---

[305]

[Vol . 8. No. 39. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VIII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, MAY 4, 1900. No. 39.

DOMHULL DONA MAC NA BANTRAICH.

LE IAIN.

CAIB. XIV.

An là-iar-na-mhàireach o ’n a bha ’n t-sìde ciùin, briagha, agus gun choltas sam bith gu ’n atharraicheadh a ghaoth, dheònaich an sgiobair gu ’n leigeadh e le àirmeah dhe na seòladairean a dhol air tìr anns an eilean, agus greis dhe ’n latha chur seachad ann. Ged a bha uisge gu leòr aca air bòrd, bha e teannadh ri blas a ghabhail, agus o ’n a bha iad a’ dol gu tìr co dhiubh, thug iad leotha buideal no dhà gus uisge a thoirt leotha gu bòrd, na ’n tachradh uisge math riutha. Thug iad leotha gunnachan, agus fùdar is luaidhe, araon a chum sealg a dheanamh, agus a chum iad fhein a dhìon o fhiadh-bheathaichean.

Bha Domhull air thoiseach anns a’ bhàta an uair a leigeadh leis a’ chliathaich i; oir ged a bha e cho déidheil air seòladh ri fear sam bith, bha toil aige faighinn gu tìr air chor ’s gu ’m faigheadh e cothrom air a dhìol ruith is leumnaich a dheanamh. Bha e mu ’n àm ud dlùth air a bhith dà bhliadhna aig muir, agus ged a bha e ’faighinn gu tìr gu math tric an uair a bhiodh an long ann am baile-puirt, cha robh aige mar bu trice ach a bhith coiseachd còmhladh ri ’chompanaich air sràidean cruaidh a’ bhaile. Cha robh so a’ còrdadh ris idir.

Air an lath’ ud an uair a chual’ e gu ’n robh e gu faighinn gu tìr do ’n eilean, bha e anabarrach toilichte. Thionndaidh e ri ’dhlùth-chompanach—b’ e sin an seòladair a thug misneach dha gus a dhol air bòrd an oidhche ’theich e—agus thuirt e, “Gheibh mise mo dhìol ruith mu ’n d’ thig sinn air ais gu bòrd. Cha robh mi ruith air talamh lom, glas o ’n oidhche ’theich mi.”

“Cha dubhairt mi nach fhaigheadh tu barrachd ruith air na tha thu ’n dùil, a Dhomhuill,” ars’ a chompanach, Callum Ros, ’s e ’deanamh gàire. “Cha’n ’eil fhios nach ’eil daoine fiadhaich agus fiadh-bheathaichean air an eilean. Ach lean thusa mise o ’n tha gunna agus fùdar is luaidhe gu leòr agam. Fhad ’s a mhaireas fùdar is luaidhe dhomhsa cha ’n eagal dhuinn. Cha d’ innis mi riamh dhut gu ’n robh mi anabarrach cuimiseach. An uair a bha mi aig an tigh mu dheireadh tha mi cinnteach gu ’n do chosg mi cho math ri punnd fùdair a’ losgadh air comharradh. Aig astar ceud slat air falbh, chuirinn an amhach bhar botuil leis a’ pheilear. Is e mosgaid Spàinteach a th’ agam a cheannaich m’ athair o Dhomhull saighdear, agus chuala mi iad ag ràdh nach robh gunna ’s an dùthaich gu léir a chaitheadh peilear cho fada ’s cho cinnteach rithe. Cha ’n ’eil de chron agam oirre ach gu ’m bheil i tuilleadh is trom air son losgadh bhar mo làimhe leatha. Ach na ’m faighinn air sorochan i, chuimisichinn rud sam bith leatha. An geamhradh mu dheireadh a bha mi aig an taigh, thug mi iomadh geadh mòr, trom, bhar Loch-nan-Geadh leatha.”

“Cha do chuir mi srad a gunna riamh, agus o ’na tha sinn a’ dol gu tir, thoir thusa leat fudar is luaidhe gu leòr, agus bheir thu dhomhsa cothrom air mo làmh fheuchainn air losgadh air comharradh,” arsa Domhull.

“Na biodh eagal ort nach toir mise leam pailteas dhe gach nì a shaoileas mi a bhios feumail dhuinn. Tha ’n sgiobair ag ràdh gu ’m faod sinn fuireach air an eilean gu beul dubh na h-oidhche o nach ’eil coltas sam bith gu ’m bheil a’ ghaoth gu atharrachadh ann an aithghearrachd.”

An uair a bha iad a’ deanamh deiseil gu falbh gu tir, thug an sgiobair òrdugh dhaibh biadh is deoch a thoirt leotha; oir bha fhios aige mar bu chaoimhneile a bhiodh e riutha gur ann a b’ ùmhla bhiodh iad dha, agus bu togarraiche a rachadh iad an ceann na h-obrach an uair a gheibheadh iad soirbheas fàbharrach.

Chaidh dà fhear dheug dhiubh air bòrd anns a’ bhat’ fhada, agus dh’ iomair iad gu tìr ann an ùine ghoirid. Tharruinn iad am bàta a dà fhad fhein os cionn tiùrr an làin, agus choisich iad suas o ’n chladach. Bha gunnachan aig coignear no siathnar dhiubh, agus o ’n a bha dùil aca beagan seilg ’fhaotainn, shuidhich iad mu ’n do dhealaich iad ri ’chéile, gu ’m falbhadh iad ’n an trì buidhnichean, agus gu ’n gabhadh buidheann dhiubh air aghart ris a’ chladach air aon taobh dhe ’n eilean, agus buidheann eile air an taobh eile, agus gu ’n gabhadh an treas buidheann suas troimh mheadhain an eilean. Ach o nach robh buidheann seach buidheann dhe na trì deònach gabhail troimh mheadhain an eilean, b’fheudar dhoibh croinn a thilgeadh, agus b’ ann air a’ bhuidhinn anns an robh Domhull a thàinig gabhail troimh mheadhain an eilean. An uair a chunnaic an dithis eile a bh’ anns a’ bhuidhinn comhladh ri Domhull ’s ri ’chompanach gur ann orra thuit a dhol troimh mheadhain an eilean, thuirt iad nach rachadh iad mòran astair air an aghaidh; agus o ’n a bha ’m biadh ’s an deoch a bh’ aca air son an dinneir a ghabhail an uair a thigeadh iad air an ais feasgar, anns a bhàta, gu ’m b’ fhearr dhaibh fuireach faisge air làimh air eagal gu ’n éireadh dad dha.

Cha do mhi-chòrd so ri Dòmhull agus ri Callum Ros idir. O ’n a bha iad cho mòr aig a chéile, bu cho math leotha bhith ’n an ònair ri bhith ann an cuideachd dhaoine air nach robh mòran meas aca.

Ghabh iad gu sunndach air an aghart suas o ’n chladach. Bha ’choille gu math tiugh an àite ’s an àite; ach bha àiteachan ann anns nach robh ach preasarlach goirid, agus craobhan air an robh measan a’ fàs. Cha robh eòlas sam bith aig Domhull air craobhan no air measan; oir cha robh craobhan de sheòrsa sam bith a’ fàs anns an àite ’s an d’ rugadh e. Ged a bha coille nàdarra ’fàs anns an àite ’s an d’ rugadh Callum Ros, cha robh mòran eòlais aige air craobhan mheas. Dh’ aithnicheadh e craobh ùbhlan seach craobh phéirean; ach cha robh aon chuid craobh ùbhlan no craobh phéirean ri faicinn anns an eilean. Ach bha ’m pailteas de chraobhan còco a’ fàs ann. Bha cuid dhe na cnothan còco air tuiteam air an talamh, oir bha iad abuich aig an àm. Bha Callum eòlach gu leòr orra, agus an uair a bhrist e té dhiubh thug e air Domhull blas a’ chòco fheuchainn. Cha do mhì-chòrd am blas rì Domhull idir; ach thuirt e gur e fìor acras mòr a bheireadh air a’ bheag dheth ’ghabhail;

Cha deachaidh iad glé fhad air an aghaidh troimh choille an uair a thachair amhainn riutha. Cha robh doimhneachd mhòr sam bith innte ach ann an corra àite anns an robh glumagan far an robh easan. Ged a bha e furasda gu leòr dhaibh a dhol thairis oirre, smaoinich iad gu ’m bu cho math dhaibh coiseachd suas ri ’taobh, o ’n a bha e na b’ fhasa dhaibh coiseachd ri srath na h-aimhne na dhol troimh ’n choille thiugh a bha air gach làimh dhiubh. Thug iad an aire gu ’n robh iasg air an amhainn. Bha Domhull ag ràdh gur e bric a bh’ ann, ach bha Callum ag ràdh nach b’ e. Chuir Domhull roimhe gu ’m feuchadh e ri fear dhiubh a ghlacadh. An uair a chunnaic e fear no dhà dhiubh an àite tana, leum e do ’n amhainn, agus a dh’ olc no dh’ éiginn gu ’n d’ fhuair e, ghlac e aon fhear, agus bha moit gu leòr air air a shon.

Bha Callum ’g a mholadh air son cho ealanta ’s a bha e an àm a bhith glacadh an éisg. “Nam biodh fhios agad a liuthad breac math a ghlac mi air Amhuinn na Béiste, is ann a dh’ fhaodadh tu mo mholadh,” arsa Domhull. “Ach bhiodh tàbh agam: cha deanadh fear feum sam bith gun tàbh air na h-aimhnichean a th’ anns an dùthaich againne. Cha chreid mise nach ’eil na bric a bhios orra mòran na ’s glice ’s na ’s gleusda na na bric a th’ air an amhuinn so. Is minic a ghlac mi fear dhiubh le m’ làmhan an uair a rachadh an t-uisge troimh a chéile. Cha deachaibh uisge na h-aimhne so troimh a chéile idir fhad ’s a bha mi air a feadh. Cha ’n ’eil e coltach gu ’m bheil ùir no eabar sam bith innte. Cha ’n fhaca mise uisge riamh roimhe cho fìor shoilleir ris an uisge ’th’ innte.”

An uair a chuir Domhull crìoch air na briathran so, choisich iad suas air an socair fhein ri taobh na h-aimhne. Bha iad ag amharc air an iasg a bh’ anns an amhainn, agus ar leotha gur ann mar a b’ àirde a bha iad a’ dìreadh, bu mhò a bha de dh’ iasg air an amhainn. Bha so a’ cur ioghnaidh gu leòr orra an toiseach; ach mu dheireadh an uair a thug iad an aire nach robh an amhainn a’ fàs a’ bheag na b’ aimhleithne, no na b’ eudoimhne, thuirt iad á beul a chéile, gu’m feumadh gur ann á loch a bha i ’ruith. Mar a thubhairt, b’ fhìor; oir mu ’n do choisich iad ceud slat air an aghart, thàinig iad ann an sealladh an locha.

Bha ’n loch mu mhìle air fad, agus mu leth mhìle air leud, agus bha e ’n a laidhe ann an glaic a bha anabarrach briagha. Bha ’ghlaic so gu lèir còmhdaichte le coille thiugh a bha anabarrach àrd, agus o ’n a bha ’n latha ro-chiùin, agus a’ ghrian an àirde nan speur, bha aghaidh an locha cho lom ’s cho dealrach ri shiota glaine, saor o na bha na h-eòin a bha ’snàmh, agus an t-iasg a bha cluich, a’ deanamh de ghluasad air aghaidh an uisge.

Leis cho taitneach ’s a bha ’n

---

[306]

[Vol . 8. No. 39. p. 2]

sealladh a bha fa ’n comhair leotha, cha robh aca ach ceum glé shocrach gus an d’ ràinig iad beul na h-aimhne. O ’n a bha ’n latha anabarrach teith agus gun deò ghaoithe ann, bha iad nam fallus. Shuidh iad air blionaig bhòidhich aig bòrd an locha gus an anail a leigeadh. Thug Callum làmh air a’ phiob thombaca, agus o ’n bu ghnàth leis a bhith giulan cuach-theine agus spor agus ascart, cha robh e tiotadh ’g a lasadh. Bha ’shùil air na h-eòin a bha snàmh air an loch, ach o ’n a bha iad uile gu math fad o thìr, bha fhios aige nach robh e ’n comas dha aig an àm faighinn cho dlùth dhaibh ’s gu ’m faodadh e losgadh orra. “Is mòr a b’ fheairde sinn biadh, na ’n robh e againn,” ars’ esan.

“Cha ’n ’eil sin falamh idir,” arsa Domhull, “oir lìon an còcaire mo phòcaidean le brioscaidean ’s le feoil mn ’n d’ fhalbh mi. Cha robh mi deònach an gabhail; ach cha leigeadh e bhar bùird mi gus an do lìon e mo phòcaidean. Nach ann is fhearr dhuinn an t-iasg a bhruich, o ’n a theid againn air teine fhadadh? Theid mise a chruinneachadh connaidh fhad ’s a bhios tusa ’gabhail smoc.”

Gun tuilleadh a ràdh, dh’ éirich Domhull, agus glé fhaisge air làimh fhuair e ultach de bhiorain thioram. Ann an ùine ghoirid dh’ fhadaidh iad deadh theine. Sgoilt iad an t-iasg air a dhruim; oir bha deadh sgian-luthaidh am fear aca, agus ròst iad e air na biorain.

An uair a bhlais iad an t-iasg, chord e riutha anabarrach math. “Na ’n robh gràinean salainn againn air, bhiodh e glé bhlasda,” arsa Domhull.

“Nach fhad o ’n a chuala tusa, gu ’n toir am fiadh a shalann as a’ bheinn ged nach toir an t-iasg a shalann as a’ mhuir,” arsa Callum.

“Chualas an seanfhacal sin o chionn iomadh linn; ach cha b’ ann as a’ mhuir a thàinig an t-iasg idir ach as an amhainn far nach ’eil deur sàile.”

“Thòisich thu air a’ bhearradaireachd, a Dhomhuill”—

Anns an fhacal chual’ iad fuaim air an loch a thog an aire bhar a’ chòmhraidh a bh’ eatorra, agus a chuir clisgeadh orra. Sheall iad air a chéile, agus an sin sheall iad an rathad o ’n d’ thàinig am fuaim. B’ e ’m fuaim a chual’ iad, am fuaim a rinn na h-eòin an uair a dh’ éirich iad air iteig bhar an locha. Dh’ aithnich iad gu ’n do chuir ni eiginn fiamhlach fo na h-eòin; ach cha b’ urrainn daibh a thuigsinn ciod a bh’ ann. Bha ’n sùil air an loch feuch ciod a chitheadh iad, agus bha ’n cluas ri claisneachd feuch ciod a chluinneadh iad. Mu ’n do mhothaich iad do ni sam bith, chual’ iad séideil, agus ghrad thuig iad gu ’n robh creutair air choireigin a’ snàmh air an loch. An uair a chunnaic iad e, cha b’ urrainn daibh a dheanamh am mach ciod an creutair a bh’ ann; ach mar a bha e ’tighinn na bu dlùithe dhaibh—oir bha e mar gu ’m biodh e ’deanamh dìreach orra—dh’ aithnich iad nach bu duine a bh’ ann. Thug so misneach dhaibh; oir bluail e anns an inntinn aca le chéile an uair a chunnaic iad e, gu ’m faodadh gu ’n robh daoine fiadhaich air an eilean, agus gur dòcha gur e fear dhiubh a bh’ ann. An uair a bha ’n t-ainmhidh so mu dhà cheud slat o ’n àite anns an robh iad ’n an suidhe, dh’ atharraich e ’chùrsa, agus chaidh e air tìr mu thrì fichead slat an taobh thall dhiubh. O nach robh sorachan eile bu fhreagarraiche aig Callum, chuir e ’mhoscaid air gualann Dhomhuill, agus loisg e air an ainmhidh. B’e fras math garbh a bh’ aig Callum anns a’ mhosgaid, oir bha e ’n dùil gu ’m faigheadh e cothrom air losgadh air na h-eòn; agus ged a leòn e ’n t-ainmhidh cho mòr ’s gu ’n do thuit e anns a’ bhad an robh e, dh’ éirich e mu ’n d’ ràinig iad e, agus ruith e steach do ’n choille cho luath ’s ged nach rachadh srad luaidhe ann. Ruith iad ’n an dithis a steach as a dhéigh.

(Ri leantuinn.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Nouredin agus Bean na Maise.

CAIB. V.

Thainig an caraid a bha ’g eisdeachd fad na h-uine, agus a chual’ a h-uile facal a thuirt an stiubhard, a steach s’a mhionaid, agus dh’ innis e do ’n chuideachd a h-uile guth a chual’ e. “Is e bhur gnothach-se, a dhaoin’ uaisle,” ars esan, “bhur feum fhein a dheanamh dhe ’n rabhadh so. Air mo shon fhein dheth, tha mi ag aideachadh gu foillaiseach ’n ’ur lathair, gur e so an turus mu dheireach a chi Nouredin mi an taobh a staigh dhe ’dhorus.”

“Ma tha cuisean mar a tha thu ’g innseadh dhuinn,” arsa cach ’s iad a’ freagairt a beul a cheile, “cha ’n ’eil aobhar dhuinne tighinn an so na ’s mo na th’ agad fhein. Agus na dheigh so bheir sinn an aire mhath nach cuir sinn dragh sam bith air.”

Thainig Nouredin a steach anns an am; agus ged a bha e deanamh na b’ urrainn e gus a bhith cho aoidheil ri ’chairdean ’s bu ghnath leis, cha robh e an comas dha an dragh inntinn a bh’ air a chumail am falach. Thuig iad gu soilleir gu ’n robh an fhirinn anns na chual’ iad.

Cha robh e fada ’na shuidhe an uair a dh’ eirich fear dhe na cairdean ’na sheasamh, agus thuirt e, “Mo thighearna, tha mi ro dhoilich nach urrainn domh fuireach na ’s fhaide, agus air an aobhar sin tha mi ’n dochas gu ’n toir sibh mathanas dhomh a chionn a bhith cho mi-mhodhail ’s gu ’m bheil mi falbh cho trath.”

“Ciod e an gnothach cadhagach a tha ’gad thoirt air falbh cho trath?” arsa Nouredin.

“Mo thighearna, dh’ fhas mo bhean tinn an diugh, agus ann an tinneasan dhe ’n t-seorsa, mar a tha fhios agaibh, feumaidh fear an taighe a bhith aig an taigh an comhnuidh.” Rinn e beic le mor umhlachd do Nouredin, agus dh’ fhalbh e.

Beagan uine na dheigh sid dh’ fhalbh an dara fear, agus ghabh e leithsgeul eile. Dh’ fhalbh fear an deigh fir dhe ’n deichnear leis am bu ghnath a bhith aig cuirm comhladh ri Nouredin, agus dh’ fhagadh ’na onar e.

Cho luath ’s a dh’ fhalbh iad, chaidh Nouredin, agus gun fhios aige gu ’n do shuidhich iad nach tigeadh iad ’na choir tuilleadh, de sheomar Bean na Maise; agus dh’ innis e dhi a h-uile facal a thuirt an stiubhard ris. Agus bha choltas air gu ’n robh e fo mhor dhragh mu ’n chuis.

“Mo thighearna,” ars’ ise, “ceadaich dhomhsa a radh nach gabhadh tu facal dhe m’ chomhairle-sa. B’ fhearr leat gnothaichean an taighe a riaghladh ’na do dhoigh fhein, agus tha thu nis a’ faicinn mar a dh’ eirich dhut. Tha mi ’faicinn nach robh mi meallta ’nam bharail an uair a roimh-innis mi gu ’n tugadh tu mi-fhortan ort fhein air a’ cheann mu dheireadh. Ach is e an dragh a’s mo a tha orm, nach ’eil thu fhathast a’ faicinn meud a’ mhi-fhortain a thainig ort. Ge b’ e uair a ghabh mi orm fhein comhairle a thoirt ort, theireadh tu rium, ‘Biomaid subhach, agus gabhamaid ar sath de thoileachadh an t-saoghail fhad ’s a tha am fortan a’ toirt cothrom dhuinn. Math dh’ fhaoidteadh nach bi am fortan an comhnuidh cho fialaidh ruinn.’ Ach am bu choir coire a chur orm an uair a dh’ innis mi dhut, gur e sinn fhein a tha deanamh ar fortain le bhith gu glic, curamach a’ riaghladh gach ni a bhios againn? Cha ’n eisdeadh tu rium, agus b’ fheudar dhomh, an aghaidh mo thoile, leigeadh leat a dhol air aghart ’na do dhoigh fhein.”

“Feumaidh mi aideachadh,” arsa Nouredin, “gu ’n robh mi fada cearr an uair a dhiult mi do chomhairle ghlic a ghabhail. Tha e fior gu leor gu ’n do chaith mi mo chuid dhe ’n t-saoghal; ach cha ’n ’eil thu toirt fa near gu’n do chaith mi e am measg chairdean taghta air an robh eolas agam o chionn fada; agus tha mi lan chinnteach gu ’m bheil iad na ’s caoimhneile agus na ’s taingeile na gu ’n treig iad mi an uair a tha mi ’nam eiginn.”

“Mo thighearna, mur ’eil ni sam bith agad gus do chuideachadh ach taingealachd do chairdean, tha thu ann an suidheachadh gle thruagh; oir, creid mise, tha do dhochas meallta, agus aidichidh tu fhein sin dhomhsa fhathast.”

An uair a chuala Nouredin so, thuirt e, “Mo bhean ghaoil, tha barail na ’s fhearr na sin agam air taingealachd mo chairdean. Tha duil agam a dhol far am bheil iad am maireach, mu ’n tig an t-am dhaibh tighinn an so; agus chi thu gu ’n till mi dhachaidh le deadh shuim ann am laimh a bheir iad dhomh gus mo chuideachadh. Tha mi cur romham nach lean mi na ’s fhaide air an doigh a bh’ agam. Agus toisichidh mi ri marsantachd leis an airgiod a bheir iad dhomh ann an isad.”

Air an ath mhadainn chaidh Nouredin a thaghal air a dheichnear chairdean. Bha iad a’ fuireach air an aon t-sraid ris fhein. Bhuail e aig an dorus aig an fhear bu bheartaiche dhiubh. Thainig seirbhiseach a dh’ fhosgladh an doruis; ach mu ’n d’ fhosgail e e, dh’ fheoraich e co a bh’ ann.

“Abair ri do mhaighstir,” ars’ esan, “gur mise Nouredin, mac Chacain, an t-ard-chomhairleach nach maireann, agus gu ’m bheil toil agam bruidhinn ris.”

Dh’ fhosgail an seirbhiseach an dorus, agus an uair a thug e Nouredin a steach do ’n talla, chaidh e dh’ innseadh dh’ a mhaighstir gu ’n robh Nouredin toileach bruidhinn ris.

“Nouredin!” ars’ esan, agus e ’bruidhinn le guth ard, taireil a bha furasda gu leor a chluinntinn anns an talla far an robh Nouredin ’na shuidhe. “Bi falbh, agus abair ris nach ’eil mis aig an taigh. Agus ma thig e uair sam bith eile, abair na ceart bhriathran ris.”

Chuala Nouredin a h-uile facal a thubhairt e, agus bha ioghnadh anabarrach air.

An uair a thainig an seirbhiseach air ais, thuirt e ri Nouredin gu ’n robh e an duil gu ’n robh a mhaighstir a staigh, ach nach robh e ’staigh idir.

Dh’ fhalbh Nouredin am mach as an taigh agus inntinn gle mhor troimh a cheile. “Ah! nach b’ e sid an duine suarach, neo-thaingeil!” ars’ esan, “a rinn orm mar sid an deigh boideachadh gu tric an de gu ’n robh agus gu ’m bitheadh e ’na dhluth charaid dhomh.”

Chaidh e gu dorus caraid eile, ach dh’ ordaich an caraid sin d’a sheirbhiseach a radh ri Nouredin nach robh e aig an taigh. Thugadh a’ cheart fhreagairt dha aig dorus an treas caraid. A dh’ aon fhacal, cha tugadh fear seach fear dhe ’n deichnear chairdean uiread de thoileachadh dha ’s gu ’n rachadh iad thun an doruis a bhruidhinn ris.

Aig an am thoisich Nouredin ri smaointean gu dluth air mar a thachair dha, agus air cho amaideach ’s a bha e an uair a chuir e earbsa ann am briathran ’s am boidean nan cairdean mealltach a bha gach latha fad na bliadhna gu greadhnach, soghail aig an aon bhord ris, agus do ’n d’ thug e a mhnaoin gu leir. “Tha e fior gu leor” ars’ esan ris fhein, agus e ’sileadh nan deur, “gu ’m faodar duine fortanach mar a bha mise a shamh-

---

[307]

[Vol . 8. No. 39. p. 3]

lachadh ri craoibh a tha luchdaichte le measan, mu thimchioll am bi daoine ’cruinneachadh gus na measan itheadh fhad ’s a mhaireas iad; ach cho luath ’s a theirgeas na measan falbhaidh iad gu craoibh eile.”

Bha e ’cumail air fhein cho math ’s a b’ urrainn e gus an d’ rainig e dhachaidh; agus an sin, gu tursach, deurach, dh’ innis e do Bhean na Maise mar a dh’ eirich dha.

Cha bu luaithe a chunnaic Bean na Maise e na thuig i gu math nach deachaidh cuisean leis mar a bha e an duil, agus thuirt i, “Mo thighearna, nach ’eil a nis dearbhadh gu leor agad gur e an fhirinn a bha mise ag innseadh dhut?”

“Ah! mo cheist,” ars’ esan, “bha d’ fhaisneachd fior gu leor. Cha leigeadh a h-aon dhiubh orra gu’m faca iad riamh mi, agus cha tugadh iad uiread de thoileachadh dhomh ’s gu ’m bruidneadh iad rium. Co b’urrainn mi a chreidsinn gu ’m biodh daoine a bha cho fada ’nam chomain, agus air an do chaith mi mo chuid dhe ’n t-saoghal cho cruaidh chridheach rium? Tha mi air thuar a dhol as mo chiall. Agus tha eagal orm gu ’n dean mi gniomh a bheir masladh orm. Anns an eiginn anns am bheil mi cha ’n ’eil fhios agam ciod a ni mi mur toir thusa le do chomhairle ghlic cuideachadh dhomh,”

“Mo thighearna,” ars’ ise, “cha ’n eil mise faicinn gu ’m bheil doigh sam bith agad air thu fhein a chumail suas anns an àm mhi-fhortanach so, ach na seirbhisich agus an t-innsreadh a reic, agus feuchainn ri bhith beo air na gheibh thu orra, gus an cuir an Cruithfhear doigh eile ’nad rathad a bheir as an eiginn thu.”

Cha robh Nouredin deonach an doigh so a ghabhail; ach ciod a b’ urrainn e dheanamh anns an eiginn chruaidh anns an robh e? Reic e na seirbhisich an toiseach; oir cha robh aon chuid feum aige orra, agus cha mho a bha doigh aige air am beathachadh. Chum an t-airgiod a fhuair e air an son suas e car uine; agus an uair a theirig an t airgiod, thug e ordugh an t-innsreadh math, luchmhor a bh’ aige ’thoirt do ’n mhargadh far an do reiceadh e air leith prise. Chum na fhuair e air son an innsridh suas greis mhath e; agus mu dheireadh an uair a bha e lom, falamh, agus gun doigh sam bith aige air bonn airgid fhaotainn, thoisich e gu bronach ri deanamh a ghearain ri Bean na Maise.

(Ri leantuinn.)

Buinidh a chathair a’s fiachaile th’ air an t-saoghal an diugh do’n Phàp. Tha a’ chathair air a deanamh air airgead, agus is fhiach i da fhichead mile dolair. Chuireadh an chathair so g’a ionnsuidh mar ghibht le bancair beairteach a mhuinntir nan Stàitean.

NA SPUINNEADAIREAN.

(Air a leantuinn.)

Bha nis grabadh air a chuir air an seanachas air a chuid eile de’n bhuidhinn a thighinn. Air cluinntinn dhaibhsean gu robh ’m fear-iùil a nis a brath ’m fagail dh’ ath labhair iad ach beag na briathran anns na labhair Eilidh ris ’ga chuireadh. Ach cha b’ ann ’s an dòigh cheudna fhreagair e iadsan agus a fhreagair e ise. Thuirt e riuthsan gu robh gnothach àraidh aige ri fhreasdal an aite eile, agus gu ’m feumadh iad deallachadh far an robh iad. Ach gheall e, ach ’s ann mar neach aig nach robh fior dhùil a choimhlionadh, gun taghaladh e ac’ a chiad uair a bhiodh e ’m Banff. “O’n nach teid thu maille ruinn ma ta,” ars fear do na daoin’ -uaisle, “innis dhuinn air a chuid is lugha co e aig a bheil sinn cho mor ann am fiachan airson a chaoimhneis gun àireamh a nochd thu dhuinn. Dean de dh’ fhàbhar ruinn t’ ainm innse ma ’se do thoil e.” “M’ainm!” ars ’m fear-iùil, le gaire, “cha ’n fhiù e. Aithnichidh sibh mi ge b’e c’uine na c’àit an amais sinn a rithisd ’s docha, ’s ni sin an gnothach. Le so a labhairt, rinn e crathadh làmh ris gach aon dhiubh agus dh’ imich e air falbh leis a cheart cheum shunndaich leis an d’ thainig e thuca ’n oidhche roimhe sin, us bha e thiotadh as an t-sealladh. Cha bhitheadh e soirbh a radh le cinnt, gu de bharail a bh’ aig a chuideachd’ air an duine bhlàth-chridheach neònach a bha nis air am fàgail. Bha thrusgan a ghniomh, agus oilean a dearbhadh gu robh e fad os cionn a chumantais. Bha ’chuideachda gu aon-inntinneach ag radh gu ’m bu duine uasal, ionnsaichte agus talainteach e. Ach thug gach aon dhiu an aire nach deachaidh, aon chuid, ainm, a dhreuchd na àite-còmhnuidh a labhairt re na h-ùine bha iad ’na chuideachda. Cha tug a h-aon dhiu, gu so, os-near a chuid àiridh so do’n chùis. Gach aon ac’ a nis, a’ fairid dhe ’n aon eile, le ioghnadh, na thuig iad ni air bith a bheireadh solus air a ghnothuch; ach b’e freagairt uile nach do thuig. Agus rud a b’ anabarraich buileach, o’n thug iad a nis an aire, cha deach’ ainm a labhairt aon uair fein le fear-an-taighe far na chuir iad seachad an oidhche. Am measg a rannsaichidh so thug e gu ’n cuimhne mar a dhiult e ainm innse an am deallachadh. Thainig iad gu co-dhunadh gu’m bu ghnothach tur iongantach a bh’ ann; ach o nach robh e na ’n comas solus air bith a chur air, leig iad seachad e. Cia air bith ciod an drùghadh a rinn gach teagamh us amharus a bha a nis air a ghluasad an inntinn gach aon de ’n bhuidhinn ma thimchioll an fear-iùil air inntinn Eilidh, tha e an fhiosrach oirnn; ach ’se ar barail gu robh a breithneachadh air a chùis cala-dhireach an aghaidh mar a bha inntinn a chuid eile de’n bhuidhinn. Na beachdse cha robh co-cheangal air bith aig na nithean doilleir so ri dad a bha neo-fhàbharach do chliù an duin’ -uasail. Bha i ’faicinn, gun teagamh, gu robh nith-eigin ’ga chumail an cleith leis; ach cha d’ thainig e aon uair ’n a h-inntinn gu’m b’ ann ag eiridh o ghnothach eas-uramach air bith a bha so. Aig cho mor ’sa bha i ma dheighinn, bha i deanamh dheth nach gabhadh ni cearr a bhi fuaighte ri fear cho caoimhneil blàthchridheach ’na ghiùlan, agus cho eireachdail na phearsa ’s na chruth. Bha ’cridhe féin gun gho gun cheilg agus b’e a lan-bheachd gu robh esan, a d’ aindeoin gach diomharachd a bha timchioll air, anns an dòigh cheudna. Bha chuideachd a nis a teannadh dlùth ri ceann na slighe, agus ann an ùine gle bheag bha iad aig an dachaidh.

Ma leigeas sinn a nis seachad de dh’ ùine mu thuaiream mios, agus ma choimheadas sinn ’n sin, ann an g[ ? ]nanaich feasgar àraid air caol-shraid dhiomhair, aig astar ni ’s lugha na cairteal a mhile fo dhachaidh Eilidh Mhàrtuinn, dluth do bhaile Bhanff, chi sinn, a sraidimeachd ann a sin da urra aig fior chonnaltradh diomhair. Ma theid sinn ni ’s faisge orra, tuigadh sinn gur leannainn iad; chi sinn gur i Eilidh Mhàrtuinn agus a leannan diomhair a th’ ann; agus ’se so an coigibh na ’n siathamh feasgar air an d’ rinn iad coinneamh anns an àite cheudna o’n a dhealaich iad anns an àm roimh-aimichte. “Ciod ’s ciall do’n diomhaireachd so a Sheumais?” —oir fhuair i mach an urrad so de ainm—dh’fhaodte Eilidh a chluinntinn ag radh ri leannan aig an àm so, ’s i coimhead gu deothasach ’na aodann, “Ciod is ciall do’n ghnothach do thuigsinneach so? C’arson nach tig ’s nach falbh thu ach fo sgleò na h-oidhche? Ciod is reusan gu bheil thu le leithid do chùram a seachnadh gnùis duine fhaicinn? agus carson gu sonraichte tha thu daonnan cho cùramach air t-armachadh? O, nis a Sheumais, earb asam, agus innis dhomh an t-iomlan. Thoir am bruaillean so bharr m’ inntinn. Innis dhomh aobhar nan nithean so. Tha thu deanamh cearr orm le ’bhi ceiltinn; tha e sealltainn gu ’m bheil thu cur teagamh na mo threibhdhireachd—tha e sealltainn gu ’m bheil thu ’m beachd nach airidh mi air earbsa.” “Gun cuirinnsa teagamh ’na d’ threibhdhireachdsa, Eilidh! na an-earbsa urad!” ars esan. Bu luaithe chuirinn teagamh ann gu’n eireadh a ghrian a chaidh fodha na nach b’ airidh thusa air earbsa, ’ghaoil; ach cha ’n urra mi, cha’n fhaod mi ’m fiosrachadh a tha thu sireadh a thoirt dhuit; oir le sin a dheanamh bha mi gad chall gu bràth; agus cuimhnich fhein ciod a ghabhainn us a leithid sin do phian a thoirt orm féin? “Bi riaraichte, Eilidh, aig an àm co-dhiù, le dearbhadh mo ghaoil dhuit cho neo-airidh ’s gu bheil mi, gaol cho neo-chealgach ’s a ghluais riamh ann an cridhe duine.” “Tha mi cinnteach as a sin, a Sheumais, cha do chuir mi teagamh riamh ann,” ars Eilidh ’s na deòir a sileadh gu frasach o sùilean, ’s i leigeadh taic’ ciun air a ghuallainn; “agus cha chuir mi impidh ort ni ’s fhaide airson am fiosrachadh a bha dhith orm o’n a tha e’n aghadh d’ inntinn innse. Bidh mi riaraichte, aig an àm, mar tha thu ag radh le earbs’ as d’ fhirinn, agus an còrr fhàgail gu àm is freagarraiche agus uair is sòlasaich.” “Uair is sòlasaich, Eilidh,” ars a companach, le seòrsa do shearbh aoidh. “Mo chreach, cha’n ’eil uair is sòlasaiche na so an gealltainn dhomhsa. Ach ’s leoir am feobhas so féin;” agus ghabh e, le guth iosal ach anabarrach binn, rann de dh’ òran,

“Ged is ainmeil beartas nan Innsean,
Ged a gheibhinn coir dhomh fhin air—
Bheirinn bhuam e le toilinntinn,
Arson aon uair de d’ chomhradh diomhair.”

“Malairt gle bhochd, a Sheumais,” ars Eilidh us aoidh ghàire oirre ’s ruthadh a tighinn ’na h-aodann. ’S bard math thu, ach ar leam nach deanadh tu ach ceannaiche bochd.”

“Faodaidh sin a bhith, Eilidh,” ars’ a companach, “gidheadh, bhithinn gle riaraichte le m’ bhargan.” Aig a cheart am so chual iad fuaim am measg phreasan a bha fagus do’n àite ’san robh iad nan seasamh. Ghrad spion an coigreach a chlaidheamh as an truail, us e dùrdail aig an am chiadna. “Ha! tha iad air mo luirg? Ach bidh ceannach ac’ air! cha bhi e saor dhaibh mis a ghlacadh!” Bha ’n claidheamh deiseil aige ’s e feitheamh ris an ath fhuaim a chluinntinn; ach cha do chual’ e ’n còrr; agus chaidh, mar sin geilt leannan an darna taobh, agus thòisich iad ri dian-chòmhradh a rithisd. Aig ceann “uair ghoirid” dhealaich na leannain, agus sin gus gun choinneachadh ri’m beò tuilleadh, mi-fhortan ris nach robh dad de dhuil aca; oir bha gealladh sòlaimte air a thoirt leis an dithis gun deanadh iad coinneamh aig an aon àm agus anns an aon àite seachdain o’n oidhch’ ud.

’S dualach gur riarachadh air inntinn a leughadair, a thaobh a leannain annasaich aig Eilidh Mhartuinn, ma leanas sinn a cheuman an deigh dha dealachadh rithe mar a dh’ainmich mi. ’S co math dhuinn anns a chiad àite thoirt fainear do leughadair nach robh na ceilidhean aig an duine so air seòl ’sam bith soirbh an comhlionadh. Bha aige ri dhol thar beinn us sliabh còrr agus fichead mile dh’ astar; ach bha e luath laidir, agus cho clis ri fear do dh’ fhéigh nam beann us cha robh an gniomh ’na ni cudtromach leis a dheanamh. Ma leanas sinn e ma ta mar a thuirt mi air an oidhche so, gheibh sinn e dol thairis air an astar mar a dh’ ainmich sinn agus air deireadh a ruigheachd gleann cumhang

(Air a leantuinn air taobh 310.)

---

[308]

[Vol . 8. No. 39. p. 4]

MAC-TALLA:
Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON.

DI-HAOINE, MAY 4, 1900.

AN COGADH.

Tha aobhar sonruichte aig paipearan naigheachd an t-saoghail a bhi taingeil gu bheil cogadh mor agus iongantach a’ dol air agaidh ann an ceann mu dheas Africa. Tha, air feadh an t-saoghail gu leir, iarrtus làidir, gach latha, air eòlas fhaotainn agus air fios pongail mu dheibhinn na comhstri tha na Breatunnaich le gaisge fearail agus le feachd lionmhor a deanamh an aghaidh nam Boeireach ann an Africa. Tha MAC-TALLA an dràsda ’sa rithist a’ tabhairt iomraidh air a chogadh so. Tha na Gàìdheil a tha ’leughadh gach eachdraidh a tha tighinn bho dhùthaich a chogaidh fior measail air na réiseamaidean Gàidhealach, mar is cubhaidh daibh a bhi. Is ann le doilgheas, nach falbh seachad ann an ùine ghearr, a tha na Gàidheil ann an Canada ’s ann an ionadan eile, ’gabhail beachd air na gaisgich fhoghainteach ghasda, threunmhor, a bha air an sgabadh sios mar a sgabas am buanaiche ’n t-arbhar ann an làithean an fhogharaidh. Bha meas da rireadh mor aig na h-Albannaich air a’ cheannard Wachoupe, a chaill a bheatha dluth air an amhainn mhosaich iomraiteach Mhorro. Bha e air ceann nan Gàidheal, agus bha gràdh aig gach saighdear air. Rinn cuid-eiginn mearachd eagalach, agus thainig leis a mhearachd narach so call bhàsmhor air na réisimeidean Gàidhealach a a ghleachd iomadh blàr agus a thug iomadh iomadh buaidh roimhe ann an stri chruaidh mar lann air machair us faiche ’n àir. Tha e nis cho soilleir ri solus an latha, gu feum doigh ùr a bhi ’na dheigh so air a chleachduinn ann an ionnsachadh a thabhairt do na saighdearan dearga. Ged nach d’ fhuair na Boeirich foghlum air bith ann an innleachd a chogaidh, tha iad anabarrach tapaidh, agus theid aca, cosmhuil ri gillean-mirean, air dol gu luath, luath bho aon àite gu cnoc no glaic eile, far am faigh iad cothrom air feachd Bhreatuinn a mhilleadh agus a ghlacadh. Cha ’n ann le toileachas air bith a tha sinn a cluinntinn gu deachaidh tri no ceithir no coig ceud saighdear Breatunnach a thoirt mar phriosanaich gu Pretoria, no baile mor nan Boereach. Is olc an naigheachd gu bheil tri fichead mile saighdear dearg aig Bloemfontein, agus gu deachaidh mile saighdear Breatunnach, ma dh’ fhaoidte, threorachadh air falbh nam priosanaich fo chumhachd us smachd nam Boeireach gu Pretoria. Bithidh iomadh Gàidheal, cosmhuil rium féin, a foighneachd le feirg, beag no mor, “Ciod a’ bha ’m Morair Roberts, agus a cheannardan lionmhor agus a thri fichead mile saighdear a’ deanamh an uair a leig iad do na Boeirich mar fhichead mile do Bhloemfontein, far am bheil Roberts agus fheachd a tuineachadh bho cheann se seachduinean, ruith air falbh le mile saighdear Breatunnach mar phriosanaich?

Rinn na gaisgich chumhachdach fhoghluimte aig tùs a chogaidh, mearachd anabarrach, do bhrigh gu do chuir iad coisridh, no saighdearan coise, ’s nach do chuir iad eachraidh gu leòir, a dh’ ionnsuidh a chogaidh. Is e eachraidh air am bheil feum anabarrach ann an cogadh an aghaidh nam Boeireach, anns an tir chnapaich, shlochdach, chnocach, shruthach, ghlacach ud. Tha eich làidir, ghasda tighinn a nis gu ceann mu dheas Africa bho gach cearna dhe’n t-saoghal. Tha miltean de eich chruadalach làidir a’ ruigheachd tir a chogaidh gach seachduin a nis. Tha iomradh anns gach àite gu bheil am Morair Roberts, agus na saighdearan lionmhor (oir tha còrr us da cheud mile saighdear Breatunnach an diugh ann an ceann mu dheas Africa, agus cha ’n eil ’nam measg saighdearan a’s modha treòir, us aghartais, us sgil no na saighdearan Canadianach), a’ dol air ball a dheanamh oidheirp dhuineil eile air na Boeirich a chiosnachadh, agus air crioch a chur air aramach us aimhreit nan daoine ceannairceach ann an Africa mu Dheas.

Is e an t-òr dearg a thionndaidh ceann Chrugair agus a chompanaich. Tha iad a faicinn cheana, mur ’eil iad gu tur dall agus aineolach, gu b’e latha duaichni, muladach a bha anns an latha ud a thòisich air òr us maoin a thabhairt ann am pailteas d’ a féin agus do na luchd-comhairle aineolach a bhuineadh da. Theid e féin agus òr agus a chompanaich a chur gu buileach as an àite; cha bhi cumhachd no iomradh orra. Tha Leids (Leyds) aon de na companaich d’ an d’ thug e moran òir, anns an Roinn-Eòrpa deanamh gach oidheirp a’s urraìnn da air an Fhraing agus dùthchannan eile chur an aghaidh Bhreatuinn. Tha na h-amadain thruagha tha cumail paipearan naigheachd anns an Fhraing agus anns a’ Ghearmailt, agus anns an Olaint, a’ gabhail cuibhrinn làidir de mhaoin Leids, agus a sgriobhadh nithean narach, salach, sgainnealach mu dheibhinn Bhreatuinn agus na Ban-righ aosmhor, àluinn, gheamnuidh, ghlic, eireachdail, chaoimhneil a tha rioghachadh tri fichead agus tri bliadhna thairis air rioghachd farsuing, beartach agus oidheirc Bhreatuinn. Loisg amadan air Prionnsa Uallaidh ann am baile mor na h-Olaint. Tha gach duine ro-thoilichte nach deachaidh am Prionnsa gasda, measail a mharbhadh. Cha d’ fhuair e leòn air bith. Tha Breatunn gu leir a’ faicinn gu soilleir gu bheil naimhdeas eagalach air fhadadh suas le òr Chrugair agus Leids ann am mor-roinn na h-Eòrpa an aghaidh Bhreatuinn agus a teaghlaich rioghail. Tha dòchas mor agam nach teid am Prionnsa measail idir gu coinneamh iomraiteach nam Frangach, oir cha bhitheadh a bheatha tearuinte am measg nan daoine ’tha ’gabhailòir Chrugair airson amaideachd agus thù ’s fearg a sgriobadh ’n am paipearan-naigheachd baoghalta bochd. Innsidh MAC-TALLA mar tha e ruigheachd righrean us luchd-riaghlaidh na h-Eòrpa. Is coir daibh uile iad a chumail an teanga, ’sa bhi modhail, do bhrigh gu bheil comas gu leòr aig Breatunn air na h-uile mac màthar aca sgiùrsadh gu maith agus gu ro-mhaith.

CONA.

Tha sinn an dochas gu ’n dean an luchd-gabhail an dichioll air paigheadh a’ phaipeir a chur air adhart gun dàil. Tha moran againn ri phaigheadh a mach, agus cha’n eil doigh againn air sin a dheanamh mur bi e tigh’n a stigh.

BANK OF MONTREAL.
SUIDHICHTE, 1817.
Corpaichte le achd Parlamaid.

EARRAS PAIGHTE:
$12 ,000,000.00.

AIRGEAD TAIMH:
$6 ,000,000.00.

ANN AN SIDNI.
OIFIS RE UINE GHOIRID:
Oisean Sraidean Charlotte agusPrince William Henry.

Banca-Caomhnaidh.
EDWARD PITT,Fear-gnothuich.

AM NAM BIAN.

’S ann mu ’n am so dhe ’n bhliadhna bhios na mnathan ’s na h-igheanan ag iarraidh bhian dhe gach seorsa. Tha gach seorsa dh’ iarras iad againne.

Tha againn Cuideachd
Aodaichean Deante, Aodaichean uachdair us iochdair fhirionnach us bhoirionnach, a bharrachd air gach seorsa Bathair Tioram, nach gabh ainmeachadh an so. Thig fhein ’gan coimhead.

Matheson , Townsend. & Co. ,
Sidni, C. B.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B.

STOR ADAN.

Sin an t-aite dh’ an coir dhut a dhol ’nuair a tha thu ’g iarraidh ad no currachd ur, saor agus fasanta. Tha sinn a’ sealltainn gach seorsa, a fhreagras air daoine, mnathan, gillean agus nigheanan. Thig ’g am faicinn. Cha chosg e sion dhut sin a dheanamh.

H . H. MAGEE.
Ross Block, So. Charlotte St., SYDNEY.
May 3, ’00—1 yr.

---

[309]

[Vol . 8. No. 39. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Dh’fhàg a’ Bhan-righ Bail-a- cliath Dior-daoin s’a chaidh agus rainig i Windsor Di-haoine. Tha i anabarrach buidheach dhe ’turus do dh’Eirin.

Tha comhairle na siorrachd cruinn o Di-mairt s’a chaidh. Cuiridh iad crioch air na tha fa’n comhair an diugh no ’m maireach, agus bidh iad a sgaoileadh gu toiseach na h-ath bhliadhna.

Chaochail Diùc Earraghaidheal air a’ cheathramh latha fichead de dh’ April, aig aois tri fichead bliadhna ’sa seachd. Bha e ’na dhuine tapaidh, aig an robh làmh ann an riaghladh na rioghachd uair us uair. Bha e ’na bhall de thigh nam Morairean o’n bhliadhna 1847. Tha a mhac, Marcus Lathuirn, a tha aig an àm so ’na bhall de thigh nan Cumantach, gu bhi ’na Dhiùc ’na àite.

Tha an t-im anabarrach daor an so aig an àm, an seòrsa ’s fhearr a creic air bho thri gu ochd sentichean fichead am pùnnd. Ann an Glace Bay, thatar ’ga chreic air deach sentichean fichead—pris air nach cualas ach gann riamh iomradh anns an dùthaich so. Ach cha’n eil teagamh nach bi e a’ fàs pailt an ùine ghoirid, agus an uair sin tuitidh a’ phris.

Tha da eilean bheag anns na h-Innsean an Iar—St. Thomns agus St. Croix—a bhuineas do rioghachd Denmark. Tha na Stàiden deonach an ceannach, agus tha Denmark, a reir coltais, deònach an creic, oir tha iad fad air falbh uaipe, agus ro-chosdail chi. Ach cha’n eil muinntir nan eileanan fhèin idir toileach an iomlaid a bhi air a deanamh; tha iad air son fuireach fo bhratach an dùthcha, agus cha’n eil iad air son a bhi air an creic ri dùthaich eile.

Tha an t-Urr. Uilleam A Moireastan, a fhuair cead searmonachaidh bho cklèir Bhoston air a’ mhios s’a chaidh, an deigh gairm fhaotainn à Graniteville, Vermont, agus tha e ri bhi air a phòsadh ris an eaglais an sin air a choigeamh latha deug dhe’n mhios so. Tha Mr. Moireastan a mhuinntir an eilean so, agus tha moran timchioll so eòlach air. Is e coithional Gàidhealach a tha e faotainn, anns am bi aige ri Gàilig a shearmonachadh na h-uile Sàbaid.

Tha sgeul neònach a tighinn a Michigan mu thuathanach a tha fuireach ann an àite ris an canar Kalamazoo. Bha e aon latha o chionn ghoirid am mach aig ’obair ’nuair a thainig sgaoth fhitheach ’sa thug iad an sàs ann. Thainig daoin’ eile ’ga chuideachadh, agus an deigh ochd air fhichead dhe na h-eòn dhubha ’mharbhadh, fhuair iad càch fhuadach air falbh o’n duine bhochd a theabadh ithe beò leotha.

Tha sgoilean a bhaile air an domhlachadh gu mor o thoiseach na bliadhna so. Thatar a nise bruidhinn air tigh-sgoil’ ùr a chur suas anns am bi farsuingeachd gu leòr air son na tha de chloinn ’sa bhaile. Tha triuir de luchd-teagaisg ùr ri bhi air am fasdadh toiseach an fhoghair, agus tha iadsan a tha teagasg cheana dol a dh’fhaotainn barrach tuarasdail. Tha mile dolair ri bhi air a chosg a’ càradh tigh na h-ard-sgoil, agus coig ceud deug dolair air son an taighe-sgoile tha faisg air a’ Phier a mheudachadh.

Tha tuathanaich Mhanitoba faisg air bhi ullamh de chur a chrithneachd. Tha an t-side gle bhriagha, agus tha ’n aimsir nas tràithe na bha i anns an rionn sin o chionn iomadh bliadhna.

Dhe’n cheud reiseamaid a chuir Canada do dh’Africa Deas, faisg air aona ceud deug duine, cha’n eil a nise comasach air airm a ghiùlan ach seachd ceud ’sa coig deug. Mharbhadh da fhichead, chaochcil cuid le tinneas, agus tha càch nan laidhe tinn, cuid air an leòn agus cuid air an claoidh leis gach cruadal troimh ’n deachaidh iad.

Thathas a nis air fhaotainn a mach gu bheil moran de bhoirionnaich anns an arm Bhoerach, air an éideadh ann an deiseachan fhirionnach, a giùlan arm, agus a cogadh cho math ri cach. Tha e air a radh, gu dearbh, gu’m b’ iad gu tric a bha ris na gniomharan a b’fhuileachdaiche ’sa b’an-iochdmhoire bha air an deanamh leis na saighdearan Boereach o’n thòisich an cogadh.

Thugadh ruith mhillidh air sinagog nan Iudhach ann an Ottawa Di-donaich na Càisge. Bha coignear ghillean air an glacadh ’s air am feuchainn air a shon. Fhuaireadh ciontach iad, agus chuireadh umhladh orra—leth-cheud dolair air gach fear; mur pàigh iad sin gheibh iad sia miosan dhe’n phriosan. ’Se ’s docha nach cuir iad an còrr dragh air na h-Iudhaich no air an tigh-aoraidh.

Chaid an soitheach Favourite a bha air a turus gu Sidni, air tir aig Tracadie, mu fhichead mile bho Antigonish Di-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh. Dh’fhàg i Georgetown, P. E. I., le luchd coirce ’s buntàta, Di-màirt, agus mu’n d’rainig i cladach Nobha Scotia dh’fhàs i ao-dionach; cha’n obraicheadh na pioban-taomaidh, agus b’ fheudar do’n sgioba a fàgail. Bha aon duine deug air bòrd; fhuair iad uile as le’m beatha. An deigh a fàgail chaidh i ’na mirean air a chladach, agus chailleadh an luchd gu h-iomlan.

Bha teinne mor ann am baile Hull a sheachdain gus an dè; bha a chuid bu mhotha ’sa b’fhearr dhe’n bhaile air a sguabadh air falbh gu buileach, a’ fágail da mhile dheug sluaigh gun dachaidh. Tha an call air a mheas aig coig muillein deug dolair; am measg nan togalachan eile chaidh a losgadh, bha muillnean-paipear Eddy, na muillnean a’s motha dhe’n t-seorsa bha ’n Canada. Tha Hull ann an roinn Chuebec, direach mu choinneamh Ottawa, air an taobh eile dhe’n amhuinn. Tha ’n sluagh a chaill an dachaidhean gle fheumach air cuideachadh, agus tha moran de bhailtean na dùthcha an deigh suimeannan airgid a chur cruinn air an son cheana.

L . L. GULLIVAN,
Ceannaiche Fearainn.
Fearann us Taighean ri ’n creic anns gach cearna de Shidni.
Airgead gu thoirt seachad air riabh.
Victoria Block, So. Charlotte St.
SIDNI, - - C. B.

SYDNEY FURNITURE & MERCHANDISE STORE.

GIBHTEAN NOLLAIG ’us BLIADHN’ UIRE
ANN AN
AIRNEIS, SOITHICHEAN GLAINE, SOITHICHEAN SINA, AGUS AIREAMH SHEORSACHAN BATHAIR EILE, TAITNEACH AGUS FEUMAIL.

Stoc Ur de Ghroceries Nollaig. Taghail a Stigh Againn.

CHEAPSIDE WAREHOUSE.
C. S. JOST, Manager.SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

SYDNEY CASH STORE.

Cuim-Leintean, Iochdair, agus Deiseachan
Do na Mnathan.

Deiseil gu’n cosg,
aig
J . C. MILLS,Sidni.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153 Granville Street.

Tha comhairle na siorrachd a’ dol a chur naScott Actair obair air an t-samhradh so. Tha an duine aig am bi a chùis an làimh ri bhi air a shonrachadh am màireach. Tha e gle iomchuidh do uaislean na comhairle sin a dheanamh, bhiodh e nàrach cùisean a leigeil air adhart mar a tha iad aig an àm so.

A. J. G. MacEACHUINN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, C. B

---

[310]

[Vol . 8. No. 39. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 307.)

no glamhus, fada suas anns na cnoic, agus gun doigh air faighinn a stigh ann ach air aon slighe, agus sin féin cho doirbh ’s nach b’ urrainn duine ach neach a bha eòlach an gnothach a dheanamh air faighinn ann. Bha e soilleir gu robh am fear a tha sinn a leanailt aig an àm so min eòlach ’s an t-slighe. Sthreup e suas an daingneach a chuir nàdur a dhunadh a ghlamhuis, le ceum luath ach cinnteach; ’n uair fhuair e air mullach a chnapstarra so, agus mu’n do theann e ri teirneadh an taoibh eile dheth, thug e fideag ibhri á luib a bhreacain agus rinn e fead ghoirid leatha. Na ’n do chum e air adhart gun a rabhadh so a thoirt seachad bha bheatha ’n geall na b’ fhiach i; oir bha fear-faire le ghuna làn am falach anns na preasan, deis airson grad losgadh air neach air bith a thigeadh air an t-shlighe ’s nach tugadh sanais gu’m bu chairid e. Air dha ’n fhideag a sheinn, chum an duine ma bheil sinn a bruidhinn, gun feitheamh ri freagairt oir cha robh freagairt riatanach, air leum sios do’n ghlamhus, a leum bha sgor gu sgor mar ghabhar air a ruagadh, agus a bheatha gu tric an earbsa ri làn a dhuirn do phreasan, a bha fàs a mach eadar na creagan, ris am biodh e ’n dràsda ’s a rithisd ga chrochadh fein mar a bha e ’dol sios gu grunnd an t-sluic. ’Nuair a fhuair e gu grunnd an t-sluic chum e air gus an d’rainig e a mhiadhoin agus dhirich e suas ri taobh na glaic gu tom dlùth do phreasan a bha fàs ann. A ruigheachd so, chuir e na geugan an nunn ’s a nall ’s ghabh e stigh do dh’ uamhaich a bha a dorus dorch air fhallach leis na preasan. Ga leantainn a stigh a so, chi sinn fear-iùil an luchd turais a ruigheachd seòmar mor far am bheil teine mor mòne na mheadhon air seòrsa do dh’ obair chlachaireachd, agus ma thiomchioll am bheil ’nan suidhe naoidh na deich do dhaoine. An sud ’s an so ri balla ’n t-seòmair chitear claidheamh mor, ann an oisin thall ’s a bhos tha dun de bhreacain ’s de bhonaidean. Rud eile bheir sinn fainear. ’Se sin aireamh de cheathrannan de mhairt-fheòil agus charcaisean de fheòil chaorach uile deis airson a chòcaire. Cha’n urra sinn mearachd a dheanamh a thaobh coltas an àite na nan daoine th’ ann. ’S e gairidh de spuinneadairean Gàidhealach a th’ann. ’S ann air seòl àiride fuar a dh’ fhàiltich an comunn a bha ’s an uamhaich am fear a thainig a nis a stigh ’nam measg; bha e sealltainn eadhon ni bu nochdta leis an eadar-dheallachadh a bha ’s an dòigh anns na chomhallaich esan a thainig a stigh iadsan agus iadsan esan. Bha esan cridheal agus reiteachail, iadsan gruamach doicheallach. “Cha’n ’eil nead na h-iolaire a nis an sgor na creige,” arsa fear, “s’ann a tha i ann an iadh-lann an t-shabhail.”

“Ud, ud, tha fiadh an deigh a bheinn a threigsinn agus dol an cuideachda nam muc,” arsa fear eile. “Tha mi g’ur tuigsinn a chàirdean,” ars am fear a thainig, “Cha’n eil seibh toilichte leis na tursan seachrannach so air am bheil mis a dol. Tha sibh a smaointean gu’m bheil mi ’n deigh caltachadh sios mar chreutair coltach ri ceannaiche na figheadair agus theagamh gu’m bheil sibh ceart, air doigh, ach cha’n urra mi chuideachadh. Tha mi ag aideachadh gu bheil uile thabhachd mo nàdair uile fhaireachdainean mo chridhe, an deigh atharrachadh gu tur, araon, ann an gne ’s ann a riaghailt. Air chinnt cha ’n e an aon duine th’ annam. Tha mi ’ga fhaireachdain, agus mar sin tha mi faireachdain nach eil mi ni’s fhaide freagarrach airson a bhi na ’m cheannard oirbhse.”

“A Mhic-a- phearsain,” arsa fear do na daoine, “tha thu tuigsinn pàirt dhe’r faireachdainean, ach cha eil an t-iomlan. Tha anns na faireachdainean so air a chuid is lugha urrad do chùram a thaobh do thearuinteachd féin, air na tursan amaideach so, ’s a tha de mhi-thoileachadh mu d’ dhearmad oirnne agus air ar gnothach. Tha fios agad gu’m bheil gaol againn ort a Mhic-a- Phearsain, oir se do lamhsa lamh fhosgailteach fhiallaidh—s’ i do lamhsa nach deach a thogail riamh ann an corruiche an aghaidh a neo-choireich no neach lag, agus nach deachaidh riamh a dhùnadh air an fheumach.” “Cha deachaidh, taing do Dhia,” ars esan a chaidh mar so a chliuthachadh, “air a mhiad is a rinn mi de dh’ olc cha robh cuid agam ri dortadh fola. Cha d’rinn mi dochann riabh air pearsa duine agus cha dean mar a tig orm a dheanamh ann am fein-gheard. Ni mutha is urrainn do bhochd a radh gun do leig mi riabh air falbh e falamh. Ach, a chàirdean,” ars esan, “cha’n eil a so ach bruidhinn chianail. So, nach fiach sinn ri rudeigin is sunntaiche na so, agus ar-leam gun toir mi féin am folais e.” Air dha so a radh chaidh e gu oisinn na h-uamhadh gu ciste mhor a bh’ ann. Dh’fhosgail e i agus thug e mach fiodhull. Bidh fidheall dhe’n d’ rinn e roghainn a bh’ ann agus bu mhath na làmhan anns na thachair i.

(Ri leantuinn.)

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ’ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

Are You Deaf??

All cases of DEAFNESS or HARD-HEARING are now CURABLE by our new invention: only those born deaf are incurable. HEAD NOISES CEASE IMMEDIATELY. Describe your case. Examination and advice free. You can cure yourself at home at a nominal cost. Dr. Dalton’s Aural Institute, 596 La Salle Ave., CHICAGO, ILL.

D. L. MAC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.
Flur, Min, Coirce, Buntata, Hams , Bacon,Ti, Siucar, Brogan, Botainnean, &c ., &c .
GAN CREIC SAOR.

Merchants ’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—HALIFAX .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3½% ’sa bhliadha.

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, MART 12, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

Men often dress in bad taste without knowing it.

If you wear Shorey’s Clothing you cannot be otherwise than correctly dressed.

Shorey’s
4 Button Sack
Kilmarnoc Tweed Suits,
Retail at $12 .00.

They are as good as any one wants for a business suit and better than you can get to order for $20 .00.

Sold only by the best dealers, and guaranteed in every particular.

Not made to order, but made to fit.

---

[311]

[Vol . 8. No. 39. p. 7]

Am Biobull.

Tha ’m facal “Biobull’” a’ ciallachadh, “an leabhair.” Is e an leabhar a tha os cionn gach leabhair eile, do bhrìgh gur ann a tha cunntas air a thoirt dhuinn mu thimchioll obair a’ chruthachaidh, obair an fhreasdail, agus obair na saorsa. Ach ged a theirear “an leabhar” ris, tha e air a dheanamh suas de thri fichead leabhar ’s a sia. An àm dhuinn a bhith ’labhairt mu ’n Bhiobull, bidh sinn gu tric ag iomradh air na leabhraichean dhe ’m bheil e air a dheanamh suas, mar a tha “Coig Leabhraichean Mhaois;” “Leabhar nan Salm;” “Leabhar nan Gnathfhacal;” “Leabhar nan Gniomharan;” “Leabhar an Taisbeanaidh,” agus mar sin sios t-àm anns an do sgrìobh Maois na “Coig leabhraichean,” agus an t-àm anns an do sgriobh Eoin an Diadhair “Leabhar an Taisbeanaidh.” Anns an ùine sin sgrìobhadh an tri fichead leabhar ’s a sia le daoine dhe gach inbhe, anns na dearbh amannan anns am faca Dia iomchuidh a Spiorad a dhòrtadh air gach fear dhiubh fa leith. B’iad na daoine a sgriobh fo stiùireadh an Spioraid, luchd deanamh laghannan, priomh-athraichean, luchd-cogaibh, fàidhean, sagairt, rìghrean, luchd-riaghlaidh rioghachdan, buachaillean, cìs-mhaor, lighichean, luchd-ceairde, iasgairean, agus mar sin sìos Sgriobhadh e ann an tri chanainean—Eabhra, cainnt nan Caldeach agus Greugaisg.

Deas Fhreagairtean.

Tha e air aithris gu ’n robh dithis bhraithrean, agus an dara fear da’m b’ ainm Iain no Eoin fo’n ruaig air son ni eigin a rinn e as an rathad. Cha robh neach a lathair a dh’ aithnicheadh e ach a bhrathair fhein; agus bha ’m brathair sin air a mhionnachadh gu ’n innseadh e air, no gu ’n comharraicheadh e mach a bhrathair do’n luchd torachd nan tigeadh e ’s an rathad. Air dha ’bhrathair fhaicinn a tarsuinn air falbh ann an eathar’ sheinn e an rann a leanas; oir bha e air son a mhionnan a choimhlionadh gu ’n a bhrath. Agus air dhoibhsan smuaineachadh gu’n robh e faicinn fhaoileagan no eoin eile de ’n t-seorsa, cha d’ chuir iad umhal ’s am bith—

“Chi mi e ’s cha cheil mi e,
’S air mhile bonn cha bhrath mi e,
Chi mi Eoin a snamh air sruth,
Sud agaibh e, ’s beiribh air.”

Bha duine a bha ro theoma air guidheachdan a falbh an rathad ann an carbad. Chuir clach a bha ’s an rathad, maille air a charbad aige. Ghlaodh e ri seann duine a bha goirid uaithe; “e thogail na cloiche, ’s a tilgeil a dh’ ifrinn.” “Cha tilg” ars an seann duine, gu socair, ’s e ga togail ’s ga tilgeil a leith-thaobh, “air neo nan tilggeadh, dh’ fhaodadh i bhith rithisd na do rathad.”

Mur eil iuchair anns gach pasg puind, cha’n e’n fhiorUnion Blend Teaa th’ann.

Mairi, Nighean Iain Bhain.

Bu bhan Domhnullach i a rugadh anns an Eilean Sgiathanach ’sa bhliadhna 1821. Phòs i greusaiche d’ am b’ ainm Mac-a- Phearsoin, an am baile Ionarneis. Chaochail esan ’sa bhliadhna 1871, ga fàgail le ceathrar chloinne. Dh’fhàg i Ionarneis agus thàinig i do Ghlaschu far an do thog i a teaghlach. Chaidh a bàrdachd a chlo-bhualadh ’sa bhliadhna 1891. Rinn i aon òran a tha fior thaitneach, gu sonraicht, do no Sgiathanaich.

EILEAN A’ CHEC.

Ged tha mo cheann air liathadh,
Le diachainnean is bron,
Is grian mo leth-chiad-bliadhna
’Dol sios fo na neòil,
Tha m’ aigne air a lionadh
Le iarratas ro mhor,
Gu’m faicinn Eilean Sgiathach
Nan siantanan ’sa cheò.

Tha corr ’s da fhichead bliadhna,
Bho’n thriall mi as ga m’ dheoin,
’S a chuir mi sios mo lion
Ann am miadhon baile-mòir;
’Ns ged a fhuair mi iasgair
A lion mo thigh le stor,
Cha d’ dhi-chuimhnich mi riamh
Eilean Sgiathanach a’ cheò.

Ach co aig a bheil cluasan,
No cridh tha gluasad beò,
Nach seinneadh leam an duan so
M’ an truaigh a thàinig òirnn?
Na miltean a chaidh fhuadach
A’ toirt uath an cuid ’s an coir,
A’ smuaintean thar na cuantan
Gu Eilean uaine cheò.

Beannachd leibh, a chairdean
Anns gach ceàrn tha fo na neòil
Gach mac ’us nighean màthar,
A Eilean àrd a’ cheò;
Is cuimhnichidh sibh Màiri,
’Nuair bhios i cnàmh fo’n fhòid—
’Se na dh’ fhuiling mi de thàmailt
A thug mo bhàrdachd beò.

Guidh a’ Ghaidheil.

Thuirt Gordonach leointe, a tha air pilleadh air ’ais o’n Aifric mu dheas d’a dhachaidh an Earraghaidheal, gun do chruinnich moran de na saighdearan an ceann a cheile air uairibh, anns an fheasgar, airson aoradh a dheanamh, agus buidhhachais a thoirt do Dhia.

Aig cruinneachadh àraidh taobh Abhainn Mhodder, thuirt saighdear a bha a deanamh urnuigh ann an Gàillig— “O, Dhia, mur bi thu leinn ’s an stri, na bi ’nar n-aghaidh co dhiu, ach fàg eadar sinn fhein ’s na Boerich e.”

Bu choir do na Gaidheil feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail fhaotainn do’n MHAC-TALLA.

Manufacturers Life Insurance Company.

ARD-OIFIS. —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, o’n ard fhear-gnothuich,

A . G. BAILLIE, Port Hastings, C.B.

L . L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

Am bheil clo-bhualadh de sheorsa sam bith agad ri dheanamh? Ma tha, sgriobh dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA, ag innse ciod a tha dhith ort.

Gabhaidh am MAC-TALLA as laimh clo-bhualadh a dheanamh ann an Gailig no ann am Beurla, agus bi an obair air a deanamh cho grinn ’s cho math sa gheibh thu ann an aite sam bith.

CLO-BHUALADH!
CLO-BHUALADH!

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries ,Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

COINNEACH ODHAR,
Am Fiosaiche.

Leabhar beag anns am bheil cunntas goirid air a bheatha agus fhiosachdan, air a sgriobhadh leis an Urr. D. B. Blair, D. D., nach maireann. A phris: aon leabhar 10c.; da leabhar dheug air $1 .00. Ri chreic aig
PUBLISHERS OF “MAC-TALLA,”
Sydney, C. B.

J . S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghuis Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B

---

[312]

[Vol . 8. No. 39. p. 8]

Oran a’ Cheilidh.

LE NIALL MAC GILLEAIN, AN TIREADH.

SEISD.—
Ill a horinn hug ’us horinn
’S mi tha coma de their cach ris,
’S toigh leam fhein bhi anns a’ cheilidh
’G eisdeachd sgeulachdan ’sa’ Ghaidhlig.

Bith ’dh iad leinn a Eilein Leodhais
Siol non daoine coire baigheil,
Far am faigh an coigreach biadh
’Us far nach d-iarradh riamh air paidheadh.

Ged tha na h-Earradh creagach ciar,
G’ an dean chuid nighnag sniomh ’us cardadh
’S ainm an diugh dhiubh feadh an t-saoghail
’S cuid de’n aodach air a bhan-righ.

Bith ’dh iad leinn ’o dha cheann Uidhite
Tir a’ mhuirein ’s tir na h-airidh,
’S iomadh gruagach bhanail bheusach
Bhiodh air feil ’o Loch a’Charnainn.

Bith ’dh na Sgiathanaich o’n tuath ann,
’S fallain uasail fuaim an canain,
’S fagaidh mis’ an cliu oirr’ sgriobhte,
Aig an linn nach deachaidh arach.

Bith ’dh na Rumaich leinn ’s na Canaich
Eigich ’s Rathasaich gu’n aireamh,
’S Mucanaich o’n Eilein iosal
’Sheasamh dileas taobh na Gaidhlig.

Sliochd nan laoch o’n Eilein Cholach
’S tric fhuair onoir anns na blaran,
C’ait an cualas riamh orr’ cunntas
Far an d-thug iad cul ri namhaid.

Bith ’dh iad ’o Mhuile nan craobh ann,
Innis nam ba-laoigh ’s nan Ard-bheann,
’S fhurasd’ aithneachadh air an snuadh
Nach b ann mu bhruaichean Chluaidh a dh’ fhas iad.

Bith ’dh iad leinn o chriochan Dhiura;
Sliochd nan diulnach ’stuireadh bata
Cul an cinn mar sgiath an lon-duibh
’S an gruaidhean mar ros an garadh.

Bith ’dh na Finnich ann an toir oirr’
Sgriob am poig air fear no dha dhiubh
S iomadh rud a dh’ fhaotainn innseadh
’Ghaol na sith gum bi mi samhach.

Bith ’dh iad ’sa cheilidh leinn gach oidhche
Cailean grinn a seinn nan dan dhuinn
’S cuid aca nam buill de ’n Chomunn
Taobh Lochodha chaidh an arach.

Cha di-chuimhnich mi ’n t-eilein uaine
A’ siar ’s a tuath an Earraghaidheal
’Ged nach fhasadh craobh a’m’ dhuthaich
Gheibht ann flur nan cailean Gaidhealach.

A chuid mhac cho fallain fuasgailt
Cha do sheol a Cluaidh ’thug barr oirr’
’S bhuinig fear dhuibh ’n reis a “China”
’Choisinn cliu do ’n tir a dh’ fhag e.

Leanaibh dlu ri cliu ’ur sinnsre,
Seasamh dileas taobh ’ur canain,
’S mor a chulaidh-phrois ’us uaill dhiubh
’Nuair their sluagh gu’m bheil sibh Gaidhealach.

Chaidh fear a mhuinntir Newfoundlnnd, Uilleam Lynch, a mharbhadh aig làrach na h-obair iaruinn Di-satharna ’sa chaidh. Bha e fhein us daoin’ eile ag obair timchioll nan carbadan; agus dh’fheuch esan ri dhol tarsuinn fodhpa, ach mu’n d’fhuair e thairis ghluais fear de na carbadan, agus bhuail te dhe na cuidhlichean ’na cheann ’ga mharbhadh air ball. Cha’n eil coire ri chur air neach sam bith a thaobh an sgiorradh.

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

Nova Scotia Furnishing Co., (LIMITED. )

Ard-Chairtealan air Eilean Cheap Breatunn.
SRAID SHEARLOT, SIDNI

Airneis agus Brait-Urlair.

An Stoc a’s motha, am Bathar a’s fhearr, agus na Prisean a’s isle. Taghail a stigh, neo cuir a dh’ iarraidh ar pris-chlar.

dec . 8, ’99. —1yr.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
Alexander Bain,
Port Hawkesbury,
Nov. 27 ’99. Cape Breton.

Tha sinn direach an deigh luchd carbaid de SHLEIGHEACHAN fhaotainn, —an fheadhainn a’s fhearr a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.

Cumaidhean agus Prisean a fhreagras air na h-uile.

Taghail ’g an coimhead.

F . FALCONER & SON,
Tigh-margaidh Shleigheachan, Thruncaichean us Acuinn.
Sidni, C. B.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

GHEIBH THU
TI, SIUCAR, CANNDAIDH, BRIOSCAIDEAN, IASG, HAMS , BACON,
IASG, FEOIL AGUS MEASAN AIR AN CUR SUAS ANN AN CANAICHEAN
AIG
Aonghas D. Mac Gilleain,
Sidni C. B.
Anns an t-seann“American House.”
Nov. 3, ’99. — 6m

THIG ’GAR COIMHEAD.

Tha stoc math de THOMBACA, CIGARSagusCIGARETTESagainn, agus creicidh sinn beagan no moran riut.

BORBAIREACHD
anns a bhuth cheudna. Cuir deuchainn oirnn. Theid sinn an urras air an obair.

Z . TINGLEY.
Oct. 27, ’99. —6m.

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—1yr.

Faoighnich air son
EDDY’S

EAGLE Parlor Matches, 200s
EAGLE Parlor Matches, 100s
VICTORIA Matches 65s
LITTLE COMET Matches

An seorsa ’s fhearr air an t-saoghal.
Gun srad pronnaisg annta.

The E. B. EDDY CO., Ltd.
HULL, P. Q.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.