---

[297]

[Vol . 8. No. 38. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VIII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, APRIL 27, 1900. No. 38.

DOMHULL DONA MAC NA BANTRAICH.

LE IAIN.

CAIB. XIII.

Air an turus gu ruige Ceanna-deas America thachair gu ’n robh an soirbheas glé fhàbarrach, agus gu ’n robh an an t-sìde gu math. Thug so cothrom do Dhomhull air mòran dhe ’n obair a bh’ air a cur air leith dha ionnsachadh mòran na b’fhearr na rachadh aige air a deanamh na ’n do thachair do ’n t-sìde bhith stoirmeil le gaoith an ceann. Rachadh e do ’n chrann a b’àirde gun fhiamh gun eagal. Agus o’n a bha e aotrom, òg, is ann air a thigeadh a dhol gu ceann am muigh na slait-shiùil an am a bhith’ pasgadh nan seòl. Ciod sam bith cho cunnartach ’s a bhiodh an obair, ghabhadh e os làimh a deanamh, na ’n leigteadh leis. Ach o ’n a bha meas mòr aig an sgiobair ’s aig na sgiobadh air, b’ ainneamh leotha leigeadh leis làmh a chur ann an obair a bhiodh ro chunnartach no ro throm air a shon.

An uair a ràinig an long am baile-puirt agus a thòisicheadh ri cur am mach an luchd, cha robh an obair cho trom air. Bha àireamh mhath de shluagh cumanta na dùthchadh air an tuarasdalachadh gus an obair a dheanamh comhladh ris an sgiobadh.

Bha ioghnadh gu leòr aige dhe na daoine dubha agus dhe ’n chainnt a bha iad a’ labhairt ’nam measg fhein. Agus cha bu lugha na sin an t-ioghnadh a bh’ aige dhe na Spaintich, agus dhe ’n cainnt ’s dhe ’n dòighean.

Bha ’n obair a’ dol air aghart air an t-Sàbaid dìreach mar gu ’m b’ e latha seachdain a bhiodh ann; ach cha robh so a’ cur uiread a dh’ ioghnadh air o ’n a bha e fhein air a chleachadh ri bhith ’g obair air latha na Sàbaid mar a bhiodh e air latha eile. Ach air a shon sin, bha e ’faicinn iomadh na a bha ’cur dragh air an inntinn aige. Bha fhios aige gu ’m b’ e obair na h-eiginn a bh’ aig na seòladairean ri dheanamh, agus o ’n a bha obair na h-eiginn air a h-òrdachadh, bha e tuigsinn nach robh peacadh innte.

Air an turus air ais do ’n rioghachd so cha robh an soirbheas cho fàbharrach ’s a bha e an àm dhaibh a bhith ’dol a null. Bha ’n t-side iomadh latha cho feathail ’s nach robh an long a’ deanamh aghartais sam bith. Ach an déigh an fheath so thàinig stoirm mhòr orra, agus bha iad uair is uair fo eagal gu ’n rachadh iad a dhìth. Ach ged a b’ e Domhull fear a b’ oige ’s bu laige agus a b’ aineolaiche air seòladh a bh’ air bòrd, cha robh a h-aon aca a bheireadh barr air ann am misnich. Is dòcha nach robh e aig an àm a’ tuigsinn meud a’ chunnairt anns an robh iad. Ach bha ’n long làidir, agus bha ’n sgiobair agus an sgiobadh na ’n daoine treuna, tapaidh do ’m b’ aithne cia mar bu chòir dhaibh a dhol an ceann an gnothaich gu sgoinneil. Gu fortanach cha d’ éirich beud dhaibh, ged a bha iad uair is uair ann an cunnart mòr o na marannan uamhasach a bha tighinn gu bòrd an dràsta ’s a rithist.

Thugadh iomadh ni air falbh bhar bùird, agus bhristeadh iomadh ball dhe ’n achduinn; ach o nach deachaidh duine a bh’ air bòrd a chiurramachadh, agus o nach d’ rinneadh dolaidh sam bith air an luing a chuireadh o fheum i, bha iad toilichte gu leòr.

Gu fortanach thàinig sìde bhriagha an déigh na stoirme, agus mu ’n d’ ràinig iad am baile-puirt anns an robh aca ris an luchd a chur am mach, is gann gu ’n robh cuimhne aca air a’ chunnart ’s air a’ ghàbhadh anns an robh iad.

Cho luath ’s a fhuair Domhull a thuarasdal chuir e an earrann bu mhò dheth a dh’ ionnsuidh a mhàthar agus a pheathraichean, mar a gheall e anns a’ cheud litir a chuir e dhachaidh.

Mar a dh’ fhaodar a thuigsinn, bha toileachadh mòr air a mhàthair an uair a fhuair i a’ cheud airgiod uaithe. Agus cha b’ i an litir a thainig uaithe dad bu lugha ’thug de thoileachadh dhi. Anns an litir thug e cunntas dhi mu thimchioll iomadh ni a chunnaic e air a thurus ga ruige America. Chuir e ioghnadh air gach neach a leugh an litir, gu ’n rachadh aige air a smaointeanan a chur an òrdugh cho math ’s a rinn e. Ach dh’ ionnsaich e mòran beurla o na seòladairean eile, agus air chomhairle an sgiobair, bhiodh e ’leughadh nan leabhraichean a bh’ air bòrd an uair nach biodh obair eile aige ri dheanamh. An ùine ghoirid thainig e gu bhith anabarrach déidheil air leughadh.

Cha robh an long fada anns an rioghachd so an uair a fhuair an sgiobair luchd eile air bòrd, agus cho luath ’s a fhuair e gach ni a bha dhith air air son a thuruis a chur air bòrd, sheòl e rithist gu ruige Ceanna-deas America. Ach bha am baile-puirt anns an robh aige ris an luchd a chur am mach gu math na b’ fhaide air falbh na am baile-puirt anns an robh e air an turus roimhe sid. Air cho fabharrach ’s gu ’m biodh an soirbheas bheireadh iad seachd mìosan air an turas.

Ged a bha ’n sgiobair ’na dhuine cho furasda cur suas leis ri duine sam bith dhe ’sheòrsa, dhealaich triuir no cheathrar dhe ’n sgiobadh ris mu ’n d’ fhalbh e air an turus so. Cha b ’ann a’ gearain air an sgiobair no air an luing a bha iad idir. Is ann a bha iad an aghaidh a dhol air turus cho fad’ air falbh. Ach ged a dhealaich iad so ris cha robh e fad a’ faotainn feadhainn ’n an àite.

Ged a bha iad so ’n an deadh sheòladairean, cha robh iad cho cneasda ’s cho caoimhneil ris Domhull ’s a bha càch. Bhiodh iad a’ conus ris a h-uile uair a gheibheadh iad an cothrom, agus ged a bha so a’ cur dragh gu leòr air, bu shuarach e seach an dragh a bha iad a’ cur air leis na bha iad a deanamh de mhionnan agus a’ labhairt de dhroch cainnt.

Ged a bha Domhull aotrom, gòrach gu leòr, mar bu tric a bha iomadh giullan òg dhe ’sheòrsa, bha ’n teagasg math a fhuair e o ’athair agus o mhàthair, agus an eiseimpleir mhaiseach a chuir iad roimhe, ’ga chumail o bhith gabhail tlachd anns an dòigh anns am bu ghnàth leis na seòladairean so a bith cur seachad na h-ùine an uair a bhiodh iad ’n an tàmh. Mar bu trice bhiodh e ’g an seachnadh. B’ fhearr leis suidhe leis fhein na suidhe ’n an cuideachd. Air latha na Sàbaid bu tric leis e bhith leughadh a’ Bhiobuill, agus an uair chitheadh na fir so am Biobull ’na làimh, theannadh iad ri magadh air, agus ri labhairt briathran toibheumach a chum dragh a chur air an inntinn aige.

Bha ’n obair so ’a dol air aghart gun fhios do ’n sgiobair fad iomadh seachdain. Na ’n robh fhios aige air mar a bha cùisean, bha e air stad a chur orra anns a’ mhionaid; oir bu duine e a bha air a theagasg le pàrantan diadhaidh an uair a bha e òg. Agus ged dh’ fhàs e glé chaoin-shuarach mu thimchioll nithean spioradail an déigh dha dhol a sheòladh, cha do dhichuimhnich e riamh na nithean a theagaisg a mhàthair is ’athair dha.

Mu dheireadh an uair a dh’ fhàs Domhull sgìth dhe ’n dragh a bha na seòladairean aingidh so a’ cur air, dh’ innis e do ’n sgiobair gach nì a bha iad a’ deanamh air. An uair a chual’ an sgiobair mar a bha cùisean, bha e glé dhiùmbach dhiubh, agus thuirt e riutha nach robh e air a h-aon aca fhastadh na ’n robh fhios aige ciod an seòrsa dhaoine a bh’ annta. Mhol e Domhull ’nan làthair, agus thuirt e riutha gu ’m bu chòir dhaihh nàire bhith orra air son an dol am mach a bh’ aca; agus chomharraich e mach dhaibh gu ’n robh Domhull a’ cur eisimpleir mhath fa ’n comhair an àite iadsan a bhith cur eisimpleir mhath fa chomhair Dhomhuill mar bu chòir dhaibh.

Ged nach do chòrd comhairlean an sgiobair riutha, cha bu dana leotha freagairt mhìmhodhail a thoirt air. Ach cha bu luaithe a fhuair iad as ’éisdeachd ’s as a shealladh na thug iad ruith chàin[ ? ] . Bhagair iad air Domhull ann am briathran garga, agus thuirt iad ris gu ’n dioghladh e latha no latha eiginn air an innsearachd a rinn e orra. Ach ged a thuirt iad so ris cha do chreid e gu ’n deanadh iad cron sam bith air.

Bha latha ’s latha ’dol seachad, agus ged nach robh iad a’ cur a’ bheag de dhragh air, gidheadh bha e soilleir gu leòr do neach sam bith gu ’n robh fuachd is coimhicheas gu leòr nan cridhe dha. Bha so mar so, cha b’ ann uile gu léir a chionn gu ’n d’ ìnnis e do ’n sgiobair gu ’n robh iad ri magadh ’s ri mìmhodh ris a chionn e bhith ’leughadh a’ Bhiobuill, agus ag ùrnuigh an uair a gheibheadh e an cothrom, ach gu h-àraidh a chionn gu ’n robh meas mòr aig an sgiobair agus aig a’ chuid eile dhe ’n sgiobadh air.

An deigh dhaibh a dhol timchioll Ceanna-deas America thàinig sìde anabarrach briagha; agus mar bu trice cha bhiodh a bheag de shoirbheas aca ann an teas an latha. Ach an uair a thigeadh dubhar an fheasgair bha feothachan gasda soirbheis ag eiridh o ’n airde tuath. O ’n a b’ ann a’ seòladh gu tuath a bha iad, dh’ fheumadh iad a bhith beiteadh fad na h-oidhche.

O ’n a bha fhios aig an sgiobair gu ’n robh sgeirean còrail ann an iomadh àite anns a’ chuid ud dhe ’n Chuan Chiùin, bha e gu tric fo eagal gu ’n tachradh dhaibh bualadh air te dhe na sgeirean so an àm dhaibh a bhith beiteadh air an aghaidh feadh na h-

---

[298]

[Vol . 8. No. 38. p. 2]

oidhche. Neo-ar-thaing nach robh e eòlach gu leòr air a’ chairt-iùil, ach ged a bha, bha fhios aige gu ’n robh na sgeirean còrail so a’ sìor fhàs o bhliadhna gu bliadhna, agus air an aobhar sin, gu ’m faodadh te dhiubh a bhith far am bu lugha shaoileadh e. Is e bhuail anns a’ cheann aige gu ’n acraicheadh e anns a’ cheud àite freagarrach a thachradh ris, agus gu ’m fanadh e ann gus an atharraicheadh a’ ghaoth. Air an latha sin fhein chunnaic e eilean mòr astar math anns an aird an iar air, agus smaoinich e gu ’m feuchadh e ri dhol thun an eilein so, agus acrachadh faisge air gus an tigeadh an soirbheas na b’ fhabharraiche na bha. Bha fhios aige gu ’n robh an sgiobadh ann am feum beagan de dh’ fhois fhaotainn an deigh na bha aca de bheiteadh ri dheanamh fad iomadh latha roimhe sid.

(Ri leantuinn.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Nouredin agus Bean na Maise.

CAIB. IV.

An aite feitheamh gus am feoraicheadh an righ dheth an do cheannaich e boirionnach ro bhriagha dha, is ann a bha Cacan gu math tric ag iomradh air a’ ghnothach ris an righ, agus ag innseadh dha cho duilich ’s a bha an gnothach rì dheanamh, agus gu ’n robh eagal mor air nach rachadh aige air boirionnach fhaotainn a bhiodh freagarrach anns gach doigh dha.

A dh’ aon fhacal, chaidh e ann an ceann a’ ghnothaich cho glic agus cho gleusda ’s gu ’n deachaidh an gnothach beag air bheag air dichuimhn air an righ. Ged a fhuair Saoudhaidh am mach beagan fiosrachaidh mu ’n chuis, bha eagal air facal a radh ris an righ m’ a dheidhinn, o ’n a bha fhios aige gu ’n robh meas mor aige air Cacan.

Mu thimchioll bliadhna an deigh do na nithean ud tachairt bha Cacan latha araidh anns an taigh fharagaidh, agus thainig e air falbh as tuilleadh is cabhagach. Thachair gu ’n robh an latha gle fhuar, agus laidh am fuachd cho mor air ’s gu ’n d’ fhas e tinn le droch fhiabhrus. Bha ’thinneas a’ dol na bu mhò a h-uile latha. Mu dheireadh an uair a thuig e gu ’n robh am bas gu math dluth dha, thuirt e ri Nouredin, a bha ghnath aig taobh na leapadh, agus a’ frithealadh dha, “A mhic, cha ’n ’eil fhios co dhiubh a rinn no nach d’ rinn mi feum iomchuidh dhe ’n t-saoibhreas a bhuilich Dia orm, ach tha thu fhein a’ faicinn nach cum an t-ionmhas a th’ agam am bas uam. Is e an rud mu dheireadh a tha mi ag iarraidh ort, agus mi gus a bhith ’mach as an t-saoghal, gu ’n cum thu air chuimhne an gealladh a thug thu dhomh mu dheidhinn Bean na Maise. Ma ni thu so, gheibh mise am bas sona gu leor.”

Beagan mhionaidean an deigh do Chacan na briathran so a labhairt, thilg e an anail, agus bha ’theaghlach fhein, maithean na cuirte, agus sluagh a’ bhaile ’g a chaoidh gu trom. Bha ’n righ ’ga chaoidh; oir bha e ’na sheirbhiseach glic, eudmhor, agus dileas dha. Cha robh tiodhlacadh riamh ann am Balsora cho mor ris an tiodhlacadh aige. Bha ard mhaithean, agus ard uaislean, agus ceannardan an airm a’ stri gus cothrom fhaighinn gus a’ chiste laidhe a ghuilan air an guaillean a dh’ ionnsuidh na h-uaghach. Agus bha am bochd ’s am beairteach gu tursach a’ leantuinn a’ ghuilain.

Bha Nouredin anabarrach bronach, agus bha e uine mhor gun dol do chuideachd sam bith. Mu dheireadh thainig dluth charaid dha g’ a amharc. Dh’ fheuch a charaid ri comhfhurtachd a thoirt dha; agus an uair a chunnaic e gu ’n eisdeadh e ri comhairle ghlic, reusanta, thuirt e ris, o ’n a rinn e am bron a bha dleasdanach dha air son athar, gu’n robh lan àm aige e fhein a thaisbeanadh am measg an t-sluaigh, agus a chairdean a leigeadh a steach dh’ a thaigh mar a bha iomchuidh do dhuine a bha anns an inbhe anns an robh e. Ars’ esan, “Dheanamaid peacadh an aghaidh nadair, agus an aghaidh cleachdadh dhaoine, agus shaoileadh daoine gu ’n robh sinn air ar ciall a chall nan cuireamaid gu buileach ar cul riutha an uair a dheanamaid ar dleasdanas a thaobh ar parantan, agus a leigeamaid fhaicinn dhaibh nach b’ urrainn daibh le ceartas coire fhaotinn duinn, bhiodh e iomchuidh dhuinn toiseachadh ri ar beatha chaitheamh mar bu ghnath leinn. Sguir de shileadh nan deur ma ta, agus toisich ri cur seachad do bheatha mar a b’ abhaist dhut, agus mar so bheir thu toileachadh do na daoine aig an robh de dh’ urram a bhith ’g eisdeachd ri do chomhradh tlachdmhor.”

O ’n a bha ’chomhairle so coltach ri bhith reusanta gu leor, lean Nouredin i gu toileach. Agus nan do lean e i mar bu choir dha, bha e air am mi-fhortan a thainig ’na rathad a sheachnadh. Nochd e mor chaoimhneas dh’ a charaid; agus an uair a bha e ’falbh dh’ iarr Nouredin air tighinn g’ a fhaicinn air an ath mhadainn, agus dithis no triuir dhe a luchd eolais a thoirt leis.

Air an doigh so rinn e gun fhios dha fhein suas companas ri deichnear de daoine oga a bha mu ’n aon aois ris fhein, agus bha e ’cur seachad na- h-uine am a bhith toirt cuirm mhor dhaibh gach latha. Mar bu trice bheireadh e dhaibh cuid dhe ’mhaoin.

Gus toileachadh a thoirt dh’ a chairdean, chuireadh Nouredin fios air Bean na Maise gus a bhith anns a’ chuideachd maille ris. Agus ged nach bu mhath leatha a bhith eas-umhail dha, bha i fad an aghaidh dha a bhith ’deanamh ana-caitheamh air a mhaoin gus toileachadh a thoirt dh’ a chaìrdean. Bu tric a labhair i ris mu ’n chuis, agus a thuirt i, “Cha ’n ’eil teagamh agam nach d’ fhag d’ athair fortan mor agad; ach ged a tha d’ fhortan mor, na gabh gu h-olc uamsa innseadh dhut nach mair e fada, ma leanas tu air an obair a th’ agad. Faodaidh sinn gun teagamh sam bith cuirm a thoirt uair is uair do ar cairdean, agus a bhith subhach maille riutha; ach is e bhith ’deanamh so a h-uile latha an aon doigh a’s cinntiche leis an cur sinn sinn-fhein gu bochdainn. Bhiodh e moran na b’ fhearr agus na b’ urramaiche dhut deanamh mar bu ghnath le d’ athair nach maireann a dheanamh, a chum gu ’m faigheadh tu ri uine a dh’ ionnsuidh an t-suidheachaidh aird anns an robh e.”

Dh’ eisdeadh Nouredin ri briathran dhe ’n t-seorsa so le foighidin; agus le fiamh gaire air a ghnuis, theireadh e rithe, “A bhean mo ghraidh, na abair an corr mu dheidhinn sin. Na abramaid facal mu rud sam bith ach mu sholas agus mu thoileachas inntinn. Fhad ’sa bha m’ athair beo bha mi an comhnuidh fo stamhnadh mor; agus a nis tha mi ’cur romham gu ’m meal mi an t-saorsa air an robh mi cho mor an geall mu ’n d’ thainig am bas air. Tha uine gu leor agam gu bhith ’smaointean air fas glic, agus teannadh ri caomhnadh mar a tha thusa ag iarraidh orm. Bu choir do dhuine og mar a tha mise blasad gu math air solasan na h-oige.

Ged a bha Nouredin a ruith triomh ’chuid gu luath leis na bha e cosg ri ’chairdean, is e dh’ fhoghainn gu buileach dha cho aindeonach ’s a bha e cunntas a dheanamh ris an stiubhard a bha ’riaghladh a thaighe; oir a h-uile uair a bheireadh an stiubhard a steach na cunntasan, thilleadh Nouredin air falbh e gun uiread is sealltainn orra. Agus theireadh e, “Bi falbh, bi falbh, tha mi lan chinnteach gu ’m bheil thu onarach gu leor. Feuch gu ’n toir thu dhomhsa a h-uile rud a bhios mi ag iarraidh.”

“Mo thighearna, is sibh fhein a’s maighstir,” ars’ esan, “cha ’n ’eil annamsa ach stiubhard; ach air a shon sin, bu choir dhuibh smaoineachadh air an t-sean-fhacal a tha ’g radh, ‘Feumaidh am fear a chosgas moran agus aig nach ’eil ach beagan, tighinn gu bochdainn air a’ cheann mu dheireadh.’ Cha ’n fhoghainn leibhse cosgais mhor a dheanamh ann am biadh ’s an deoch, ach feumaidh sibh a bhith cosg bhur codach le bhur dà laimh. Agus ged a bhiodh bhur maoin cho mor ris na beanntan, cha chumadh i suas sibh.”

“Bi falbh as mo shealladh,” arsa Nouredin, “cha ’n ’eil mi ag iarraidh do chomhairlean. Thoir an aire gu ’n cum thu riumsa pailteas ri itheadh ’s ri ol, agus coma leat de ghnothaichean eile.”

Aig a’ cheart am bha cairdean Nouredin a ghnath maille ris aig a’ bhord, agus bha iad a ghnath a’ buannachd gu math air an doigh shocair anns an robh e ’caitheamh a bheatha. Bhiodh iad ’ga shior mholadh agus a’ brosgal ris; agus os cionn gach ni bhiodh iad a’ moladh gach ni a bhuineadh dha. Agus leis a so bha iad ’g an cur fhein a staigh air gu mor.

“Mo thighearna,” arsa fear dhiubh, “chaidh mi an latha roimhe seachad air an fhearann a th’ agaibh ’na leithid so de dh’ aite; agus cha ’n fhaca mi taigh riamh cho briagha ’s cho math ann an ordugh ris an taigh a th’ agaibh air. Agus mu dheidhinn a gharaidh a tha timchioll air, cha ’n ’eil na ’s briagha na e air an talamh.”

“Tha mi toilichte gu ’m bheil e cordadh ruit,” arsa Nouredin. Thugaibh dhomh peann is inc is paipear; gun tuilleadh a bhith m’ a dheidhinn, is leat fhein iad. Tha mi ’g an toirt dhut a nasgaidh.”

Cha bu luaithe a mholadh fear dhe chairdean a h-aon dhe na taighean a bh’ aige anns a’ bhaile, agus a bha ’cur moran mail dhiubh, na bheireadh Nouredin dha e saor as a’ ghrunnd. Bhiodh Bean na Maise ag innseadh dha gu ’n robh e ’deanamh dolaidh mhor dha fhein; ach an aite eisdeachd rithe agus a comhairle a ghabhail is ann a bha e leantuinn roimhe air sgapadh gach ni a bhuineadh dha gus an robh e mu dheireadh air bheul a bhith falamh.

A dh’ aon fhacal, cha d’ rinn Nouredin car fad bliadhna ach a’ cumail feusd agus greadhnachais ris fhein ’s ri ’chairdean; a caitheamh agus a’ sgapadh gu struidheasach an fhortain mhoir a chuir ’athair agus na daoine o ’n d’ thainig e cruinn gu glic, curamach.

Air latha araidh aig ceann na bliadhna an uair a bha Nouredin agus a chairdean ’nan suidhe gu subhach, sunndach mu bhord na cuirme, agus iad an deigh ordugh a choirt do ’n luchd frithealaidh a dhol am mach as an t-seomar a chum gu ’m biodh am barrachd saorsa aca fhein, chual’ iad bualadh aig dorus an t-seomair. Thairg fear dhe na cairdean eirigh a dh’ fhosgladh an doruis; ach dh’ eirich Nouredin o ’n bhord, agus bha e aig an dorus air thoiseach air a charaid. Co bh’ ann ach an stiubhard; agus o nach robh toil aig Nouredin gu ’n cluinneadh na cairdean a bha comhladh ris mu ’n cheann gnothaich a bh’ aig an stiubhard ris, choisich e ceum no dha air falbh o dhorus an t-seomair, agus dh’ fhag e an dorus leith fhosgailte.

An uair a chunnaic an caraid a thairg an dorus fhosgladh gu ’m b’ e an stiubhard a bh’ ann, agus o ’n a bha toil aig an comhradh a bha eadar Nouredin gus an stiubhard a chluinntinn, chaidh e am falach fo na

---

[299]

[Vol . 8. No. 38. p. 3]

cuirtearan a bha ’n crochadh air cul an doruis; agus mar sin chual’ e an comhradh a bha eadar an stiubhard agus a mhaighstir.

“Mo thighearna,” ars’ an stiubhard, “tha mi ag iarraidh mile mathanas air son dragh a chur oirbh an uair a tha sibh ann an airde bhur solais. Ach tha na bheil agam ri innseadh dhiubh cho cudthromach ’s gu ’m b’ fheudar dhomh tighinn g’ a innseadh dhiubh. Thainig mi far am bheil sibh gus na cunntasan mu dheireadh a dheanamh suas, agus a dh’ innseadh dhuibh gu ’n d’ thainig am mi-fhortan air an robh fhios agamsa roimhe so, agus mu thimchioll an do chuir mi ’nar faireachadh sibh iomadh uair, mu dheireadh do’r n-ionnsuidh. Theirig a h-uile bonn dhe ’n airgiod a thug sibh dhomh gus cosgais an taighe a phaigheadh. Agus theirig an t-suim a bha tighinn a steach air son an fhearainn agus nan taighean. Tha na daoine a bha paigheadh mail air son nan taighean agus an fhearainn a’ toirt dearbhaidh dhomh gu ’n d’ thug sibh na taighean agus am fearann seachad do bhur cairdean, agus mar sin nach ruig mi leas duil a bhith agam ris an tuilleadh mail fhaotainn uapa. So agaibh na leabhraichean cunntais; agus ma’s e bhur toil e, faodaidh sibh sealltainn thairis orra feuch am bheil iad ceart. Ma ’s math leibh mise a dh’ fhuireach ’n ’ur seirbhis, thugaibh dhomh airgiod leis an cum mi gnothaichean an taighe ann an ordugh, ar neo thugaibh cead dhomh falbh as bhur seirbhis.” Chuir na briathran so a leithid de dhragh inntinn air Nouredin ’s nach d’ thug e freagairt sam bith air an stiubhard.

(Ri leantuinn.)

NA SPUINNEADAIREAN.

(Air a leantuinn.)

Ann an ceann mu uair a thim ràinig a bhuidheann le ’m fear-iùil, tigh aonaranach ann an gleann beag no strath air an robh creagan àrd a crochadh thairis agus troimh ’n robh rathad caol cam a ruith, a dol air an darna làimh thairis air na cnoic a bha sineadh ris an àirde ’n iar, agus air a làimh eile sios thun an talamh iosal o’n robh na beanntan ag éiridh. Bha ’n tigh, ged a bha e sealltainn aosda, dhe’n t-seòrsa b’ fhearr de thaighean na Gàidhealtachd aig an àm ud. Bha e da urlar air àirde, air a thubhadh le sgliat ghlais, agus uinneagan beaga fad o chéile. Bha e sealltainn gu’m bu tigh duin’ a bha ann an àrd-inbhe. ’Nuair a bha ’bhuidheann a ruigheachd an taighe bha gach ni sàmhach a stigh agus timchioll. Cha robh solus ri fhaicinn no ni ri chluinntinn. Bha’n uair anmoch agus bha na co-thamhaich fad air cadal. ’Nuair a bha iad faisge air an tigh thuirt am fear treòrachaidh na cuideachd riu: “Bidh sibh cho math agus feitheamh, a chàirdean, car beagan mhionaidean ’feadh ’s a bhios mise cur Mhr. Siosal air a chois airson gabhail ribh. ’S e seann chairide dilleas dhomh a th’ ann agus bidh e ro-thoileach, air mo shonsa, a h-uile coimhneas ’na chomas nochdadh dhuibh.” Le so a radh, dh’fhàg e iad agus ann an uine bhig bha e air ais, gus an toirt thun an taighe far an deacha gabhail riutha le mor chaoimhneas le fear-an-taighe, leth-sheann duine uasal, ciùin ’na choltas.

Air dol a’ stigh dha ’n bhuidhinn chaidh an treòireachadh do sheòmar mor far an robh searbhanta gu trang a’ fadadh teine mòine. Bha so gu grad suas na lasair, ’s bha ’n luchd turais ann am mionaid a mealtuinn blàths sàr theine. Ach cha robh caoimhneas fir-an-taighe aig crich le comhartachd an taobh am mach. Le aoidhealachd an fhior Ghàidheil, bha ’m bòrd air a lionadh le bhiadh do iomadh seòrsa; cruach de dh’ aran math coirce, le dhiol de dh’ uighean de chàise, im, bradan fuar, agus muilt-fheoil, agus ge be deireadh cha bu diù, botul cruinn dubh de shàr driùchd nam beann.

Air an lionadh leis an aoidheachd a fhuair iad, riarraichte le gach a cheile, agus air an sparradh ionns’ an ard spiorad sin a thogas luathghair agus cairtealan comhartail anns an inntinn, gu h-araidh ’n uair a thig iad cho obann agus cho amail mar a thachair aig an àm mu bheil sinn a labhairt, dh’ fhàs a chuideachd cho cridheil ann an ùine ghoirid, ’s gur ann a chuir iad rompa, oir bha a’ mhaduinn cheana a tighinn faisg orra, nach rachadh iad idir do leabaidh, ach gur ann a chuireadh iad seachad am beagan uairean a bha dùil aca fuireach, far a robh iad. Anns a rùn so bha iad gu sònraichte air an daingneachadh le gluasad araidh a rinn am fear a threòirich thun an taighe iad, a bha a co-fhreagradh ri faireachdainean sùnntach na h-aimsir. B’e sin gun tug e thuige fiodhal a bha’n crochadh ris a bhalla, agus a cluich nam port bu bheothaile do cheòl a dhùthchadh. Bha chùis do-chuir na aghaidh, oir chluich e le leithid do sgil, gach pong cho soilleir, ealanta, toirt lan éifeachd dha gach fonn sunntach a bha e cur an cluasan a luchd éisdeachd. Bha ’chuideachd air an lionadh leis a’ cheòl. Leum na fir air an cois, chaidh am bòrd a thogail beo mar a bha e leis na bh’ air gu aon taobh, agus ann an tiotadh bha na maighdeannan mar an ceudna air an ùrlar, ann an tiotadh eile bha iad a cuidhleadh troimh chuairtean nan ruidhlean Gaidhleach. Ni mutha ’sguir an aighear so gus an
tug grian na maidne rabhadh dhaibh le ’gathanne soluis a boisgeadh a stigh do’n t-seòmar. Le so, sguir an ceòl ’s a mhire gu grad; agus thoisich a bhuidheann air deanamh deas arson gluasad air an turas.

Chuir fear-an-taighe impidh orra fuireach ri ’m bris-thraisg; ach do bhrìgh gu robh iad air son falbh gun dail agus fiionnachd na maidne a ghlacadh cha do ghabh iad a thairgse. Bha na h-eich a bha mar an ceudna air gabhail aca gu ro mhath, air an toirt ionns’ an dorais, agus ann am beagan mhionaidean bha iad gu leir air muin nan each agus a dol a dh’ fhalbh, ’n uàir a thainig ’m fear iùil a bh’ ac’ an oidhche roimh, agus a rithist, a glacadh sreinn an eich aig Eilidh, gus a reir coltais, an gniomh ceudna chur an ceill aig an àm so; chuir so beagan maille air an gluasad, iad uile cur an aghaidh gu’n cuireadh e air dòigh sam bith a ni bu lugh de thrioblaid air fein air an son-san. Cha’n fhiosrach sinn gu de ’n treidhireas leis na chuir Eilidh a guth an aghaidh e dh’ fhalbh, oir chuir i am facal ann—ach tha e cinnteach nach robh i cho durachdach ri cach. Bha cunnuil na buidhinn air a chuir gu h-ealamh a thaobh le ’m fear iùil ’nuair a thuirt e riutha nach amaiseadh iad am feasd air an t-slighe, air feadh nan cnoc ’s nan glac, agus a bharrachd air a sin gu robh aige, co-dhiu, ri ’dhol àireamh mhiltean air a cheart rathad air a robh aca ri dhol. Cha d’ fhàg na dearbhaidhean so, gu àiradh an t-aon mu dheireadh, cothrom an a chorr a ghrath, agus dh’ imich a bhuidhinn air an turus, a am fear-iùil ’us Eilidh mar a bha iad roimhe, air thoiseach. O’n a bha nis an lath’ aca, cha robh e gu mor dheifir ged a bhiodh iad beagan astair o cheile ’s bhiodh iad am bitheantas ni b’ fhaide air thoiseach na bu gnàth leo bhith an oidhche roimh, eadhon cho fada ’s gu’m biodh iad greis a dh’ùine, air uairibh, a sealladh chaich. Cha robh làmh aig Eilidh ann a sin, ged tha. Bha companach cho ro-eòlach ’s an t-slighe agus tha e cinnteach nach bu mhiste leis a conaltradh diomhair a bhi aige ris a mhaighdinn mhaisich a bha na chuideachd. Fhuair iad, eadar a h-uile rud a bh’ ann, de chothrom gun d’ aidich gach aon dhiu an gradh a bha iad air a ghabhail dha cheile. Aig àm dhiu so, air dha-san a bhi aginn se dhi a mhor mheas a bha e air a ghabhail oirre, thuirt i ris, “Tha sinn tur aineolach air a cheile agus cha’n eil a leithid sin de sheanachas freagarrach gun a bhi gle eòlach air a cheile, ma tha e eadhon an uair sin fein. Cha ’n eil ar n-eòlas-ne ach bho ’n dé, ach gun teagamh sheall thusa de chaoimhneas anns an uine bhig sin na ghabhadh sparradh ann; agus tha mis agus mo chàirdean gu firinneach na d’ chomain. Fhathasd, tha sinn aineolach.” “Aineolach!” ars esan, ’se labhairt cho eifeasach sa ghabhadh deanamh, “Cha’n eil sinn aineolach, cha’n eil mise co-dhiu, a cùnntas gu bheil mi aineolach ortsa. Bho’n chiad shealladh a chunn aic mi dhiot bha mi eòlach ort. ’S a cheart mhionaidh sin theothaich mo chridhe riut, agus dh’ aidich mi air a spot air a robh mi gun tug thu bàrr am maise air na chunnaic mi. Gu de’n corr a burrainn ùine de dh’ eòlas a dheanamh? ciod tuilleadh a tha ri thuigsinn?” Aig an àm sin chuir glaodh o fhear de dhaoin-uaisle na buidhinn grabadh air a labhart dhealasach agus thug e gu crich, car tamuill, an comhradh a bha eatorra. Gidheadh, cha robh an glaodh so ach a mhain gus a bhi cinnteach nach rachadh iad air chall air a cheile, agus fhuair am fear-iùil an ùine ghoirid cothrom air a chuis a thoirt os-nàird a rithisd. Cha’n eil mi ’m beachd gu bheil e riatanach min-chunntas a thoirt air an seanachas—taitneach ’s mar a bhios an còmhradh le luchd-suiridh iad fhein tha e fad o bhi cho taitneach sin leis an treas pearsa. Cha chan mi ach so ma tha, gu robh gaol Eilidh air a shocrachadh gu neo-atharraichte air a fear-treòirich òg eireachdail ma’n do dhealaich iad.

Co-dhiu ’s ann gu rath na gu mi-rath a bhuilich i a’ gaol air mar so ni crioch mo naigheachd a shealltainn. An deigh a dhol thar iomadh cnoc us glac, thainig iad gu mullach cnoic far a robh sealladh fad as ac’ air Baile Bhanff, ’n uair sin chuir am fear-iùil grad stad air an each. “Eilidh,” ars’ esan “so far am feum sinn dealachadh. Cha ’n urrainn dhomh a dhol ni’s fhaide leat; ach thig e gle chruaidh orm mur a faic mi thu’n ùine ghoirid a rithisd.” “Cha’n e sin a’ s fhearr dhuit,” ars’ Eilidh, “ach o na thainig thu cho fada leinn feumaidh tu ar leantuin beagan ni’s fhaide. Feumaidh tu am baile ruigheachd, agus cothrom a thoirt dhuinn air pairt dhe’r taingealachd a shealltainn dhuit airson do mhor chaoimhneis ruinn. Bidh m’ athair ro-thoilichte d’ fhaicinn.” Thainig fiamh mhi-thoilichte air gnuis aluinn a choigrich. Chrith a bhilibh, chas a mhala gu grad mhi-ghean; ged a bha e soilleir gur ann le stri, mhùch e ge b’e air bith na faireachdainean a dh’ aobharaich an coltas goirteas inntinn so dha, agus fhreagair e an deigh tacan a bhi na thosd. “Cha teid, Eilidh, cha ghabh e deanamh. Cha’n fhaod mi—cha’n eil a chridh’ agam dol do Bhanff, ri solus latha.” “Cha ’n eil a chridh’ agad!” ars Eilidh, le ioghnadh. C’arson nach eil? Ciod no co roimh ’m bheil an t-eagal agad?” “Eagal?” fhreagair a chompanach, le seorsa de dh’ iomcheist, “Cha ’n eil eagal orm ro aghaidh aon neach air bith, arm ri arm; ach, nan rachainn do Bhanff dh’ fhaodte nach faighinn an ceartas sin. Tha feadhainn anns a bhaile tha aimhreit eadar iad féin ’s mi féin; agus bhiodh mo bheatha ’n cunnart leo. ’Se sin a bha mi ciallachadh ’n uair a thuirt mi nach fhaodainn a dhol a stigh do Bhanff. Gidheadh, cha’n e nach fhaodainn a dhol ann ni ’s mo,” ars esan, ’s e ga thogail fhéin gu làn-airde us a cur neart a ghuth le dullain leis an fhacal; “ach b’ amadanach e—bhiodh e buileach neo-ghlic. Cha ’n urra mi—cha ’n fhaod mi dhol ni ’s fhaide leath Eilidh.”

(Ri leantuinn.)

---

[300]

[Vol . 8. No. 38. p. 4]

MAC-TALLA:
Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON.

DI-HAOINE, APRIL 27, 1900.

AFRICA MU DHEAS.

Tha gach duine ’s pàisde ann am Breatunn agus ann an Canada min-eòlach a nis air ceann mu dheas Africa ’s air a’ chogadh a tha dol air aghaidh anns a’ chearna so de’n t-saoghal. Is e cogadh cruaidh, fuileachdach, duilich a tha ann, agus chaill iomadh ceannard us saighdear cumhachdachd, comasach a bheatha cheana anns an stri ’tha Breatunn a deanamh air son a h-ùghdaras féin a chumail suas, agus airson saorsa ’s fireantachd aisig air an ais do na miltean a tha tuineachadh ann an ceann mu dheas Africa ’sa tha bho cheann iomadh bliadhna fulang eucorach is mi-cheartais bho na Boeirich bhrùideil, fheineil, mhosach. Is e dùthaich anabarrach corrach a tha ann au ceann mu dheas Africa. Tha cnuic us sluichd, tha uamhan us glaic gle lionmhor, agus mar so tha comas gasda aig na Boeirich air cogadh a dheanamh bho chulthaobh nam meall us nan dùn a dheasaich nàdur fèin dhaibh. Tha fhios cinnteach aig càirdean MHIC-TALLA gu’n d’ fhuair am feachd Breatunnach buaidh mhath no dha nis, agus gu faca na Boeirich gu soilleir gu’m bi iad air an ciosnachadh gun teagamh agus gu’n teid uamhar us ana-ceartas Chrugair agus a chàirdean a thilgeadh gus an làr. ’Nuair a thòisich an cogadh, cha robh Breatunn idir deas, agus o nach robh ach beagan shaighdearan aice ann an Africa, fhuair na Boeirich an toil féin ann an tomhas mor, agus chuir iad sios feachd lionmhor, ladarna do Natal, agus do Ros Africa, da roinn a bhuineas do Bhreatunn gu direach, diongmhalta. Bha moran ann am Breatunn agus ann an Canada a’ creidsinn gu’m biodh e gle fhurasda buaidh fhaotainn thairis air na Boeirich ann an stri nan lann ’s nan gunnachan mora, ’s o’n bha’n dòchas so air feadh na rioghachd, bha monmhur làidir us coire ri ’n cluinntinn an aghaidh nan ceandardan aig nach robh sgil no comas air na Boeirich a chiosnachadh agus air ainm us onoir an fheachd Bhreatunnaich a dhion agus a chumail bho thàir us bho thàmailt. Chunnaic luchd-riaghlaidh Bhreatuinn fa dheireadh gur e cogadh oillteil a bha aca ri dheanamh an aghaidh nam Boeireach, agus le deifir us dealas iongantach chuir iad réiseamaid an deigh réiseamaid a dh’ ionnsuidh a’ chogaidh. Chuir iad am Morair Roberts, ceannard nan iomadh euchd us leòn us cliu, maille ri Citchener, an laoch meamnach a chiosnaich ar-a- mach amaideach an t-Soudain, —gu ceann mu dheas Africa, agus nochd iad cheana ann am blàr no dha gu bheil inntinn us treòir us seòltachd us innleachd fhoghainteach us ghasda aca. Ghleidh iad an comhairle doibh féin, am feadh a bha iad a deanamh deas airson fuasgladh a thabhairt do Chimberli, agus crioch a chur air feachd us cumhachd Chroinie. Shoirbhich leo gu math us gu ro-mhath. Fhuair iad ann an ùine ghearr sealbh air baile-mor Bloemfontein na Staide Shaoire a ruisg an claidheamh gun aobhar an aghaidh Bhreatunn. Tha uabhar us ùghdarras a’ chinn-shuidhe Stein an diugh air an làr, agus tha miltean ag altrum an dòchais nach tig an latha gu bràth an t-saoghail anns nach bi suaicheantas Bhreatuinn a crathadh anns an t-soirbheas anns gach ionad àrd us comhnard iosal anns an Staid Shaor Orange. Tha bho cheann ùine mhaith a nis Roberts us Citchener a rithist a gleidheadh an comhairle daibh fèin gu diongmhalta, ’s tha sinn uile feitheamh le foighidinn mhor airson an ath cheum ghaisgeil, chomasach, bhuadhmhoir a ghabhas an da cheannard ghlic us threun ud, a chum buaidhean eile fhastainn thairis air Crugair agus a Bhoeirich. Ged fhuair am feachd Breatunnach lamh an uachdar air na Boeirich ann an iomadh blàr, tha iad fathast a’ cur a’ chath gu dàna seòlta, ’s leis gach cuilbheart us feall-fholach air am bheil iad gle-eòlach, tha iad a nis agus a rithist a glacadh nan saighdearan dearga ’s a marbhadh ’s a deanamh priosanaich diu.

Tha gach duine ann an Canada aig am bheil spèis air bith do Bhreatunn, fior thaingeil gu’n do chuir sinn saighdearan bho Chanada a chum còmhnadh neo cuideachadh a dheanamh le Breatunn ann an ceann mu dheas Africa. Is maith agus is ro-mhaith da-rireadh, a fhuaradh laoich òga Chanada aig iomadh àm cheana, ’s gu sòuraichte anns an spairn uamhasaich a chuir crioch air neart ’s air ùghdarras Chroinie. Ged tha mulad trom oirnn gu’n do chaill moran de laoic àluinn ar dùthcha am beatha anns an stri, tha sinn proiseil gu’n d’ rinn iad euchdan cho gaisgeil agus cho sònruichte ’s gu bheil mar so an gniomharan treuna ’s an cruadal sgairteil air an aithris thall ’sa bhos le tlachd us moladh mor. Tha e soilleir gu leòr nach tig crioch ann an ùine ghearr air a chogadh. Feumaidh am feachd Breatunnach iomadh deuchainn eile fhulang agus iomadh spàirn chruaidh, churanta eile ndeanamh, mu’m faighear greim air Crugair agus air a bhaile mhor Pretoria, mu’n teid gach tnù us naimhdeas a chur bun os cionn anns gach aite ’s am measg gach fine far an d’ rainig na Boeirich us an cuilbheartan agus òr us cealgaireachd Chrugair. Tha da cheud mile saighdear aig Breatunn anns a’ chogadh a nis, agus is còir doibh ainm mor a chosnadh gu sgiobalta doibh féin.

CONA.

Manufacturers Life Insurance Company.

ARD-OIFIS. —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, o’n ard fhear-gnothuich,

A . G. BAILLIE, Port Hastings, C. B.

L . L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

D. L. MAC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.
Flur, Min, Coirce, Buntata, Hams , Bacon,Ti, Siucar, Brogan, Botainnean, &c ., &c .
GAN CREIC SAOR.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

AM NAM BIAN.

’S ann mu ’n am so dhe ’n bhliadhna bhios na mnathan ’s na h-igheanan ag iarraidh bhian dhe gach seorsa. Tha gach seorsa dh’ iarras iad againne.

Tha againn Cuideachd
Aodaichean Deante, Aodaichean uachdair us iochdair fhirionnach us bhoirionnach, a bharrachd air gach seorsa Bathair Tioram, nach gabh ainmeachadh an so. Thig fhein ’gan coimhead.

Matheson , Townsend. & Co. ,
Sidni, C. B.

Nova Scotia Furnishing Co., (LIMITED. )

Ard-Chairtealan air Eilean Cheap Breatunn.
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Airneis agus Brait-Urlair.

An Stoc a’s motha, am Bathar a’s fhearr, agus na Prisean a’s isle. Taghail a stigh, neo cuir a dh’ iarraidh ar pris-chlar.

dec . 8, ’99. —1yr.

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries ,Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B.

---

[301]

[Vol . 8. No. 38. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha amhuinn St. Lawrence a tilgeadh na deighe, agus an ùine ghoirid bidh i fosgailte agus bidh cothrom aig na soithichean-smuide air ruith air ais ’s air adhart gu Montreal.

Tha riaghladh na roinne a bruidhinn air drochaid a chur thairis air na Narrows Bheaga. Tha cuid an aghaidh a togail air eagal gu’n cuir i maill air ruith nan soithichean a mach ’sa stigh á Baighe Hogomah. Cosgaidh an drochaid, ma theid a togail, deich mile fichead dolair.

Tha duine fuireach an siorrachd St. John, an New Brunswick, d’an ainm Seumas Ros, a tha ceud us deich bliadhna dh’aois. Tha e fhathast gu slàn, tapaidh, agus cha’n eil ach mu thri bliadhna o’n sguir e dhe bhi deanamh a chuid fhéin de’n spealladh an àm an fheòir ’s na buana. Bha an seann laoch so coig bliadhna fichead a dh’aois nuair a chuireadh blàr Waterloo, agus tha deagh chuimhn’ aig air an àm. Aig an taghadh mu dheireadh, bhòt e cho math ri fear sam bith, agus tha làn dhùil aige bhi beò agus comasach air sin a dheanamh aig an ath thaghadh cuideachd!

Tha cuid de dhotairean ’s de luchd-sgil ag radh gu bheil feum ’san tombaca, agus cuid mhor ag radh nach eil, ach ’si bharail chumanta th’ aca uile gu bheil an tombaca tha daoine smocadh ann an cruth nacigarettesanabarrach cronail do neach sam bith a bhios ris, agus gu h-àraid do dhaoin’ òga. Tha e ’g obrachadh air an eanchainn air dhòigh ’s gu bheil neach a call a chomais smaoineachaidh us obrachaidh ann an tomhas mor. Tha moran cheannaichean agus luchd-gnothuich eile am bailtean mora nan Stàidean nach gabh ’s nach cum duin’ òg mar chléireach no mar sheirbhiseach ma tha e ris nacigarettes .

Chaidh seana bhean a mhuinntir nan Narrows Mhora, bana-Chaimbeulach, aois thri fichead bliadhna, a ghoirteachadh gu dona maduinn Di-luain s’a chaidh ’si gabhail turus air a charbad-iaruinn gu Acarsaid Chloinn Fhionghain. Le dearmad lean an carbad roimhe gus an robh e astar math seachad air a challa sin, ach an uair sin chuireadh stad air gus ise leigeil dheth, leis a chabhaig a bh’ oirre gus an carbad fhàgail, leum i dheth mu’n do stad e, agus chaidh a goirteachadh. Bha a h-aobrann air a bhristeadh agus a guala ’sa ceann air am bruthadh gu dona leis an leagadh a fhuair i.

Tha na daoine-dubha ann an Africa mu dheas anabarrach deònach air a dhol a chuideachadh an airm Bhreatunnaich an aghaidh nam Boereach, ach cha cheadaich Breatunn sin dhaibh, oir cha’n eil i air son daoine dubha chur don àraich an aghaidh dhaoine geala. A bharrachd air na Basutos agus na Zulus an Africa, tha moran de shaighdearan dubha aig Breatunn fhéin anns na h-Innsean, agus tha iad uile air bhoil gu faighinn do’n chogadh, ach cha chuirear ann iad air son an aobhair cheudna. Cha’n eil rioghachd eile air an t-saoghal a chumadh a cuid shaighdearan air ais o chogadh a chionn nach eil iad de’n aon dath craicinn ris na naimhdean.

Gheibhear litir o “C. C.” air taobh eile dhe’n phaipear so. Tha ’n t-òran mu ’m bheil e ’sgriobhadh ri fhaotainn air an taobh mu dheireadh. Tha tri rainn ann a bharrachd air na bh’ aig “Earraghael,” agus cha’n ionann do chuid de na sreathan anns na rainn eile. O’n a fhuaireadh an t-òran mar so o mhac an ùghdair cha’n eil teagamh sam bith nach eil e ceart mar a rinneadh e.

Maduinn na Sàbaid s’a chaidh, bha da iasgair air am faotainn marbh ann am bàta fhuaireadh air acair mu mhile mach air acairaid St. John, N. B. Tha e coltach gu’n do thuirt fear dhiubh a mach as a’ bhàta agus gu’n d’ fhuair a chompanach a thoirt air bòrd a rithist, ach gu robh iad le chéil air an claoidh cho mor ’s nach b’ urrainn dhaibh feuchainn ri tir a thoirt a mach, agus gu’n deach am meileachadh leis an fhuachd re na h-oidhche.

Di-haoine s’a chaidh, chaochail Miss Minnie Ghrannd, nighean do’n Urr. Uilleam Grannd, ministeir Ghrand River, ann an sgoil nam Balbh, ann a Halifacs, far an robh i o chionn dha no tri bhliadhnaichean a teagasg. Chaidh a corp a thoirt dhachaidh gu Grand River gu bhi air amhlacadh. Tha Mr. Grannd agus a bhana-chompanach air am fiosrachadh gu tric leis a bhàs; ’si so an treas neach de’n teaghlach a thugadh air falbh o chionn dha no tri bhliadhnaichean.

Bha an t-side air an t-seachdain so gle fhuar, greannach, le sileadh mor sneachda oidhche Di-màirt ’s Di-ciaduin. Tha’n deigh mhor timchioll nan cladaichean, agus ’si is coireach ris an aimsir a bhi cho ao-coltach ris an t-samhradh. Cha’n eil anns an deigh mhoir, ’sa chearna so de’n dùthaich, ach olc nach urrainn daoine leasachadh, ’s cha’n eil aca mar sin ach a bhi an dòchas gu’n tog i oirre do’n chuan mhor an ùine gheàrr ’s gu’n leig i le blàths us fallaineachd an earraich tighinn.

Tha Morair Roberts us Kitchener, mar a tha “Cona” ag radh an àit eile, a gleidheadh an comhairle dhaibh fein; cha’n eil naigheachd is fhsiach a tighinn uapa o chionn ùine mhath air ais. Cha’n fhaodar a smaoineachadh, air son sin, nach eil iad a deanamh dad. ’Se ’s dòcha gu’n cluinneas sgeul uapa an ùine ghoirid. Tha Morair Roberts le ceithir fichead mile saighdear deiseil gu falbh air an t-slighe gu Pretoria. Cha’ eil Robert, a reir coltais gle bhuidheach de Chitchener air son mar a bha e gluasad an airm; ’si a bharail gu’m b’ e bu choireach na h-uiread de shaighdearan Chanada a bhi air am marbhadh aig Paardeberg an uair a bha iad a cur a bhlàir mu dheireadh ri Cronje,

L . L. GULLIVAN,
Ceannaiche Fearainn.
Fearann us Taighean ri ’n creic anns gach cearna de Shidni.
Airgead gu thoirt seachad air riabh.
Victoria Block, So. Charlotte St.
SIDNI, - - C. B.

SYDNEY FURNITURE & MERCHANDISE STORE.

GIBHTEAN NOLLAIG ’us BLIADHN’ UIRE
ANN AN
AIRNEIS, SOITHICHEAN GLAINE, SOITHICHEAN SINA, AGUS AIREAMH SHEORSACHAN BATHAIR EILE, TAITNEACH AGUS FEUMAIL.

Stoc Ur de Ghroceries Nollaig. Taghail a Stigh Againn.

CHEAPSIDE WAREHOUSE.
C. S. JOST, Manager.SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

SYDNEY CASH STORE.

Cuim-Leintean, Iochdair, agus Deiseachan
Do na Mnathan.

Deiseil gu’n cosg,
aig
J . C. MILLS,Sidni.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153 Granville Street.

Bhuail da charbad ’na chéile aig anJunctionfaisg air Sidni Tuath, ’sa mhaduinn Di-ciaduin, agus bha an da inneal air am bristeadh gu dona. Bha fear de naconductors ,Mac Neill, air a dhroch ghoirteachadh.

Air son luach airgeid cha toirear barr airUnion Blend Tea.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B

---

[302]

[Vol . 8. No. 38. p. 6]

Ailein-Nan-Sop.

Tha corr a’s tri chiad bliadhna bho’n a bha Ailein am bithibh an t-saoghail so. Bu mhac e do Lachann Catanach triath Dhubhart ’s ceann-feadhna Chloinn-Ghilleathain: ’s bu leth-bhràthair e do dh-Eachann Mòr, am mac a bh’ aig Lachann ri nighean Mhic-Cailein. Cha ruig mi leas a chur sìos an so, an seol mi-chneasda air an do chuir Lachann Catanach bhuaithe Nic-Cailein—chitear e ’s a’ chiad leabhar de’n Ghaidheal; cha mhò tha romham dearcnachdadh no liadachadh air ana-cleachdaidhnean nan aintighearnan a bh’ann ri ’linn: foghnaidh dhomh innse gu’n do ghabh e, an déigh dealachadh ri mhnaoi, le nighinn do dh-Fhear-Threisinnis, agus gu’r h-i so bu mhàthair do dh-Ailein-nan-sop.

An eilein daingean air cùl Mhuile, is ann a fhuair Ailein-nan-sop ’àrach: is ann a bha Lachann Catanach ’s an àm ud a’ fuireach. Is e an ciad iomradh a th’ againn air Ailein, e bhi air son cionta air choir-eiginn, air a thilleadh thair creig; ach, ged a tha na creagan a tha ceithir-thiomchioll an eilein cho uamhasach cas, ’s gu’r gann a sheasas ian air iteig orra, stad esan air stac aig oir na fairge; ’s ris a’ chreig so theirear gus an là an diugh “Urraigh Ailein-nan-sop.”

Mu’n àm ud, bha ’n Airde-niar ag cur thairis le creachadairean-cuain. Thuit do shoitheach dhiubh so tighinn an là ud an rathad; agus faicear an sgioba Ailein agus e leth-mharbh air an stac, ’s thugar air bòrd e. Cha robh a chridhe aige nise dol dachaidh; agus, ’s e bh’ ann gu’n do lean e ris an t-soitheach, gus mu dheireadh an d’ fhuair e dha fhein e. Bha e ’n a shàr mharaiche ’s a’ tighinn beo air a’ chreachadaireachd; air chor ’s gu ’n robh e ’n a chulaidh eagail a’s oillte ’s an àirde-niar. An ceann-tuath na h-Eireann bhàtar cho eolach air Ailein, air ’ainm ’s air a ghnìomh, ’s ge bu choimhearsnach bun an doruis e; ’s cha b’ ann aon uair a chrom e air feudail-chorra nan Gall am mach mu Ghlaschu. Is ann le bhi creach ’s a’ losgadh mar so a thugadh “Ailein-nan-sop” air.

Cha robh fathamas aig Ailein ri caraide no ri nàmhaid. Ghabh e fàth air tighearna na Leithir ceanntighe “sliochd a’ chlaidhimh iarainn,” a charaide fhein, ’s chuir e gu bàs e, agus ghabh e fhein seilbh ’s an tigh agus ’s an fhearann. A chur a stigh air, thug Mac-Dhònuill dha eilein Ghìogha, agus fhuair e Cille-Charmaig bho Mhac-Cailein; ach bha Ailein air a shean each bàn’ —cha do leig e dh’ e a’ chreach.

Chuala e uair a bha ’n sid, gu ’n robh gamhlas no farmad-cùirte aig tighearna-Chola ris; agus ’s e bh’ ann gu ’n d’ thug e eilein Chola air. Thachair tighearna-Chola air ’s e sraidimeachd aig taobh a’ chladaich; agus gun ghuth mor, gun droch fhacal, glacar e ’s thugar air bòrd e, agus cheangail e ris an tobhta e, ’s togar na siùil do ’n Tairbeart. Bhiodh tighearna-Chola ris a’ bhàrdachd, ’n a uaireannan, agus an turus so rinn e òran do dh-Ailein—a réir a h-uile coltais a’ “Chaismeachd.” Chòrd e gu math ri Ailein, ’s anns na cuir a bh’ann, thug e a chead do thighearna Chola; ach thuirt e ris, “thoir an aire, ciod a their thu an deigh so mu m’ thimchioll-sa—tha ian beag ann an Cola tha tighinn a dh-innseadh dhòmhsa do chainnte aig do bhòrd fhein—leigidh mi as thu, ach bi ’d earalas á so suas.”

Am feasgar a bheatha, thionndaidh e a smaointean ris an ath shaoghal, ’s leig e dh’e a’ chreachadaireachd. Thug e I Chaluim-chille air ’s rinn e réit ’s a dhleasnas ris a chléir; ach b’ annsa le chuid ghillean an t-seann chèaird. Bha fear dhiubh latha ri bhiadh ’s thuit gu’n d’ thàinig aisne air de nach robh moran ri ghabhail, ’s thuirt e, “Is ann air an tigh so a thàinig an dà latha, an uair a tha na cnaimhean cho lom.” “Tuigidh fear-leughaidh leth-fhacal,” agus thuig Ailein mar a bha chùis; agus dh’ òrduich e do na ceatharnaich a bhi deas agus dol leis air tòir cobhartaich. Thog iad orra mach ri Cluaidh ’s cha bu chobhartach e gus an turus sin. B’ i so a’ chreach mu dheireadh ’s a’ chreach bu mhò a thog Ailein; ’s thug iad “Creach-na-h- aisne” mar ainm oirre.

Fhuair Ailein saoghal fada, ’s dh’ fhàg e mac a’s nighean. Chuireadh gu dìth a mhac, air son ionnsaidh a thoirt air bràthair ’athar, agus phòs a nighean Murchadh Gèarr Lochabuidhe. Dh’ éug e mu’n bhliadhna 1555, eadar sin ’s 1560, ’s chaidh a thiodhlaiceadh an cairidh Chlann-Ghilleathain, an Réilig Orain, an I Chaluim-chille, far am faicear an uaigh aige gus an là an diugh.

Bha Eireannach uair a’ bruidhinn mu mheudachd America agus ars esan, “Tha iad ag radh riumsa gu ’m faodadh tu Sasunn a chuidhleadh troimh America agus nach deanadh i uiread us làrach fhàgail; tha cuaintean uisge ann anns am faodadh tu seann Eirinn a bhàthadh; agus Alba, dh’ fhaodadh tu an dùthaich sin a thilgeil ann an cùil de dh’ America, ’s theagamh nach amaiseadh tu gu bràth tuilleadh oirre mur fairicheadh tu fàileadh an uisge-bheatha.”

Tha tri fichead duine ’sa tri de shliochd na Ban-righ beò, seachdnar chloinne, tri deug air fhichead de dh’ oghaichean, agus a tri air fhichead de dh’ iar-oghaichean.

Tha iad a’ deanamh a mach gu bheil muillein de dhaoine dall air an t-saoghal—no aon as gach ceithir cheud deug dhe’n t-sluagh.

Cheannaich Eireannach uair sia asail air féill; chaidh e mharcachd fir dhiubh agus shaodaich e càch roimhe. Mu’n d thainig e bhar muin an asail aig a dhachaidh, thòisich e air na h-ainmhidhean a chùnntas, ach cha robh ri fhaicinn ach a còig. “Feumaidh gu’n do stad am fear eile air an rathad,” arsa Pàruig. Thill e, agus chaidh e sios us suas, a feorach de gach duine thachradh ris am fac’ e asal fuadain, gus an robh am beothach bochd a bha e marcachd air a shàruchadh cho mor ’s gun do dhiùlt e dhol ceum na b fhaide, agus b’ fheudar do Phàruig tigh’n dheth. Air dha sin a dheanamh thug e ’n aire dh’ an asal, agus ars esan, “Nach mi-fhin an dearg amadan! A siubhal na dùthcha ag iarraidh an asail, agus mi fad na h-uine ’ga mharcachd!”

O’n bhliadhna 843 gus a bhliadhna 1107 bha a’ Ghaìlig air a labhairt feadh na h-Alba air fad. Bha i air a labhairt leis na Righrean agus leis an luchd àiteachaidh gu leir. Bha innleachd, agus ealain, agus litreachas na Gàidhlig air an cumail suas re an ama sin. Ach ’nuair a thàinig an ciad Alasdair gu caithir-rioghal na h-Alba anns a bhliadhna 1107, thòisich e air cur dimeas air cainnt a shinnsear, ach ged a thoisich cha b’ i a Bheurla bu mhath leis a chur ’na h-aite, oir b’ i cainnt nan Normanach (seorsa Fraingeis) a bu toigh leis, agus b’ àbhuist da a radh gu’m b’i an t-aon chànain uasal a bha anns an t-saoghal.

Anns a’ bhliadhna 1695 thug an treas Uilleam, Righ Shassuin, òrdugh airson màil Easbuigeachd Earraghaidheil agus nan Eileanan a bhi air a thional leis na saighdearan aige, a chum ’s gum bitheadh an t-airgiod aige airson Sgoilean Beurla a thogail, oir chuir e roimhe a’ Ghaidhlig a chur as gu buileach, glan. Is fada o’n uair ud ach tha a Ghailig beò fathast, agus is e dùrachd grch fior Ghaidheil nach faigh i bás gu bràth. B’ ann ri linn an Righ so thugadh an t-òrdugh air son mort Ghlinn Comhainn.

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

Are You Deaf??

All cases of DEAFNESS or HARD-HEARING are now CURABLE by our new invention: only those born deaf are incurable. HEAD NOISES CEASE IMMEDIATELY. Describe your case. Examination and advice free. You can cure yourself at home at a nominal cost. Dr. Dalton’s Aural Institute, 596 La Salle Ave., CHICAGO, ILL.

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, MART 12, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

Merchants’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—HALIFAX .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3½% ’sa bhliadha.

---

[303]

[Vol . 8. No. 38. p. 7]

Litir a Strathalba.

FHIR-DEASACHAIDH:—

Thug “Earraghael” á New Zealand dhuinn anns a MHAC-TALLA o cheann ghoirid iomradh gasda air oran a bhaird Uigeich. Tha e beagan cearn a thaobh an ughdair. Cha b’ e Calum Domhnullach a rinn idir e, ach Iain a brathair—Iain MacDhomhnuill Mhic Alasdair. Thainig Calum do Cheap Breatunm anns a bhliadhna 1840 no ’41, agus ghabh e fearann ann an Baddeck mhor ach dh’fhàg e sin ’s chaidh e do ’n Rudha Tuath (Cape North) far na dh’eug e o cheann àireamh bhiladhnaichean. Dh’fhàg e dithis mhac agus dithis nighean. Tha Tearlach, am mac a b’ òige, na chomhairliche an siorrachd Bhictoria o cheann iomadh bliadhna. Cha’n fhiosrach mi gu’n robh spiorad bardachd idir aig Calum, ach rinn Iain iomadh òran. Cha d’ thainig esan riamh do’n duthaich so. Nuair bha e òg ghabh e anns an arm, anns an Reisimeid Dhuith, ach cha do chòrd an t-saighdeireachd ris agus ann an beagan bhliadhnachan cheannaich ’athair as e. An deigh an t-arm fhagail thainig e air ais do Ghleann Uige ’s an Eilean Sgiathanach. Thug e fichead samhradh ’s a h-ochd aig iasgach an sgadain, agus a’ cur seachad gach geamhradh aig an tigh. ’S ann aig an iasgach a bha e ’nuair a rinn e n t-òran so. Chaochail e ’sa bhliadhna 1875.

Bha mise gle eòlach air Domhnull Ruadh Màrtuinn— “Bodach an t-soluis.” Chaochail e aig Beinn-a- Mhaoir no Beinn na h-Aibhne Miadhanaich. ’S e Nic Ille Mhaoil a bha pòsda aige agus thuirt cuid eigin rium gu’m b’ ise “nighean bhan Mhic-Mhaoilein,” air a bheil iomradh anns an òran. Cha robh sgoil aig Domhnull no moran eòlais air eachdraidh. Chuir am ministeir aon uair ceist air Domhnull—co cheud duine bh’air an t-saoghal? “Gu deanbh fhein a dhuine,” arsa Domhnull, “co riamh a fhuair sin a mach!” Bha mac aige a bha beagan as a rian. B’ esan cùis eagail bu mhotha bh’ agam air an t-saoghal aon uair, cha robh bocan no rud eile na uamhas cho mor leam ri Calum Màrtuinn. Ach cha robh Calum bochd ’na aobhar eagail idir cho mor ’s a bha mise an uair ud an dùil. Dh’fhalbh esan mar an ceudna. ’S e mo bheachd nach eil aon an duigh beò do ghillean Dhomhnuill Mhàrtuinn; Calum, Uilleam agus Domhnull:—

“Tha laith’ is bliadhnaidh ’s linn dol seach
S cha phill ri neach an triall.”

Thuirt “Earraghael,” agus is fhi or dha sin, gun do tharruing am bàrd dealbh cho firinneach air cleachdaidhean na ‘tim a thriall bh’ uainn’ s gu’n do mheas e na rainn ud airidh a bhi air an cumail air chuimhne. Bha ’n t òran air a sgriobhadh sios le fear do ghillean Chaluim Dhomhnullaich gu caraid àraidh a chuir an clò anns a MHAC TALLA e. Ma chi am Fear-deasachaidh iomchaidh faodaidh e thoirt dhuinn facal air an fhacal mar a bha e air a sheinn leis a bhàrd an Alba agus le teaghlach a bhraithar ann an Ceap Breatunn.

Na h-uile latha.
C. C.

Strathalba E. P. E.
An Giblean 18mh. la, 1900.

Ard ’san t-Saoghal.

Tha ’m bàta-smuide a’s àirde th’ air an t-saoghal ri fhaicinn ann an ceann a deas America. Ann am Peru tha loch ris an canar Titicaca a tha sia fichead us deich mile (130,000) troigh os cionn na fairge, agus air an loch sin tha bàta-smuìde a ghiulanas luchd coig ceud gu leth tunna. Chaidh am bàta sin a thogail ann an Dumbarton, an Albainn, a thoirt a mach gu Port Mollendo, air cladach America Deas, agus á sin a ghiùlan na phiosan suas na beanntan Andes dh’ ionnsuidh an locha, astar thri ceud us coig mile fichead, agus an sin chuireadh ’na chéile a rithist e. Bha e na obair mhor agus dhoirbh so uile dheanamh. ’Se Albannach de’n ainm Iain Wilson a bh’ air ceann a ghnothuich bho thoiseach gu deireadh.

Bha cuideachd bheag ’nan suidhe mu’n ghealbhan, ann an seòmar taigh-òsda, aon oidhche, agus dh’ éirich deasbaireachd eadar dithis dhiubh mu dheidhinn cuis na h-Eaglaise. Mu dheireadh dh’ fhas a’ chonspaid cho fuaimneach ’s gu’n do dhùisg iad cù mòr a bha ’na chadal air beulthaobh an teine. Thosich an cù ri donnalaich uamhasach a dheanamh. Air so dh’ eirich seann duine agus bhreab e an cù, ag ràdh aig an àm cheudna, “Bi samhach a bheist! cha’n ’eil thu a’ tuigsinn na cùise dad ni’s fearr na tha iad fein.”

J . S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghuis Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B.

COINNEACH ODHAR,
Am Fiosaiche.

Leabhar beag anns am bheil cunntas goirid air a bheatha agus fhiosachdan, air a sgriobhadh leis an Urr. D. B. Blair, D. D., nach maireann. A phris: aon leabhar 10c.; da leabhar dheug air $1 .00. Ri chreic aig
PUBLISHERS OF “MAC-TALLA,”
Sydney, C. B.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

Am bheil clo-bhualadh de sheorsa sam bith agad ri dheanamh? Ma tha, sgriobh dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA, ag innse ciod a tha dhith ort.

Gabhaidh am MAC-TALLA as laimh clo-bhualadh a dheanamh ann an Gailig no ann am Beurla, agus bi an obair air a deanamh cho grinn ’s cho math sa gheibh thu ann an aite sam bith.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

PUBLIC NOTICE

Shorey’s Clothing is sold by Reliable Dealers only others cannot buy it, consequently you can be sure it is as represented.

H. Shorey & Co., Montreal.

Shorey’s
All Wool Business suits
Retailed at $8 .00
Cannot be beaten.

---

[304]

[Vol . 8. No. 38. p. 8]

Oran.

LE IAIN MAC DHOMHNULL MHIE ALAISTAIR.

Dh’ eirich mise maduinn chiuin
’S gun thog sinn siuil ri garbh-chruinn,
Chunn’cas dubhradh mor is dudlachd
An dara tubh nuair dh’ fhalbh sinn.
’S gun sheid i bras le borb-thuinn chas,
’S i tighinn a mach gu gailbheach,
’S i ruith le sugh air bhar gach stuchd,
Ri togail smuid ’san fhairge.

Bu mhath bhi n uair sin ’n coire luachrach
Shuas aig airidh Uige,
Far ’m biodh na h-uain ’s na caoraich luaineach
Ruith mu ’n cuairt gu siubhlach;
Mi fhin ’s mo chruinneag ri mo ghuallinn
’S deamhais chruadhach duint’ aic,’
’S gach fear is gille ruith mu ’n cuairt
’S bhiodh Domhnull Ruadh le chu ann.

Sud an gleann is boidhche sealladh
Ann a maduinn reota,
Le caoraich gheala, dhubh is ghlasa,
Cuid dhiu tarr-fhionn, brocach,
’S bidh lair le searrach ’m bun gach beallaich
Suas ri strath nan lointean,
’Sa dh’ aindeoin gaillionn no fuachd Earraich
Cha ’n iarr mart ann crothadh.

’S iomadh caileag chuimir, ghuanach
Th’ ann ri uallach spreidhe
Le cuman ’s buarach dol an bhuaile
’S laoigh mu ’n cuairt d’ i geumnaich
B’ e ’n ceol nach b’ fhuathach leam ur nuallan
Dol a luadh na cleithe,
’S mi-fhin mu ’n cuairt duibh ’s piob ri ’m ghualainn
Cluich nan duanag eibhinn.

’S iomadh caileag bhoidheach, chuimir
Th’ ann, na suidhe air cuibhle,
Sniomh nan rolag, seinn nan luinneag—
Bidh gach iorram binn aic—
A snath is boidhche falbh bho meoirean
Cothrom comhnard sinte;
’S a falt na chuaich air chul a cluais,
’S e togta suas, is cir ann.

’S ann leam bu deonach bhi ’s a chomhlan
Maduinn bhoidheach cheitein,
Ag eisdeachd comhradh nam ban oga
Stoireannan ri cheile
Gach te toirt barr air e teil’ air bhoidhchead
Modhail eolach, speiseil,
Le cleochda gorm ’s le coileir dearg
Nuair bhiodh iad falbh do ’n Leughadh.

A chial ’s a nair! b’ e ’m biadh ’s am blaths
A bhi nur cairdeas daonnan,
Ri mire ’s manran, cridheach, gaireach,—
Be sud gnaths mo dhaoine,—
Nan tachradh te dhibh bhi ’s an atha
Oidhche mhart na h-aonar
Gun loisgte pairt oirre de ’n ghran
Le gille ban Beinn Mhaoineis.

Nuair bha mi og, mun d’ rinn mi posadh,
Bha mi gorach aotrom
Falbh gu sporsail ’measg nan og-bhan,
Sud an seol bu chaomh leam
’S an te bhiodh coir ’s a bheireadh pog dhomh
Shuidhinn stolt’ ri taobh-se,
’S o ‘n te nach fuilingeadh ball na coir dhiom
Gheibhinn dorn mu ’n aodann.

Nuair thig an geamhradh ’s am nam bainnsean
Gheibh sinn dram bho ’n Toiseachd;
Bidh nollaig chridheil aig cloinn-nighean
’S aig na gillean oga,
Bidh mnathan fein ann subhach, eibhinn
’S iad ag eubhach oran
’S bidh dram aig bodaicheann a fodar
’S ogan orra storigh.

Gheibhte sgialachdan ro bhriadha,
Aig bodaich liatha, cheanna-ghlas,
B’ iad sud na seoid ’nuair bha iad og
Gu iomairt bho feadh gharbhlach,
Gu ’m bhiodh iad tric ’s an Eaglais-Bhric
Ag iomain chruidh feadh gharbh-chrioch,
’S cha rachadh brog a chur mu ’n spoig
Gu ruigte an ceo o ’n d’ fhalbh iad.

Iain ’ic Thearlaich far do lamh,
Tha sinne cairdeil daonnan;
Tha thusa fas is mise cnamh,
’S mo cheann cho ban ri faoileig,
’S bu mhor an toileachadh do phaiste
Gheibheadh blath ri taobh thu;
’S nuair thig an geamhradh bidh tu sas
Aig nighean bhain ’Ilc Mhaoilein.

’S iomadh oidhche fhliuch is fhuar
A ghabh mi suas an t-ard-chnoc
A shealltinn air a chaileig ghuainich
Da ’n robh ghruaidh ro narach,
Olc no math le luchd ar tuaileis,
A luaidh, gus mi ga d’ fhagail,
Phos mi sin thu ’s thug mi uath’ thu,
’S bha sud cruaidh le Padruig.

Fhir a shiubhlas gu mo dhuthaich—
’Sann a Uig a dh’ fhalbh mi—
Thoir beannachd dubailte da h-ionnsuidh
Chosdas cruintean airgid,
Is can ri Seochd a th’ anns a Chuil,
An co-dhunadh mo sheanchais,
Gur barail leam gu faic mi ghnuis
Mu ’n teid an nir air Armchul.

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ’ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

BANK OF MONTREAL.
SUIDHICHTE, 1817.
Corpaichte le achd Parlamaid.

EARRAS PAIGHTE:
$12 ,000,000.00.

AIRGEAD TAIMH:
$6 ,000,000.00.

ANN AN SIDNI.
OIFIS RE UINE GHOIRID:
Oisean Sraidean Charlotte agusPrince William Henry.

Banca-Caomhnaidh.
EDWARD PITT,Fear-gnothuich.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
Alexander Bain,
Port Hawkesbury,
Nov. 27 ’99. Cape Breton.

Tha sinn direach an deigh luchd carbaid de SHLEIGHEACHAN fhaotainn, —an fheadhainn a’s fhearr a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.

Cumaidhean agus Prisean a fhreagras air na h-uile.

Taghail ’g an coimhead.

F . FALCONER & SON,
Tigh-margaidh Shleigheachan, Thruncaichean us Acuinn.
Sidni, C. B.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

GHEIBH THU
TI, SIUCAR, CANNDAIDH, BRIOSCAIDEAN, IASG, HAMS , BACON,
IASG, FEOIL AGUS MEASAN AIR AN CUR SUAS ANN AN CANAICHEAN
AIG
Aonghas D. Mac Gilleain,
Sidni C. B.
Anns an t-seann“American House.”
Nov. 3, ’99. — 6m

THIG ’GAR COIMHEAD.

Tha stoc math de THOMBACA, CIGARSagusCIGARETTESagainn, agus creicidh sinn beagan no moran riut.

BORBAIREACHD
anns a bhuth cheudna. Cuir deuchainn oirnn. Theid sinn an urras air an obair.

Z . TINGLEY.
Oct. 27, ’99. —6m.

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—1yr.

Faoighnich air son
EDDY’S

EAGLE Parlor Matches, 200s
EAGLE Parlor Matches, 100s
VICTORIA Matches 65s
LITTLE COMET Matches

An seorsa s fhearr air an t-saoghal.
Gun srad pronnaisg annta.

The E. B. EDDY CO., Ltd.
HULL, P. Q.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.