---

[121]

[Vol . 9. No. 16. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, OCTOBER 19, 1900. No. 16.

YUMA.

LE DONULL MAC LEOID.

(Air a leantuinn).

Cha ’n e gu bheil tlachd aca ’san àite tha toirt air daoine bhith tuineachadh ann a Yùma, cha ’n e idir, ach a ni a thug air Iscariot a Mhaighstir a bhrath—gaol nam buinn airgeid. Tha a mhalairt a tha aca ris na mèinnean òr ’us airgiod ’us luaidhe a tha gu h-ard ’s na beanntan a’ cumail a bhaile saoibhir. Tha 3,200 sluaigh ’s a’ bhaile. Is Mecsicanaich trian dhiubh agus is Geancaich an da thrian eile. Chruinnich cuid dhiubh le foighidin ’us dichioll deagh fhortan. Fhuair am baile an t-ainm Yùma bho threibh Innseanaich de ’n ainm cheudna. ’Nuair a fhuaireadh an t-òr ’an California ’an 1849, thoisich daoine geala air suidheachadh ann a Yùma. Ré dà bhliadhna as deigh sin chaidh na miltean le eich, ’s le daimh troimh Tecsas ’us Arisona; ghabh iad an t-aiseag thairis air a’ Cholorado aig Yùma, agus á sin ghabh iad suas druim Tir an Or. Bha moran de ghnothuichean a’ dol air an adhart ann a Yùma, a creic biadh ’us aodach ’us deoch laidir ris an luchd-turais, agus ’gan aiseag thairis air an abhainn. Eadar 1860 ’us 1880 chaidh àireamh mhor mhèinnean fhaotainn an Arisona, agus thaom moran sluaigh a stigh do ’n roinn sin as gach cearna. B’e Yùma àite bu mhotha malairt ’san roinn. ’An 1880 chaidh rathad iaruinn a thogail bho Chalifornia troimh Yùma ’us Tecsas gu Orleans Nuadh, agus le sin chaill Yùma a greim air a mhalairt a b’ abhaist dhi a bhi mealtuinn. Bho 1888 fhuaireadh baide de dheagh mhèinnean òra faisg air an t-seann bhaile, agus thug sin beatha nuadh dha.

Cha ’n ’eil aon a’s urrainn dol air falbh a fuireach ann a Yùma fad an t-samhraidh. Tha sìde cho briagha, cho bog ’s cho taitneach ann ’s a’ gheamhradh ’sa tha air thalamh. Tha chuid a’s motha de na mnathan ’s de ’n chlann a’ fagail a bhaile mu thoiseach Maigh ’s a’ dol gu oirthir Chalifornia. Tha iomadh fear ’sa bhaile h-uile samhradh fad iomadh bliadhna, agus cha dean iad uidhir de ghearan air 115° de theas ’sa ni muinnntir àitean eile air 80° . Faodar a thuigsinn nach ’eil na Yùmanaich a’ caitheamh as t-samhradh ach an trusgan a’s taine ’s is gainne ’s is tuanaice. Cha ’n fhaicear leine gheal ann bho Mhaigh gu October; ’se grainealachd a bhiodh ann an colar geal. Cha ’n urrainn eadhon an fheadhainn a tha air an cleachdadh ris an aite cur suas le teas ’us dumhlachd seòmar ’san oidhche. Is neonach an sealladh a chi neach a sheallas tarsuinn air Yùma mu thighinn latha samhraidh. Tha h-uile neach ’sa bhaile—daoine, mnathan ’us clann—nan cadal air taobh a muigh nan taighean. Tha leapaichean beaga nach cum ach aon neach, ris an canar cots ’sa Bheurla, air mullaichean comhnard nan taighean; tha leapaichean air na bherandahan, air culaobh nan taighean, air beulaobh nan taighean agus air na sràidean garbha, cam, cuagach, a h-uile neach fliuch le fallus ’s a losgadh le fiabhrus an teas, a feuchainn ri àite fhaotainn far am bual oiteag fhann ghaoith air. Tha cuid de dhaoine ’s de mhnathan a cadal fo phlaidean tana cotain; tha cuid eile a’ cadal ’san eideadh thana chotain a bha orra fad an latha; agus tha a’ chlann nan suain chadail gun dad thairis air an neo-chiontachd ach na speuran. Aig an tigh-òsda tha na leapaichean a muigh air a’ phiasa fad an t-samhraidh. Is minig a chithear deich thar fhichead a’ cadal ’san aon sreath air leapaichean beaga canabhais. Is e gle bheag morchuis a tha anns na Yùmanaich. Fhuair an sluagh a mach air an cost nach fhaod iad ithe ach am biadh a’s simplidh -melons, corn, ’us measaichean, lite, agus gach seòrsa eanarich no brota a ni na Mecsicanich. Tha e duilich de dhaoine tha ’tuineachadh ann an cearna sam bheil cnocan uaine, machraichean arbhar, sruthan, liosan ’us coille, agus far an tuit frasan briagha de dh’ uisge an drasda ’sa’ rithist, a thuigsinn cho blion ’sa’ tha beatha neach ann am baile fasail mar tha Yùma. Cha dean neach stràc obrach ach na dh’ fheumas e. Fad na sia miosan a’s teithe tha an sluagh ag eirigh an tighinn a’ latha. Tha na storaichean air am fosgladh, na carbadan air an luchdachadh le bàthar a tha ’dol gus na meinnean, tha na mnathan-taighe ’deasachadh biadh, agus a’ deanamh na’s urrainn iad de dh’ obair an latha; agus tha Mecsicanich a’ dol bho dhorus gu dorus le barailtean de dh’ uisge plodach. Mu shia uairean tha a chuid a’s motha de dh’ obair an latha deante. Aig ochd uairean tha h-uile seorsa obair a stad re tamal. Tha a ghrian gu math àrd ’s i losgadh ’sa’ lasadh na ’s teithe h-uile tiotadh. Tha gach aon a nise fo sgail, tha na comhlaichean fiodha tha air na h-uinneagan duinte, tha na storaichean ’s na taighean oil air an druideadh, agus tha na tha air taobh a muigh nan taighean de’n bhaile air fhàgail aig na h-Innseanaich chàirdeil gu bhi gluasad ann mar thogras iad. Aig sia uairean feasgar tha gach neach air a bhonnan, tha na storaichean ’s na taighean air am fosgladh. Ma dh’fhaoidte gun thuit an t-airgead beo a nise gu 112° . ’Nuair a theid a ghrian fodha tha an sluagh a’ toiseachadh a rithist air obair anns na taighean ’s anns na bùithean. Bidh iad thric nan caithris fad na h-oidhche. Tha feadhainn de na ceannaichean a deanamh a’ chuid a’s motha de ’n gnothuichean eadar ochd ’san fheasgar ’s tri ’sa’ mhadainn.

Tha Priosan Peanasachaidh Arisona agus bala àrd claiche m’a thimchioll, na sheasamh air bruthach loisgte, thioram, ’an ceann a tuath Yùma. Rinn an t-Ard-Riaghladar spairn cruaidh air am priosan a thoirt gu àite ’s fionnaire de Arisona agus tha sin a’ dol leis gle mhath. Thuirt fear cumail a phriosain an là roimhe gur ainneamh neach a bhios beò na ’s fhaide na ochd bliadhna ann am priosan fo na speuran so. Is gann is urrainn neach a thuigsinn na tha na priosanaich thruagha fulang ’san t-samhradh. Gheibh an fheadhainn aig am beil airgead, no aig am beil càirdean ’an àrd inbhe, cead cadal air taobh a muigh a phriosain fad na bliadhna, ach tha chuid eile dhiubh air an glasadh gach oidhche anns na budhailtean de dh’ obair chlaiche ris an abrar cells. Bidh na ballaichean ’s na h-ùrlaran cloiche ’tional teas bho sheachdainn gu seachdainn gus am bi iad mu mheadhon an t-samhraidh an ire mhath cho teth ri ballaichean àth. Cionnus a bhios neach ach an-shocrach ’us truagh ’nuair a a bhios e air a ghlasadh gach oidhche ann an te de na budhailtean so, nach ’eil ach ochd troighean an dara rathad ’us ceithir troighean an rathad eile, agus clachan nam balaichean cho blàth ’s nach duirig neach beantuinn riutha, agus gun ach fosgladh beag ’an dorus na budhailte air son leigeal gaoith ùr a stigh. Chithear na truaghain nan laidhe mar thainig iad thun ’n t-saoghail, air na leapaichean aca, agus seathan orra mar bhios air lisard, air neo ’na ’n seasamh aig dorsan nam budhailtean aca, an aghaidhean glasa eadar na gàtan iarruinn a’ feuchainn ri oiteag ghaoith fhaotain. Is ann le fìor thoileachadh a chi iad an latha ’tighinn; thig iad a mach ás na budhailtean a’ sileadh faluis ’s cho lag ris a cheò. Neach ’sam beil nadur an tinneas-chaitheamh cha bhi saoghal buan aige ann a Yùma.

A’ BHASCAID BHEAG FHLURS.

O’n Bheurla.

CAIB. XXI.

TUILLEADH A THACHAIR AIG BAILE NA CRAOIBH GHIUBHAIS.

Chum an t-Iarla urramach ri fhacal; chionn thainig carbad á Ichburg a’s t-fhoghair gu Baile na Craoibh Ghiubhais an coinneamh na seana charaid. Ghuil am mac gu goirt an àm bhi dealachadh ri sheana pharantan; ach bha ’bhean og, a bha cunntas nan uairean ’s na laithean gus am falbhadh iad, ro-thoilichte ’bhi cuibhteas iad.

Cha robh a sòlas air a shon sin ach gearr; chionn shin gille a’ charbaid dhith ordugh a chuireadh i air aghairt ceithir uairean ’s a’ bhliadhna troimh ’n oifis riaghlaidh a b’ fhaisge, ’an cuineadh an ama, suim a bhiodh coltach gus an cumail suas air reir nam prìsean a bha ruith ’s an am; airneo mar deanadh i so, rachadh a peanasachadh le pairt de cuid a ghlacadh air reir an lagha ’s a chreic, agus na dheanadh e ’chuir a phaigheadh an ain-fhiach. Chuir so an caothach oirre, agus leum i ’s thoisich i ri trod. “Carson?” ars’ ise; “cha ’n ’eil ann ach as an teine do ’n ghriosaich. Na ’m biodh iad a fuireach comhla ruinn cha chosgadh iad a’ leth dhuinn.”

Bha am mac, air a shon sin, gle thoilichte gu ’m b’ urrainn da mar so a bhi ’na chuideachadh dha phàrantan fhathast, eadhon an aghaidh toil a mhnatha; ach cha robh a chridh’ aige sin a leigeil air.

An ath mhaduinn chaidh an t-seana charaid a stigh do ’n charbaid agus dh’ fhalbh iad, am mac a deanamh

---

[122]

[Vol . 9. No. 16. p. 2]

ghuidheachan math dhaibh, agus a bhean og gu samhach a guidhe mhollachdan orra. Ach an t-olc a bha toil aice a thighinn air feadhainn eile ’s ann a dhruigh e oirre fhein, mar is math a choisinn a sannt ’s a h-an-iochdmhoireachd.

Thug i a cuid airgiod seachad de mharsanta a bha an duil factori a chuir suas, agus a gheall deich puinnd as a cheud de riadh dhi airson a chalpa. Bha ’riadh ri chur ris a’ chalpa uair ’sa bhliadhna, agus bha e fhein a giulain réidh a bharrachd air a sin. Bha ’bhean og ’ga saoilsinn fhein ro-fhortanach, agus cha robh toileachadh bu mhoth’ aice ’na bhi ’cunntas da ’companach an t-suim mhor gus an tigeadh e ’an ceann deich ’s an ceann fichead bliadhna. Ach fhuair an aisling or a garbh sgaoileadh. Chaidh an ionnsaidh a thug am marsanta gu buileach ’na aghaidh, agus chaidh gach gnothuch a bhuineadh dha a ghlacadh a reir an lagha. Thainig a chuis ’na thairneanach oirre. Aon uair ’s gu ’n cual i mar thachair cha robh sith tuilleadh aice; bha i ’ruith mu ’n cuairt gun tamh, an drasda gu fear-lagha, an rithisd gus na cuirtach, eadhon ’s an oidhche cha ’n fhaigheadh i cadal ach a smaointeachadh mu ’n chuis, agus ’ga oibreachadh mu ’n cuairt ’na h-inntinn. Mu dheireadh thall, cha d’ fhuair i airson na deich mile dolair ach beagan cheud.

Bha i, cha mhor, anns an an-dochas; dh’ fhas i sgith de ’n t-saoghal, agus bha i ’g orduchadh a’ bhàis. Gus an fhirinn a dheanamh, chaidh i as cho mor leis a’ chriomchair agus gu ’n thuit i am fiabhrus trom. Bha toil aig a fear pòsda fios a chuir air lighiche a bha ’n ’sa bhail’ a b’ fhaisge ach cha ’n fhuilingeadh ise guth a thoirt air a leithid. “Dh’ fhairtlich air feum a dheanamh do sheann Iacoib,” ars’ ise, “agus cha deanadh e barrachd air mo shon-sa. Tha fear sgathadh nan ceann, am Buchdorf, gu fada na ’s fhearr na e.”

Gus an fhirinn a dheanamh, ’s e an sannt a chuir so ’na ceann, chionn le fios a chuir air an fhear so, a bha na sheorsa dotair, shabhaladh i beagan thasdan. Ach air an turus so chuir a fear-pòsda ’na h-aghaidh gu làidir, agus fhuair e an lighiche; ach bha ise cho diumbach ’s gu ’n a thilg i a’ cheud bhotul cungaidh a fhuair i a mach troimh ’n uinneig, agus chuir i fios air fear sgathadh nan ceann. Leighis na drapan ainmeil a thug e dhi gun teagamh a fiabhruis, ach a chionn gu ’n robh iad air am measgadh le nadur puinnsean, chuir iad anns a’ chaitheamh i.

Thainig an sagart ’ga coimhead á Erlenbrunn, agus dh’ asluich e oirre ’s a’ h-uile doigh bu chiuine an t-aithreachas a dheanamh, a smaointeanan atharrachadh, a cridhe ’thogail far gach ni talmhaidh, agus sealltuinn suas ri Dia. ’S ann a chaidh i ni bu mhiosa: dh’ fhas i coltach ri neach a bhitheadh leth-ghorach. Sheall i cho neonach air an t-sagart, agus thuirt i: “Cha ’n ’eil fhios agam gu de a’s ciall duibh ann a bhi teagasg aithreachais domhsa. Na ’n toisicheadh sibh ri teagasg do ’n mharasanta a chuir an t-airgiod a dhith oirnne, bhitheadh rud-eigin de thoinisg ann. Ach air mo shon-sa dheth, tha mi ’m barail gu bheil mi math gu leoir. Fhad ’s a’s cuimhne leam, bha mi dol do ’n eaglais a h-uile Dònach, agus a’ gabhail m’ urnaigh a h-uile latha. Fad mo bheatha cha d’ rinn mi dad ach caontachd, agus bha mi ’n am shampull air an t-subhaile cho math ’s a th’ ann—deagh bhanas-taighe. Cha ’n urrainn duine air an t-saoghal olc a chuir as mo leth, agus cha do chuir mi riamh duine bochd a bha ’g iarraidh na deirce air falbh falamh bho m’ dhorus. Nise, bu toigh leam a chluinntinn gu de an corr a b’ urrainn neach a dheanamh? Shaoilinn gum bu choir do m’ shagart paraisde smaoineachadh gur mi aon de ’n fheadhainn a b’ fhearr ’s bu chearta ’na sgireachd.”

Chunnaic an sagart gu ’m feumadh e ’n gnothuch a chuir na bu shoilleire m’a coinneamh, mu ’n d’ thugadh e atharrachadh aisde. Sheall e dhi gu soilleir gu ’n d’ thug i gaol do ’n airgiod os cionn gach ni; gu ’n d’ thug i a chreidsinn oirre fhein gu ’m bu steornadh a bh’ ann ’s an t-sannt mhosach a bha i deanamh, agus gu ’r e a bh’ ann, da rireadh, nadur de dh’ iodhal-aoraidh; agus gu ’n robh an droch fhearg leis an robh i dol far a siubhail ’na buaireas ’s na peacadh cho mor ’s a bh’ ann. Sheall e dhi gu ’n robh i gann de chiuine ’s de dh’ fhoighidin—na subhailcean cho gràdhach ’s cho riatanach ’s a bh’ ann; gu ’r h-iomadh latha truagh a bh’ aig a ceile-posda air saillibh a droch naduir ’s a sannt; gu ’n a dh’ fhògair i an dilleachdan bochd, Màiri, agus gu ’n d’ fhuair i air falbh as a tigh a h-athair ’s a mathair cheilidh—an fheadhainn sin a bha e mar fhiachaibh oirre modh is gràdh a thoirt daibh, mar gu ’m b’ iad a pàrantan fhein; nach do cho-lion i, ’dh’ aindeoin a beairteas àinte na carranachd, chionn ged a bha i ’toirt greim de dh’ aran no lan an duirn do mhin do na bochdaibh, cha b’ ann leis an inntinn cheart a bha i ris, ach gus am faighinn air falbh o’n dorus.

Leis cho suarach ’s a bha i ma ’n charranachd a chleachdadh, cha d’ thug i riamh tomhas de ghràn, ’na feum do bhochdaibh an taighe, ged a bha na miltean aic’ air an stòradh suas an taigh an t-sil. Bha a tabhartas, ’nuair a bhiodh cruinneachadh ri dheanamh de dh’ fheadhainn air an d’ thigeadh call le teine no le mi-fhortan ’sam bith, daonnan leibideach agus neo-luachmhor. Chaill i a beairteas leis am faodadh i moran feum a dheanamh air saillibh a sannt ’s a’ reidh aird, agus ghiorraich i a saoghal fhein. Bha i, ’rithisd, gann de ’n cheud ni ’tha riatanach de Chriosdaidh—gaol Dé agus ur coimhearsnaich.

Sheall e ’rithisd dhi, ged a bha e na dheagh chleachdadh a bhi dol do ’n eaglais a dheanamh seirbheis Dé, nach robh e gu feum sam bith dhise bho nach robh i ’fas na bana-Chriosdaidh na b’ fhearr; agus nach robh a h-urnaigh ceart bho ’n a bha i tighinn o chridhe a bha cho falamh de ghaol Dé.

Ach cha leigeadh i leis an t-sagart a dhol ni b’ fhaide; thoisich i ri caoidh ’s ri eigheach a mach: “Is mi, gun teagamh, creutair a’s mi-fhortanaich ’s an t-saoghal; cha chuir duine sam bith suas leam; ach cha chreidinn gu ’m bitheadh mo shagart-paraisde fhein cho cruaidh orm. Cha d’ rinn mise sian riamh air, ged tha e cho fad’ am aghaidh ’s ’gam dheanamh cho dona.”

Thog an sagart còir leis ad ’s a bhata agus dh’ fhalbh e mach as an taigh, ag raitinn gu bronach ris fhein, “Mo chreach! ach cho duilich ’sa tha e cridh’ us inntinn nam feadhnach a tha air an lionadh leis an t-saoghal so a thogail suas ri neamh. Agus cho fad ’s a tha iad bho na subhailcean ’s bho ’n mhathas cheart! Tha iad a smaointean gu ’n toilich iad Dia le beagan fhacal o bharr na teanga, agus gu ’n comhlion iad an dleasanan do ’n coimhearsnaich le corran beaga ’bhios air a’ mhoran. ’S a’ cheart àm cha ’n ’eil an cridhe sian ni ’s fhearr; cha ’n e sin uil’ e, ach tha iad ’n an doille a’ toirt a chreidsinn orra fhein gu ’r e mathas a tha anns an olc!”

An am a bha e ’dol seachad air a’ ghàradh sheall e stigh ann, agus chuimhnich e cho amaideach ’sa tha iadsan a tha smaointean gu ’n dean moran bearteas duine fhagail sona. Dh’ aindeoin bearteas is maoin shaoghalta a bhoirionnaich so, cha ’n fhac i uiread do shòlas ’s a fhuair Màiri ’s a ghàradh bheag so am measg nam flurs.

Bha moran aig bean an tuathanaich ri fhulang fhathast. Bha i ’casadaich fad na h-oidhche, agus leis a chruas cha duirigeadh i urad a’s boinne de dh’ fhion no lan spàine de bhrochan a ghabhail; agus ré a tinneas bha i air bheag earbs’ ’an Ni Math, ’s cha mho bha i foighidneach na striochdte da thoil. Rinn an sagart a dhichioll air a toirt gu rathad. Anns na laithean ma dheireadh bha i sealltuinn beagan de choltais aithreachais, bha i na bu chiuine ’s na bu striochdte, ach bha e ’an teagamh gu ’n d’ rinn i an t-aithreachas firinneach. Chaochail i gle og, na h-iobairt mhuladaich da ’sannt ’s da ’spiocaireachd, agus na dhearbhadh eagallach gu ’m faod maoin shaoghalta, an aite daoine ’dheanamh sona, a bhi na aobhar moran truaighe.

(Ri leantuinn.)

AN DILLEACHDAN.

EADAR. O’N BHEURLA.

Aig an àm ’sam bheil ar sgeul a’ tòiseachadh, bha carbad-puist ’na ioghnadh cho mor ann am baile beag Thorndean ’sa bhiodh gùintean sioda an eaglaisean dùthcha ri linn ar sinn-seanmhairean; agus air do aon de na h-uidheaman sin tarruinn suas aig dorus an aon taigh-òsda bha ’sa bhaile, ghreas gach aon de ’n t-sluagh, sean us òg, a chuala fuaim nan cuidhlichean, dh’ ionnsaidh na sràide. ’Nuair a dh’ fhairich bean an taigh-òsda an carbad a tighinn, chuir i i-fhéin gu grad an uidheam na b’ fhearr le currachd grinn ùr agus aparan geal a chur uimpe; agus a sior cheangal an aparain air a beulaobh, ruith i dh’ ionnsuidh an doruis, a gnogadh a cinn, ’s le fiamh aoidheil a cur fàilte orra-san a bha anns a charbad ged nach robh i fhathast ’g am faicinn, oir cha robh an carbad gu ruige so air fhosgladh. A’ bhean bhochd! cha robh mor chothrom aic’ air modh an taigh-òsda ionnsachadh; cha robh i ann ach ùine ro-ghoirid roimhe so, agus cha robh luchd-turuis a taghal oirre ach ro-ainneamh. Mu dheireadh dh’ fhosgail an carbadair an dorus agus leig e sios gu modhail, cùramach, boirionnach a bha air a comhdach ann an culaidh bantraich; leum nigheag bheag, mu aois choig bliadhna, le falt bòidheach buidhe sios gun chuideachadh, agus rug i air laimh oirre. “Nach bòidheach i ars iadsan a bha timchioll nuair a chunnaic iad am pàisde lurach ag amharc suas an aodann a màthar. Choisich a bhean le ceum mall gu dorus an taigh-osda, agus ged nach robh bean an taighe uile gu leir cuibhteas a clisgeadh, ’s ged a bha beagan crith ’na laimh, fhritheil i air na h-aoidhean a thainig oirre ’s gun dùil riutha le caoimhneas us irioslachd a b’ fhearr gu mor na ealamhach us grinneas nam ban sin d’ an obair a bhi freasdal air muinntir eile. Mu uair an deigh dhaibh tighinn chunnacas i fàgail an taighe, ’s air le muinntir a bhaile gu robh coltas mor gnothuich oirre. Bha iad fhathast nan grunnan mu na dorsan, agus air meadhon na sràide a bruidhinn mu ’n dithis choigreach a thainig do ’n bhaile; agus ’nuair a bha ise greasad air ceann a gnothuich, cha bu bheag an àireamh cheist a chuireadh oirre. “Am bheil fhios agad co i?” “An e bean-uasal a th’ innte?” “Am bheil barail sam bith agad ciod a thug an so i?” agus “Fhios an ann leatha fhéin a tha ’n creutair bòidheach nighinn ud?” Ach do na ceistean so uile cha d’ thug i de fhreagairt ach, “Bithibh sàmhach! cha ’n eil ùin’ agam air son bruidhinn an drasda;” agus ghabh i seachad. Stad i aig dorus taighe a bha beag ach a bha toirt bàrr air taigh sam bith eile ’sa

---

[123]

[Vol . 9. No. 16. p. 3]

bhaile ann an grirmeas ’s an deagh chumail. Bha e air a chumail le Mairi Nic Dhùghaill, boirionnach ciùin, siobbalta, a bha gle mheasail, —bantrach ministeir. A h-uile samhradh bha i a toirt seachad cinn shios an taighe air mhàl do mhuinntir a bha tighinn do ’n dùthaich air son an slàinte, no air son a bhi seachduin no dha air falbh o throimhe-cheile ’n t-saoghail. B’ fheudar dhi so a dheanamh gus i-fhéin a chumail suas, oir cha robh a cuid dhe ’n t-saoghal mor; agus ged a bha i dichiollach, deanadach, agus cùramach mu gach ni, bha i ’ga fhaotainn doirbh gu leòr a h-aran làitheil a chosnadh. An ceann beagan mhionaidean chunnacas Nic Dhùghaill, ’na currachd geal, neapaigin muslin mu h-amhaich, gùn briagha dubh us aparan mar an sneachda, a dol air ais comhla ri bean an taigh’ -òsda. An ùine ghoirid thill i, ’sa bhana-choigreach air ghairdean aice, ’s a chaileag bheag mar uan a’ gearradh leum air thoiseach orra. Chaidh lathaichean agus seachduinean seachad, agus bha daoine ’s mnathan còire Thorndean, a dh’ aindeoin gach ceasnachadh us forfhaiseachadh a rinn iad, cho mor ’san dorcha mu ’n bhana-choigrich a bh’ air chuairt ’nam measg ’sa bha iad an latha ’thainig i. Cha b’ urrainn daibh ni fhaotainn a mach mu deibhinn ach gu ’m bu bhantrach oifigeach-airm i, aon de ’n cheud fheadhainn a thuit air taobh Bhreatunn anns a chogadh Fhrangach; agus thainig am màthair ’s an nighean gu bhi dol fo ’n ainm “Da dhealbh Nic Dhughaill” anns a bhaile—ainm a thug an sluagh orra a chionn iad a bhi le cheile cho fior mhaiseach.

Ach cha chaomhain an teachdaire gruamach maise no boidhchead, agus leag e a lamh fhuar air cridhe na màthar; uair a bhiodh a gruaidh bàn mar an lili thràth, agus uair a bhiodh i mar an ròs no mar am bogha-frois. Mu ochd miosan an deigh dhi tigh’nn gu ruige Thorndean, ’s i fhathast a bruadar mu dhol am feobhas, thainig am bàs oirre gu balbh, sàmhach, mar gu ’n tigeadh ciùin chadal. B’ ann beagan mhionaidean mu ’n do thilg an t-aingeal an gath marbhteach a thuig i gu robh a chrioch a tighinn. Bha i sineadh a làimhe dh’ ionnsuidh na bascaid-obrach, bha am paisde gaolach a cleasachd mu glùinean, agus Nic Dhùghaill ag amharc oirre gu blàth, càirdeil mar phàrant, a feuchainn ris na deòir a bha ’na sùil a chumail an cleith le fiamh a’ ghàire, ’nuair a dh’ fhas anail a ban-aoidh troin, cuingeil, agus an ruthadh a bha mionaid roimhe sin ’na gruaidh, shearg as mar fhaileas. Thilg i a lamhan laga mu mhuineal a h-ighinn a bha nise caoineadh ’na broilleach, agus ghlaodh i— “O! m’ Ealasaid bhochd! co ghabhas cùram dhiotsa nise—mo dhilleachdan beag bochd? Leum Nic Dhùghaill g’a cuideachadh. Thuirt i gu robh moran aice ri innse, agus dh’ fheuch i ri bruidhinn; ach cha robh ri chluinntinn ’na muineal ach fuaim coimheach a bhàis; dh’ fhàs a h-anail na bu ghiorra; an ruthadh a bha na gruaidh thionndaidh gu guirme, a falbh ’sa tighinn mar fhir-chlis na h-àirde tuath; dh’ fhàs a sùilean car tiotadh ni bu bheothaile na ’s còir do shùilean bàsmhor a bhith, agus shiubhail an spiorad. Bha ’n dilleachdan bochd fhathast ’sa làmhan mu muineal, agus a pògadh bilean blàtha na màthar a bha nise gun deò.

Bha i tuilleadh us òg gus i thuigsinn cho truagh ’sa bha a suidheachadh, ach bha i da-rireadh ’na dilleachdan anns an t-seadh bu chruaidhe dhe ’n fhacal. Chum a màthair a trioblaidean agus eachdraidh a beatha an cleith, agus cha do dh’ fheuch Nic Dhùghaill riamh ris an diomhaireachd fhaotainn a mach. Agus a nise bha i air a fàgail gu bhi ’na màthair do ’n phàisde, oir cha robh fhios aice co-dhiubh a bha no nach robh luchd-daimh aice; agus na bh’ aice de dh’ eachdraidh beatha na màthar, bha e sgriobhte air a chloich a chuir i aig ceann na h-uaghach:— “An so tha tamh corp Iseabal Mhorton, bantrach Chaiptin Mhortoin; bu bhana-choigreach i ’nar measg ach ghradhaich sinn i.” Cha robh air fhagail aig an dilleachdan le bàs a màthar ach gann leth-cheud punnd, agus am measg na h-innsridh cha robh litir no sgriobhadh eile air fhaotainn a thilgeadh solus sam bith air co bu daoine dh’i, no an robh gin dhiubh beò. Ach bha a bhean chòir na cridhe blàth an deigh gabhail rithe cheana mar nighinn, agus ged nach bu phailt a crannchur fhein, bha earbsa aice gu ’n deanadh Esan a bha cumail am bidh ri eunlaith an adhair greim a chur a dh’ ionnsuidh an dilleachdain.

(Ri leantuinn.)

BLIADHNA THEARLAICH.

LE IAIN MAC-CHOINNICH.

CAIB. XVII.

PILLEADH NAN GAEL A SASUINN.

Fhuair am Prionnsa fios ann an Derbie gun tàinig Morair Iain Drumainn, bràthair Dhiùc Pheairt, air tìr ann am Montròse le feachd lionmhor as an Fhràing a chum còir a’ chumail ri Tearlach an aghaidh Shasuinn. Air an treas latha fichead de mhios dheireannach an Fhoghair ràinig Coirneil O’Brian, Marcus D’ Argenson, a bha mu ’n àm sin a’ chonaidh ann a’ Fontainbleau, baile beag màrgaidh a tha ma thuaiream deich mìle fichead bho Phàrais, (priomh bhaile mor na Fràinge,) an Rìgh Fràngach, agus dh’ aslaich se air comhnadh le Tearlach Stiùbhart Prionns Alba, an aghaidh a dhearg nàmhaid, Impire Hanobher. * Thuirt an Rìgh gur h-e bha deònach, agus chuireadh seòl gun dàil air feachd a chuir cruinn agus thaghadh brod nan daoine as na reiseamaidean Fràngach agus Eireannach, agus ma mheadhon ciad mhios a’ gheamhraidh sheòl 1000 fear bho Dhunkirk am Flanras le pailteas àrmachd agus goireasan eile; thàinig iad so gu léir air tìr sàbhailt ann am Montròse air fior dheireadh ciad mhìos a’ gheamhraidh, ach ma thuaiream ceud fear a ghlac long bheag Shasunnach.

Cho luath sa’ dh’ fhàg Morair Drumainn an Fhràing thòisich luchd-riaghlaidh agus àrd uaislean na rìoghachd sin le òrdugh an rìgh air togail feachd ro laidir a bha iad gu chuir air tìr air oirthire deas Shasuinn, chaidh dheich mìle fear a chuir cruinn ann an ùin ro ghearr a chum na crìche sin, agus chaidh Prionns’ Eannraig Stiùbhart, brathair a b’ òige Thearlaich, a thoirt a Parais a chum Sasuinn a ruidhinn air cheann an airm Fhràngaich; chaidh gach goireas a chuir ann an deagh òrdugh a chum na còmhraig, agus ghabh an Rìgh Fràngach a chead dheth na Prionns òg, ag ràdh ris gu’n gabhadh e dh’ innear maille ris, le sìth as sàmhchair ann an Lunnainn air an naoidheamh latha fichead de mhìos mheadhonach a’ gheamhraidh. ’Nuair a bha ’n cabhlach Fràngach deas gu dhol fa-sgaoil, thàinig fios á Sasunn gun robh na Gàeil air gabhail an teichidh do dh’ Albainn. Nan robh na Gaeil air gabhail air an aghaidh bha ’n fheachd Fhràngach, trà gu leòir ann an Lunnainn gu comhnadh leo; agus a réir gach coltais bhiodh sliochd nan rìghrean dùthasach air an cuir an dàil an còrach le ro bheag spàirne.

Moch sa’ mhadainn, air an chuigeamh latha de’n mhìos, ràinig am Prionnsa Derbie, air chath-chrith gu dhol air aghaidh le dòchas gun tugadh an fheachd Fhràngach coinneamh dhaibh faisg air Lunnainn. Bha ’n àrmailt gu léir ann an deagh mhisneach agus “mar choin air éil” air son a bhi ga ’n cumail bho thoiseachadh air feachd Dhiùc Uilleam; bha iad gu léir an dùil gun robh iad gu toiseachadh air am arm-dhearg ás a’s ás; agus thoisich cuid dhiù air bleth an claidheannan anns na ceardaichean, agus cuid eil air gabhail Sàcramaid Suipeir an Tighearn’ anns na h-eaglaisean, thaobh gur h-e bàs no buaidh air an robh iad an geall—ach mo sheachd truaighean! Is beag a bha dh’ fhios aig na laochraidh threuna gun robh an luchd-treorachaidh do chaochla aignidh!

Air madainn a’ chuigeamh latha de ’n mhìos chaidh na h-uaislean do dh’ ionad ar leth a chuir an comhairle cuideachd, ciod bu chòir dhaibh a dheanamh. Thuirt Morair Seòras Moireach agus a’ chuid mhòr dheth na h-uaislean gun robh iad am barail gum b’e gnothach bu ghlic an armailt a theicheadh gun dàil do dh’ -Alba, a thaobh gun robh iad gu bhi air an cuartachadh le trì armailtean laidir dheth na naimhdean; ’nuair a rachadh iad so cuideachd bha iad ma thuaiream 30 000 fear. Na’m be ’s gun tigeadh iad an àite buille do dh’aon de na h-armailtean so, agus buaidh na làrach a chall, cha ’n fhaigheadh duine dhiù ás le’m bheatha. Mar a tuiteadh am Prionnsa féin sa’ chath, rachadh a’ ghlacadh leis na nàimhdean agus a cheann a sgaradh gun tròcair dheth a mhuineal. Thuirt Tearlach féin nach robh e meas gach cunnard dhiù sin ach mar ni gun diù; agus dh’ aslaich e gu dion air na Fineachan iad a dhol air an aghaidh. Thuirt e gum faodadh gaoid a bhi anns an arm-dhearg a bheireadh air cuid dhiù éiridh leis-an. ’Nuair a chunnaie Diuc Pheairt gun robh am Prionnsa cho tìtheach air a dhol air aghaidh thug e aonta gun bu chòir sin a dheanamh. ’Nuair a chunnaic Tearlach gun robh iad gu léir ach Diùc Pheairt, ain-deonach air a’ dhol air an aghaidh, thuirt e gum b’ fhearr leis na pilleadh rathad Charlisle, a dhol do Wales, ach thuirt na h-uaislean gu léir, gum b’ fhearr dhaibh teicheadh. ’Nuair a chuala Tearlach so bha chràdh cridhe cho mòr is nach do labhair e smid ri iosal no uasal fad chairteal na h-uarach an deigh sin. Sgaoil an luchd-comhairle ma fheasgar, le òrdugh gun robh an t-arm gu teicheadh air ratreat moch sa’ mhadainn a màireach!

Air do Thearlach a dhol a steach air tùs do Shasuinn sheachainn a mheud dheth na Sasunnaich ’sa bh’ ann an deagh rùn da aobhar comunn no còmhradh a dh’ aon chuid, a bhi aca ris féin no ris na Gáeil, a thaobh nach robh iad a faicinn coltas sam bith gun tugadh feachd cho lag buaidh air armailt lionmhor rìgh Deòrsa, agus nan tarladh dhaibh a dhol san eidriginn, bha iad a faicinn nach robh n’a b’ fhearr no ’m bàs a feitheamh orra air son an saoithreach, —ach fa-dheoigh air dhaibh a bhi faicinn cho misneachail sa’ bha na Gàeil a dol air an aghaidh, agus fathunn a bhi dol mu ’n cuairt gun robh feachd Rìgh na Fràinge gu thighinn ann an ùin ghearr thar chuan, dh’ eirich iomadh dhiù, agus bha iad air an turas gu feachd nan Gàel a ruidhinn an uair a chual iad gun robh an t-àrm air teicheadh do dh-Alba. Dh-éirich àireamh lionmhor ann a Wales, Gàeldachd Shasuinn, chum Thearlaich a chomhnadh, agus choisich iad ma leth cheud mìle dh’ uidhe chum a thighinn fo ’bhrataich, ach air dhaibh a’ chluinntinn gun do ghabh àrmailt an ratreat phill iad gu léir dhachaigh. Is meoir dheth an aon chraoibh na Welsich agus na Gàeil againne, agus a thaobh cruadail, gaisge, agus misnich, is iad de shluagh

(Air a leantuinn air taobh 126).

*Righ Scoras.

---

[124]

[Vol . 9. No. 16. p. 4]

MAC-TALLA:
AIR A CHUR A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

Na sgriobh ach air aon taobh de n phaipeir.

Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh s ’is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA.”
SYDNEY, CAPE BRETON

DI-HAOINE, OCTOBER 19, 1900.

Facal Misnich o “Dhomhnull.”

FHIR MO CHRIDHE: —Tha e toirt toileachadh dhomh a bhi tuigsinn gu bheil na Gàidheil a dol an guaillibh a chéile gu tuilleadh neart a thoirt do ’n MHAC-TALLA. ’S mor na dh’ fheudas aon duine dheanaibh de mhaith. Mar b’e litir “Chaluim a’ Ghlinne” cha ’n eil fios an smaoinicheadh duine againn air ar dleasdanas a dheanaibh. Ach their mi so os leith mo luchd-dùthcha: feudaidh iad a bhi dearmadach, somalta gu leòr air uairibh ach tuigeadh iad aon uair ciod e an dleasdanas; biodh e air a dhearbhadh dhaibh ciod is còir dhaibh a dheanamh, agus co bheir bàrr orra ann an dùrachd agus am beò-thogradh gus an dleasdanas sin a chur an gniomh? Tha mi de ’n bheachd gu bheil tonn mhor de ghabhaltaichean ùra gu bhi aig a MHAC-TALLA air an fhoghar so. Car son nach biodh? Tha am Freasdal air bliadhna mhaith a thoirt do ’n dùthaich so, agus tha mi cinnteach gu bheil an roinn fhein aig na Gàidheil de’n t-soirbheachadh a th’ ann. ’S beag a dh’ ionndraineas iad dolar am fear a thoirt air son bliadhna de ’n MHAC-TALLA. O’n tha cach a deanaibh cho math cha ’n fheud mise bhi air dhearadh. Cluinnidh tu an ùine nach bi fada a ris bho

Do charaid,
DOMHNULL.

Litir Bho “C. C.”

FHIR-DEASACHAIDH: —Tha mi aig an àm so a measg mo chàirdean an Ceap Breatunn, agus a toirt beagan de sheirbheis Ghailig do m’ luchd-dùthcha aig Whitney Pier. Bha mi ’n duil mu’n dh’ fhàg mi mo dhachaidh an Eilean a Phrionnsa gu ’n robh an luchd-àiteich an so cho Gallda ri ainm a bhaile; ach bha mi fada air mo mhealladh. Cha ’n eil ach fior bheagan de Ghoill ann air fad. ’Se baile cho Gàidhealach ’s anns an robh mi o cheann iomadh latha; agus tha e na bhaile cho rianail, stuama agus anns an robh mi riabh.

Thainig fear-reic deoch laidir do ’n aite so o cheann beagan ùine. Dh’ fhosgail e bùth-òil ’s e ’n dùil fhortan a dheanabh gun dàil. Ach bha car eile an ruile ’bhodaich. Chaidh fios a mach air feadh a bhaile gu ’n robh droch tholl air fhosgladh ’s gu feumte dhùnadh, air neo gun deanadh e call. ’S ann mar sin a bha; chruinnich na Gàidheal de gach creud us eaglais ’s champaich iad dlùth do’n ait anns an robh an t-olc. Chuir iad teachdaireachd a dh’ ionnsaidh fear na deocha a dh’ innse dha na ’m fàgadh e am baile air ball gu ’m faigheadh e an falbh le sith; ach mur falbadh e dh ’a dheoin gu falbhadh dh’a aindeoin. Thuig e nach robh feum a bhi call ùine. Phaisg e chuid, ’s air an fheasgar sin fhéin dh’ fhàg e cead dearannach aig Whitney Pier. Gu ma fada bhios na Gàidheil comasach air an t-aite chumail glan bho dheòch làidir.

Tha mi toilichte fhaicinn ann am litir “M. D.” gu bheil na sean mhnathan còire, Caitriana Dhomhnullach agus Eilidh Sheochd gu slan fallain. ’S maith a b’ aithne dhòmhsa na mnathan sin latha dh’ an robh mi. Bha làn dhùil agam ri té dhiùbh fhaicinn air an turas so, ach mur faic cha’n eil àrach air. ’S maith i bhi slan, fallain far a bheil i.

Tha e na ghnothach gle iomchaidh gu ’m biodh gach neach tha faotainn a’ MHAC-TALLA ga mholadh do mhuinntir eile nach eil ga ghabhal ach do ’m bu choir a bhi ga fhaotuinn. ’Sann mar sin a tha na paipearan Beurla air an cumail suas ’s air an neartachadh. Is mise, le mor dhùrachd

Do charaid dileas,
C. C.

Call nam Breatunnach.

Leis cho doirbh ’sa bha e fiosan earbsach fhaotainn á Africa mu dheas ’nuair a bha ’n cogadh a dol air adhart, cha robh e soirbh a dheanamh a mach cia cho trom ’sa bha an call air taobh nam Breatunnach. Tha an clàr a leanas, air a chur am mach le oifis a chogaidh an Lunnainn, a toirt cùnntas na’s mionaidiche na fhuaireadh roimhe so:—

Oifigich. Daoine.
Mharbhadh ’sna blair 285 2,718
Bhàsaich le leoin 86 797
Air chall ’s am priosan 12 809
Chaochail am priosan 3 86
Chaochail le tinneas 140 5,582
Mharbhadh le sgiorraidhean 3 107
Chuireadh dhachaidh tinn 1,239 28,199
1,777 38,298
Uile gu leir, 40,075.

Iarr air do nàbuidh cur a dh’ iarraidh MHIC-TALLA a chum gu faigh e an sgeul ùr— “O Chionn Tri Fichead Bliadhna” —an sgeul ’s fhearr a sgriobh “Iain” fhathast. ’S fhiach i a leughadh.

AM BHEIL GAILIG AGAD?

Ma tha seors’ aodaich sam bith a dhith ort, thig dh’an stor againne. Tha cleireach againn aig am bheil an deagh Ghailig. Tha sinn a’ cumail Aodach dhe gach seorsa, Brogan Obrach, Aodach Iochdair, Leintean Obrach, agus gach ni eile ’chuireas duin’ uime.

Faic dealbh na leine os cionn an doruis.

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair

Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceaunaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

SANAS DO CHINN THEAGHLAICHEAN.

Nuair a bhios tu ceanach ni sam bith air son na dachaidh, ’s coir dhut a hbi cinnteach gu bheil e math. Cha’n eil ni a’s dorranaiche na Airneis Ur fhaotainn a tha air a droch dheanamh, no Brat-urlair a tha crion. Againne gheibhear an deanamh ’s an stuth a’s fhearr.

Airneis Ghrinn.
Iomadh seorsa ur agus eireachdail.

Brait-Urlair Bhriagha.
Na seorsachan a bhios buan ’sa chumas an dath.

Gach Seors’ Innsridh Taighe.
Innsidh sinn gu toileach na chosgas e dhut rum no tigh uidheamachadh.

GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. J. GRANT, MANAGER

CLO-BHUALADH de sheorsa sam bith air a dheanamh gu snasail an oifis a phaipeir so. Sgriobh air son phrisean.

---

[125]

[Vol . 9. No. 16. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha liberals Victoria an deigh an t-Onorach Uilleam Ros ainmeachadh gu ruith air son na h-àrd-phàrlamaid anns an t-siorrachd sin.

Thatar ag radh gu ’n d’ fhuaireadh gual aig Loch Ainslie o chionn ghoirid le dithis ghillean a bha mach a sealg thunnag. Ghabh na gillean lease dhe ’n àite ’s an d’ fhuair iad e, agus tha iad a dol a chladhach dh’ fheuch am bheil a bheag ann dheth.

An uair a chaidh iad a chogadh ris an Spàinn air son saorsa Chuba ’s nan eileanan eile bha deanamh ceannairc ’na h-aghaidh, ghabh na Stàidean an àite am measg rioghachdan mora an t-saoghail, agus tha e ro-choltach gu’n cùm iad an t-àite sin. Ach tha iad ga fhaotainn ’na urram a tha gle chosgail. Roimhe sin cha robh an t-arm a cosg dhaibh ach suim bheag na h-uile bliadhna. A nise tha cosguis an airm air direadh dlùth air da cheud millean dolair ’sa bhliadhna.

Rinn stoirm na seachdain s’a chaidh call mor air feadh siorrachd Inbhirnis. Bha saibhlean air an leagail ann an caochladh àiteachan, ’s bha soithichean air an cur air tir aig na cladaichean. Ann am Mabou bha deich no dusan sabhal air an leagail, agus sia no seachd ann a Hogamah. Bha àireamh air an leagail air taobh an iar Loch Ainslie, agus bha derrick a bh’ aig cuideachd na h-olla agus muileann-sàbhaidh air an cur as a chéile. Cha d’rinneadh call sam bith air taobh an ear an locha.

So an t-àm anns am bi a chuid mhor de na paipearan-naigheachd a deanamh moran seanchais mu luchd na pàrlamaid, a toirt mi-chliù orra-san a tha ’nan aghaidh agus deagh-chliù orra-san a tha air an taobh. Tha na paipearan moran na ’s fhearr anns an dòigh sin na bha iad ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh, ach cha bu mhisd’ iad a dhol beagan am feobhas fhathast, agus ’se ’n duine glic nach toir làn chreideas do gach ni a chluinneas e o thaobh seach taobh, oir tha iad buailteach air a bhi fiaradh na firinn ann an stri taghaidh. Cha ’n eil iadsan a tha air taobh seach taobh cho olc ’sa their an naimhdean no cho math ’sa their an càirdean a tha iad.

Tha Crugar ann an Africa mu Dheas fhathast ’na aoidh aig riaghladh Phortugal. Tha e da-rireadh na phriosanach aca, oir cha ’n fhaigh e dhol taobh sam bith gun chead fhaotainn uapa-san a tha ann an ùghdarras, agus cha mho a dh’ fhaodas e uair sam bith a bhios e mach labhairt ri cho-luchd-dùthcha. Fhuair riaghladh na h-Olaint gealladh o ’n riaghladh Bhreatunnach nach cuirte dragh sam bith air an luing-chogaidh air am bheil e gu bhi air aiseag do’n dùthaich sin, ach ’sann air chumha nach biodh e air a cheadachadh dha airgead no paipearan-stàite sam bith a thoirt leis Cha do chaill Crugar fhathast a dhòchas gu’n teid cuid de rioghachdan na h-Eòrpa ’san eadraiginn ’s gu’n toir iad air Breatunn rioghachdan beag nam Boereach fhàgail mar a bha iad romh ’n chogadh. Ach cha bhi e ro-fhada ’s an Roinn-Eorpa ’nuair a chailleas e an dòchas meallta sin.

Cha robh iasgach an truisg cho math ann an Newfoundland am bliadhna ’sa bha e ’n uiridh, ach rinn na h-iasgairean gle mhath an àiteachan. Chuir na stoirmeannan a bh’ ann o chionn ghoirid call mor air cuid dhiubh.

Thuit Seumas McLaughlin marbh air an t-sràid ann an Souris, E. P. I., maduinn Di-haoine s’a chaidh ’se ruith le cabhaig a bhreth air an tréin a bha gus an cala fhàgail. Bha e 54 bliadhna dh’ aois, agus air aon de na daoine bu mheasaile bh’ anns a bhaile. Dh’ fhàg e bantrach us dithis chloinne.

Is còir dhaibhsan a tha ’gabhail MHIC-TALLA na h-uile àireamh dheth a ghleidheadh gu cùramach, oir an ceann beagan bhliadhnaichean bidh iad gle luachmhor. Tha sinn cheana gu tric a faotainn litrichean o mhuinntir a’ feòrach air son àireamhan nan ochd bliadhna chaidh seachad, agus iad deonach pris mhath a phàigheadh air an son.

Tha an taghadh ann am Breatunn seachad, ged a tha àit iomallach no dha o nach cualas fhathast. Tha 669 fear-pàrlamaid air an taghadh, agus dhiubh sin is Unionists 400, agus Liberals 270. Tha an riaghladh mar sin gu math na’s làidire na bha e anns an t-seana phàrlamaid. Bidh a’ phàrlamaid ùr air a fosgladh air a’ cheud latha dhe’n ath mhios.

O’n chaidh Mr. Cuimein fhasdadh leis a bhaile mar inspector fo’n Scott Act, chaidh suas ri deich air fhichead de luchd nan taighean-òil fhineadh leth-cheud dolair am fear, agus a seachd no h-ochd, a fhuaireadh ciontach an darra uair, ceud dolair am fear. Chaidh mar an ceudna fiach dha no tri cheudan dolair de stuth laidir a ghlacadh ’sa dhòrtadh dh’ an acarsaid. Tha àireamh de’n luchd-reic an deigh sgur gu buileach, ’s tha moran de chàch nach eil a’ creic cho follaiseach ’sa bha iad. Tha aon àite sonruichte anns am b’ abhaist a bhi deanamh moran gnothuich na h-uile latha Sàbaid a bha dùinte la na Sàbaid s’a chaidh.

Bha stoirm mhor ann oidhche Diordaoin air an t-seachdain s’a chaidh. Cha do mhair i aig a làn neart ach mu thri uairean, ach rinn i call mor fhad ’sa mhair i. Chaidh àireamh de shoithichean a bha air acair aig Sidni Tuath a thilgeadh air tir, agus bha da shoitheach a bha ’n ceangal ri laimhrig air am bristeadh cho dona ’s gu ’n deach iad fodha. Bha te dhiubh sin luchdaichte le flùr us biadh eile, a bha iasgairean a mhuinntir Newfoundland, a toirt dhachaidh air son a gheamhraidh, agus chaill na daoine bochda cosnadh an t-samhhraidh. Bha taighean ussaibhlean air an leagail anns gach àite bha nochte ris a ghaoith. Timchioll a Bheighe ’n Iar bha call mor air a dheanamh anns an dòigh sin, agus a rithist ann a Hogamah, Mabou, Port Hood agus an cois nan cladaichean a deas air sin. Ann an siorrachd Antigonish, bha còrr us leth-cheud sabhal us taigh air an leagail, agus bha bean d’am b’ainm Nic Ncachtain air a marbhadh. Rinneadh call mor an Eilean a Phrionnsa cuideachd. Aig Georgetown dh’ éirich an lan ochd troighean na b’ àirde na chunnacas e riamh roimhe.

Stor nan Sutharlanach
an stor a’s fhearr an Sidni air son
Caiseart agus Aodaich.

Gheibh thu do chomhdach o bhonn do choise gu mullach do chinn airson $7 .20. Nach anabarrach an cunnradh sin—DEISE IOMLAN, AODACH IOCHDAIR, LEINE GHEAL, COILEIR, NECKTIE, AD, LAMHANNAN. SOCSAICHEAN US BROGAN, air $7 .20. Cha’n fhaigh thu luach airgeid cho mor ann an stor sam bith eile an Ceap Breatunn. Thig agus faic air do shon fhein.

DI-LUAIN, DI-MAIRT, ’s DI-CIADUIN
s’a tighinn reicidh sinn 60 PAIDHIR de brogan fhear, “BUFF BALS, standard screw, ”LEATHAR UILE, air $1 .15. Bha a’ cheart sheorsa creic roimhe so air $1 .40.

H . H. Sutherland & Co.
An Stor Thormaid Dhomhnullaich.

KELLY & DODGE,
DEALBHADAIREAN

Seomar Dhealbh ur os cionn Stor Aonghais Mhic Ghuaire.

Obair Mhath air a deanamh an ealamhachd, ’s air pris reusanta.

FAIC AR N-OBAIR. CORDAIDH I RIUT.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad air aa t-samhradh so, faic na seorsachan a tha aig
F . FALCONER & SON.

Buggies , Phætons, ExpressesagusRoad Carts.
Tha’n Acuinn againn cuideachd.
Prisean ceart. Cuir deuchainn oirnn.

F . FALCONER & SON,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean. - - SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILECEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

---

[126]

[Vol . 9. No. 16. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 123).

a chruinne as faisg a théid air na Gàeil Albannach anns gach euchd agus fearra-ghniomh. Na ’n robh iad so agus na Fràngaich air tighinn ann an ceann airm Ghàelaich bhiodh eachdraidh eile ri innse ma “Bhliadhna Thearlaich.”

A thaobh nach cuala na saighdearan, no na h-oifigich Ghàelach an òidhche sin gun b’e rùn nan uaislean teicheadh, ’nuair a ghluais iad air fìr thùs na madainn’ an ath latha, le sùil gun robh iad a’ triall ann an coinneamh Dhiùc Uilleam agus an airm-dhéirg, bha iad gu léir ann an deagh shunnt agus ann am fonn còmhraig; ach cho luath sa shoilleirich an latha, sa dh’ aithnich iad le cotharraidhean a bha iad a cuir air na clachan-mìle le ’n claidheannan, mar bha iad a dol air an aghaidh, gun robh iad a nise pilleadh dhachaigh gun bhuaidh, cha chluinnte measg na h-armailt gu léir ach osnaich thùrsach agus gearan! Ged a bha mulad nan daoine mu’n àm so mòr, bu bheag e seach mulad a’ Phrionnsa féin; bha gach dòchas a nis’ air seargadh na uchd; agus bu léir a bhlà air a mhala chaoin, chairdeil, —cho fad sa bha e dol air aghadh le buaidh, chuir e gach cruaidh-chas agus dosgainn ann an neo-bhrìgh, b’e féin a chiad fhear de’n fheachd a bhiodh air a bhuinn anns a’ mhadainn a’ cuir an airm an òrdugh agus a bhrosnachadh nan daoin’ air aghaidh; ach a nise, bhiodh an armailt gu léir deas gu triall mu’n eireadh e, agus is gann gun canadh e facal connaltraidh ri iosal no uasal bho mhoch gu dubh.

Bha teicheadh no ratreat an airm aig an àm so air a stiùradh le diomhaireachd, seòltachd, agus sgil, air alt is gu ’n robh iad mar bu tric’ astar dha latha air thoiseach air an arm dhearg mu ’m bu chomasaich do Dhiùc Uilleam a mheasrachadh ciod i ’n t-slighe a leanadh e air an ruaig, ach air dha brath cinnteach fhaotainn air an taobh a theich iad, chuir e mìle fear dheth na saighdearan coise air muin each as an dheighe agus e féin air an toiseach, ghabh e rathad Chonventry tro fhìr dhroch ròidean a tha treorachadh tre Ultoxester agus Cheadle agus thainig e gu Macclesfield air feasgar an deicheamh latha de ’n mhìos, da latha an deigh do na Gàeil am baile sin fhàgail. Chaidh innse dha ann an so, an deigh dha na Gàeil imeachd tre Ashbourn Leck agus Mhacclesfield, gun dh’ fhag iad air a mhadainn sin féin Manchester agus gun thriall iad gu Wigan.

Feadh sa’ bha na Gàeil a triall air an ruaig bha iad a siubhal cho riaghailteach agus cho beag fiamh ’s ged nach biodh an tòir orr’ idir, agus cha mhò a leig iad leis an nàmhaid an cothrom bu lugh’ fhaotainn orra féin no air an cuid trealaich, ged a bha iad a siubhal da’n cois agus an t-àrm-dearg air eachabh chum iad a ghnà uighe math astair an ceann orra, gun bhuille gun urchair fhaotainn fad dà latha dhiag, agus da’ latha dhiù sin a chuir seachad na’n stad ann am Preston agus ann an Lancaster. Air an dara làtha diag de ’n mhios thàinig marc-shluagh Sheanalair Wade ann an ceann feachd Dhiùc Uilleam. Bha ’n t-àrm dearg a bha nis an tòir air na Gàel ma thuaiream da-fhichead ceud marcach, agus chum iad air an astar bho Phreston tro ròidean a bh’ air fàs ro olc le flichead na h-àimsir. Cuir Diùc Uilleam m’an àm so gairm a dh’ionnsaidh gach luchd-dùthcha mu ’n cuairt, iad a mhilleadh nan ràidean mòra agus gach drochaid a bh’ air gach slighe a bha na Gàeil gu ghabhail a bhristeadh sios: ach ged do chaidh sin a dheanamh, cho luath sa fhuaradh an t-òrdugh, cha mhòr maille chuir e air “fir threubhach nan Garbhchrioch,” ach ’s ann a thionndaidh an t-olc a chaidh a chumadh dhaibh leis an Diùc chum am buannachd. Bha ’n rathad cho olc aig marc-shluaigh an Diùc féin an uair a thàinig iad an déigh nan Gàel, is gun deach an astar am maillead cho luath sa ràinig iad e, air chor is gun d’ fhuair na Gáeil gu ’m math an ceann orra.

Ràinig am Prionnsa agus a’ chuid mhòr dheth an àrm Penrith air feasgar an darra latha diag, ach thainig tubaist an caramh cuideachd dheiridh na feachd’ a bha fo chomannda Mhorair Seòras Moireach a thaobh cuid dheth na carbadan a bha giùlan an cuid trealaich a dhol as a chéile le olcas an rathaid chuir so maille air an astar, agus thug e comas do ’n chuid bu luaithe de thrùpairean Dhuic Uilleam athighinn suas riu; an sin thug Morair Seòras òrdugh do Dòmhnullaich Ghlinne-Garaidh a dhol na ’n còdhail, ach theich na trùipairean air falbh, mu’n d’ fhuair na Dòmhnullaich an àite buille no teine dhaibh.

Bha’ chuideachd dheiridh air a deanamh suas de Dhòmhnullaich Ghlinne-Garaidh, fo’ chomannda Iain Ruaidh Stiùbhairt, a bha ma thuaiream dà cheud fear an àireamh, ach m’ an àm so thàinig, Stiùbhartaich na h-Apunn, agus na Bàideanaich, réiseamaid Chluainidh, ’nan ceann, bha iad an sin ma thuaiream mìle fear. An earalas gun tugadh an t-arm-dearg an ath ionnsaidh orra, chuir Morair Seòras Iain Ruadh Stiùbhart air aghaidh gu Penrith a dh’ iarraidh mile fear a thighinn gun dàil a chòmhnadh leis a chuideachd dheiridh. Ma dhol fodha na gréine thàinig feachd Dhiùc Uilleam, (ma thuaiream dà fhichead mìle marcach,) am fradharc na’n dà chuideachd m’a astar mìle ’nan deighe.

A chùm a thoirt a’ chreidsinn air an arm-dhearg gun robh feachd nan Gàel n’a bu lionmhoire na bha iad, thug Morair Seòras air cuid dheth na fir bhrataich a dhol air cùl garaidh

Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE.

CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.

Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.

CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.

GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty, Varnish Gloine, Paipear-balla

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

Bras d’Or Steamboat Co., Ltd.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 25, 1900, fagaidh an
S . S. “MARION”
BADDECKmaduinn Di-luain, a’ dol gu Mulgrave agus Hawkesbury.

MULGRAVE agus HAWKESBURY Di-luain agus Dior-daoin, an deigh do shoithach a’ “Phlant Line” tigh’n a stigh, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni; agus tràth ’sa mhaduinn Di-satharna a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni.

SIDNI aig 6 a. m,, SIDNI TUATH aig 6.30 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol guBaddeck , MulgraveagusHawkesbury .Di-satharna aig 4 p. m., a’ dol gu Baddeck, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardarie, Grand Narrows,agusSt . Peters.

FAGAIDH AN
S . S. “ELAINE”
SIDNI aig 7 a. m., SIDNI TUATH aig 8 a. m., Di-mairt, Dior-daoin agus Di-satharna, a dol gu Baddeck agus Hogamah.

HOGAMAH aig 7 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardaireagus na Narrows Bheaga.

J . J. MOFFATT, Manager.

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

---

[127]

[Vol . 9. No. 16. p. 7]

fada sgithich a bha faisg orra, agus an cuid brataichean a sgaoileadh a chum gu’n saoileadh Diùc-Uilleam gu ’n robh feachd lionmhor air cùl a’ ghàraidh. Chaidh Morair Seòras an sin air cheann nam Bàideanach, agus Cluainidh r’ a thaobh. Dh’ iath dallabhrat na h-òidhche nise mu ’n cuairt air chor is nach bu léir dhaibh na nàimhdean, ach air do ’n ghealaich boisgeadh tro na neoil dhubha stoirmeil a bha ga falach, chunnaic Morair Seòras feachd thrùpairean a tearnadh bharr nan each, agus a dlù-theannadh da ’n ionnsaidh mar shaighdearan coise. Air ball dh-òrduich Morair Seòras an dà réiseamaid a b’ fhaisge dhaibh a dhol na ’n còdhail, air dhaibh sin a dheanamh loisg nan nàimhdean làdach ghunnaidhean caol’ orra: cho luath sa chunnaic Morair Seòras, so ghlaodh e:— “claidheamh mòr!” mu’n cunnte seachd bha na Gaeil nam buillsgean, agus thòisich iad air speòltach mar bu nòs daibh a dheanamh le claidheamh a’s sgiath, air chor is gun ghabh an t-eas-caraid ruaig ann am beagan mhineidean. * An deigh an sgiùrsaidh so a thoirt air na nàimhdean ghabh Morair Seòras agus a dhaoine an deigh na mòr-fheachd agus air dhaibh Penrith a ruidhinn leag iad an anail, a’s ghabh iad ùrachadh bidhe.

Air an naoidheamh latha diag de mhios mheadhonach a’ gheamhraidh stad an t-àrm Gàelach gu léir ann an Carlisle agus dh’ fhàg iad ann an gearasdan a’ bhaile sin mar fhriceadan Réiseamaid Mhanchester agus àireamh àraidh dheth na réiseamaidean, Macrach, beagan Fhràngach, agus Eireannach, bha ’n àireamh shluaigh a dh’ fhàg iad gu léir anns a’ ghearsdan ma thrì cheud fear. Air madainn an fhicheadamh latha de ’n mhìos thàinig mòr-fheachd nan Gàel ma choineamh a’ ghearasdain a toirt slàn leis a mhuinntir a dh’ fhag iad ann; thàinig am Prionnsa féin dlù do ’n bhalla thoirt seòladh dhaibh mar ghnàthaicheadh siad iad féin gus an cuireadh e ann an ùin ghearr feachd á Albainn a rachadh nan àite; dh’ éisd iad ris le mòr spéis agus ro-airre, an sin ghabh e chead dhiu. Be sin an sealladh deireannach a chunnaic iad dheth na Prionns’ agus dheth an co-shaighdearan, a bha nise a’ dlùthachadh ris an tìr ghràidh nach d’ òrduich dàn dhaibh-sa fhaicinn gu bràch tuileadh!

*Anns an arabhaig so ghlac Iain Ruadh Stiubhart gille-eich Dhiuc Uilleam (no mar a their na Goill fein groom) air dha thoirt mar chulaidh-abhachd air cholair a dh’ionnsaidh Thearlach, phill am Prionns e air ais a rithist a dh’ ionnsaidh a mhaighsteir.
(Ri leantuinn.)

Am bheil thu dol a dh’ fhaighinn fear-gabhail ùr no dha do ’n MHAC-TALLA air an fhoghar so? Ma tha bidh tu cuideachadh le cainnt do mhàthair a chumail suas.

Faigh FEAR-GABHAIL UR do’n MHAC-TALLA, ’s cuir ugainn dolair gu leth ( $1 .50) agus gheibh sibh le cheile am paipear fad bliadhna.

O Chionn Tri Fichead Bliadhna.

Sgeul ur a tha gu tòiseachadh an ùine ghoirid anns a MHAC-TALLA. Tha i air a sgriobhadh le “Iain,” ughdar “Taigh na Coille,” “Bean a Mhisgeir,” “Domhull Dona Mac na Bantraich,” agus iomadh sgeul eile a thug mor-thoileachadh do leughadairean a phaipeir roimhe so. Tha daoine ’tha làn chothromach air breith a thoirt ag radh gur i so sgeul a’s fhearr a sgriobh “Iain” fhathast. Tha i ’na sgeul a tha da-rireadh taitneach, agus cha bhi aithreachas sam bith orra-san a leughas i.

Merchants ’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine. —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gachlatha, ach Di-donaich, mar a lea nas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

TIM CHLAR SAMHRAIDH.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

A’ TAGHAL AIGVICTORIA PIER—A’ fagail Sidni, 9.00 a. m., 4 p. m. A fagail Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN DOMHNACH.

A Sidni, 10 a. m., 5 p. m. A Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN FEASGAIR.

DI-LUAIN DI-CIADUIN ’S DI-HAOINE—A Sidni, 6.30 p. m., 8.00 p. m., 10.30 p. m. A Sidni Tuath, 7.00 p. m., 9.30 p. m. ,, 11.00 p. m.

DI-MAIRT DIOR-DAOIN ’S DI-SATHARNA—A Sidni, 7.30 p. m., 9.15 p. m. A Sidni Tuath, 8.15 p. m., 10 p. m.

A’ TAGHAL AIG ANINTERNATIONAL PIER.

Aon ticket, 10c; 25, $2 .00; 50, $3 .50; 100, $6 .00.

J . A. YOUNG, Manager.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH.
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh EaglaisSt . Andrew’s, air Sraid Phitt.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

J . M. FULMER,
FEAR-ANNLACAIDH US SPIOSRIDH.
Oisean Sraidean Falmouth us Bhentick,
SIDNI, - - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & GLAINE LEAC.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

---

[128]

[Vol . 9. No. 16. p. 8]

AN CLAMHAN AGUS AN CALA-MAN.

“ ‘Cha ’n ann de ’m chuideachd thu,’ mar thuirt an calaman ris a’ chlamhan.”

Tha gach creutair a’ tighinn beò a reir a ghné. Tha ’m fitheach a’ tighinn beò air na closnaichean marbh, breuna, a thachras ris anns an fhàsach. Is e so am biadh a ’s blasda leis a gheibh e.

Air an làimh eile, tha ’n calaman ’na eun glan, a sheachnas a’ chlosnach bhreun, agus nach ith ach am biadh a’s glaine, ged a gheibheadh e am bàs.

Tha e muladach ri innseadh gu ’m bheil mòran dhaoine ann a tha ’gabhail a’ cheart uiread de thlachd ann an sgainnil, ann am mi-chliù, ann am breugan, ann an tuaileas, ann am mi-rùn, ann an cul-chàineadh, agus ann am farmad ’s a tha ’m fitheach a’ gabhail anns na closnaichean marbha, breuna, làn de dhroch bholtrach, a thachras ris air a chuairt troimh ’n fhàsach.

Cha ’n urrainn am fitheach a bhith ’na chalaman, agus cha mhò is urrainn an calaman a bhith ’na fhitheach. Cha mhò na sin is urrainn luchd an fhuar-chrabhaidh, aig am bheil an inntinn làn de thruaillidheachd, a bith ’nan daoine diadhaidh; agus cha mhò is urrainn do na daone a tha diadhaidh neach sam bith a chùil-chàineadh, no ann an ni sam bith a chuireas masladh no mi-chliù air an coimhearsnaich.

Nach muladach ri thoirt fa near gu ’m bheil daoine a tha gu follaiseach ag aideachadh na diadhachd air Latha ’n Tighearna, a’ nochdadh fad na seachdain do ’n t-sluagh am measg am bheil iad a’ caitheamh am beatha, nach ’eil Spiorad Chriosd annta? Is e so a tha ’toirt air mòran de shluagh na rioghachd a bhith ’fuireach air falbh o thaigh an Tighearna. Air lath’ an Tighearna chi iad daoine a’ falbh do ’n eaglais, agus coltas gle chràbhach air an aghaidhean. Ach air Di-luain an uair a thachras na daoine so riutha mar choimhearsnaich, no mar mhaighstirean, no mar sheirbhisich, tha iad a cheart cho saoghalta, cho truaillidh, agus cho aingidh ’nan cainnt agus ’nan gluasad ’s ged nach seasadh an cas riamh an taobh a staigh de dhorus eaglais!

Tha ’n duine diadhaidh ’na dhuine diadhaidh aig gach àm agus anns gach àite. Is e bhith diadhaidh a nàdar; agus cha ’n urrainn e dealachadh ri ’nadar ge b’ e suidheachadh no àite anns an tachair dha bhith.

Am fear a bhios a’ caitheamh cleòca na diadhachd, faodaidh e a chur uime agus a thilgeadh dheth mar a fhreagras dha. Cuiridh e uime e a h-uile madainn Di-domhnuich an uair a bhios e ’dol do ’n eaglais; ach cha luaithe a thig e dhachaidh na thilgeas e dheth e. Cha ’n aithnich a bhean agus a chlann gu ’n robh e riamh ann an eaglais. Anns a’ mhadainn Di-luain, an uair a theid e mach gu obair a mhaighstir, bidh e coma ach an latha chur seachad. Cha ’n e obair a dheanamh air son an tuarasdil a tha e gus fhaotainn a tha ’na bheachd idir, ach tuarasdal fhaotainn ged a bhiodh an obair gu ’n deanamh gu bràth.

Tha am maighstir an-diadhaidh cruaidh, an-iochdmhor ris na seirbhisich a tha ’g obair dha. Tha e coma cia mar a thachras dhaibh ’na dheigh sin ma gheibh e mòran asda air son beagan tuarasdail. IAIN.

Tairgse Mhaith.

’S fhiach MAC-TALLA dolar ’s a bhliadhna air a phaigheadh aig a toiseach. Tha bliadhna dhe’n phaipear a deanaibh leabhar mor, corr us 400 taobh duilleig, a bhiodh air a mheas le neach tuigseach sam bith saor aig pris aon dolar. Ach tha toil againn moran a chur am bliadhna ri àireamh an luchd-gabhail, agus gu bhi toirt brosnachadh do gach neach gu bhi faighinn gabhaltaichean ùra, tha sinn a toirt an tairgse a leanas:—

Neach sam bith nach eil am fiachan do ’n phaipear agus a gheibh gabhaltach ùr gheibh e fhéin agus a neach sin MAC-TALLA fad bliadhna air son $1 .50 air a chur thugainn aig a toiseach.

Am na h-Iubili.

An samhradh a bha Iubili ban-righ Victoria air a chumail, chualas dithis bhoirionnach air carbad-sràide ann am baile beag Sasunnach a bruidhinn mu sheadh an fhacail “Iubili.” Cha robh fhios aig te dhiubh ciod bu chiall da; ach bha an té eile ’na barail fhéin ’ga thuigsinn math gu leòr, agus thòisich i air a mhineachadh: “Nuair a tha càraid pòsda coig bliadhna fichead, bidh a bhanais airgeid aca, agus ’nuair a bhios iad posda leth-cheud bliadhna bidh a bhanais òir aca, agus bidh an iubili ann ’nuair a bhàsaicheas an duine.”

Tha fiosan a thainig á St. Pierre ag radh gu bheil a seachd deug de shoithichean-iasgaich a bha air na Grand Banks ris an stoirm a bh’ ann air September 12, fhathast air chall, agus nach eil a nise dùil riutha. Bha mu dha cheud duine air bòrd aca. Chaill soithichean eile a fhuair troimh ’n stoirm mu cheud duine, agus mar sin cha ’n urrainn an call uile gu leir a bhi fada goirid air tri cheud duine.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’00—1yr.

ADAN FODAIR
ADAN ANAIRT
ADAN FELT

Gach seors, Adan Dhaoine, Ghillean, agus chloinne

Cha’n eil sinn a’ creic ni ach Adan agus Curraichdean, agus mar sin theid againn air an creic na’s saoire na neach sam bith eile.

So . Charlotte St., SYDNEY, C. B.
H. H. MAGEE.

Is ann againne a gheibhear an caiseart a’s fhearr ’s a’s saoire. Tha sinn a’ cumail na h-uile seorsa, bho’n t-seorsa ’s saoire gus an seorsa ’s fhearr.

Brogan Obrach fhirionnach bho 90c. gu $2 .00 am paidhir. Brogan Grinne bho $1 .35, $1 .50 us $2 .00 suas.
Brogan Obrach Bhan cho saor ri 95c., Cuarain us Brogan Iseal bho 75c. suas.

Tha gach paidhir bhrog a tha sinn a’ creic ur; cha’n eil seann stoc againn idir. Agus tha na prisean cho iseal ’sa ghabhas iad cur air son airgeid.

A . W. REDDEN & Co.
Ross Block, - - South Charlotte St.

Clocaichean.
A mhionaid a thig thu dh’ an stor againne chi thu gur ann againn a tha ’n stoc Chlocaichean a’s motha tha ’sa bhaile. Tha na ballachan gu ire bhig air am falach leotha.

Clocaichean Dusgaidh o $1 .00 suas.
Clocaichean Cidsinn us Seomar-bidh (ochd-latha) o 3.50 suas.
Clocaichean Seomar-Suidhe o 5.50 suas.
Clocaichean Talla agus Oifis (8 agus 30 latha) o 5.50 suas.

Theid sinn an urras air gach cloc a reiceas sinn.
BEZANSON ,
An Togalach Hanington. Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr