---

[73]

[Vol . 9. No. 10. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, SEPTEMBER 7, 1900. No. 10.

A’ BHASCAID BHEAG FHLURS.

O’n Bheurla.

CAIB. XIII.

TRIOBLAIDEAN AS UR AN RATHAD MAIRI.

Bha Màiri a nise daonnan fo mhulad. Bha i ’san aon chor an àm ’s an robh na blàithean a’ seargadh, agus na craobhan giubhais air cùl an taighe a’ fas dubh, dorcha, mar gu ’m biodh iad an trusgan dubhach. Bha a mulad ’dol na b’ aotruime mar a bha ’n ùine dol seachad, ach bha trioblaidean as ùr a tigh’nn ’n a rathad.

Thainig iomadh atharrachadh air Baile na Craoibh Ghiubhais bho ’n chaochail a h-athair. Thug an tuathanach ’sa bhean an tigh suas do ’n aon mhac—duine socrach, ciallach. Bha ’bhean a fhuair am mac gun teagamh briagha agus gle bheartach; ach a mach o’n bhosd ’s an tlachd a bha i ’gabhail as a maise, bha i caom-shuarach mu gach ni ach airgiod. Gu ’n robh i sanntach, uaibhreach, bha ro-shoilleir ri fhaicinn an ùine ghoirid ’na gnuis, ach a dh’ aindeoin a boidhchead bha rudeiginn mi-thaitneach ’na coltas. ’Nuair a thuigeadh i gu ’m biodh dad araid a dhith air a h-athair no air a màthair-cheile, sheachnadh i a dheanamh dhaibh na ’m b’ urrainn di; agus ’s ann car aindeonach ’s le gearain a bheireadh i an cuid fhein daibh. Dh’ fheuchadh i ri ’n ruigheachd ’n am foighidinn cho fad ’s a b’ urrainn di, agus shaoileadh duine gu ’n robh i cunntas a h-uile greim a chuireadh iad ’n am bial. Dhuin an t-seann charaid bhochd iad fein suas ’san rùm a b’ fhaide stigh, agus ’s ann uair gle ainneamh a thigeadh iad a mach do ’n t-seomar eile.

Cha robh am mac a’ faighinn air adhart dad ni b’ fhearr. Bha a bhean choirbte tric a’ toirt droch theanga dha, agus ceud uair ’s a’ latha bha i ’tilgeadh air am fortan mor a fhuair e leatha. Mur bu toil leis canran ’us fearg fad an latha, cha robh aige ach eisdeachd ’s a bhi ’n a thosd. Air uairibh cha shriochdadh e gus an iarradh a pharantan air; bha ’n t-eagal orrasan moran a thoirt ’na h-aghaidh, gun fhios nach deanadh i dioghaltas orra fhein ’nuair a bhiodh esan air falbh. As deigh obair latha, thigeadh e ’stigh le cridhe dubhach far am biodh athair ’s a mhàthair. Is minig a shuidh iad gu bronach, comhla, am mac ag innseadh a thrioblaidean fhéin.

“Is ann mar sin a tha, a nise,” theireadh an t-athair; “dhall ise thu le boillsgeadh a cuid oir, agus mheall i thu le deirgead a gruaidhean, agus bha mise tuilleadh a’s socharach gu eisdeachd ri d’ iarratas. Tha sinn a nise ’n ar triuir a faotainn ar peanasachadh. Bu choir duinn comhairle Iacoib bhochd a ghabhail: ‘An duine glic meoraichidh e air a’ phòsadh urad ’s ged a bhiodh a bheatha an crochadh ris.’ Tha cuimhn’ agam air na thubhairt e gle mhath, agus bha mi ’smaointean air iomadh uair.

“An cuimhneach leat, a’ bhean, an latha thubhairt thu, ‘Ach ’se suim bhriagha ’th ’ann am mile gilder.’ ‘Ach,’ ars’ Iacob, ‘cha ’n ’eil e cho briagha sin. Tha na blaithean a th’ ann ’sa ghàradh air taobh a mach na h-uinneige, mile uair ni ’s briagha. Is e suim shearbh a their thu ris fhathast.’ Is e sin a th’ ann gun teagamh a nise, agus ’s iad guailnean laidir a ghiulaineas an t-eallach gun tuiteam gu lar. C’arson a bhiodh tu ’g iarraidh an uidhir ud de dh’ òr? Nach ’eil thu faighinn d’ fhoghnaidh agus beagan tuilleadh? Creid mi, fagaidh tuilleadh ’s a choir de dh’ airgead daoine tuilleadh a’s bòsdail. Ni fuathas uisge, ge riatnach cuid an fheuma dheth, moran dolaidh agus sgriosaidh e sios gach ni a tha fas ’s a’ ghàradh. Is e sin a bha Iacob coir ag raitinn; agus saoilidh mi gu bheil mi ’ga chluinntinn an drasda.

“Theireadh tusa, ’mhic, ‘Ach tha i cho boidheach, snuadhmhor, mar an ròs.’ Ach theireadh Iacob tuigseach: ‘A bharrachd air a bhi boidheach, cha ’n uilear do ’n fhlùran a bhi math agus feumail mar an ceudna. Tha i toirt duinn ceir ghlan agus mil luachmhor. Aodann maiseach gun mhaitheas cha ’n ’eil ann ach ròs de phaipeir, gnothuch truagh, neo-mhaireannach, gun chubhraidheachd, no beatha, gun cheir no mil.’ Sud briathran Iacob ghlic; ach cha ’n eisdeadhmid ris, ach tha sinn a’ faireachdainn a nise de cho fior ’s a tha iad. An rud sin bha sinn ’an duil a bha ’n a fhortan mor is e th’ ann am mi-fhortan a’s motha. Gu ’n deonaichidh Dia dhuinn gràsan gus a ghiulain le foighidinn, ’chionn cha ghabh a chuis atharrachadh tuilleadh.” Sud an seanachas a bhiodh aig an triuir ’n uair a gheibheadh iad cuideachd.

Bha cuisean a nise ’tighinn gle chruaidh air Mairi. An seomar a b’ àbhaist a bhi aice-se, b’ fheudar di fhagail aig an t-seann chàraid. Ged a bha rùm beag, laghach eile ri sheachnadh, cha d’ thugadh a bhean òg dise, le ’cuid gamhlais, ach a chuil bu truaighe a’ stigh; rinn i gach ni chum trioblaid a chur oirre, agus bhiodh i ’ga smàdadh gun tamh. Bhiodh i daonnan a’ faighinn coire di agur cha ’n fhaiceadh i gu ’n deanadh Màiri gu leor de dh’ obair latha sam bith, no idir gu ’n deanadh i ceart e. Bha ’n dilleachdan bochd a’ smaointinn nach robh an corr feum oirre-se ’san tigh, agus gu robh i ’na h-uallach mor orra. Cha b’ urrainn an t-seann fheadhainn moran cobhair a dheanamh oirre tuilleadh; bha gu leoir mhor daibh an aire ’thoirt orra fhein. Bha fabh as a sud gu tric a tigh’nn na h-inntinn; ach b’e cheist c’ait an rachadh i.

Chaidh Màiri a shireadh comhairle air sagart Erlenbrunn. Thuirt an duine beannaichte so rithe: “Cha ’n urrainn duit fuireach ni ’s fhaide aig Baile na Craoibh Ghiubhas, mo nighean mhath! Thug d’ athair nach mairionn ionnsachadh math dhut, agus theagaisg e thu anns gach doigh ’sam biodh e iomchuidh dhut thu fhein a ghiulain an taigh duine choir sam bith; ach far am bheil thu an drasda tha iad a cuir ma d’ choinneamh ri dheanamh gach ni a dh’ iarradh iad air struilleig sam bith; tha iad a’ toirt ort tuilleadh ’sa choir de dh’ obair a dheanamh, obair tha os cionn do neart, agus mi-fhreagarrach air do shon. Ach cha d’ thugainn a chomhairle ort falbh as ’sa cheart àm so, falbh air faontragh, gus am bitheadh fios agad c’ait am bitheadh tu ’dol. ’S i mo chomhairle-sa dhut thu dh’ fhuireach mar a th’ agad an drasda, obraich cho math ’sa ’s urrainn duit, dean urnaigh gu tric ri Dia agus cuir d’ earbs’ ann, agus feith gu foighidneach gus an cuir Esan, ’n uair a chi E ’n t-àm iomchuidh, rudeigin ’nad rathad. An Dia sin a thog suas thu airson suidheachadh a b’ fhearr gabhaidh E curam dhiot, ’s chi E gu ’m bi tau far an corr dhut. Feuchaidh mise ri aite fhaighinn dhut ’an teaghlach measail, diadhaidh. Cum thusa suas do mhisneach agus tionndaidhidh a chuis a mach gu ceart an deagh àm.” Thug Màiri taing mhor da airson a dheagh chomhairle, agus gheall i a leanailt.

Is e an aon spot talmhainn bu docha leatha uaigh a h-athair, far an do chuir i craobh-ròis. “Mo chreach,” ars’ ise, ’s i ’na suidhe a’ caoineadh lamh rithe, “is truagh nach b’ urrainn mi fuireach daonnan ann an so; dh’ uisgeachan e le m’ dheoir, air chor ’s gu ’m biodh i an comhnuidh uaine agus fo bhlath!”

Bha ’chraobh-ròis a nise fo dhuilleach uaine, agus na gucagan dearga air bruchdadh a mach. “Gu firinneach bha m’ athair ceart,” arsa Màiri, “ ’nuair thuirt e riumsa: ‘Tha beatha ’n duine coltach ri craobh-ròis. Air uairibh tha i lom, dubh, agus cha ’n fhaic sinn dad ach na stangan cruaidh. Ach ma dh’ fheitheas sinn, thig an t-àm an rithist ’s am bi i air a comhdach an trusgan ùrail, agus lan de na ròsan a’s eireachdaile.’ So am nan stangan dubha dhomhsa, ach cha chaill mi mo mhisneach; tha earbs’ agam as na thuirt sibh rium, m’ athair gradhach! Bithidh ’ur facal fhathast air a dhearbhadh: ‘Gheibh foighidin furtachd. ’”

CAIB. XIV.

FOGRADH MAIRI.

Thainig a nise an coig latha fichead de Iulaidh mu ’n cuairt latha fear curaim (patron day) a h-athair, agus thog e mulad Màiri as ùr. Roimhe so bha e leatha ’na latha sòlasach, ach an diugh ’s ann le deoir a dh’ fhailtich i a’ mhaduinn ghrianach, or-bhuidhe. B’ abhaist di ionnsaidh a thoirt air beagan toil-inntinn a thoirt da h-athair air an latha so; bheireadh i dha mar thiodhlac rudeiginn de dh’ obair a laimhe fhein, dheanadh i feasd beagan ni bu shoghaile na b’ abhaist, gheibheabh i beagan fiona da, agus chaireadh i flùrs bhoidheach air a bhord bu ghlaine ’s bu ghrinne.

Bha ’h-inntinn lan de ghaol da ’h-athair air an latha so. Bha e na chleachdadh aig muinntir na duthcha ’bhi sgeadachadh uaighean an càirdean le flùrs, gu h-araid air laithean mar so, agus ’s minic a dh’ iarr iad cuideachadh ann am flùrs bho Mhàiri, rud a fhuair iad daonnan gu toileach. Bhual e ’na h-inntinn gu ’n sgeudaicheadh ise uaigh a h-athair fhein le flùrs. Bhual i suil air a bhascaid

---

[74]

[Vol . 9. No. 10. p. 2]

bhig a bh’ air a bhord, priomh cheann aobhair a h-uile anraidh troimh ’n deachaidh i. Thug i leatha a bhascaid so, chaidh i do ’n ghàradh far an do lion i i leis a h-uile flùr bu bhoidhche, bu ghrinne ’s a b’ ùraile. Chaidh i leatha trath ’sa mhaduinn gu Erlenbrunn, agus shuidhich i i air uaigh a h-athar. Shil a deoir air na flùrs, agus bha iad a soillseachadh mar dhriuchd na maidne. “ ’Athair ghaolaich, ghradhaich,” deir ise, “bha thusa daonnan a’ sgapadh flùrs romh mo cheum-sa anns a’ bheatha so, rud nach urrainn mise ’phaigheadh dhuibhse gu brath; ach ni mi ’n uidhir so, cuiridh mi am fleasg so tarsuinn air ’ur n-uaigh!” Dh’ fhag i a’ bhascaid air an uaigh; oir cha robh curam sam bith oirre gu ’m beanadh duine dhi fhein no do na flùrs. Is minig a thug an sluagh suil thaitneach air a’ bhascaid, ’sa bheannaich iad a’ nighean mhath, agus a rinn iad urnaigh airson fois a bhith aig a h-athair chaomh.

Trath an ath latha, ’n uair a bha an tuathanach agus a sheirbheasaich ag obair air an fhiar ’san lon mhor, air taobh thall na coille, chaidh pios de lion-aodaich a bha air tobhar air an fhiar, faisg do ’n ghàradh, a ghoid air falbh. ’Si ’bhean òg a chiad duine a dh’ ionndrainn e; agus coltach ris a h-uile duine sanntach, bha i lan de doroch amharus, agus air an turus so leag i gach amharus air Màiri. Cha d’ rinn Iacob bochd riamh diomhaireachd de ghnothuch an fhàine, dh’ innis e do n t-seann fheadhainn e. Fhuair am mac a mach e, agus le blaomaireachd air choireiginn dh’ innis esan e d’a mhnaoi. Agus, air an aobhar sin, ’nuair a thill Màiri dhachaidh comhla ris na h-igheanan eile feasgar, a’ sgrioban air a guallainn, agus soitheach deoch ’na laimh, thainig a bhana-mhaighstir òg a mach nan coinneamh, duaichni mar an dragon; thoisich i air caineadh Màiri anns a’ chainnt bu sgainnealaich, agus dh’ àithn i oirre am pios lion-aodaich a thoirt suas di-se.

Fhreagair Màiri gu ciuin “gu ’n robh e do-dheanta am pios aodaich a bhi aice-se, ’chionn gu ’n robh ise comhla ri h-uile aon de chacha fad an latha ’san achadh. Ach gu ’m faodadh, ’nuair a bha ise a’ deanamh deiseil na dinnearach, cuid-eiginn a thigh’nn a rathad a sguab air falbh e.” Le firinn ’s ann mar sin a bha. Ach dh’ eubh a’ bhean òg a mach, “Thusa, bhana-mheirleach! am beil thu ’n duil nach ’eil fhios agamsa gu ’n a ghoid thu ’m fàine, agus gu’r ann air eiginn a chaidh, do cheann fhagail air do choluinn. Truis air falbh as mo thaigh anns a’ mhionaid. Chan ’eil dachaidh aig creutairean suarach coltach riutsa fo m’fhardaich-se.” Thuirt an tuathanach òg, “Cha chuir thu mach i co-dhiu cho anamoch so! Tha ’ghrian gu dol fodha. Gabhadh i a suipeir comhla ruinn air an fheasgar so, agus cuimhnich cho cruaidh ’sa dh’ obraich i fad an latha theth, gus an d’ thainig an oidhch’ oirnn?” “Aon uair eile de thim cha ’n fhaod i fuireach,” ars’ a bhean fheargach, “agus cum thusa do theanga, air-neo gheibh mi bior dearg as an teine a chuireas stad air do bhial.” Thuig an duine nach deanadh bruidhinn ach cron, agus dh’ fhuirich e ’na thosd.

Cha do fhreagair Màiri idir na beumanan a chaidh a dhortadh mu ’ceann, ach thruis i leatha ann an neapaiginn am beagan imrich a bh’ aice, chàirich i am pasgan fo h-achlais, thug i taing seachad le deòir airson gach caoimhneas a chaidh a nochdadh dhi aig Baile na Craoibh Ghiubhais, dh’ aicheidh i a’ chionta a bhathas a cuir as a leth, agus dh’ iarr i cead beannachd fhagail aig an t-seana charaid. “Faodaidh tu sin,” arsa bean an tuathanaich gu sgaiteach, “agus bhithinn ni bu thoilichte nan d’ thugadh tu leat an da sheann fheusagach ghlas as m’ fhianuis gu buileach. Tha e coltach nach ’eil guth aig a’ bhas air an toirt air falbh fad uine mhoir fhathast.” Chual an t-seann fheadhainn an iorghuill a bh’ ann, agus thoisich iad ri gal. Thug iad a h-uile misneach a b’ urrainn iad do Mhairi, agus thug iad di am beagan airgiod a bh’ aca. “Falbh,” ars’ iadsan, “mo leanabh math, gu ’n robh Dia maille riut. Tha beannachd d’ athair na oighreachd air a storadh suas duit, agus thig i gu feum uaireiginn. Creid sinn, bithidh gach cuis fhathast mar is coir.”

Dh’ fhalbh Màiri ann an glomanaich na h-oidhche, agus lean i an ceum a bha ’dol troimh ’n choille. Bha toil aice uaigh a h-athar fhaicinn aon uair eile. ’Nuair a chuibhtich i a’ choille, bha na soluis laiste ’s a bhaile bheag, agus ’nuair a rainig i an eaglais cha mhor nach robh an oidhche dhubh ann. Ach cha robh eagal sam bith oirre ’bhi siubhal feadh nan uaighean mu ’n àm ud. Ghabh i direach gu uaigh a h-athar agus shil a suilean gu frasach.

Bha a’ ghealach a soillseachadh troimh dhuilleach thiugh nan craobh, agus a soillseachadh le solus ciuin air na ròsan a bh’ air an uaigh agus air a bhascaid bhig a bha fhathast far an d’ fhag i i. Bha gaoth an anamoich ag osnaich gu ciuin air feadh nan craobh agus a’ leigeil duilleag ’us flùran, an sud ’s an so, air an uaigh. Bha gach ni eile na thosd—cho tosdach ris an uaigh fhein.

“ ’Athair ghaolaich, ghradhaich,” arsa Màiri, “na ’m bu bheò sibh ’s gu ’n rachadh aig ur Màiri bhochd air a càs innse dhuibh! Ach ’s fhearr mar a tha, agus tha mi ’toirt taing do Dhia nach ’eil sibh an lathair gus an trioblaid ma dheireadh fhaicinn! Tha sibh a nis’ aig fois, agus cha chuir bron curam oirbh tuilleadh! O, nach mise bha comhla ruibh! Ann an cursa mo bheatha thrioblaideach, ’s i so an trioblaid a’s motha fhathast! Roimhe, ’nuair a bha a’ ghealach a dealradh troimh uinneagan iaruinn mo phriosain, bha sibhse, ’athair ro ghradhaich, maireann, ach a nise tha i ’soillseachadh air ur n-uaigh! Roimhe, ’nuair a bha mi air mo shlaodadh o’m dhachaidh ghaolaich, bha sibhse fhathast agam mar fhear dion ’s mar charaide! Ach a nise cha ’n ’eil duin’ agam ris an seall mi suas; bochd, treigte, fo amharus, ’am choigreach an dùthaich chein, tha mi ’n am aonar ’san t-saoghal, gun dachaidh ris an till mi. An uine bhig feumaidh mi an aon spot de’n t-saoghal a’s fhearr leam fhagail. An uine bhig theid an aon cho-fhurtachd a th’ agam, bhi gal aig ur n-uaigh, a thoirt bhuam.” As deigh nam briathran so bhruchd i a mach le deoir.

Thuit i sios an rithist air a gluinean agus ghlaodh i ’mach, “Ar n-Athair tha air nèamh, seall a nuas as na flaitheas a’s airde air a nighinn bhochd, aonaranaich so, tha gal aig uaigh a h-athar, agus gabh truas rithe! ’Nuair is motha an trioblaid ’s ann is faisge do chobhair-sa. Cha ’n urrainn mo bhròn a dhol ni ’s motha, agus tha mo chridhe gu bristeadh. O, dearbh dhomh nach eil do lamh air a giorrachadh; nochd do mhathas dhomhsa, na treig mi ’chionn cha ’n ’eil a h-aon ann ris an tionndaidh mi ach Thusa. Thoir leat mi ad ionnsaidh far am bheil m’ athair beannaichte, air neo cuir a nuas beagan de cho-fhurtachd do m’ chridhe briste! Na flùrain bheaga ’tha spliutadh sios fo theas grian a mheadhoin-latha, bheir thu orra eirigh suas a rithist fo fhionnaireachd na h-oidhche gheal ghealaiche, agus theid an ùrachadh le dealt’ ioc-shlaintaich! Gabh truas, O gabh truas dhiom!” Shil na deoir gu frasach a rithist. “Ciod a dh’ eireas dhomhsa air an oidhche so fhein,” thuirt i an ceann uine bhig, “agus c’ait a nis’ an teid mi? Mo thruaighe! cha ’n ’eil de mhisnich agam na dh’ iarras cuid na h-oidhche cho anamoch so. Ma dh’ innseas mi dhaibh a choire bha dhomh ’nuair a thionndaidh iad air falbh mi, ma dh’ fhaoidte nach leig duine ’stigh mi.”

Dh’ amhairc i mu ’n cuairt. Ri taobh balla ’chladha, lamh ri uaigh a h-athair, bha seann leac chuimhne, comhdaichte le coinnich; ’chionn gu ’n a chosg a’ sgriobhadh a bh’ oirre agus gu ’n robh i anns an rathad, chaidh a togail agus aite suidhe a dheanamh dhi. “Ni mi suidhe air a’ chloich so, agus cuiridh mi seachad an oidhche faisg air uaigh m’ athair. Ma dh’ fhaoidte gu ’r e so an turus mu dheireadh bhios mi gu brath an so, agus faodaidh e bhith nach faic mi an uaigh ghaolach so tuilleadh. ’S a mhaduinn mu ’n eirich a’ ghrian, falbhaidh mi an ainm Dé an taobh a stiuireas a lamh mi.”

(Ri leantuinn.)

BLIADHNA THEARLAICH.

LE IAIN MAC-CHOINNICH.

CAIB. XI.

BLAR SLIABH A CHLAMHAIN.

Dh’eirich an t-arm Gàelach sa’ mhadainn trì uarean ro’ eiridh na gréine (di-sathurn an dara latha thar fhichead de dharra mìos an Fhoghair,) ghluais iad gu mìn mall a chum na h-àraich, gach laoch na bhalbh thost, ach na cinn-feadhna ’bha toirt dhaibh an òrduigh. Bha dalla-bhrat na h-òidhche dha’n cumail fathast á fradharc an airm-dhéirg, agus air do’n latha bhi tighinn a staigh bha ceò dùmhail d’an cleth. Air dhaibh am boglach a ruidhinn, thuirt gill’ òg da’m b’ainm Rob Mac-Aindrea, (mac fear de thuathanaich machair Loudai, a lean na Gàeil á Dunéideann,) gu’m b’ aithne dhasan cruadhlach a bha tarsuinn air ionad àraid de’n bhoglach air am faigheadh an t-àrm a null n’a bu tearruinnte, n’an t-àit’ air an robh a rùn orra dhol tharais; ’nuair a chual’ am Prionnsa so dh’ aontaich e’n t-àite so a ruidhinn, agus ghluais an t-àrm d’a ionnsaidh agus Rob Mac-Aindrea air an toiseach a’ deanamh an iùil. ’Nuair a rainig an t-àrm iomal a’ bhoglaich, ghlaodh trùpairean Iain Chope a bha ’sa’n àite so air freiceadan,— “Co tha sin?” Cha tug na Gàeil freagairt sam bith dhaibh, ach thriall iad air an aghaidh, agus cha b’fhada gus na thuig na trùpairean co bha ’ann, agus chuir gach fear dhiu urachair á ghunna gu caismeachd a thoirt do ’n chuid eile de’n arm gun robh na Gàeil a dlùthachadh orra!

Chaidh an t-arm Gàelach a chuir ann an òrdugh catha mar so: —Siol-Chuinn cheud-chathaich (no Clann-Dòmhnuill) air an laimh dheis, a thaobh reachd a rinn Rob Brus latha Allt-a- Bhonnaich, gum bu le Clann-Dòmhnuill urram na làimhe deise, agus anns gach blàr a thug na Fineachan bho ’n uair sin, chum na Dòmhnullaich an t-urram gu latha Cath-Gairiach. [Be Siol Leòid a bh’ air an laimh dheis sa’ bhlàr sin, ge be ciod a choisinn an onair sin daibh cha chuala mi. ] Bha na Cama-Shronaich agus Stiùbhartaich na h-Apunn air an laimh chlì, Réiseamaid Dhiùc Pheairt agus Clann-Ghriogair sa’ mheadhon. Bha Diùc Pheairt féin na sheanaileir air an làimh dheis agus Morair Seòras Moireach na sheanaileir air an làimh chlì.

Chaidh a’ chiad chuideachd a chuir anns an òrdugh a dh’ ainmich mi, —sheas an ath chuideachd ma thuaiream leth-cheud slat uapa air an t-Sliabh, —na h-Abhallaich, —Clann-Donnachaidh, —Clann-Iain (no Dòmhnullaich Ghlinne-Comhann) —agus Clann-Lachuinn. Sheas Tearlach féin eadar an dà chuideachd le geard cheud fear ma thimchioll. Bha ’n t-arm Gàelach

---

[75]

[Vol . 9. No. 10. p. 3]

gu léir ma thuaiream 2400 fear. *

’Nuair a thainig iad gu math faisg air an arm-dhearg, thug am Prionnsa féin deann beag air aghaidh agus labhair e mar so:— “Leanaibh mi, leanaibh mi, a dhaoin’ uaisle, agus le beannacha’ Dhé, ni mis’ air an lath’ an diugh sibh ’n-ar buidheann shaor agus shona!”

Bha ’n ghrian mu’n àm so a’ nochdadh a’ gnùis san ear, agus bha’n smùidean ceathaich a teicheadh ro’ fianais bharr lom an raoin gu ard an t-sléibhe; cha robh a nis’ eadar iad ’san t-arm-dearg ach iomaire còmhnard asbhuain, ach fathast cha robh e cho soilleir ’s gu’m bu léir do ’n dà armailt a chéile. Cha chluinnte facal no fuaim sam bith a measg nan Gàel ach fathrum na connlaich fo bhonnabh an cas mar bha iad a’ triall tro’n as-bhuain. Aig an arm-dhearg chlunnte druma ’n dràsta ’s a rithist, a thaobh gur h-ann le a bhasa stiùradh an àirm.

’Nuair a ràining na Gàel uchd-catha thug iad gu léir an cuid bonaid a bharr an cinn, sin thog iad an sùilean ri nèamh agus chuir iad suas ùrnaigh ghearr thosdach. Bha na h-uaislean air thoiseach, agus chum iad an cuid targaidean eadar an aghaidhean ’s ’nan nàimhdean, agus chrom siad iad-féin beagan ris an talamh, mar ’bha iad a dol air aghaidh a chum teine nan Gall a sheachnadh: bha ’n cuid targaidean cho leathann a’s gun dionadh iad na h-uile mìr dheth an colainnean, ach an casan a mhàin. Bha ’chuid dhiu aig nach robh targaidean a fuireach air cul-thaobh chàich mar dhion. Bha na h-uile cheann-feadhna ann am meadhon a dhaoine féin, agus a chairdean bu dìllse air gach taobh dheth, —gach aon diù ullamh gu dhol eadar e ’s an fhuar-bhuille, na’m faiceadh iad i tighinn da ionnsaidh.

Fa-dheoigh, chunnaic an t-arm-dearg na Gàeil tro liath cheò fann na maidne, a bruchadh da’n ionnsaidh air mhire chatha agus an dùil r’a cumail á “ionad tharruinn lann” loisg iad cùig gunnaichean mòra air feachd na laimhe clìthe, agus chaidh làdach ghunnaichean caola bho ceann gu ceann dhe’n arm-dhearg ann an aodainn nan Gàel mar bha iad a dlùthachadh ri aghaidh an nàmhaid. Ach cha tug sin air “na laoich gun tioma, dhol á àite buille bhualadh,” —Thòisich an casradh, agus b’iad na Cam-shrònaich a chaidh an toiseach am badaibh nan nàmh, agus cha robh na Dòmhnullaich fad air deireadh. ’Nuair a thàinig iad an imisg dusan slat do’n arm-dhearg, leag gach fear urchair á ghunna agus thilg e bhuaidh i mar shlacanònaid gun mhath. Air ball bha ’chlaidheamh ann an deas-lamh gach laoich, targaid air a ghàirdean chlì agus biodag san dórn. Mar so air àrmadh, thuit gach duin’ air a ghlùn toisgeal agus ’nuair ’thainig na deargnaich orra’ le’n cuid beigeleidean! ghlac gach fear a rinn air a thargaid agus ’le aon bhuille dheth na chlaidheamh-mhòr “bha ’n dearganach gu’n ainail.” Thòisich na Gàeil gu léir air casradh, ’s air beumadh air an t-sheòl so, le biodag, le claidheamh, is le sgiath, agus bu tric a thug aon Ghàel dithis dheth n’an nàimhdean còladh ga talamh. Cha do chùm an t-arm-dearg an aghaidh ri cruadal ach ma chùig mionaidean:—

— “Chaidh ruaig orr’ uile, mar bheum tuile, Chaoidh cha b’ urr’ iad tionndadh!”

’Nuair a sguab na Gàeil luchd nan canon ’s nam mosg mar so dheth an àraich, thainig réiseamaid each Chorneileir Whitnie ra’n aodainn, ach cha do loisg na Gàeil ach leth-dusan ùrchair, ’nuair a thug na claghairean gealtach iad féin às. Thainig an sin Corneileir Gàrnaileir thun na faiche le chuid trùpairean féin; ’nuair a chunnacas a tighinn iad, ghlaodh Loch-Iall ris na Cam-Shronaich, mar so— “Thugaibh a’ chiad bhuille do na h-eich ma na srònan agus cha bhi e doirbh an ath té thoirt do’n mharcaich.”

“Buail am balach air a charbad,
Each, a’s balgair, air an t-sroin.”

Ach cha tàinig iad cho faisg air na Cam-Shrònaich is gun do tharr iad sin a dheanamh. ’Nuair chunnaic iad gleòis luchd nam breacan ghlac iad maoim air chor is gun robh iad a saltairt nan saighdearan cois’ aca fèin fo chasan an cuid each mar bha iad a teicheadh a bharr na h-àraich:—

“Na coisichean, ’s na marcaichean
’S na bh’ aca shluagh gu leir,
Dol turraichean air tharraichean
’S cha shealladh iad na’n deigh! !”

Chaidh an t-àrm-dearg gu léir gu claghaireachd, thilg gach fear a ghunna bhuaidhe, chum ’s gur ann a b’ fhearr a dh’ fhaodadh e teicheadh air falbh le bheatha; thuit cuid eil air an glùinean gu diblidh ag iarraidh treòcair. Ghabh aon phrasgan beag de dhaoine Choirneileir Gàrnaileir (an uair theich a chuid trùpairean) orra de dhànadas an aghaidh a chumail ris na Gàeil, ach bu bheag a thar ás diù le’m beatha, agus thuit an t-uasal treun sin bu cheann orra sa’ chath. Ged a thuit cha b’ ann gus an dh’ fhàg e cuid mhath dheth a nàimhdean marbh air gach taobh dheth, ged a bha e’n droch shlaint’ agus air ùr eiridh á tinneas.

Bu cho lòm sgrios na Gàeil an t-àrm-dearg rompa ’s nach d’ fhuair an dara cuideachd a bha ma leth-cheud slat an deigh chàich ach cuirp gun anail agus leóinte nan naimhdean romp air an araich. Tha cuid ag innse nach do mhair an cath ach ceithir mineidean, ged do mharbh na Gàeil barrachd a’s ceithir cheud fear de’n àrm-dhearg.

Bha prasgan beag de Chlann-Ghriogair aig nach robh de dh’ àrmachd ach seann spealan le’n luirgnean air an dìreadh agus air an sàthadh ann an casan fad’ innsinn: bha iad leis na h-airm uabhasach so a sgoltadh chlaignean gu ruige na guailean: a cuir chasan dheth na h-eich a’s cheann far mhuineal air a chiad sràc. Air uairean eile bha iad a gearradh dhaoine na’n dà earrainn le aon bhuille. Bha luchd nan claidheamhan mar an ceunda a deanamh euchdan anabarrach: bha cinn as casan da sgathadh de dh’eich ’s de dhaoine le faobhar a chlaidheimh is le neart ghàirdean! Chuir aon duin’ -uasal Gàelach an gàirdean agus leth taobh a chinn de shaighdear dearg le aon bhuille!!

’Nuair a thaisbean na Gàeil am misneach agus an treun ghniomh mar so, bha ’chuid mhòr dheth na bha còladh riu do mhuinntir machair Alba* cho gealtach agus mòran ni bu lugha stà na na saighdearan dearga féin. ’Nuair a chunnaic tuath Dhiùc Pheairt an cath a tòiseachadh, tha e air aithris le fear a bha lathair gun “stad iad ag amharc a bhlàir mar bhaide dhamh.” B’ann de’n réiseamaid leibidich so a bhuineadh Griogairich nan speal! agus an uair a chunnaic iad nach robh ’choltas air an nàbaidhean mòran a chosnadh de chliù na teugbhaileach, thearb siad iad féin ás an comunn, agus ruith iad tro fhras pheileirean an airm-dhéirg gus an d’ ràinig iad a chuid eile de Chlann-Ghriogair a bha fo chomannda Mhic-Ghriogair Ghlinne-Càrnaig, an ceann-cinnidh. Ged nach robh an t-shligh a bha eadar iad a’s bratach uaine Chlann-Ghrogair ach ghearr, mas do thàr iad a ruidhinn, chaidh diùlanach tapaidh, Calum Mac-Ghriogair, an duin’ -uasal a bha mar cheann orra) mharbhadh an àm dhaibh a bhi dol tharais, agus ged nach robh ni bu lugha na cùig peileirean air dol na cholainn, dh’ eirich e air uilinn agus ghlaodh e! “Seallaibhse so Fhearabh, cha’n eil mi màrbh fathast, —chì mise mar a deann na h-uill fear agaibh an diugh a dhleasanas!”

Chaidh mar a dh’innis mi roimhe ceithir cheud saighdear coise dheth an arm-dhearg a ghlan mharbhadh, seachd ceud a ghlacadh mar phrìosanaich, agus thàr ceud a’s trì fichead ’sa deich ás. Theich Iain Cope féin agus ceithir-chéud trùpair còladh ris, agus is gann gun leig iad fuarachadh do’n casan gus an d’ ràinig iad Beruig a tuath air a chrìch Shasunnaich.

Ma leth uair an deigh a bhlàir, fhuair muinntir Dhunéideinn fios cia mar chaidh an latha. Chunnaic iad dusan thrùpairean le’n cuid each, a marcachd n-an cruinn-leum a’ cuir tein’ ás na clachan a dol suas an t-sràid ard agus aon mharcach de luchd nam breacan da’n dion ruagadh le claidheamh lom na dhòrn! ghabh na trupairean so a lethid de ghiorraig ’s nach do sheall iad as an déigh gus an deach iad a steach air geat a chaisteil ’s gun dhùin iad an dorus! ’Nuair a fhuair am fear tòrachd an geata dùinte roimhe, leis an reachd a ghabh e nach do thàr e breith orra, sparr e a’ chlaidheamh air a cheann anns an chòmhla, agus dh’ fhàg e’s an t-sas sin e mar chomharradh air a bhuaidh.

Mharbh Gàel eile nach robh ach ma shia-bliadhna diag a dh’ aois, tri diag dheth nan nàimhdean—Chaidh so innse do’n Phrionnsa, agus air dha an t-òganach a ghairm da ionnsaidh, labhair e ris mar so:— “Am beil sud a thasa ’g innse dhomh fior, gun do mharbh thusa tri-fir dhiag an dé air Sliabh a Chlamhain?” “Cha do rinn mi cus sealltain (ars an t-ògan) co dhiù a bha iad marbh no nach robh, ach tha fios agam air a so, co dhiù, gun chuir mi tri-diag diù ri talamh le ’m chlaidheamh,” “A laochain thapaidh (ars am Prionnsa) ’s e sin a bha bhuam, is math a choisinn thu do phàigheadh-latha agus ma bhios mise fada beò gheibh thu sin.”

Thug Gàel eile deich saighdearan dearga dh’ ionnsaidh a Phrionnsa mar phrìosanaich. Air dha bhi gun ruagadh eadar dà ghàradh, a bha tacan a null bho’n àraich bhuail e’m fear a bh’air deireadh dhiu le ’chlaidheamh agus leag se e—a cantainn, mar bhuail e bhuille.— “Sios le t’ àrm!” ’nuair a chuala iadsan a bh’ air thoiseach so thilg iad gu léir bhuap’ an àrmachd; gun fhuireach ri sealltainn cia lion a bha ’n tòir orra, agus le dag’ anns an dara làimh, agus claidheamh anns an làimh eile, dh’ iomain an Gàel na daoine so gach taobh a b’ àill leis mar gu’n iomaineadh e baide chaorach roimhe gu crò!

Dheth na Gàeil féin cha do mharbhadh ach deich thar fhichead, (agus bha triùir dhiu sin ’n-an oifigich,) agus bho thrì gu ceithir fichead fear a leòn. Chaidh na fir leòint’ dheth gach taobh (se sin eadar muinntir Dheòrsa sa’ Phrionnsa) a ghiùlain gu taigh Chorneileir Ghàrnaileir, nach robh ach uidhe ghearr bho’n àraich, agus chitir gus an lath ’an diugh làraichchean nan gaisgeach sin air an ùrlar dharaich air an robh iad ’n-an sineadh ’n-an trusganan fuilteach.

’Nuair a chaidh gabhail ma thimchioll na h-aiteam leointe ’sa’ thòisicheadh air glandh na h-àraich, bha na Gàeil a trusadh gach òr a’s airgead a bha iad a faotainn air na cuirp mharbha. Thug aon diùlanach tapaidh a mhuinntir Bharra an t-uaireadair òir de thrùpair Sasunnach a thug e gu làr le aon bhuille dheth a chlaidheamh agus reic e i r’a chompanach-leap’ air an ath mhadainn air son daga. Thuirt nàbaidh dha a bh’anns an làthair gu ’m b’amaideach, an cùnradh a rinn e, gum b’fhiach an t-uaireadair fichead daga. “Tha mi coma,” ars am Barrach, “is math leam gun d’ fhuair mi ’n rùd mosach dheth mo làimh; bhàsaich i ’n raoir!” Thuirt e so, a chionn an t-uaireadair a bhi air ruith a mach, a thaobh nach deach a cuidhleadh suas air an òidhche mar bu chòir.

(Ri leantuinn.)

*Cha robh aig Iain Cope air an t-Sliabh ach ma thuairean 2100 fear, agus a thaobh nach tug a chuid mhor de reiseamaid Dhiuc Pheairt claidheamh a truaill, bha ma’n aon aireamh air gach taobh.

* ’S iad ’tha mi ciallachadh an so, na Gall-Albannaich Mhachrach aig nach robh a Ghailig mar chanan.

---

[76]

[Vol . 9. No. 10. p. 4]

MAC-TALLA:
AIR A CHUR A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh Iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

Na sgriobh ach air aon taobh de n phaipeir.

Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh s ’is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA.”
SYDNEY, CAPE BRETON

DI-HAOINE, SEPTEMBER 7, 1900.

LITIR A FRAMBOISE.

Is iomadh car a chuir an saoghal dheth bho ’n a sgriobh mi ugad ma dheireadh, agus gu dearbh is iomadh sgeul ùr a tha teachd leis a h-uile car a chuireas e dheth. Is mor an troimhe-cheile a tha air feadh an t-saoghail an diugh fein, —cogadh an sud ’s an so, tuairsgeul cogaidh an àit’ eile, gorta an sud, plàigh an so, mort an aon àite, marbhadh ’san àit’ ud eile; ach aig a cheart àm tha mi smuaineachadh nach robh riamh roimhe a leithid de dh’ ullachadh ’s de dheisealachd ga dheanamh ann an innealan ’s ann an innleachd cogaidh ’sa thatar a deanamh an diugh fein. Nach uamhasach an ni, an dara neach a feuchainn gach seoltachd airson doigh a dheanamh airson a cho-chreutair a sgrios, innealan sgriosach gan dealbh gus a bheil e na ni gairisneach is eagalach cogadh eirigh eadar da rioghachd an diugh. Ach an deigh gach cuis tha sinn a creidsinn gu bheil cogadh iomadh uair feumail agus iomadh uair na mheadhoin an laimh an Fhreasdail airson a rùn fein a thoirt mu ’n cuairt. Ach dh’ fhaodadh nach biodh an cogadh a th’ ann an Sina cho fuilteach no cho fadalach ’sa shaolamaid, agus tha iomadh aobhar airson am biodh sin cho math, gu sonruichte mas e ’s gu ’m biodh an cogadh na mheadhoin air an ti a chuir an gainnead ’san daoiread air na cailleachan còire againn. Their cuid gur h-e a bhi as aonais na ti an rud cho luath ’sa dh’ fhagas ceann caillich goirt ’sa chuireas bhar a siuil i ri rud sam bith eile. Agus gu dearbh ged tha a chailleach agam fhein cho neo-thuasaideach ’sa rug riamh air cuigeal, cha rachainn idir an urras, mas e ’s gu fas an ti gann oirre, gu ’m biodh e sàbhailte do Phrionnsa Tuan no do Bhoxer Sineach eile tighinn am faisge fad cas a chlobha dhi. —Ach dh’ fhaodadh nach fas an ti daor.

Cha ’n ’eil am feur idir cho math am bliadhna ’sa b’ àbhaist, agus cha ’n ’eil sìde greadhaidh againn ach gle mheadhonach; ach ma bhitheas abuchadh math aig a choirce ’s fhada bho nach robh am barr sin cho math. Cha ’n ’eil am buntàta idir cho abuich ’sa b’ àbhaist dha bhi mu ’n àm so, ach mur a tig searg ann tha ùine abuichidh roimhe fhathast.

Aon uair eile tha fathunn a dol mu ’n cuairt gu bheil rathad-iaruinn eadar Canso ’us Louisburg ri bhi air a thogail gun dàil. Tha cuideachd á New York air a ghabhail os laimh air an turus so, agus ’se barail dhaoine gu ’n teid a thogail leo so cinnteach ga leoir. Cha ’n ’eil teagamh nach dean e feum do ’n duthaich mu ’n cuairt, agus nach fosgail e suas obraichean air feadh an àite gu leir.

Rinneadh gle mhath air iasgach nan giomach air an t-samhradh so. Bha ’n t-sìde anabarrach ciuin, briagha, agus pris mhath ga fhaotainn. Ach cha d’ rinneadh a bheag de dh’ iasgaich truisg no sgadain. Ach mar is trice ’s ann anns an fhoghar is fhearr ’s as pailte bhios an trosg ri fhaotainn, agus ma gheibhear sìde fhabharrach nithear iasgach math fhathast. Ach tha pris an truisg gu math ni ’s isle na bha e ’n uiridh.

CEANN LIATH.
Ogust, 1900.

Fhuair sinn paipearan á Halifacs anns am bheil mion chunntas air a thoirt seachad air na tha ri bhi air fhaicinn aig an Exhibition a tha gu bhi ann air an t-seachdain s’a tighinn. Tha riaghladh Nobha Scotia gach bliadhna ’cosg àireamh mhiltean dolair ris an exhibition sin, agus tha e air a chumail, ma’s fhior, air son math nan tuathanach ’s nan iasgairean. Tha e duilich a thuigsinn ciod a bhuntain a th’aig moran de na chithear aig na h-exhibitions ’sna bliadhnaichean so ri math nan daoine sin, luchd cumail suas ar dùthcha. Creididh sinn gur mor is fheairde tuathanach a dhol a dh’fhaicinn gach seòrsa toraidh a tha ’n talamh a guilan, gach ainmhidh bhriagha tha air an togail ’san dùthaich, agus gach inneal ùr innleachdach a tha air a deanamh air son saothair an duine dheanamh na’s toraiche agus obair a dheanamh na’s aotruime. Credidh sinn sin, ach cha chreid sinn gu’n dean e mor fheum do thuathanach, do iasgair, no do neach sam bith eile dhol a dh’fhaicinn fhirionnach us bhoirionnach a’dol an cunnart am beatha ’cur charan dhiubh féin air àitean arda ’sa leum troimh chearcaill sgeinean ’s troimh lasraichean teine. ’Se ar barail gu’m buin nithean dhe’n t-seòrsa sin do ’n t-circus, agus gur còir am fàgail an sin. Ma ’se circus a tha dhith oirnn ann a Halifacs,deanamaid sin dheth,ach sguireamaid dhe bhi tarruinn airgeid á ionmhas na dùthcha air son exhibition nach eil airidh air an ainm.

F . H. REYNOLDS,
ARD CHEANNAICH’ -AODAICHEAN.
South Charlotte St. , - - - Sidni.

Tha stoc de dh’ aodaichean Fhirionnach againn na’s motha na tha aig ceannaiche sam bith eile tha ’n Sidni. Tha sinn ’gan ceannach ’nan tomadan mora, air prisean isle, agus mar sin theid againn air an creic saor. Tha iad gle chumadail, air an sar dheanamh, agus tha deagh chosg annta.

Deiseachan matha laidir de chloth gorm - - $5 .00.

The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair

Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Sanas do Chinn
Theaghlaichean.

Nuair a bhios tu ceanach ni sam bith air son na dachaidh, ’s coir dhut a bhi cinnteach gu bheil e math. Cha’n eil ni a’s dorranaiche na Airneis Ur fhaotainn a tha air a droch dheanamh, no Brat-urlair a tha crion. Againne gheibhear an deanamh ’s an stuth a’s fhearr.

Arineis Ghrinn.
Iomadh seorsa ur agus eireachdail.

Brait-Urlair Bhriagha.
Na seorsachan a bhios buan ’sa chumas an dath.

Gach Seors’ Innsridh Taighe.
Innsidh sinn gu toileach na chosgas e dhut rum no tigh uidheamachadh.

GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. J. GRANT, MANAGER.

CLO-BHUALADH de sheorsa sam bith air a dheanamh gu snasail an oifis a phaipeir so. Sgriobh air son phrisean.

---

[77]

[Vol . 9. No. 10. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Cha d’ rainig am “Florida” Sidni air an t seachdain so gu Di-màirt, a chionn gu robh aice ri taghal ann a Halifacs an àite ’n t-soithich a bha ruith do’n phort sin, d’an do thachair sgiorradh a chumas i gun ruith fad dha no tri sheachduinean.

Chaidh aois choig bliadhn’ deug de nighinn a mharbhadh ann a Philadelphia, Pa., an oidhche roimhe le brick a chaidh a thilgeadh oirre. Bha i aig an àm ann an riochd “bòchdain” a’ feuchainn ri eagal a chur air grunnan de dh’fheadhain dhubha bha ’nan seasamh faisg air tigh a h-athar.

Tha riaghladh nan Stàidean air a’ bhliadhna so ag àireamh an t-sluaigh. Cho fad ’sa chaidh na cunntais a chur ri cheile tha iad a nochdadh gu bheil anns an dùthaich gu h-iomlan mu thri fichead us coig milleanan deuga. Tha so mu thri milleanan goirid air an àireamh a bhatar a’ smaoineachadh a bha anns an dùthaich.

Tha da cheud duine dubh ann an New York, a tha ’g radh gur iochdarain do Bhreatunn iad, an deigh tagradh a chur dh’ionnsuidh an riaghlaidh Bhreatunnaich air son an dion ’s ceartas fhaicinn aca ann an tir nan Geaneach. Cha’n eil teagamh sam bith nach dean Breatunn cùram a ghabhail dhiubh, oir ’se uaill na dùthcha sin nach fuiling i droch ceartas a bhi air a thoirt d’a h-iochdarain cia b’e dùthaich no cearna dhe’n t saoghal ’sam bi iad.

Tha eagal air muinntir Newfoundland gu’m bi gainne mhor ghuail orra air a’ gheamhradh so. Cha’n eil meinnean guail aca fhéin as am faighear a’ bheag sam bith, agus cha ’n eil e ri fhaotainn am bliadhna anns na h-àiteachan ’sam b’ àbhaist dhaibh a bhi ’ga cheannach. Tha na ghabhas cur os cionn talmhainn ann an Ceap Breatunn romh dheireadh na bliadhna air a chreic, gu ire bhig, cheana.

Aig coinneamh nan conservatives Dior-daoin s’a chaidh, bha Sir Tearlach Tupper us Eachunn F. Dùghlach air an sònrachadh gu ruith air son na h-àrd phàrlamaid. Oidhche Dior-daoin, labhair Sir Tearlach anns an rink. Bha àireamh mhor sluaigh ’ga éisdeachd, agus thug e faisg air da uair de thim a liubhairt na h-òraid. Tha e uaithe sin a’ cur cuairt air bailtean Nobha Scotia ’s Eilean a’ Phrionnsa.

Tha e air tigh’nn am folais, le litrichean a fhuaireadh an tigh an riaghlaidh am Pretoria, an deigh am baile ’ghlacadh, gu robh dithis no triùir de bhuill pàrlamaid Bhreatunn a’ toirt misnich do Chrugar ’s do na Boerich mu ’n do thòisich an cogadh. Am measg chàch, bha an Dotair Cleireach, a tha suidhe air son siorramachd Chataoibh, agus a reir coltais b’e aon cho dona ’sa bh’ ann dhiubh. Tha an duin’ -uasal sin a nise ’ga fhaotainn fhéin ann an suidheachadh nach eil fior thoilichte. Tha na paipearan ’s an sluagh air tionndadh ’na aghaidh, agus an la roimhe bha e air a chur an cunnart le àireamh de mhuinntir a shiorrachd fhéin. Mur b’e gun do sheas caraid dha ’ga dhion le daga ’na làimh bha iad air droch dhiol a dheanamh air.

Tha an riaghladh a cur air chois ann an Eilean a’ Phrionnsa, tri àiteachan air son ramhrachadh chearc, an Charlottetown, Mount Stewart, ’s an Alberton. Bidh na h-eòin, a’ fàgail nan àiteachan sin, deiseil air son an cur gu margadh, agus gheibhear pris mhath orra.

Tha fear Niall Mac Aidh, a bha fuireach ann am Caledonia Mines, air chall o Dhi satharna s’a chaidh. Thatar a siubhal an àite ’sa feuchainn na h-acarsaid air a shon, ach gu ruige so cha d’ fhuaireadh beò no marbh e. Bha e mu leth-cheud blìadhna dh’aois, agus dh’fhàg e bean us teaghlach. Bhuineadh e do French Vale, ach bha e o chionn treis a dh’uine ann an Caledonia, ag obair ’sa mhèinn.

Tha cuideachd iaruinn Nobha Scotia an deigh a’ Mheinn a Tuath a cheannach. Phaigh iad millean gu leth dolair oirre. Tha dòchas aig muinntir Sidni Tuath gu bheil a’ chuideachd a’ dol a chur air chois obraichean iaruinn anns a bhaile sin a bhios cho mor ris na h-obraichean a tha dol air chois an Sidni. Ma nithear sin bidh soirbheachadh da-rireadh ann an Ceap Breatunn.

Ma gheibh thu cuibhrig is paipear litreach anns an àireamh so dhe ’n MHAC-TALLA, na dean dearmad air an cur gu feum gun dàil. Tha sinn fior fheumach sir an airgead; tha cosgais mhor ann a bhi ’cur am mach a’ phaipeir, agus feumaidh gach aon a tha ’ga ghabhail a phàigheadh, air neo cha soirbhich leinn. Ma phàigh thu fhéin cheana, feuch ri fear-gabhail ùr fhaighinn, agus cuir an cuibhrig ’sam paipear gu feum a’ cur air adhart aa dolar.

Chaidh fearr Iain Powers, a mhuinntir Newfoundland, a bhàthadh aig Aiseag Mhira, maduinn Di-ciaduin. Bha e ag obair air litheadh na drochaid, agus thuit e an comhair a chùil dh’an uisge, agus ghiulan an sruth air falbh e. Bha daoin’ eile ’g obair comhla ris ach cha b’urrainn daibh cuideachadh sam bith a dheanamh leis. Fhuaireadh a chorp beagan romh mheadon-latha. ’S e so an seachdamh fear a mhuinntir Newfoundland a chaill a bheatha ann an Ceap Breatunn o chionn beagan us mios. Chaidh fear eile, Uilleam Marshall, a mharbhadh ann am meinn an Dominion Di-haoine s’a chaidh.

Tha ’n t-Exhibition bliadhnail ri bhi air fhosgladh ann a’ Halifacs Di-ciaduin s’a tighinn, agus bidh e fosgailte gus an fhicheadamh latha dhe ’n mhios. Tha seachd mile deug dolair ri bhi air a thoirt seachad mar dhuaisean do thuathanaich ’s do luchd-ceairde na dùthcha. Tha air an turus so duais ri bhi air a toirt seachad air son deanamh ime. Gheibh gach neach a dh’ fheuchas tomhas de dh’ uachdar, a dh’ fheumas e (no i) a mhaistreadh, a shaileadh ’sa dheanamh deiseil gu chur am feum am fianuis an t-sluaigh, agus an neach a bheir a bhuil a’s fhearr as an uachdar ’s is luaithe bhios ullamh ’se gheibh an duais. Tha duais dhe ’n t-seòrsa cheudna ri bhi air a thoirt air son deanamh lin. Tha sinn a’ creidsinn gur math is fhiach an da chuid am faicinn.

$7 .00 A Phris air am bheil sinn a’ creic deise mhath “D. B.” de Chloth cloimhe.

Ma tha deis’ ur a dhith ort, ’s gu bheil thu air son luach t’airgeid fhaighinn, cha’n eil aite ’s an fhusa dhut sin a dheanamh na anns an stor againne. Na ceannaich air chor sam bith gus am faic thu an stoc a th’againn.

30 paidhir de BHROGAN DEARGA BHAN, “OXFORDS” a b’abhaist a bhi $3 .00, a nise $1 .95

25 paidhir de BHROGAN OBRACH a b’ abhaist a bhi $1 .50, a nise $1 .32

100 paidhir de THRIUBHSAIREAN matha “TIVERA” a thatar a creic ann an storaichean eile air 98c. agus $1 .25, a falbh air 79c.

Gheibh thu t’airgead air ais mur bi thu riaraichte.

H . H. Sutherland & Co.

KELLY & DODGE,
DEALBHADAIREAN,

AIR an t-seachdain so a’ fosgladh Seomar Dhealbh ur os cionn stor Aonghais mhic Ghuaire. Bidh an Seomar Dhealbh so air aon cho math ’sa tha ann an Nobha Scotia. Tha gach dealbh a mithear ann dhe’n t-seòrsa ’s fhearr.

Tha sinn a toirt cuireadh do na h-uile taghal a stigh a dh’fhaicinn sampuill dhe ar n-obair.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad air aa t-samhradh so, faic na seorsachan a tha aig
F . FALCONER & SON.

Buggies , Phætons, ExpressesagusRoad Carts.
Tha’n Acuinn againn cuideachd.
Prisean ceart. Cuir deuchainn oirnn.

F . FALCONER & SON,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean. - - SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

---

[78]

[Vol . 9. No. 10. p. 6]

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Beder, Prionnsa Phersia.

CAIB. II.

A dh’ aindeoin cho soilleir ’s gu ’n robh righ Phersia a’ nochdadh a chaoimhneis agus a ghraidh do ’n bhoirionnach og, mhaiseach a cheannaich e, cha tigeadh facal as a ceann, agus cha togadh i a suilean bhar an lair. Bha so a’ cur ioghnaidh gle mhor air; ach mur an robh an tlachd a ghabh e dhith a’ dol na bu mho, cha robh e ’dol dad na bu lugha. Chuir e roimhe gu ’m biodh e cho ciuin ’s cho caoimhneil agus cho tlachdmhor rithe ’s a rachadh aig’ air, ann an dochas gu ’n tigeadh i ri uine gu bhith cho saorsnail ’s cho comhraiteach ris ’s bu mhiann leis. Bhuail e a dha bhois ri cheile, agus gun dail thainig na mnathan a bhiodh a’ frithealadh a steach do ’n t-seomar. Dh’ ordaich e dhaibh an t-suipear a chur air a’ bhord. Thuirt e rithe-se, “Thig a nall a ghaoil mo chridhe agus gabhamaid ar suipear.”

Dh’ eirich i air a socair, agus shuidh i m’ a choinneamh aig a’ bhord. Thug e dhi am biadh mu ’n do bhlais e fhein air. Gabh i na thainig rithe dhe ’n bhiadh cho toileach ris an righ fhein; ach cha do sheall i air, agus cha mho a thuirt i aon fhacal ris. Dh’ fheoraich e uair is uair dhith an robh am biadh a’ cordadh rithe, agus an robh e air a dheasachadh a reir a miann, ach cha do leig i oirre gu ’n cual’ i facal dhe na labhair e.

Gus atharrachadh a thoirt air a’ chomhradh, dh’ fheoraich e dhith co dh’ ainm a bh’ oirre, cia mar a bha ’n seomar agus an t-innsreadh agus an sealladh a bha o ’n uinneig a’ cordadh rithe? Ach cha d’ thug i uiread is freagairt air. Cha robh an righ a’ tuigsinn idir c’ ar son nach robh i ’g a fhreagairt.

Bha e ’smaointean an toiseach gur e balbhan a bh’ innte. Ach thuirt e ris fhein, “Am bheil e comasach gu ’m biodh creutair air an do bhuilich an Cruithfhear a leithid de mhaise agus de thlachd agus de bhuadhan nadair eile, neo-chomasach air bruidhinn a dheanamh? Ma ’s e balbhan a th’ innte, bidh a’ cheart uiread de ghaol agamsa oirre ’s ged a bhiodh i comasach air bruidhinn a dheanamh.”

An uair a dh’ eirich an righ o’n bhord, nigh e a lamhan air an taobh air an robh e dhe ’n bhord, agus nigh ise a lamhan air an taobh air an robh i fhein. Dh’ fheoraich e dhe na mnathan a bha ’cumail na meise agus an t-searbhadair ris, an cual’ iad riamh a’ bruidhinn i. Thuirt te dhiubh ris, “Mo thighearna, cha chuala sinne facal as a ceann riamh fhathast na ’s mo na sibh fein. Bha sinn ’ga faragadh, a’ cireadh a cinn, a’ cur uimpe a cuid aodaich, agus a’ frithealadh dhi anns an t-seomar, ach cha d’fhosgail i a bilean ruinn riamh fathast. Cha d’ aithnich sinn riamh oirre co dhiubh a bha i riaraichte le ar frithealadh no nach robh. Dh’ fheoraich sinn iomadh uair dhi, an robh rud sam bith a dhith oirre, agus am bu mhath leatha ordugh sam bith a thoirt dhuinn, ach dh’ fhairtlich oirnn aon fhacal a thoirt as a ceann. Cha ’n urrainn duinn a radh co dhiubh is ann le uamhar, no le bron, no le cion a’ mhothachaidh a tha i ’fuireach samhach. Sin na bheil againn ri innseadh dhuibh m’ a deidhinn.”

Chuir so moran a bharrachd ioghnaidh air an righ. Ach air a shon sin, o ’n a bha e ’creidsinn gu’m faodadh gur ann le bron a bha i ’fuireach samhach, chuir e roimhe gu ’n tugadh e dhi a h-uile toileachadh a b’ urrainn e. Air an aobhar sin thug e fa near cuirm mhor a dheanamh, agus fhuair uile mhnathan uaisle na cuitreach cuireadh thun na cuirme. Bha cuid dhiubh a’ cluich air innealan ciuil, agus cuid a’ dannsa, no a’ gabhail oran. Thug iad greis air a h-uile seorsa cur seachad uine a bha freagarrach agus iomchuidh air son an leithidean. Ach b’ ise an aon neach nach robh a’ nochdadh gu ’n robh toileachadh no tlachd aice ann an ni no ann an neach sam bith a bha ’n taobh a staigh dhe ’n dorus. Cha do ghluais i as an aite ’s an robh i ’na suidhe, agus cha do thog i a suil bhar an lair fad na h-uine. Chuir an doigh a bh’ aice a cheart uiread a dh’ ioghnadh air na mnathan uaisle ’s a chuir i air an righ fhein. An uair a sgaoil an cruinneachadh, agus a chaidh gach te d’ a seomar fhein, chaidh an righ agus am boirionnach og maiseach a laidhe do’n aon seomar.

An uair a dh’ eirich an righ ’s a’ mhadainn, bha e na bu toilichte na bha e fad uine mhor roimhe sid, agus bha barrachd meas aige air a’ bhoirionnach og na bha aige roimhe. Shuidich e ’na inntinn an lath’ ud fhein nach biodh bean aige ach i fhein. Thug e airgiod is seudan gu leor do na mnathan a bha aige roimhe, agus thug e dhaibh cead a bhith falbh, agus posadh ri fear sam bith a thogradh iad. Chum e na seana mhnathan gus a bhith ’frithealadh do ’n mhnaoi oig.

Bha iad bliadhna posda mu ’n dubhairt i aon fhacal ris; ach air a shon sin bha esan a’ nochdadh a chaoimhneis agus a ghraidh dhi cho math ’s ged a bhiodh i ’na boirionnach cho comhraiteach ’s a b’ urrainn a bhith.

An deigh dhaibh a bhith bliadhna posda, bha an righ air lath’ araidh ’na shuidhe ri ’taobh, agus e leigeadh ris dhi gu ’n robh e cho gaolach oirre ’s a bha e riamh. Thuirt e, “Mo bhanrigh, cha ’n urrainn mi do smaointeanan a thuigsinn. Ach air m’ fhacal tha mi cho sona ’s a tha ’n latha cho fad riamh o ’n a fhuair mi greim ort. Ged a tha mo rioghachd mor agus luachmhor ’nam shealladh, tha mi ’ga meas mar neoni an coimeas ri bhith ’g ad fhaicinn-sa, agus a bhith ’g innseadh dhut gun fhois gu’m bheil tlachd anabarrach mor agam dhiot. Cha ’n ann le briathran a mhain bu mhiann leam a leigeadh ris dhut gu ’m bheil tlachd ro mhor agam dhiot. Is cinnteach nach ’eil a nis teagamh sam bith agad anns a’ chuis an deigh dhomh moran mhnathan a chur air falbh as an luchairt a chionn gu ’m bu tusa bu docha leam na iad uile. Tha cuimhne agad gu ’m bheil a nis bliadhna o ’n a chuir mi air falbh iad; agus cha ’n ’eil dad a dh’ aithreachas orm an diugh na ’s mo na bh’ orm an latha ’chuir mi air falbh iad; agus cha bhi gu brath. Bhiodh m’ aoibhneas coimhlionta na ’n labhradh tu aon fhacal rium leis an leigeadh tu ris dhomh gu ’m bheil thu fo chomain dhomh. Ach cia mar a bhruidhneas tu rium ma tha thu balbh? Agus, mo thruaighe! tha eagal mor orm gur ann mar sinn a tha. Cia mar is urrainn mi teagamh a chur ann, o ’n a tha thu fhathast a’ cur cradh air mo cridhe, an deigh dhomh a bhith fad bliadhna ’guidhe ort labhairt rium? Ma tha e neo-chomasach gu ’m faigh mi an toileachadh sin, gu ’n deonaicheadh Dia dhomh gu ’m faigh mi mac uat a bhios a’ riaghladh na rioghachd an deigh mo bhais. Tha mi ’g am fhaireachadh fhein a’ fas sean a h-uile latha, agus tha mi mar tha a’ faireachadh gu ’m bheil feum agam air aon a chuidicheas mi gus uallach na rioghachd a ghiulan. Gidheadh feumaidh mi aideachadh gu ’m bheil deigh mhor agam air thusa chluinntinn a’ bruidhinn; oir tha ni eiginn an taobh a staigh dhiom a tha ’toirt orm a chreidsinn gu ’n teid agad air bruidhinn a dheanamh. Agus tha mi ’guidhe ort, mo bhean ghaoil, gu’n labhair thu aon fhacal rium; agus ’na dheigh sin tha mi coma ged a gheibhinn an grad bhas.”

Ged a bha i do ghnath ag eisdeachd ris an righ agus a suil air an lar, agus ged a thug i h-uile aobhar dha air a bhith creidsinn nach b’e mhain gu’n robh i balbh, ach mar an ceudna nach d’ rinn i gaire riamh, thainig fiamh gaire air a gnuis an uair a chual’ i mar a labhair e. Thug an righ an aire dhi, agus ghlaodh e ’mach le aoibhneas mor. Cha robh teagamh aige tuilleadh nach robh i ’dol a bhruidhinn ris, agus bha e miannachadh gu laidir gu ’n grad bhruidhneadh i ris.

Mu dheireadh labhair i ris mar so: “Mo thighearna, tha leithid agam ri innseadh do ’r morachd ’s nach ’eil fhios c’aite an toisich mi. Ach anns a’ cheud aite tha e mar fhiachan orm moran tainig a thoirt dhuibhse air son a liuthad fabhar agus urram a chunnaic sibh iomchuidh a bhuileachadh orm, agus a ghuidhe gu ’n deonaicheadh Dia bhur beannachadh, agus soirbheachadh mor a thoirt dhuibh anns gach doigh; agus casg a chur air gach droch run a th’ aig bhur naimhdean dhuibh; agus gu ’n leigeadh dhuibh am bas fhaotainn an deigh dhuibh mise ’chluinntinn a’ bruidhinn; ach bhur laithean a shineadh gu mor. A nis, feumaidh mi innseadh dhuibh, mo thighearna, gu ’m bheil mi leithtromach; agus tha mi creidsinn gu ’n toir so toileachadh mor dhuibh. Agus tha mi ’n dochas gur e mac a bhios ann. Mur tachradh dhomh a bhith anns an t-suidheachadh so, bha mi lan shuidhichte nach tugainn gradh dhuibh am feasd, agus nach mo a theirinn aon fhacal ribh ri mo bheo. Ach a nis tha uiread de ghradh agam dhuibh ’s bu choir dhomh.”

Bha aoibhneas do-labhairt air an righ, araon a chionn gu’n do bhruidhinn i ris, agus gu ’n d’ innis i dha mu

Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE.

CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.

Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.

CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.

GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[79]

[Vol . 9. No. 10. p. 7]

’n t-suidheachadh anns an robh i. Agus an deigh dha a glacadh ’na lamhan, agus a cniodhachadh gu caomhail, thuirt e rithe, “A ruin mo chridhe, cha ’n ’eil e comasach gu ’m faighinn aobhar gairdeachais a’s mo na do bhriathran taitneach a chluinntinn ag innseadh dhomh mu ’n t-suidheachadh anns an bheil thu, agus gun duil agam ris. Tha mi an impis a dhol as mo chiall leis an aoibhneas a th’ orm.”

Cha dubhairt an righ an corr rithe aig an am. Ghrad chaidh e mach as an t-seomar; ach thuig i nach biodh e fada gun tilleadh. O’n a bha toil aige gu ’m biodh an t-aobhar gairdeachais a bh’ aige air a dheanamh follaiseach, dh’ innis e mar a bha do na h-oifigich, agus chuir e fios air an ard-chomhairleach. An uair a thainig an t-ard-chomhairleach, dh ’ordaich an righ dha mile bonn oir a thoirt do na daoine bochda a bha ’g aideachadh na diadhachd, agus uiread eile a thoirt do na taighean-eiridean, agus do na diolacha-deirce a bha anns a’ bhaile, mar chomharradh air a thaingealachd do Dhia air son a mhaitheis agus a chaoimhneis dha. Gun dail sam bith rinn an t-ard-chomhairleach mar a dh’ aithin an righ dha.

Thill an righ air ais far an robh a’ bhan-righ, agus thuirt e rithe, “A bhaintighearna, tha mi ’g iarraidh mathanais air son falbh am mach cho cabhagach: ach is ann agad fhein a bha choire. Tha mi ’n dochas gu ’n dean thu nis greis mhath chomhraidh rium mu thimchioll nithean air am bu mhath leam fiosrachadh fhaighinn. Innis dhomh, a ruin mo chridhe, ciod e an t-aobhar mor a bh’ agad air fuireach ’na do thosd fad bliadhna iomlan ged a bha mise a h-uile latha bruidhinn riut, ag itheadh ’s ag ol maille riut, agus a’ cur seachad na h-earrann bu mho dhe ’n latha ’s dhe ’n oidhche ’na do chuideachd? Gun ghuth a thoirt air mar a bha thu ’na do thosd, cha ’n ’eil mi tuigsinn idir cia mar a chaidh agad air mise a chumail ann an ain-fhios air co dhiubh a bha no nach robh thu riaraichte leis na comharran lionmhor a bha mi toirt seachad air meud a’ ghraidh a bh’ agam dhut. Air an aobhar sin, feumadh gu ’n robh aobhar ro shonraichte agad air a shon”

(Ri leantuinn.)

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

Bras d’Or Steamboat Co., Ltd.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 25, 1900, fagaidh an
S . S. “MARION”
BADDECKmaduinn Di-luain, a’ dol gu Mulgrave agus Hawkesbury.

MULGRAVE agus HAWKESBURY Di-luain agus Dior-daoin, an deigh do shoithach a’ “Phlant Line” tigh’n a stigh, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni; agus tràth ’sa mhaduinn Di-satharna a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni.

SIDNI aig 6 a. m,, SIDNI TUATH aig 6.30 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol guBaddeck , MulgraveagusHawkesbury .Di-satharna aig 4 p. m., a’ dol gu Baddeck, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardarie, Grand Narrows,agusSt . Peters.

FAGAIDH AN
S . S. “ELAINE”
SIDNI aig 7 a. m., SIDNI TUATH aig 8 a. m., Di-mairt, Dior-daoin agus Di-satharna, a dol gu Baddeck agus Hogamah.

HOGAMAH aig 7 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardaireagus na Narrows Bheaga.

J . J. MOFFATT, Manager.

Merchants’ Bank of Halifax
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaih.
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies

’S mor àireamh na muinntir sin d’am bu chòir a bhi ’cuimhneachadh air MAC-TALLA aig an àm so nach eil ga ’dheanamh sin.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 18, 1900, ruithidh na Carbaid gachlatha, ach Di-donaich, mar a lea nas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

TIM CHLAR SAMHRAIDH.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

A’ TAGHAL AIGVICTORIA PIER—A’ fagail Sidni, 9.00 a. m., 4 p. m. A fagail Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN DOMHNACH.

A Sidni, 10 a. m., 5 p. m. A Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN FEASGAIR.

DI-LUAIN DI-CIADUIN ’S DI-HAOINE—A Sidni, 6.30 p. m., 8 p. m., 10.30 p. m. A Sidni Tuath, 7.00 p. m., 9.30 p. m. ,, 11.00 p. m.

DI-MAIRT DIOR-DAOIN ’S DI-SATHARNA—A Sidni, 7.30 p. m., 9.15 p. m. A Sidni Tuath, 8.15 p. m., 10 p. m.

A’ TAGHAL AIG ANINTERNATIONAL PIER.

Aon ticket, 10c; 25, $2 .00; 50, $3 .50; 100, $6 .00.

J . A. YOUNG, Manager.

Manufacturers Life Insurance Company.

ARD-OIFIS. —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, o’n ard fhear-gnothuich,

A . G. BAILLIE, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

WANTED —RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh EaglaisSt . Andrew’s, air Sraid Phitt.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
Urrasachadh Beatha agus Teine anns na Cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.

C . V. Wetmore,
Urrasachadh Teine, Beatha, Sgiorraidh, agus Glaine Leac.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - C. B.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

C . R. BOWN,
Urrasachadh Teine agus Leacan Glaine.
SIDNI, C. B

L . L. GULLIVAN,
Ceannaiche Fearainn.
Fearann us Taighean ri ’n creic anns gach cearna de Shidni.
Airgead gu thoirt seacnad air riabb.
Victoria Block, So. Charlotte St.
SIDNI, - - C. B.

---

[80]

[Vol . 9. No. 10. p. 8]

ORAN.

(DO SHIR DOMHNALL SHLEITE.)

Tha tasgaidh bhuam an diomhaireachd
Bho chionn an fheadh so bhliadhnachan;
Cha’n airgiod glas, ’s cha’n iarann e,
Ach ridire glic riasanta,
Le meas is misnich iarlachan;
Bhon fhuair mi ’nis le iarraidh i,
Gu’n riaraichinn Sir Domhnall.

Mo bhile maiseach tarbhach thu,
Mo chleasan snuadh-ghlan dealbhach thu,
Mo ghibht ro phriseil, ainmeil thu.
Bhon chuimhnich mi air seanachas ort,
B’i ’n di-chuimhn’ mur a h-ainmicht’ thu;
’S nan leiginn bhuam le dearmad thu,
Gu dearbh cha b’ i a chòir e.

Is craobh de ’n abhull phrìseil thu;
De ’n mheas bu bhlasda brioghalachd;
Bu dosrach an am cinntinn i
’S a chioll nach robh an crionach innt’,
Nam b’ urrainn ’lorg do shinnsre mi,
Gu’n robh mi dhaibh cho dichiollach
’S gu’n innsinn ump’ na b’ eol domh.

Bhiodh sliochd Iain mhoir Mhic Cathain leat,
Is an dream rioghail Leathanach,
’Bha uasal, uallach, aighearach,
’S bu chruadalach ri labhairt orr’,
Is fir Chinntire ’s Latharna,
Gur mairg luchd beurla bhrathadh tu,
’S na maithean sin an tòir ort.

A Eirinn uaine dh’éireadh leat
Iarl Antruim nan each eutroma,
Le ’ghaisgich chalma, gheur-lannach;
Gur h-iomadh aon a dh’eireadh leat,
Cha b’ aithne dhomh co dh’euradh thu;
Nam bitheadh foirm air t’fheumalachd,
Gu’n eireadh iad gu d’ chòmhnadh.

Siol Chuinn, is Airt, is Chormaic leat,
Is Cholla chis-mhoir arraiceasaich,
’Bha sluaghmhor, duais-mhor, armailteach,
’Bu chrudalach is fearg orra,
Ri tarruinn suas gu fear-bhuilleach,
Ri luingeas luatha, gheal-bhreideach,
Air fairge leo a seoladh.

Mac-Fhionghain ’s fir an t-Sratha leat,
Mac-Neill is fir sin Ra-arsair,
Nach diultadh air thus catha leat,
A chuireadh ruaig gun fhathamas,
’S a leanadh toir gun athadh orr’;
Nan doirteadh crùn no cliadheabh dhiot
Gu’n rachadh iad gad’ chòmhnadh.

Mac Iain ’s Moirear Tairbeirt leat,
Fir bhealaichean Bhraid-Alba leat;
Bu lionmhor curaidh calma leat
’Dol sios an tùs na h-armailte.
Bu bhuilleach, guineach, marbhteach iad;
Gu’n eireadh fir nan Garbh-chrioch leat,
’S na Camaranaich bho Lochaidh.

Gu’n éireadh air a chùl sin leat,
A thaobh do mhathar chùramaich,
Gu ’n eireadh leat na Dùghlasaich,
Le fichead mile diulannach;
Cha tilleadh luaidh ’neo fùdar iad;
Gu bheil iad dhuit cho dùrachach
’S nach diultadh iad tigh’n còmhl’ -riut.

Cha chadal ach bhith ’m dhùsgadh dhomh,
Gur leat an Caiptin Muideartach,
’S na dh’ eireadh leis de dh’fhiuranaibh,
Fo d’ bhrataichean gu dùthchasach;
Bhith ’m baitealan cha diultadh e,
’S a réir mo bheachd bhiodh biuthas
Air a chùis mu ’m biodh sibh deonach.

Gu ’n cuala mi aig seanachaidhean,
Gun d’rinneadh cùis a dhearbhadh
Fo ’r n-iarlachan treun, armailteach.
’S an am sin cha bu chearbach sibh,
Bu chliuiteach sibh is b’ainmeil sibh;
Bha tuilleadh is leth Alba leibh,
Ga ’shealbhachadh le còir air.

A righ gu ’m meal thu ’n staoil agad,
’S gach fearann a tha ’n oighreachd dhuit,
An seann Duntuilm bu mheadhraiche—
Bhiodh coinnlean céir an lainntearan,
’S bhiodh fion bu bhlasda caoimhnealachd
Am piosan dathte, faidhreachail,
’S taigh mhaiseach, aoidheil, cheol-mhor.

’Sa chùirt bu lionmhor soillsearan,
Far ’m faighteadh gniomh nam maighdeannan
Air brataibh sioda fraoidhneasach,
’S an gùintean sios air stàidhrichibh,
’S an tùr ro chliuiteach, aoidheil ud,
Gu’n dugteadh comhnadh ’s aoidheachd
Do luchd ainneart thig air fògradh.

Buan-phailt gu’m biodh an saoghal so
Do’n dalt a rinn mo dhaoine dhomh,
’S a chinn air snas an ionracais,
Bu mhisneachail an caonnaig thu,
Bu mheasail thu mar ghlaoidhteadh riut,
Gun bheud, gun mheath gun mhaolachadh;
’S i ’n aon te ’thog an tòs sinn.

Gu’n deanadh Criosd deagh rathad dhuit,
’S a shiochaint a bhi maille riut,
’S tu ’n t-siol bha rioghail, flathasach;
Bu riomhach am mac athar thu,
Bu chliu gach cùis bha’n ceangal riut;
Is air a mheud ’s gam faigheadh tu,
Gu’n caitheadh tu gu mòrail.

Gabhar leisgeul a’ chòcaire air son mearachdan eile ma bheir i dhuinn deagh chupa ti. Le Union Blend Tea theid aice air sin a dheanamh uair sam bith.

J . M. FULMER,
FEAR-ANNLACAIDH US SPIOSRIDH
Oisean Sraidean Falmouth us Bhentick,
SIDNI, - - - C. B.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—1yr.

ADAN FODAIR
ADAN ANAIRT
ADAN FELT

Gach seors, Adan Dhaoine, Ghillean, agus chloinne

Cha’n eil sinn a’ creic ni ach Adan agus Curraichdean, agus mar sin theid againn air an creic na’s saoire na neach sam bith eile.

So . Charlotte St., SYDNEY, C. B.
H. H. MAGEE.

Is ann againne a gheibhear an caiseart a’s fhearr ’s a’s saoire. Tha sinn a’ cumail na h-uile seorsa, bho’n t-seorsa ’s saoire gus an seorsa ’s fhearr.

Brogan Obrach fhirionnach bho 90c. gu $2 .00 am paidhir. Brogan Grinne bho $1 .35, $1 .50 us $2 .00 suas.
Brogan Obrach Bhan cho saor ri 95c., Cuarain us Brogan Iseal bho 75c. suas.

Tha gach paidhir bhrog a tha sinn a’ creic ur; cha’n eil seann stoc againn idir. Agus tha na prisean cho iseal ’sa ghabhas iad cur air son airgeid.

A . W. REDDEN & Co.
Ross Block, - - South Charlotte St.

[Dealbh]
Stoc mor air a dheagh thaghadh de
Sgeinean, Forcaichean agus Spainnean
“ROGERS,” seorsa tha fior ainmeal, aig
BEZANSON ,
fear-reic Sheudan, Uaireadairean agus Innealan-Ciuil.
AN TOGALACH HANNINGTON, SIDNI, C. B.

A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr