, le a “gug-gùg,” ’n a dhéigh. So teachdair’ an t-Samhraidh, “Latha buidhe Bealltuinn!” Nach tlàth, cùbhraidh, taitneach an t-àile! —nach àillidh ’n an neart, nach bog, blàth na frasan ciùine! “Dùisg, m’ anam! thoir cliù do Dhia!” Cò ’s urrainn àilleachd an òg Shamhraidh a thoirt fainear, gun a chridhe ’thogail, suas d’ a ionnsuidh-san a tha ’toirt so uile mu’n cuairt?

“O ’Shamhraidh gheugaich, ghrianaich, cheutaich,
Dhuillich, fheuraich, chiuin-ghil!
Bho anail fein thig neart ’ns speurad
Do gach creutair diuidi
Bha ’n sas ’an slabhraidh reot’ a ghermhraidh,
Ann an am na dudlachd,
’S tha ’nis a’ danns’ feadh ghlac ’us gleann
Mu d’ theachd a nall as ur oirnn.”

Bu taitneach da rìreadh r’ a éisdeachd an fhàilt’ a chuir an Samhradh air a’ chuideachd! Cha do labhradh riamh a mach á crannaig searmoin a bu taitniche ’s a bu druightiche; agus dh’ éisd a’ chuideachd uile le mòr thoirt frinear. Faicibh anns an t-Samhradh maitheas Dhé, a tha ’toirt do’n t-saoghal gach sochair agus beannachd ’n a àm ’s ’n a thràth féin. Cia àillidh ’nis an domhan! —an latha ’n a fhad ’s ’n a bhlàs, gach eun a’ seinn aig beinn ’r aig baile, agus obair na cruitheachd fo shòlas. Faicibh an t-atharrachadh a tha ’tighinn air aghaidh an t-saoghail! Thilg mullach nam beann mòra dhiubh currachd sneachd-geal a’ gheamhraidh; tha Nàdur air dùsgadh o ’shuain; tha ’m fonn ’s am fearann a’ toirt dearbhadh air feartan na gréine, agus air cnmhachd ciùin an drùchd. ’S e Dia a rinn so uile.

“Bheir e air feur bhi ’fas do spreidh,
’S an luibh bhi ’fas gun sgios
Do dhaoinibh, chum gu’n tugadh iad
O’n talamh biadh o nios.”

(Ri leantuinn.)

Bu choir do na Gaidheil feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail fhaotainn do’n MHAC-TALLA.

---

[213]

[Vol . 8. No. 27. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha sinn a cluinntinn gu bheil an amhach-ghoirt gle dhona ann am Port Hood, agus gu’n do chaochail aireamh de chloinn leatha.

Cha’n eil e comasach dhuinn ainmean na muinntir a phaigh a chur anns an aireamh so, ach feuchaidh sinn ri ’n cur anns an ath aireamh.

Tha Mr. E. T. Mac Keen air tigh’n a mach a ruith an aghaidh Mr Crowe air son dreuchd na h-ard-bhaillidheachd. Ann an Sidni Tuath tha D. D. Mac Coinnich a ruith air son na dreuchd cheudna an aghaidh Mr Bertram.

Chaidh roinn de stuth laidir ’s de thombaca bha air a smugladh a ghlacadh anns an stor aig D. R. Caimbeul, ’s an t-Shipyard, Di-mairt s’a chaidh. Dh’ aidich e gu ’m b’ ann air a smugladh a bha e, agus nach robh ann ach pairt de na bh’ ann an toiseach. B’ fheudar dha $375 a dh’ umhladh a phaigheadh. ’Se Mr. J. C. Bourinot á Port Hawkesbury, agus Capt. Gordon, a Sidni Tuath, a rinn an glacadh.

Tha comhairle na siorrachd cruinn air an t-seachdain so, agus a reir oraid a chinn-suidhe aig an fhosgladh tha cuisean na’s fhearr na bha iad bliadhna riamh roimhe. B’abhaist an t-siorrachd a bhi anns na fiachan toiseach gach bliadhna, ach air an turus so, cha’n eil sgillinn fhiach oirre, agus tha beagan airgid ri creideas anns a bhanca. Tha so gle chreideasach dhaibhsan aig an robh gnothuch ri riaghladh chuisean ’s ri tional nan cuisean re na bliadhna.

’Se ar barail nach urrainn luchd-gabhail MHIC-TALLA talach sam bith a dheanamh air an leughadh a tha iad a faighinn aig an am so. Tha cairdean aig a Ghailig ’s aig MAC-TALLA ann an iomadh aite tha ’dol gu saothair mhor a’ sgriobhadh naigheachdan, eachdraidhean, orain, agus iomadh ni eile nach urrainn ach a bhi taitneach do luchd-leughaidh na Gailig. Tha naigheachdan na seachdain car gann againn an drasda, ach dh’innis sinn ciod a b’aobhar dha sin. Tha dochas againn an uine ghoirid gu’m bi uiread no barrrachd naigheachdan ’sa MHAC-TALLA ’sa b’ abhaist a bhi ann.

Dh’ fhalbh na saighdearan a tha dol dh’an Transvaal a Sidni Di-satharna s’a chaidh. Bha aireamh mhor de shluagh a bhaile cruinn aig cala ’n rathad-iaruinn gus am faicinn air falbh. Mhears geard de na Gaidheil Earraghaidhealach le ’m piobair air an ceann, sios comhla riuiha, agus chaidh am band leotha cuideachd. Aig a chala, rinneadh oraidean le Maidsear Crowe, agus le Eachunn F. Dughlach, M. P., a thoirt misnich dhaibh agus ’gam moladh air son a bhi cho ullamh gus an seirbhis a thairgse d’ an duthaich; agus mar an ceudna ’gealltuinn dhaibh gu’m biodh deagh churam air a ghabhail dhuibhsan a bha iad a’ fagail ’nan deigh. Chaidh coig dolair dheug ann an or a thoirt do gach fear dhiubh, agus an deigh moran crathadh-laimh agus le deagh ghuidhe nan uile dh’fhalbh an carbad leotha—a cheud bhuidheann dhaoine chuir Ceap Breatunn riamh air falbh a chogadh os leth na h-Impireachd Bhreatunnaich.

Cuairt Latha Samhraidh.

Thuit dhomh a bhi ’siubhal troimh thìr mo dhùthchais air latha bòidheach samhraidh. Bha a’ ghrian a’ dearrsadh ann an àird neart a’ mheadhoin-latha. Sheas mi a’ gabhail beachd air maise an t-saoghail nàdurra, agus bha an sealladh do ’m shùil. Bha feath nan iad air aghaidh a’ chuain, ’s eoin na mara ag itealaich ’s a’ deanamh gàirdeachais le ’chéile os cionn an éisg,

Tharruing mi dlùth do thulman bòidheach, timchioll air am b’ àbhaist dhomh, uair-eiginn de ’n t-saoghal, tacan de gach latha ’chur seachad le companaich dhìleas na h-òige—gu h-aotrom sunndach, gu’n churam mu nithean na beatha so, no mu chor siorruidh m’ anam neo-bhàsmhor. Sheas mi a’ beachdachadh air gach nì, agus bha iad gun chaochladh, ach beag mar a bha iad feur uaine a’ còmhdachadh na faiche. Bha a’ chuthag gu binn a goirsinn anns gach doire ’s gleann, ’s an uiseag ’s an smeòrach a’ gleusadh an ribheidean, a sheinn òrain molaidh, ’s a chur an céill an taingealachd do’n Dia sin bho ’m bheil iad a’ faotainn beatha agus teachd-an-tìr. Dh’ amhairc mi chum na laimhe deise. Feuch, monaidhean àrda, srathan ’us glinn, comhdaichte gu léir le àillidheachd an t-samhraidh. Bha amhuinn bhras lubach—an t-sobhrach bhàrr-bhuidhe ag iathadh mu bruachan—a’ ruith sìos do ’n chuan. Ri ’taobh, fhuair mi m’ àrach. Sheall mi a dh’ ionnsuidh na laimhe clì. Feuch, luingeas nan crann àrda, le ’n siùil ri oiteig chiùin an t-samhraidh, a’ seòladh eadar Eige nan Sgur ’us Eilean a’ Cheo.

’De na smaointean a dh’ éirich ’suas ’s an taobh a stigh dhiom aig an àm so? Ged bha na nithean so uile mar a bha iad ann an aon seadh, ’na dheigh sin, thug mi fa near caochladh sgrìobht’ air gach nì. Ar n-athraichean, c’àite am bheil iad; ’s am mair na fàidhean beò am feasd? C’àite ’m bheil companaich na h-òige, ’bha leam-sa anns an ionad so, ’s a thoisich air ruith na réise maille rium? Mo chreach! sgaraichte bho chéile tha iad—cuid ’nan coigrich ann an tìr choimheich, chéin, ’s cuid ann an leabaidh thosdach na h-uaighe, fo ghlais aig righ nan uamhas. Nach b’e sud maduinn chéitein mo bheatha, ’n uair a bha mi gu neo-chùramach ri cluich ’us àbhachd air feadh nan glacan so? Ach tha ar n-aimsir a’ dol seachad gu luath. Latha no dha ’s tha ’n samhradh thairis. Dlùth na dhéigh thig geamhradh doinionnach, dubh, a rùisgeas crann ’s a chrathas duileach—mar ’tha na craobhan a’s blàithe bho’n d’ fhuair mi fasgadh air seargadh as, ach beag, gu h-iomlan. Is fìor a labhair am fàidhe ’n uair a thubhairt e, “Tha sinn a seargadh mar dhuileach.”

Ni an duine siochainteach barrachd feum ris an duine ionnsaichte.

A Dhaoin’ agus a Mhnathan Uaisle
THA AGAINNE
Cotaichean agus Colairean Bein,
Tha toil againn an Creic,

Agus a chionn gu bheil an geamhradh a dol seachad, bheir sinn dhuibh deagh chunnradh; creicidh sinn na th’ againn dhiubh gu math na’s isle na na prisean.
J . C. MILLS.

Na diochuimhnich gu bheil againn an stoc a’s motha ’s a’s fhearr seorsachaidh a th’ anns a bhaile de Shoithichean Creadha, agus gu faigh thu, cha mhor, soitheach de sheorsa sam bith a bhios a dhith ort.
J . C. MILLS.

SYDNEY FURNITURE & MERCHANDISE STORE.

GIBHTEAN NOLLAIG ’us BLIADHN’ UIRE
ANN AN
AIRNEIS, SOITHICHEAN GLAINE, SOITHICHEAN SINA, AGUS AIREAMH SHEORSACHAN BATHAIR EILE, TAITNEACH AGUS FEUMAIL.

Stoc Ur de Ghroceries Nollaig. Taghail a Stigh Againn.

CHEAPSIDE WAREHOUSE.
C. S. JOST, Manager.SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

W . A. FRENCH,
FEAR DEANAMH
CHARBADAN agus CHAIRTEAN.

Innealan Giulan dhe gach seorsa air an deanamh ri ordugh.

Gheibh CRUIDHEADH EACH aire shonruichte.

Airneiseachadh Charbad, Litheadh, Obair Fhiodha agus Obair Iaruinn.

Dolbin and Matthew Streets,SIDNI, C. B.

---

[214]

[Vol . 8. No. 27. p. 6]

“BEHIND THE SCENES. ”

LE DONULL MAC CALLUM.

An déigh còmhraig Creig na h-Iolaire bha Captain T. Goblets agus The Mac Dodo, Henry V., air an smachdachadh agus air an claoidh leis an fuath do-labhairt a thug iad d’a chéile. Ma tha thu smuainteachadh gur ann air son math do d’ namhaid a tha e air iarraidh ort a ghràdhachadh agus nach ann air son do mhath fein is ann glé chlì tha thu tuigsinn an Fhacail. Tha mi cinnteach nach miste do nàmhaid gu’n tugadh tu gràdh dha ach mar dean thu sin ’se glé bheag sith a gheibh thu féin.

Cha’n e a mhàin nach robh gràdh aig a Chaptain agus aig The Mac Dodo do Lady Myshrym ach bu bheag orr’ i, gidheadh do bhrigh gu’n robh gach fear dhiu creidsinn gun robh gaol aig an fhear eile orra, g’a cumail o chéile chuir gach fear dhiu roimhe a pòsadh. B’fheàrr leis gach fear dhiu té a phosadh nach bu toil leis na gu’m faigheadh am fear eile an té a roighneachadh e. A charaid, ma tha thu saoilsinn nach gabhadh so a bhith cha’n eil fhios agad gu’n d’ rugadh tu. Is sona dhuit a bhith cho aineolach a sin.

Ghabh na fir so gach fear a chothrom féin ann a bhi dol a dh’ iarraidh na banntraich mhoir ann am pòsadh, agus so an fhreagairt do gach fear dhiu—“My own dear noble lord, great as is my love for your noble lordship, and it is boundless, will your noble lordship forgive me when I say that my hatred of the wicked poachers is still greater? Let your noble lordship prove the strength of your noble lordship’s love to me by procuring the wicked poachers the due reward of their iniquity. ”

Bha aobhar math aig an lady nach pòsadh i fear seach fear dhiu, ach cha ’n fhac i iomchuidh sin innseadh dhoibh. Bu mhath do’n fhear leis an eireadh buaidh gu’n robh sin mar sin.

Na saoil air son iad a bhi aimeadach anns an ni so gur h-iad droch dhaoine bha ’s na fir so air eagal ’s gu ’m bi thu ga d’ dhiteadh féin; oir cha mhor dhaoine nach eil an sèors’ aimeadas so ceangailte riu. Tha uairean a tha an t-aimeadas so air a ghlòireachadh mar ghaisge mor.

Cha robh aobhar ’s am bith, a chunntadh neach eile na aobhar, aig na fir so gu ’m biodh fuath aca d’a cheile, agus do bhrigh gu ’n robh sin mar sin, bha e eu-comasach do neach réiteadh a dheanadh eadar riu. Cha’n urrainn thu ni a thoirt as an rathad nach eil ann; agus an aiteachadh iad gu’n robh iad a faicinn ni aig nach robh bith?

’Se duine caol, sia traighean a’ dh’ airde, dubh, lom, duaichnidh, a bh’ann an Henry V., aig an am so tri bliadhna fichead a dh’aois. ’Se duine tiugh, coig traighean agus coig oirlich air àirde, bàn, molach, briadh a bha ’s a chaptain, leth cheud bliadhn’ a dh’aois aig an àm so. Bha gaol mòr aig an lady air The MacDodo, agus mar bitheadh nach b’urrainn i sin a dheanadh phosadh i e gun dail.

Cha’n eil sgeul mhor sam bith ri innse mu’n chogadh air an t-seachdain so, ach a mhain gu’n do chuir an Seanalair White an teicheadh air buidheann mhor de na Boers aig Ladysmith Di-satharna. Ghlac na Boers pairt de dh’ aiteachan-laidir a bhaile ’sa mhaduinn, ach mu ’n do thuit an oidhche chaidh an toirt uapa rithist. Bha call mor air gach taobh. Rinneadh toileachadh mor nuair a thainig am fios so; ach gun teagamh tha Ladysmith a nise moran na’s laige na bha, agus ma leanas na Boers air cur seisd cho cruaidh ris cha’n urrainn dha seasamh. Bha sgeul a dol mu’n cuairt mu mheadhon na seachdain gun d’ fhuair Buller tarsuinn an amhuinn Tugela, ’s gu’n d’ fhuair White a mach a Ladysmith, ach cha robh facal firinn ann. Tha Roberts agus Kitchener air ruigheachd a mach, agus air ard chomand an airm a ghabhail.

Tha duil ri tri cheud Eadailteach a thighinn do’n bhaile air an t-seachdain so gus a dhol a dh’ obair do chuideachd an iaruinn.

Tha daoin’ ann aig nach ’eil sith anntafhein, is nach leig fois le feadhain eile. Tha iad so ’nan claoidh do dhaoin’ eile ’s ’nam buaireas dhaibh fhéin.

Tha sluagh eile ann a tha sìochainteach annta fhein ’s a toirt na h-uile oidheirp air daoin’ eile gluasad ann an sith.

An deigh so uile ’se cur suas le anshocair, is cha’n e gun a faireachduinh anns a’ bheatha so, aona bhonn ar sìth.

Tionndaidh an duine feargach a maith fhein gu olc, agus an t-olc tha iad deas a chreidsinn.

Tionndaidh an duine siochainteach gach ni gu math.

THA MI ’G IARRAIDH
DITHIS NIGHEAN, —aon gu bhi ’na bana-chocaire, agus aon gu bhi cuideachadh nighinn eile ri obair-taighe.

MRS . C. A. MEISSNER,
Colby Lane, Sydney, C. B
jan 12— tf

COINNEACH ODHAR,
Am Fiosaiche.

Leabhar beag anns am bheil cunntas goirid air a bheatha agus fhiosachdan, air a sgriobhadh leis an Urr. D. B. Blair, D. D., nach maireann. A phris: aon leabhar 10c.; da leabhar dheug air $1 .00. Ri chreic aig
PUBLISHERS OF “MAC-TALLA,”
Sydney, C. B.

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries ,Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

BANK OF MONTREAL.
SUIDHICHTE, 1817.
Corpaichte le achd Parlamaid.

EARRAS PAIGHTE:
$12 ,000,000.00.

AIRGEAD TAIMH:
$6 ,000,000.00.

ANN AN SIDNI.
OIFIS RE UINE GHOIRID:
Oisean Sraidean Charlotte agusPrince William Henry.

Banca-Caomhnaidh.
Um. TURNER, Fear-gnothuich.

Nova Scotia Furnishing Co., (LIMITED. )

Ard-Chairtealan air Eilean Cheap Breatunn.
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Airneis agus Brait-Urlair.

An Stoc a’s motha, am Bathar a’s fhearr, agus na Prisean a’s isle. Taghail a stigh, neo cuir a dh’ iarraidh ar pris-chlar.

Faic ar Bathar Nollaig.
dec . 8, ’99. —1yr.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

Ach ’se giùlan gu foighidneach le daoine borb, mollaichte an gniomh eireachdail agus euchdail.

Tha cuid ann a tha sìtheil annta fhein, agus a tha gleidheadh sìth am measg dhaoin’ eile.

Gleidh sìth annad fhéin an toiseach ’s na dheigh sin faodaidh tu feadhainn eile a dheanadh réidh.

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 16, 1899, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha ’n tim air sonOld TankagusGrand Lake Sidingsair a toirt seachad a mhain air son seoladh do ’n luchd-obrach.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

Merchants’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—HALIFAX .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3½% ’sa bhliadha.

---

[215]

[Vol . 8. No. 27. p. 7]

Neo-Bhasmhorachd.

Chunnaic mi am blàth a’ seargadh air a’ phreas, le ’dhuilleagaibh boidheach spapte air an làr. Dh’ amhairc mi rithist; thog e cheann as ur; bhrùchd a mach am maoth òg ’na bharr; thainig ’fhàileadh cubhraidh orm an uchd na gaoithe.

Chunnaic mi ’ghrian a’ dol fodha ’s an iar; neoil chiar-dhuth na h-oidhche ag iathadh mu ’n t-saoghal. Cha robh dath, no dealbh, no àilleachd, no ceol, ach an aon duibhre dhorch a’ tuineachadh mu’n cuairt. Dh’ amhairc mi, agus dh’ éirich a’ ghrian a rithist ’s an ear ann an àllleachd a neirt, a’ sgaoileadh a gathan òr-bhuidh air àirde nam beann. A neadan còinich dh’ éirich an riabhag a chur fàilte oirre, agus theich an oidhche ’na ciar-imeachd air falbh.

Chunnaic mi ’n durrag air tighinn gu làn mheudachd; dh’ fhas i fann; dhiult i lòn; shnìomh i uaigh dhi fein; agus chunnaic mi i air a ruigheadh ’na léine bhàs shìoda; laidh i gun chasan, no dhealbh, no lùths, no comas gluasaid. Dh’ amhairc mi rithist; thainig i beò as ùr, air a sgiathaibh dearg-bhreachd àillidh; ghabh i ’mach air blàths chéitein na gaoithe; rinn i gàirdeachas ’na h-ùr bheatha.

Is amhuil mar so a thachras dhutsa, O dhuine! Mar so ath-ùraichear do bheatha-sa. Cinnidh àilleachd as an ùir, agus beatha as an duslach. Tamull beag agus laidhidh tu fo’n fhòd, mar a laidheas an sìol ’s an fhonn; ach togar thu ’na dhéigh so, agus a chaoidh cho bhàsaich thu.

Cò esan a tha ’teachd a bhristeadh cuibhreach na h-uaighe, a dhusgadh nam marbh, agus a chruinneachadh a mhuinntir shaorta fein o cheithir àirdibh an domhain? Tha e ’tuirling air neul lasarrach; tha fuaim na gall-truimp a’ dol roimhe; miltean ’de ainglibh air a dheas làimh. Is e Iosa Mac Dhé a th’ ann; Fear-saoraidh a’ chinne-dhaonna; caraid nan ionracan. Tha e teachd ann an glòir Athar; fhuair e cumhachd os àird.

A mhic na neo-bhasmhorachd, na bi fo bhron! oir tha am milltear, am milltear neo-iochdmhor a thug sgrios air oibribh Dhé, air a cheannsachadh. Iosa, thug e buaidh air a’ bhàs—a mhic na neo-bhàsmhorachd! na bi ni ’s fhaide fo bhròn!

AM NAM BIAN.

’S ann mu ’n am so dhe ’n bhliadhna bhios na mnathan ’s na h-igheanan ag iarraidh bhian dhe gach seorsa. Tha gach seorsa dh’ iarras iad againne.

Tha againn Cuideachd
Aodaichean Deante, Aodaichean uachdair us iochdair fhirionnach us bhoirionnach, a bharrachd air gach seorsa Bathair Tioram, nach gabh ainmeachadh an so. Thig fhein ’gan coimhead.

Matheson , Townsend. & Co. ,
Sidni, C. B.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153 Granville Street.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

Am bheil clo-bhualadh de sheorsa sam bith agad ri dheanamh? Ma tha, sgriobh dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA, ag innse ciod a tha dhith ort.

Gabhaidh am MAC-TALLA as laimh clo-bhualadh a dheanamh ann an Gailig no ann am Beurla, agus bi an obair air a deanamh cho grinn ’s cho math sa gheibh thu ann an aite sam bith.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr
AIR SON
Cotaichean Uachdair
Foghair us Geamhraidh.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

TIM CHLAR.

Gus an toirear fios air atharrachadh seachad, bidh am bata ruith gach latha, mar a leanas:—

A FAGAIL

SHIDNI.
6.30 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4 p. m.
5 p. m.

SHIDNI TUATH.

6.15 a. m.
8 a. m.
9 a. m.
10 a. m.
11 a. m.
12 noon.
2 p. m.
3 p. m.
4 p. m.
5 p. m.

Victoria Pier.—Tha na bataichean a tha fagail aig 9 a. m. ’s aig 4 p. m . a taghal aigVictoria Pier.

Tursan Direach. —Tha na bataichean a tha fagail aig 10 a. m. ’s aig 3 p. m. a dol direach eadar an da bhaile.

J . A. YOUNG, Manager.

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

D. L. MAC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.
Flur, Min, Coirce, Buntata, Hams , Bacon,Ti, Siucar, Brogan, Botainnean, &c ., &c .
GAN CREIC SAOR.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B

J . S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B.

---

[216]

[Vol . 8. No. 27. p. 8]

Cuachag an Fhasaich.

LE ALASTAIR MAC MHAIGHSTIR ALASTAIR.

FONN—
A bhanarach dhonn a’ chruidh,
Chaoln a’ chruidh, dhonn a’ chruidh;
Cailin deas, donn a’ chruidh,
Cuachag an fhasaich.

A bhanarach mhiogach,
’S e do ghaol thug fo chis mi;
’S math thig làmhainnean sìoda
Air do mhin-bhasan bàna.

’S mòr bu bhinne bhi ’d éisdeachd,
’N àm bhi bleoghann na spréidhe,
Na ’n smeòrach ’s a’ cheitein,
’M bàrr geig’ ann am fas-choill.

Ceol farasda, fìor-bhinn,
Fonnmhor, farumach, dionach,
A sheinn an cailin donn, finealt.
Bheireadh biogadh air m’ àirnean.

Ged a b’ fhonnmhor an fhiodhal,
’S a teùdan an righeadh;
’S e bheireadh danns’ air gach cridhe,
Ceòl nighean na h-àiridh’.

Tha deirg’ agus gile,
Gleachd an gruaidhean na fine;
Béul mìn mar an t-sirist,
Do am milis thig gàire.

Déud snasta na rìmhinn’,
Snaidhte, cruinn, mar na dìsnean;
Gur h-i ’n donn-gheal ghlan, smideach,
Is ro-mhìog-shùilcach fàite.

Chuireadh moill’ air do leirsinn,
Ann am madainn-driùchd cheitéin,
Na gathannan grèine
Thig bho téud-chùl cas, fainneach.

’S ciatach nuallan na gruagaich’,
Ri bleoghann cruidh ghuaillfhinn,
A’ toirt tormain air cuachaig,
’S bodhar-fhuaim aig a clàraibh.

’S taitneach siubhal a cuailein,
’G a chrathadh mu cluasan,
A’ toirt muidh’ air seid-luachrach
An tigh-buaile ’n gleann-fàsaich.

A muineal geal, bòidheach.
Mu ’n iathadh an t-omar;
A dhath fhéin air gach seòrsa,
Chìteadh ’dòrtadh tromh bràighe.

Dà mhaoth-bhois bu ghrinne,
Fo ’n dà ghàirdein bu ghile,
’N uair a shint’ iad gu h-inealt’
Gu sinean cruidh fhasgadh.

Gu’m bu mhòthar mo bheadrach
Teachd do’n bhuaile mu eadradh,
Sèamh, sult-chorpach, beitir,
’S buarach ’ghreasad an àil aic’.

Glac gheal a b’ àrd gleadhar,
Stealladh bainne ’n cuaich-bhleoghainn,
Seinn nan luinneag bog seadhach
Ann an gobhal na blaraig’.

’N uair a thogadh tu bhuarach,
Cuach a’s currusan na buaile,
B’ ao-coltach do ghluasad
Ri guanaig na sràide.

Am Bothan Beag.

LE D. MAC EACHARNA.

AIR FONN—“The Auld Hoose. ”

Am bothan beag an cois na creig,
’S an d’ fhuair mi ’m àrach òg;
’S a ghleannan uain’ an cluinnear fuaim,
’Us gàirich a’ chuain mhòir;
Na beanntan fuar ag èiridh suas,
G’ a chuartachadh mar chrò,
O, ’s tric mo smuain ’s a ghleannan uain’,
’S an d’ fhuair mi m’ àrach òg!

Air fad mo chuairt ma dheas, ’s ma thuath,
’S gach aite an d’ fhuair mi tàmh,
Be’n gleannan uain’ ’s am bothan truagh,
’Bha ’ruith am smuain a ghnàth.
’S ged ’s fuar, mo chreach, an diugh do leac,
’S gun neach a chur orm fàilt’,
O, nead cho cuanal riamh cha d’ fhuair mi,
’S a bha nair fo d’ sgàth!

Gur goirt mo smuain air làraich fhuar,
Nan daoine suairce ’bh’ ann,
Chaidh cuid thar chuan diubh, ’s cuid a fhuair,
An dachaidh bhuan measg Ghall;
Bu ghoirt an cridh’ ma’n d’ leig iad sios
An cadal sìor an ceann,
’S am miann bhi sìnnte làmh ri ’n sìnnsear,
Ann an Tir-nam-Beann.

An oiteag luaineach feadh nam bruach,
’Tha luasgadh bàrr an fheòir,
Mar ghuth am chluais, a dùsgadh smuain,
Nach luaidheadh briathra beòil;
Tha nithe taisgt’ an cridh’ gach neach,
Nach fhaic aon sùil tha beò,
O, soraidh bhuan do’n ghleannan uain’,
’S an d’ fhnair mi m’ àrach òg.

Laoidh.

AIR FONN:— “A Mhorag am bheil thu tighinn.”

Iosa labhairt ’s mise an t-Slighe,
Thigsa steach is gabh leam seilbh,
Na bi muigh a measg na madraidh,
Na do luidhe fo an fheirg.

Gabh a steach tha ’n t-slighe réith dhuit,
Se mac Dhe tha dha do gairm
H-uile Gras us tiodhlac neamhaidh,
’Fhuair e fein bidh dhuit mar sheilbh.

Bidh e fein mar sholus Greine
Dha do cheum ’nuair bhidh ’s tu falbh,
’S leis a chiuine tha na bhriadhran,
Tionntaidhear gu feath an stoirm.

Dlùthaich a stigh fo ’bhrataich,
Feuch nach fan thu fad air falbh,
Crùn e mar Righ air d’ anam,
’S gheibh thu bata maith is lorg.

Feuch nach stad thu gus am faigh thu,
Dion is fasgadh stigh na ainm,
Co thubh’rt ruit nach caill thu d’ anam
Le bhi leantuinn fad air falbh.

Gheibh thu clarsach air a gleusadh,
’S crun a’s feàrr na geugan pailm,
Gheibh thu dlu do’n t-sagairt neamhaidh,
’S na uchd-eididh cuirar d’ anam.

Gheibh thu àite measg na naoimh,
A rinn na linntean thoirt air falbh,
’S bidh thu ann an comunn Ainglean,
Far ach cluinn thu cainnt nam borb.

Cuimhnich gu bheil ’m aguis,
Cuibhrionn do pheanas searbh,
Dhoibhsan a bhios ri magadh,
Air ’n tha gabhail tlachd na ainm.

Eirich na luidh na’s fhaide,
Teich le cabhaig bho’n an fheirg,
’S gus nach faighear fuil na d’ aodach,
Feuch gu’n glaoth thu ris na mairbh.

Is math is aithne dhuit do leisgeal fein a ghabhail, agus an dreach a’s feàrr a chur air do dheanadas, ach cha ’n eil moran foighidinn agad ri leisgealan dhaoin’ eile.

Ach ’se bu dealbhaiche dhuit thu fein a chur fodha agus do bhràthair a thoirt an uachdar.

Ma ’s math leat gu’n cuirte suas leat, cuir thusa suas le feadhain eile.

Seall cho fada ’sa tha thu fhathasd o’n fhior charrantachd is o umhlachd, subhailcean nach gluaisear gu feirg no gu corruich ach ri duin’ e fhein.

Cha’n euchd mor do dhuine giulan le daoine ciùin ciallach, agus is taitneach an t-sìth leis na h-uile, agus is miann leò iadsan a tha dh’aona bheachd riatha fhein.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
Alexander Bain,
Port Hawkesbury,
Nov. 27 ’99. Cape Breton.

Tha sinn direach an deigh luchd carbaid de SHLEIGHEACHAN fhaotainn, —an fheadhainn a’s fhearr a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.

Cumaidhean agus Prisean a fhreagras air na h-uile.

Taghail ’g an coimhead.

F . FALCONER & SON,
Tigh-margaidh Shleigheachan, Thruncaichean us Acuinn.
Sidni, C. B.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

GHEIBH THU
TI, SIUCAR, CANNDAIDH, BRIOSCAIDEAN, IASG, HAMS , BACON,
IASG, FEOIL AGUS MEASAN AIR AN CUR SUAS ANN AN CANAICHEAN
AIG
Aonhas D. Mac Gilleain,
Sidni C. B.
Anns an t-seann“American House.”
Nov. 3, ’99. — 6m

THIG ’AR COIMHEAD.

Tha stoc math de THOMBACA, CIGARSagusCIGARETTESagainn, agus creicidh sinn beagan no moran riut.

BORBAIREACHD
anns a bhuth cheudna. Cuir deuchainn oirnn. Theid sinn an urras air an obair.

Z . TINGLEY.
Oct. 27, ’99. —6m.

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—6m.

Faoighnich air son
EDDY’S

EAGLE Parlor Matches, 200s
EAGLE Parlor Matches, 100s
VICTORIA Matches 65s
LITTLE COMET Matches

An seorsa ’s fhearr air an t-saoghal.
Gun srad pronnaisg annta.

The E. B. EDDY CO., Ltd.
HULL, P. Q.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.