---

[1]

[Vol . 9. No. 1. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, IULAIDH 6, 1900. No. 1.

A’ BHASCAID BHEAG FHLURS.

O’n Bheurla.

CAIB. I.

IACOB AGUS MAIRI, A NIGHEAN.

Ann am baile beag Ichburg, a bhuineadh do dh’ Iarla de’n ainm sin, bha fuireach o chionn corr us ceud bliadhna air ais, duine treidhireach, onarach da ’m b’ ainm Iacob Ròdi. Thainig e do dh’ Ichburg ’na bhalach bochd a dh’ ionnsachadh a bhi ’na ghàradair anns a’ ghàradh aig Caisteal an Iarla. A bhuaidhean barraichte nàdurra, a chridhe math, an ealamhachd leis an d’ ionnsaich e gach ni, agus a ghnuis fhosgarra, dhuineil, choisinn da gean math a mhaighstir. Bha e gu tric air a chur air gnothach do’n chaisteal, agus ’n uair a rachadh an t-Iarla, a bha ’s an am sin na dhuin’ òg, a mach air chuairt, bhiodh Iacob ’na chuideachda. Air na cuairtean so ghabh Iacob cothrom air moran fiosrachadh riatanach fhaotainn, dh’ fhas a cheann-labhairt fileanta ’s a ghluasad gun mhearachd, agus na’s fherrr na sin uile, thug e air ais bharr nan cuairtean sin, cridhe ard, glan, gun truailleadh le dol an t-saoghail. Chuir an t-Iarla roimhe nach bitheadh seirbheis dhìleas Iacob gun duaiseachadh. Rinneadh stiùbhart deth anns a’ luthchairt a bh’ aig an Iarla ’sa cheanna-bhaile. Ach bha cridhe an duine mhath daonan ag iarraidh tilleadh gu beatha shitheil na duthcha; agus ’n uair a bha ’n aonta a bh’ air baile beag araid ’an Ichburg aig a ceann, dh’ asluich Iacob air an Iarla am baile sin a thoirt dasan air mhàl. Thug an t-Iarla uasal dha an baile saor fad a bheatha, agus a bharrachd air a sin, thug e dha cuideachadh bliadhnail am biadh ’s an connadh, gu leoir air son a bhanas-tighe. Phòs Iacob ann an Ichburg. Shuidhich e air a bhaile. Bha taigh beag aoidheil ann, air a thogail am meadhon gàraidh mhoir, bhreagha. Bha an dara leth de ’n ghàradh fo chraobhan meas, agus an leth eile fo bhuntàta, càl, agus gnothuichean eile de ’n t seorsa sin.

An deigh do Iacob agus d’a mhnaoi, a bha ’na boirionnach fiachail, moran bhliadhnachan a chur seachad gu toilichte comhla, thug am bàs a bhean chiatach air falbh. Cha ghabhadh a mhor mhulad innse. Bha an duine coir a’ fas sean, bha an aois ’ga sealltuinn fhein, agus bha ’fhalt a’ glasadh gu cabhagach B’e ’aon nighean a thoileachadh saoghalta; cha robh beo dhe’n chloinn ach i fhein, aig bàs a mathair bha i faisg air coig bliadhn’ deug a dh’ aois. B’ainm d’i Mairi, ainm a mathar, agus b’e dealbh firinneach a mathar i gun teagamh. Eadhon na leanabh, bha i ro-eireachdail; ach mar a bha i fas suas, bha a cridhe aoibhinn, a neo-chiontas, a màldachd, a rùn neo-chealgach do na h-uile, a’ toirt fiachalachd dubailte d’ a maise. Bha rudeiginn caoimhneil agus uasal nach gabh innse ’na gnuis, rud eiginn nach eil ao-coltach ri maise aingil. Ma robh i coig bliadhn’ deug a dh’ aois chumadh i’n dachaidh ’s an ordugh a b’ fhearr; cha robh an stùr bu lugha ri fhaicinn anns an t-seomar shuidhe eireachdail; gach soitheach ’s a’ chidsinn a’ soillseachadh mar a bha iad ùr; bha an tigh uile gu leir ’na shampull math air glaine agus deagh ordugh. A bharrachd air a sin bha i cuideachadh a h-athar ’s a gh[ ? ]dh le dichioll nach tré[ ? ]dh agus b’ iad na h-uairean a bha i cuir seachad ’s an doigh so, a chuid bu toilichte bha i cunntas de ’saoghal. Bha fios aig a h-athair cia mar a chuirte an uine seachad le comhradh taitneach agus feumail. Bha meas ro-mhor aig Mairi air gach seorsa fhlùrs, agus cha robh sin ’na iongantas; oir dh’ fhàs i suas ’na measg, agus bu shaoghal dise an gàradh. Gheibheadh a h-athair di, a h-uile bliadhna, frasan, friamhaichean agus planntan ùra nach b’aithne dhi roimhe, agus dh’ ionnsuich e dhi oir gach leapa a bh’anns a’ ghàradh a chuir fo fhlùrs. ’Nuair a bhiodh Mairi air a socair, chuireadh i seachad a h-uine gu toilichte ris an obair so. Bha i ro-fhaiceallach air na fàilleanan òga, agus bheireadh i céill gu leoir gus an d’ thigeadh, iad fo bhlath, agus ’n uair a sgaoileadh na flùranan ris an robh duil aice bho chionn fada, bhiodh a solas aig airde. “ ’Se gairdeachas glan agus gun gho ’tha sin,” thuirt a h-athair le fiamh gaire air a ghnuis. “Tha moran ann a tha ’cuir barrachd de chrùin ’an obair òir, ’s an sioda, na tha mise cuir de fhàirdeinean ’am frasan fhlùran, ach fhathasd cha toir iad urad de thoileachadh fior agus neo-lochdach dha ’n cuid nigheanan ’sa tha mise toirt do m’ nighinn fhein.” Bha ’ga rireadh, a h-uile mios, cha ’n ann, ach a h-uile seachduin, toileachadh as ùr a tigh’n air lom do Mhairi. Is minig a dh’ eibh i a mach le toilinntinn, “Is gann gu’n urrainn do Phàras fhéin a bhi ni ’s taitniche na ’n gàradh againn.” Cha b’ urrainn do neach dol seachad air a’ gharadh gun stad tiota a choimhead le ioghnadh air maise nam flùran. Bhitheadh clann bheag an aite a’ toirt suil gu tric tromh’n gheata bheag, agus bheireadh Mairi dhaibh daonan beagan de na flùrs.

Bha fios aig a h-athair, glic agus mar a bha e, cia mar a threoraicheadh e a gaol do na flùrs gu ruige cuspair a b’ airde. Theagaisg e i ann a’ seol ’s gu’m faiceadh i fhein ann am maise nam flurs, ’n an caochladh ghearraidhean, ’n an stioman finealta, ’n an cuma choimhlionta. agus ’n an daithean oirdhearc, caoimhneas, gliocas, mathas agus cumhachd Dhe. Bha e ’na chleachdadh aige a chiad uair anns a’ mhaduinn a chur seachad ’an urnaigh, agus as deigh so rachadh e le cridhe aotram thun na h-oibreach. Bha e [ ? ]cachadh nach mor a b’ fhiach beatha duine mur a b’ urrainn da, a dh’ aindeoin drip an t-saoghal, uair no dha de dh’ uine a ghabhail da fhein gach latha, anns am faodadh e comhradh a bhi aige ri Chruthadair agus saothaireachadh airson na criche aird ’s nam Flaitheas. Ann am maduinnean breagha an Earraich agus an t-Samhraidh, bheireadh e leis Mairi fo sgàil nan craobh anns a’ ghàradh, far am faodadh iad eisdeachd ri ceol binn nan eun agus aig an am cheudna, a bhith faicinn an gàradh blath’or a’ boillsgeadh fo’n driuchd, agus aghaidh na duthcha gu leir a soillseachadh ann an solus or-bhuidhe na gréin mhaidne.

Anns an ionad so labhair e rithe mu Dhia a chruthaich a’ ghrian airson soluis, a thug duinn uisge agus dealta, a tha beathachadh eun nan speur, agus ’tha sgeudachadh cho aluinn flùrs na machrach. Ann an so, mar an ceudna, dh’ innis e dhith gu’m b’e ’n t-Uile-chumhachdach Athair gradhach chloinn daoine, a dhearbh a ghaol duinn thairis air a chruthachadh gu leir le Mhac ionmhuinn a chur ’g ar n-ionnsaidh. Is ann an so, a rithist, a dh’ ionnsaich e ’h-urnaigh dhi, agus rachadh e-fhein air urnaigh comhla rithe, le uile chridhe. Bha ’n uine a chleachd iad a chuir seachad mar so a h-uile maduinn, ’na meadhon laidir gu gradh De fhadadh tràth ’na cridhe.

Chomharraich e a mach dhith anns na flùrs iomhaighean boidheach nam feartan a tha freagarrach do mhaighdinn oig. Aon latha, trath ’s a Mhàrt, thug i le sòlas ’ga ionnsuidh, a chiad shail-chuaich (violet). Thuirt e rithe, “Bithidh am fluran maiseach so dhutsa, a Mhairi, ’n a dheagh leasan air umhlachd, air neo-chiontachd, agus air a bhi deanamh mathais far nach faicear thu, le moran. Tha e ga sgeudachadh fhein le daithean tla na béusachd; thig e fo bhlàth, gu toileach, ’an uaigneas, agus am falach am measg nan duilleag tha am fàileadh a’s cùbhraidh. Bi thusa, Mhairi a’ ghràidh, mar an t-sail-chuaich, seachainn moran riòmhaigh is lòiseam, agus bi daonan a’ deanamh math ann an doigh neo-fhoillaiseach.”

Nuair a bha na ròsan ’s na lilidhean fo làn bhlàth, agus an gàradh gu leir ’n a aillidheachd, thuirt a h-athair ri Màiri agus e sealltuinn di lilidhean air an robh a’ ghrian mhaidne a dearrsadh; “Biodh na lilidhean dut-sa, mo nighean ghràdhach, na ’n samhla air neo-chiontas! Seall cho eireachdail, cho soilleir agus cho glan ’sa tha iad! Cha’n eil an satin a’s gile r’a shamhlachadh ri’n cuid dhuilleag, geal mar an sneachd. Is sona a mhaighdean òg sin a tha cho glan bho gach peacadh! Ach ’s e ’n dath is soilleire a’s riatnaiche air faire a thoirt da. Tha duilleag na lilidh ro-fhurasd’ a milleadh; gabhaidh i smal leis an laimsheachadh a’s lugha. Mar so ni droch fhacal no smaoin neo-chiontas a thruailleadh. Sheall e an ròs di agus thubhairt e, “Biodh an ròs dhutsa, a Mhairi, na shamhla air béusachd. Na’s bòidhche na deirg’ an ròis tha rugha glan na béusachd. Is sona a’ nighean og sin, a thig lasadh ’na gruaidh ’nuair a chluinneas i facal mi-fhreagarrach, agus e sheallas a h-aodann a’ faireachadh tha ’cridhe ’toirt seachad gu’m beil cunnart peacaidh ann. A’ ghruaidh a ghabhas athadh gu furasda, mairidh a h-eireachdas uine mhor; ach a ghnùis nach gabh nàire tuilleadh, fasaidh i neulach, buidhe, agus seargaidh i air falbh do ’n uaigh fada romh ’h-am.” Bhuain a h-athair, a sin, beagan de lilidhean agus de ròsan, shuain e an luib a cheile ’n an luschrun iad, thug e do Mhairi iad agus thubhairt e, “Tha na peathraichean boidheach so, na lilidhean agus na ròsan, a freagairt ro-mhath comhla, agus tha iad a sealltuinn mòran ni ’s taitniche cuideachd, mar so tha neo-chiontas ’us beusachd ’n an dluth

---

[2]

[Vol . 9. No. 1. p. 2]

pheathraichean d’ a cheile, nach gabh dealachadh. Thug Dia do neo-chiontas a phiuthar fhurachair so, béusachd gus rabhadh a thoirt seachad ma ’n chunnart ’na am. Lean thusa ri béusachd, mo nighean ghràdhach, agus cha churam nach bi neo-chiontas daonan ann ad lorg. Biodh do chridhe an còmhnuidh glan mar an lilidh, agus bithidh do ghruaidhean daonan eireachdail mar na ròsan.”

Cha robh dad ’s an ghàradh bu bhòidhche ’na craobh bheag ubhal a bha ’fas an spot cruinn am meadhoin a’ gharaidh Chuir a h-athair i an latha a rugadh Mairi, agus bha i ’toirt nan ubhlan bu bhreagha ’s a b’ fhallainne a h-uile bliadhna. Air bliadhna àraid, bha i uile gu léir fo bhlàth, agus eireachdail thar cumantais. Bha Màiri dol ’ga coimhead a h-uile maduinn. Dh’ eibheadh i a mach, “O, nach maiseach i! Nach àluinn an dearg ’s an geal! Tha ’chraobh a’ coimhead mar gu ’m b’aon chnap fhlùrs uil’ i.” Thàinig i maduinn eile, ach bha’n reothadh an déigh am milleadh, dh’ fhàs na flùrs buidhe ’us donn, agus phreas iad suas ris a’ ghréin. Cha b’ urrainn do Mhàiri bacadh a chuir air a deòir, bha’n sealladh cho muladach. Ghabh a h-athair cothrom air staid Màiri gus a ghrathuinn rithe, “Is ann direach mar sin a sheargas ’s a dhubhas gach toileachadh breige snuadh boidheach na h-òige. O mo leanabh, biodh eagal ort bho dhroch stiùradh. Na’m bithinn air mo mhealladh anns an dòchas laidir a th’ agam ’gad thaobh, cha’n ann fad bliadhna ach fad do bheatha shillinn deòir moran na bu chraitiche na tha thusa a’ silleadh an dràsda. Cha bhithinn sona tuilleadh, agus rachainn sios do’n uaigh a gal.” Gu fior bha na deòir ’na shuilean, agus dhrùigh a bhriathran gu trom air Màiri. Fo sùil athair cho glic agus gradhaich so, dh’ fhàs Màiri suas a measg flùrs a ghàraidh, maiseach mar an ròs, glan mar an lilidh, beusach mar an t-sail-chuaich, agus cho gealltanach ri craoibh fo lan bhlath. Is am le mor thoileachadh a shealladh an seann duine air a ghàradh gaolach, a bha pàigheadh a shaoithreach le toradh cho math; ach dh’ fhairich e toileachadh bu doimhne na sin fhathasd, agus b’e sin a bhi faicinn a nighinn agus an toraidh mhaith a bha ’chuid seolaidhean di a’ toirt seachad.

(Ri leantuinn.)

Cha’n eil moran iomraidh ’san àm so air a chogadh an Africa mu Dheas. Ged a tha na Boerich car draghail fhathast, cha’n eil eagal sam bith gu’n cuir iad call no bacadh mor air an arm Bhreatunnach tuilleadh. Tha iad gach latha tréigsinn an ceannardan, ’sa dol air ais gu ’n tuathanachas. B’ fhearr dhaibh gu robh iad air fuireach aice.

Bha réis each ann an Sidni Tuath Di-luain. Bha réis gu bhi ann an Sidni Di-ciaduin, ach bha’n t-uisg’ ann, agus chuireadh seachad i gus a cheud latha briagha thigeadh.

DOMHULL DONA MAC NA BANTRAICH.

LE IAIN.

CAIB. XXIII.

An uair a ràinig iad far an robh na fir a bha gleidheadh an òir, agus a dh’ innis iad mar a thachair dhaibh, thuirt am Frangach riutha, “Ma ta, fheara, tha eagal ormsa gu’n do chuir sibh sibh-fhein ann an lion bhur millidh. Is dòcha gu’n caill sibh na bhuinig sibh a dh’ or, agus ma dh’ fhaoidte bhur beatha mar an ceudna. Faodaidh sibh a bhith cinnteach nach bi na daoine a chuir an t-òr am falach fada gun tighinn an rathad, agus ma gheibh iad greim oirbh, cha bhi e fuarasda dhuibh sibh-fhein a dhion orra. Nan gabhadh sibh mo chomhairle-sa thilleadh sibh air ais leis, agus chuireadh sibh e far an d’ fhuair sibh e.”

So rudh nach robh aon seach aon dhiubh deònach a dheanamh. Thuirt iad á beul a chéile, nach deanadh iad ach iad-fhein a chur ann an cunnart bu mhò na’n cunnart anns an robh iad.

Gun dàil sam bith dh’ fhadaidh iad teine math, agus ròst iad an fheoil a fhuair iad an crochadh ris a’ craoibh. Bha i cho fada marbh ’s gur gann ’a chuireadh iad thun am beòl i, mur b’ e gu ’n robh iad gu fannachadh le cion bidh.

Cho luath ’s a ghabh iad na thainig riutha dhe ’n fheoil, rinn iad deiseil air son falbh. An àite a dhol tarsuinn air an amhainn mar a bha dùil aca an toiseach a dheanadh iad, smaoinich iad gu ’m b’ fhearr gabhail rompa ri srath na h-aimhne, a chum, nam bu chomasach e, gu ’n seachnadh iad na daoine o’n do ghoid iad an t-òr. Chuir iad iad-fhein ann an òrdugh anns an saoileadh iad am b’fhearr a rachadh aca air iad fhein a dhìon nan cuirteadh dragh orra. Bha na gunnachan a bha aca làn, agus bha sùil am mach aca air gach taobh, rom pa, agus na’n déigh, air eagal gu ’n tigeadh an tòrachd orra taobh sam bith. Bha ceathrar air thoiseach, ceathrar eile air dheireadh, agus ceathrar air gach taobh, agus na gunnachan aca air an leith-togail. Anns an òrdugh so gabh iad air an aghart le ceum cho cabhagach ’s a rachadh aca air a dheanamh.

Lean iad rompa mar so gun stad gus an do thuit an oidhche. O’n a bha iad fhein ’s na h-eich sgìth, stad iad ann an àite cho sàbhailte ’s a gheibheadh iad, agus chuir iad seachad an oidhche ann. Cha d’ rinn iad a bheag sam bith de chadal ged a chaidh iad car greise ’nan sìneadh. A h-uile uair a thuiteadh iad ’nan cadal bhiodh iad a’ bruadar gu’n robh an luchd-tòrachd gus a bhith air am muin.

Ann an soilleireachadh an latha thog iad orra, agus dh’ fhalbh iad. Bha iad gu math na b’ fhearr misneach na bha iad am feasgar roimhe sid.

Greis an déigh do’ n ghréin éirigh, an uair a bha iad air bearradh a’ mhonaidh rinn iad am mach gu’n robh àireamh mhath mharcaichcan beagan mhìltean air thoiseach orra; ach cha b’ urrainn daibh a bhith cinnteach an toiseach co dhiubh a bha iad a’ tighinn ’nan coinneamh no nach robh. An ùine gun bhith fada thuig iad gu ’n robh iad a’ deanamh dìreach orra, agus bhuail an t-eagal iad. Cha robh fhios aca ciod a dheanadh iad. Cha robh feum sam bith dhaibh feuchainn ri teicheadh, o’n a bha iad fhein ’s an cuid each gu mòr air an claoidh. Rinn iad suas eatorra fhein gu ’n cathaicheadh iad gu bàs, nam b’ éiginn e. Bha iad ’gan deanamh fhein cinnteach gur ann gus an spuinneadh a bha na marcaichean a’ tighinn far an robh iad.

An uair a thàinig na marcaichean cho dlùth dhaibh ’s gu’n rachadh aca air an cunntas, chunnaic iad nach robh ann ach deichnear. Thug so beagan misnich dhaibh; agus thuirt iad ri chéile gu’n rachadh aca air an teicheadh a chur orra, o’n a bha dlùth air dithis mu choinneamh an fhir ann dhiubh.

Stad na marcaichean an uair a bha iad mu chairteal a’ mhìle uapa. Agus an ceann beagan mhionaidean mharcaich fear dhiubh air a shocair far an robh iad. Bhruidhinn e riutha gu sìobhalta, agus dh’ fheòraich e dhiubh co iad, co as a thàinig iad, agus c’ aite an robh iad a’ dol.

B’ e am Frangach a fhreagair e, agus thuirt e ris, gu’n d’ thàinig iad air astar fada, agus gu’n robh iad a’ gabhail rompa a dh’ ionnsuidh a’ bhaile-puirt a b’ fhaisge dhaibh. Cha do chòrd na freagairtean a thug am Frangach air ris a’ mharcaiche, idir. Ghabh e amhrus gu’n robh nam beachd cron a dheanamh air fhein ’s air an naoinear eile a bha maille ris. Thuig am Frangach gu ’m b’ ann mar so a bha, agus thuirt e, “Ma ’s e sith a tha ’nad bheachd, ni sinne sìth riut; ach ma’s aimhreit a tha uat, gheibh thu do dhiol dhith. Cha ’n ’eil mise ’meas gu’m bheil e sàbhailte dhuinn ceann ar gnothaich innseadh do na h-uile a thachras ruinn anns an àite neo-chriosdail so. Ma dh’ innseas tusa dhuinne ceann do ghnothaich innsidh sinne dhutsa co sinn, co as a thàinig sinn, agus c’ aite am bheil sinn a’ dòl.”

“Innsidh mise dhut gu saor ciod a chuir an so mi an diugh,” ars’ am marcaiche; “bha mi fhein agus dithis chompanach a’ buinig an òir, agus chaidh leinn gle mhath. An uair a bha sinn a’ tilleadh dhachaidh thachair buidheann robairean ruinn, agus air ghaol ar beatha shàbhaladh thug sinn dhaibh ar cuid dhe’n t-saoghal. Cha robh againn ach tilleadh dhachaidh lom falamh. Dheònaich seachdnar eile dhe mo luchd-eòlais falbh comhladh ruinn, an dòchas gu’m faigheamaid greim air an òr a thugadh uainn, no air na daoine a thug uainn e. Ma chunnaic sibhse na daonie, innsibh dhomhsa e, agus cha chuir sinn dragh sam bith oirbh.”

“O’n a dh’ innis thusa ceann do thuruis dhuinne, innsidh mise dhutsa ciod e chuir an so sinn. Bha sinne ’buinig an òir sinn-fhein, agus air eagal gu ’n tachradh robairean ruinn air ar turus dhachaidh, dh’ atharraich sinn ar cùrsa an latha ’n deigh dhuinn falbh as na mèinnean. Cha ’n ’eil fhios againn c’ aite am bheil sinn, no idir ciod e am baile-puirt a’s fhaisge dhuinn. Cha do thachair duine ruinn o’n dh’ fhalbh sinn as na mèinnean gus a so.”

Bhuail e anns a’ cheann aig an Fhrangach gur dòcha gu’m bu leis a’ mharcaiche ’s le ’chompanaich an t-òr a fhuair iad am falach anns a’ choille, agus thuirt e, “An aithnicheadh tu do chuid òir fhéin nam faiceadh tu e?”

Thainig fiamh gàire air gnuis a’ mharcaiche, agus thuirt e, “Tha aon òr coltach ri òr eile; ach shaoilinn gu’n aithnichchinn mo chuid fhéin, nam faicinn e. Bha e agam ann am pocannan beaga air an robh a’ cheud dà litir dhe m’ ainm sgriobhte; ach is dòcha nach d’fhàg na robairean fad anns na pocannan e. Cha ’n ’eil a’ bheag a dhùil agam gu ’m faigh mi mo chuid fhein gu bràth; ach tha mi-fhein ’s mo chompanaich suidhichte nach till sinn gus am faigh sinn greim air na fir a thug uainn an t-òr air son an do shaothraich sinn gu goirt fad dà bhliadhna.”

“C’ ainm a tha ort?” ars’ am Frangach.

“Tha, Tim O’Laoghaire,” ars’ am marcaiche, “agus bha T. O. sgrìobhte air na pocannan anns an robh an t-òr agam.”

“An aithnicheadh tu na daoine a thug uaibh an t-òr? ars’ am Frangach.

“Dh’ aithnichinn iad an àite sam bith dhe ’n t-saoghal anns am faicinn iad.”

“Seall air a h-uile duine a tha ’n so, agus innis dhomhsa am bheil a h-aon ’nam measg a tha coltach ris na daoine a thug uat an t-òr.” Bheachdaich Tim gu geur air fear an déigh fir dhiubh, agus thuirt e nach robh aon dhiubh anns a’ bhuidheann a thug uapa an t-òr.

“Tha thu fortanach fhathast,” ars’ am Frangach; “tha do chuid òir againne, ged nach sinn a thug uat e.”

Sheall am marcaiche air an Fhrangach mar gu’m biodh e ’saoilsinn gur ann a’ deanamh spòrs dheth a bha e.

Dh’ innis am Frangach dha mar a fhuair iad an t-òr; mar a bha e fhein an aghaidh dhaibh a thoirt leotha air eagal gu ’n tigeadh tòrachd ’na dhéigh. “Bheir sinn dhut e anns an t-seasamh bonn; agus tha sinn an dòchas nach

---

[3]

[Vol . 9. No. 1. p. 3]

téid sibh na’s fhaide air thoir nan robairean. Cha ’n iarr sinn a’ phàigheadh ort ach gu’n treòraich thu sinn a dh’ ionnsuidh a’ bhaile-puirt a’s fhaisge dhuinn, agus ma tha biadh agaibh gu ’n toir sibh dhuinn beagan dheth, oir tha sinn gu bhith dhìth a chion a’ bhidh.”

Thug am marcaiche leum bhar muin an eich, agus thug e gu creidheil crathadh làimhe do na h-uile fear a bh’ anns a’ chuideachd. Chuir e séideag anns an fhìdeig a bh’ aige, agus ghrad thàinig an naoinear mharcaichean eile ’nan teann-ruith far an robh e. Dh’ ìnnis e dhaibh ann am beagan fhacal mar a chuir am fortan an t-òr ’na luib aon uair eile.

Thachair gu’n robh cuid mhath de bhiadh aca; oir cha robh fhios aca c’ àite am faigheadh iad biadh mur tugadh iad leotha e.

Leig iad uile as na h-eich far an robh iad, agus chuir iad di-leum orra, agus roinn iad am biadh air a chéile cho càirdeil ’s ged a bhiodh iad eòlach air a chéile o’n òige. An àm bhith ’gabhail a’ bhìdh dh’ innis Tim do’n Fhrangach nach robh iad ach mu astar leth latha o’n bhaile puirt a b’ fhaisge dhaibh, agus gu’n ruigeadh iad e mu ’n tuiteadh an oidhche an déigh dhaibh anail mhath a leigeadh far an robh iad.

Fhad ’s a bha iad a’ leigeadh an analach bha iad uile gu càirdeil a’ comhradh ri chéile agus ag innseadh dha chéile mar a thachair dhaibh taobh air thaobh o’n a dh’ fhalbh iad as na duthchannan do’m buineadh iad, ’Na dheigh sin thog iad orra gu falbh. Thug Tim fear dhe na bha comhladh ris a thaobh car tiotaidh, agus thuirt e ris, e fhein agus dithis eile ghrad fhalbh air thoiseach do ’n bhaile, agus biadh is àite-fuirich math comfhurtail a bhith aca deiseil air son na cuideachd gu leir an uair a ruigeadh iad. Rinn iad so, agus ann am beul anamoch na h-oidhche an uair a ràinig a’ mhòr-chuideachd am baile, agus iad fhein ’s an cuid each glé sgith, bha biadh is leaba ’feitheamh orra ann an aon dhe na taighean-òsda cho mòr ’s a bh’ anns a’ bhaile. Sgìth ’s mar a bha iad, bha iad greis mhath gun dol a laidhe an deigh dhaibh an suipear a ghabhail. Bha iad uile glé thaingeil gu ’n d’ fhuair iad gu sàbhailte as gach cunnart ’s an robh ìad. Bha Domhull is Callum ag ràdh nach bu chuimhne leotha gu ’n do chaidil iad oidhche riamh air muir no air tìr cho trom ’s a chaidil iad an oidhche ud.

Anns a’ mhadainn an déigh dhaibh am biadh a ghabhail, chaidh iad uile am mach air feadh a’ bhaile. Chaidh Domhull is Callum sìos thun a’ cheidhe; agus ciod a b’ iongantaiche leotha na sgiobair na luinge air an d’ fhalbh iad a Breatunn fhaicinn ’na sheasamh air a’ cheidhe. Ghabh iad dìreach far an robh e, agus chuir iad faillte air gu cridheil. Agus ma bha ioghnadh orrasan, is ann a bha ’n t-ioghnadh airsan. Ghrad thug e leis iad gu bòrd agus dh’ innis iad dha a h-uile car mar a dh’ eirich dhaibh o’n latha ’dh’ fhàgadh air an eilean iad. Chuir na dh’ innis iad dha ioghnadh gu leòr air. Cha robh dùil sam bith aige gu ’m faiceadh e sealladh dhiubh gu bràth.

Dh’ innis e dhaibh gu’n robh e gun dàil gu seòladh gu ruige Breatunn, agus nach robh ni ’g a chumail gun fhalbh ach a’ feitheamh gus am faigheadh e dithis de sgiobadh an àite an dithis a theich air gus a dhol a bhuinig an òir. An uair a chuala iad so, thairg iad falbh còmhladh ris, agus thuirt iad nach d’ rinn iad car riamh cho toilichte ri falbh comhladh ris aon uair eile.

(Ri leantuinn.)

Alba fo Shasuinn.

Bha Eideard ’na dhuine làidir ’am pearsa. Theirteadh Fad-luirgneach ris a thaobh co àrd ’s a bha e. Bha e mar an ceudna co seòlta ’s a bha e co fuilteach. B’ aithne dha crùbadh sìos roimh dha leum air a’ chreich, cosmhuil ris an liopard, a bha e ’giùlan mar shuaicheantas air a’ sgéith. ’N uair a chuir àireamh maith, mu’n cuairt do dhusan, de na tighearnan Albannach còir thagraidh a steach air a’ chrùn, mar mhuinntir a bha’n dlùth chàirdeas ris an teaghlach rioghail, cho-aontaich, iad air sgàth dòirteadh fola ’sheachnadh, an còraichean a chur fa chomhair rìgh Shasuinn, mar an coimhearsnach bu chumhachdaiche a bh’aca ’s a bhi riaraichte leis a’ bhreith a bheireadh e. Chuir e mar chumh’ orra gu’m feumadh iad e féin aideachadh mar àrd-thighearna, no uachdaran na rioghachd. Chuir an t-agartas so iongantas ’us uamhas air an àireamh de àrd mhaithean, ’s de luchd-eaglais na h-Alba, a bh’ air tional gus a choinneachadh aig a’ chrìch Shasunnaich, agus dhiùlt iad freagradh sam bith a thoirt gus am biodh ùin’ ac’ an comhairl’ a chur ri ’chéil’ air leth. “Ach,” ars’ esan le spuradh uamhasach, “air Naomh Eideard, d’ am buin an crùn a th’ air mo cheann, bheir mi mach mo choir cheart, no caillear mi ’s an oidhirp.” Aig an àm cheudna sgaoil e’n comh-chruinneachadh Albannach, a’ toirt doibh trì seachduinnean de dhàil gu iad féin a thoirt a nuas a dh’ ionnsuidh an ni a bha e ’g iarraidh.

Bha’n rioghachd co mòr air a roinn le àireamh co lionmhor de luchd comhshreip a bha sealltuinn air son a chrùin ’s gu’m faca na bha dhaoine glic, innte nach robh coslas sam bith air gu’m b’ urrainn iad aghaidh a chumail ris an nàmhaid chuilbheartach ud, a bha ga chromadh féin sios gu grad leum orra aig a’ cheud chothrom a gheibheadh e. Dh’ fhàg iad an gnothuch gu h-iomlan eadar e féin“ ’s an dusan,” Agus ’nuair thàinig an ceann là, choinnich an dà fhear-dheug sin Eideard a ris, ’s mar a bha gach fear ’an dùil gu’n cuirte comain air an aon a b’ ullaimh a bhiodh gus am breitheamh a thoileachadh, dh’ aidich iad uile, fear ’an déigh fir, gu ’n robh iad deònach air a chrùn a ghabhail o làimh Eideaird mar àrd thighearna na tìre! !! Bha fios aig Fad-luirgneach gu math co dheth ’n deanadh e atharrais rìgh. Ach ’nuair a fhuair e iad uile mar sud gu ’dhòigh féin, thòisich e le mòr sholuimteachd, ma b’ fhior air rannsachadh còir gach aoin fa leth dhiubh air a’ chrùn. Chunnacas gu h-ath-ghoirid gu’n robh ’chòir a’ seasamh eadar Raibeart Brus, Morair Annandail, agus Iain Bailiol, triath Ghalobhaigh. B’ iad sin da rìreadh a b’ fhaisg’, a thaobh cairdeis, air an teaghlach rìoghail a dh’ fhalbh. B’e Bailiol ogha Maireireit, nighean bu shine Dhaibhidh, Iarla Huntington, bràthair Uilleam an Leòmhan, mar a chaidh ainmeachadh cheana, agus mar sin b’e brathair seanar Alastair III. Thug Eideard an crùn do Bhailiol. Fhuair e cothrom tighinn gu ruige Scoinne gu bhi air a chrùnadh, ach b’ éigin da dol a ris do Shasunn a dheanamh ùmhlachd do Eideard. An déigh an allabain so uile thàinig e air ais do cheann bhaile na rioghachd gu suidh’ air rìgh-chaithir Alba ’bha glé dheilgneach.

B’e ’n rian a ghabh Eideard air son fàth fhaotainn gu thilgeadh thar na caithreach, a bhi ga shior-shàrachadh le fanoid ’s le fòirneirt, gus an eignicheadh se e gu éiridh ’an ceannairc. Na’m biodh neach sam bith ’an Alba mi-riaraichte leis a cheartas a bha Baliol a deanamh dha, bha Eideard a’ fiadhachadh gach aon dhiubh sin gus a chùis a thogail gu ’chùirt féin. Bha e mar bu trice mar so a cur an neo-bhrigh gach cùis-bhreith a bha Baliol a’ toirt ’an Alba, ’s a deanamh cùis-mhagaidh dheth am fianuis a chuid iochdarana féin. Na’n gabhadh e dhànadas air gearan sam bith a dheanamh air deanadas Eideard, bha’n smachdachadh air a dheanamh mòran ni bu mhiosa.

Fadheòidh, leis gach gonadh ’us tàmailt a bha e faotainn, rùnaich Bailiol còmhnadh iarraidh air righ na Frainge gus a chuing Shasunnach a thilgeadh dheth; agus sgriobh e dh’ ionnsuidh Eideard nach robh e gu bhi ni b’ fhaide ’na eisimeil ’an ni sam bith. “Ah!” ars am Fad-luirgneach, “an dàna leis an leth-chiallach ud gniomh co amaideach a dheanamh; o nach ruig e sinne, mar is dleasdanach dha, théid sinn e far am bheil esan.” Chruinnich an Sasunnach feachd lìonmhor air ceann an do thriall e do Alba. Chuir e ’n ruaig air Bailiol ’am blàr a chuireadh aig Dunbhàr. Mar a bha Bailiol ’na dhuine meath-chridheach leig e seachad an còmhrag. Thàinig e gu h-umhal ga thoirt féin suas do Eideard, ag aideachadh gu ’m b’ ann le droch comhairle muinntir eile ’bha e air a bhrosnachadh gu ceannairc ’an aghaidh an neach a b’e àrd-thigheanna; agus ag aiseag air ais do Eideard rioghachd Alba, leis gach dligh’ a bhuineadh do’n chrùn, chaidh a rùsgadh an sin de gach inbh’ ’us onoir a bh’ aige, agus a leigeadh air falbh, ’an déigh beagan prìosanachaidh, mar chreutair gun diù, ’an déigh ai[ ? ]eachas rioghalachd a mhealtuinn ré chùig bliadhna.

Fhuair Eideard a nis an rud a bha o’ miannachadh ’s ag iarruidh o cheann fada, cion-fàth no leth sgeul air son Alba thoirt gu h-iomlan fo a chomannda féin, gun uiread ’us faileas righ no uachdarain a bha seasamh eadar e ’sa thoil féin fhaotainn deant’ o cheann gu ceann de’n eilean Bhreatunnach. Thriall e troimh Alba air cheann feachd chumhachdaich, a’ toirt air an t-sluagh anns gach inbhe fa leth e féin aideachadh mar an righ dligheach uaithe sud a mach. Lion e daingnichean Alba gu h-iomlan le freiceadainibh de shaighdearan Sasunnach. Dh’ òrduich e Iarla Mhuireidh ’na fhear-dìon Alba, ’s shuidhich e Sasunnaich ’an àrd dhreuchdaibh stàtail na rioghachd. Thug e leis crùn agus slat rioghail Alba, agus eadhon clach a’ Mhanaidh, an Lia Fàil, air am b’ àbhaist a bhi ’cur rìghrean na h-Alba ’n an suidh’ aig àm a bhi ga’n crùnadh. Tha ’Chlach iomraiteach sin air lorg fathast ’an Lunuinn, agus a’ deanamh suas pàirt de’n chaithir air an bi righ Shasuinn a’ suidhe ’n àm a bhi ’ga chrùnadh. Tha cuid de luchd-eachdraidh ag ràdh mar an ceudna gu’n tug Eideard air falbh còraichean sgriobhta nan tighean Mhanach, agus na h-eachdraidhean bu shine ’fhuair e annta gus am milleadh e na h-uile dearbhadh sgrìobht’ air gu’n robh Alba roimhe sud ’na rioghachd shaoir. ’An déigh na h-uile chur as an òrdugh a thogair e féin, phill e dhachaidh le buaidh chaithream, a’ giùlain nan seudan bu ro luachmhoir’ a bhuineadh do ’n rioghachd ud a bha e nis an dùil bu leis féin ’s le ’shliochd uaithe sud a mach.

Bidh ainmean na muinntir a phaigh anns a phaipeir air an ath sheachdain. O’n is e so toiseach na bliadhna, bu chòir do’n luchd-gabhail uile am pàigheadh bliadhnail a chur a stigh gun dàil. ’Se sin an aon dòigh air an gabh am paipeir cumail air adhart ’s air steidh cheart.

Tha mi-chòrdadh air éiridh eadar Mr. R. G. Reid, agus riaghladh Newfoundland. Cha’n eil an riaghladh deònach gach ni a tha e ’g iarraidh thoirt dha. Tha Reid, uime sin, a’ dol a chur stad air moran dhe na h-obraichean a tha e cur air adhart.

SEAN-FHOCAIL.

Thig an t-acras da uair.
Is fada lamh an fheumnaich.
Sealladh ard seana mhaighdinn.
’S ann am maireach thig an gille gun naire dhachaidh.

---

[4]

[Vol . 9. No. 1. p. 4]

MAC-TALLA:
AIR A CHUR A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

1. Na sgriobh ach air aon taobh de n phaipeir.

2. Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh s ’is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON

DI-HAOINE, IULAIDH 6, 1900.

Leis an àireamh so tha MAC TALLA a tòiseachadh air bliadhn’ ùr—an naodhamh bliadhna dhe ’bheatha. Is fhada o’n dhearbh e gu bheil e comasach do phaipear Gàilig a bhi beò anns an dùthaich so; cha’n eil aige nise ach a dhol air adhart agus, le còmhnadh a chàirdean fás na’s làidire ’s na’s fhearr o bhliadhna gu bliabhna. Tha e ’n deigh moran chàirdean a dheanamh dha féin anns gach cearna dhe’n t-saoghal, a tha seasamh gu dileas ri chùl, ’s ’ga chuideachadh cho math ’sa tha ’nan comas. B’ fhearr gu robh an àireamh na bu mhotha, ach na th’ ann dhiubh, is Gàidheil iad cho dileas d’an dùthaich ’s d’ an cànain ’sa dh’ iarramaid fhaotainn. Cha’n urrainn dhuinn a radh aig an àm so ach gu bheil romhainn air a bhliadhna so feuchainn ris a MHAC TALLA a dheanamh cho math ’s gu’n coisinn e meas agus moladh nan Gàidheal uile. ’S e ’n aon ni a bhios ’san amharc aige, leas nan Gàidheal agus na Gàilig—Gu ma fada beò iad le cheile!

Tha e gle choltach gu bheil taghadh gu bhi againn an Canada mu’n teid moran mhiosan seachad. Tha e cinnteach gu leòr gu’m bi i ann mu’n suidh tigh na pàrlamaid a rithist, oir thig crioch air beatha na pàrlamaid so an Iun an ath bhliadhna, agus cha b’ urrainn suidhe eile dhith a bhi thairis romh ’n àm sin. A bharrachd air sin, tha cùisean na dùthcha ag amharc cho math air a’ bhliadhna so ’s nach b’ urrainn an Riaghladh àm a b’ fhàbharraiche fhaotainn air son a dhol fa chomhair an t-sluaigh a dh’ iarraidh cothrom-riaghlaidh fad choig bliadhn’ eile. Faodar, uime sin, sùil a bhi ris an taghadh mu’n tig an geamhradh.

’S e Uilleam Mac Fhionnlaidh a tha na Republicans a’ cur a’ ruith air an fhoghar s’a tighinn air son a bhi ’na cheann-suidhe anns na Staidean, agus Theodore Roosevelt air son a bhi ’na iar-cheann-suidhe. Cha do thagh na Democrats an daoine fhéin fhathast, ach cia air bith a thaghas iadsan, tha e gle choltach gu’m bi Mac Fhionnlaidh us Roosevelt a stigh. Tha iad le chéile ’nan daoine làidir, seasmhach, as am bheil deagh earbsa aig an t-sluagh. Tha Roosevelt na Riaghladair air staid New York, ach leigidh e sin dheth mu’n tig àm an taghaidh.

Cleachduin us Eisempleir.

Cha ’n ’eil ach ceum beag eadar Cleachduin ’us Eisempleir. Is dà phiuthair iad—nigheanan na h-aon Mhathar. An ni a tha thu fein a deanamh, ’s e sin do Chleachduin; an ni a tha do choimhearsnach a’ deanamh, ’s e sin d’ Eisempleir. Gheibh thu toilinntinn a’ d’ ghniomh fein le bhi tric ’g a dheanamh; gheibh thu toilinntinn an gniomh do chomhearsnaich le bhi an comhnuidh ’g a fhaicinn. ’S e ’n aon bhuaidh inntinn a ni cinnteach nach diobair thu do Chleachduin fein ’s gun iunnsaich thu Eisempleir do choimhearsnaich. Tha e so-thuigsinn, ma ta, gu’m biodh buaidh aig a’ bheil aite cho bunaiteach an inntinn an duine, a’ riaghladh a’ chinne-daonna o thoiseach an t-saoghail. Ach tha e dlu air bhi do-thuigsinn, mar tha e gun teagamh do-innseadh, an cumhachd a th’ aig cleachduìn ar coimhearsnaich thairis air ar caithe-beatha. Cha mhor an aireamh, agus is coma ged nach mor, a tha cho neo-mhothachail air Eisempleir mhaith no olc ’s a bha clann fir Ruspuinn, ma ’s fior Rob Donn:

“Bu daoine nach d’ rinn briseadh ian
Le fiosrachadh do chach,
S cha mho a rinn iad aon dad
Ris an can an Saoghal gras;
Ach ghineadh iad, ’us rugadh iad.
’Us thogadh iad, ’us dh’ fhas;
Chaidh stràc de’n t-saoghal thairis orr’
’S mu dheireadh fhuair iad bas.”

“Tha ’n Saoghal air a’ riaghladh le Gliocas, le Ughdarras, agus le Eisempleir;” b’e so beachd duine cho geur ’s cho fiosrach ’s a chunnacas ’s an Roinn-Eorpa o chionn iomadh linn. Agus nach feudar a’ radh gur e, mar is trice, Eisempleir is cumhachdaiche de’n triuir. Nach tric a chunnacas ann an Eachdraidh an t-saoghail tàir ’g a dheanamh air comhairle ghlic, dùlan ’g a thoirt do ordugh an Righ, ach c’uin no c’aite nach faigheadh Eisempleir eisdeachd agus umhlachd. Cha ’n e Reusan no Reachd, ach Abhaist d’ am bheil sinn ullamh gu striochdadh. Cha ’n e Feachd ach Fasan nan Greugach a chiosnaich na Romanaich. Agus o chionn iomadh bliadhna nach e Fasan is cumhachaiche na Firinn ’s an Fhraing. Ciamar a thuigeas sinn iomadh cleachduin a ghleidh an lamh-an-uachdar ann an iomadh duthaich ré iomadh linn, a dh’ aindeoin solus an Reusain, ughdarras an Lagha, agus faobhar a Chlaidheimh, gun a bhi ’cumail air chuimhne buaidh na h-Abhaist thairis air inntinn an duine?

An lamh a bheir, ’s i gheibh.

Is fearr a bhi bochd na breugach.

The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair

Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

A thaobh Caiseart.

’S ann againn a tha ’n stoc Bhrog a’s motha ’sa bhaile, agus mar sin theid againn air neach sam bith a thig a thoileachadh, cia b’e de seorsa chasan a bhios air. Tha BROGAN SAOR’ OBRACH againn cho math ris na seorsachan a’s grine ’s a’s fhearr. Ma cheannaicheas tu Brogan o Redden, gheibh thu deagh riarachadh.

A . W. REDDEN & CO.
June 29, 1900 1yr

A. R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr

Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE

CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.

Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.

CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.

GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.

CLO-BHUALADH de sheorsa sam bith air a dheanamh gu snasail an oifis a phaipeir so. Sgriobh air son phrisean.

---

[5]

[Vol . 9. No. 1. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha cuideachd a’ ghuail a’ cur ochd mile tunna guail os cionn talmhainn na h-uile seachdain. Agus tha aon no dha dhe na mèinnean nach eil ag obair leis cho gann ’sa tha na daoine.

Chaidh fear Seumas Caimbeul a dhiteadh air son meairle agus bristeadh-taighean ann an Amherst, air an t-seachdain s’a chaidh, agus fhuair e ochd bliadhn’ deug dhe’n tigh-obrach.

Chaidh factoridh adan na teine ann an Truro toiseach na seachdain s’a chaidh. Loisgeadh fiach choig mile deug dolair, agus cha robh de dh’ airgead-urrais oirre ach ceithir mile dolair.

Thatar a meas gu’m bi eadar nach $25 ,000,000 us $40 ,000,000 de dh’ òr air a chur a mach as a’ Chonldaic air an t-samhradh so, barrachd mor ’sa chuireadh a mach as air an t-samhradh an uiridh.

Bha an Riaghladair Mac Callum, Newfoundland, agus àireamh de dh’ uaislean eile comhla ris, anns a’ bhaile Di-mairt s’a chaidh; chuir iad cuairt air na h-obraichean iaruinn, agus dh’ fhalbh iad air a Bhruce feasgar.

Is còir do na Gàidheil a bhi déileadh riuthasan a tha ’cur sanas anns a’ MHAC-TALLA. Bidh iad mar sin a’ cuideachadh leis a phaipeir gu math, agus tha gach ni a chuidicheas leis a phaipeir ’na bhuannachd do’n luchd-leughaidh.

Bha coinneamh siorrachd aig Comunn Stuaime nan Caitliceach. League of the Cross, anns a bhaile Di-luain. Tha Aid Chomunn a nise air a shuidheachadh, a bhios os cionn gach meur dhd’n chomunn anns an t-siorrachd. Bidh an ath choinneamh aca air an treas latha de September.

Chaidh an Riaghladair Mac Aonghais a chur á dreuchd beagan lathaichean an deigh an taghaidh ann an Columbia Bhreatunnach. Rinn e dragh agus tromhe chéile nach bu bheag fhad ’sa bha e na Riaghladair, agus cha do mheas an t-àrd-riaghladh iomchuidh cur suas leis na b’fhaide.

Bha Di-luain s’a chaidh air a chumail ’na latha saor anns a bhaile, ach cha robh e air a choimhead cho math ’sa b’ àbhaist. Bha Di-ciadnin, an ceathramh latha—latha mor nan Stàidean-air a chumail le muinntir na dùthcha sin a tha ’g obair fo chuideachd an iaruinn. Chaidh àireamh mhor dhiubh air turus bàta gu Baddeck.

Air an ath bhliadhna, bidh Prionnsa Wales tri fichead bliadhna dh’ aois. Bidh e ’n uair sin air a bhi ’na Phrionnsa Wales na’s fhaide na bha aon riamh riomhe. Tha e-fhéin ’sa mhàthair rioghail a’ dol faisg air bàrr a thoirt air gach ùrra rioghail air am bheil eachdraidh a toirt iomradh. Cha do rioghaich neach riamh na b’ fhaide na tha Ban-righ Victoria air a dheanamh cheana ach Liuthas IV, na Frainge; tha aice ri bhi air a chathair naodh bliadhn’ eile mu’m bi i suas ris-san, oir bha e ’na righ tri fichead bliadhna ’sa dha dheug.

Tha an t-side o chionn còrr us seachdain gle fhàbharrach do’n dùthaich. Tha frasan trom’ uisge sileadh, agus tha adhartas mor a’ tighinn air feur ’s air bàrr dhe gach seòrsa.

Chaidh gill òg d’ an ainm Scott, ann an Sidni Tuath, a ghoirteachadh le spraidheadh fire-crakcer Di-luain s’a chaidh. Tha e gle choltach gun chaill e te dhe shùilean air tailleabh an sgiorraidh.

Tha an circus aigLemen Brothersri bhi anns a bhaile air a 14mh latha dhe’n mhios so. Tha cruinneachadh mor de bheothaichean fiadhaich aca, agus tha iomadh ni ri fhaicinn aca nach fhaicear aig circus sam bith eile.

Chaidh an t-Eadailteach a loisg air a mhaor Mac Eachairn, nuair a bha e ’ga ghlacadh ann an Louisburg, fhaotainn ciontach aig a chùirt mhoir, agus fhuair e sia bliadhna dhe’n tigh-obrach Cha d’fhuaireadh e ciontach dhe’n ghniomh airson an deach am maor ga ghlacadh, agus na’n robh e air e-fhéin a thoirt suas gu sitheil, bhiodh e ’n diugh ’na dhuine saor. Fhuair fear eile, Walsh, a thilg botull air a charbad-iaruinn an deigh do’n chonductor a chur dheth, da bhliadhna dhe’n ionad-smachdachaidh cheudna.

Chaidh an t-Onarach A. R. Dickey, a bha aon uair ’na Mhinisteir Ceartais an Canada, a bhathadh air a chladach mu dheich mile bho Amherst, feasgar Di luain s’a chaidh. Bha e leis fhéin nuair a thachair an sgiorradh. Thatar a’ deanamh a mach gu robh e snàmh, agus gu’n do bhuail greim e, cho dona ’s nach b’ urrainn dha tir a ruigheachd. Fhuaireadh a chorp ann an àite ’s nach robh an t-uisge ach da throigh a dhoimhnead. Bha a chuid aodaich air na creagan mu dha cheud slat o’n àite ’s an d’ fhuuireadh a chorp.

Bha teine uamhasach ann an New York, oidhche Di-satharna s’a chaidh, leis an do chailleadh da cheud beatha. Bhrist an teine mach mu na ceidheachan aig an North German Lloyd Co.; bha tri soithichean mora smùide air an losgadh, agus cha d’ fhuair ach àireamh gle bheag dhiubh-san a bh’ air bòrd as le ’m beatha. A bhauachd air na fhuair bàs, bha mu thri ceud air an losgadh gu dona. Tha an call a rinneadh le losgadh nan ceidheachan ’s nan soithichean air a mheas aig deich muillein dolair.

Sgriobh am Breitheamh Weatherbe gu Cleireach na Siorrachd air an t-seachdain s’a chaidh ag àithne do’n t-siorrachd tigh-cùrtach agus priosan ùr a thogail. Ghearain na Breitheamhna uair us uair, o chionn beagan bhliadhnaichean air ais, air tigh na cùrtach ach cha d’thainig an lorg nan gearainean sin ach beagan càraidh a rinneadh air an uiridh. Mur cuir an t-siorrachd fhein mu dheibhinn gu’n dàil, theid aig a Bhreitheamh air òrdugh fhaotainn o riaghladh Nobha Scotia air son tigh-cùrtach us priosan ùr a chur suas air chosg na siorrachd.

AIR CHALL

EADAR Drumbro agus am Post Office, uaireadair agus slabhruidh oir. Ge be co bheir guMRS . A. J. MOXHAM, Drumbro,iad, bith e air a dheagh dhuaisneachadh.

Fhuair sinn an diugh
500 Paidhir de bhrogan fhirionnach
Dong. Bals.

Luach airgeid cho math ’sa ghabhas faotainn. Gus an teirig iad reicidh sinn iad air $1 .25 am paidhir. Tha againn cuideachd BUFF BALS. air $1 .40, seorsa nach gabh beiteadh. Leathair math a bhonn ’sa dh’ uachdar.

Tha prisean ar ’n aodaichean a cur ioghnaidh air marsantan eile, ’s a cordhadh gu math riuthasan a tha ceannach uainn.

Aodaichean Dhaoine, Ghillean, agus Cloinne
dhe’n t-seorsa ’s fhearr, ’s dhe’n deanamh a’s uire ’s a’s fasanta.

H . H. Sutherland & Co.
Stor Airgeid na h-aon Phrise.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad air aa t-samhradh so, faic na seorsachan a tha aig
F . FALCONER & SON.

Buggies , Phætons, ExpressesagusRoad Carts.
Tha’n Acuinn againn cuideachd.
Prisean ceart. Cuir deuchainn oirnn.

F . FALCONER & SON,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean. - - SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[6]

[Vol . 9. No. 1. p. 6]

Clann Raonaill.

Thainig Clann Raonaill bho Raonall Domhnallach, mac Iain tighearna nan Eileanan. Anns a’ bhliadhna 1371 fhuair Raonall coir bho ’athair air Muideart, Arasaig, Morair, Cnoideart, Eige, Rum, Uidhist, agus aiteachan eile. Bha coig mic aige, Ailein, Iain Dall, Domhnall, Aonghus, Riabhach, agus Dughall. Tha cuid ag radh gu’m b ’e Domhnall bu ’shine na Ailein, ach faodar a bhith coma an diugh co am fear diu bu shine. Anns a bhliadhna 1428 bha Ailein mac Raonuill ann an seilbh air Muideart, Arasig, Eige, agus air Uidhist a chinn a deas Bha da mhac aige. Ruairidh agus Ailein Chnoideirt. Bha Ruairidh na thriath air Muideart ’sa bhliadhna 1430. Phos e nighean Dhomhnaill Bhallaich, agus bha da mhac aige rithe, Ailein agus Eachann. Fhuair Eachann fearann anns a Mhorairn. Dh’ eug Ruairidh mac Ailein mu’n bhliadhna 1470. Bha Ailein a Mhac, Ailein Mac Ruairidh, na dhuine foghainteach is na chreachadair ainmeil. Phos e an toiseach, Anna, nighean Dhomhnaill mhic Iain, triath Ardnamurchan, agus bha da mhac aige rithe, Ronall Bàn, agus Alasdair. Phos e a rithist, Iseabal, nighean Mhic-Shimi, agus bha aon aige rithe, Raonall Gallda. Bha sia mhic eile aige, Ailein Riabhach, Iain Beag, Iain Bronnach, Iain Molach, agus Seumas. B’ e Raonall Gallda am fear a b’ oige de a mhic. Chaochail Ailein mu’n bhliadhna 1501. B’e Ailein a cheud Mhac-Mhic-Ailein. Phos Raonall Bàn nighean Mhic-Leoid Leoghais, agus bha mac aige do ’m b’ ainm Dughall. Dh’ eug Raonall Bàn mu’n bhliadhna 1508. Chaidh Dughall a mhac a mhort ’sa bhliadhna 1520. Dh’ fhag e da mhac, Ailein mor agus Lachainn. Fhuair Ailein coir air Morair ’sa bhliadhna 1538. ’Se Mac Dhughaill Mhorair a theirteadh ris. An deidh bas Dhughaill ghabh Clann Raonaill Alasdair, darna mac Ailein Mhic Ruairidh, mar an Caiptin, no ’n ceann feadhna. Bha ceithir mic aig Alasdair ri Diarbhail, Iain Muideartach, Aonghus, Ruairidh Ruadh agus Domhnall; bha tri mic aige ri nighinn Thormaid Mhic Gillephadraig, Iain Ard, Ailein Odhar, agus Ruairidh, agus bha aon mhac aige, Alasdair, ri a mhnaoi, nighean Fhearchar Mhic-an-Tòisich, triath Chlann-an-Toisich. Chaochail Alasdair mu’n bhliadhna 1529. Rugadh Iain Muideartach uair-eiginn roimh ’n bhliadhna 1500. Rinneadh mac dligheachd dheth le litrichean o’n righ ’sa bhliadhna 1532, agus thugadh dha còir air Muideart, Arasaig agus aiteachan eile. Ged is e ceann-feadhna a theirteadh ris b’e an nis da rireadh ceann-taighe Chloinn-Raonaill. Nuair a bhiodh mac diolain air a dheanamh dligheach le lagh na rioghachd dh’ fhaodadh e a bhith air a ghabhail mar cheann-taighe no mar cheann-cinnidh.

Bha Iain Muideartach na duine aig an robh buadhan laidir inntinn agus na fhear-cogaidh teoma. Chuireadh Blàr Leine ’sa bhliadhna 1544. Bha mu shia ciad duine aig Iain Muideartach agus mu cheithir chiad aig Mac Shimi. Chaidh an latha le Iain Muideartach; ach dhearbh na Frisealaich nach robh saighdearan an Albainn a b’ fhearr na iad; bha e na chliu dhaibh mar a sheas iad is mar a chathaich iad. ’Se Blar-nan-Leine, no Blar-nan-Leintean, a their cuid ris a bhlar. Is math a bha fios aig Mac Mhuirich, seanachaidh Chlann Raonaill, air ainm a bhlair, agus is e “Blar Leine” a tha e ag radh ris. Bha am blar air ainmeachadh an deidh na laraich air an deachaidh a chur.

Chaidh Raonall Gallda a leon gu goirt am Blàr Leine. Fhuair e am bas an ceann beagan uairean an deidh a bhlair, ach tha e air a radh nach b’e na leoin a fhuair e a b’ aobhar d’a bhas, ach lamh mortair. Dh’ fhag e triuir mhac na dheidh, Ailein, Iain agus Alastair. Rinneadh mic dhligheach de’n triuir le litrichean an righ ’sa bhliadhna 1555.

Phos Iain Muideartach nighean Mhic Iain Ardnamurchan, agus bha mac aige leatha do ’m b’ ainm Ailein. Bha triuir mhac aige ri nighinn tighearna Chnoideirt, Iain Og, Domhull Gorm is Ruairidh Og. Bha ceithrear mhac aige ri nighinn Neill mhic Thearlaich, Ruairidh Dubh, Raonall, Iain Dubh, agus Aonghus. Chaochail e ’sa bhliadhna 1584.

Bha fearainn aig Ailein Mor mac Dhughaill, tighearna Mhorair, an Arasaig, an Eige, is am Beinn-a- Bhaoghla. Bha da mhac aige, Alasdair is Raonall. Anns a’ bhliadhna 1611 fhuair Alasdair coir bho’n chrun air Morair ’s gach aite eile a bhuineadh d’a athair. Thug e fearann ann an Eige do Raonall a bhrathair. B’e Ailein mor, mac Alasdair, tighearna Mhorair ’sa bhliadhna 1646. Bha tri mic aige, Ailein og, Iain, agus Alasdair. Bha da mhac aig Ailein og, Iain agus Alasdair. Chaochail Ailein roimh ’athair. B’e Alasdair tighearna Mhorair ri am Choille-chnagaidh. Fhuair Ailein Ruadh mac Alasdair, coir air Morair ’sa bhliadhna 1726. Phos e Mairsaili, nighean Shir Eoghan Lochiall, agus bha coig mic aige. Chaidh e gu h-amaideach ann am fiachan, agus b’ fheudar dha dealachadh ri roinn mhoir de ’chuid fearainn. Phos Iain, mac agus oighre Ailein Ruadh, nighean Raonaill Chinn-Loch-muideart. Thug e a suas an oighreaehd do Shim a mhac ’sa bhliadhna 1784. Bha Sim na mhaidsear anns an arm. Chaochail Sim ’sa bhliadhna 1800. Dh’ fhag e da mhac, Seumas agus Sim og. Dh’ eug Iain Mhòrair, seanair Sheumais agus Shim oig, ’sa bhliadhna 1809. Dh’ eug Seumas an 1811. Chaidh Sim Og a mhrrbhadh an 1812.

“Mo chreach leir Clann Mhic-Dhughaill,
’S iad mar choill air a rusgadh;
Co ’nis ’sheasas an cùis an am gàbhaidh?”
A. M. S.

$400 . air a thoirt do luchd ceannach Union Blend Tea; iuchair agus cairt ag innse nan cumhachdan air am faighear e anns gach pasg puinnd,

$10 ,000.00.
Luach a Bhathair a tha ri bhi air a chreic a mach eadar so is an 25 mh latha dhe’n ath mhois le
Matheson , Townsend & Co. ,

Tha iad an deigh an stor a leigeil a mach air mhal, agus air son i bhi reidh dhaibhsan a tha ’ga gabhail, feumar am bathar a chreic gun dail—Bathar math dhe gach seorsa.
Anabarrach Saor!

BANK OF MONTREAL.
SUIDHICHTE, 1817.
Corpaichte le achd Parlamaid.

EARRAS PAIGHTE:
$12 ,000,000.00.

AIRGEAD TAIMH:
$7 ,000,000.00.

ANN AN SIDNI.
OIFIS RE UINE GHOIRID:
Oisean Sraidean Charlotte agusPrince William Henry.

Banca-Caomhnaidh.
EDWARD PITT,Fear-gnothuich.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—1yr.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

MR. E. AZULAY,
Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney Hotel, Sydney, C. B.

DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly,
THOS. A. BUCKNER,
Superintendent of Agencies

Merchants’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaih.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

Manufacturers Life Insurance Company.

ARD-OIFIS. —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, o’n ard fhear-gnothuich,

A . G. BAILLIE, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, AgentSidni Tuath.

Are You Deaf??

All cases of DEAFNESS or HARD-HEARING are now CURABLE by our new invention: only those born deaf are incurable. HEAD NOISES CEASE IMMEDIATELY. Describe your case. Examination and advice free. You can cure yourself at home at a nominal cost. Dr. Dalton’s Aural Institute, 596 La Salle Ave., CHICAGO, ILL.

---

[7]

[Vol . 9. No. 1. p. 7]

ORAN.

LE FEARCHAIR MAC-RATH.

Cha ’n e direadh a bhruthaich
Dh’ fhàg mo shiubhal gun treoir;
Cha ’n e direadh &c .

No teas mor ri la greine,
Nuair a dh’ éireadh i oirnn.

Laigh an sneachd so air m’ fheusaig,
Is cha léir dhomh mo bhròg.

’S gann ’s léir dhomh na ’s fhaisge,
Ceann a bhata ’tha ’m dhòrn.

’Se mo thaigh-sa na creagan,
’Se mo dhaingean gach fròg.

’Se mo thubhailt mo bhreacan,
’Se na leacan mo bhòrd.

’Se mo bhuideal gach lodan,
’Se mo chopan mo bhròg.

’S tric air mhucagan fàsaich
Re an la mi mar lòn.

’S tric air smeuran nan dris mi,
’S tric mi brisdeadh nan cnò.

’S tric mi acrach is sàraicht’
’S tric mi fàsgadh nan dòrn.

Ged a cheannaichinn am buideal
Cha dig cuideaehd ga ’òl.

Ged a dh’ fhadainn an teine,
Chi fear foille dheth ceo.

’Si do nighean-sa, ’Dhonnachaidh,
’Chuir an iomagain so oirnn.

Té d’ a bheil an cùl dualach
Bho a gualainn gu bròig.

Té d ’a bheil an cùl bachlach,
Is a dhreach mar an t-òr.

’Dheoin ar Dé cha bhi gillean
Riut a mire ’s mi beo.

’S mor gu ’m b’ fhearr dhuit mi agad
Na mac breabadair clòth.

Ged nach deanainn dhuit fighe
Chumainn sithionn mu d’ bhòrd.

’S truagh nach robh mi ’s tu, ghaolach,
Anns an aonach ’m bi ’n ceo.

Ann am bùthaig bhig, bharraich.
’S gun bhi mar-ruim ach t’ fheoil,

Agus pàisdean beag leinibh,
Neach a cheileadh ar glòir.

’S mi gu’n snàmhadh an caolas
Air son faoilteachd do bheoil,

Nuair a thigeadh am foghar
B’ e mo rogainn bhith falbh,

Leis a ghunna nach diultadh,
’S leis an fhùdar dhùbh-ghorm.

Nuair a gheibhinn cead frithe
Bho an righ ’s bho ’n iarl’ òg,

Gu ’m biodh fuil an daimh chabraich
’Ruith le altaibh mo dhòrn,

Agus fuil a bhruice bhioraich
A sior shileadh feadh feoir.

Fàth mo mhulaid mar thachair,
B’ e sud lasan mo leoin.

Bhuineadh Fearchair Mac-Rath, Fearchair Mac Iain Oig, do Chinntail. Thug maor-fuinn Mhic-Coinnich bò agus coire copair air falbh bhuaithe. Bha bean Fhearchair— “Nighean Dhonnachaidh” —a gearan air droch obair a mhaoir. Chaidh Fearchair na ’dhéidh, agus loisg e air ’s mharbh e e. B’ fheudar do dh-Fhearchair an sin teicheadh.

IAIN LOM AGUS MUIREACHAN

Bha Iain Lom uair air thuras ’san Tòiseachd. Chaidh e a staigh do thaigh ’san robh e dol a dh-fhuireach ri a dhinneir. Bha balach ’san taigh do ’m b’ ainm Muireachan. Cha robh tlachd aig a ghille so ann an Iain Lom, agas cha robh e ag iarraidh gu’m fanadh e ri ’dhinneir. Dh’ iarr Iain Lom air dol am mach a shealltainn air na b-eich aige. Nuair a thainig e a staigh dh’ fhaighneachd am bard dheth am fac e na h-eich. Fhreagair Muireachan e mar so;

Chunnaic mi ’n t-each bàn
’S a cheann ’san fhodar,
’S chunnaic mi ’n t each dona
Air ’n do tholl am bod-chrann.

Thubhairt Iain Lom, —A Mhuireachain, a Mhuireachain, ’s ann a gheibhteadh do dhan gu h-ullamh nuair a bhiodh do mhathair a fuineadh nam bonnach. Fhreagair Muireachan e,—

Iain Luim mhic Dhòmhnaill mhic Iain,
’S mor do dhiol bidhe is cadail;
Dh’ itheadh tu uibhir ri dithisd
Leis an amhaich fhior fhada.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 18, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

D. L. MAC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.
Flur, Min, Coirce, Fiar, Buntata, Hams , Bacon,Ti, Siucar, Brogan, Botainnean, &c ., &c .
’GAN CREIC SAOR.

J . E. BURCHELL,
Urrasachadh Beatha agus Teine anns na Cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
OIFIS: An Tigh a Bhanca.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.

C . V. Wetmore,
Urrasachadh Teine, Beatha, Sgiorraidh, agus Glaine Leac.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - C. B.

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

J . S. Brookman, M. D.
OIFIS: Os cionn stor Aonghuis Mhic Guaire.
SIDNI, - - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
Ceannaiche Fearainn.
Fearann us Taighean ri ’n creic anns gach cearna de Shidni.
Airgead gu thoirt seacnad air riabb.
Victoria Block, So. Charlotte St.
SIDNI, - - C. B.

C . R. BOWN,
Urrasachadh Teine agus Leacan Glaine.
SIDNI, C. B.

ALBERT HARTY,
Greusaiche,
Brogan agus Botainnean air an Deanamh ’s air an Caradh gu snasail.
Ri taobh stor D. L. MacFhionghain,
SIDNI - - C. B.

---

[8]

[Vol . 9. No. 1. p. 8]

ORAN MAGAIDH AIR CREACHADAIREAN ARAIDH.

LE COINNEACH DUBH MAC-COINNICH.

LUINNEAG.
Faodaidh fear ’bhios fuar falamh
Cruaidh, smearail, foinnidh, fearail,
Fead a thoirt ’an cluais balaich,
Mur a bi e réidh ris.

Thoir fios gu taobh thall nan garbh-chrioch,
On ’s ni e ’chordas ri ’m meanmainn,
Gu ’n d’ thòisich taobh tuath na h-Alba
Ri marbhadh a cheile.

Fios gu Eoghann, fios gu Ailein,
’S fios gu Domhnall bàn na caillich,—
Ciod an truaighe ’chum aig bail’ iad
’S a ghealach air eirigh?

Clann-a- Phi agus Clann-Ualraig,
Ciod an t-aon ni a chum uainn iad,
’S mi-fhin ’s clann-Liodair nan cuaran
An guail’ibh a cheile?

Tha Maolanaich ann an Arcaig,
’S bu mhath gu slaodadh nan creach iad,
’S fhad ’s a mhaireas ni aig Cataich,
Cha bhith ac’ ach leum air.

’S ann mu dha thaobh Baile-Domha
Tha na fir nach faoin ri clomhadh,
’S bheir iad aomadh air na Rothaich
Fhad ’s a gheibhear spreidh ac’.

Nan gabhadh na cruachan iomain
Mar ghabhadh crodh Cille-Chuimein,
Bheireadh sinn air bodaich Mhoraidh
Gu ’m biodh dolaidh béidh orr.

Gu ’n d’ mharbhadh bean uasul thapaidh
Ann an tuasaid o chionn seachdain,
’S faodaidh sibhse crodh is capaill
Thoirt dachaidh na ’h-eirig.

Tha crodh is eich air an leathad
Aig bodaich nach dean an gleidheadh,
’S mur b’ e dhomhsa ’bhith am laighe
Dheanainn rathad réidh dhaibh.

Tha ’n t-oran air a dheanamh mar gu ’m b’ ann le fear de na creachadairean.

ORAN COMUINN.

Thug mi cean—gu de ’m fàth?—
Hó ró hùg hó.
Do Mhac-Raibeart na cèaird,
Hó hì ri ri hoiriunn
Hó ró hùg hó.
Do Mhac-Raibeart na cèaird’,
Cha b’ è ’n cèard a ni ’n spàin,
Ach am fear a ni ’n t-arm
Leis an cinneadh an t-sealg;
Bian dubh is bian dearg,
’S boc biorach nan earb.

Thug mi cean—cuim an ceilinn?
Do Mhac-Bhràigh’ a tìr eile.
Bu tu nàmhaid na h-eilid,
’S an ròin ri cois eirthir.

C’ àit an robh e fo ’n chruinne
Gin cho bòidheach ’s cho cuimir
Ri Pàdruig Mac-Cruimein?
Beul fìnealt nan cuireid
Le piob mhòir air taobh muineil.

Mac-Raibeart, Robertson. Mac-Bhràighe, Mac-Gillivray.

DAN GAOIL.

LE DOMHNALL FRISEAL, AIR DHA DA NIGHINN OIG FHAICINN AM BRUADAR.

Am chadal air tulaich àluinn
Aig taobh tràghad ri la luain,
Chunnacas nighean chruthail, ghasda,
’N earradh de ’n t-siol dhathte uam.

Dh’ fhiosraich mis’ am briathraibh tlàtha
De ghéig àillidh nan rosg mall,
C’ar-son a bha i na h-aonar
Ann am fàsach faoin nan gleann.

Fhreagair ise mi gu cùirteil
Ann am briathraibh ciuine binn’,
Tha ribhinn eil’ ann am fhochair,
’S cha d’ fhuair aon fhear tochradh leinn

’S mise Seonaid o Thòrr-sianta
Nighean Eachainn nan cruach òir,
’S ise Fionnaghal o Dhùn-blàbheinn,
Dun nan righ ’s am b’ àrd guth ceoil.

Dealbh na dithis a bha ’m làthair
Cha d’ chuir nadar roimh o thùs;
Do dh’ fhàg dealradh an cruth’ soluis
Greis gun sealladh mo dha shùil.

Bàn an deud mar shneachd nan stùcan,
Gorm an sùil, ro dhearg an gruaidh;
Fiamh an òir de ’n cuailein cas-bhuidh’,
’Bhuin mo chridh’ fo ghlais daibh uam.

Aghaidh fhinealta làn maise,
Dh’ fhògradh airsneal uainn na ’deann;
Suilean ciuine, caoimhneil, gàireach
’Thàirneadh gradh gach duin ar leam.

Geal mar fhaoilinn air bhàrr tuinne
Bha an uchd ’s am muineal réidh.
Glacan bàna, meoir a ’s grinne,
Is troigh chuimir a ’s clis ceum.

MARBHRANN

DO SHIR SEUMAS MOR MAC-DHOMHNAILL, TRIATH SHLEITE, A CHAOCHAIL ’SA BHLIADHNA 1678.

LE GILLEASBUIG DUBH MAC MHIC-DHOMHNAILL.

An nollaig air ’m bu ghreadhnach sinn
Ormsa rug an dith ’s an call;
Tha m’ iulchairt ’s na clàir fo dhion,
Ceann-sithe fir Innse-Gall.

Gun fàth toireachd air an ti
’Chaidh dhinn am feasda nan tràth,
An gorm thulaich eadar dha thir
Tha pailte gun chrine ’n tàmh.

’S mor mo smuainte, ’chach cha leir,
Leam fhein ’s mi ’gabhail mu thàmh;
Dhe ’n t-saoghal so ’s beag mo speis,
Thigeadh an t-eug ’n uair a ’s aill.

Cha ’n iarrainn latha gu bràth
De leasachadh thrath theachd orm,
Nam b’ e ’s gu ’n deonaicheadh Dia
Mi dhul gu dian air do lorg.

Cha ’n iarrainn tuilleadh dhe ’n t-saogh’l,
Laighinn ri daolaibh na fòid;
Ann an leaba chumhaing, chaoil,
Sinte ri taobh do chuid bord.

Chaidh mi iomrall air an aois,
Am muinghin an namhad tha mi;
’S beag mo dochas a bhi ard,
’S tu ’n claraibh druidte ga m’ dhith.

Ormsa rug an t-ànnrath cuain,
Chaidh mo riaghailt bhuam air chall;
Mo sgeul duilich ’s mo chàs cruaidh,
’S ni buan gun bhuinnig ’tha ann.

Dhiomsa thog an t-eug a’ chìs;
’S leir dhuit, a Righ, mar a tha;
Ormsa rug gàir thonn nan sian,
Gun sith ach doruinn gu bas.

Cha robh stiuir, no seol, no slat,
No ball beairt’ a bha ri crann
Nach do thruis an aon uair bhuainn,
Mo thruaighe sa ’n fhras a bh’ ann.

Taigh mor a thathaicheadh na sloigh,
Gun ol, gun aighear, gun mhiagh,
Gun chuirm ’ga caitheamh air bord,—
Mo dhòlas, ’Athair nan sian!

Gun chaismeachd, gun chomh-stri theud,
Gun dàn ga leughadh air clar;
Gun failidh ri cur an ceill
Euchd do chinnidh-sa gu brath.

Gun treun-fhir ri dol an ordagh,
Gun taileasg, gun chorn, gun chuach;
Mo bheud dhuilich ’s mo chreach mhor;
Fo ’n fhoid a thuinich an duais.

Gun eirigh moch thun nan stùc,
Gun chu ga ghlacadh am laimh,
Gun mheanmna ri claistìnn ciuil,
Gun mhùirn, gun mhacnus ri mnaoi.

Gun oigridh ri siubhal shliabh,
Gun mhiagh air iarraidh an ròin,
Gun mhialchoin a’ teannadh iall,
Is sàmhach an nochd fiadh an stòir.

S iomadh beinn is glenn is cnoc,
Ceann òbain, loch, agus traigh
A shiubhail mise leat fo mhuirn.
’S luchd-ciul ri aighear gun phràmh.

Iul-chairt, a mariner’s chart.Ceann-sithe, a pacifier, a peace-maker.Riaghailt, in 7th verse, a mariner’s compass.Bu bhràthair Gilleasbuig Dubh, no an Ciaran Mabach, do Shir Seumas.

RANN LE DOMHNALL GRUAMACH.

Bha Domhnall Gruamach agus Iain Lom gu searbh an aghaidh a cheile. Labhair Domhnall Gruamach mar so mu Iain Lom:

Thugadh greis air Greumaich leat
Gu ’n euchdan a chuir suas;
Is thugadh greis air Duibhnich leat,
’S air muinntir an taoibh tuath,
Cha ’n fheil feum do Dhòmhnallach
Ri bheo bhi ort a luaidh;—
’S e donnal a choin bhadhail ud
’Dh’ fhàg bodhar mo dha chluais.

LEMEN BROTHERS’ WORLD’S MONSTER SHOWS.

3 RING CIRCUS,
5 CONTINENT MENAGERIE,
TRAINED ANIMAL EXHIBITION,
REAL ROMAN HIPPODROME,
FREE HORSE FAIR.

SURELY COMING AND POSITIVELY EXHIBIT
—AT—
SYDNEY, on SATURDAY, JULY 14.

[Dealbh]

THE MIGHTY BOVALAPUS,
The rarest, strangest, awfullest of all the mighty monsters of the great deep.

RAJAH,
The biggest brute on earth, a towering giant. The very lord of beasts. Taller, longer, weighs more, cost more than any elephant ever captured. Bigger than the famous Jumbo.

CAPT. SANTIAGO, HIGH DIVER,
The world’s highest diver; actually flings himself backward from the highest point ever dived from.

LITTLE EDNA,
The girl wonder. The only lady turning forward and backward somersaults on a bareback horse. A challenge of $10 ,000 to any one who can produce her equal.

RACING STEERS—A GREAT NOVELTY.

100 EXALTED CIRCUS CHAMPIONS IN 150 SUPREME ACTS.

Completest, Largest, Greatest WORLD’S MENAGERIES.

KITTIE KRUGER, The only lady 4- and 6- horse rider in the world.

Whole droves and herds of Animals, Giant Camel, Long Maned and Tailed Horse. Baby Hipopotamus, Baby Lions, Serpents and Birds.

A Grand Free Street Parade Every Entry Day at 10 o’clock A. M. High Dive, 10.30 a. m. and 6.30 p. m.

EXCURSIONS ON ALL RAILROADS. ALL TENTS WATERPROOF.

Doors open at 1 and 7 P. M. Performances at 2 and 8 P. M.

ADAN FODAIR
ADAN ANAIRT
ADAN FELT

Gach seors, Adan Dhaoine, Ghillean, agus chloinne

Cha’n eil sinn a’ creic ni ach Adan agus Curraichdean, agus mar sin theid againn air an creic na’s saoire na neach sam bith eile.

So . Charlotte St., SYDNEY, C. B.
H. H. MAGEE.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B.

Bu choir do na Gaidheil feuchainn ri tuilleadh luchd-gabhail fhaotainn do’n MHAC-TAALA.

J. D. W. CAIMBEUL.
FEAR DEILBH THAIGHEAN.
OIFIS: —ROSS BLOCK, P. O. BOX 41.
SIDNI, - - - - C. B.

A lion beagan a’s beagan, mar a dh’ ith an cat an sgadan.

Is iomadh mir a thug thu do ’n bheul a mhol thu.