[Vol . 9. No. 20. p. 1]
MAC- TALLA
VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, NOBHEMBER 16, 1900. No. 20.
O Chionn Tri Fichead Bliadhna.
LE IAIN.
CAIB. II.
NA MNATHAN AIG A’ CHUIRM.
“NACH ann a bha còir an té a thug dhut a’ phlacaid, a bhean Dhomhuill? Feumaidh sinn boinnein beag dheth òl air a slàinte. Gu dearbh, an uair a dh’ fhalbh mi o ’n taigh, cha robh dùil sam bith agam gu ’m blaisinn deur bu treise na tì gus an tillinn. Ach is iomadh rud math a tha sinn uile ’faighinn ris nach ’eil dùil againn.”
“Bha bean a’ mhaoir còir gun teagamh; ach is i bean Dhomhuill Bhàin a’s còire. Is iomadh te a chuireadh a’ phlacaid seachad ann an àite gleidhteach gus am faigheadh i cothrom air na th’ innte ’òl gun fhios do dhuine beò. Is ann do bhean Dhomhuill Bhàin, a Mhòr, is còir dhutsa agus dhomhsa taing a thabhairt.”
“Na bithibh a’ toirt taing sam bith dhomhsa. Is math bu chòir dhomh ni sam bith a thachradh a bhith agam a thoirt do gach té dhibh. Cha ’n fhaiceadh té seach té dhibh éis sam bith ormsa, nam biodh comas agaibh air cuideachadh a dheanamh leam.”
“A Cheiteag, a luaidh, fhad ’s a bhios sinne a’ gabhail a’ chupa tì, theid thusa ’mach, agus bidh tu ri furachail air eagal gu ’n tig duine sam bith rathad an taighe. Ma chì thu duine ’tighinn, buailidh tu aig an uinneig. Gheibh thu do roinn de gach ni a th’ air a’ bhòrd an uair a ghabhas sinne ar biadh. Na innis do neach sam bith a chì thu ’dol seachad, gu ’m bheil sinne ’staigh.”
Au uair a shuidh na mnathan mu ’n bhòrd, thugadh làmh air a’ phlacaid, agus dh’ òl iad air slàinte bean a’ mhaoir ’s air an slàinte fhéin mu ’n do bhlais iad air an tì. Cha b’ i a’ chuirm gun a comhradh a bh’ aca; oir ged nach tachradh deur de stuth bu treise na ’n tì a bhith fo ’s laimh aca, dheanadh iad comhradh gu leor. Cha robh triùir eile ’san dùthaich bu deas-bhriathraiche na iad. Ach an uair a fhliuch iad an ribheid le mac na braiche, cha robh foghnadh no fosadh air an cainnt.”
“Tha mise an dòchas, a Chatriona, nach tig Lachlainn dhachaidh a dh’ aithghearr. Ma thig, cha bhi e toilichte sinne ’nar dithis fhaicinn an so comhladh riutsa,” arsa Mòr.
“Cha ’n e so dath a bhios air an latha, an uair a thig e. Chaidh e fhein is Domhull ’s an t-searbhanta gu cùl Beinn na Corrairidh a bhuain fhraoich. Bidh an dubh oidhche ann mu ’n tig iad. Tha Beinn na Corrairidh astar mòr as a so, agus tha ’n latha air fàs gle ghoirid.”
“Ubh, ubh, ciod a chuir air falbh air astar cho fad sin iad a bhuain fhraoich? Cha chreid mi nach ’eil fraoch gu leòr anns a’ Ghleann Mhòr.”
“Tha fraoch gu leòr anns a’ Ghleann Mhòr gun teagamh; ach tha am maor an aghaidh do dhuine sam bith a dhol ’g a bhuain am bliadhna. Tha e ag radh gu ’n d’ òrdaich am Baillidh ’s an t-Uachdaran gun gheug a thoirt as. Cha ’n ’eil fhios againne co dhiubh a tha so fìor, no nach ’eil. Feumaidh daoine bochda mar a tha sinne a bhi umhail do ’n mhaor, ar neo is dòcha gu ’n cuirear as ar cuid fearainn sinn. Innsidh mise dhuibh, o’n is sibh a th’ ann, rud a chuireas ioghnadh oirbh. Bha marsanta-paca air falbh air feadh na dùthcha mu ’n àm so an uiridh, agus thainig e, an duine bochd, thun an taighe so anamoch ’san oidhche. Dh’ iarr Lachlainn air fuireach fad na h-oidhche. Is e duine anabarrach comhraiteach a th’ ann. Comhladh ris gach naigheachd eile a dh’ innis e dhuinn, dh’ innis e gu ’n do chuireadh am maor bhar na h-oighreachd air an robh e roimhe, a chionn cho eucorach ’s a bha e. Tha e coltach gur e bu choireach mòran dhe ’n tuath a bh’ air an oighreachd a chur air fògradh gu ruige America, agus do dh’ iomadh àite eile. Thuirt am marsanta ruinne, gur e gliocas gach neach a bhith réidh ris, ma ’s urrainn iad idir. Ach na tugaibhse guth no iomradh air so ri duine beò. Nam faigheadh am maor am mach gu ’n robh sinn a’ bruidhinn air, dh’ fheuchadh e gun teagamh sam bith ri ar cur as ar cuid fearainn.”
“Ach, a Chatriona, cia mar a fhuair e bhith ’na mhaor anns an àite so, ma chaidh a chur air falbh mar dhroch sheirbhiseach as an àite ’s an robh e roimhe?” arsa bean Dhomhuill Bhàin.
“Innsidh mise sin dhut. Tha bean a’ mhaoir agus bean a’ Bhaillidh anns na h-oghachan dh’ a cheile; agus an uair a chaill esan a’ mhaoirneachd far an robh e an toiseach, shuidhich am Baillidh ’na mhaor e thairis air a’ chuid so dhe ’n dùthaich. Tha mi ’creidsinn nach cual’ an t-Uachdaran còir dad cearr riamh mu dheidhinn a’ mhaoir. Nam biodh fhios aig an Uachdaran air an obair a bh’ aige mu ’n d’ thainig e do ’n dùthaich so, faodaidh tusa ’bhith cinnteach nach cumadh e latha ’na sheirbhis e. Ach is math a bha fhios aig a’ Bhaillidh air an dol am mach a bh’ aige far an robh e roimhe. Na tugaibhse guth air so air na chunnaic sibh riamh. Nam faigheadh Lachlainn am mach gu ’n d’ innis mise aon fhacal dhe so dhuibh, cha tugadh e mathanas dhomh gu bràth.”
“Am bheil thu ’g aithneachadh orm, a Chatriona, gu ’n do ghabh mi an deur beag ud? Tha mi ’faireachdain mo chinn anabarrach aotrom. Tha mi ’n dòchas ann an Nì Math nach tig duine thun an taighe gus an stòldaich mo cheann. Ma thig, aithnichear orm gun teagamh sam bith gu ’n do ghabh mi stuth a’s treise na cupan tì.”
“Sguir dhe do bhruidhinn gun dòigh, a Mhòr. Cha ’n ’eil thu ach a’ toirt ort fhein a chreidsinn gu ’m bheil suaineach ’na d’ cheann. Grad òl an cupa math làidir sin, agus cha ’n eagal dhut. Siuthad thusa, a bhean Dhomhuill. Cha ’n ’eil sgoinn sam bith annad gu biadh a ghabhail. Cha bheathaicheadh e an t-eisean circe na ghabh thu o ’n shuidh thu aig a’ bhòrd. Greas ort mu ’n tig streatharlach sam bith thun an taighe. Cha chreid mi nach ann a thug an deur beag ud do chàileachd uat gu buileach.”
Anns an fhacal, ghlaodh Ceiteag àird a claiginn, gu ’n robh a h-athair a’ tighinn leis na saic fhraoich, agus gu ’n robh e ’cromadh an nuas le Cnoc na Creige-Glaise.
“Droch crìoch air an olc,” arsa Catriona, “bidh iad a steach air ar muin mu ’m faigh sinn na soithichean a thogail bhar a’ bhùird. Grad òlaibh an tì sin, teith ’s mar a tha i, feuch an cum i an t-uisge beatha fodha. Sgrìob a steach na h-eibhleagan sin, a bhean Dhomhuill, agus cuir fòd no dhà air an teine, ar neo chithear làrach màs na poit tì air a’ chagailte. Cha ’n ’eil mi ’tuigsinn idir cia mar a fhuair iad dhachaidh cho tràth so. Cha ’n urrainn gu ’n deachaidh iad air astar fada bhuain an fhraoich. A Mhòr, a thasgaidh, cho luath ’s a rinn thu riamh tog air falbh na soithichean bhar a’ bhùird comhladh riumsa. A nis na dean a’ bheag de ghlagadaich leotha. Thoir do cheart aire nach brist thu dad. Tha ’n cridhe air chrith agam leis an eagal gu ’n tig Lachlainn no an t-searbhanta thun an doruis mu ’m faigh sinn na soithichean a chur as an t-sealladh.”
Am feadh ’s a bha Catriona ’s Mòr a’ togail nan soithichean bhar a’ bhùird, agus ’g an cur as an t-sealladh gun nigheadh gun ghlanadh, bha bean Dhomhuill Bhàin ’na suidhe ’s gun aon diog a’ tighinn as a ceann. Bha i air a clisgeadh roimh Lachlainn. Is minic a thug e groilleadh math càinidh dhi ann an clàr an aodainn. Bha fhios aige gu ’n robh i car bruidhneach, agus gur minic a thog i aimhreit eadar na coimhearsnaich, le bhith ’g innseadh naigheachdan gun bhun gun bharr dhaibh. Thuirt i as a guth tàimh, “Is fhurasda na soithichean a chur as an t-sealladh; ach cia mar a chuireas sinn fàileadh an uisge-beatha air falbh? Fairichidh an fheadhain a bha ’buain an fhraoich e cho luath ’s a thig iad thun an doruis.”
“Nach fhìor dhut, a bhean Dhomhuill. B’ fhearr leam nach tàinig deur dheth riamh a steach air ar dorus. Bidh sinn air ar maslachadh air a shàillibh,” arsa Catriona.
“Na cuireadh sin dragh sam bith oirbh,” arsa Mòr ’s i ’freagairt. “Leigibhse eadar mise is sin. Thoir thusa dhomhsa, a Chatriona, luideag bheag de sheann aodach, ar neo làn mo ghlaice dhe ’n chlòimh a th’ anns a’ chiorachan, a chuireas mi anns an teine, agus theid mi an urras nach fhairich duine sam bith a thig thun an taighe fàileadh an uisge-bheatha.”
“Mo sheachd beannachd air do cheann, a Mhòr; is tu fhein a th’ ann fhathast. Is tu a bha gleusda riamh is roimhe. Thug mi an urram dhut thar na chunnaic mi riamh gus an car a thoirt as na fir. Tha feum againn ort an diugh co dhiubh,” arsa Catriona.
“Nach e sin a thigeadh orra, a Chatriona? Nach cruaidh an gnothach mur urrainn dithis no triuir de bhana-choimhearsnaich mar a tha sinn fhein, cupan tì a ghabhail uair is uair comhladh gun na fir a bhith ’nar cuideachd?” arsa Mòr.
“Tha thu ceart gu leòr, a Mhòr; cha ’n ’eil gnothach aig na fir a bhith gun dìobradh gun
[Vol . 9. No. 20. p. 2]
tionnaradh ann an cuideachd nam ban. Dunaigh air na fir a th’ ann.”
Fhad ’s a bha ’n comhradh so eatorra, bha Catriona a’ cumail a sùil gu math dlùth air an uinneig feuch am faiceadh i Lachlainn a’ nochdadh am fianuis an taighe. Mu dheireadh thuirt i, “Tha Lachlainn a’ toirt nan sac bhar nan each aig a’ chruaich mhònadh. Ged a thigeadh e steach ’s a’ mhionaid, cha ’n fhaic ’s cha ’n fhairich e ni a bheireadh air amhrus a ghabhail gu ’n robh cuirm againn. Bhiodh a h-uile cuis ceart nan d’ fhuair sinn crioch a chur air a’ bhiadh air ar socair fhein, mar a bha duil againn.”
“So, so, a Mhòr, biomaid a’ falbh mu ’n tig Lachlainn a steach.”
“Gabhaibh am mach air an dorus an iar, agus cumaibh cho dlùth ’s is urrainn sibh ri gàradh na h-iodhlann gus an ruig sibh an sruthan, agus cha ’n fhaic e idir sibh. Cuimhnichibh nach toir sibh guth no iomradh ri duine beò air aon fhacal dhe na dh’ innis mise dhuibh mu dheibhinn a’ mhaoir. Is docha gu ’m bi am barrachd seanachais eadrainn mu ’n mhaor an ath uair a thig sibh.”
An uair a dh’ fhalbh bean Sheumais agus bean Dhomhuill Bhàin, ghrad thòisich bean Lachlainn ri deasachadh na dinnearach. O ’n a bha fhios aice gu ’m bu ghlé thoigh le Lachlainn cupa math tì, agus rud math leis, ghrad chuir i uisge anns a’ phoit bhig gus an tì a dheanamh. Anns an àm bha Ceiteag anns a’ chùl-taigh ag itheadh a cuid dhe ’n chuirm a bh’ aig na mnathan. O ’n a b’ i an aon nighean, bha i ’faotainn tuilleadh ’s a’ chòir dhe toil fhein. Ghealladh dhi gu ’m faigheadh i a cuid dhe ’n chuirm, agus dh’ fheumadh i ’fhaighinn, ar neo chluinnteadh m’ a dheidhinn. Bha cluas fhosgailte aice an comhnuidh ris gach facal a chluinneadh i, agus bha i gu math deas gus gach ni a chitheadh agus a chluinneadh i ’innseadh.
Thug so air a màthair iomadh uair a bhith ’gealltainn duais dhith air son a’ beul a chumail sàmhach Ach b’ fhearr dhi gu mòr a bhith ’g a smachdachadh an uair a rachadh i cearr. Cha robh, cha ’n ’eil, agus cha bhì rath air nigheanan òga a bhios ag innsearachd, agus a’ bruidhinn air a h-uile rud a chì ’sa chluinneas iad ’nan taighean fhein, agus ann an taighean dhaoin’ eile.
(Ri leantuinn.)
Sgeulachdan Arabianach.
BEDER, PRIONNSA PHERSIA.
CAIB. X.
Bha righ Saleh gle chorruch ’na inntinn, agus air a thamailteachadh gu mor an uair a chual’ e an fhreagairt a thug righ Shamanndail air; agus bha ’dhiol aige ri dheanamh casg a chur air a chorruich. Ach air a shon sin, fhreagair e gu ciuin, siobhalta, agus thuirt e: “Gu ’n tugadh Dia duais do bhur morachd a reir mar a tha sibh a’ toiltinn! Tha mi le urram ag innseadh dhuibh nach ann a dh’ iarraidh bhur nighinn gus mi fhin ’g a posadh a thainig mi idir. Agus ged a thiginn g’ a h-iarraidh anns an doigh so, an aite dhuibh fein ’s do bhur nighinn oilbheum a ghabhal air a shon, is ann bu choir dhuibh a mheas mar urram. Tha fhios aig bhur morachd gle mhath gur mise aon de righrean a’ chuain a cheart cho math ribh fein; gu ’m bheil an teaghlach o’n d’ thainig mi cho sean ri teaghlach rioghail sam bith eile; agus gu ’m bheil an rioghachd a tha fo m’ riaghladh a’ cheart cho cumhachdach ’s cho soirbheachail ’s a bha i riamh. Mur b’ e gu ’n do chuir bhur morachd stad orm, thuigeadh sibh ’s a’ mhionaid nach b’ ann dhomh fhein a tha mi ’g iarraidh bhur nighinn, ach do mhac mo pheathar, righ og Phersia. Tha lan fhios agaibh gur duine cumhachdach a th’ ann, agus gu ’m bheil a bhuadhan cuirp is inntinn anabarrach maiseach. Tha gach neach ag aideachadh gu ’m bheil a’ bhan-phrionnsa Guhara ’na boirionnach cho maiseach ’s a th’ air an t-saoghal; agus tha e cheart cho fior gu ’m bheil mac mo pheathar ’na dhuine cho eireachdail agus cho foghluimte anns gach doigh ri aon phrionnsa a tha air an talamh gu leir. Agus o ’n a tha ’m fabhar a tha mise ag iarraidh air thuar urram a chur air bhur morachd agus air bhur nighinn, cha bu choir dnuibh teagamh a bhith agaibh nach cord an cleamhnas a tha ’n teaghlach againne deonach a dheanamh ribh ris an t-sluagh a th’ ann an rioghachdan a’ chuain gu leir. Tha ’bhana-phrionnsa airidh air righ Phersia, agus tha righ Phersia a’ cheart cho airidh oirre-se. Tha e cho airidh oirre ri aon righ a th’ anns an t-saoghal.”
Mur b’ e gu ’n robh righ Shamanndail air a lionadh le corruich mhoir, bha e air stad a chur an righ Saleh mu ’n d’ fhuair e crioch a chur air na bh’ aige ri radh; ach o ’n a bha e ann am mullach na feirge cha b’ urrainn e car uine aon fhacal a radh. Mu dheireadh labhair e mar a leanas ann am biathran a bha ro thaireil agus ro thamailteach, agus a bha gle mhi-iomchuidh dh’a leithid a labhairt: “A choin! An dana leat labhairt riumsa air an doigh sin? An dana leat iomradh a thoirt air ainm mo nighinn ’nam lathair? Am bheil thu ’smaointean gu’m bheil mac do pheathar Gulnara airidh air mo nighinn-sa? Co thu fhein? Co d’ athair? Co do phiuthar? Co mac do pheathar? An robh ’na athair ach an cu, mac a’ choin mar a tha thu fhein? A shaighdearan, beiribh air an truilleach mhi-mhodhail, agus thugaibh an ceann dheth.”
Bha ’m beagan shaighdearan a thachair a bhith lathair a’ dol a thoirt umhlachd do dh’ aithne an righ; ach o ’n a bha righ Saleh ’na dhuine og luath, laidir, thug e e-fhein as mu ’n do tharr na saighdearan an claidhnean a tharruinn. Agus an uair a rainig e geata na luchairt, thachair mile fear dhe ’luchd-daimh ’s dhe ’chairdean ris fo ’n lan armaibh, agus iad direach air tighinn do ’n bhaile. Bha fhios aig a mhathair nach d’ fhalbh ’na chuideachd ach ro bheagan dhaoine, agus a bharrachd air sin, bha amhrus laidir aice gur e droch coinneamh a gheibheadh e o righ Shamanndail. Air an aobhar sin chuir i am mile saighdear air falbh gus a dhion o gach cunnart, agus dh’ ordaich i dhaibh cabhag mhath a dheanamh.
Bha na saighdearan ro thoilichte a chionn gu ’n d’ rainig iad ann an am cho freagarrach, agus an uaìr a chunnaic iad an righ agus am beagan dhaoine a bha ’na chuideachd a’ tighinn ’nan cruaidh leum far an robh iad, agus luchd-torachd gu math dluth air an sail, ghlaodh iad, “Mo thighearna, ciod a tha cearr? Tha sinne deas gu dioghaltas a dheanamh air do shon: cha ’n ’eil agad ach ordugh a thoirt dhuinn.”
Thug righ Saleh dhaibh gearr-chunntas air mar a thachair dha. Agus an uair a ghabh e ceannardachd an airm, dh’ ordaich e do chuid dhiubh na geatachan a ghleidheadh, agus chaidh e fhein do ’n luchairt leis a’ chuid eile.”
Chuir e ’n teicheadh air na saighdearan a fhuair ordugh a ghlacadh, agus chaidh e steach do sheomar an righ. O ’n a bha ’n righ leis fhein anns an t-seomar ghlacadh anns a’ mhionaid e.
An deigh dha an righ a ghlacadh, agus ’fhagail aig buidhinn bhig dhe na saighdearan, chaidh e-fhein o sheomar gu seomar an duil gu ’m faigheadh e greim air Guhara. Ach cha bu luaithe chual’ ise a ghaoir-chatha ’bh’ anns an luchairt na leum i-fhein agus na mnathan-coimhideachd as a’ chuan, agus chaidh iad air tir ann an eilean fasail.
Am feadh ’s a bha na nithean so a’ dol air aghart ann an luchairt righ Shamanndail, thug an fheadhainn a theich an toiseach roimh bhagradh an righ fios do ’n bhanrigh, mathair Shaleh, air mar a thachair, agus bha i air a clisgeadh gu ’n cuirteadh a mac gu bas. Bha Beder anns an eisdeachd, agus chuir an sgeul dragh gle mhor air an inntinn aige, o ’n a bha fhios aige gu ’m b’ e fhein bu mhathair-aobhair do gach olc a thachair, agus a bha air thuar tachairt. Air an aobhar sin, o ’n a bha e coma fuireach na b’ fhaide ann an cuideachd a sheanamhar, leum e air falbh a grunnd a’ chuain, an uair a bha ise ’toirt ordugh seachad mu dheidhinn ciod bu choir a dheanamh. O nach robh fhios aige cia mar a rachadh e air ais do Phersia, thachair dha stad air a’ cheart eilean anns an robh Guhara.
Shuidh Beder, agus e gle throm-inntinneach, fo sgaile craoibhe moire. An uair a bha e ’na shuidhe mar so, agus e ’dol fo ’smaointean, chual’ e neach eiginn a’ bruidhinn astar air falbh, ach cha robh an guth a chual’ e cho dluth dha ’s gu ’n tuigeadh e ciod a bh’ air a radh.
Dh’ eirich e as an aite ’san robh e ’na shuidhe, agus choisich e air a shocair fhein a dh’ ionnsuidh an aite anns an cual’ e fuaim na bruidhne. Ann am measg nan geug chunnaic e an aona bhoirionnach bu bhriagha a chunnaic e riamh. Sheas e far an robh e, agus bheachdaich e oirre le mor aire. Thuirt e ris fhein, “Gun teagamh sam bith feumaidh gur i so bana-phrionnsa Guhara. B’ fheudar dhi leis an eagal teicheadh a luchairt a h-athar. No, mur i Guhara ’tha ’n so, tha i cho airidh air mo ghaol-sa ri Guhara fhein.”
An uair a thuirt e so, chaidh e far an robh i, agus le mor-umhlachd thuirt e rithe, “A bhain-tighearna, cha ’n urrainn domh a bhith taingeil gu leor do ’n Fhreasdal air son an fhabhair a rinn e dhomh an uair a fhuair mi sealladh an diugh air boirionnach cho briagha riut. Cha b’ urrainn sonas bu mho a bhith agam na ’n cothrom so fhaighinn air mo sheirbhis a thairgseadh dhut. Tha mi ’guidhe ort, air an aobhar sin, a bhain-tighearna, gu ’n gabh thu an tairgse so uam, o ’n a bhios feum aig mnaoi uasail mar a tha thusa air cuideachadh anns an aite aonaranach so.”
“Tha sin fior gu leor, mo thighearna” arsa Guhara le guth muladach. “Is e aobhar neo-ghnathach a chuir bean uasal dhe mo sheorsa-sa anns an t-suidheachadh so. Is bana-phrionnsa mi, nighean righ Shamanndail, agus is e m’ ainm Guhara. Bha mi gu socair seimh nam sheomar fhein ann an luchairt m’ athar, an uair a ghrad chuala mi fuaim eagallach. Gun dail thugadh fios dhomh gu ’n d’ thainig righ Saleh, gun fhios c’ar son, le foirneart do ’n luchairt, agus, an deigh dha m’ athair a chur an sas, gu ’n do mharbh e a h-uile saighdear nach do gheill dha. Cha robh ach gann de dh’ uine agam fhin na theich air falbh le mo bheatha.”
An uair a chuala Beder na briathran so bha aithreachas gu leor air a chionn nach d’ fhan e comhladh ri ’sheanamhair gus an d’ fhuair e lan-fhios air an sgeul a thugadh g’a h-ionnsuidh. Ach air an laimh eile bha aoibhneas gu leor air gu ’n do chuir brathair a mhathar righ Shamanndail ann an sas; oir bha e ’creidsinn gu ’n aontaicheadh e a nighean a thoirt seachad ann an éiric a shaorsa fhein.
“A bana-phrionnsa ghradhach,” ars’ esan, “tha e nadarra gu leor dhut a bhith fo churam mu dheidhinn d’ athar, ach tha e fursada gu leor saorsa thoirt araon dhut fhein agus do d’ athair. Aontaichidh tu leis a so an uair a dh’ innseas mise dhut gur mi
[Vol . 9. No. 20. p. 3]
fhin Beder, righ Phersia, agus gur e righ Saleh brathair mo mhathar. Tha mise ag innseadh dhut le cinnt, a bhaintighearna, nach ’eil a run air greim a dheanamh air rioghachd d’ athar. Cha ’n ’eil ’na bheachd ach thusa fhaighinn dhomhsa ri do phosadh. An uair a chuala mi iomradh air a’ mhaise agus air an tlachd a th’ annad, thuit mi ann an gaol ort. Agus cha ’n ’eil aithreachas sam bith orm air son mar a rinn mi. Agus tha mi ’guidh’ ort gu ’m gabh thu mi. Faodaidh tu bhith cinnteach gu ’m bi gaol mor agam ort fhad ’s is beo mi. Tha mi ’toirt orm fhin a chreidsinn nach diult thu ’n tairgse ’tha mi ’cur mu d’ choinneamh, ach gu ’m bi thu toileach aideachadh gu ’m bheil righ a dh’ fhalbh as a rioghachd fhein air do shon, airidh air deadh ghean fhaotainn uat. Thoir dhomh, ma ta, de dh’ urram, a bhana-phrionnsa mhaiseach, do thoirt an lathair an righ, brathair mo mhathar; agus cha luaithe a dh’ aontaicheas d’ athair gu ’m faigh mi thu ri d’ phosadh na bheir righ Saleh cead dha bhith ’riaghladh ’na rioghachd mar a bha e roimhe.”
(Ri leantuinn.)
Saobh-chrabhadh anns na h-Innsibh.
Cha ’n fhaicear fo ’n ghréin tìr a’s òirdheirce air iomadh dòigh na Innsean na h-Aird an Ear; gidheadh, cha ’n ’eil tìr eile ann, ma dh’ fhaoidte, far am bheil nithean ’g an deanamh a tha nochdadh truaillidheachd naduir an duine air mhodh a’s soilleire, agus far am bheil nithean ’g an deanamh do ’m bu chòir toirt air na h-uile dhaoine a chunnaic na nithean so, no a chual’ iomradh orra, an uile dhìchioll a dheanamh a chum cur as do ’n t-saobh-chràbhadh so leis am bheil na h-Innseanaich air an cur air seachran. Tha ’n dùthaich fein maiseach gun teagamh. Tha gach ni, mar gu ’m b’ ann, ag oibreachadh le chéile, a chum gach sòlas agus toilinntinn a bhuileachadh air an luchd-àiteachaidh. Tha gach ni a’ cur an ceill glòir an Ti bheannaichte a tha ’riaghladh os an cionn, agus a’ toirt gu cuimhne, ann an seadh dealbh-choslais, an ionaid sin far an do ghluais ar ceud sinnseara gun truaillidheachd ann am Parras. Ach mo thruaighe! anns a’ cheart tìr sin air an do bhuilich an Ti a’s airde iomadh buaidh urramach, tha nithean cianail ’g an cur an gniomh air an latha ’n diugh.
Anns an tìr àluinn so, tha clann air an co-éigneachadh gu bhith ’faicinn am pàrantan fein, agus pàrantan gu bhith ’faicinn an cloinne fein, a’ dol gu muladach gu bàs. Tha so a’ tachairt, cha ’n ann a chionn nach ’eil lòn gu leòr anns an tìr, ach a chionn gu ’m bheil an sluagh air am buaireadh, agus air an co-éigneachadh le saobh-chreideamh gus am bàs fhaotainn le lamhaibh aoin a cheile.
Faicibh an comhlan cianail sluaigh ud a’ deanamh cabhaig fo ghathannaibh teithe na gréine, gu taobh an t-sruth naomh, agus a’ deanamh grad-sheasamh air a bhruaich. Ach faicibh ciod a tha iad a’ giulan air an guaillibh a chum an ionaid far am bheil iad a’ seasamh ri taobh na h-aimhne. So agaibh mic agus nigheanan, gu cràbhach a’ tarruinn air an aghart an athar, no am màthar fein, a bhuaileadh le tinneas, a chum gu ’m bi iad air an tilgeadh mar so le an sliochd fein do ’n doimhneachd mhòir uisge a tha air am beulaobh, far am bi iad gu h-ealamh air am bàthadh air son leas an anama. Grad giulainidh an sruth sios iad far an ithear iad le eunlaith an adhair, agus le uile-bheistibh nan uisgeachan! Tha so cho mi-nàdarra, agus cho oillteil ’s nach ’eil idir cumhachd aig briathraibh an gniomh eagalach a chur an ceill. Tha mòran de chleachdaidhean gràineil mar so air an cur an gniomh ann an ainm nan diathan do ’m bheil iad a’ deanamh aoraidh. Ach buidheachas do Dhia a tha ’riaghladh os cionn nan uile, tha gach cleachdadh aingidh dhiubh so air a chur as anns gach cearn de na h-Innsibh a bhuineas do rioghachd Bhreatuinn. Ach cha ’n ’eil na reachdan uamhasach a dhealbh iad air an cur air chùl fhathast; ni mò a tha ’n spiorad a thàrmaich iad air a smàladh as. Nam biodh gàirdean treun na cumhachd Bhreatunnaich air a tharruinn air ais an diugh, bhiodh air an latha màireach gach aon de na seana chleachdaidhean air an cur air an cois. Far nach ’eil ughdarras na rioghachd so a’ riaghladh, tha gach saobh chreideamh air a ghnàthachadh mar o shean.
Saoilidh sinn nach bu chomasach do chuilbheartan na h-ifrinn fein a dhol na ’s fhaide an aghaidh aitheantan agus iarrtuis soisgeil an Tighearna Iosa Criosd. Ach anns na criochaibh iomallach sin far am bheil gach dichioll ’ga dheanamh leis na h-Eaglaisean a chum teagasgan an t-Soisgeil a chraobh-sgaoileadh, tha cleachdadh eile a cheart cho déistinneach, gràineil, ris na nithean a dh’ ainmicheadh cheana. Tha e air a dheanamh am mach gu ’n do chuireadh, o laithibh Chriosd air an talamh, corr is ochd ceud deug mìle leanabh nighinn gu bas le am màthraichibh fein! O, nach eagalach da rìreadh an saobh-chrabhadh sin trid am bheil moirt cho uamhasach ’g an deanamh le màthraichibh air an cuid cloinne fein, an dùil, le sin gu ’m bheil iad a cosnadh deadh-ghean an diathan fein! Tha na màthraichean so a’ deaamh am mach, gu ’m bheil a’ chlann-nighean a’ toirt gach tubaist agus mi-shealbh a steach do na teaghlaichean aca; agus, uime sin, gur e an dleasdanas d’ an diathaibh, agus dhaibh fein, na leanaba sin a ghearradh as. Gu cinnteach is e so ro mheud gach cumhachd agus buaidh a fhuair Satan thairis air a’ chreutair bhochd, thruagh sin a chaill iomhaigh Dhe, agus a thuit a dh’ ionnsuidh staid tiugh-dhorchadais.
Toradh Iomchuidh an Aithreachais.
Eisdibh ris a’ chosamhlachd a leanas: —Thachair dhomh a bhith air chuairt ann an àite dùthchadh a bha anabarrach briagha. Gu math moch air madainn chiùin shamhraidh, chaidh mi sgrìob air falbh o ’n taigh anns an robh mi ’fuireach, gus mi fhein ùrachadh ’s a neartachadh leis gach ni tlachdmhor a bha ri ’m faicinn ’s ri ’n cluinntinn anns an àite. Bha ’n sealladh a bha mi ’faicinn, ceum air cheum mar a bha mi ’dol air aghart, anabarrach taitneach. Bha na h-achaidhean còmhdaichte le dlùth-fheur gorm, agus le ditheanan dhe gach dath is meudachd; bha gach craobh làn duillich; bha na h-eòin a’ ceileireadh gu binn am measg nan geug ’s air bharraibh nam preas.
Thachair ubhall-ghort rium, agus chaidh mi steach ann. Bha na craobhan maiseach ri ’m faicinn, agus bha coltas gu ’m biodh toradh trom orra Bha ’n sealladh a bha thimchioll orm anabarrach taitneach. Choisich mi air aghart gus an d’ ràinig mi craobh air nach robh aon chuid blàth no toradh. Ghabh mi a leithid de dh’ ioghnadh ’s gu ’n do sheas mi far an robh mi. Thuirt mi rium fhein, “A craobh bhochd, mharbh, ciod e tha thusa deanamh an so? Is iongantach nach d’ thugadh air falbh a so thu roimhe so.”
Ghabh mi ioghnadh gu leòr an uair a fhreagair a’ chraobh mi mar so, le guth feargach, “Oh, seadh gu dearbh, a dhuine; seadh gu dearbh! Gun teagamh sam bith tha thu ’smaointean gu bheil thu fhein glic, mòran na’s glice na bha na daoine o’n d’ thàinig tu. Tha thu ’smaointean gu ’m bheil mòran eòlais agad; ach tha thu mearachdach. Cha ’n ’eil mise aon chuid bochd, no marbh.”
“Cha ’n ’eil duilleach no toradh ort, agus cha chreid mi gu ’m bheil sùgh annad,” arsa mise.
Fhreagair a’ chraobh, agus thuirt i, “Is iongantach leam gu ’m bheil thu cho aineolach ’s a tha thu. Cha ’n ’eil gnothach aig na nithean a tha thu ’g ainmeachadh ri mo bheatha-sa idir. Tha chùis coltach gu ’m bheil thu an an-fhios gu ’n d’ thàinig Slanuighear mòr chraobhan an nuas an so, agus gu ’n do chreid mise an deadh sgeul a thug e dhuinn, agus gu ’m bheil mi air mo shaoradh tre ghràs. Ghabh mi an t-slàinte mar shaor-thiodhlac, agus, ged nach ’eil aon chuid duilleach no toradh ri fhaicinn orm, gidheadh tha mi beò, slàn, fallain.”
Sheall mi le mòr-thruas air a’ chraoibh, agus thuirt mi, “Tha thu gu mòr air do mhealladh; cha ’n ’eil thu air do thearnadh idir. Tha thu marbh, agus gun fheum sam bith, a dh’ aindeoin na their thu mu ghràs, agus mu shaorsa. An uair a thig mi, agus a chi mi duilleach is toradh ort, an sin their mi, ‘Tha ’chraohh bhochd ud air a tearnadh mu dheireanh; ghabh i ris an t-soisgeul, agus shaoradh i tré ghràs. ’”
An uair a thionndaidh mi air falbh, chuala mi i ag radh, Cha ’n ’eil thusa fallain ’s ’a chreideamh; cha ’n ’eil thu tuigsinn an t-soisgeil.”
Tha ’m beachd a bh’ aig a’ chraoibh so aig mòran dhaoine ’nar measg. —O’n Bheurla.
An Fheannag a’ Teagasg a’ Ghorrachdain.
Thòisich an fheannag air teagasg a’ ghorrachdain ’s thuirt i ris, “Ma chi thu fear a tighinn agus stichd chaol ’na asgaill agus ceann leathann oirre, teich; ’se gunna bhios ann; bidh e dol ga d’ mharbhadh. Ma chi thu fear a tighinn agus e togail dòirneig, ’s ann ’ga togail a dhol ga d’ mharbhadh-sa bhitheas e; teich. Ma chi thu fear a tighinn lom, direach, ’s gun ni sam bith ’na asgaill, ’s gun e cromadh, cha ruig thu leas carachadh; cha bhoin am fear sin duit. “Gu de,” ars an gorrachdan, “ma bhios a’ chlach ’na phòca?” “O,” ars’ an fheannag, cha ruig mise leas a bhi ga d’ ionnsachadh na ’s fhaide.”
Ann an cearn àraidh chaidh cnapach de ghille a chur dh’ an sgoil, ’si air ùr-fhosgladh toiseach a gheamhraidh. Bha e fad an t-samhraidh ag iasgach, agus bha e làn ionnsaichte anns an obair sin, ach cha robh eòlas sam bith aig air na litrichean. Sheall a bhan-sgoilear an litir ‘A’ dha, agus dh’ fhaoighneachd i dheth gu de ’n litir a bha ’n siud. Cha robh e ’ga h-aithneachadh idir. “Sin agad ‘A, ’” ars a bhan-sgoilear. “Cia mar a tha fhios agad?” ars an gille. “Dh’ innis mo cheud mhaighstir-sgoile dhomh,” ars a bhan-sgoilear. “Agus cia mar a bha fhios aige-san?” ars an gille. “O,” ars a bhan-sgoilear, “tha mi cinnteach gu’n do dh’ innis maighstir-sgoil eile dha.” “Seadh, gu dearbh,” ars an gille, “ ’s cia mar a tha fhios agadsa nach robh iad le cheile ag innse nam breug?”
Ann am blàr beag a chuireadh ann an Africa mu Dheas eadar na Breatunnaich ’s na Boerich, chaidh an t-each aig fear de na Boerich a thilgeadh, ’s thuit e marbh fodha. Chunnaic e each a bhuineadh do ’n arm Bhreatunnach a criomadh an fheòir faisg air; rug e air, chaidh e air a mhuin, agus bha e ’ga mharcachd air falbh nuair a chunnaic fear de na gillean-dùdaich e. Sheinn an gille sin air an dùdaich an t-òrdugh tillidh; thuig an t-each an t-òrdugh, agus air ball chuir e mu’n cuairt agus a dh aindeoin na b’ urrainn am fear a bha air a mhuin a dheanamh gus a chumail air ais, chaidh e ’na dheann-ruith do champa nam Breatunnach, far an d’ rinneadh priosanach dhe ’n Bhoereach.
[Vol . 9. No. 20. p. 4]
MAC-TALLA:
AIR A CHUR A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN
A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30
Cuirear am paipear ga luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan fein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.
Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.
Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sain bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—
Na sgriobh ach air aon taobh de n phaipeir.
Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh. agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh s ’is urrainn dhut.
3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.
Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA.”
SYDNEY, CAPE BRETON
DI-HAOINE, NOBHEMBER 10, 1900.
Ann an taghadh na pàrlamaid ann an Newfoundland, fhuair an riaghladh buaidh mhor air Mr. Reid. Chaidh a dha dheug air fhichead a thaghadh air taobh an riaghlaidh agus ceathrar air an taobh eile. Tha Mr. Bond, am priomhair, agus a phairtidh mar sin na ’s làidire na bha iad roimhe. Tha e coltach nach eil Mr. Reid gle mheasail air an eilean, oir cha robh ach soirbheachadh gle bheag air an t saothair chruaidh a rinn e air son an riaghladh a chur á dreuchd.
Ann an Victoria, an Australia, ’se Gàidheal d’ an ainm Ailean Mac-Gilleain a tha ’na Phriomhair, agus is mac bràthar e do ’n Urr. Ailean Mac-Gilleain, nach maireann, a bha fad àireamh mhor de bhliadhnaichean ’na shagart paraiste ann an Siudaig. Bha eòlas farsuing agus meas mòr air “Maighstir Ailean” ann an siorrachd Inbhirnis, agus bidh moran toilichte chluinntinn gu bheil mac a bhràthar air tighinn gu inbhe cho àrd. Tha mac do ’n Phriomhair Mac-Gilleain anns an reiseamaid a chuir Australia do chogadh an Transbhaal.
CLUINNEAR o àm gu àm fàidheadaireachd air a deanamh a thaobh na Gàilig, nach fhada ’n ùine gus an sguirear a bhi ’ga labhairt ’s am bi i ’na sineadh fuar gun deò am measg nan “cànainean marbha.” Tha ’n fhàidheadaireachd so gle shean; chaidh a deanamh an toiseach ’nuair a ghabh Calum Ceann-mor, righ na h-Alba, da ionnsuidh féin ban-Sasunnaich mar mhnaoi ’s mar bhan-righ, agus a thòisich ise air a Bheurla thoirt a stigh mar chainnt na cùirte rioghail. Is ann aig an àm sin a thòisich na daoine glice air a ràdh gu robh a Ghàilig a dol bàs, agus nach b’ fhada chluinnteadh a fuaim air an t-saoghal idir. Tha dlùth air naodh ceud bliadhna air a dhol seachad o’n uair sin, ach lean an fhàidheadaireachd so an cois na Gàilig fad nam bliadhnaichean sin, agus cluinnear daoine ’ga h-aithris air an latha ’n diugh mar nach rachadh a h-aithris riamh roimhe. Tha i air a h-aithris cho tric ’s gu bheil moran eadhon de na Gàidheil ga ’creidsinn, agus ag radh, “Ciod am feum dhuinn a bhi feuchainn ri bhi ’cumail suas cainnt a tha ’dol bàs co-dhiu, ’sa bhios marbh an ceann beagan bhliadhnaichean?” Cha ’n ’eil teagamh nach gabh iadsan a tha ’g radh mar sin iongantas gu leòr ’nuair a leughas iad barail an Spectator, aon de na paipearan a’s fiosraiche ’s a’s fhearr breathnachadh a tha ann an Sasunn. Tha neach eigin a’ sgriobhadh anns a’ phaipeir sin mar a leanas:— “Le ceartas agus aire mhath a thoirt dhi, tha e reusanta gu leòr a bhi creidsinn gu mair a’ Ghàilig ’nar measg mar chànain beò. Tha i aig an àm so air a h-ionnsachadh ’s ’s air a foghlum le uaislean na h-Alba, agus le muinntir eile aig nach robh an toiseach ach Beurla; tha i air a teagasg anns na sgoiltean mar nach robh i riamh roimhe, agus tha duine aig am bheil eòlas oirre an diugh air a mheas foghluimte an àite bhi air a mheas aineolach mar a dheante bliadhnaichean roimhe so.” Tha an sgriobhadair ceudna ag radh “gu robh a Ghàilig na cànain ionnsaichte ’nuair nach robh a Bheurla air a labhairt ach le fineachan fiadhaich aig nach robh eòlas no foghlum gam bith; agus gu ’m bu chòir cothrom na b’ fhearr na tha i faotainn a thoirt do chànain aosda nan Gàidheal.”
Tha na cumhachdan aonaichte a’ cordadh gu math nam measg féin a thaobh ciod is còir a dheanamh ann an Sina. ’S i Ruisia is mo a tha cur de mhaille orra. A reir na their iad tha na Ruiseanaich cho deònach air ceartas a dheanamh agus air sith aiseag do’n dùthaich ’sa tha muinntir nam rioghachdan éile, ach tha iad aig a cheart am ag obair os iseal air son an greim fhein air an dùthaich a neartachadh ’sa dhaingneachadh. Tha Manchuria aca cheana gun teagamh sam bith, agus bu mhath leotha barrachd air sin fhaotainn. Tha Breatunn ’sa Ghearmailt an deigh tighinn gu còrdadh gu’n dean iad na’s urrainn iad a chum Sina a chumail slàn mar a tha i, agus a puirt a bhi fosgailte do mhalairt an t-saoghail uile; agus ni sin grabadh beag no mor a chur air na Ruiseanaich. A thaobh nan Sineach féin, tha an teaghlach rioghail fhathast air falbh á Pekin, far nach ruig na h-Eòrpaich orra, agus mar sin tha e doirbh gnothach a dheanamh riutha. Dh’ aontaich Li Hung Chang, os leth nan Sineach, ris gach ni a dh’ iarr na teachdairean Eòrpach, ach a mhàin ri di-cheannadh nan daoine bha coireach ris a cheannairc, ri cur na ban-impire á dreuchd, agus ri Prionnsa Tuan a chur gu bàs. Tha Li Hung Chang a’ faicinn cho mi-chordte ’sa bha na h-Eòrpaich roimhe so ’nam measg féin, agus tha e ’gabhail a chothroim sin orra.
AM BHEIL GAILIG AGAD?
Ma tha seors’ aodaich sam bith a dhith ort, thig dh’an stor againne. Tha cleireach againn aig am bheil an deagh Ghailig. Tha sinn a’ cumail Aodach dhe gach seorsa, Brogan Obrach, Aodach Iochdair, Leintean Obrach, agus gach ni eile ’chuireas duin’ uime.
Faic dealbh na leine os cionn an doruis.
F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.
The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,
A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair
Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.
Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.
“Ceaunaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”
SANAS DO CHINN THEAGHLAICHEAN.
Nuair a bhios tu ceanach ni sam bith air son na dachaidh, ’s coir dhut a hbi cinnteach gu bheil e math. Cha’n eil ni a’s dorranaiche na Airneis Ur fhaotainn a tha air a droch dheanamh, no Brat-urlair a tha crion. Againne gheibhear an deanamh ’s an stuth a’s fhearr.
Airneis Ghrinn.
Iomadh seorsa ur agus eireachdail.
Brait-Urlair Bhriagha.
Na seorsachan a bhios buan ’sa chumas an dath.
Gach Seors’ Innsridh Taighe.
Innsidh sinn gu toileach na chosgas e dhut rum no tigh uidheamachadh.
GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. J. GRANT, MANAGER
CLO-BHUALADH de sheorsa sam bith air a dheanamh gu snasail an oifis a phaipeir so. Sgriobh air son phrisean.
[Vol . 9. No. 20. p. 5]
NAIGHEACHDAN.
Mharbhadh fear do ’m b’ ainm Fred Linch ann an Louisburg Dior-daoin s’a chaidh. Bha e ’g obair air a charbad-iaruinn air laimhrig cuideachd a ghuail ’nuair a thuit e fo na cuidhlichean agus bha e air a mharbhadh air ball. Bhuineadh e do Louisburg, agus bha e fichead bliadhna ’dh’ aois.
Bidh mèinnean guail Cheap Breatunn air a gheamhradh so air an obrachadh na ’s cruaidhe na bha iad geamhradh riamh roimhe. Cha ’n urrainn d’ an chuideachd uiread guail a chur am mach ’sa thatar ag iarraidh. Air an t-samhradh s’a tighinn tha dùil aca gu ’n cuir iad feum air coig ceud air fhichead duine bharrachd air na th’ aca aig an àm so.
Tha Cruger a nise dlùthachadh air an Roinn-Eorpa. Bha an soitheach air am bheil e aig Suez Di-ciaduin, agus as a sin sheol i gu Marseilles ’san Fhraing, àite thatar an dùil a ruigeas i Di-luain s’a tighinn. Tha fàilt agus furan ri bhi air air a chur air leis na Frangaich, sluagh a ghabhas gach cothrom a gheibh iad air ni sam bith a dheanamh a shaoileas iad a chuireas fearg no dorran air Breatunn. Ach tha Breatunn foighidneach, làn fhiosrach air nàdar nam Frangach, agus leigidh i leotha gach othail a thogras iad a dheanamh ri Cruger.
Chaidh fear Alasdair Mac-Gillebhràth, a mhuinntirBig Marsh,a mharbhadh ann an Antigonish Di-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh, le carbad a ruith thairis air. Bha e air tigh’nn a mach as an talla ’s an robh e ’g éisdeachd òraidean latha ’n ainmeachaidh, nuair a thainig an carbad air gun fhios d’a. Bha cnaimh a dhroma air a bhristeadh agus dh’ fhuiluig e cràdh mor gus ’n do chaochail e maduinn an ath latha. Bha e 47 bliadhna dh’ aois, agus dh’ fhàg e bean us triùir chloinne comhla ri phàrantan aosda aig nach robh fear-taice ach e-fhéin.
Tha mèinnean guail Phennsylvania a nise air an obrachadh mar a bha iad roimhe. Fhuair an luchd-obrach na bha iad ag iarraidh, ach tha luchd-seilbh nam meinnean a’ dol a thoirt na tha iad a’ call air na daoine á pòcaidean an luchd-ceannaich. ’Nuair a bha na daoine a’ seasamh a mach ’s nach robh na mèinnean air an obrachadh, dh’eirich pris a ghuail. Ach ’nuair a chaidh na daoine air ais a dh’ obair, an àite pris a ghuail isleachadh, ’s ann a chaidh a thogail leth dolair eile an tunna. Tha mar sin an gual cruaidh na’s àirde ann am pris na bha e ach gann riamh roimhe.
Chaill an Dotair Landerkin, air an d’thug ar caraid a bhios a sgriobhadh ugainn á Priceville, Ontario, latha ’n taghaidh, agus feumaidh a’ phàrlamaid deanamh as aonais re nan coig bliadhna s’a tighinn. Bidh e air ionndrain gu mor, e-fhéin us Neacal F. Davin á Regina, ’san Iar-Thuath, a tha air a thaghadh “gu fuireach aig an tigh” cuideachd. B’iad so an dithis bu spòrsaile ’sa b’ àbhachdaiche ’san tigh uile, agus bu tric a thug iad air luchd nan argumaidean seasamh a thaobh ’sa thug iad dhaibhsan a bha ’n teas na comhstri cothrom air am fearg a thraoghadh. Is e liberal a th’ ann an Landerkin, agus conservative ann am “Bard Regina.”
Tha sinn aig an àm so a’ cur chùnntas g’ an ionnsuidh-san a tha air deireadh ann am pàigheadh a phaipear. Cuiridh iad sin comain oirnn leis an t-suim a tha ’nan aghaidh a chur ugainn gun dàil, oir tha sinn fo chosguis mhor agus gle fheumach air an airgead.
Bha tairneanaich us dealanaich ann oidhche Di-haoine s’a chaidh, ni nach fhaicear anns an dùthaich so ach gle ainneamh cho anamoch ’sa bhliadhna. Bha na dealanaich anabarrach tiugh agus boisgeil. Bha an sabhal aig Eoseph Rudderham, aig North West Arm, air a bhualadh ’s air a losgadh gu làr; bha am bàrr ’s na h-innealan tuathanachais a bha ann air an call gu h-iomlan.
Chuir dithis dhaoine anns a bhaile so, Padruig Mac Gill-fhinnein agus Richard Smith geall mu thaghadh luchd na parlamaid—deich dolair fhichead agus cuidhleadh ann am bara-roth o oifis a Phosta dh’ ionnsuidh an Acadia House. Chaill Padruig, agus Di-haoine s’a chaidh, chuidhl e am fear eile air carbad corrach an aona roth am fianuis an t-sluaigh gu leir. Bha dearrsach mhor uisge sileadh, agus ma bha iad ri ’n gabhail air an coltas nuair a rainig iad an ceann-uidhe, cha tig an latha chuireas fear seach fear dhiubh an geall ceudna rithist.
Rinneadh long-bhristeadh agus bàthadh muladach anns a Bhay of Funday faisg air Yarmouth Di-satharna s’a chaidh. Bha an soitheach-smùide “Monticello” air a cur dh’ an ghrunnd, agus bha sia deug air fhichead air am bàthadh, naodh air fhichead de sgioba ’n t-soithich, agus seachdnar a bha gabhail an turuis oirre. Bha stoirm mhor ann aig an àm, dh’ fhàs an soitheach ao-dionach, agus dh’fhairtlich orra a toirt gu port, agus chaidh i fodha mu fhad urchair gunna o’n chladach. Chuireadh am mach bàtaichean, ach cha d’ rainig tir ach aon fhear, agus ’se ceathrar dhe na bh’ann a fhuair gu tir beò. B’e so call cho muladach ’sa rinneadh mu chladaichean Nova Scotia o chionn iomadh bliadhna.
Tha Sir Tearlach Tupper a’ cur roimhe nach teid e do ’n phàrlamaid tuilleadh. Thairg àireamh de ’luchd-leanmhuinn a fhuair a stigh air an turus so an àiteachan fhàgail air a shon, ach cha ghabhadh e an tairgse sin, oir tha e air son na tha roimhe dhe bheatha a chur seachad a leigeil dheth sgiths nam bliadhnaichean a bha lamh aige an cùisean-riaghlaidh na dùthcha. Tha ceithir fichead bliadhna ’sa coig o’n chaidh a chur an toiseach do phàrlamaid Nobha Scotia. Re na h ùine sin cha do chaill e aig aon taghadh gus an turus so, agus bha e a chuid mhor dhe’n ùine sin ann an dreuchdan riaghlaidh. Tha e ’na cheist air a phairtidh a nise co a chuireas iad ’na àite mar cheannard. Tha cuid ag radh gu ’m bi Mr. Borden á Halifacs air a chur ’na àite, ach ’se ’s dòcha gu ’n deanar roghainn de Dheorsa E. Foster no de Uilleam F. Mac-Gilleain á Toronto. Tha Foster us Mac-Gilleain ’nan “seann eòlaich” anns an tigh, ’s cha ’n eil ann am Borden ach duin’ ùr, agus ged tha Foster gun àite-suidhe, theid aige air faotainn a stigh an Toronto, far an dean aon de ’chàirdean àite dha.
Stor nan Sutharlanach
an stor a’s fhearr an Sidni air son
Caiseart agus Aodaich.
Gheibh thu do chomhdach o bhonn do choise gu mullach do chinn airson $7 .20. Nach anabarrach an cunnradh sin—DEISE IOMLAN, AODACH IOCHDAIR, LEINE GHEAL, COILEIR, NECKTIE, AD, LAMHANNAN. SOCSAICHEAN US BROGAN, air $7 .20. Cha’n fhaigh thu luach airgeid cho mor ann an stor sam bith eile an Ceap Breatunn. Thig agus faic air do shon fhein.
DI-LUAIN, DI-MAIRT, ’s DI-CIADUIN
s’a tighinn reicidh sinn 60 PAIDHIR de brogan fhear, “BUFF BALS, standard screw, ”LEATHAR UILE, air $1 .15. Bha a’ cheart sheorsa creic roimhe so air $1 .40.
H . H. Sutherland & Co.
An Stor Thormaid Dhomhnullaich.
KELLY & DODGE,
DEALBHADAIREAN
Seomar Dhealbh ur os cionn Stor Aonghais Mhic Ghuaire.
Obair Mhath air a deanamh an ealamhachd, ’s air pris reusanta.
FAIC AR N-OBAIR. CORDAIDH I RIUT.
BRATAN EACH
Tha stoc iomlan dhiubh againn, agus air prisean a tha ceart.
Bein Shleigheachan
anns na seorsachan a leanas: Musk Ox,Gobhar Dubh, Gobhar Glas, Wombat, agus bian ainmeil anSaskatchewan Buffalo.
F . Falconer & Son,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean,
SIDNI, C. B.
SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.
“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.
Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.
BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.
Dec 8, ’99, —1yr.
[Vol . 9. No. 20. p. 6]
BLIADHNA THEARLAICH.
LE IAIN MAC-CHOINNICH.
CAIB. XX.
TIGHINN DHIUC UILLEAM DO DH-ALBA.
Air an latha anns an d’ ràinig sgeu la mar chaidh do Sheanalair Hawley ann am blàr Sliabh na h-Eaglaise Lunnainn, bha cùirt Righ Sheòras crunn anns a mhùr Rioghail, ri fleaghachas agus ri sùgradh, agus air do ’n litir a thug naigheachd a bhlàir a Alba ’bhi air a leughadh ann an éisdeachd nam maithean, chaochail a mheoghail ghreadhnach rìoghail gu bròn, agus dh’ atharaich gach gnùis an tala na feile cruth, ach aogais Shir Iain Chope agus Iarla Stair. Mheas a chùirt a nis’ iomchaidh gu’m b’ fheumail an Seanalair cogaidh a b’ ainmeile agus a b’ fhòghluimte ann am feachd an Rìgh a chuir an aghaidh nan naimhdean, agus be sin Diùc Uilleam, mac an Righ féin a lean na Gàeil an uair a bha iad ann an Sasunn cho fad air aghaidh ri Carlisle. Cha do chaill an Diùc a bheag do dh’ ùin’ gun òrdugh athar a fhreagairt agus ràinig e Dunéideann, an ceann cheithir latha an deighe dha Lunnainn fhàgail.
Bha Diùc Uilleam m’ an aon aois ri Tearlach féin, ma chùig bliadhna fichead, ach cha robh e na mhacan-maise cho dealbhach ri Tearlach, bha e anabarrach bronnach agus dùmhail, a ghnàs agus a chòmhradh garbh agus mi-thaitneach, agus a bhrì nach dù do dh’ Albannach sam bith a chliù a chur an céill gun chlaonbhreth, faodaidh e bhi cho iomchaidh an alla fhuair e bho fhear dùthcha fein Morair Mathon a chuir sios an so:—
“Bha e na dhuine ris an robh iomadh subhailc fuaighte, onarach na rùn, a cumail ri ghealladh, dàimheil ri chàirdean, na mhac dleiseil, mar shaighdear deigheil air a bhi air feachd, agus air dòighean an àirm fhòghlum, agus mar fhear stiùraidh airm dh’ fhaoite mholadh ’san linn anns an robh Sasuinn fad air dheireadh ann an seòltachd cogaidh. Choisneadh a leanmhuinn gun sgìos agus a misneach cliù dha aig àm sam bith mar shaighdear, ach bha bhreathanas fo smachd aig a nadur brais a bha mar bu trice droch-mhuinte agus do-cheannsaichte. An aghaidh a nàimhdean ann an rioghachdan céin, cha do gnàthaich e cainnt gharbh sam bith; agus do chuid saighdearan nochdadh e air uairean iochd. Cho luath sa ràinig e Dunéidean ghnàthaich e na doighean ceusaidh cruaidh-chridheach a bh’ aig Hawley agus bu tric a ghearan a’ chuid saighdearan féin air e bhi na dhaormunn gu ’n iochd: agus air son “reubaltach” a thachradh ris ghnàthaicheadh se e le cho beag troc air sa ghnàthaicheadh e madadh-allaidh. Riamh cha do thachair nàmhaid r’a eascaraid cho an-iochdar ris an duine so. Bho na gniomhan fuileachdach a rinneadh an Albainn le òrdugh féin, agus a’ cheadaich e do dhaoin’ eil a dheanamh, thug a mhuinntir sin a bha beò ri linn, an ainisge sgainnealach so mar ainm air—Am feoladair! agus am fear-eachdraidh nach urrainn a ghlanadh bho ’n sgainneal feumadh e an t-ainm sin a dhainneachadh agus aithris!”
Air dha thighinn gu lùchairt rìoghail Dhunéideinn, chaidh e gun dàil gu leabaidh—anns a’ cheart leabaidh-stata anns na chaidil Tearlach ré chetheir mìosan roimhe. An deigh dha fois dha uaire ghabhail, dh’ eirich e, agus thòisich e air cur a ghnothaichean air dòigh, gu dhol an deighe nan Gàel. Roi’ ochd uairean, agus mu’n do ghabh e ’bhiadh-maidne, bha e gu dicheallach a cumadh innleachdan maille ri Seanaileir Hawley, Husk, agus ard ofigeich eile, a chum feachd a’ Phrionns’ a sgrios. Mu ’n àm sin bha cluig-chiùil a’ Bhaile a’ cluich mar onair agus mar shòlas ri theachd. Bha’n t-arm-dearg air fàs mòrair ’n a bu lionmhoire agus n’a bu mhisneachail na bha iad an uair a theich iad a Sliabh na h-Eaglais, —bha iad deas air son ath theine thoirt air na Gàeil, agus bha iad air tì triall nan dail beagan laithean mu’n tàinig an Diùc.
Bha nis’ a rùn air an Diùc triall air an ath mhadainn leis an arm-dhearg a chum latha blàir fheuchainn ris na Gàeil, agus é fein air ceann na feachd a chum am beothachadh, agus am misneach a chumail suas. Dh’ fhàg e féin ’s an t-arm Dunéideann air an tri-amh latha diag thar fhichead de mhìos dheireannach a’ Gheamhraidh.
Chuir Diùc Uilleam an òidhche sin seachad ann an Gleann-Iuch, an làn dòchas gu ’n robh e gu chothrom féin fhaotainn air feachd a’ Phrionns’ an ath latha, —Moch sa’ mhadainn dh’ fhàg an àrmailt Gleann-Iuch agus an Diùc féin a’ màrsail air tùs na réiseamaide ris an cainnt’ An fheachd Rìoghail Albannach, a’ brosnachadh nan daoine le dion bhriathran, iad an ceum a luathachadh, a chum tarruinn suas ris na Gàeil, a chaidh innse dha ’bha nise teicheadh le deifir do ’n taobh-tuath. Dh’ fhan e’n òidhche sin anns an Eaglais-Bhric far an d’ fhuair e beagan cruinn de dh’ fheachd a’ Phrionns’, a’ chuir e air ball mar phriosanaich a dh’ ionnsaidh Chaisteil Dhunéideinn.
Bha na Gàeil a nise cuir rompa triall gu tuath agus machair nan Gall fhàgail; ged a bha iad beagan laidhean roimhe so air son ath choinneamh a dheanamh ris an arm-dhearg air Sliabh na h-Eaglais: air an aobhar sin dh’ àireamhadh an fheachd air faich Allt-a bhonaich. Air an ochdamh latha fichead de ’n mhìos nuair a chualas gu robh Uilleam a’ tighinn do dh-Alba chum comannd’ an airm dheirg a ghabhail, bha na Gàeil ’san aon inntinn, agus
Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE.
CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.
Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.
CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.
GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.
Cuireadh. Tha sinn a toirt cuireadh do gach aon a leughas so tigh’nn a choimhead oirnn agus amharc air an stoc a tha sinn a’ cumail. Tha againn aig an àm so:—
LUCHD CAR DE MHIN BHUIDHE.
FLUR, am baraillean ’s am pocannan.
PRONN, VINEGAR ,SPIOSRAIDH,
MOLASSES , PICKLES,
agus gach seorsa BATHAIR-CHANNAICHEAN.
R . H. L. YOUNG & Co.
AN TOGALACH A CHAIPT. MHIC-NEILL,
Aig Oisean Sràidean Shearlot agus Townsend.
AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.
A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.
Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.
Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.
The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.
TIM CHLAR SAMHRAIDH.
Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim Chlar mar a leanas:—
[Clàr - ama]
A’ TAGHAL AIGVICTORIA PIER—A’ fagail Sidni, 9.15 a. m., 4 p. m. A fagail Sidni Tuath, 9.15 a. m., 4 p. m.
TURSAN FEASGAIR.
[Clàr - ama]
A’ TAGHAL AIG ANINTERNATIONAL PIER.
Aon ticket, 10c; 25, $2 .00; 50, $3 .50; 100, $6 .00.
J . A. YOUNG, Manager.
[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.
Ard-oifis: —Toronto , Canada.
CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham,
Ceann-suidhe Banc Thoronto.
Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho
A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.
Bras d’Or Steamboat Co., Ltd.
A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 25, 1900, fagaidh an
S . S. “MARION”
BADDECKmaduinn Di-luain, a’ dol gu Mulgrave agus Hawkesbury.
MULGRAVE agus HAWKESBURY Di-luain agus Dior-daoin, an deigh do shoithach a’ “Phlant Line” tigh’n a stigh, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni; agus tràth ’sa mhaduinn Di-satharna a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni.
SIDNI aig 6 a. m,, SIDNI TUATH aig 6.30 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol guBaddeck , MulgraveagusHawkesbury .Di-satharna aig 4 p. m., a’ dol gu Baddeck, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardarie, Grand Narrows,agusSt . Peters.
FAGAIDH AN
S . S. “ELAINE”
SIDNI aig 7 a. m., SIDNI TUATH aig 8 a. m., Di-mairt, Dior-daoin agus Di-satharna, a dol gu Baddeck agus Hogamah.
HOGAMAH aig 7 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardaireagus na Narrows Bheaga.
J . J. MOFFATT, Manager.
F . O. PETTERSON,
CEANNAICHE TAILLEAR.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.
[Vol . 9. No. 20. p. 7]
bha ’n dòigh anns an robh iad gu seasamh ann an òrdugh catha air a tharruinn suas le Morair Seòras Moireach. Ach a nise cha robh dheth an arm Ghàelach cruinn ach ma chùig mìle fear, bha cuid ac’ air dol dachaigh; agus cuid eile air farsan feadh na dùthcha mu ’n cuairt do ’n Eaglais Bhric. Bha cinn-feadhna nam Fineachan a nise cinnteach nach bu chomasach dhaibh barrachd air cùig mìle fear a thoirt a chum na h-àraich an aghaidh feachd lionmhor an Diùc a bha mu’n àm sin ma dheich mìle fear. Air an aobhar sin chaidh Morair Seòras Moireach, Loch-iall, Fear-na-Ceapaich, Tighearna Chlann-Raonuill, Fear-Aird-Seile, Dòmhnullach Locha-Garraidh, Fear-Sgotais, Oighre Mhorair Sim, agus sgriobh iad litir a cuir na cùise so an céill do na Phrionns’, agus ag aontachadh gu h-aon-sgeulach, gu ’m b’e teicheadh gu tuath bu ghlice dhaibh na iad féin a chuir ri uchd gabhaidh, anns nach b’ion dhaibh sùil a bhi ac’ ri n’a b’ fhearr na tur léir-sgrios. Air an làimh eile bhiodh an t-arm ré a’ gheamhraidh a’ cruinneachadh neart’ anns an taobh tuath, agus cha bu spàirn orr’ iad féin a dhion bho fheachd lionmhor an Diùc na ’n tàradh iad aon uair air feadh nan Garbh-Chrioch. Osbarr, bha iad dearbhta roi’ thùs an Earraich gum biodh iad comasach air deich mìle fear-feachd a thoirt thun na h-àraich, gun luaidh idir air a’ chobhair ris an robh dùil aca bho righ na Fraing.
Chaidh a shonrachadh air an oidhche sin, gun trialladh na Gàeil do’n taobh-tuath ma naoi’ uairean an ath madainn. Ghlac maoim iomadh dheth na daoine, agus cha d’ fhan iad ris an uair shuidhichte a shonraich am Prionns’ gu triall, ach dh’ eirich iad mu sgarachdain nan trà, air madainn a’ chiad latha de chiad mhìos an Earraich, agus dh’ fhalbh iad nan iomadh cuideachd sgaipte gun fhuireach ri òrdugh oifigeach. Leis an chabhaig so anns an robh iad a teicheadh, ghabh ma thuaiream leth cheud baraille dheth an cuid fùdair, a bh’ ac’ an tasgaidh ann an Eaglais Naoimh Niniain teine, agus mharbh e deichnear de mhuinntir an àite, agus cuid dheth na Gàeil féin, a cuir na h-Eaglais na smuid san iarmailt; agus bu chaol a thearainn am Prionnsa féin oir chaidh cuid de chlachan agus de sgliat na h-Eaglais seachad r’a thaobh.
(Ri leantuinn.)
’S fhiach MAC-TALLA dolar ’s a bhliadhna air a phaigheadh aig a toiseach. Tha bliadhna dhe’n phaipear a deanaibh leabhar mor, corr us 400 taobh duilleig, a bhiodh air a mheas le neach tuigseach sam bith saor aig pris aon dolar. Ach tha toil againn moran a chur am bliadhna ri àireamh an luchd-gabhail, agus gu bhi toirt brosnachadh do gach neach gu bhi faighinn gabhaltaichean ùra, tha sinn a toirt an tairgse a leanas:—
Neach sam bith nach eil am fiachan do ’n phaipear agus a gheibh gabhaltach ùr gheibh e fhéin agus a neach sin MAC-TALLA fad bliadhna air son $1 .50 air a chur thugainn aig a toiseach.
Sydney & Louisburg Railway
TIM CHLAR.
A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gachlatha, ach Di-donaich, mar a lea nas:—
[Clàr - ama]
* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.
A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .
The Scottish Clans and their Tartans.
Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine. —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.
Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.
WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.
Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.
DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.
Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?
Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies.
Merchants ’ Bank of Halifax
CORPAICHTE 1869.
EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00
Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.
Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.
Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.
Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.
[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid
CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.
Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’00—1yr.
Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty, Varnish Gloine, Paipear-balla
L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH.
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.
C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH,
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.
MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.
DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.
H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh EaglaisSt . Andrew’s, air Sraid Phitt.
SIDNI, - - - C. B.
J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.
J . M. FULMER,
FEAR-ANNLACAIDH US SPIOSRIDH.
Oisean Sraidean Falmouth us Bhentick,
SIDNI, - - - C. B.
ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.
C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & GLAINE LEAC.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.
C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.
NIALL MAC FHEARGHAIS,
CEANNAICHE-TAILLEAR.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.
[Vol . 9. No. 20. p. 8]
RANNAN O LEABHAR MHIC-MHUIRICH.
An d’ fhàg thu slighe ghorm nan speur
A mhic gun bheud a’s òrbhuidh ciabh?
Tha dorsan na h-oidhche dhuit réidh
Agus pailliun do chlos ’san iar.
Thig na stuadhan mu ’n cuairt gu mall
A choimhead fir a’s àillidh gruaidh,
A togail fo eagal an ceann
Ri t’ fhaicinn cho àillidh ad shuain.
Theich iadsan gun tuar o do thaobh,
Gabh thusa cadal ann ad chòs,
A ghrian, is till ’sa maduinn mhoich
Do ’n speur o d’ chlos le aoibhneas mòr.
Biodh mile solus togte suas,
Ri binn fhuaim sheimh nan clàrsach grinn,
’S biodh sòlas an talla nan stuadh,
Thill Fionn nam buadh le cliu gu ’thir.
Tha còmhstri Charuinn fada uainn,
Mar fhuaim nach cluinnear leinn ni ’s mò.
Togaibh, a bhàird, a chiuil, an duan,
Thill gaisgeach treun nam buadh le ’shlògh.
Mar sin bha facail Ullainn chaoin,
Nuair thill an sonn a raon nan triath,
Le ùrla laiste suas le àgh,
’S le leadan trom a b’ àillidh ciabh.
Bha clogad gorm mu cheann an t-suinn,
Mar neul nach trom air gnùis na gréin’,
Nuair bhios i falbh na h-éideadh ceo,
’S a feuchainn leith a soills’ ’san speur.
Bha ’ghaisgich chalm’ an déidh an triath,
’S bha fleadh nan sligean fial’ an àird;
Thionndaidh an laoch bu chiuin ’san t-sìth,
Is dh’ iarr e fonn o bheul nam bard.
Rugadh Seumas Mac-Mhuirich am Baideanach, ’sa bhliadhna 1738. Fhuair e àrd ionnsachadh an Oil-thaigh Abereadhainn. Anns a bhliadhna 1760 chuir e am mach dàin ann am Beurla, a bha a reir a naidheachd fhein air an eadar-theangachadh o ’n Ghaidhlig. Chaochail e ’sa bhliadhna 1796. Bha e làn de bhàrdachd agus na ’fhear-sgriobhaidh snasmhor.
ORAN DO MHR. DOMHNALL MAC-NEACAIL.
LE FEAR GHLINN-NODHA.
’S e Maighstir Dòmhnall Mac-Neacail
An gaisgeach còmhraig ’tha reachdmhor;
Is gasd’ an òrdagh an eachdraidh
’Thug feachdadh do ’n daormunn.
An uair bha Albainn fo lighe
Aig fear na ceilge, Mac-Iain,
Chaidh tu gu calm ann ad uidhim
’S thug thu rithis saor i.
Bha na Gaidheil aig Mac-Iain
Mar a bha Sàl aig Goliah,
’S tusa mar Dhaibhidh ’n deagh chridhe
O righe nan caorach.
Nuair bha sinn uile fo mhasladh
Gun àird ’sa chruinne ’dhol as duinn,
’S tu thàrr ’sa chumasg gu tapaidh,
Agus thachd thu ’n craosair.
’S ann bha sinn uile mar bhalbhain,
No duin’ air am biodh glas-charbaid,
Gus ’n do chuir thu umad t’ armachd,
Guineach, gailbheach, faoghluimt’.
Nuair a bheachdaich thu mu’n cuairt duit,
’S nach deachaidh do thaic ri d’ ghualainn,
Chuir thu spraic ort ris a chruadal,
’S bhuail thu steach do ’n chaonnaig.
’S mor an t-eibhneas ’bh’ orm ri ’fhaicinn,
Gach leum ’thug thu air an t-Sasnach,
Is tu ’g eirigh air le d’ chasan
Ann au clais an aolaich.
’S mall leam gach filidh ’s luchd-fòghluim,
Feadh Galltachd, innis, is mòr-thir,
Nach d’ rinn rann no grinneas ròsg dhuit
Chur an clò gu ’sgaoileadh.
Cha mhò a fhuair iad de chridhe
Dol ’san tuasaid ri Mac-Iain,
Ged is iad a fhuair an ruigheachd
Lo fitheach nan aoirean.
Ged tha ar colaisdean oirdheirc
Fo dholaidh sgoileam is oilbheum,
Cha do chronaich iad an lorg sud
Coirbeach a bheoil sgaoilte.
’S tus’ an t-aon duin’ ann an Albainn
Dhe ’n d’ rinneadh ùmpair na h-arguin;
Chaidh t’ ùngadh mar rogha seanachaidh,
’S dhearbh thu gu neo-chlaon e.
’S iomadh pears-eaglais ro sgairteil
B’ ionnan ’s an dreag leo gu ’m faicteadh
Do leabhar eigseach nan t’ asguidh,
Le ’n gealtachd roimh ’n bhlaomair.
Nam biodh Mac-Cailein na ’Ghaidheal
Mar na h-athraichean o ’n d’ fhàs e,
Bheireadh e baile, no dha dhiu,
Ri do làithean saor dhuit.
Nam biodh Righ Deorsa na ’shuidhe,
Mar bu deonach leam a ghuidhe,
Bheireadh a Mhòrachd dhuit luigheachd
Bu chubhaidh dhuit fhaotainn.
’Righ, nach mise ’fhuair an comas
Duais thoirt duit air son na comain,
An ruaig a chur air an ollamh,
’S bu shomalta maoin dhuit.
Phòs Domhnall Mac-an-t- Saoir, Fear Ghlinn-Nodha agus ceann-cinnidh Chloinnan-t- Saoir, Catriona, nighean Fear Dhailan-Easa, agus bha aon mhac aige, Seumas. Rugadh Seumas mu ’n bhliadhna 1727. Bha e na sgoileir math agus na ’dhuine fiosrach. Phòs e Anna, nighean do Dhonnachadh Caimbal, Fear Bharra-Challtuinn, agus piuthar do Chailein Ghlinn-Iubhair. Bha sia mic agus triuir nighean aige. Chaochail e ’sa bhliadhna 1799.
DUANAG
LE IAIN MAC MHURCHAIDH AN CINN-TAILE.
Thogainn fonn, fonn, fonn;
Dh’ éireadh fonn orm ri ’fhaicinn.
Thainig litir bho Iain Peutan,
’Chuir éibhneas air fear nach fhac i;
Beagan de mhuinntir mo dhùthcha
’Triall an tùbh am faigh iad pailteas.
Far am faigh sinn de gach seorsa
’N t-sealg a’s bòidhche ’tha ri ’fhaicinn.
Gheibh sinn fiadh, is boc, is maoisleach,
’S comas na dh’ fhaodar ’thoirt asda.
Gheibh sinn coileach-dubh is liath-chearc,
Lachan, sioltaidhean, is glas-gheoidh.
Gheibh sinn bradan agus bàn-iasg,
’S glas-iasg ma ’s e ’s fhearr a thaitneas.
’S fhearr dhuinn sin na bhith fo uachd’rain,
’S nach fuilingeadh iad tuath bhith aca;
’Ghabhadh ann an àit an t-seoid
An t-òr ge b’ ann a spòig a phartain.
’Ghabhadh ann an àit an diùlnaich
Siochair sgiùganach ’s e beairteach.
Falbhamaid le beannachd Dhé leinn,
Triallamaid gu gleusda, sgairteil.
Falbhamaid uile gu léir,
’S gur beag mo spéis do dh’ fhear gun tapadh.
B’ e Alasdair Mac-Rath ceann-cinnidh Chloinn Mhic-Rath ’sa bhliadhna 1662. Bha e pòsda da uair agus bha naoi mic aige—Donnachadh nam Pios, Iain, Alasdair, Domhnall, Gillecriosd, Fearchair, Murchadh, Ailein, is Uisdein. Bha mac aig Fearchair do ’m b’ ainm Murchadh, agus bha mac aig Murchadh do ’m b’ ainm Iain. ’S e Iain so, Iain Mac Mhurchaidh, a rinn an t-òran. Bha e na ’dhuine gasda agus na ’bhard gle mhath. Thainig e do dh-America mu ’n bhliadhna 1774.
CURRAICHDEAN GEAMHRAIDH
Tha sinn a’ creic Curraichdean Geamhraidh anns gach fasan, ur agus abhaisteach, air an deanamh de gach seorsa aodaich agus Corduroy.
Do Ghillean do Dhaoine ’s do Chloinn.
Tha stoc math de dheagh Lamhannan Geamhraidh direach air tigh’nn a stigh.
H . H. MAGEE.
Is ann againne a gheibhear an caiseart a’s fhearr ’s a’s saoire. Tha sinn a’ cumail na h-uile seorsa, bho’n t-seorsa ’s saoire gus an seorsa ’s fhearr.
Brogan Obrach fhirionnach bho 90c. gu $2 .00 am paidhir. Brogan Grinne bho $1 .35, $1 .50 us $2 .00 suas.
Brogan Obrach Bhan cho saor ri 95c., Cuarain us Brogan Iseal bho 75c. suas.
Tha gach paidhir bhrog a tha sinn a’ creic ur; cha’n eil seann stoc againn idir. Agus tha na prisean cho iseal ’sa ghabhas iad cur air son airgeid.
A . W. REDDEN & Co.
Ross Block, - - South Charlotte St.
Clocaichean.
A mhionaid a thig thu dh’ an stor againne chi thu gur ann againn a tha ’n stoc Chlocaichean a’s motha tha ’sa bhaile. Tha na ballachan gu ire bhig air am falach leotha.
Clocaichean Dusgaidh o $1 .00 suas.
Clocaichean Cidsinn us Seomar-bidh (ochd-latha) o 3.50 suas.
Clocaichean Seomar-Suidhe o 5.50 suas.
Clocaichean Talla agus Oifis (8 agus 30 latha) o 5.50 suas.
Theid sinn an urras air gach cloc a reiceas sinn.
BEZANSON ,
An Togalach Hanington. Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr
| title | Issue 20 |
| internal date | 1900.0 |
| display date | 1900 |
| publication date | 1900 |
| level | |
| reference template | Mac-Talla IX No. 20. %p |
| parent text | Volume 9 |