---

[361]

[Vol . 8. No. 46. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VIII. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, IUN 22, 1900. No. 46.

Mar a Fhuair Eoghainn Ban Bean.

Air a leantuinn.

Thòisich e air a dhol gu math tric air chéilidh do thaigh Alasdair. Agus bha Mairi, air son cur seachad ùine dhi fhein, agus air son spòrs, a’ toirt a h-uile misneach dha gus a dhol air chéilidh.

Ged a bha toil gu leòr aige tairgse pòsaidh a thoirt dhi, cha robh e ’faighinn cothrom cho freagarrach ’s bu mhath leis gus bruidhinn rithe mu’n chùis. Thuig ise gu’n robh toil aige bruidhinn rithe, agus thuirt i ris oidhche araidh, agus iad a’ bruidhinn aig an dorus, gu’m biodh cothrom aca air am barrachd comhraidh a dheanamh an oidhche a bhiodh a’ bhanais ann an Lionacro. Ged a fhuair muinntir an taighe gu léir cuireadh gus a dhol thun na bainnse, cha fhreagradh dhaibh a dhol ann gu léir. O nach robh gus a bhith aig an taigh an oidhch’ ud ach i fhein ’s a h-athair ’s a màthair, bhiodh cothrom gu leòr aca air an inntinnean a leigeadh ri ’cheile.

Bha fadachd gu leòr air Eoghainn gus an d’ thainig oidhche na bainnse. Chuir e roimhe gu’n cuireadh e an gnothach an darna taobh an oidhch’ ud air a h-uile cor. Rainig e taigh Alasdair am beul na h-oidhche, agus an uair a thuig e gu’n robh an fheadha bha ’dol thun na bainnse gun fhalbh dh’ fhalaich e e-fhein eadar na cruachan anns an iodhlainn gus an d’ fhalbh iad. Chaidh Mairi ceum dhe’n rathad comhladh riutha, agus an uair a bha i ’tilleadh, choinnich Eoghainn rithe aig oisinn na h-iodhlann. Chuir iad fàilte air a chéile gu cridheil mar bu ghnàth leotha, agus chaidh iad a steach.

“Cha’n ’eil a stigh ach mi fhein. Chaidh mo mhàthair do thigh na bainnse aird fheasgair, agus tha m’ athair anns a’ mhuillean o fheasgar an dé. Cha’n ’eil dùil againn ris dhachaidh gus an éirich a’ ghealach gu math. Tha’n rathad gu h-olc, agus an t-astar fada; agus ma thuiteas fear dhe na h-eich leis an t-sac anns a’ mhonadh, cha bhi an gnothach ach cearbach, na’s lugha na bhios daoine eile tighinn dhachaidh comhladh ris, Ma thig m’ athar dhachaidh agus tusa ’s taigh, cha teid e laidhe gus am falbh thu; ach mur faic e duine staigh ach mise, theid e chadal cho luath ’s a ghabhas e ’shuipear. Bidh suil agam fhein am mach, agus an uair a chluinneas mi tighinn e, theid thusa do ’n chiste mhòir. Tha ’n darna ceann dhith falamh a’ nochd. An uair a chriathras sinn a’ mhin a tha ’tighinn as a’ mhuillean, cuirear innte i. Cuiridh mi fhein bioran maide fo’n bhòrd-uachdair aice air eagal gun tachdar thu. An uair a theid m’ athair a laidhe, gheibh thu am mach aisde, agus faodaidh sinn comhradh gu leòr a dheanamh.

Dh’ aontaich Eoghainn gu toileach gu’n deanadh e mar a bha Mairi ag iarraidh air; oir bha e ’smaoineachadh gu’m biodh cothrom anabarrach math aige air tairgse pòsaidh a chur mu choinneamh Mairi an uair a rachadh a h-athair a laidhe.

An ceann greise, agus iad an deigh greis a thoirt air comhradh, dh’ éirich Mairi, agus chaidh i ’shealltainn am faiceadh i a h-athar a’ tighinn as a’ mhuillean. Bha ’ghealach air éirigh gu math, agus chitheadh i tighinn e, nam biodh e faisge air an taigh. Chual’ i coiseachd a nuas thun an taighe, agus stad i aig ceann an taighe feuch co bh’ ann. Co bh’ ann ach Aonghas Mac Callum, agus e tighinn a chur seachad greis dhe ’n oidhche comhladh rithe fhein. Bha i fhein is Aonghas gu math mòr aig a chéile ged nach robh fhios aig Eoghainn air, agus bha i glé thoilichte gu’n d’ thainig e. Dh’ innis i ann am beagan fhacal dha gu’n robh Eoghainn a staigh, gu’n robh i ’dol ga chur anns a’ chiste mhòir, agus thuirt i ris gun e dhol a steach gus an saoileadh e gu’m biodh Eoghainn air a dhol do’n chiste.

Cha bu luaithe chaidh i steach na thuirt i ri Eoghainn gu’m b’ fhearr dha a dhol do’n chiste, o’n a bha amhrus aice gur e fuaim casan nan each a bha i ’cluinntinn a nuas an rathad. Chaidh Eoghainn do’n chiste agus air eagal gu’m biodh e air a thachdadh, chuir i bioran maide eadar am bòrd-uachdair is beul na ciste.

An ceann beagan uine thainig Aonghas Mac Callam a steach. Chuir e fàilt air Mairi mar nach fhaiceadh e i fad mhios roimhe sid. Shuidh e air a’ bheingidh, agus shuidh Mairi m’a choinneamh air an taobh eile dhe’n teine ’s a cùlaobh ris a chiste mhòir. Bha am bioram a chuir Mairi fo bhord-uachdair na ciste cho tiugh ’s gu’n robh dol aig Eoghainn, an uair a chuireadh e a cheann air fhiaraidh, air aghaidh Aonghas fhaicinn le a leith shùil. Bha fhios aig Aonghas ’s aig Mairi gu’n cluinneadh Eoghainn a h-uile facal a theireadh iad; ach cha robh iad idir a smaointean gu’m faiceadh e aon seach aon aca.

Thoisich Aonghas mu’n do tharr e ach gann suidhe, ri tarruinn a Mairi ’s ri ràdh rithe, gu’n cual’ e gu’n robh i fhein is Eoghainn Bàn a dhol a phòsadh gun dàil.

“Cha chuala mise guth air a leithid,” arsa Mairi, ’s i caogadh ri Aonghas. “Ma tha leithid sin ’na bheachd cha do leig e ris dad dhe’n t-seorsa dhomhsa riamh fhathast. Tha e ’tighinn uair is uair an rathad so gun teagamh; ach cha’n ’eil e ach a tighinn air chéilidh mar a tha thu fhein. Is e ’bheatha tighinn an so uair sam bith a chi e iomchuidh. Tha e na dhuine òg measail, modhail, tlachdmhor gu leòr.”

“Fan a nis sàmhach, a Mhairi. Is math a tha fhios agad c’ar son a tha e tighinn air an astar so. Cha’n ann gun ghnothach a theid fear sam bith coig mìle air droch astar ann an oidhche fhuar fhluich gheamhraidh. Agus mur can mi breug, bidh tu glé fhortanach dheth. Tha deagh thaigh aige, agus tha ’chuid fearainn stochdaichte gu leòr. Tha boirionnach còir ’na màthair dha, agus theid mi an urras nach cuir i mialachd sam bith ort, ar neo is ann agad fhein a bhios a’ choire,” ars Aonghas, agus e caogadh ri Mairi ’s a’ cur am mach a theangann.

Gu mi-fhortanach thug Eoghainn an aire dha, agus thuig e gur ann a’ magadh air a bha e. Smaoinich e cruinn leum a thoirt as a’ chistidh, agus an dorus a thoirt air, ach bha eagal air gu’m biodh diumbadh air Mairi ris o nach robh e ’smaointean aig an àm gu’n robh fhios aig Aonghas gu’n robh e anns a chiste.

Anns a’ cheart àm thainig Seumas dhachaidh as a’ mhuillean. Thug Aonghas Mac Callum cuideachadh dha gus na saic mhine a thoirt bhar muin nan each. Nan robh de mhisnich aig Eoghainn na leum am mach as a’ chiste fhad ’s a bha na fir a muigh a’ toirt nan sac bhar nan each, bha e air gnothach glic a dheanamh. Ach bha eagal air nach biodh ùine gu leòr aige gus e fhein a thoirt as mu ’n tilleadh iad a steach. An uair a thainig na fir a steach leis na saic mhine, cha’n fhac iad dad a b’ fhearr na’n cur air druim na ciste mòire. Mar a bha Aonghas Mac Callum cho lan dhe’n olc, thug e am maide a bha eadar a’ chiste ’s am bòrd-uachdair leis, agus dhruid e a chiste air Eoghainn truagh.

Bha Eoghainn ann an fior dhroch staid. Cha robh rathad aige air faotainn as a’ chiste. Agus bha’n cridhe air chrith aige leis an eagal gu’m fanadh Aonghas tuilleadh is fada ’comhradh ri Seumas aig an teine.

Cha robh e ùine fhada ’s a’ chiste an uair a thòisich ’fhallus ri brùchdadh am mach. Mu dheireadh thòisich an cadal ri tighinn air; agus a dh’ aindeoin na bha e ’deanamh gus e fhein a dhusgadh, thuit e ann an trom chadal mu dheireadh.

Cha d’ thug Mairi an toiseach an aire gu’n d’ thug Aonghas am maide air falbh o bhòrd-uachdair na ciste. Ach cha bu lu luaithe ’thug i an aire mar a bha na ghabh i an t-eagal gu’m biodh an duine bochd a bh’ anns a’ chiste air a thachdadh. Bha i ’crathadh a cinn ’s a’ cur gruaim oirre ri Aonghas feuch am falbhadh e; oir bha i cinnteach nach rachadh a h-athair a laidhe fhad ’s a dh’ fhanadh Aonghas a’ bruidhinn ris. Ach ma bha Aonghas a’ tuigsinn ciod a bha i ciallachadh, cha robh e leigeadh dad air. Mu dheireadh thòisich am fear a bh’ anns a’ chiste ri tarruinn srann mar gu’m biodh e anns na mionaidean deireannach. Agus tha aobhar a bhith ’creidsinn nach biodh e ùine fhada beò anns a’ chiste; oir bha ’chiste an uair a bhiodh i druidte, cho dionach ri botul.

An uair a chualas an t-srann, sheall Seumas is Aonghas is Mairi air a chéile. Dh’ fhàs Mairi cho geal ris an anart leis an eagal gu’m faigheadh Eoghainn an grad bhàs. Ghabh Aonghas fhein an t-eagal; oir bha fhios aige gu’m b’ ann le ’choireannan a bha ’n duine bochd anns an staid anns an robh e. Ach cha leigeadh an t-eagal dha fhein no do Mhairi innseadh do Sheumas mar a bha. Thuig Seumas gu’m b’ anns a’ chiste a bha’n t-srann, agus ghrad dh’ eirich e, agus eagal gu leòr air fhein, agus cho ealamh ’s a’ bh’ aige thog e na saic mhine bhar na ciste, agus dh’ fhosgail e i. Thog e leis an crùisgean bhar an stuib air an robh e an crochadh, agus an uair a sheall e anns a’ chiste, ciod a b’ iongantaiche leis na Eoghainn Bàn Mac Fhionnlaidh fhaicinn ’na lùban air ùrlar na ciste, agus e, a réir choltais, anns na mionaidean deireannach.

Thionndadh e ri Mairi ’s ri Aonghas, agus thuirt e, “Cha ’n ann gun fhios dhuibhse ’tha-

---

[362]

[Vol . 8. No. 46. p. 2]

chair so. Tha bàs an duine air bhur lamhan le chéile.”

Cha b’ urrainn Mairi gluasad as an aite ’san robh i ’na suidhe. Cha robh smaointean sam bith aice an uair a chomhairlich i do dh’ Eoghainn a dhol do’n chiste gu ’n tachradh dha mar a thachair. Agus cha mhò a thug Aonghas freagairt air. “Is ionnan stad is aideachadh,” arsa Seumas. “Tha mi tuigsinn gu’m bheil sibh le chéile ciontach. Ach mu ’n dean sinn an corr mu dheidhinn a’ ghnothaich mhaslaich so, feumaidh sinn an duine bochd a thoirt as a’ chiste an toiseach.”

An uair a dh’ fheuch iad ri thoirt as a chiste, bha e ’na shlaoid cho trom ’s gur gann a chaidh aca air ’nan dithis. An uair a chuireadh ’na shineadh air a bheingidh e, agus a fhuair e àile gu leòr, cha robh e fada ’beothachadh.

Bha barrachd mòr de nàire airsan na bha air Mairi ’s air Aonghas. Cho luath ’s a chunnaic Aonghas gu’n robh e air beothachadh gu math dh’ fhalbh e.

Chaidh Mairi do cheann shuas an taighe, agus nàire gu leòr oirre air son mar a thachair. Agus thug Seumas air Eoghainn innseadh dha mar a thachair dha a bhith anns a chiste. Dh’ innis Eoghainn dha gu saor, soilleir mar a bha, agus an t-aobhar air son an do dheònaich e a dhol do’n chiste.

“Ma ta, Eoghainn, gheibh thusa do rogha té dhe mo thriuir nighean-sa— ’se sin, ma ghabhas iad thu. Agus ma ghabhas iad mo chomhairle-sa, gabhaidh té dhiubh thu gun teagamh. Is math is airidh mac d’ athar air té sam bith dhe mo chuid nighean-sa. Agus cha’n i do mhathair dad is lugha orm. Ach cha’n urrainn mise toirt air té seach té dhe mo chuid nighean do ghabhail mur bi i fhein deònach. Cuiridh mi fhein an tairgse fa’n comhair, o’n a tha mi ’g aithneachadh gu’m bheil thu fhein car diùid. Ach fagaidh sinn an gnothach gus an maireach. An uair a thig latha thig comhairle.”

Dh’ éigh a h-athair air Mairi a nuas a ceann shuas an taighe, agus thug e oirre greim suipearach a dheasachadh do dh’ Eoghainn. Agus an uair a chaidh an t-suipear seachad, chaidh an dithis fear a laidhe, agus dh’ fhan Mairi aig an teine gus an tigeadh a màthair dhachaidh bhar na bainnse.

Bha Eoghainn greis mhath anns an leabaidh mu ’n d’ thàinig norradh air a shùil; oir bha e air a thàmailteachadh air son mar a dh’ éirich dha.

Bha greis dhe’n latha air a dhol seachad mu ’n d’ éirich e fhein no Seumas.

An uair a chaidh am biadh-maidne seachad, chuir Seumas fios air a thriùir nighean do cheann shuas an taighe. “Is ann air do shon-sa, a Mhairi, a tha Eoghainn Bàn a’ tathaich an taighe so o chionn ùine, agus ma ghabhas tu mo chomhairle-sa pòsaidh tu e. Ciod a tha thu ’g radh?”

“Ged nach ’eil dad cearr agam ri chur as a leith, cha’n ’eil mi deònach a phòsadh idir; oir an deigh obair na h-oidhche raoir, tha eagal orm nach bi e réidh rium.”

“Am phòs thusa e, a Phigidh?” ars’ a h-athair.

“Cha phòs mi gu dearbh. Tha car g’a dhìth; agus an uair a phòsas mise, cha’n e duine faoin dhe’n t-seòrsa ud a phòsas mi.”

“Am pòs thusa e, a Sheonaid?”

Bha Seonaid greis ’na stad. Sheall a h-athar ’s a màthair, agus a dithis pheathraichean oirre mar gu ’m biodh ioghnadh aca dhi. Mu dheireadh thuirt i, “Posaidh mi e gun teagamh, ma ghabhas e mi. Ma tha car g’a dhith-san, tha sibh uile ag ràdh gu ’m bheil car a bharrachd annamsa. Ni sinn suas an gnothach eadrainn.”

An uair a ghairmeadh air Eoghainn agus a dh’ innseadh dha gu’n robh Seonaid toileach gu leòr a phòsadh, bha e cho aoibhneach ’s ged a bheirteadh oighreachd mhòr fhearainn dha.

An ùine gun bhith fada phòs iad; agus tha e air aithris gu’n robh iad cho toilichte le chéile, agus cho math air an dòigh ri càraid a bh’ anns an dùthaich ri ’n linn.

Sin agaibh mar a fhuair Eoghainn Bàn bean.

IAIN.

DOMHULL DONA MAC NA BANTRAICH.

LE IAIN.

CAIB. XXI.

A dh’ olc no ’dh’ éiginn gu’n d’ fhuair iad chaidh aca air fuireach ’nan dùsgadh gus an d’ thàinig an latha. Bha ’n t-side anabarrach briagha, ciuin, agus bha ’n cuan mòr, fad an seallaidh mor-thimchioll orra, cho lom air ’uachdar ri siota glaine; ach o’n a bha ’n doimhneachd mòr, bha maolaidhean balbha, fadalach ag éirigh air.

Beagan an deìgh do’n ghréin eirigh, uair dhe na h-uairean a bha ’n ràth air barr fir dhe na maolaidhean so, thug iad an aire gu’n robh coltas siuìl luinge a’ tighinn ’n am fradharc. Ach an uair a bhiodh an ràth anns na glinn a bh’ eadar na maolaidhean so, cha robh ni ri ’fhaicinn ach an cuan mòr, agus na speuran gorma. Sgith, fann ’s mar a bha iad, chaidh aca air a’ chrann a thogail, agus an seòl a chur ris. Bha iad an dochas gu’n faìceadh sgiobadh na luinge iad, agus gu’n tigeadh iad g’ an teanacsadh. Ach o’n a bha ’n t side cho ciuin cha robh an long a’ carachadh na ’s mò na bha’n ràth. Cha robh de neart annta fhein na dheanadh buille iomraidh, ged a bha toil aca a h-uile oidhirp a thabhairt air faotainn cho dluth dhi ’s a ghabhadh deanamh.

Ged a thug sealladh de shiùil na luinge misneach mhor dhaibh an uair a mhothaich iad dhi an toiseach, mu dheireadh chaill iad am misneach buileach glan an uair a chuimhnich iad gur dòcha nach tigeadh deò shoirbheis gus an tuiteadh an oidhche. A bharrachd air so, bhuail e anns an inntinn aca gur dòcha nach b’ ann an taobh a bha iad a sheoladh i idir. Bha iad le cheile anns an t-suidheachadh inntinn anns an robh iomadh a h-aon rompa ’s ’nan déigh, bu mhò a bha na trioblaidean a bha iad ag àrach ’n an inntinn a’ cur de churam orra na na trioblaidean cuirp a bha iad a’ fulang.

Bha iad a’ faicinn nach robh rompa ach am bàs. Ged nach robh an dara fear a’ cluinntinn guth an fhir eile, bha iad le cheile gu dùrachdach a’ guidhe air Dia gu ’n deanadh e tròcair orra.

Bha smaointean Dhomhuill gu tric air a mhàthair, air a pheathraichean, agus gu sonraichte air an aon bhrathair a bh’aige. Bha e ’n comhnuidh a’ toirt air fhein a chreidsinn gu’n deanadh e ’fhortan mu’n tilleadh e dhachaidh, agus gu’n cuireadh e iad ann an suidheachadh cho math ri h-aon a bha eadar da cheann na dùthchadh. Ach an latha ud, cha robh coltas fo ’n ghrein gu ’n cuireadh e a chas air tir gu bràth.

Ged a bha cairdean aig Callum, cha robh mòr shium aige dhiubh o’n latha ’chaidh e sheòladh. Agus o nach robh roimhe aig àm sam bith cuideachadh a deanamh leotha, cha robh ni a’ cur dragh air an inntinn aige ach eagal a bheatha. Mar a chaidh ainmeachadh cheana, dh’fhas e suas ann an aineolas air an Dia bheò, agus air gach ni a bhuineadh do’n bheatha spioradail. Ged a thug cainnt is comhairlean Dhomhuill ni eiginn de mhothachadh dha air a staid a thaobh nàdair, gidheadh bha aineolas is cruas a chridhe fhein a’ faighinn làmh an uachdar air a h-uile smaointean mhath a bha o àm gu àm a’ dùsgadh suas ’na chridhe.

Mu dheireadh thall thuit iad le cheile ann an trom chadal as nach duisgeadh iad gu brath leotha fhein. Anns an àm ’s an do thuit iad ’nan cadal, bha iad striochdte gu leòr ris a’ bhas fhulang.

Is iomadh neach a thug e fhein suas do’n bhas a bha iomadh bliadhna beò ’na dheigh sin, agus b’ ann diubh an dithis ghillean òga so. Mu’n do thuit an oidhche thainig feothachan math soirbheis, agus ann an dorchnachadh na h-oidhche, an uair a bha’n long air thuar a dhol seachad orra, thug am fear-faire an aire do’n ràth. Ghrad dh’ òrdaich an sgiobair bàta ’chur am mach agus na gillean bochda a thoirt air bòrd. An uair a thugadh air bòrd iad bha iad ann an dùsal trom cadail, agus ann an toiseach fiabhrius. Thugadh dhaibh a h-uile ceartas agus frithealadh air an robh feum aca, agus ann am beagan làithean thainig an tùr ’s am mothachadh fhein uca. Cha robh fhios aca an toiseach co dhiubh bha iad da rìreadh air bòrd luinge, no bha iad a’ faicinn bruadair, an uair a bha iad ’g am faireachadh fhein air an tulgadh anns na leapannan mar is minic a bha iad. Ann an ùine ghoirid thuig iad gur ann air bòrd luinge a bha iad. Ach cha robh fios aig an dara fear co dhiubh bha no nach robh am fear eile air bòrd maille ris. Chuir so dragh inntinn glé mhòr orra le chéile; oir, riamh o’n latha ’chuir iad eòlas air a chéile, bha iad cho miadhail air a chéile ri dithis bhràithrean.

An ceann greise thàinig fear dhe na seoladairean far an robh iad, agur an uair a chunnaic e gu’n robh iad le cheile air duagadh as an t-suain anns an robh iad, ghrad labhair e riutha; ach cha tuigeadh iad aon fhacal dhe na bha e ’labhairt, agus idir cha tuigeadh esan facal dhe na theireadh iadsan. Thàinig fear an déigh fir dhe na seòladairean feuch an deanadh iad am mach ciod a chànain a bh’ aca. Mu dheireadh thuig iad gur e Beurla ’bha iad a’ labhairt. B’ e ’n sgiobair an aon fhear aig an robh de Bheurla na dheanadh comhradh, agus thàinig e gun dàil a bhruidhinn riutha. Bha e gle chaoimhneil riutha, agus air eagal an sgitheachadh le mòran comhraidh an déigh dhaibh a bhith ann am fiabhrus brualleanach, cha do labhair e uine fhada sam bith riutha. Dh’ iarr e orra fois a ghabhail far an robh iad fad latha no dhà, agus an uair a bhiodh iad làidir gu leòr, gu ’n innseadh iad dha mar a thainig iad gu bhith air an ràth ann am meadhain a’ chuain mhòir.

Bha iad dà latha gun fhaicinn. Anns an ùine sin dh’ fhàs iad gu math làidir seach mar a bha iad. Bha iad air an deadh bheathachadh, ach ged a bha, bha iad cho lag ’s gur gann a rachadh aca air dìreadh suas air an fhàradh gu bòrd.

Dh’ innis iad do ’n sgiobair a h-uile car mar a dh’ éirich dhaibh o’n latha ’dh’ fhàgadh air an eilean iad. Ghabh e ioghnadh gu leòr an uair a chual’ e mar a thachair dhaibh. Thuirt e riutha gu ’m fàgadh e iad anns a’ cheud bhaile-puirt anns an taghladh e.

Bha e aig an àm air a thurus gu ruige Calefornia, àite do ’n robh mòran dhaoine ’dol aig an àm ud a bhuinig an òir. Bha àireamh mhath de luchd-turuis aige air bòrd, a dh’ fhalbh as an Fhraing ’s as an Eadailt gus a dhol a bhuinig an òir, agus bha aige ri ’n cur air tìr anns a’ bhaile-puirt a b’ fhaisge air na mèinnean òir.

Gu sgeula goirid a dheanamh dheth, foghnaidh dhuinn a ràdh gu ’n d’ fhàs Domhull is Callum cho làidir ’s a bha iad riamh ann am beagan ùine. Bha iad gu toileach, togarrach a’ deanamh gach obair a geibheadh iad ri dheanamh. Bha ’n sgiobair agus an sgiobadh gle ’mheasail orra.

Ghabh fear dhe ’n luchd-turuis a bh’ air bòrd beachd sònraichte air cho sgionneil agus cho dìleas ’a bha iad a

---

[363]

[Vol . 8. No. 46. p. 3]

dol an ceann gach obair a gheibheadh iad ri dheanamh air bòrd, agus rùnaich e gu ’n cuireadh e fastadh orra gus a dhol a bhuinig an òir comhladh ris. Bha e ’tuigsinn gu ’m biodh iad ’nan seirbhisich glé dhìleas, earbsach dha. An uair a bhruidhinn e riutha mu ’n cnùis, ghabh iad fastadh aige gu toileach. Agus faodar a ràdh nach robh aobhar aithreachais aon chuid aigesan no acasan; oir dhearbh esan gu ’n robh e ’na dheagh mhaighstir, agus dhearbh iadsan mar an ceudna gu ’n robh iad ’nan seirbhisich cho cruadalach, cho tapaidh, cho sgoinneil, agus cho dileas ’s a b’ urrainn maighstir sam bith iarraidh.

An uair a ràinig an long am baile-puirt, chaidh an luchd-turuis gu tìr gun dàil sam bith. Agus an uair a cheannaich iad gach ni a bhiodh feumail dhaibh, rinn iad deiseil gu falbh a bhuinig an òir. Bha astar math aca ri chur ’n an déigh mu ’n ruigeadh iad. Agus o ’n a b’ eiginn dhaìbh a’ chuid mhòr dheth a choiseachd, bha iad claoidhte gu leòr mu ’n d’ rainig iad ceann an turuis. Ach ràinig iad uile gu sàbhailte ged a fhuair iad uidil is allaban gu leòr a’ dìreadh bheann ’s a’ tearnadh ghleann, agus a’ dol troimh gharbhlaichean is aìmhnichean.

An déigh dhaibh an ceann-uidhe a ruighinn, bha iad beagan làithean ’n an tàmh a’ leigeil dhiubh gach sgìos is airsneul a bh’ orra.

Bha ’maighstir a bh’ air Domhull ’s air Callum glé fhortanach; oir thachair gu ’n robh pailteas òir anns an fhearann a cheannaich e. An uair a rinn e fastadh ri chuid seirbhiseach, thug e dhaibh tuarasdal suidhichte ’s an latha, agus na’n tachradh dha mòran òir fhaotainn, bha e fo ghealladh sùim àraidh a bharrachd a thoirt dhaibh. O’n a thachair gu ’n robh am pailteas de dh’ òr anns an fhearann a cheannaich e, bha e pailt cho math ri ’ghealladh dhaibh. Ann an ceann leith bhliadhna, bha fiach mòran mhìlltean punnd Sasunnach de dh’ òr aige.

Thug Domhull is Callum an aire mhath do ’n tuarasdal a choisinn iad fad na leith bhliadhna.

An uair a bha ceann na leith bhliadhna seachad, rinn am maighstir suas inntinn gu ’n tilleadh e air ais do ’n Fhraing leis na bhuinig e dhe ’n òr. Chomhairlich e do Dhomhull ’s do Challum fearann a cheannach dhaibh fhein leis na choisinn iad de thuarasdal. O’n a bha meas mòr aige orra ’chionn cho dìleas ’s a bha iad dha, agus cho glic ’s cho measarra ’s a bha iad a caitheamh am beatha, thuirt e riutha gu ’n ceannaicheadh e fhein fearann dhaibh, o’n a b’ ann dha a b’ fhearr a b’ aithne ciod an seòrsa fearainn anns am bu dócha òr a bhith.

An latha sin fhein an uair a bha iad ’n an triuir ag amharc am mach air son pìos freagarrach fearainn thachair duine riutha a thairg dhaibh pìos fearainn a cheannaich e fhein. Chuir an duine so na choisinn e fad bliadhna de thuarasdal anns a’ phìos fearainn a cheannaich e. Agus an déigh dha bhith fad mhios a’ cladhach an fhearainn, cha do thachair gràinne dhe ’n òr ris. Chaill e ’mhisneach, agus bha e ’tairgseadh an fhearainn do dh’ fhear sam bith a bheireadh dha leith na sùim air an do cheannaich e fhein e. Ach cha robh e ’faotainn duine a ghabhadh uaith e. Chaidh iadsan ’nan triuir a dh’ fhaicinn an fhearainn.

Thuirt am maighstir ri Domhull ’s ri Callum, “Ma ghabhas sibh mo chomhairle-sa, ’illean, ceannaichidh sibh am fearann. Mur ’eil mise air mo mhealladh gu mòr, ni sibh bhur fortan air. Fhaic sibh, ’illean, tha mòran dhe ’n chladhach air a dheanamh mar tha. Ma theid sibh fodha anns an talamh mu thrì troidhean eile, tha mi ’creidsinn gu ’n tachair òr ann am pailteas ribh.”

Gn leith aindeonach dh’ aontaich iad gu ’n ceannaicheadh iad am fearann. Aig an àm bha am fear a reic am fearann mòran na bu toilichte dhe ’n ghnothach na na fir a cheannaich e. Bha esan ’g a dheanamh fhein cinnteach gur ann aige a bha ’n cunnradh a b’ fhearr, eadhon ged nach d’ fhuair e air an fhearann ach a leith ’s na thug e fhein air a shon. Mar a tha ’n seanfhacal ag ràdh, “Is math a’ chreach a dh’ fhàgas a leith.”

(Ri leantuinn.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Nouredin agas Bean na Maise.

CAIB. XI.

Dh’ aithnich Giafar air an doigh anns an do labhair an righ nach robh na chunnaic e anns an talla a’ cordadh ris. Ach air a shon sin choisich e suas an staidhre. An uair a sheall e gu caol a steach air dorus an talla agus a chunnaic e an triuir a bha ’nan suidhe ann, bha eagal a bhais air. An uair a thill e far an robh an righ bha e cho mor troimh a cheile ’s nach robh fhios aige ciod a theireadh e.

“Ciod e an ruidhtearachd a tha ’dol air aghart an so?” ars’ an righ ris. “Co iad na daoine so a ghabh orra de dhanadas a bhith ri ol ’s ri cridhealas ’nam gharadh agus ’nam phailliun-sa? Ach tha mi ag aideachadh nach fhaca mi dithis riamh cho maiseach agus co freagarrach air a cheile riutha; agus air an aobhar sin, bidh fios agam mun nochd mi mo chorruich dhaibh, co iad, agus ciod a chuir an so iad.”

Chaidh e fhein agus Giafar a rithist gu dorus an talla gus beachd a ghabhail na b’ fhearr orra. Chual’ iad le cheile h-uile facal a bha Abraim ag radh ri Bean na Maise. Ars’ esan rithe: “Mo bhean uasal ro thlachdar am bheil rud sam bith eile ann a dheanadh na tha de sholas againn air an fheasgar so na ’s coimhlionta?”

“Cha ’n ’eil dad ach inneal-ciuil,” arsa Bean na Maise; “agus tha mi ’smaointean nam faigheadh tu inneal-ciuil dhomh gu ’m biodh a h-uile gnothach ceart gu leor.”

“An teid agad air a chluich?” ars’ Abraim.

“Faigh thusa dhomh e, agus bidh fios agad co dhiubh a theid no nach teid,” ars’ ise.

Dh’ eirich Abraim o ’n bhord, agus thug e inneal-ciuil am mach a preasa a bha faisge air laimh, agus thug e dhi e. An uair a bha i ’g a ghleusachadh thionndaidh an righ ri Giafar, agus thuirt e, “Tha bhean uasal og’ a dol a chluich air an inneal-chiuil; agus ma chluicheas i gu math, bheir mi mathanas dhi fhein agus do ’n duine og a tha comhladh rithe. Ach air do shonsa dheth, bheir mi fa near do chrochadh.”

“A cheannaird nan creidmheach,” arsa Giafar, “ma ’s ann mar sin a tha ’chuis gus a bhith, is e mo ghuidhe ri Dia gu ’n cluich i gu h-olc.”

“Car son so?” ars’ an righ.

“A chionn gur ann mar is fhaide a bhios sinn beo anns an t-saoghal so, is mo a bhios de dh’ aobhar againn a bhith ’toirt comhfhurtachd dhuinn fhein leis an dochas gu ’m faigh sinn bas ann an cuideachd dhaoine tlachdar.”

Bu toigh leis an righ feala-dha, agus thoisich e ri gaireachdaich an uair a chual’ e so; agus an uair a chuir e a chluas ris an dorus dh’ eisd e ri Bean na Maise a’ cluich air an inneal-chiuil.

Cha bu luaithe ’thoisich Bean na Maise ri cluich na dh’ aithnich an righ gu ’n cluicheadh i anabarrach math. An deigh dhi greis a thoirt air cluich, thoisich i ri gabhail oran agus ri cluich an fhuinn aig a’ cheart am, agus chord an ceol agus a guth cho math ris an righ ’s gu ’n robh e ’smaointean nach robh a h-aon eile air an talamh a chluicheadh a leith cho math rithe.

An uair a stad i de chluich, chaidh an righ agus Giafar sios gu bonn na staidhreach. “Cha chuala mi riamh fhathast ceol is seinn a leith cho math sid. Bha mi ’n duil gu ’m b’ e Isaac fear-ciuil cho math ’s a th’ air an t-saoghal, ach cha ’n ’eil e faisge cho math rithe-se. Chord an ceol cho math rium ’s gu ’m bheil mi ’cur romham gu ’n teid mi steach do ’n talla gus a cluinntinn a’ cluich ’nam lathair. Ach feumaidh sinn an toisich a smaoineachadh cia mar a theid mi ann.”

“A cheannaird nan creidmheach,” arsa Giafar, “ma theid sibh a steach, is docha gu ’n aithnich Abraim sibh, agus cinnteach gu leor theid e a cochull a chridhe leis an eagal.”

“Is e sin a tha ’cur dragh orm,” ars’ an righ; “agus cha bu mhath leam a bhith ’nam mheadhain bais dha an deigh dha a bhith iomadh bliadhna ’nam sheirbhis. Tha smaointean air bualadh ’nam cheann an drasta fhein leis an teid agam, tha mi ’n dochas, air an ni a tha ’nam bheachd a dheanamh. Fan thusa agus Mesrour faisge air an tobar gus an till mi.”

Bha ’n garadh faisge air bruaich na h-aimhne, agus thug so cothrom do ’n righ air an uisge a thoirt a steach ann far an d’ rinn e lochan boidheach do ’m biodh moran a dh’ iasg na h-aimhne a’ dol gu tric a ghabhail taimh. Bha fhios aig iasgairean a’ bhaile air so gle mhath, agus bheireadh iad rud sam bith air son cead fhaighinn a dhol a dh’ iasgach ann. Ach thug an righ ordugh teann do Abraim gu ’n leigeadh le h-aon aca a dhol ’na choir. Ach air a’ cheart oidhche ud fhein, thachair gu ’n robh fear dhe na h-iasgairean a’ dol seachad air dorus a’ gharaidh; agus an uair a chunnaic e gu ’n robh e fosgailte, ghabh e ’n cothrom air a dhol a dh’ iasgach do ’n lochan.

Bha ’n t-iasgair direach a’ dol a thogail nan lion an uair a thainig an righ far an robh e. Agus ged a bha aodach duine chumanta air an righ, dh’ aithnich an t-iasgair anns a’ mhionaid e. Leig e e-fhein ’na shineadh aig casan an righ, agus dh’ iarr e mile mathanas air. Ghabh e a leithsgeul ris an righ, ag radh, gur e an eis agus a’ bhochdain a thug air an cothrom ud a ghabhail air a dhol a dh’ iasgach do ’n lochan.

“Eirich ’na do sheasamh, agus na biodh eagal sam bith ort,” ars’ an righ; “tog na linn a chum gu ’m faic mi ciod an seorsa eisg a th’ annta.”

Ghrad thog an t-iasgair na linn mar a dh’ aithn an righ dha, agus bha coig no sia de dh’ eisg mhora annta. Thagh an righ an dithis bu mho dhiubh agus chuir e air gad iad. Na dheigh sin thuirt e ris an iasgair, “Thoir dhomhsa d’ aodach fhein, agus bheir mise dhut m’ aodach fhin. Dh’ iomlaidich iad an aodach o ’n bhroig gus an ceann-aodach. “Tog leat na linn, agus bi gabhail air falbh as a so,” ars’ an righ.

Bha ’n t-iasgair gle thoilichte leis an fhortan a thainig ’na rathad, agus ghrad dh’ fhalbh e. Thog an righ leis an gad eisg, agus chaidh e feuch am faiceadh e Giafar agus Mesrour. An uair a thachair e riutha cha d’ aithnich iad e, agus mhaoidh iad gu ’n cuireadh iad an sas e mur tugadh e a chasan as gu h-ealamh. An uair a chual’ an righ mar a labhair iad rinn e gaire, agus dh’ aithnich Giafar e. “A cheannaird nan creidmheach,” ars’ esan, “am bheil e comasach gur sibh a th’ ann? Cha d’ aithnich mi idir sibh. Tha mi ag iarraidh mile mathanas air son labhairt cho mimhodhail ribh. Chuir sibh sibh fhein as aithne cho mor ’s gu ’m faod sibh dhol do ’n talla. Cha ’n aithnich Abraim gu brath sibh.”

“Fan thusa agus Mesrour far am

(Air a leantuinn air taobh 366.)

---

[364]

[Vol . 8. No. 46. p. 4]

MAC-TALLA:
Paipear-naigheachd Gailig, air a chur a mach uair ’san t-Seachdain.

“Is toigh leinn a’ Ghailig,
A bardachd ’s a ceol;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leon:
’S i dh’ ionnsaich sinn trath
Ann an laithean ar n-oig,
’S nach treig sinn gu brath
Gus an laidh sinn fo n fhod.”
—BARD NA LEADAIGE.

“Duisg suas a Ghailig, ’s tog do ghuth,
Na biodh ort geilt no sgaig;
Tha ciadan mile dileas dhut
Nach diobair thu ’sa bhlar;
Cho fad ’sa shiubhlas uillt le sruth.
’Sa bhuaileas tuinn air traigh,
Cha ’n aontaich iad an cainnt no ’n cruth
Gun teid do chur gu bas.”
—NIALL MAC LEOID.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de ’n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh ’s is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON.

DI-HAOINE, IUN 22, 1900.

Litir a Ceap Nor.

Tha mios eile air dol seachad gun fhocal uam gu MAC-TALLA.. Se dh’ aobharaich sin mi bhi feitheamh gus am faighinn pilleadh air ais o m’ thurus do’n bhaile-mor Sidni. O nach ’eil a bheag a naidheachdan eile agam ri sgriobhadh aig an am, cha bhi e mi-iomchuidh iomradh goirid a dheanamh air beagan dheth na chunnaic agus na chuala mi air mo chuairt.

Dh’ fhag mi ’n t-aite so an cuideachd Alasdair agus Mairearad, air an dara la fichead dhe’n Mhaigh. Rainig sinn Acarsaid Neill trath ’s an fheasgar, far an robh duil againn dol air bord a bhata-smuide Weymouth an la-iar-na-mhaireach, ach fhuair sinn a mach gur ann a bha ise gus an la ud de’n t-seachduin gun ghluasad a Sidni. Coma co dhiubh, thaghail soitheach seolaidh a bha air a turus gu Sidni-a- Tuath, agus o’n bha an soirbheas math chaidh sinn air bord, agus rainig sinn am baile sin an ceann sia uairean a thim. Do bhrigh ’s gu’n robh an oidhche dorcha cha d’ fhag sinn an soitheach gus na shoilleiriach an la maireach gu math. ’S an fheasgar chaidh mis am mach gu ruige am Bras d’ Or Beag, a dh’ amharc air mo charaid Iain agus a theaghlach, far am bheil MAC-TALLA faotuinn aoidheachd chairdeil gach seachduin. Air feasgar am maireach chaidh mi fhein agus Mairearad a null air bata-smuide gu Sidni. B’e oifis a MHIC-TALLA an ceud aite ’s an do thaghail sinn, agus feumaidh mi aideachadh gu’n d’ thug e toileachadh mor dhomh fhaicinn, gu’m bheil am fear-deasachaidh fada ni ’s oige na bha mi’m barail mu’n d’ fhag mi mo dhachaidh. ’S ann an sin a chunnaic mi ’n ceud sealladh de “Chlarsach an Doire,” leis a bhard ghasda Niall Mac Leoid. Cheannaich mi aon diubh sin, agus dithis de Leabhar nan Cnoc—leabhraichean a bu choir a bhi aig gach aon de leughadairean na Gaidhlig anns gach cearna dheth ’n domhan. ’S math an sgeula ri innseadh gu bheil luchd-gabhail MHIC-TALLA a sior fhas na’s lionmhoire, agus gu bheil an aitreabh ’s a bheil e air a chlo-bhualadh a dol mu’n am so, an ordugh ni ’s fhearr na bha e riamh.

Thill sinn air ais gu Sidni-a- Tuath anamoch ’s an fheasgar. Air madainn Di-luain dh’ fhalbh Alasdair gu ruige tigh-eiridinn Halifax. An deigh dhuinn fhaicinn air bord na train phill sinn air ar ’n ais gu muladach, a guidhe gu’m biodh fear-coimhid Israeil, air nach aom cadal no suain, a gabhail curam dheth ’s ga thoirt a ris air ais d’ ar n-ionnsuidh ann an deadh shlainte. Faodaidh mi radh ’s an dol seachad gu’m b’esan an duine thainig dhachaidh tinn as na Staidean ’s an earrach, agus air an d’rinn mi iomradh aig an am.

An deigh dealachadh ris mar thuirt mi cheana, chaidh mise null a dh’ fhaicinn na h-obair iaruinn a tha dluth do Shidni, agus tha mi creidsinn gur beag nach robh uiread ioghnaidh orm ris na chunnaic agus na chuala mi ’s air ban-righinn Sheba ’n uair thainig i o iomall na talmhainn a dh’ eisdeachd ri gliocas Sholamh. Bha cuid ag radh rium nach robh e comasasach do neach sam bith a thuigsinn an t-anbharr saothair a rinneadh mus d’ thainig an grunnd ud gu bhi ’s an t-suidheachadh ’s am bheil e ’n diugh, ach neach a chunnaic a shuidheachadh mus do thoisich an obair.

O nach urrainn mi cunntas a thoirt air gach obair a tha dol air adhart, ’s fearr dhomh a leigeil seachad aig an am so. ’S mor an t-airgiod a tha air a phaidheadh do’n luchd-oibre gach seachdain, ach mo thruaighe! tha Satan ’g am feitheamh le moran d’a chuid theachdairean—luchd-reic na deoch laidir—cha’n ann a mhain a chum an cuid a bhuntuinn o moran dhiubh, ach gu h-araidh a chum na tha’n a chomas a tharruing sios anns an doigh ud gu truaighe neo-chriochnach.

Iun 12, 1900. M. D.

Chaidh fear Iain D. Domhnullach, a bha ’g obair anns a mhèinn an Glace Bay, a ghoirteachadh air an t-seachdain ’sa chaidh le tuiteam guail, agus chaochail e uaithe sin. Bhuineadh e do Phort Morien, agus bha e da fhichead bliadhna ’sa ceithir a dh’ aois.

The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair

Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Cum suil air a chuil so air son Sanas bho
A . W. REDDEN & CO.
luchd-reic Bhrog, Bhotainnean agus chuaran, do shean us og.
June 7, 1900 1yr

A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr

Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE

CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.

Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.

CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.

GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.

Clo-Bhualadh de sheorsa sam bith an a dheanamh gu snasail air oifis a phaipeir so.

---

[365]

[Vol . 8. No. 46. p. 5]

NAIGHEACHNDA.

Chaidh tigh mor ’na theine ann an New York Di-haoine s’a chaidh, agus bha deichnear dhe na bha comhnuidh ann air an losgadh gu bàs.

Bhitheamaid an comain an luchd-gabhail na’n cuireadh iad air adhart pris a phaipeir cho luath ’s is urrainn daibh. Tha bliadhna ùr a’ phaipeir a tòiseachadh air a cheud latha dhe’n ath mhios.

Tha tigh-sgoile ùr ri bhi air a thogail an Sidni air an t-samhradh so. Bidh e air làrach an t-seann taighe, agus bidh e ceud us ceithir troigh a dh’fhad agus tri fichead ’sa dha dheug a leud. Bidh e air a dheanamh air cloich us bric, da stoiri a dh’ àirde, agus air a chur an uidheam cho math ri togalach da sheòrsa ann an Nobha Scotia.

Tha nise da express ’s an latha tighinn ’sa falbh á Sidni; a falbh aig cairteal gu seachd ’s leth-uair an deigh deich ’sa mhaduinn, ’sa tilleadh aig cairteal gu h-ochd ’s aon uair deug feasgar. Tha aon diubh nach eil a’ stad ach aig naodh no deich cala eadar so us Halifacs, agus tha i deanamh an astair gu math na ’s luaithe na bhatar ’ga dheanamh roimhe so. Tha ’n da charbad a’ dol a stigh gu Sidni Tuath.

Bhatar a bruidhinn an uiridh aìr Raointean Abrahaim, os ceann baile Chuebec, a chreic air son taighean a chur suas air, ach tha sin air a leigeil seachad, ’s tha iad gu bhi air an ceannach leis an àrd-riaghladh, ’s air an toirt seachad do’n bhaile, air son math an t-sluagh. ’S ann air na raointean so a chuireadh am blàr mor a choisinn Canada do Bhreatuinn, agus cha bhiodh e iomchuidh an leigeil fo thaighean ’s fo shràidean a bhaile.

Tha Feill mhor ann am Paris, ceanna-bhaile na Frainge, air an t-samhradh so. Chaidh fhosgladh o chionn còrr us mios, ach cha ’n eil na togalaichean ’s gach ni eile air an cur an uidheam ceart ach gann fhathast. Tha earann de ’n ghrunnd air a chur air leth air son gach dùthaich, agus bha na Frangaich an toiseach a’ cur rompa gu’m biodh gach earann dheth fosgailte la na Sàbaid cho math ri lathaichean eile. Ach cha ’n aontaicheadh na Staidean no Canada ri sin idir, agus tha an cuid-san a mise duinte na h-uile latha Sàbaid. Tha cuid Bhreatunn gu ruige so fosgailte gach latha dhe’n t-seachdain.

Tha Pol Crugar air an udalais o’n dh’fhàg e Pretoria. Bha a cheanna-bhaile aige car greis ann am Machadorp, agus bu chaisteal dha carbad-iaruinn. Thainig air am baile sin fhàgail, agus a nise tha ’cheanna-bhaile aige ann an Alkamr, far an deach e fhein ’sa lùchairt a ghiulan deireadh na seachdain s’a chaidh. Thathar ag radh gu robh Crugar toileach striochdadh cho luath ’sa thainig air Pretoria fhàgail, ach nach leigeidh Steyn leis sin a dheanamh. Bha cumhachan air an deanamh eatorra mu’n do thòisich an cogadh nach b’urrainn fear seach fear dhiubh ni sam bith a dheanamh gun aonta ’n fhir eile. Chum Crugar Steyn air ais roimhe so o thoil féin a dheanamh, agus tha Steyn a nise cur roimhe nach bi a dhòigh fhéin aig Crugar a thaobh striochdadh, ach gu’n toir e air leantuinn air a chogadh gus am bi e gle shearbh dheth.

Chaidh fear Seumas King, ann a Westmorland, N. B., a thachdadh an oidhche roimhe le greim feòla ’se gabhail a shuipearach. Bu sheann duin’ e, tri fichead us deich bliadhna dh’ aois.

Thainig an soitheach-smùide “Florida” a stigh dh’an phort so Di-luain s’a chaidh, a’ cheud soitheach dhe’n Phlant Line a ruith direach eadar so us Boston. Bha mu dha fhichead a gabhail an turuis oirre. Bidh an soitheach so a ruith fad an t-samhraidh, agus bidh a tursan ’na dheisealachadh mor do mhuinntir siorrachd Cheap Breatunn.

Tha moran dhe’n bharail nach eil anns an arm Bhreatunnach ach daoine cumanta na dùthcha, gu bheil na h-uaislean agus daoine thainig gu inbhe ’ga sheachnadh. Cha’n ann mar sin a tha a’ chùis idir; tha ann an ceann a deas Africa aig an àm so a’ cogadh os leith an dùthcha, sia deug air fhichead de na morairean, agus a h-ochd air fhichead de bhuill tigh nan cumantach.

Sgaoil pàrlamad Eilean a’ Phrionnsa air an t-seachdain s’a chaidh. Ged nach robh an suidhe bh’ aca air an turus so cho sitheil ’s a b’ àbhaist, chaidh aca air gnothuichean na roinne chur air dòigh ’s air obair air son bliadhn’ eile. Rinneadh aon lagh leis a phàrlamaid so is fiach iomradh a dheanamh air, ’se sin lagh a bacadh creic deoch làidir. Tha an lagh-bacaidh sin ri bhi air a chur air obair a cheud latha de Iun, an ath bhliadhna. An deigh sin bidh e mi-laghail stuth làidir de sheòrsa sam bith a chreic air an eilean, agus bidh luchd-bristidh am lagha air am peanaisteachadh air son na ceud chionta le ùmhladh ceud dolair, no tir miosan priosain; an darna cionta, da cheud dolair no ceithir miosan priosain; agus gach uair an deigh sin, sia miosan priosain. Rinneadh lagh dhe’n t-seòrsa cheudna ann am Maintoba deireadh an earraich. Tha mar sin a dha de roinnean Chanada gu bhi fo lagh bacaidh mu ’n àm so ’n ath bhliadhna.

Tha cùisean a sior dhol na ’s miosa ann an Sina. Tha comunn uaigneach am measg an t-sluaigh ris an canar “Boxers” agus ’s iad sin a tha air cheann na ceannairc. Tha e fior choltach gu bheil a bhan-impire gu h-uaigneach ’g am misneachadh ’s ’g am brosnachadh, oir tha a cheart ni aig na “Boxers” ’san amharc ’s a bh’ aice fhéin o chionn iomadh bliadhna—na coigrich fhògradh as an dùthaich. Tha cuid de na paipearan-naigheachd Breatunnach dhe’n bharail gu bheil Ruisia air chùl na ceannairc cuideachd, gu bheil i cur nan Sineach gu buaireas an dòchas gu’n teid aice fhein air a cumhachd a mheudachadh mu’n tig crioch air a chogadh, ma bhios cogadh ann. Ma tha sin fior, tha cothrom na’s fhearr aice na bha aice o chionn iomadh bliadhna oir tha Breatunn gu trang anns an Transvaal, agus ’se Breatunn an aon rioghachd bu dòcha cur na h-aghaidh. Loisg gearasdan Sineach ann an Taku air an arm Eòrpach Di-luain s’a chaidh a’ marbhadh ’sa leònadh àireamh dhiubh; ach chaidh na dùin aca ghlacadh, an deigh ceithir cheud dhiubh a mharbhadh.

Fhuair sinn an diugh
500 Paidhir de bhrogan fhirionnach
Dong. Bals.

Luach airgeid cho math ’sa ghabhas faotainn. Gus an teirig iad reicidh sinn iad air $1 .25 am paidhir. Tha againn cuideachd BUFF BALS. air $1 .40, seorsa nach gabh beiteadh. Leathair math a bhonn ’sa dh’ uachdar.

Tha prisean ar ’n aodaichean a cur ioghnaidh air marsantan eile, ’s a cordhadh gu math riuthasan a tha ceannach uainn.

Aodaichean Dhaoine, Ghillean, agus Cloinne
dhe’n t-seorsa ’s fhearr, ’s dhe’n deanamh a’s uire ’s a’s fasanta.

H . H. Sutherland & Co.
Stor Airgeid na h-aon Phrise.

SYDNEY CASH STORE.
Soithichean Creadha agus Sina dhe gach sorsa aig,
J . C. MILLS, - - - Sidni.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad air aa t-samhradh so, faic na seorsachan a tha aig
F . FALCONER & SON.

Buggies , Phætons, ExpressesagusRoad Carts.
Tha’n Acuinn againn cuideachd.
Prisean ceart. Cuir deuchainn oirnn.

F . FALCONER & SON,
Luchd-reic Charbad. Acuinn agus Thruncaichean. - - SIDNI, C. B.

---

[366]

[Vol . 8. No. 46. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 363.)

bheil sibh fhad ’s a bhios mise anns an talla.”

Chaidh an righ suas an staidhre, agus bhuail e aig dorus an talla. Chuala Nouredin an toiseach e, agus dh’ innis e do Abraim, gu ’n robh duine a’ bualadh aig an dorus. “Co tha sid?” ars’ Abraim.

Dh’ fhosgail an righ an dorus, agus choisich e ceum no dha steach do ’n talla, agus thuirt e, “Abraim, is mise Ceirim, an t-iasgair. Dh’ innseadh dhomh gu robh cairdean agad an so aig cuirm. Thug mi ugad an da iasg bhriagha so; oir bha mi ’smaointean nach bu mhisde leat iasg ur a bhith agaibh aig a’ chuirm. Tha iad direach air an toirt as an lion an drasta fhein.”

Bha Nouredin agus Bean na Maise anabarrach toilichte an uair a chual’ iad iomradh air iasg. “Guidheam ort Abraim,” arsa Bean na Maise, “leig leis tighinn na ’s dluithe dhuin a chum gu ’m faic sinn an t-iasg.”

Bha Abraim aig an am neo-chomasach air faighneachd dhe ’n iasgair cia mar a thachair dha tighinn do’n talla; oir bha ’inntinn gu buileach suidhichte air a h-uile toileachadh a thoirt do Bhean na Maise. Bha e air an dearg dhaoraich, agus air eiginn thionndaidh e ’aghaidh rathad an doruis, agus ann an cainnt liutaich thuirt e ris an righ, agus e an duil gur e iasgair a bh ann, “Trobhad an so a dhearg mheirlich na h-oidhche, agus seall dhomhsa ciod a th’ agad.”

Chaidh an righ air aghart, agus e anns gach doigh cho coltach ri iasgair ’s a b’ urrainn a bhith, agus leig e fhaicinn an da iasg dha.

“Tha ’n t-iasg sin briagha da rireadh,” arsa Bean na Maise, “agus nan’ robh e air a dheasachadh gu math, dh’ ithinn rud dheth gu toileach.”

“Tha bhean-uasal ceart gu leor,” ars’ Abraim; “ach ciod am feum a ni an t-iasg sin dhuine o nach robh e air a dheasachadh. Bi falbh leìs amns a’ mhionaid, agus deasaich gu math e, agus thoir do ’r n-ionnsuidh e. Gheibh thu a h-uile deisealachd a bhios a dhith ort anns a’ chitsin agamsa.”

Chaidh an righ air ais far an robh Giafar, agus thuirt e ris, “Ghabh iad rium gle chaoimhneil; ach tha iad ag iarraidh orm an t-iasg a dheasachadh dhaibh.”

“Deasaichidh mise dhaibh e,” arsa Giafar, “agus bidh e deiseil ann an uine gle ghoirid.”

“Cha ’n ann mar sin a bhitheas,” ars’ an righ, “tha mi cho toileach mo ghnothach a dheanamh ’s gu ’n deasaich mi-fhin e; oir o ’n chaidh agam cho math air mi-fhin a chur ann an riochd iasgair, cuiridh mi-fhin a nis ann an riochd-cocaire. An uair a bha mi og rinn mi uair beagan cocaireachd agus chaidh an obair leam gle mhath.”

An uair a thuirt e so, chaidh a fhein is Giafar agus Mesrour do ’n chitsin aig Abraim, agus thoisich iad ’nan triuir gu trang ri deasachadh an eisg.

Ged nach robh an citsin aig Abraim mor bha h-uile deisealachd air am biodh feum aig cocaire ri fhaotainn ann. Ann an uine ghoirid dheasaicheadh an t-iasg. Chuir an righ air trinnsearan e, agus chuir e lemon air gach trinnsear, a chum gu ’m faisgeadh iad anns an eanraich e nam faiceadh iad iomchuidh. Dh’ ith iad ’nan triuir an t-iasg gu sunndach, ach gu h-araidh Nouredin agus Bean na Maise. Agus bha ’n righ ’na sheasamh aig a’ bhord mu ’n coinneamh.

(Ri leantuinn.)

Na Marbhrannan.

(Air a leantuinn.)

Bha an teagasg so gun teagamh easbhuidheach. Cha robh a’ bheag de leughadh, de sgriobhadh, no de chunntas ann. Cha sheasadh clann Ghaidhealach an là ud ach dona aig ceasnachadh ar latha-ne agus cha choisneadh iad moran cliu no airgid do ’n Mhaighstir-sgoile. Cha labhradh iad focal Beurla agus, cuis is iongantaiche, cha robh naire orra dheth. Ach aineolach, cianail, mar a bha ’n cor, a reir teagaisg ’us creidimh ar latha-ne, tha mi meas gu ’m faigheadh ar luchd teagaisg-ne leasan no dhà uapa a b’airidh air iunnsachadh A dh’aon ni, thuigeadh na sgoilearan o shean cainnt am maighstir; agus is mor an ni so. A rìs bha ’m Bard a’ teagasg d’a luchd-eisdeachd gu ’n robh Duthaich aca, gu ’n robh Sinnsearachd aca, agus nach bu ni mi-choltach gu’m biodh Sliochd aca. Bha e teagasg gu ’n robh dleasdanais chudthromach, sholuimte air an leagadh orra, nach faodadh iad gun chionta mor a dhearmad, do thaobh an Duthcha, an Aithrichean, agus an Cloinne. Coir do Dhuthcha agus do Shluaigh a sheasamh agus an am a cliu a chur am farsuingeachd—a bhi cuimhneach air na daoine o’n d’ thainig thu—na beannachdan a mheal thu fhein aisig ’n an lan neart do d’ chloinn—do bheatha orduchadh a chum agus gu’n seall na ginealaich a thig a’ d’ dheigh air an ais le tlachd agus le urram ri cuimhne nam parantan a ghin iad—a bhi anns gach ceum do d’ bheatha a’ gleidheadh air chuimhne gur tusa an ceangal ann an Eachdraidh do Shluaigh eadar an t-àm a bha agus an t-àm a bhitheas; —b’e ni-eigin cosmhuil ri so, air a thoirt seachad le teangadh cheolmhor a’ Bhaird, an teagasg a gheibheadh an t-oganach Gaidhealach o shean, agus easbhuidheach ’us mar bha e, saoilidh mi gur ann easbhuidheach da rireadh a tha ’n teagasg anns nach faighear a bheag no mhor de ’n t-seorsa air a chur fa chomhair na h-oigridh anns gach linn.

B’e so, tha mi meas, brigh teagaisg “Oisean” Mhic Mhuirich, cia b’e chuir ri cheile e. B’e modh no doigh an teagaisg cliu an àm a dh’ fhalbh agus nan daoine treuna a bha. Seall air na Dain fa seach. ’Se cheud sreath de “Chath-Loduinn”

(Ri leantuinn.)

Merchants ’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—HALIFAX .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaih.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

MR. E. AZULAY,
Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney Hotel, Sydney, C. B.

DEAR SIR:

The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies,

Manufacturers Life Insurance Company.

ARD-OIFIS. —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, o’n ard fhear-gnothuich,

A . G. BAILLIE, Port Hastings, C. B.

L . L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

Are You Deaf??

All cases of DEAFNESS or HARD-HEARING are now CURABLE by our new invention: only those born deaf are incurable. HEAD NOISES CEASE IMMEDIATELY. Describe your case. Examination and advice free. You can cure yourself at home at a nominal cost. Dr. Dalton’s Aural Institute, 596 La Salle Ave., CHICAGO, ILL.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, MART 12, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

BANK OF MONTREAL.
SUIDHICHTE, 1817.
Corpaichte le achd Parlamaid.

EARRAS PAIGHTE:
$12 ,000,000.00.

AIRGEAD TAIMH:
$6 ,000,000.00.

ANN AN SIDNI.
OIFIS RE UINE GHOIRID:
Oisean Sraidean Charlotte agusPrince William Henry.

Banca-Caomhnaidh.
EDWARD PITT,Fear-gnothuich.

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Gheibhear tuilleadh ainmean “Iadsan a phaigh” anns an àireamh so.

---

[367]

[Vol . 8. No. 46. p. 7]

AN DUANAG ULLAMH.

LE BARD MHIC-GILLEAIN.

Triallaidh mi le m’ dhuanaig ullaimh
Gu righ Ghaidheal;
Fear aig am bi ’m baile dùmhail
Sona, saibhir.

Triath Earragheal ’s fearr faicinn,
’S is mo maitheas;
Cailein, iarla fo chliu farsuinn,
’S e ’s fial flaitheas.

Abhall uasal, maiseach, freumhach,
D ’am buin moladh;
Crann a’s ùire dh’ fhàs troimh thalamh,
Làn de thoradh.

Seahhag ’s uaisle theid ’sna neultaibh,
Crann thar chrannaibh;
Mac ratha ’chum Dia gu h-ullamh
Do ’n chliar-ealain.

Leoghann neartmhor, nimhneach, làidir
An àm trioblaid;
’S beag nach deachaidh Alb’ air udal
Gus ’n do theasraig.

An trath thriallas Cailein Iarla
’S a shluagh bunaidh,
Cuirear leis air fairg’ o’ chala
Càbhlach ullamh.

Luingeas leathann, làidir, luchdmhor,
Dealbhach, dionach;
Slios réidh sleamhainn dhol ’san fhuaradh,
’S ràimh chruaidh, dhireach.

Togar leo na geal chroinn chorrach
’Suas le ’n lònaibh,
’S iomadh ball gu teann ga dheanamh
’N am dhaibh seòladh.

Nitear an stagh direach, ’s dualach
Mu’n bhràigh thoisich;
’S togar na siùil mhora, mhaiseach,
Le sgod crosach.

Cuirear a chluas ’sa chìch thoisich
Dhol ’san fhuaradh;
Mar steud luath i, sruth fo sàiltibh,
’S muir ga bualadh.

’S iomadh laoch fulangach, meanmnach,
Dorn-gheal, treubhach;
Dh’ iomaireas lùb air a h-àlach,
’Socrach, séisteach.

Deagh shluagh lionmhor bhiodh a d’ bhàrcaibh,
Fo làn armaibh;
’S air a dheas laimh neart nan Duibhneach
Aig righ Alba.

Reir a cheartais, nuair a b’ eiginn,
Le cruaídh chogadh,
Bhuidhinn thu buaidh ’s tha thu oirdheirc,
Fhuair thu toiseach.

Ni ’n aithne dhomhsa do chàirdean,
Ge math m’ eólas;
Ach ’s ro chinnteach leat gu’n éireadh
Mac-Leoid Leodhais.

Fuil Mhic-an-Tòisich gu h-ullamh,
’S feachd Mhic-Shimi,
’S mairg air an leagadh iad buillean
An am iomairt.

Clann-Ghilleoin gu làidir, lionmhor,
Bho ’n tir Mhuilich;
Dream a thug buaidh anns gach bealach,
’S a b’ fhearr fuireach.

Clann-Domhnaill, d’an cliù buaidh-larach
Ort a feitheamh,
’S uais lean Innse-Gall gu coimhlient,
Mar a deiream.

Fhuair thu bho ’n righ ’bhith ’t ard cheannard
Air fir Alba,
’S, mar a b’ airidh, ’bhith ’t ard bhritheamh
Nithean ’s anman.

Tha thu ’t ard fhear-coimead ’s gleidheadh
Air a chrich thall;
Rainig ’s cheannsaich thu na naimhdean,
’S fhuair thu siochaint.

Air ard-chomhairle na h-Alba,
’S tu ’s stiuir uile;
Do cho math ni ’n robh an seanachas
O lìnn Uilleim.

Wallas, flath nam fear, gun choimeas
Am measg dhaoine;
Cailein na dheidh-san gun choimeas,
An t-iarl Aorach,

Ge mor t’ inbhe, t’ aimn, is t’ onair
’S mò do ghliocas;
Rinn thu bun a stéidh na firinn
Is a cheartais.

Tha Breatunn a cur àireamh mhiltean de shaighdearan air falbh a Africa mu Dheas gu Sina, far am bheil e gle choltach gu’n cuirear feum oirre an ùine ghoirid. Tha e ’na ni gle fhàbharraah dhi gu bheil cogadh nam Boereach beul ri bhi seachad.

Tha gach neach a dh’ fheuchUuion Blend Tea ’ga moladh.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries .Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

D. L. MAC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.
Flur, Min, Coirce, Fiar, Buntata, Hams , Bacon,Ti, Siucar, Brogan, Botainnean, &c ., &c .
’GAN CREIC SAOR.

COINNEACH ODHAR,
Am Fiosaiche.

Leabhar beag anns am bheil cunntas goirid air a bheatha agus fhiosachdan, air a sgriobhadh leis an Urr. D. B. Blair, D. D., nach maireann. A phris: aon leabhar 10c.; da leabhar dheug air $1 .00. Ri chreic aig
PUBLISHERS OF “MAC-TALLA,”
Sydney, C. B.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
Alexander Bain,
Port Hawkesbry,
Nov. 27 ’99. Cape Breton.

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ’ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

BUSINESS CARDS.

J. E. BURCHELL,
Urrasachadh Beatha agus Teine anns na Cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.

C . V. Wetmore,
Urrasachadh Teine, Beatha, Sgiorraidh, agus Glaine Leac.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - C. B.

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

J . S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghuis Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
Ceannaiche Fearainn.
Fearann us Taighean ri ’n creic anns gach cearna de Shidni.
Airgead gu thoirt seacnad air riabb.
Victoria Block, So. Charlotte St.
SIDNI, - - C. B.

C . R. BOWN,
Urrasachadh Teine agus Leacan Glaine.
SIDNI, C. B.

ALBERT HARTY,
Greusaiche,
Brogan agus Botainnean air an Deanamh ’s air an Caradh gu snasail.
Ri taobh stor D. L. MacFhionghain,
SIDNI, - - C. B.

---

[368]

[Vol . 8. No. 46. p. 8]

Rinneadh riamh leat dlighe cheart
Do lag ’s do làidir;
Beannach i gach aon duin’ ad chuideachd,
Ghall is Ghaidheal.

’N t-Athair cumhachdach gad ghleidheadh
’S am Mac siorruidh,
’N Spiorad Naomh a dhion do nàire,
’Righ Loch-fine.

Ni ’n d’ fhuaras do cho math de dh’ urrainn,
’S ni ’m mò dh’ iarras;
’Chinn nam fear bu phailte cùram
Leat a thriallainn.

Tha e air a radh gu’n do rinneadh an t-oran so mu’n bhliadhna 1528.

CEAD DEIREANNACH NAM BEANN.

LE DOMHNALL MAC FHIONNLAIDH.

’S mi ’m shuidh’ air sìth-brugh nam beann,
Goirid o cheann Locha-tréig,
Creag-Guanach am biodh an t-sealg,
Grianan àrd am biodh na féidh,

Chi mi Coir’ -an-Rath a bhuam,
Chi mi a Chruach is Beinn-Bhreac;
Chi mi Srath-Oisean nam fiadh,
’S chi mi ghrian air Meall-nan-Leac.

Chi mi Gairbinn nan damh donn,
Agus Lap-Bheinn nan tonn sìth’;
Mar sin is an Leitir-Dhubh;
’S tric a rinn mi fuil na frìth.

Chi mi srath farsuinn a chruidh,
Far an labhar guth nan sonn,
’S Coire-creagadh a Mhàim-Bhain,
M’ minig a rinn mo làmh toll.

Chi mi bràigh Bhidein nan dos
’N taobh so bhos de Sgurra-Lìth;
’S gurra Chòinnich nan damh seang’;
’S ionmhuinn leam an diugh na chi.

Chi mi Beinn-Nibheis gu h-àrd,
’S an Carn-Dearg an taic’ a buin;
’N tulach air am fàs am fraoch,
Monadh maol gu ruige muir.

Gur riomhach an Coire-Dearg,
Far ’m bu mhiannach leinn bhith sealg;
Coire nan tulachanan fraoich,
Innis nan laogh ’s nan damh garbh’.

’S aoibhinn an obair an t-sealg,
’S aoibhinn a meanmna ’s a beachd;
’S mor gu’m b’ annsa leam a fonn
Na long is i ’dol fo beairt.

C’àit an cualas ceol bu bhinne
Na mòthar gadhair mhòir a teachd;
Daimh sheanga nan ruith le gleann,
’S miolchoin a dol annta ’s asd’.

Is binn leam torman nan dos
Ri uilinn nan corra-bheann cas,
’S an eilid bhiorach a’s caol cos
Na ’clos fo dhuilleach ri teas.

Gun do chéil’ aic’ an damh,
’S e ’s muime dh’ im ’feur ’s an creamh;
Màthair an laoich mheanbh-bhric mhir,
Bean an fhir mheall-rosgaich ghlain.

Eilid bhinneach, mheargant’, bhallach,
Odhar, eangach, uchd-reidh, àrd,
’S damh togbhalach, croic-cheannach, sgiamhach,
Crònanach, ceann-riabhach, dearg.

’S aigeantach shiubhleas i ’n raon,
Cadal cha dean i ’san smùr;
B’ fhearr leath’ na plaide ri ’taobh
Bàrr an fhraoich, ghaganaich ùir.

’S glan ri ’shloinneadh an damh donn,
’Thearnas o uilinn nam beann;
Mac na h-eilde ris an tom,
Nach do chrom le spìd a cheann.

Is gasd’ a ruitheas e suas
Ri leacainn chruaidh agus chas;
Moladh gach aon neach an cù’
Ach molam-s’ an trùp ’tha dol as.

Bha mi o’n rugadh mi, riamh
An caidreamh fhiadh agus earb’,
’S cha’n fhaca mi dath air am bian
Ach buidhe, riabhach, is dearg.

Dh’ fhàg mi ’san righe so shios
’M fear bu phudhar dhomhs’ a bhàs,
’S tric chuir e chagar an cruas
’N cluais an daimh chabraich an sàs.

Raonull Mor Mac Dhomhnaill Ghlais,
Fear a fhuair foghlum gu deas;
Deagh Mhac Dhomhnaill a chuil chais,
Ni ’m beo neach a chomhraig leis.

Alasdair cridhe mar lann,
Gun e bhith ann is e mo chreach;
’S tric a leag e air an tom
Mac nan sonn leis a chu ghlas.

Bratach Alasdair Bhoth-Loinn
Bu shról farumach ri crann;
Suaicheantas soilleir Siol Chuinn;
Nach d’ chuir suim an clannaibh Ghall.

Alasdair Mac Ailein Mhòir,
’S tric a mharbh ’sa bheinn na feidh,
’S a leanadh fad air an tòir,
Mo dhòigh bu Domhnullach treun.

Fhad ’s a bhithinn beo air thalamh,
’S deo de’n anail am chorp,
Dh’ fhanainn am fochair an fheidh,
Sin an spréidh ’san robh mo thoirt.

Soraidh gu Beinn-Allair bhuam,
Bho’n ’s i fhuair urram nam beann;
’S gu slios Loch-Eireachd an fhéidh,
Gu’m b’ ionmhuinn leam fhéin ’bhith ann.

Thoir soraidh bhuam thun an loch,
Far am faicteadh bhos is thall;
’S gu uisge Leamhna nan loch,
Muime nan laogh breac ’s nam meann.

’Se loch mo chridhe-s’ an loch,
An loch air am biodh an lach,
Agus iomad eala bhàn,
’S bhiodh iad a snamh air mu seach.

Soraidh bhuam gu Bac-nan-Craobh,
’S gu da thaobh Bealach-nan-Sgùrr,
’S dh’ fhios an Eadar-Bhealaich mhòir,
Mu ’n cluinnteadh cronan an daimh dhuinn

Mo shoraidh gu Coire-nan-Clach,
’N coir’ am bu toigh leam bhith tàmh;
’S gu Uisge-Labhar nam faobh,
Cùilidh nan agh maol ’s nam mang.

Is beannachd leat-sa, Chreag Mhor;
’S ionmhuinn an lòn tha fo d’ cheann;
’S gur h-anns’ an lag th’ air do chùl
Na machair is mùr nan Gall.

O’n labhair mi umaibh gu leir
Gabhaidh mi-fein dibh mo chead,
’S dearmad cha dean san am
Air fiadhach ghleann nam Beann-Beag,

Cead a’s truaighe ghabh mi riamh;
Do ’n fhiadhach bu mhor mo thoil;
Cha’n fhalbh mi le bogh’ fo m’ sgeith,
’S gu la-bhrath cha leig mi coin.

Nuair bha mi air an da chòis,
’S moch a shiubhlainn bhos is thall;
Ach an nis o’n fhuair mi tri,
Cha ghluais mi ach gu mìn mall.

Tha blaigh de ’m bhogh’ ann am uchd,
Le agh maol odhar is ait;
Ise gionach ’s mise gruamach,
’S truagh an diugh nach buan an t-slat.

’Nis on sguir mi ’shiubhal bheann,
’S o nach teann an t-iubhar cruaidh,
’S o nach seasamh mi air sgeir,
’S truagh nach h-fheil mi anns an uaigh.

Fleadh Dhun-bheagain.

LE NIALL MOR MAC-MHUIRICH.

Se oidhche dhomhsa ’san Dun,
’S ni ’n robh ’n comunn fallsa, fuar;
Cuirm lionmhor ga ’h-ibh a or,
Fionbhrugh mor ’s am faicear sluagh.

Teaghlach an taighe air gach taobh,
’S b’ e an fhine mheadhrach mhor;
’S feairde suaimhneas rath’ an righ
Luchd catha ’n ua gneas fo ol.

Gair na clarsaich ’s nan cuach trom,
Aig nach gnathach fuath no feall;
Gair nam fear, ’s nam fleasgach fionn,
Lionn misgeach is teine teann.

Righ o’n oilear aigneadh ur,
Cumaidh a chaidreamh gach cliar.
Na ’rioghbhrugh ni ’n aisling ol
D’a shlogh lionmhor, farsuinn, fial.

Fichead misge dhuinn gach la,
’S cha bu leisge leinn na leis.
Bha gach deoch a dol na b’fhearr,
Na se oidhch’ bu fhearr a ghreis.

Lionmhor, abundant .Fionbhrugh, a wine mansion.Rioghbhrugh, a royal manions.

ADAN FODAIR
ADAN ANAIRT
ADAN FELT

Gach seors, Adan Dhaoine, Ghillean, agus chloinne

Cha’n eil sinn a’ creic ni ach Adan agus Curraichdean, agus mar sin theid againn air an creic na’s saoire na neach sam bith eile.

So . Charlotte St., SYDNEY, C. B.
H. H. MAGEE.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt as ar leth air Ceap Breatunn’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153 Granville Street.

$10 ,000.00.
Luach a Bhathair a tha ri bhi air a chreic a mach eadar so is an 25 mh latha dhe’n ath mhois le
Matheson , Townsend & Co. ,

Tha iad an deigh an stor a leigeil a mach air mhal, agus air son i bhi reidh dhaibhsan a tha ’ga gabhail, feumar am bathar a chreic gun dail—Bathar math dhe gach seorsa.
Anabarrach Saor!

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B.

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—1yr.

J. D. W. CAIMBEUL.
FEAR DEILBH THAIGHEAN.
OIFIS: —ROSS BLOCK, P. O. BOX 41.
SIDNI, - - - - C. B.