---

[129]

[Vol . 9. No. 17. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, OCTOBER 26, 1900. No. 17.

AN DILLEACHDAN.

EADAR. O’N BHEURLA.

(Air a leantuinn).

Ghluais na bliadhnaichean seachad, agus dh’ fhàs Ealasaid Mhorton ann am meud ’s ann am maise, ’na h-aobhar prois d’a ban-dionadair ’s na toileachadh mor d’a comb-aoisean uile. Ach thainig breòiteachd na h-aoise oirre-se bha gabhail cùraim dhi, a toirt air falbh comas a chosnaidh, agus fhuair a ghainne ’s an t-acras dh’ ionnsuidh na fardoich a bha roimhe so gu seasgair pailt. Ach bha Ealasaid mar a bha i riamh, gu h-aighearach, toilichte agus taingeil; agus bu tric a thog i cridh’ a bana-charaid le òran binn a sheinn dhi an ciaradh an fheasgair, ’sa thionndaidh i an osna throm gu fiamh a ghàire. Agus gus an crannchur a chur am feobhas, chaidh i a bhuachailleachd chaorach air na cnuic cùl a bhaile, do bhàillidh duin-uasal d’ am b’ ainm Sommerville, a cheannaich oighreachd Thorndean mu ’n àm a chaochail a màthair. Cha robh air an duine sin ach droch mheas, oir bha e ’na mhaighstir cruaidh, agus ’na fhior dhroch ceann d’a chéile pòsda; agus uair us uair chunnacas anns a chladh e, mu mharbh mheadhon-oidhche, na sheasamh aig uaigh Iseabal Mhorton. Dh’ aobharaich so moran bruidhne mu bhreth Ealasaid bhochd. Cha robh duine cloinne aige, agus bha aobhar a bhi creidsinn gu ’m b’e mac bràthar dha a bha fuireach còmhla ris a bha gu bhi ’na oighre air a chuid maoin us fearainn. Bha Uilleam Sommerville mu bhliadhna na bu shine na ar dilleachdan bàn; agus cha robh uair a gheibheadh e cùl cinn bhràthar athar ris na bheireadh e am bail’ air gu dhol a chleasachd còmhla ri Ealasaid. Agus a nise, ’nuair a bhiodh i air na cnoic a’ buachailleachd nan caorach, ruigeadh e i, agus a suidhe ri ’taobh theagaisgeadh e dhi na leasain a dh’ ionnsuich e-fhéin re an latha anns an sgoil, a lamh gu neo-choireach mu muineal, an cinn cuideachd, ’s a falt buidhe dualach-se a crathadh mu ’n timchioll. Is iomadh uair a chuireadh stad air na leasain thaitneach sin le guth coimheach agus buillean goirte bhràthair- ’athair; ach a dh’ aindeoin sin bhiodh Uilleam gu tric air fhaotainn an comunn a bhana-charaid ’s ag ionnsachadh leasan dhi, gus an robh e ceithir bliadhn’ deug a dh’ aois; bha aige ’n uair sin ri Thorndean fhàgail ’s e dol a ghabhail ’san arm. Fhuair e cead ruith do ’n bhaile a dh’ fhàgail beannachd aig a chompanaich, a bha uile gle mheasail air; ach cha deach e dh’ àite sam bith ach do thigh beag Nic-Dhùghaill. Nuair a chaidh e stigh thoisich Ealasaid air gal, agus shil a dheòir fhéin gu frasach. Chunnaic an t-seana-bhean chòir an gaol a bha air eirigh suas nan cridheachan òga ’sa dh’ fhaodadh tighinn gu crich bhrònach; agus a’ breth air laimh air Uilleam, ghuidh i gu ’n soirbhicheadh Dia leis, agus ghabh i beannachd leis. Bha i ’ga threòrachadh dh’ ionnsuidh an doruis, nuair a thog Ealasaid a sùilean deurach; chunnaic esan iad, thuig e ciod bu chiall daibh agus leum e null far an robh i, agus a tilgeadh a dha laimh mu ’muineal, phòg e i air clàr an aodainn. “Na diochuimhnich mi, Ealasaid,” ars’ esan, agus ghreas e mach.

Ruith seachd bliadhna an deigh so seachad. Bha a’ chaileag àluinn a nis air fàs ’na maighdinn òig ann an samhradh a maise. Bha Ealasaid fad cheithir bliadhna a’ cumail sgoile ’sa bhaile, agus rinn a h-uaisle ’s a deagh nàdur soirbheachadh neo-àbhaisteach a chur an lorg a saothair; agus bha bean a chinn léith a ghabh cùram dhi ’na h-òige a nise air a deagh dhuaisneachadh. Bhatar aig an àm a deanamh deisealachaidh an Talla Thorndean air son fàilte chur air Uilleam a bha tigh’nn dhachaidh mar Chaiptean Sommerville. Cha robh carbad-puist aig an àm so na ioghnadh cho mor anns a bhaile ’sa bha e aig àm tòiseachaidh ar sgeòil; ach bha àireamh de mhuinntir a’ bhaile cruinn mu ’n tigh-òsda gu fàilte chur air an oighr’ òg. Thainig e, agus ’na chuideachd duin’ -uasal a bha eadar da fhichead us leth-cheud bliadhna dh’ aois. Chuir iad eolas air a cheile anns a charbad; bha ’n coigreach air thurus do ’n taobh tuath, agus ghabh e cuireadh o Uilleam gu fuireach an tigh bhràthair ’athar beagan lathaichean a chur a sgiths dheth. Bha ceum goirid dh’ ionnsuidh an taighe a’ dol troimh ’n chladh, mu chairteal a mhile o’n bhaile. Bha e ’na rathad aonaranach, agus b’ àbhaist do Ealasaid a bhi ’ga ghabhail an deigh uairean na sgoile, agus gu tric chuireadh i beagan mhionaidean seachad a meòrachadh aig uaigh a màthar. Bha i ag amharc gu dùrachdach oirre nuair a chual’ i guth faisg air laimh ag radh, “Ealasaid—Ealasaid Mhorton.” B’e fear a ghutha an Caiptean Sommerville, agus bha a charaid còmhla ris. Cha toir sinn an còrr iomraidh air coinneachadh nan leannan. Ach dh’ amhairc an coigreach ’na h-aodann gu trioblaideach, agus sheall e air uaigh a màthar agus ghuil e. “Morton,” ars esan, agus leugh e an sgriobhadh a bh’ air a chloich, agus dh’ amhairc e rithist na h-aodann agus a rithist ghuil e. “A bhean-uasail,” ars esan, “gabh leisgeul duine thruaigh—ciod a b’ ainm do d’ mhàthair? co dha bhuineadh t’ athair? Innis dhomh, guidheam ort.” “Mo chreach, cha ’n urrainn domh,” ars Ealasaid bhochd, agus ceistean us deòir a choigrich a’ cur ioghnaidh agus mulaid oirre, “cha ’n eil fhios agam, agus mar sin cha ’n urrainn domh innse.” “Is e Morton is ainm dhomhsa,” ars’ an coigreach; “bha bean agam uair, agus bha nighean againn, ’s b’e aodann m’ Iseabail-sa dearbh-iomhaigh t’ aodainn-sa.” Mu ’n do sguir e labhairt, thainig seann Sommerville dlùth orra, ’se tigh’nn an còdhail mic a bhràthar. Sheall e fhéin ’s an coigreach air cach a cheile. “Sommerville!” ars an coigreach, ’se clisgeadh. “Is e sin is ainm dhomh,” ars am fear eile, ’s neul dorcha mar thàirneanach a tigh’nn air aghaidh, ’sa bhodhaig a’ dol air chrith. Rug e gu borb air guala mic a bhràthair, agus dhragh e air falbh e. Chaidh an coigreach còmhla ri Ealasaid gu tigh Nic-Dhùghaill. Bu chràiteach leis gach fiosrachadh a rinn e; oir ged a bha iad a toirt tomhas dòchais dha bha iad ’ga fhàgail ann an imcheist chruaidh. “O, dhuine!” arsa Nic-Dhùghaill, “ma ’s sibhse athair mo phàisde beannaichte, cha bheag an t-ioghnadh leam seann Sommerville a dh’ fhàs dubh ’san aodann nuair a chunnaic e sibh; ’nuair a thainig an éis ’sa bhochduinn oirnn ’s a b’ fheudar do m’ phàisde lùrach, gun athair, gun mhathair, a dhol a bhuachailleachd nan caorach dha air taobh nan cnoc—bhiodh ise an sin, am pàisde beag crion (oir bha i cho crion an uair sin ’sa tha i cho bòidheach an dràsda) ’na suidhe air an fheur ’s na caoraich ag ionaltradh timchioll oirre, ’s ise gu dian a leughadh a Bhiobuill, coltach ri aingeal beag, leatha fhéin, ’nuair a thigeadh a’ bhrùid shliagach a nuas air a culaobh ’s a bheireadh e breab dhi, ’sa thòisicheadh e air a damanadh ’s air a càineadh, ag radh nach robh innte ach creutair leisg, suarach, agus a’ gabhail ainmean oirre nach fhaod mis’ aithris, agus bheireadh e spionadh air folt bòidheach buidhe a cinn, ’s iomadh spionadh sin, gus an robh an darna leth dhe air a thoirt aisde gu buileach; neo bheireadh a’ bheist an leabhar naomha uaipe agus thilgeadh e fad a laimhe air falbh e, a mionnachadh ’sa mallachadh fad na h-ùine. Ach bha mac a bhràthair riamh na ghiullan caoimhneil blàth-chridheach, ach mar a dh’ fhaodas sibh a thuigsinn, o nach robh mo phàisde ach an càramh bochd, cha b’e mo ghnothuch-sa misneach sam bith a thoirt daibh.”

Bu dùrachdach a bha ’n coigreach, a thug seachad mar ’ainm Còirneal Morton, ag amharc air a mhaighdinn mhaisich a thug air ais gu chuimhne làithean grianach na h-òige. Bha e ’ga coltachadh anns gach dòigh ri bean a ghràidh, agus a gul os a cionn, ach a dh’ aindeoin gach coltais bha teagamh a bristeadh a stigh air inntinn, agus ghlaoidh e na dhoilghios— “O, Athair Nèamhaidh! thoir dhomh dearbhadh! O thoir dearbhadh dhomh gur h-i so mo nighean.” Am beagan sheudan a bh’ aig Iseabal Mhorton, b’ fheudar dhi an creic an àm na h-éise, agus mar sin cha robh ni air fhàgail a bheireadh dearbhadh sam bith dha. Ach air a cheart mhionaid sin co thainig a stigh le cabhaig ach Caiptean Sommerville. Dh’ innis e dhaibh gu robh bràthair ’athar an deigh an t-àite fhàgail, agus shìn e litir uaithe do ’n Choirneal Morton. Cha robh innte ach beagan fhacal, agus mar a leanas:—

“A MHORTOIN, —Bha sinn ag obrachadh an aghaidh a chéile air son gaol Iseabail—rinneadh thusa sona, agus mise truagh. Ach cha robh mise gu ’n dioghaltas. Is mi a bhrath thu air chor ’s gu ’n do thuit thu an lamhan nan naimhdean. Is mi a sgaoil am fathunn gu robh thu marbh—agus a ghreas an sgeul dh’ ionnsuidh do mhnatha, agus a lean air sàil na sgeula sin do Shasunn. Is mi a chuir tuaileas breugach mu timchioll an céill d’a càirdean agus a dh’ aobharaich iad a chur cùl rithe gu buileach. Lean mi i do ’n àit uaigneach so a chum gu ’m mealainn mo bhuaidh; ach thug am bàs uam i mar a rinn thusa roimhe. Ach ni mi aon ghniomh trocair—innsidh mi dhut

---

[130]

[Vol . 9. No. 17. p. 2]

gur h-i do bhean a tha fo ’n fhòd far ’n do choinnich sinn an dé; agus gur h-i a bhean òg an làthair an do ghuil thu do nighean fhein.”

Thilg e uaithe ’n litir, agus ghlaodh e, “Mo nighean! —mo nighean ghaolach a bha cho fad air chall orm!” Agus le sòlas do-labhairt, rinn an t-athair ’s an nighean greim air làmhan a chéile. An toir sinn iomradh air a chòrr? Dh’ fhàg seann Sommerville tir a dhùthchas, tir nach do mhaslaich e ’m feasda tuilleadh le bhi fuireach innte. Bha Uilleam us Ealasaid gu tric a’ siubhal nan cnoc agus a leannanachd, ’s gach sealladh a chitheadh iad mu ’n cuairt a toirt ath-chuimhne dhaibh air làithean sona na h-òige a chuir iad seachad an comunn a chéile. Beagan mhiosan an deigh so thug a h-athair dha i air làimh ann am pòsadh, agus thug Nic-Dhùghaill, le moran aoibhneis us pròis, do ’n chàraid òig iomadh deagh dhùrachd agus beannachd.

A’ BHASCAID BHEAG FHLURS.

O’n Bheurla.

CAIB. XXII.

TACHARTAS BRONACH EILE.

Anns a’ gheamhradh thug teaghlach an Iarla leotha Màiri do ’n bhaile-mhor. Aon mhaduinn araid thainig seann sagart liath a dh’ ionnsuidh an taighe, agus air da faoighneachd airson Màiri, dh’ innis e dhith gu ’n d’ thainig e air teachdaireachd ’ga h-ionnsaidh. Bha neach tinn, a bha ’m fior choltais bàis, ro-dheonach air am faicinn; cha b’ urrainn di am bàs fhaighinn ’an sith gun Màiri fhaicinn. Chuir an teachdaireachd so ioghnadh mor air Màiri. Chuir i a comhairle ris a Bhan-Iarla, agus o’n a bha ise eolach air an t-sagart ’us fios aice gu ’n robh e ’na dhuine tuigseach, diadhaidh, thuirt i rithe gu ’m b’ fhearr di falbh comhla ris. Air iarrtas an t-sagart dh’ fhalbh seann Antony cuideachd.

Bha aig Màiri ri dhol do ’n chearn’ a b’ fhaid’ air falbh de ’n bhaile. Rainig iad mu dheireadh taigh dubh, grannda, air sraid chaoil air chul. Dhirich iad suas coig staidhrichean, te as deigh te, an dithis mu dheireadh cho caol, dorcha, suarach, ’s gu ’n robh Màiri truagh leis an eagal.

Air a mhullach dh’ fhosgail an sagart seann dorus de bhuird ghrannda, agus cheum Màiri a stigh air lobhta shalach. Bha ’n uinneag bheag, chaol air a leth-dhunadh le paipear; bha fiodh na leapa suarach, agus an leaba fhein ni bu mhiosa, ’se sin na ’m b’ urrainn duine leaba ’graithinn rithe. Air sorchan beag, briste, taobh na leapa, bha soitheach uisge gun chluas, gun phiobag, —an corr de dh’ airneis cha robh ri fhaicinn ’san t-seomair.

Ach ’se ’m boirionnach tinn sealladh bu truaighe uile. Shaoil le Màiri gu ’r corp a bh’ aice; agus ’n uair thoisich i air bruidhinn le guth tuchanach, fann, ’s a shin i a mach a lamh chaithte, chrith Màiri bho ’mullach gu ’sail. Mu dheireadh thall, le moran miomhaigh, thuig i bho na facail fhàs a bha tighinn bhuaipe le oidheirp, gu ’r e Ceit an creutair truagh a bha ma coinneamh, —an nighean sin, a bha roimhe so, ’nuair a bha i aig seirbheis an Ichburg, cho boidheach, coltach, dearg ris na ròsan.

Fhuair an creutair truagh a mach bho ’n t-sagart gu ’n robh Màiri ’s a’ bhaile, comhla ri teaghlach an Iarla, agus chuir i fios oirre gus mathanas iarraidh airson gnothuch an fhàine. Cha d’ thugadh i suas a h-ainm an toiseach air eagal ’s ma ’n cluinneadh i e gu ’n eireadh gamhlas as ùr suas ’na h-inntinn agus nach d’ thigeadh i ’ga coimhead.

Bhrist Màiri, te a chridhe mhaith, a mach air gal, agus chuir i ’an ceill gu dùrachdach gu ’r fhad bho ’n thug ise mathanas seachad, agus nach robh an gamhlas bu lugha ’na h-inntinn, gu ’r ann a bha i ro-dhuilich air a son. Mar dhearbhadh gu ’n d’ thug i mathanas di, bha i dol a bhreth air a chreutair mhi-fhortanach eadar a lamhan ’s a dol ’ga pogadh; ach chaidh an sagart eatorra. “Air t-aithis, an ainm an fhortain,” ars’ esan; “ ’s fhearr dhuit gu ’n dol ni ’s fhaisge.” “Gu de an tinneas a th’ ann?” thuirt Màiri, cho neo-chiontach ’s cho neo-amharusach. Chrom an sagart a cheann ’s cha d’ thubhairt e diog. An sin dh’ iarr an te thinn air an t-sagart gu ’n e a chleith na cuise ni b’ fhaide; oir ma dh’ fhaoidte gu ’m biodh a mi-fhortan-sa ’na rabhadh do nigheanan eile.

Bha Ceit bhochd a leanailt droch chompanaich, eadhon ’nuair a bha i ’n Ichburg. Ged a chaidh a cuir air falbh á Ichburg, thill i dha ’n àit’ ud, agus lean i air na droch chleachdanan a b’ abhaist a bhi aice. Fhuair i moran de dh’ aodaichean briagha air dhoigh eiginn; reic i iad an deireadh a laithean, ’nuair a dh’ fhas i bochd, tinn, air an deicheamh cuid ’s a b’ fhiach iad; agus, a nise, air a treigsinn leis gach caraid a bh’ aice, tha i ’fulang anns gach doigh a’s cruaidhe.

Dh’ innis i fhein a’ h-uile car dheth so, agus i ’gal gu goirt.

“Mo chreach!” ars’ ise, “is peacair trom mi, agus choisinn mi na thainig orm. B’e toiseach mo bhochdainn gu ’n do sguir mi chuimhneachadh air Dia, ’s nach eisdinn ri comhairle mhath. Chuir mi suarach guth mo chogais; cha robh tlachd agam de ni ach deiseachan riomhach, miodal ’us toilinntinn, agus ’se sin, ma dheireadh, a chuir cho fad air adhart mi ’san olc. O, tha mi an dochas nach bi ’chuis ni ’s cruaidhe orm fhathast ’san ath shaoghal,” thuirt ise, ann am briathran bristeach, am measg a deoir. “Ach a chionn gu ’m beil thusa, ’Mhàiri bhochd, air an d’ rinn mi na h-urad de dh’ eucoir a’ toirt mathanais domh, tha mi ’an dòchas gu ’n d’ thoir ar Dia math mathanais cuideachd domhsa.”

Thill Màiri thun an taighe ’s i gle mhuladach. Cha b’ urrainn di sian ithe le geilt ’us truas. Bha ’n sealladh eagallach ud daonnan ma choinneamh a sùilean; bha ’n guth truagh ud daonnan ’na cluasan. Theireadh i rithe fhein: “B’e samhla truagh ud Ceit—Ceit bhoidheach!” Agus lean i air bruidhinn rithe fhein mar so fad an latha. Chuimhnich i, cuideachd, air a chraoibh bhoidhich ubhail fo fhlurs, a chaidh a mhilleadh leis an reothadh. Na thubhairt a h-athair air an latha sin, agus a rithist air a leaba bhàis, thainig e uile air ais gu ’cuimhne, agus gheall i do Dhia as ùr gu ’n caitheadh i a saoghal an doigh ghlain, neo-pheacaich.

Le ’h-eadar-ghuidhe chuir a Bhan-Iarla lighiche ’choimhead air Ceit thruagh; chuir i uice, cuideachd, anartan glan agus iomadh ni riatanach eile. Ach an deigh moran tuilleadh fhulang, chaochail i ’na tri-bliadhna-fichead.

(Ri leantuinn.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

Beder, Prionnsa Phersia.

CAIB. VIII.

Thill righ Saleh do ’n chuan maille ri ’mhathair agus ris na bana-phrionnsachan. An uair a chunnaic e gu ’n do thoisich righ Beder a rithist ri riaghladh an deigh bas ’athar, chuir e roimhe gu ’n tigeadh e ’na onar a thaghal air aig ceann na bliadhna. Bha aoibhneas mor air Beder agus air Gulnara an uair a chunnaic iad e. Air feasgar araidh an deigh dhaibh eirigh o ’n bhord, thug iad greis air comhradh mu thimchioll caochladh nithean.

Thuit do righ Saleh toiseachadh gun fhios dha fhein ri moladh Bheder, agus ri innseadh do Ghulnara cho toilichte ’s a bha e gu ’n robh Beder a’ riaghladh ann an doigh a bha anabarrach glic, curamach; agus nach b’ e mhain gu ’n robh e fo dheadh ainm am measg nan coimhearsnach, ach mar an ceudna, am measg righrean a bha fad’ air falbh. Cha robh tlachd sam bith aig Beder ann a bhith cluinntinn na bha brathair a mhathar a’ deanamh de mholadh air. Ach o nach biodh e modhail dha iarraidh air fuireach samhach, thionndaidh e ’aghaidh taobh eile, agus an uair a leag e a cheann air a’ chluasaig a bh’ air cul na cathrach, leig e air gu ’n robh e ’na chadal.

An deigh do righ Saleh greis a thoirt air moladh cho math ’s a bha Beder a’ riaghladh na rioghachd, thoisich e ri moladh a mhaise, a ghliocais, agus ri radh nach robh duine eile air an talamh air an do bhuilichidh a leithid de bhuadhan cuirp agus inntinn ’s a bhuilicheadh air, agus, cho fad ’s a b’ fhiosrach e, nach robh a leithid idir ri fhaicinn ann an uile rioghachdan a’ chuain.

“A phiuthar,” ars’ esan, agus ’inntinn air a lionadh le aoibhneas mor, “mar a tha fhios agad fhein, tha e ’na dhuine cho fior mhaiseach ’s gu ’m bheil ioghnadh orm nach do smaoinich thu riamh air toirt air posadh. Mur do mheall mo chuimhne mi tha e nis fichead bliadhna; agus aig an aois so, cha bu choir do phrionnsa sam bith a bhith gun phosadh. O nach do smaoinich thusa air so, bidh mi fhin ag amharc air son bean fhreagarrach dha am measg nam bana-phrionnsachan a th’ anns a’ chuan.”

“A bhrathair,” arsa banrigh Gulnara, “tha thu ’cur rud ’nam chuimhne air nach d’ thug mi smaointean gus a so. O nach do nochd e ann an doigh sam bith gu ’n robh toil aige posadh, cha do smaoinich mi riamh air guth a thoirt ris m’ a dheidhinn; agus tha mi ro thoilichte gu ’n do chuir thu an gnothach ann am chuimhne. Tha mi toilichte gu ’m bheil thu ’smaointean gur e te de bhana-phrionnsachan a’ chuain a’s fhearr a fhreagras dha; agus bhu mhiann leam gu ’n ainmicheadh tu te a bhiodh cho maiseach agus cho foghluimte ’s gu ’n tuiteadh mo mhac ann an gaol oirre.”

“Is aithne dhomh te a fhreagras dha gle mhath,” arsa righ Saleh, agus e ’labhairt gu beag rithe. “Ach mu’n innis mi dhut co i, feumaidh fios a bhith againn am bheil esan ’na chadal, agus innseadh mi dhut a rithist c’ar son a tha e feumail dhuinn na nithean so a chumail an cleith.”

Sheall Gulnara air a mac, agus an uair a chunnaic i an coltas a bh’ air, cha robh teagamh sam bith aice nach robh e ’na chadal cho trom ris a’ chloich. Ach ged a shaoil leatha gu ’n robh e ’na chadal, bha e ’na dhusgadh cho glan rithe fhein. An aite tuiteam ’na chadal, is ann a thug na briathran a chual’ e air a bhith na b’ fhearr ’na fhaireachadh na bha e roimhe, a chum gu ’n cluinneadh e a h-uile facal a bhiodh eadar a mhathair is brathair a mhathar.

“Cha ruig thu leas,” arsa Gulnara, “a bhith bruidhinn cho beag, tha e cho trom ’na chadal ’s nach cluinn e aon fhacal dhe na their sinn.”

“Cha ’n ’eil e freagarrach air doigh sam bith gu ’m biodh fios aige air aon fhacal dhe na bheil mi ’dol a radh. Tha fhios agad gu ’n teid an gaol iomadh uair a steach air na cluasan; agus cha bhiodh e freagarrach gu ’n tuiteadh e an drasta ann an gaol air a’ bhana-phrionnsa ’tha mi ’dol a dh’ ainmeachadh. Gun teagamh sam bith

---

[131]

[Vol . 9. No. 17. p. 3]

tha mi ’faicinn iomadh duiligheadas anns an rathad, cha ’n ann a thaobh na mna-uaisle fhein idir, ach a thaobh a h-athar. Foghnaidh dhomh innseadh dhut gur i a’ bhean-uasal a tha mi ciallachadh, Guhara, nighean righ Shamanndail.”

“An e nach do pos a’ bhana-phrionnsa Guhara fhathast, a bhrathair? Tha cuimhne agam gu ’m faca mi i beagan uine mu ’n d’ fhalbh mi as an luchairt agad fhein. Bha i mu bhliadhna gu leith a dh’ aois, agus bha i ’na leanabh ro mhaiseach. Agus ma bha i ’fas maiseach o bhliadhna gu bliadhnna o ’n uair ud, feumaidh gu ’m bheil i nis cho maiseach ri boirionnach a th’ air an t-saoghal. Ged a tha i beagan bhliadhnachan na ’s sinne na Beder, cha mhisd’ i sin dad. Feumaidh sinn feuchainn ri ’faighinn dha. Innis thusa dhomhsa na duilighideasan a th’ anns an rathad, agus feuchaidh sinn ri ’n toirt air falbh.”

“Is e an duilighdeas a’s mo, a phiuthar,” arsa righ Saleh, “gu ’m bheil righ Shamanndail a’ saoilsinn moran dheth fhein, agus gu ’m bheil e ag amharc sios air a h-uile duine eile. Cha ’n ’eil e idir coltach gu ’m bi e toilichte cleamhnas a dheanamh ruinn. Air mo shon fhin dheth, tha mi suidhichte gu ’n teid mi far am bheil e, agus gu ’n iarr mi a nighean air do Bheder. Ma dhiultas e a toirt seachad, feuchaidh sinn doigh eile air a faighinn dha. Air an aobhar sin, tha e pailt cho math an gnothach a chumail an cleith air Beder gus an aontaich righ Shamanndail a nighean a thoirt seachad, air eagal gu ’n tuit Beder ann an trom ghaol oirre, agus ’na dheigh sin nach teid againn air a faighinn dha.”

Thug iad greis air comhradh mu dheidhinn a’ ghnothaich, agus mu ’n do dhealaich iad, shuidhich iad gu ’n rachadh righ Saleh gun dail air ais d’ a rioghachd fhein, agus gu ’n iarradh e Guhara air a h-athair righ Shamanndail gu bhith ’na mnaoi aig mac a pheathar, righ og Phersia.

Bha Gulnara agus righ Saleh lan-chinnteach gu ’n robh Beder ’na chadal fad na h-uine, agus dh’ aontaich iad gu ’n duisgeadh iad e mu ’m falbhadh iad as an t-seomar. Leis cho doirbh ’sa bha e dhaibh a dhusgadh shaoileadh duine sam bith gu ’n robh e gle throm ’na chadal fad na h-uine. Ach chual’ e a h-uile facal a thubhairt iad, agus thug na chual’ e air gu ’n do thuit e ann an trom-ghaol air Guhara. Bhuail e anns an inntinn aige gu ’n robh i ’na boirionnach air leith maiseach, agus leis an toil a bh’ aige greim fhaighinn oirre, cha do dhuin a shuil fad na h-oidhche ach a’ smaointean oirre.

Air an ath latha rinn righ Saleh deiseil gu falbh d’ a rioghachd fhein anns a’ chuan. An uair a chual’ an righ og gu ’n robh brathair a mhathair a’ deanamh deiseil gu falbh, thainig atharrachadh dreach air, oir thuig e anns a’ mhionaid gur ann a chum gu ’m faigheadh e nighean righ Shamanndail gus toirt g’ a ionnsuidh fhein mar mhnaoi a bha leithid de chabhaig air gu falbh. Thug so air gu ’n do mhiannaich e moran na bu mho greim fhaighinn air nighean an righ gu ’n dail sam bith. Bhuail e anns an inntinn aige uair no dha gu ’m bu choir dha iarraidh air brathair a mhathar a’ toirt g’a ionnsuidh gun dail; ach cha robh toil aige gu ’m faigheadh a mhathair am mach gu ’n robh fios sam bith aige air na briathran a bha eadar i fhein is righ Saleh an oidhche roimhe sid. Mu dheireadh ghuidh e air brathair a mhathar fuireach aon lath’ eile comhladh ris gus iad a dhol le cheile do ’n bheinn-sheilg, agus e ’na bheachd gu ’n leigeadh e inntinn ris dha.

Ged a chaidh iad air an ath latha do ’n bheinn sheilg, agus ged a fhuair e cothrom gu leor air ’inntinn a leigeadh ris do bhrathar a mhathar, cha d’ fhosgail e ’bheul ris mu ’n chuis fad an latha.

An uair a bha iad gu trang air toir na seilge, agus iad fhein ’s na h-oifigich a bha ’nan cuideachd air an sgapadh thall ’s a’ bhos air feadh na frithe, thainig Beder bhar muin an eich aig taobh uillt. Cheangail e an t-each ri craobh a bha air bruaich an uillt, agus thoisich e ri osnaich ’s ri caoidh ’s ri sileadh nan deur gu frasach. Bha e uine mhath anns an t-suidheachadh so, a’ dol fo ’smaointean agus gun fhacal a’ tighinn as a cheann.

Anns an am dh’ ionndrainn righ Saleh e, agus bha iminidh air m’ a dheidhinn; ach cha robh fios aig duine dhe na bh’ anns a’ chuideachd c’ aite an robh e, no co ’n taobh a rachadh iad g’ a iarraidh. Air an aobhar sin dh’ fhalbh e fhein feuch am faiceadh e e. Agus mu dheireadh thug e an aire dha ’na shineadh aig bruaich an uillt. Chunnaic e an latha roimhe sid, ach gu h-araidh an lath’ ud fhein, nach robh Beder cho sunndach ’s bu ghnath leis, agus gu ’n robh e mar an ceudna ann an coltas muladach, trom-inntinneach seach mar bu choltach dh’ a leithid a bhith. Agus an uair a chuireadh e ceisd air, is docha nach tugadh e freagradh idir air, ar neo gu ’n tugadh e freagradh gun doigh air. Ach cha do smaoinich e idir c’ar son a bha Beder anns an t-suidheachadh inntinn so.

Cho luath ’s a thug e an aire gu ’n robh Beder ’na shineadh air an talamh, agus e gu tursach, deurach, bronach, ghrad smaoinich e gu ’m faodadh gu ’n cual’ e an comhradh a bha eadar e fhein ’s a phiuthar mu dheidhinn Guhara, agus gu ’n do thuit e ann an trom ghaol oirre. Thainig e bhar muin an eich, agus ghabh e ceum air a shocair fhein mu ’n cuairt nan craobh, agus thainig e cho dluth do Bheder ’s gu ’n cluinneadh e a h-uile facal a theireadh e. Chual’ e Beder a’ labhairt mar so:— “A bhana-phrionnsa ro thlachdar, a nighean righ Shamanndail, is e beagan tha mi creidsinn, a chuala mi mu thimchioll na maise neo-chumanta a bhuilicheadh ort; tha mi ’creidsinn gu ’m bheil do mhaise os cionn maise uile bhana-phrionnsachan na talmhainn mar a tha maise na greine os cionn maise na gealaich agus nan reultan. Rachainn an drasta fhein agus thairginn mo chridhe dhut, na ’m biodh fhios agam c’aite am faighinn thu. Is ann dhutsa bhuineas mo chridhe, agus cha ’n fhaigh bana-phrionns’ eile coir air gu brath.”

Cha d’ eisd righ Saleh ris a’ chorr. Chaidh e anns a’ mhionaid far an robh Beder, agus thuirt e ris. “A mhic mo pheathar, tha mi nis a’ tuigsinn gu ’n cual’ thu ’n comhradh a bh’ eadar mise ’s do mhathair an oidhche roimhe. Cha robh toil sam bith againn gu ’n cluinneadh tu e; agus bha sinn an duil gu ’n robh thu gu trom ’na d’ chadal.”

“A bhrathair mo mhathar ionmhainn, chuala mi a h-uile facal a bha eadraibh, agus thachair dhomh mar a bha sibh ag radh; ach cha robh comas agam air. B’ ann a chum gu ’n leiginn ris m’ inntinn dhuibh a ghuidh mi oirbh fuireach gus an diugh. Ach bha naire orm innseadh dhuibh gu ’n do thuit mi cho trom ann an gaol air a’ bhana-phrionnsa Guhara. Tha mi ’guidhe oirbh, ma ta, air sgath a’ chairdeis a th’ agaibh rium, gu’n gabh sibh truas dhiom, agus nach feith sibh gun Guhara a thoirt do m’ ionnsuidh gus am faigh sibh aonta ’h-athar gus mi ’g a posadh. Mur dean sibh so, is docha gu ’m faic sibh mise marbh mu ’m faic mis’ ise.”

(Ri leantuinn.)

BLIADHNA THEARLAICH.

LE IAIN MAC-CHOINNICH.

CAIB. XVII.

Ma dha uair an deigh mheadhon latha ràinig am Prionns’ agus an t-àrm abhainn Esg a ta roinn na criche eadar Albainn ’s Sasuinn, bha ’n abhainn so leis bu ghnà a bhi glé thana nis’ air fàs na linne dhomhainn le dòrtadh nan sion, agus a thaobh gun ròbh eagal orra gun deanadh dìle na h-òidhche sin na bu ro dhoimhn’ i, smaointich iad gu’m b’ fhearr dhaibh a dhol tharais gun mhaille. Rinn iad an sin innleachd air an àth a chur—Chaidh am marc-shluadh a mach beagan os-ceann na h-àtha chum neart a bhuinne bhristeadh; agus chaidh na coisichean ann an reang deichneir an guailean a’ chéile chum gun seasadh iad n’a b’ fhearr san t-sruth. Chaidh marcaich a chur mar an cianda tacan sios bho ’na bhial-àth’ chùm nì, no neach a rachach leis an t-sruth a thogail suas. Mar so fhuair iad gu léir a null sàbhailt, agus dh’ fhad iad teineachan mòra connaidh air bruaich na h-aibhne gu iad fèin a thiormachadh agus a’ gharadh—an sin thog iad luathgair éibhneis air son gun d’ fhuair iad am buinn a’ rithist air fraoch Alba! a’ cur air chùl gu tur, gach dosgainn agus alabhan a thàinig nan caramh air an turas sgìth sin!

Chaidh crìoch a nis’ a chuir air an turas so, —theagamh, a thaobh seòltachd, cruadal, agus gaisge, nach robh a shamhail bho thùs an t-saoghail ann an tìr sam bith air domhainn, mhair e sia seachduinean ann am fearrann nàimhdean, eadar dà àrmailt a bha na h-uile h-aon diù a cheithir lionmhoiread ris na Gàeil féin! Bha’n aimsir cho olc is gum bu leòir i na h-aonar gu dòlas a thoirt an caramh luchd-turais aig nach robh ach ainmig ionad anns an cuireadh iad an cinn fopa, gidheadh, bho ’n uair a chaidh iad thar na crìche Sasunnaich, gus an tàinig iad a rithist a nall oirr’ cha do chaill iad dheth na chùig mìle fear, le sgiorradh, teine, no claidheamh an nàmhaid, ach ma dhà fhichead fear! eadhon air an ruaig, bha riaghailt agus misneach dha ’n leanmhuinn nach cualas iomradh a bhi aig feachd ach iad féin agus an àite teicheadh le breisleich ghiorragach ro ’n luchd-tòrachd is ann a phill iad gu minig nan aodann, ga’m pilleadh air ’n-ais mar chaoirich ro mhadraidh. Ghiùlain iad bratach Ghlinn’ -Fianain astar cheud gu ’n leth mìle tro fhearann làn nàimhdean, agus thug iad rithist air a h-ais i gun ghaoid gun bheud “tro mhìle gàbhadh agus thorunn nan cath.”

Air faicinn do Dhiùc Uilleam gun do theich na Gàeil á Sasunn gu tur mheas e iomchaidh Lunnainn a ruidhinn a chum coinneamh a thoirt do ’n arm Fhràngach a bha e ’n duil a bha gu thighinn air tìr air taobh deas Shasainn, agus dh’ fhag e’n t-arm-dearg fo chomannda Sheanaileir Wade le cuid dheth an arm anns an Chaisteal-Nogha agus chaidh Hawley do dh’ Albainn leis an earainn eile.

Ri taobh Abhainn Esg roinn am Prionns’ an armailt na dà chuideachd. Chaidh aon chuideachd dhiu rathad Ecclefechan agus Mhoffat, le Morair Seòras Moireach, Diùc Abhall, Morair Ogilbhie, agus Morair Narain air an ceann. Chaidh am Prionnsa féin air ceann na cuideachd eile maille ri Duic Pheairt, Morair Elecho, agus Morair Phitsligo, Lochiall, Tighearna Chlann-Raonuill, Tighearna Ghlinne-Garaidh agus Fear na Ceapaich. Stad iad an òidhche sin aig Annainn. Air an ath mhadainn thriall Morair Elecho le cùig ceud fear gu séilbh a’ ghabhail air Dun-phris. Dh’ iarr am Morair air muinntir Dhun-phris cìs 2000 pund-Sasunnach a phàidheadh, agus mìle daothain bhròg a thoirt dhà gu

(Air a leantuinn air taobh 134).

---

[132]

[Vol . 9. No. 17. p. 4]

MAC-TALLA:
AIR A CHUR A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

Na sgriobh ach air aon taobh de n phaipeir.

Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh s ’is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON

DI-HAOINE, OCTOBER 26, 1900.

LITIR A ONTARIO.

FHIR-DEASACHAIDH: —Tha cuidhleachan na h-aimsir air tionndadh; an àite an teas a bha againn ré na chaidh seachad de ’n fhoghar tha nise anail fhuar na gaoithe tuatha a leigeadh ris duinn nach ’eil an geamhradh fad as. Tha gach flur agus ros boidheach a bha deanamh aghaidh na talmhainn maiseach le ’n àileachd air an gearradh sios leis na reothaidhean cruaidhe aig October. Tha na craobhan a bha deanamh dubhair le ’n duilleach do ainmhidhean na machrach, a nise mar chrannaibh ruisgte, oir thuit an duilleach dhiubh a dh’ ionnsaidh an lair. Ach ged a sheargas craobh ’s ged a gheibh i bàs ni ’n t-earrach nuadh i ris; ach an duine, aon uair ’s gu faigh e bàs, cha phill e air ais, ’s cha dean an t-earrach a thoirt beò. ’S iomadh neach a bha laidir, fallain an uair a sgriobh mi mu dheireadh, a tha an diugh nan sìneadh ’san leabaidh chaoil ’nan tosd; ach ’s ann mar sin a bha an saoghal bho thus—cuid ga fhagail agus tuilleadh a tighinn nan àite.

Bha foghar againn an so cho briagha agus a chunnaic duine riamh. ’S ann gle theth a bha ’n t-side gus a so. Bha frasan sneachda againn air an t-16mh latha dhe ’n mhios so. Tha an t-side fuasach tioram againn, agus tha uisge gu math gann aig a chuid mhor de na tuathanaich fo cheann mios no dha air ais. Bha am barr gle aotrom ach thionndaidh e a mach moran gràin. Tha an gràn gu math saor. Tha coirce a’ reic air son 23c. am buiseal, peasair 56c., agus cruithneachd 70c.; tha fiar suas ri deich dolair an tunna. Cha ’n ’eil am buntàta cho lionmhor agus a bha e air a bhliadhna chaidh seachad, ach tha e gle mhath air a shon sin. Tha biadh gu leor anns an tir air son duine agus ainmhidh ré a gheamhraidh agus fad na bliadhna.

Tha feadhainn a fàgail an àite so agus a dol gu dùthchannan fad as a shireadh am fortain, ach feumaidh sinne a tha mi-chomasach air falbh a bhi toilichte le ar staid aig air dachaidhean an so.

Bha an t-Urr. Maighstir Mathanach ag innseadh dhomh gu ’n robh e ann an oifis a MHAC-TALLA an uair a bha e air falbh air a thurus do ’n dùthaich anns an do rugadh e. Tha Maighstir Mathanach a tighinn air adhart gu math ’sa Ghàilig o’n a thainig e do Phriceville. Tha e searmonachadh ceithir uairean a h-uile Di-domhnaich agus tha sin gu math trom air, ach tha e òg, làidir fhathast.

Bidh anelectionagainn an so air an t-seachdamh la de Nobhember. Tha an Dotair Landerkin a’ ruith air son naodh bliadhna fichead. Chuir e stigh tri bliadhna fichead ’sa phàrlamaid cheana, agus tha sinn an dòchas gu faigh e stigh a ris air an àm so.

Bha an fhéill bhliadhnail air a cumail againn ’sa bhaile so air an darna latha deug de October. Bha moran sluaigh cruinn, oir bha latha blath, briagha aca air son an aobhair. Tha an cleachdadh a bha measg dhaoine fo cheann bhliadhnachan( ’s e sin a bhi gabhail deoch laidir) a dol air ais, agus cha ’n ’eil na h-uiread ’ga gabhal a nis ged tha cuid dona gu leor fhathast. An car a chaidh ’sa mhaide nuair a bha e òg tha e duilich a thoirt as ’nuair tha e air fàs crionta agus tioram. Tha moran a deanamh amadain dhiubh fein leis an deoch a bhiodh ’nan daoine gasda nan seachnadh iad e.

Chaidh am muileann flur againn ’sa bhaile so ri theine o chionn mios na dha, agus tha sinn a nis gun mhuileann idir.

Cha ’n ’eil mi dol a sgriobhadh a chòrr an drasda, agus bidh mi a gealltuinn a bhi ni ’s dleasdanaiche ann a bhi cur naigheachdan gur n-ionnsuidh anns an àm ri teachd na bha mi roimhe so, ma bhios mi gu maith. Tha dochas agam gu ’m bi muinntir a cur naigheachdan gur n-ionnsuidh as gach cearna de ’n t-saoghal. Slan leibh an trath so.

Is mi ur caraid,
IAIN MAC ILLEASBUIG.
Priceville , Oct. 19, 1900.

Tha e toirt deagh mhisneach dhuinn a bhi faicinn ar càirdean cho eudmhor a thaobh luchd-gabhail MHIC-TALLA a chur an lionmhorachd. Tha dòchas againn gu ’m bi iad uile dhe ’n aon inntinn, agus nach ’eil duine aig am bheil ’ainm air ar leabhraichean nach cuir a stigh ainm ùr romh cheann na bliadhna. Cha ’n ’eil an ùine ach goirid, agus cha ’n ’eil latha ri chall. Tòisicheadh iad uile gun dàil. Tha sinn aig an àm so a toirt tairgse d’ ar luchd-gabhail a tha sinn a smaoineachadh bu chòir brosnachadh mor a dheanamh orra gu luchd-gabhail ùr fhaotainn. Chithear an tairgse sin air taobh eile dhe ’n àireamh so.

AM BHEIL GAILIG AGAD?

Ma tha seors’ aodaich sam bith a dhith ort, thig dh’an stor againne. Tha cleireach againn aig am bheil an deagh Ghailig. Tha sinn a’ cumail Aodach dhe gach seorsa, Brogan Obrach, Aodach Iochdair, Leintean Obrach, agus gach ni eile ’chuireas duin’ uime.

Faic dealbh na leine os cionn an doruis.

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair

Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceaunaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

SANAS DO CHINN THEAGHLAICHEAN.

Nuair a bhios tu ceanach ni sam bith air son na dachaidh, ’s coir dhut a hbi cinnteach gu bheil e math. Cha’n eil ni a’s dorranaiche na Airneis Ur fhaotainn a tha air a droch dheanamh, no Brat-urlair a tha crion. Againne gheibhear an deanamh ’s an stuth a’s fhearr.

Airneis Ghrinn.
Iomadh seorsa ur agus eireachdail.

Brait-Urlair Bhriagha.
Na seorsachan a bhios buan ’sa chumas an dath.

Gach Seors’ Innsridh Taighe.
Innsidh sinn gu toileach na chosgas e dhut rum no tigh uidheamachadh.

GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. J. GRANT, MANAGER

CLO-BHUALADH de sheorsa sam bith air a dheanamh gu snasail an oifis a phaipeir so. Sgriobh air son phrisean.

---

[133]

[Vol . 9. No. 17. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Am bheil thu dol a dh’ fhaighinn fear-gabhail ùr no dha do ’n MHAC-TALLA air an fhoghar so? Ma tha bidh tu cuideachadh le cainnt do mhàthair a chumail suas.

Thatar ag radh gu bheil ri ’m faicinn bhar an rathaid mhóir eadarBroad CoveusPort Hood,seachd fichead sabhal a bha air an leagail leis an stoirm a bh’ ann air an aonamh latha deug dhe ’n mhios. Rinn i sgrios mor an cois a chladaich an iar, agus tha call mor air a chur air na tuathanaich.

Fhuaireadh fear Abram Guthro, a mhuinntir Frenchvale, marbh air an rathad-iaruinn faisg air mèinn an Reserve, maduinn Di-haoine air an t-seachdain s’a chaidh. Bha e gle bhodhar, agus thatar dhe ’n bharail gu robh e coiseachd an rathaid ’s gu’n d’ thainig an carbad air gun fhios da. Bha a chorp air a dhroch mhilleadh. Dh’ fhàg e bean agus àireamh de chloinn.

Bha an t-Urr. Alasdair S. Mac-Neill, ministear Orwell, E. P. I., beagan lathaichean aig a sheann dachaidh an Orangedale o chionn ghoirid. Thainig àireamh de chàirdean ’s de luchd-eòlais air chéilidh air aon fheasgar mu ’n d’ fhalbh e, agus thug iad còta béin mar ghibht dha fhéin agus sporan airgeid dh’ a mhnaoi, mar sin a nochdadh am mor spéis ’s an deagh dhùrachd do chompanach an òige.

O chionn da bhliadhn’ air ais, bha ceathrar Eadailteach air am marbhadh ann an iorghuill a dh’ éirich ann am baile Tallaluh, an stàit Louisiana. Cha deachaidh duine thoirt gu ceartas riamh airson a ghniomh sin, oir bha gràisg lionmhor m’a thimchioll, agus bha lamhan luchd a cheartais tuilleadh us lag air son an cur an greim. Tha nise ceann-suidhe nan Stàidean, Uilleam Mac Fhionnlaidh, a cur roimhe iarraidh air àrd-phàrlamaid (no Congress) na dùthcha, an ath uair a shuidheas i, suim airgeid a chur air leth air son teaghlaichean nan daoine sin. Tha riaghladh na h-Eadailte, riamh on chaidh am mort a dheanamh, a tagradh air son ceartais d’ an luchd dùthcha, ach gu ruige so cha deachaidh ni sam bith a dheanamh.

Tha strike nam mèinneadairean ann am Pennsylvania gu ire bhig seachad. Di-luain s’a tighinn, mur teid ni sam bith cearr, roimhe sin, bidh na mèinnean uile ag obair an lan neart. Fhuair na daoine gach ni air son ’n do sheas iad a mach. Cha ’n ’eil teagamh nach e ’n taghadh a bhi cho faisg air laimh is coireach ri cùisean a bhi air an réiteach ann an ùine cho goirid. Is Republicans iadsan leis an leis na mèinnean, agus nan diùltadh iad iarratusan an luchd obrach as is as, chailleadh a’ phàirtidh sin bhòtaichean nam mèinneadairean ’s luchd-obrach eile anns gach cearna dhe na Stàidean, agus b’ fhearr leotha call mor airgeid fhulang na sin a thachairt. Cha ’n ’eil teagamh nach robh sin ’san amharc aig na mèinneadairean an uair a sheas iad a mach.

Chaidh aona mhac Aonghais Mhic Fhionghain, ’sa Mhèinn a Tuath, aois da bhliadhn’ deug, a mharbhadh air dòigh ro-mhuladach Di-màirt s’a chaidh. Bha e draibheadh ann an cairt, agus dh’ fhuasgail am bocsa ’s bha esan air a thilgeadh dhith. Bhuail a cheann air cloich, agus bha e marbh an ceann beagan mhionaidean.

Chaochail an Dotair Michael A. Domhnullach anns an tigh-eiridinn ann a Halifacs, feasgar Di-dònaich s’a chaidh. Bha e air a thiodhlacadh ann an Sidni Di-ciaduin. Bhuineadh e do’n “C. M. B. A.” agus lean buill a’ chomuinn sin an giùlan dh’ ionnsuidh a chladha. Bha e 51 bliadhna dh’ aois. Rugadh e aig Amhuinn Dhennis, agus bha e ’na dhotair anns a’ bhaile o chionn àireamh bhliadhnnaichean. Bu bhràthair e do ’n t-Senator Dhomhnullach ann an Glace Bay. Dh’ fhàg e bantrach agus moran chàirdean.

Ann an stàid Kansas tha e ’n aghaidh an lagha bhi creic tomhas sam bith de dheoch làidir. Bha duin’ air fhaotainn ciontach o chionn ghoirid, air ’n do chuireadh ùmhladh $4 ,900, a bharrachd air naodh miosan fichead priosain. Cha robh airgead aige gus an t-ùmhladh a phàigheadh, agus mur dean aon de ’chàirdean cobhair air, bidh aige ri da latha chur a stigh ’sa phriosan air son gach dolair, agus cumaidh sin e air cùl nan uinneagan iaruinn fad ochd bliadhna fichead. Chuirte feum air lagh agus peanaistean dhe ’n t-seòrsa so anns an dùthaich so, ’s gu h-araidh ann an Sidni.

Ann an siorrachd Inbhirnis, tha triùir a ruith air son na h-àrd phàrlamaid, —an Dotair Mac-Gill-fhinnein, a bha ’sa phàrlamaid re nan ceithir bliadhna chaidh seachad, agus Somhairle Mac-Dhonuill, no “Sam,” mar a theirear ris gu cumanta, liberals, agus an Dotair Camaran, conservative. Ann an siorrachd Victoria, tha an t-Onarach Uilleam Ros, liberal, agus D. A. Mac-Ascuill, conservative, a ruith. Ann an siorrachd Cheap Breatunn, an Dotair Kendall us Alasdair Johnston, liberals, agus Sir Tearlach Tupper agus Eachunn F. Dùghlach, conservatives. Agus ann an siorrachd Richmond an da Eoseph—Eoseph Mathanach, liberal, us Eoseph A. Gillios, conservative.

Thachair gnothuch iongantach ann an Sidni Tuath air an t-seachdain s’a chaidh. Thainig fear Dùghallach, o nach d’ fhuaireadh sgeul o chionn faisg air deich bliadhna, dhachaidh, agus fhuair e a bhean a dh’ fhàg e aig an tigh ’nuair a dh’ fhabh e pòsda aig fear eile. ’S ann a leantuinn na mara a bha e, agus ’nuair nach cual’ ise guth uaithe fad na h-ùine bha e air falbh, bha i cinnteach gu robh e air a bhàthadh. Ach cho luath ’sa thainig e, ’sa dhearbh e gu robh e beò, slàn, dh’ fhalbh i comhla ris, a’ fàgail an fhir eile leis fhéin ’san dachaidh ’s ’n do chuir iad seachad iomadh latha sona an comunn a chéile. Ged a bha daoin’ eile ’cumail an latha thachair so mar latha taingealachd, ’se ’s dòcha nach robh moran de spiorad na taingealachd an cridhe ’n fhir sin, a bha air fhàgail na bhantraich ’sa bhean fhathast beò.

Stor nan Sutharlanach
an stor a’s fhearr an Sidni air son
Caiseart agus Aodaich.

Gheibh thu do chomhdach o bhonn do choise gu mullach do chinn airson $7 .20. Nach anabarrach an cunnradh sin—DEISE IOMLAN, AODACH IOCHDAIR, LEINE GHEAL, COILEIR, NECKTIE, AD, LAMHANNAN. SOCSAICHEAN US BROGAN, air $7 .20. Cha’n fhaigh thu luach airgeid cho mor ann an stor sam bith eile an Ceap Breatunn. Thig agus faic air do shon fhein.

DI-LUAIN, DI-MAIRT, ’s DI-CIADUIN
s’a tighinn reicidh sinn 60 PAIDHIR de brogan fhear, “BUFF BALS, standard screw, ”LEATHAR UILE, air $1 .15. Bha a’ cheart sheorsa creic roimhe so air $1 .40.

H . H. Sutherland & Co.
An Stor Thormaid Dhomhnullaich.

KELLY & DODGE,
DEALBHADAIREAN

Seomar Dhealbh ur os cionn Stor Aonghais Mhic Ghuaire.

Obair Mhath air a deanamh an ealamhachd, ’s air pris reusanta.

FAIC AR N-OBAIR. CORDAIDH I RIUT.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad air aa t-samhradh so, faic na seorsachan a tha aig
F . FALCONER & SON.

Buggies , Phætons, ExpressesagusRoad Carts.
Tha’n Acuinn againn cuideachd.
Prisean ceart. Cuir deuchainn oirnn.

F . FALCONER & SON,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean. - - SIDNI, C. B.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILECEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

---

[134]

[Vol . 9. No. 17. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 131).

feum an àirm. Nuair thòisich muinntir a’ bhaile air gearan gun robh a’ chìs sin tuilleadh as trom, thuirt cuid dheth na Gàeil gur ann bu chòir dhaibh a bhi taingeil a chionn nach fac iad an taighean a dol ’n an lasair mu ’n cluasan.

Air madainn an tri-amh latha fichead de ’n mhìos chaidh am Prionns’ agus a’ chuid eile dheth an àrm suas gu Nithsdale agus chuir e ’n òidhche sin seachad ann an Druim-Lannraig an taigh Dhiùc Queensberry; chaidil am Prionnsa féin anns an leabhaidh stàta; agus laidh iomadaidh dheth na daoine air seidein connlaich air ùrlar cuid de sheòmraichean an taighe.

Air an ath mhadainn dh’ fhàg am Prionnsa Druim-Lanraig agus ghabh e-féin ’s an t-àrm an t-slighe gharbh thar Dala-bheinn gu Dail-Chluaidh le rùn triall do Ghlasacho, chuir e ’n òidhche sin seachad ann an lùchairt Dhiùc Hamilton, chaith e’ chuid mhor dheth an ath latha ri sealg ann am pàirceachan séilg an duin’ -uasail sin.

Air madainn an ath latha ghabh an t-arm tro bhaile beag ris an canair Lesmahàgo sios gu Glasacho agus b’ ann air eiginn a chùm am Prionnsa na Gàeil bho theine chuir ris a’ bhaile a thaobh mar a ghnàthaich iad Tighearna Chinn-Loch-Mùideart air dha bhi gabhail tro na bhaile sin air a thuras do Shasuinn. *

Thriall iad an sin gun stad do Ghlasacho, be muinntir a’ bhaile sin a b’ fhaide sheas a mach an aghaidh Thearlaich a bha ’n Albainn gu léir. Am feadh ’sa bha ’n t-arm Gàelach ann an Sasuinn thog muinntir Ghlasacho dà cheud diag fear gu seirbheis Dheòrsa. Air latha Nollaig dh’ inndrinn a’ chiad chuideachd dheth na Gàeil baile Ghlasacho, agus air an lathairn-a- mhàireach thàinig am Prionnsa féin a steach leis a’ chuid eile dheth an armailt. Bha na Gàeil mu ’n am so an deigh astar chùig ceud agus cheitheir fichead mìle a dh’ uidhe a choiseachd ann an ùin dha-fhichead latha ’sa sia-diag, ged a bha iad iomadh latha dhiù sin n’an stad.

Bha ’n armalit mu ’n àm so air dol gu tur ù uidheam, bha nise dà mhìos bho’n a dh’ fhàg iad “Tir nam beann ’s nam breacan” a’s bha ’n éideadh mar bu dù dha bhi air call a’ mhaise ’s a’ dhath le sion a’s doireann a’s droch ghiullachd eile; bha ’m brògan air diobairt agus an osanan air caitheamh; ach cha robh am Prionns a bheag a dh-ùin ann an Glasacho ’nuair a chuir e seòl air an armailt a chur ann am bròd uidheam; thug e air muinntir a’ bhaile gun do sholar iad 12,000 leine, 6000 cota-gearr, 6000 daothain bhròg, agus an àireamh chianda de dh-osanan. Chuir e sin fios air Proaist a’ bhaile agus air dha thighinn da ionnsaidh dh’ iarr e air ainmeanan na feaghnach a bha togail feachd na aghaidh a thoirt suas dà, oir neo gun crochadh se e cho àrd sa chuireadh maidean e—dh’ fhreagair am Proaist gu dàna “nach ainmaicheadh e duine sam bith ach e-féin: agus nach b’ uabhas leis idir am bàs fhulang air son gnothach co iomchaidh agus cho ceart.” —Co-dhiubh thug Tearlach air a Phroaist gun do phàidh e cis 500 Pund-Sasunnach—Thug e mar an ciand’ air muinntir Phaislig gun d’ ioc iad cìs 500 Pund-Sasannach agus dh’ioc Rinn- fraoich* agus na bailtean eile ma thimchioll Ghlasacho an cìsean féin. Mu ’n àm so dh’ àireamh càirdean Rìgh Deòrs’ ann an Glasacho armailt Thearlach, agus mheas iad i bhi ma thuaream 3600 coisiche agus 500 marcach.

*Air do Thighearn og Chinn-Loch-Muideart a bhi pilleadh do Shasuinn, an deigh ’theachdaireachd bho na Prionnsa gu Sir Alasdair Mac-Dhomhnuill, agus gu Mac-Leoid Dhun-bheagain a chur an ceill. Ghabh e fein agus a ghille mar ath-ghorid a chum na criche Sasunnaich tro Lesmahago. Bha beadagan de sgoileir og da ’m b’ ainm Linnings anns a’ bhaile sin a chunnaic Tighearna-Chinn-Loch-Muideart ann an Duneideann, agus air ball dh’ aithnich e gum b’e a h-aon dheth na h-oifigich Ghaelach; a chunnaic e maille ris a’ Phrionnsa’ ann an Duneideann, chaidh e air ball agus chruinnich e muinntir a’ bhaile, thug cuid dhiu leo seanna mhosgaidean glagach: cuid eile gobhlagan aolaibh! agus ghearr iad aithghearra-talmhuinn air an Domhnullach choir, agus dh’ iath iad ma thimchioll. ’Nuair a chunnaic gille an Dhomhnullach am prabar a nochdadh mi-mhodh da mhaighstear chuir e dha na thri de ruagairean na ghunna chum cuid aca thoirt gu talamh, ach cha do cheadaich a mhaighstear dha sin a dheanamh; thuirt e gum bu roghnaiche leis geilleadh na duine dheth na ghraisg a mharbhadh, agus dh’fhuilig e dha na phrasgan thruagh so a ghiulan gu Caisteal Dhuneideann, anns an deach a chumail na phriosanach, gus an deach a thoirt maille ri priosanaich eile gu Carlisle chum a chur gu dith!

*Renfrew .

(Ri leantuinn.)

Tha luchd nam politics a nise nan làn uidheam ann an Canada. Tha an fheadhainn mhóra a liubhairt òraidean anns na bailtean a’s motha ’s anns na h-àiteachan a’s neartmhoire air feadh na dùthcha, agus tha an fheadhainn bheaga a’ deanamh an dichill anns na bailtean a’s lugha ’s anns na h-àiteachan iomallach leth-oireach. Tha Sir Wilfrid Laurier us Sir Tearlach Tupper a’ cur seachad an ùine gu h-iomlan eadar Cuebec us Ontario. Cluinnear gu tric o gach taobh gu bheil iad cinnteach á buaidh, ach ’se latha ’n taghaidh a dh’ innseas le firinn co dha bu chòir a bhi cinnteach. Cha leig duine onarach sam bith a leas mor iomguin a bhi air a thaobh cia ’n taobh a tha gu bhi stigh. Thoireadh e a bhòt do na daoine a ni, ’na bharail-san, gnothuch ceart ’nuair a gheibh iad ann an ùghdarras, agus tha a dhleasdanas deante, biodh an duine no a phàirtidh d’ an toir e a bhòt a muigh no stigh air latha ’n taghaidh. Iadsan a tha daonnan deònach air bhòtadh le duine no le pàirtidh a chionn gu bheil iad cinnteach gu ’m bi iad a stigh, cha ’n ann air son math an dùthcha a tha iad ag obrachadh, ach air son am math fhéin.

Thachair sgiorradh air an rathad-iaruinn air eileanVancouver , B. C. ,o chionn beagan us mios air ais leis ’n do chaill ceathrar de ’n luchd-turuis am beatha. Fhuaireadh aon de sheirbhisich an rathaid ciontach de bhi dearmadach mu dhleasdanas aig an àm agus thugadh naodh miosan priosan dha.

Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE.

CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.

Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.

CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.

GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty, Varnish Gloine, Paipear-balla

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B.

Bras d’Or Steamboat Co., Ltd.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 25, 1900, fagaidh an
S . S. “MARION”
BADDECKmaduinn Di-luain, a’ dol gu Mulgrave agus Hawkesbury.

MULGRAVE agus HAWKESBURY Di-luain agus Dior-daoin, an deigh do shoithach a’ “Phlant Line” tigh’n a stigh, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni; agus tràth ’sa mhaduinn Di-satharna a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni.

SIDNI aig 6 a. m,, SIDNI TUATH aig 6.30 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol guBaddeck , MulgraveagusHawkesbury .Di-satharna aig 4 p. m., a’ dol gu Baddeck, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardarie, Grand Narrows,agusSt . Peters.

FAGAIDH AN
S . S. “ELAINE”
SIDNI aig 7 a. m., SIDNI TUATH aig 8 a. m., Di-mairt, Dior-daoin agus Di-satharna, a dol gu Baddeck agus Hogamah.

HOGAMAH aig 7 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardaireagus na Narrows Bheaga.

J . J. MOFFATT, Manager.

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

---

[135]

[Vol . 9. No. 17. p. 7]

Tairgse Mhaith.

’S fhiach MAC-TALLA dolar ’s a bhliadhna air a phaigheadh aig a toiseach. Tha bliadhna dhe’n phaipear a deanaibh leabhar mor, corr us 400 taobh duilleig, a bhiodh air a mheas le neach tuigseach sam bith saor aig pris aon dolar. Ach tha toil againn moran a chur am bliadhna ri àireamh an luchd-gabhail, agus gu bhi toirt brosnachadh do gach neach gu bhi faighinn gabhaltaichean ùra, tha sinn a toirt an tairgse a leanas:—

Neach sam bith nach eil am fiachan do ’n phaipear agus a gheibh gabhaltach ùr gheibh e fhéin agus a neach sin MAC-TALLA fad bliadhna air son $1 .50 air a chur thugainn aig a toiseach.

Tha coig ceud deug de ghabhaltaichean ùra a dhith oirnn romh dheireadh na bliadhna. Am faigh sinn iad? Gheibh, ma ni na Gàidheil an dleasdanas, agus tha sinn a’ creidsinn gu ’n dean. Ni a chuireas na Gàidheil rompa, theid a dheanamh, neo bidh fhios carson.

Iadsan a Phaigh.

Murchadh Domhnullach, Ceap Nor.
Anna Chaimbeil, Ceap Nor.
Coinneach Mac Leoid, Ceap Nor.
Domhull MacGilleain, Glace Bay.
Niall H. Domhnullach, Glace Bay.
Iain M. Mac Fhearghais, Port Morien.
Ailean Domhnullach, Amhuinn a Bhradain.
T. C. Mac-an-Toisich, Malagawatch .
H. C. Mac AidhMalagawatch .
Cailean Caimbeal, an Amhuinn Mheadhnach.
Mairi B. Dhomhnullach, S . W. Margaree.
Gilleasbuig Gillios, Gleann nan Sgiathanach.
Callum Siosal, Brook Village.
Iain R. Caimbeal, Jamesville .
An t-Urr. Niall Mac Mhuirich, Loch Ainslie.
Tearlach I. Mac Aonghais. Loch Ainslie.
Iain A. Mac Cuthais, whitney Pier.
Ailean Mac Leoid, whitney Pier.
An t-Urr. A. Mac-a- Phearsain, Bay St. Lawrence
G. D. Mac Eachairn, na Narrows Mhora.
Seoras Mac Neacail, Cobh, a Bhiobhair.
A. G. Mac Gilleain, Sidni.
Seumas Mac Coinnich, Marsh Lake.
Steaphain N. Mac Fhionghain, Shunacadie .
Domhull E. Mac Neill, Benacadie .
Micheal S. Mac Neill, Gleann Bharra.
Aonghhs Mathanach, Gut a Tuath.
S. D. Mac-Dhuibhi, Gleann Uilleam, E. P. I.
An t-Urr. C. Mac Coinnich, Halifacs, N. S.
Ailean Mac Gilleain, Halifacs, N. S.
Aonghas Sutharlan, Elmsfield . N. S.
Alasdair H. Sutharlan, Diamond , N. S.
Bean D. Dhomhnullaich, Glen Road, N. S.
Iomhar Mac Cuinn, Stayner , Ont.
Iain Moireastan, Dunbheagain, Ont.
H. A. Mac Ille-mhaoil, Finch , Ont.
Mrs. Nic Leoid, Southampton , Ont.
D. Mac Cuthaig, Abbottsford . B. C.
Eachunn Dughlach, Exeter , N. H.
Iain G. Mac Eachuinn, Woburn , Mass.
Bean Sheumais Dhomhnullaich, Winchester .
A. Mac Coinnich, San Francisco, Cala.
Mrs . C. B. Fox, Boston, Mass.
Robt. Turnbull, Bourke, N. S. Wales.
A. V. Mac-Gillebhrath, Seana Bhridgeport.
Donhull Mac-Gilleain, Sruileigh.
Gilleasbuig Mac-a- Bhiocair, Catalone .
Bean I. D. Mhic-Gillebhrath, Allt a Bhailidh.
Dunnachadh Domhnullach, Sault Ste. Marie.
Mairi B. Nic-a- Bhiocair, Enon.
Bean Aonghas Dhomhnullaich, Enon.

POSADH.

Anns a Mhansa, aig Loch Ainslie, air September 20, leis an Urr. Niall Mac Mhuirich, Parmena Waters, a Hogomah, ri Seonaid A. Nic-Aidh Scotsville, C. B.

BAS.

An deigh tinneas fada, air a ghiulan le mor fhoighidin, chaochail Seonain Nic-Aidh air la na Sabaid, October 7. Bha an tiodhlacadh ann air an ath Dhi-mairt, agus bha ’n t-seirbheis air a cumail leis an Urr. Niall Mac Mhuirich, ministeir Loch Ainslie. Bha i air a tiodhlacadh ann an cladh Loch Ainslie aig an eaglais.

O Chionn Tri Fichead Bliadhna.

Sgeul ur a tha gu tòiseachadh an ùine ghoirid anns a MHAC-TALLA. Tha i air a sgriobhadh le “Iain,” ughdar “Taigh na Coille,” “Bean a Mhisgeir,” “Domhull Dona Mac na Bantraich,” agus iomadh sgeul eile a thug mor-thoileachadh do leughadairean a phaipeir roimhe so. Tha daoine ’tha làn chothromach air breith a thoirt ag radh gur i so sgeul a’s fhearr a sgriobh “Iain” fhathast. Tha i ’na sgeul a tha da-rireadh taitneach, agus cha bhi aithreachas sam bith orra-san a leughas i.

Merchants ’ Bank of Halifax
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gachlatha, ach Di-donaich, mar a lea nas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

TIM CHLAR SAMHRAIDH.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

A’ TAGHAL AIGVICTORIA PIER—A’ fagail Sidni, 9.00 a. m., 4 p. m. A fagail Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN DOMHNACH.

A Sidni, 10 a. m., 5 p. m. A Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN FEASGAIR.

DI-LUAIN DI-CIADUIN ’S DI-HAOINE—A Sidni, 6.30 p. m., 8.00 p. m., 10.30 p. m. A Sidni Tuath, 7.00 p. m., 9.30 p. m. ,, 11.00 p. m.

DI-MAIRT DIOR-DAOIN ’S DI-SATHARNA—A Sidni, 7.30 p. m., 9.15 p. m. A Sidni Tuath, 8.15 p. m., 10 p. m.

A’ TAGHAL AIG ANINTERNATIONAL PIER.

Aon ticket, 10c; 25, $2 .00; 50, $3 .50; 100, $6 .00.

J . A. YOUNG, Manager.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH.
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh EaglaisSt . Andrew’s, air Sraid Phitt.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

J . M. FULMER,
FEAR-ANNLACAIDH US SPIOSRIDH.
Oisean Sraidean Falmouth us Bhentick,
SIDNI, - - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & GLAINE LEAC.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

---

[136]

[Vol . 9. No. 17. p. 8]

Oran Stuamachd.

Leugh mi an ni ’sgriobh “F. O. S.” anns a MHAC-TALLA mu “ol na bliadhn’ an uiridh” anns na tri rioghachdan—Alba, ’s Eirinn is Sasunn. Tha mi cur m’ aonta ris na h-uile facal a labhair e. Is fior, da rireadh, gu bheil misg is mi-bheus a’ falbh an cuideachd a cheile mar is trice; gu bheil buaidh a chum uilc aig an deoch laidir thairis air gach aon a tha ’nan traillean dhi. Tha na rainn a leanas air an cur ri cheile fo bhuaidh na smuain a dhuisg na briathran ud an inntinn
AN SGRIOBHADAIR.

FONN:—
Sud agaibh an deoch a dh’ olainn,
Fior uisge fallain nan lointean.

Deoch de dh’ uisge glan an fhuarain,
Tha gun truailleadh no fotus.
Sud agaibh an deoch, &c .

An t-uisge ni bho ’n charraig srùladh,
’S tric a dh’ uraich e mo threoir dhomh.

’S mor gur fearr na ’feadan truailte
Thig na chuaich bho bhraich an eorna.

Cha b’e uisge beath’ ach bàis e;
’S truagh an àireamh a tha ’n toir air.

’S mor mo thruas ri cor a mhisgeir,
’S iomadh trioblaid ’bheir an t-ol air.

Sgriosaidh e do chorp ’us d’ anam;
’S fearr duit dealachadh ri d’ bheo ris.

Slaodaidh e do chuid ’s do chliu bhuait,
Bheir e na crùin as do phocaid.

Fagaidh e gun dreach gun tuar thu,
Ni e truaghan bochd gun treoir dhiot.

’S falamh, lom a dh’ fhasas d’ fhardaich;—
Seasgair, blath bidh tigh an osdair.

Bidh do thigh gun bhiadh gun annlann,
Bidh do chlann air bheagan comhdaich;

Bidh do bhean gu tric an uaigneas,
’Caoidh gur truagh i rinn do phosadh;

Bidh tu fhein a d’ chulaidh bhurta—
Lachdunn, luireachail do chota.

Muinntir eile greimeil, gniomhach,
Modhail, rianail mar bu choir dhaibh.

Thusa ’na d’ amadan faoin
A cosg le daoraich do chuid storais.

Bheiream comhairl’ ort le durachd
Thu chur cul ri obair ghorach.

Sliochd Lachainn Fhinn.

Bha Lachainn Fionn a fuireach ann an Heinis, an Tireadh. Bu mhac e do Dhomhnall Dubh a Chaisteil; agus b’ e Domhnall Dubh mac Eachainn na Blàthaich, mac Eoghainn Airdghobhar, mac Dhomhnaill Airdghobhar, mac Lachainn Bhronnaich, triath Dhubhairt, mac Eachainn Ruaidh nan Cath a thuit ann am blàr Harla ’sa bhliadhna 1411. Bha Lachainn Fionn na dhuine doirbh gu leoir. Ma chreidear gach naidheachd a dh’ innsear uime cha chuireadh e moran dragh air a dhol a null do dh-Eirinn a ghearradh a chinn de namhaid. B’ e Tearlach Mac-Gilleain an Tireadh mac Lachainn, mhic Dhomhnaill Oig, mhic Iain, mhic Eoghain, mhic Lachainn Fhinn. Bha triuir chloinne aige, Lachainn, Iain, agus Mairi. B’ e Gilleasbuig Laidir mac Lachainn, mhic Thearlaich. B’ e am Bard Mac-Gilleain ogha Iain mhic Thearlaich. Agus b’ e Dùghall Mac-Eacharn ogha Mairi nighean Thearlaich. Bha Gilleasbuig Laidir na bhard math agus bha Dùghall Mac-Eacharn faisg air cho math ris fein. Tha e soilleir gu ’n robh a bhardachd a ruith ann an sliochd Thearlaich Mhic Gilleain—Tearlach mac Lachainn mhic Dhomhnaill Oig.

Phòs Ailein Mac-Gilleain—Ailein mac Iain mhic Thearlaich—ogha do Niall Mac-Laomuinn, bard Tiristeach, agus bha ceithir mic aige, Domhnall, Iain, Tearlach, agus Niall. Dheanadh Domhnall—ris an abairteadh Domhnall Cùbair—duanagan aotrom. B’ e Iain am Bard Mac-Gilleain, agus a reir coltais thainig a bhàrdachd ann bho na Leathanaich ’s bho Chlann-Laomuinn. Phòs Niall, an ceathramh mac aig Ailein, Mor Dhomhnallach, agus bha naoinear chloinne aige—Mairearad, Anna, Niall Og, Tearlach, Iseabal, Catriona, Fionnaghal, Mairi agus Seumas. Bha Anna pòsda ri Lachainn Mac-Gilleain ’sa Chaolas, agus bha Mairi pòsda ri Lachainn Mac-Gilleain an Urbhaig. Bha mac aig Anna do ’m b’ ainm Niall, agus bha mac aig Mairi do ’m b’ ainm Iain. Tha Niall ann an Glaschu, agus e a seinn gu sgairteil. Is e a rinn “Oran a Cheilidh.” Bha Iain na dheagh bhàrd, ach cha bheo an diugh e.

Nuair a leugh Iain Chailein Oran a Cheilidh chuir e a chriomag a leanas ris:—

Fhir a rinn oran a cheilidh
Dh’ inns thu gle mhath dhuinn na b’ aill leat;
Nionagan bhith tigh’nn do ’n choinneamh
As gach eilein agus bàgha.

Ach cha ’n fhaic mi anns a chòmhlan
Te a Ile ’n fheoir ghuirm alainn;
Chuir na Duibhnich as an tir sin
Siol nan righrean dha ’n robh Ghaidhlig.

Dh’ ionndraich mi Morag a Muideart,
Chuireadh sunnd fo orain Thearlaich,
’S Alasdair a cur na cluais
Mar luaidheadh i clòth ruadh a mhàdair.

Cha robh té ann a Lochabar,
Dh’ aithris Iain Luim no Nic-Ra’ill,
Domhnall Dona no Fear na Ceapaich,
Ged bu deiseil dhaibh an dànachd.

Tha e soilleir gu bheil bàigh aig Iain Chailein ri Clann-Domhnaill, agus gu bheil sgil mhath aig air òrain a chur ri cheile.

G.

Ann anJersey City,toiseach an t-samhraidh, rinn duin’ òg, aois naodh bliadhn’ deug, a chompanach fhéin a mhort air son a chuid airgeid fhaotainn. Bha an gniomh uamhasach sin air a dhearbhadh air, agus thugadh am mach a bhinn bu chruaidhe dh’ fhuilingeadh lagh na stàite, ’se sin deich bliadhna fichead dhe ’n tigh-obrach. Cha do chuir a bhinn taiseachadh sam bith air an òganach aingidh so; bha e miananaich ’sa gàireachdaich fhad ’sa bha ’m breitheamh a labhairt ris.

CURRAICHDEAN GEAMHRAIDH

Tha sinn a’ creic Curraichdean Geamhraidh anns gach fasan, ur agus abhaisteach, air an deanamh de gach seorsa aodaich agus Corduroy.

Do Ghillean do Dhaoine ’s do Chloinn.

Tha stoc math de dheagh Lamhannan Geamhraidh direach air tigh’nn a stigh.

H . H. MAGEE.

Is ann againne a gheibhear an caiseart a’s fhearr ’s a’s saoire. Tha sinn a’ cumail na h-uile seorsa, bho’n t-seorsa ’s saoire gus an seorsa ’s fhearr.

Brogan Obrach fhirionnach bho 90c. gu $2 .00 am paidhir. Brogan Grinne bho $1 .35, $1 .50 us $2 .00 suas.
Brogan Obrach Bhan cho saor ri 95c., Cuarain us Brogan Iseal bho 75c. suas.

Tha gach paidhir bhrog a tha sinn a’ creic ur; cha’n eil seann stoc againn idir. Agus tha na prisean cho iseal ’sa ghabhas iad cur air son airgeid.

A . W. REDDEN & Co.
Ross Block, - - South Charlotte St.

Clocaichean.
A mhionaid a thig thu dh’ an stor againne chi thu gur ann againn a tha ’n stoc Chlocaichean a’s motha tha ’sa bhaile. Tha na ballachan gu ire bhig air am falach leotha.

Clocaichean Dusgaidh o $1 .00 suas.
Clocaichean Cidsinn us Seomar-bidh (ochd-latha) o 3.50 suas.
Clocaichean Seomar-Suidhe o 5.50 suas.
Clocaichean Talla agus Oifis (8 agus 30 latha) o 5.50 suas.

Theid sinn an urras air gach cloc a reiceas sinn.
BEZANSON ,
An Togalach Hanington. Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr