---

[185]

[Vol . 9. No. 24. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, DESEMBER 14, 1900. No. 24.

O Chionn Tri Fichead Bliadhna

LE IAIN.

CAIB. VI.

MOR IS MAIRI A’ COMHRADH.

AIR feasgar àraidh thachair bean Sheumais agus bean Dhomhuill Bhàin ri ’cheile, agus bha ’n comhradh a leanas eatorra:—

“Droch crioch air an olc, a Mhor, cha ’n ’eil fhios agam fhein ciod a their mi mu na h-uile rud a th’ ann. Cha ’n urrainn duine a chùl no ’aghaidh earbsa ri sluagh an latha ’n diugh. Chual’ an garrlaoch gille ud aig Domhull Hearrach a h uile facal a bh’ eadrainn an latha roimhe. Cha ’n e mhain gu ’n innis e a h-uile facal a chual’ e, ach cuiridh e a’ choig uiread deug ris. Nan innseadh daoine an fhìrinn, cha bu leith ghearain. Chunnaic mi rud a b’ iongantaiche leam na ged a chuireadh e ann an crois sinn. Am peasan suarach, tha e mar a bha ’n treibh o’n d’ thainig e. Cha robh iad riamh ach an sàs ann an cuid-eiginn o’n a thainig iad do ’n dùthaich.”

“Tha h-uile aon de ’n teaghlach a’ toirt barr-urram air a cheile anns an dòigh sin. Tha iad uile air an tearradh leis an aon pheallan. Cha teid fosadh air an teangaidh. Nach ’eil iad mar bu dual dhaibh. Mar a tha ’n seanfhacal ag radh, ‘Theid cuilean ri dualchas.’ Innsidh mise dhut an rud a ni sinn, ma chluinneas sinn gu ’n abair e facal mu dheidhinn a’ chomhraidh a bha eadrainn. O nach ’eil fianuis aige oirnn, their sinn gur e na breugan a tha e ’g innseadh; agus o nach toir daoine geill do ’n darna leith dhe na their e aig àm sam bith, cha mho na sin a bheir iad geill do na their e mu dheidhinn a’ chomhraidh a bha eadrainn an lath’ ud.”

“Ma ta, ’Mhor, cha ’n ’eil cuimhne agam fhein air an darna leith dhe na thubhairt sinn an lath’ ud aig an amhainn.”

“Cha ’n ’eil, no agamsa. Chaidh an deur beag a dh’ òl mi ’nam cheann. O nach ’eil mi ’ga ghabhail ach glé ainneamh, theid e ’nam cheann ’s a’ mhionaid; ach tha fhios agam gu ’n robh sinn a’ bruidhinn air a’ mhaor ’s air a theaghlach, agus air na dh’ innis bean Lachlainn duinn mu ’n aobhar air son an do chuireadh am maor as an àite ’san robh e mu ’n d’ thainig e an so.”

“Nach ann domh a dh’ eirich e an uair a thug mi leam am botul beag ud a thug bean a’ mhaoir dhomh? Ged a bha mi gle thaingeil dhi air a shon an lath’ ud, b’ fhearr leam an diugh nach fhaca mi riamh e. Tha iomadh rud ann a bheir toileachadh do dhaoine aig aon àm, ged a dh’ fhaodas e mi-thoileachadh gu leòr a thoirt dhaibh ’na dheigh sin. Nan robh mi air òl gun fhios do neach sam bith, cha bhiodh guth no iomradh air an diugh. Ach ged a tha mi dona gu leòr, cha b’ fhiach leam teannadh ri òl ann an cùil leam fhein.”

“Cha bu tu fhein bean a mharsanta bhig. Bidh deur beag aice a h-uile latha ’s a’ bhliadhna, ar neo bidh fhios c’ ar son. Bidh a ceann eadar dà chomhladh ’phreasa, ged a rachadh tu do ’n t-seòmar aice dusan uair ’san latha. Sid an te a tha gu math rithe fhein. Cha ’n ’eil biadh a ’s fhearr na chéile nach bi aice.”

“Nach ’eil a’ bhlàth sin air a dà ghruaidh? Mar a tha ’n seanfhacal ag radh, ‘Ge b’ e dh’ itheas an t-saill fo ’n t-sop, aithnichear air a ghoic fhein e.’ Tha amhrus agam nach ’eil i cho math a dh’ fhear a taighe ’s bu chòir dhi. Cha ’n ’eil ach gann greim air a chnamhan.”

“Cha chreid mi gur e cion bidh a tha ’g a fhàgail cho caol, truagh ’s a tha e. Tha e cho imineach ’s cho dian thun an t-saoghail ’s nach laidh feoil air. Is gann a dh’ fhanas e ri ’bhiadh a ghabhail leis mar a tha gnothaichean an t-saoghail air a chur ’na bhoil. Shaoileadh tu fhein nach ruigeadh e leas a bhith cho dian thun an t-saoghail ’s a tha e. Nam biodh teaghlach trom aige mar a th’ aig iomadh fear eile, ghabhainn a leithsgeul.”

“Nach tu tha amaideach? Nach fhad o chualas, gu ’m bheil sannt nan seachd sagart ann am fear gun mhac gun nighinn? Ach feumar an fhìrinn a radh, tha e mòran na ’s coire na ’bhean. B’ fhearr leamsa gu mòr rud a cheannach uaithesan na uaipese. Tha ise cho eagnaidh an àm a bhith ’tomhas ri aon a chunnaic mise riamh. Cha mhòr nach cunntadh i na spiligeanan tì.”

“Cha ruigeadh i leas a bhith cho mion sin idir. Is iomadh sgillinn a tha muinntir na dùthchadh a’ toirt dhaibh eadar dà cheann na bliadhna. Mur ’eil mise air mo mhealladh, bidh caochladh cur air clò Challum an ùine gun bhith fada. Fhuair mise am mach o urra glé chinnteach gu ’m bheil bùth mhòr gu bhith air a fosgladh anns a’ Bhail-iochdrach mu ’n tig deireadh na bliadhna.”

“Ma thachras sin, cha bhi am marsanta beag toilichte; ach cha mhisde daoine bochd na dùthchadh idir e. Tha iomadh fear dhe na marsantan a’ gabhail brath air na daoine, agus faodaidh iad sin. Ach cò tha dol a dh’ fhosgladh na bùthadh?”

“Tha Tearlach ruadh; ach tha amhrus agamsa nach dean e fortan air marsantachd an dà latha so.”

“An t-amadan mor, cia mar a theid aigesan air buth fhosgladh? Cha ’n ann gun suim mhath airgid a theid aig fear sam bith air bùth fhosgladh a’s fhiach an t-saothair.”

“Tha thu air chùl do sgeòil. Tha Tearlach ruadh agus nighean bhàn a’ mhaoir gu pòsadh gun dàil. Tha toil aca Tearlach ruadh a bhi ’na mharsanta mu ’m pòs e. Tha na daoine cho mòr asda fhein ’s nach bu mhath leotha gu ’m biodh aig muinntir na dùthchadh ri radh, gu ’n do phòs a’ cheud te dhe na nigheanan sgaomaire de dhuine òg gun fhearann, gun fhonn, gun òr, gun airgiod, gun ni fo ’n ghrein ach a cheithir spadagan. Ach ma dh’ fhosglar a’ bhùth, faodar a bhi cinnteach nach ann le airgiod Thearlaich.”

“Innsidh mise dhut mar a bhitheas; theid am maor an urras air Tearlach, ar neo bheir e dha airgiod.”

“Tha e coltach gu ’m bheil deannan math airgid aig a’ mhaor; ach tha e air a chur as a leith nach b’ ann leis an onair a rinn e a chuid airgid. Ach cha ’n ’eil fhios againne.”

“Tha fhios againn nach ’eil sgillinn ris an t-saoghal aig Tearlach ruadh. Cha b’ e am fear a bheireadh an aire do ’n airgiod ged a bhiodh e aige.”

“Gu dearbh cha b’ e. An cuala tu mar a fhreagair Ruairidh a’ Bhàigh e an latha ’dh’ iarr e air a dhol a steach a dh’ òl còmhladh ris do ’n Taigh-sheinnse?”

“Cha chuala mi guth air.”

“Dh’ iarr Tearlach air Ruairidh a dhol a steach comhladh ris a ghabhail drama, agus thuirt Ruairidh ris, nach robh feum sam bith aig fear seach fear aca air drama, agus gu ’m b’ fhearr dha a thasdan a chumail ’na phòcaid. Ghabh Tearlach saonas anabarrach a chionn nach rachadh Ruairidh a steach comhladh ris, agus chàin e Ruairidh thun a bhrògan. ‘Cha robh thu latha riamh,’ arsa Tearlach, ‘cho suarach mu thasdan a chosg ’s a bha mise. Cha ’n ’eil annad ach an spìocaire cho truagh ’s a th’ anns an dùthaich.’ Fhreagair Ruairidh, agus thuirt e, ‘Ma tha thusa, ’Thearlaich, suarach mu na tasdain, tha na tasdain suarach umad.’ Agus b’ fhior do Ruairidh sid. Faodaidh am maor bùth a chur suas do Thearlach, ma thogras e; ach theid mi am bannadh dhut nach fhada gus am bi a chasan as a chionn. Ged nach biodh ann gu cur as dha ach a mhàthair, dh’ fhoghnadh i na h-onar.”

“Nach iongantach leamsa gu ’n tugadh am maor a nighean do Thearlach. Nam bithinn-sa ’na àite, b’ fhearr leam mo chuid nighean a bhith gun phòsadh gu bràth na té seach té dhiubh a thoirt do Thearlach, no dh’ a leithid. Cha b’ ionnan a b’ fhearr do thé sam bith fuireach ’na seana mhaighdinn, agus dichioll a dheanamh air i fhein a thoirt troimh ’n t-saoghal le fìrinn ’s le onair, na duine aotrom, neo-steidheil a phòsadh.”

“Cha ’n e cho neo-steidheil ’s a tha Tearlach an cron a’s mò a th’ agam fhein idir air, ach cho leasg ’s a tha e. Mhill a mhàthair e. An uair a bha e ’na chnapach balaich, cha leigeadh i leis car a dheanamh, air eagal gu ’m faigheadh e sgios no sàruchadh sam bith; agus an uair a dh’ fhàs e mòr, cha deanadh e car air a comhairle ach an car a thogradh e fhein.”

“Is gann a chreideas mi gu ’n gabh nighean a’ mhaoir e.”

“Nach tu tha gòrach? Gabhaidh: is i a ghabhas. Ged a tha e ’na shliomair mòr gun fheum, tha e ’na dhuine òg cho dreachar ’s a th’ anns an dùthaich. Mar is trice, tha nigheanan coma ma gheibh iad fear mòr, briagha ri ’phòsadh. Cha b’ ionnan a b’ fhearr dhi Domhull beag mac Sheumais. Is e gille òg cho glic, cho deanadach, agus cho steidheil ’s a th’ anns an dùthaich. Is fìor thoigh leis a bhith air cheilidh ann an taigh a’ mhaoir. Tha mi cinnteach gur e bu doigheile a chumadh bean na Tearlach ruadh.”

“Cha ’n ’eil teagamh nach e; ach cha ’n ann air

---

[186]

[Vol . 9. No. 24. p. 2]

a leithid sin a tha nigheanan òga, gòrach a’ smaointean idir. Tha Domhull beag cho aoidheil ’s cho modhail ri fear sam bith, ach tha e car sàmhach, socrach ’na dhòighean. Is e tha dhith air cuid dhe na nigheanan, fleasgaich òga a bhios cuireadach, comhraideach, a ni gàireachdaieh is cridhealas gu leòr comhladh riutha, agus a bheir dhaibh bràisteachan is fainneachan, agus iomadh rud eile.”

“Theid mi an urras nach ’eil Domhull beag cho gòrach, no cho faoin ’s gu ’n dean e a leithid sin gus an tig an t-am freagarrach.”

“Coma leatsa; taghaidh Domhull beag té ghlic, chrionna, aig am bi meas air, agus a chumas a thaigh ann an deagh òrdugh, agus a bheir an aire mhath air a gnothach fhein mar is còir dhi.”

“Tha meas mòr aig bean a’ mhaoir air Domhull beag. Is math a tha i ’tuigsinn gur e taghadh an tuathanaich a bhios ann. Ma dh’ fhaodas i, gheibh i greim air. Cha teid fois oirre ach a’ moladh nan nigheanan a h-uile uair a bhios e air chéilidh aca.”

“Cha dubhairt mise nach mò a ni i de chron na ni i de mhath le cuid molaidh. Bu choma leam riamh dhe na pàrantan a bhiodh a’ moladh na cloinne ’nan làthair fhein. Cha ’n ’eil fhios agam an do ghabh thusa beachd air, ach a’ chlann a bhios na pàrantan a’ moladh an clàr an aodain, fàsaidh iad mòr asda fhein, agus, gu math tric, bheir iad aobhar bròin do na pàrantan. Gabhaidh clann milleadh le tuilleadh ’s a’ chòir de mholadh, mar a ghabhas iad milleadh le tuilleadh ’s a’ chòir de smachdachadh.”

(Ri leantuinn.)

Litir bho “C. C.”

FHIR-DEASACHAIDH RUNAICH: —Tha nise àireamh sheachdainean o’n dh’ fhàg mi Ceap Breatunn, far na chuir mi mios de dh’ ùine seachad gle thaitneach. Bha mi ’n duil fios a chur gu m’ luchd eolais an deigh dhomh tighinn dhachaidh; ach ’s iomadh ni a dh’ fhaodas bachdail a chur oirnn ann a bhi toirt ar ruintean gu buil.

Cha mhor gu ’n cuala mi facal á Ceap Breatunn o’n thainig mi dhachaidh, ach a mhain na tha mi faicinn anns a MHAC-TALLA. Cha ’n eil fhios nach e mo choire fhein a th’ ann. Ach na ’m biodh fios aig na cairdean air gach ni a tha air uairibh a tilgeadh gach suidheachadh a tha sinn a deanamh bun os cionn, cha bhiodh iad cho trom oirnn air son cho beag ’sa tha sinn a sgriobhadh.

Dh’ fhàg mi Sidni air Di-luain an naoidheamh la fichead de October. Thug mo charaide coir, Ailean Mac Leoid, na charbad mi gu cala an rathaid-iaruinn, gu moch air a mhaduinn ud. An oidhche sin fhein chaidh sinn air bord na smuid-shoitheach Halifax, aig Caolas Chanso, agus trath an ath mhaduinn chaidh sinn air tir am Baile Charlotte. Bha sinn naoidh uairean air an uisge. Bha ’n fhairge cho min ri gloine air an turus ud; ach cha b’ ann mar sin a bha chuis air an t-seachdain roimhe sud. Air an turus sin sheid a ghaoth agus dh’ eirich a mhuir, le cair gheal air cirein gach tuinn. Bha ’n luchd-turuis a dol á cochull an cridhe leis an eagal. ’Nuair thainig an stoirm gu h-airde bha iomadh neach air bòrd a bha ’g radh gu ’n robh daor an ceannach aca air an turus. Bha ’n long air a tulgadh cho mor ’s gun ghluais an luchd as àite, air chor ’s gun deach i car air a leth taobh. Sheol i stigh do ’n acarsaid ’s am fiaradh neonach sin innte, mar gu faiceadh tu boineid chocte air leth-cheann saighdeir. Thachair gu ’n robh bean choir, thomadach a mhuinntir an àite air bòrd; agus gu de thoisich na h-eolaich ’s na càirdean aice ri chumail a mach rithe, ach gur ise bhi air bord a chuir an car fiaraidh ud anns an luing. Cha ’n ’eil fhios agam an e no nach e an Gaidheal àbhachdach sin, Alasdair Bànach, a thuirt so; ach an uair a chuala mi e thuirt mi gu’n robh e coltach ri rud a theireadh e, oir tha fios gu bheil e làn do fhearas-chuideachd agus do fhala-dhà neo-lochdach.

Tha nise an geamhradh air tighinn oirnn, agus cha bhi e cho soirbh a dholl a null ’s a nall thar an aisig ’s a bha e re an t-samhraidh; ach ma bhios mi beo, slan, cha bhi mo thogradh dol do Cheap Breatunn air an ath bhliadhna dad air ais air mar a bha e anns an àm a dh’ fhalbh. Faodaidh mise radh mu ’n eilein sin mar a thuirt am bàrd Albannach mu dhùthaich fhein:—

“Fhad ’s a bhios anail ann am chom
Bidh tir nam beann a tighinn air m’ aire.”

Is domhain an daimh diomhair a ta ’n cridhe gach duine, aig a bheil inntinn cheart, do thir a bhreth is araich. Co a thuigeas e ach an neach a ta air falbh o a dhùthaich, agus aig nach ’eil comas dol air ais. Bha mi comhradh ri aon o chionn ghoirid, a bha meas gu ’n robh i air leabaidh a bàis, agus chuir i mulad orm le bhi ’g aideachadh gu saor gu ’m b’e miann a bhi na laidhe ann an tir a gràidh, far an d’ fhuair i h-àrach og. Their thu nach robh ann an sud ach amaideachd; ach cumamaid air chuimhne gu ’n robh Iacob de ’n inntinn cheudna. “Adhlaicibh mi,” ars’ esan, “maille ri m’ aithrichibh ’san uaimh a ta ann an achadh Ephroin an Hitich.”

Chuir aon de ar bàird fhein an smuain so ann am briathran snasmhor, mar a leanas:—

“Nuair thig am bàs mar ’s dù,
Is a dhallas e mo shùil,
B’e mo mhiann mo chur ’san ùir
’San àit’ adhlaic a tha dlùth
Air taigh beag mo mhàthar.”

Chuir Niall Mac Leoid sios mar so an ni ceudna:—

“Mo shoraidh leis gach cuairteig,
Leis gach bruachaig agus còs,
Mu ’n tric an robh mi cluaineis,
’N àm bhi buachailleachd nam bo;
’Nuair a thig mo reis gu ceann,
Agus feasgar fann mo lo,
B’e mo mhiann a bhi ’san àm sin
Anns a’ ghleann ’san robh mi òg.”

Slan leat. Thoir fios do m’ chàirdean, do luchd-leughaidh, thall ’s a bhos, gu bheil mi beo, agus gur taitneach leam a bhi faicinn an ainmean ’s a MHAC-TALLA a measg na muinntir a phàigh. Ge b’e earrann de ’n phàipear a bhios gun leughadh cha bhi ’n earrann ud a tha toirt dhuinn ainm is ionad comhnuidh nan Gaidheil ’s nam ban-Ghaidheil a tha cur luach air cainnt mhilis tir nam beann; a chainnt anns an tric a dh’ éisd sinn ris a chronan a’s tric a chur ’nar suain sinn air broilleach ar mathraichean; agus anns na dh’ éisd sinn o’n uair sin ri fonn milis na salm, air an seinn anns an seann doigh Ghaidhealach, a tha toirt barr air gach doigh seinn eile dhaibhsan a bha air an cleachdadh ris o’n oige.

C. C.

Cha ’n ’eil làn chumachd aig an droch spiorad thairis air daoine idir. Ged a tha cead aige droch comhairlean a thoirt oirnn, cha ’n fhaod e ar co-éigneachadh gu olc a dheanamh.

Tha dà sheorsa pheacaidhean ann—peacaidhean deanadais agus peacaidhean dearmaid. Is iad na peacaidhean dearmaid mòran a’s sgriosaile na na peacaidhean deanadais. Ach is ann glé ainneamh a thachras daoine ruinn a tha ’g a làn-chreidsinn so.

Sgeulachdan Arabianach.

BEDER, PRIONNSA PHERSIA.

CAIB. XIV.

MU ’N do fhreagair Abdallah a’ bhanrigh, thilg e e-fhein air an talamh air a beulaobh, agus an uair a dh’ eirich e ’na sheasamh thuirt e, “A bhain-tighearna, is e mac brathar dhomh a th’ann. Tha mo bhrathair marbh o chionn aireamh bhliadhnachan. Agus o nach robh duine teaghlaich agam, chuir mi fios air mac mo bhrathar gus e thighinn a dh’ fhuireach comhladh rium. Tha e dhomh mar mo mhac fhin; agus an uair a gheibh mi bas fagaidh mi aige mo chuid dhe ’n t-saoghal.”

Cha’n fhaca banrigh Labi duine riamh cho briagha ri Beder, agus thuit i ann an trom ghaol. Chuir i roimpe, air an aobhar sin, gu ’m feuchadh i ri greim fhaotainn air.

“Athair,” ars’ ise ri Abdallah, “bhithinn anabarrach fada ’na d’ chomain na ’n tugadh tu dhomh fhin e. Tha mi a’ guidhe gu durachdach ort nach diult thu a thoirt dhomh. Agus bheir mi dhut mo mhionnan air an teine ’s air an t-solus, gu ’n dean mi cho mor ’s cho cumhachdach e ’s nach robh a leithid de dhuine riamh air an t-saoghal. Ged a bhiodh a run orm olc a dheanamh air a’ chinne-daoin’ gu leir, cha dean mi cron sam bith airsan. Tha mi ’n dochas gu ’n toir thu dhomh na tha mi ag iarraidh, cha ’n ann a mhain a chionn gu ’m bheil meas mor agam ort, ach gu sonraichte a chionn gu ’m bheil fhios agam gu ’m bheil meas mor agad orm.”

“A bhaintighearna,” ars’ Abdallah, “tha mi anabarrach fad’ ann an comain bhur morachd air son cho fior chaoimhneil ’s a tha sibh rium, agus air son an t-urram a tha sibh toileach a chur air mac mo bhrathar. Cha ’n ’eil e airidh air tighinn dluth do bhanrigh mhoir mar a tha sibhse, agus tha mi ’guidhe air bhur morachd gu ’n gabh sibh a leithsgeul.”

“Abdallah,” ars’ a’ bhanrigh, “bha mi ’n comhnuidh a’ toirt orm fhin a chreidsinn gu ’n robh meas mor agad orm; agus cha robh e an comas dhomh a smaointean gu ’n tugadh tu a leithid de chomharradh follaiseach dhomh air cho suarach ’s a bha thu mu m’ dheidhinn. Ach tha mi rithist a’ toirt mo mhionnan air an teine agus air an t-solus, agus air gach ni a tha naomh ’nam aidmheil, nach teid mi as a so gus am faigh mi na tha mi ’g iarraidh. Tha mi ’tuigsinn gle mhath c’ar son a tha eagal ort m’ iarrtus a thoirt dhomh; ach tha mi ’gealltainn dhut nach bi aobhar aithreachais agad gu brath air son deanamh mar a tha mi ’g iarraidh ort.”

Bha Abdallah fo dhoilghios mor araon air a shon fhein, agus air son Bheder, a chionn gu ’m b’ eiginn da umhlachd a thoirt do ’n bhanrigh. “A bhain-tighearna,” ars’ esan, “cha bu toil leam idir gu ’n saoileadh bhur morachd gu ’m bheil mi an comhnuidh toileach gach ni a tha ’nam chomas a dheanamh a chum bhur toileachadh. Tha mi ’cur lan earbsa ann bhur facal, agus cha ’n ’eil teagamh agam nach cum sibh ris na thubhairt sibh. A mhain tha mi ’guidhe air bhur morachd gu ’n dean sibh dail gun an t-urram mhor so a chur air mac mo bhrathar gus an tig sibh an rathad so a rithist.”

“Thig mi am maireach,” ars’ a’ bhanrigh. Sheall i le aoidh air, agus dh’ fhalbh i do ’n luchairt.

An uair a chaidh banrigh Labi agus a’ chuideachd a bha maille rithe as an t-sealladh, thuirt Abdallah ri Beder, “A mhic (oir b’ ann mar so bu ghnath leis a baith ’bruidhinn ris, air eagal gu’m faigheadh daoine am mach co e,) cha robh e ’nam chomas, mar a dh’ fhaodadh tu fhaicinn, an ni a dh’ iarr a’

---

[187]

[Vol . 9. No. 24. p. 3]

bhanrigh orm cho fior dhurachdach a dhiultadh dhi. Bha eagal orm gu ’n gnathaicheadh i draoidheachd gu diomhair no gu follaiseach araon ’nam aghaidh fhin, agus ’nad aghaidh fhein, agus mar sin gu ’n deanadh i dioghaltas oirnn le cheile, agus gu ’m fàgadh i sinn na bu mhiosa na na daoine a dh’ ainmich mi dhut. Ach tha aobhar agam a bhith ’creidsinn gu ’m bi i gle mhath dhut, mar a gheall i, o ’n a tha i ag aideachadh gu ’m bheil meas mor aice orm. Faodaidh tu so a thuigsinn leis an urram a nochd i fhein agus maithean na cuirte dhomh. Bhiodh i ’na creutair mollaichte gun teagamh na’m mealladh i mi. Ach ma mheallas ise mi, cha ’n ann gun chron mor dhi fhein; oir is aithne dhomh cia mar a bhios mi cho fada ’mach rithe.”

Cha robh earbsa mhor sam bith aig Beder gu ’m biodh a’ bhanrigh cho math dha ’s a bha Abdallah ag radh, agus air air an aobhar sin, bha e gle throm-inntinneach. “An deigh na dh’ innis thu dhomh mu dheidhinn aingidheachd na banrigh so,” ars’ esan, “cha ruig thu leas ioghnadh a bhith ort ged a tha eagal orm roimpe. Is docha gu ’m faotainn na dh’ innis thu dhomh m’ a deidhinn a chur ann an suarachas, agus a bhith air mo dhalladh leis a’ ghreadhnachas a tha mu ’n cuairt dhi, mur b’ e gu ’n d’ fhairich mi air mo chosg fhin ciod a th’ ann a bhith fo chumhachd ban-draoidh. Tha’n staid anns an robh mi tro dhraoidheachd na banaphrionnsa Guhara, agus o ’n robh mi air mo shaoradh, gus a bhith air mo ghrad chur fo gheasan, ’g am chur fo uamhas mor.” Ghrad thoisich e ri sileadh nan deur cho frasach ’s nach b’ urrainn e an corr a radh. Bha e soilleir gu ’n robh gairisinn air an uair a smaoinicheadh e air an droch shuidheachadh anns am faodadh banrigh Labi a chur.

“A mhic,” ars Abdallah, “na bi ’g ad chur fhein fo dhoilghios; oir ged a dh’fheumas mis’ aideachadh nach ’eil moran earbsa ri chur ann an geallaidhean agus ann am mionnan banrigh a tha cho mealltach rithe, gidheadh feumaidh mi innseadh dhut nach ’eil cumhachd sam bith aice thairis ormsa. Tha fhios aice air a sin gle mhath. Agus is e sin a mhain is aobhar gu ’m bheil i ’toirt urram cho mor dhomh. Ged a bhiodh toil aice cron a dheanamh ort, theid agamsa air bacadh a chur oirre anns a’ mhionaid. Faodaidh tu do lan earbsa chur annamsa. Agus ma leanas tu gu dluth ris a’ chomhairle a bheir mis’ ort mu ’n dealaich mi riut, cha bhi na ’s mo de chumhachd aice thairis ort na th’ aice thairis ormsa.”

Thainig a’ bhanrigh air an ath latha mar a thubhairt i, le mor ghreadhnachas mar a b’ abhaist dhi, agus bha Abdallah ’g a feitheamh le mor urram. “Athair,” ars’ ise ’s i stad mu choinneamh an dorus, “faodaidh tu aithneachadh gu ’m bheil fadachd orm gus am faigh mi coir air mac do bhrathar, an uair a thainig mi aig an am a gheall mi gus do ghealladh a chur ’nad chuimhne. Tha fhios agam gur duine thu a chumas ri d’ fhacal, agus cha ’n urrainn mi chreidsinn gu ’m brist thu air.”

Leig Abdallah e fhein ’na shineadh air a bheul fodha an uair a chunnaic e ’bhanrigh a’ tighinn, agus an uair a labhair i ris, dh’ eirich e ’na sheasamh. Agus o nach robh toil aige gu ’n cluinneadh neach sam bith ciod a bha e gus a radh ris a’ bhanrigh, choisich e gu ceann an eich, agus thuirt e gu beag rithe. “A bhanrigh chumhachdach, tha fhios is cinnt agam nach bi gruaim oirbh rium a chionn mi bhith cho aindeonach an de mac mo bhrathar earbsa ribh, o ’n a tha fhios agaibh air an aobhar a th’ agam air a shon. Ach tha mi ’g ar cur fo bhoidean gu ’n cuir sibh air chul an ealain dhiomhair sin air am bheil eolas cho mor agaibh. Tha meas agam air mac mo bhrathar mar gu ’m b’ e mo mhac fhine; agus chuireadh e am bas orm na ’n deanadh sibh ris mar a bha sibh a’ deanamh ri feadhainn eile.”

“Tha mi ’gealltainn dhut nach dean,” ars’ a’ bhanrigh. “Tha mi air tighinn a dh’ urachadh mo mhionnan a thug mi an de, nach bi aobhar agad fhein no aig mac do bhrathar air a bhith diumbach dhiom. Tha mi gu soilleir a’ faicinn nach ’eil thu eolach gu leor orm fhathast. Cha ’n fhaca tu m’ aodann riamh, ach troimh an t-srol. Ach o’n a tha mi meas gur airidh mac do bhrathar air gu’n nochdainn cairdeas dha, leigidh mi ris dhut nach ’eil mi neo-airidh air.”

An uair a thuirt i so thug i dhith an srol, agus leig i fhaicinn do Bheder agus do dh’ Abdallah gu ’n robh i na boirionnach anabarrach briagha. Ach cha do tharruinn a maise cridhe Bheder g’a h-ionnsuidh idir. “Cha ’n fhoghainn a bhith maiseach idir,” ars’ esan ris fhein; “bu choir gu ’m biodh co-chordadh eadar maise agus gniomharan gach neach.”

Am feadh ’s a bha Beder a’ smaoineachadh mar so, agus e ’g amharc gu dluth air banrigh Labi, thionndaidh an seann duine ris, agus an uair a rug e air ghairdean air, thug e an lathair na banrigh e. “So agaibh e, a bhaintighearna,” ars’ esan, “agus tha mi ’guidhe oirbh aon uair eile gu ’n cum sibh ’n ’ur cuimhne gur e mac mo bhrathar, agus gu ’n leig sibh leis uair is uair tighinn g’ am amharc.”

Gheall a’ bhanrigh so dha. Agus mar an tuilleadh comharraidh air a taingealachd dh’ ordaich i mile bonn oir a thoirt dha. Cha robh e an toiseach deonach a ghabhail, ach thug i air le coiteach a ghabhail.

Thug i fa near each air an robh acfhuinn cho briagha ris an acfhuinn a bh’ air an each a bh’ aice fhein a bhith deiseil air son Bhedeir. An uair a bha e ’dol air muin an eich, thuirt a’ bhanrigh ri Abdallah, “Cha do chuimhnich mi fhaighneachd dhiot c’ ainm a th’ air mac do bhrathar. Innis dhomh e, guidheam ort.”

Fhreagair Abdallah, agus thuirt e, “Is e Beder (a’ ghealach lan) is ainm dha.”

Thuirt a’ bhanrigh, “Is cinnteach gu ’n d’ rinn na daoine a thug an t-ainm air mearachd mhor, bu choir dhaibh a bhith air Shems (a’ ghrian,) a thoirt mar ainm air.”

An uair a chaidh Beder air muin an eich, bha e toileach marcachd an deigh na banrigh, ach cha leigeadh i leis. Thug i air marcachd air a laimh chli. Sheall i air Abdallah, agus an uair a chrom i a ceann ris, dh’ fhalbh i.

Thug Beder an aire gu ’n robh sluagh a’ bhaile, an aite bhith aoibhneach an uair a bha iad a’ faicinn na banrigh a’ marcachd seachad, ag amharc oirre le taire, agus eadhon a’ toirt am mollachd oirre. “A bhan-draoidh,” arsa cuid dhiubh, “fhuair i fear ur gus a droch innleachdan a chur an gniomh air. An toir an Chruithfhear idir an creutair aingidh bhar aghaidh na talmhainn?”

“A choigreach bhochd!” arsa feadhainn eile, “tha thu air do mhealladh gu mor ma tha thu ’smaointean gu ’m mair do shonas fada. Is ann gus do thruaighe air a’ cheann mu dheireadh a dheanamh moran na’s eagallaiche a tha thu nis cho mor air d’ ardachadh.”

Thuig Beder o na briathran so gu ’n robh na dh’ innis Abdallah dha mu dheidhinn na banrigh fior gu leor. Ach o nach b’ urrainn e e-fhein a dhion uaipe na b’ fhaide, chuir e e-fhein air churam freasdail agus toil Dhe.

Ruigidh am buaireadair oirnn ge b’ e air bith àite anns am bi sinn. Ruigidh e sinn eadhain an uair a bhios sinn ’nar suidhe anns an taigh-aoraidh.

Seanntraigh.

Bha bean fir coimhead ann an eilean Sheanntraigh, agus bha coir’ aice. Thigeadh bean shìth a h-uile latha a dh’ iarraidh a’ choire. Cha chanadh i smid ’nuair a thigeadh i, ach bheireadh i air a’ choire. ’Nuair a bheireadh i air a’ choire theireadh bean an tighe,

’S treasaiche gobha gual
Go iarrunn fuar a bhruich;
Dleasnas coire cnaimh
’Sa thoirt slan go tigh.

Thigeadh a’ bhean shìth air a h-ais ’h-uile latha leis a’ choire, agus feoil as cnàmhan ann, Latha bha ’n sin bha bean an tighe airson dol thar an aiseig do Bhail’ a Chaisteil, agus thuirt i r’a fear, “Ma their thusa ris a’ bhean shìth mar a their mise, falbhaidh mi ’Bhaile Chaisteil.” “U! their,” ars’ esan, “ ’s cinnteach gur mi ’their.” Bha e sniamh siamain fraoich gos a chur air an tigh. Chunnaic e bean a’ tighinn ’s faileas as a casan, ’s ghabh e eagal roimhpe. Dhruid e’n dorusd as stad e d’a obair. Nur a thàinig ise do ’n dorusd cha d’ fhuair i n dorusd fosgailte, ’s cha d’ fhosgail esan di e. Chaidh i as cionn toll a bha ’s an tigh. Thug an coire da leum as, agus air an treas leum dh’ fhalbh e mach air drìom an tighe. Thàinig an oidhche, ’s cha d’ thàinig an coire. Thill a’ bhean thar an aiseig, ’s cha ’n fhac i dad de’n choire stigh, agus dh’ fhoighnichd i ca’n robh ’n coire. “Mata ’s coma leam ca’ bheil e,” ars’ a fear, “cha do ghabh mi riabh a leithid de dh’ eagal ’s a ghabh mi roimhe. Ghabh mi eagal, ’s dhùin mi ’n dorusd, ’s cha d’ thàinig i tuillidh leis. “A dhonain dhona, dé rinn thu? ’s dithisd a bhios gu don’ thu fhìn agus mise.” “Thig i ’m màireach leis.” “Cha d’ thig.”

Sgioblaich i i fhìn, ’s dh’ fhalbh i ’s ràinig i ’n cnoc, ’s cha robh duine stigh. Bha e ’n déigh na dinnearach, ’s bha eud a mach am bial na h-oidhche. Ghabh i stigh. Chunnaic i ’n coire ’s thog i leath’ e. Bha-e trom aice, ’san còrr a dh’ fhag eud ann. Nur a chunnaic am bodach a bha stigh i dol amach, thuirt e,

A bhean bhalbh, a bhean bhalbh,
A thàinig oirnn a tir nan sealg;
Fhir a tha ’n uachdar a’ bhruth,
Fuasgail an Dugh ’s lig an Garg.

Ligeadh an da chù ma sgaoil, ’s cha b’ fhada bha is’ air falbh nur a chual i strathail nan con a’ tighinn. Ghléidh i ’n còrr a bha ’s a’ choire air alt ’s na ’m faigheadh i leath’ e gum bu mhath, ’s na ’n d’ thigeadh na coin gun tilgeadh i orr’ e. Dh’ fhairich i na coin a’ tighinn, ’s chuir i làmh sa’ choire, ’s thug i ’m bòrd as, ’s thilg i orra ceathra de na bh’ ann. Thug eud an aire treis air an siud. Dh’ fhairich i ris eud, ’s thilg i pìos’ eil’ orra nur a chas eud urra. Dh’ fhalbh i coiseachd cho math ’s a dh’ fhaodadh i. Nur thàinig i dlùth air a’ bhaile thilg i ’bhial fodha, ’s dh’ fhàg i ’n siud aca na bh’ ann. Bhuail coin a’ bhail’ air comhartaich nur a chunnaic eud na coin shith ’stad. Cha d’ thainig a’ bhean shìth riabh tuillidh a dh’ iarraidh a’ choire.

Cha ’n ann ri am faicinn is còir daoine a ghabhail idir. Is iomadh duine air am bheil coltas na diadhachd an uair a chi thu e ’na shuidhe gu stolda ann an eaglais, a tha tur falamh de spiorad na diadhachd.

Tha ’n cealgair glé dheas aig gach àm gu bhith labhairt mu nithean spioradail. Tha ’chuid diadhachd gu léir air barr a theangan; ach cha ’n ’eil srad dhi ’na chridhe. Ged a tha cleòca na diadhachd uime, tha ’m pailteas de luideagan salach na fein-fhìreantachd fo ’n chleòcha. Ged nach fhaic thusa no mise na luideagan so, chi Dia iad.

---

[188]

[Vol . 9. No. 24. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, DESEMBER 14, 1900.

Paipeirean-naigheachd.

CREIDIDH mi nach urrainn an neach is farsuinge inntinn am feum a rinn paipeirean-naigheachd do ’n t-saoghal a mheas mar bu choir. Cha tig sinn as an eugmhais gu brath tuilleadh; agus tha e iongantach leinn ciamar a thainig daoine beo as an eugmhais cho fada. Ach cha ’n ’eil eadhon na paipeirean-naigheachd saor o mhearachd. Gheibhear anntasan mar anns an t-seillein “an taice cheile ’mhil ’s an gath.” Gheibhear annta a’ mhil ann an tomhas moran na ’s pailte na ’m puinnsean. Ach cha ’n ’eil mi ro chinnteach nach ann an lughad a tha mhil a’ dol agus nach ann am meud a tha ’m puinnseann a’ dol. A dh’aon ni tha mi meas gu’m faighear anns a’ phaipeir-naigheachd ’n ar latha-ne na’s lugha de naigheachdan agus na ’s mo de bharailean na bhiodh freagarrach. Tha am paipeir-naigheachd a nis a’ gabhail os laimh teagasg cho maith ri foghlum a thoirt seachad. Tha e stri ri d’thoil a lubadh cho maith ri d’cheann a lionadh. Cha ’n fhoghainn leis an Deasaiche naigheachdan a thoirt dhuit, ach a bharail fein air na naigheachdan. Tha so buil ùr, ann an tomhas mòr, gus a’ bheil am paipeir-naigheachd air a chur. ’S e am paipeir-naigheachd mor so is fear-teagaisg do’n mhor chuid dheth ’n t-sluagh. Tha moran de na daoine is foghluimte agus is gleusta anns an rioghachd a nis a’ sgriobhadh anns na paipeirean-naigheachd; ach, ged tha, cha ’n ’eil na paipeirean ro fhreagarrach airson teagaisg. Tha na naigheachdan a dhìth oirnn fhaotainn cho luath agus a chluinnear iad; ach cha bhi a’ bharail a theid a thoirt seachad clis an comhnuidh fallain. A rìs tha gach paipeir-naigheachd a tha againn a’ seasamh air taobh buidheann no beachd no aidmheil shonruichte, agus cha ’n fhaigh teagasg nach ’eil ann an co-chordadh ri beachd no aidmheil a’ phaipeir moran aite ann. Tha moran d’ar sluagh nach urrainn ach aon phaipeir-naigheachd a cheannach no fhaicinn. ’S e so a cheart chuid de ’n t-sluagh is mo a tha ann am feum air teagasg fallain; ach ann an aon phaipeir-naigheachd cha ’n fhaic iad ach aon taobh de na ceistean cudthromach a tha glusad inntinnean dhaoine ’n ar latha-ne, agus mar so cha ’n ’eil e cho comasach dhoibh barail chothromach a bhi aca mu thimchioll nan cuisean sin.

Ach cha ’n ann a mhain ann a bhi toirt seachad teagaisg aon-taobhach no mi-fhallain a tha mi saoilsinn a tha ar paipeirean-naigheachd a’ dol clì. Gheibhear annta gu minic naigheachdan nach bu choir a bhi annta. Tha, ’n ar latha-ne co-dhiu, sonas agus comh-fhurtachd gach duine ann an tomhas mòr an crochadh ri gluasad ’us giulan dhaoine eile. Cha ’n ’eil duine a tha ’g iarraidh no gabhail as laimh a bhi seasamh an aite buidheann de ’n t-sluagh a chum an coir a dhion no am beachdan a chur an ceill nach feum cunntas a thoirt air a stiubhardachd. Cha ’n ’eil neach a ghabhas os laimh dol a theagasg a cho-chreutairean le theangaidh no le pheann nach feum fulang d’ a cho-chreutairean a bhi toirt breith air a theagasg. Cha ’n ’eil neach ann an cumhachd no ann an ughdarras ’n ar measg nach ’eil cunntasach do ’n t-sluagh, a reir creidimh ar latha-ne, airson a’ bhuil gus a’ bheil e ’cur a’ chumhachd no ’n ughdarrais a bhuineas dh’a. —D. M’K.

THA an doigh bhrùideil, an-iochdmhor a th’ aig Ruisia—aon do rioghachdan mora na Roinn-Eòrpa—air na Sineich thruagha a chiosnachadh da-rireadh maslach, ma tha na fiosan a tha tighinn á Sina fior. Leugh sinn ann an aon de na paigearan-naigheachd o chionn ghoirid far an do ghlac reiseamaid Ruiseanach leth-ceud de na Sineich, agus, an deigh an sgiùrsadh cha mhor gu bàs, thiodlaic iad beò iad. Tha so na ghnothach eagallach. Tha fios ’us cinnt againn gu bheil na Sineich fhein nan daoine nach ’eil aon chuid truasail no iochdmhor; ach ’nuair a smaoinicheas sinn gu bheil rioghachd a tha creidsinn ann an Dia agus ann an Criosd ciontach de ’n ghniomh so—gniomh a bheireadh eas-onair air dùthaich chriosdail sam bith—aidichidh sinn, agus aidichidh gach duine turail gu’m biodh e moran na ’s fhearr leigeil leotha mar a bha iad. Tha sinn an dochas gu ’n deanar dioghaltas air na Ruiseanaich air son a ghniomh so, agus gu ’n tig cordadh eadar na rioghachdan a tha cogadh ris na Sineich ann an ùine ghearr.

Thainig Donnachadh Moireastan, aon de na saighdearan a dh’ fhag am baile so an uiridh leis a bhuidheann mu dheireadh a chaidh á Canada do’n Transbhaal, dhachaidh Di-luain ’sa chaidh. Ged a bha an oidhche gu math fuar, bha e air fhailteachadh gu cridheil. Thig an fheadhainn eile a dh’fhag am baile so comhla ris dhachaidh aig toiseach na bliadhna.

AM BHEIL GAILIG AGAD?

Ma tha seors’ aodaich sam bith a dhith ort, thig dh’an stor againne. Tha cleireach againn aig am bheil an deagh Ghailig. Tha sinn a’ cumail Aodach dhe gach seorsa, Brogan Obrach, Aodach Iochdair, Leintean Obrach, agus gach ni eile ’chuireas duin’ uime.

Faic dealbh na leine os cionn an doruis.

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Sanas do Chinn Theaghlaichean.

Nuair a bhios tu ceanach ni sam bith air son na dachaidh, ’s coir dhut a bhi cinnteach gu bheil e math. Cha’n eil ni a’s dorranaiche na Airneis Ur fhaotainn a tha air a droch dheanamh, no Brat-urlair a tha crion. Againne gheibhear an deanamh ’s an stuth a’s fhearr.

Airneis Ghrinn
Iomadh seorsa ur agus eireachdail.

Brait-Urlair Bhriagha
Na seorsachan a bhios buan ’sa chumas an dath.

Gach Seors’ Innsridh Taighe
Innsidh sinn gu toileach na chosgas e dhut rum no tigh uidheamachadh.

GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. T. GRANT, MANAGER

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[189]

[Vol . 9. No. 24. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Bha fear Alasdair Domhnullach, a mhuinntir Cheap Breatunn, ach a bha fuireach ann an Converse Creek, California, o chionn tri bliadhn’ deug air ais, air a robaigeadh ’s air a mhort anns an àite sin, air an ochdamh latha de’n mhios a dh’ fhalbh.

Thainig ceithir mile de luchd-imrich á dùthchannan céin air tir ann am Montreal air a bhliadhna so. Tha an roinn a’s motha dhiubh gus dachaidh a dheanamh dhaibh fhein anns an Iar-thuath, agus tha an corr a dol do Ontario agus do Chuebec.

Tha an fheoil a tha na Stàidean a cur a null do Bhreatunn am bliadhna air a mion-rannsachadh ma ’s urrainnear a cur air a mhargadh. Dh’ fhaodadh gur e ’s aobhar dha so an fheoil a bha na Geancaich a cur gu ruige Cuba, ’nuair a bha an cogadh aca ris an dùthaich sin, a bhi air a puinnseanachadh.

Bha D. D. Mac-Coinnich agus Niall I. Gillios air an taghadh air son na pàrlamaid Di-ciaduin. Fhuair Mac-Coinnich dluth air 3000 bhot, an Gilliosach, 2800, Mac-Fhionghain, 2100, agus an Domhnullach, 2200. Tha àite no dha as nach d’ fhuaireadh fios fhathast, ach cha dean iad sin na h-àireamhan so atharrachadh gu mor. Bha an taghadh so gle shàmhach, agus cha deach ach mu dharra leth an luchd-taghaidh a mach.

Ma chreideas daoine na h-Innseanaich faodaidh muinntir Cheap Breatunn coimhead air son geamhradh fada, fuar. Tha iad ag raitinn nuair a bhios gaoisid fada air na fiadh-bheathaichean agus na cnothan pailt air na craobhan beech gu’ n e sin comharradh air geamhradh fuar. Cha robh am bian cho tiugh air na fiadh-bheathaichean no na cnothan cho pailt air na craobhan beech o chionn grunn bhliadhnaichean ’sa tha iad am bliadhna.

Thachair sgiorradh muladach ann amMalpeque , E. P. I. ,o chionn da sheachdain air ais. Chaidh dithis dhaoine do ’m b’ ainm McArthur agus Piton, a mhuinntir Gaspe Bay, am mach ann am bàta mu dhorcha na h-oidhche gus a dhol air bòrd soithich a bha air acaire mu leth-mhile o’n laimhrig. Anns a mhaduinn ’nuair nach d’ rainig iad an soitheach chaidh rannsachadh a dheanamh air an son, agus fhuaireadh an cuirp beagan làithean an deigh sin astar ghoirid o’n laimhrig. Thatar a deanamh am mach gu ’n deach am bàt’ aca fodha.

Cha ’n ’eil seachdain a dol seachad nach ’eil sinn a cluinntinn naigheachd mu dhaoine a tha air am báthadh le bhi leantuinn na mara. Am bliadhna chaill a h-aon deug air fhichead dhe na daoine a tha seoladh am mach á Gloucester am beatha air an doigh so, agus chailleadh sia soithichean. Anns na coig bliadhna fichead a chaidh seachad, tha an àireamh a bhàthadh gach bliadhna bhar a cheile a ruigheachd ceithir fichead ’sa seachd deug. Mar sin bha daoine a tha seoladh am mach as a phort sin na b’ fhortanaiche am bliadhna na bha iad bliadhnaichean roimhe.

THA e gle choltach nach ’eil gnothuichean a soirbheachadh cho math le Cruger anns an Roinn-Eòrpa ’sa bha dùil aige. Bha e am barail gu ’m faigheadh e rioghachdan mora na Roinn-Eòrpa gu dhol ’san eadraiginn anns a chogadh a tha eadar an Transbhaal agus Breatunn; ach ann an sin tha e fada cearr. Dh’ innis na daoine a tha fodha ann an riaghladh an Transbhaal, mu’n d’ fhalbh e idir do ’n Roinn-Eorpa, nach ruigeadh e leas sealltuinn airson cuideachadh anns a chearna sin; ach cha ’n éisdeadh e riutha. Rainig e an Fhraing, agus liubhair e òraidean ann am bailtean mora na dùthcha sin, a ruith sios nam Breatunnach agus ag raitinn gu robh iad moran na’s an-iochdmhoire na fineachan fiadhaich Africa. Dh’ éisd muinntir na Frainge ris; agus bha dùil aig Crugar bochd nach biodh dragh sam bith aige cuideachadh fhaighinn—ach cha robh a thrioblaidean ach a toiseachadh.

Chaidh e do ’n Ghearmailt a choimhead air Iompaire na dùthcha sin, ach cha robh Uilleam ag iarraidh a ghnuis fhaicinn idir. Bha so na bhuille throm do sheann Cheann-suidhe an Transbhaal. Bha e am barail gu ’m faigheadh e cuideachadh bho Iompaire na Gearmailt co-dhiu, ach bha e gu mor am mearachd. Tha na rioghachdan mora eile gu tur na aghaidh; cha ’n ’eil iad ag iarraidh a shron fhaicinn a stigh air an criochan. Mar so feumaidh Cruger a laithean deireannach a chur seachad—cha’n eil fhios aige c’ àite. Ionnsaichidh so gliocas, cha’n e mhàin dhasan, ach do cheann-cinnidh sam bith eile a chuireas an aghaidh ughdarras ceart an leomhainn Bhreatunnaich.

Tha an seanailear a tha air ceann nam Boereich—DeWet—na dhuine a tha air ainm a chosnadh dha fhein ann an cogadh an Transbhaal. Ghlac e o chionn ghoirid ceithir cheud de na saighdearan Breatunnach. Ach ged ’tha na Boereich a faighinn buaidh air na Breatunnaich ann am blar no dha mar so cha seas iad fada. Thatar a deanamh am mach nach cuir iad moran dragh air na saighdearan Breatunnach an deigh deireadh na bliadhna so, a chionn gu bheil iad a dol na ’s laige a h-uile latha. Tha an cogadh so air sgrios uamhasach a dheanamh air an da thaobh. Chaill na Breatunnaich, eadar saighdearan ’us oifigich, corr ’us fichead mìle pearsa, agus tha an cogadh air cosg dhaibh coig ceud muillean punnd Sasunnach. Tha call nam Boereich moran na ’s truime na so. Mar is luaithe thig crìoch air a chogadh so ’s ann a’s fhearr.

Mharbhadh coig daoine a bha ’g obair air an rathad-iaruinn ann am Barrie, Ontario, Di-haoine air an t-seachdain s’a chaidh leis na carbaid.

Reic-a- mach Mhor
DE
dh’ Aodach Deante, Cotaichean-Uachdair, agus Aodach Cloinne.

Tha sinn a dol a chreic na th’ againn de dh’ Aodaichean romh dheireadh na bliadhna. Is e so creic a’s motha bh’ ann am bliadhna, agus is coir dhut an cothrom a ghabhail air thu fhein a chomhdach air choinneamh a gheamhraidh, fhad ’sa dh’ fhaodas tu sin a dheanamh cho saor.

H . H. Sutherland & Co.

Gibhtean Nollaig

Gu de b’ fhearr le do chairdean na do dhealbh fhein air a deagh tharruinn? An aite bhi sarachadh t’ inntinn a’ smaoineachadh gu de chuireas tu g’ an ionnsuidh mar ghibht, theirig do’n t-seomar dhealbh aigKelly & Dodge,agus faigh dusan dhealbh. Tairnidh iad dealbhan air an latha no air an oidhche, latha soilleir no latha dorcha. Agus tha na prisean cho iseal ’sa ghabhas iad cur air son sar obair mhath.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean,
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

BRATAN EACH
Tha stoc iomlan dhiubh againn, agus air prisean a tha ceart.

Bein Shleigheachan
anns na seorsachan a leanas: Musk Ox,Gobhar Dubh, Gobhar Glas, Wombat, agus bian ainmeil anSaskatchewan Buffalo.

F . Falconer & Son,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean,
SIDNI, C. B.

---

[190]

[Vol . 9. No. 24. p. 6]

BLIADHNA THEARLAICH.

LE IAIN MAC-CHOINNICH.

CAIB. XXIII.

BLAR CHUIL-FHODAIR.

Mu’n àm chianda bha dà-fhear-dhiag as pìobair de Chlann-Rath a’ teicheadh le cabhag as an àrich, rinn am pìobair suidhe ann am badan beag de phreis sheilich a bha ri taobh na slighe chum a phìob a phasgadh suas ’na bhreacan. Cha robh e fàd anns an ionad so ’nuair a thug trùpair a thainig an rathad an aire dha, agus theirinn e bharr an eich chum a mharbhadh, cha robh arm sam bith air a phìobair ach a bhiodag, agus mu ’n deach an trùpair na earalas bha i sàite gu léirg na chorp, An deigh do ’n phìobair na bha ’dh’ airgead ann am pòc an t-Sasunnaich a thoirt aiste thòisich e air toirt dheth nam bòtan a bha cho teann ma luirgnean is nach tigeadh iad a nios le tarruinn; air ball thug am pìobar’ làmh air a bhiodaig agus ghearr e na casan dheth an t-Sasunnach ma na glùinean, agus thilg se iad ann an lùib a bhreacain maille ris a phìob. Thug e sin as, an deìghe chàich, ach cha d’ fhuair e fradharc orr’. Ràinig Clann-Rath an òidhche sin Torra-Ghoill ann an Gleann-a- Moireaston, far an robh taigh-òsda beag ri taobh na slighe tha treòrachadh gu Cinn-tàile. A thaobh nach robh àite cadail ac’ do na h-urraid sin a dhaoine anns an taigh-òsd’ chaidh iad a laidhe anns an t-sabhal agus thuirt iad ris an òsdair, nan rachadh duine sam bith a chuir bruailean orra, nach biodh aig ach am bàs air son a shaoithreach. Ma mheadhon oidhche ràinig am pìobair Torr-a- Ghoill na làn fhalas, agus dh’ fheòraich e de ’na mhnaoi-mhuinntir a dh’ fhosgail an dorus dha, am fac i “dà Rathach dhiag (mu’n am so bha na Finneachan gu léir aithnichte dha chéile a thaobh a bhreacan sonraichte féin a bhi air gach duine,) a gabhail sios an Gleann.” Thuirt an cailin gum fac ach nach deach iad fathast seachad gun robh iad nan cadal anns an t-sabhal ud thall; “théid mi còladh riu” ars am pìobair; “cha téid” ars an cailin, “dh’ iarr iad gun duine leigeadh air an sgàth gu madainn agus cha bhi e sàbhailt dhut a dhol nan còir, ach ni mis àite laidhe dhut anns a bhà-theach mòran nas seisgeire na th’aca-san.” ’Nuair a ghabh am pìobair a bhiadh sa dhrama chaidh e féin san cailin a mach a thaigh a chruidh, bh’an òidhche ro fhuar agus thuirt am pìobair gun laidheadh e anns a bhualaidh air bial-thaobh na bà-riabhaich; dh’ fharraid an cailin, c’arson a dhianadh e sin? Thuirt am pìobair gu’n cumadh anail na bà anabarrach blàth e; mar sin shìn se e-féin anns a bhualaidh air bial-thaobh na bà agus chuir a bhean-mhuinntir ultach math feòir air uachdar. Cho luath sa’ dh’ àfhg an cailin am bà-theach, chaidh am pìobar air cheann a ghnìomha, agus mu’n tàinig an latha chaidh aig air luirgnean an t-Sasunnaich a thoirt ás na bòtun, agus thilg e iad anns an fhrasaich air bial-thaobh na bà riabhaich, agus shuain e na bòtan anns a bhreacan maille ris a’ phìob. M’a ghlasadh an latha thriall e-féin agus na Sàilich eile air an turas, agus chaidh nighean an taigh-òsd do’n bhà-theach chum fàilte na madainn’ a chuir air a phìobair. ’Nuair a rainig i ’n t-àit’ an robh fear a cridhe na laidhe, cha’n fhac i an “ionad a gràidh” ach luirgean an t-Sasunnaich. Bhuail i na basan as thog i ioram na truaighe, chaidh i steach far robh an t òsdair anns a ghal, dh’ fharraid fear an taighe ciod a bha cuir oirre? “Och nan och?” ars ise, “dh’ith a bho riabhach am pìobair gu léir bho’n raoir, cha’n eil mìr a làthair dheth ach na casan.” Air ball leum an t-òsdair a mach le thuaigh na làimh, ghlan spad e bhò aghs thiodhlaic se i-féin agus luirgnean caol’ an t-Sasunnaich san aon uaigh!

Rinn na naimhdean léir sgrios uabhasach air a’ chuideach de’n àrmailt a ghabh rathad Inbheirneis, bha ’n t-slighe cho comhnard is gun d’ fhuair na trùpairean suas riubha ann an tiotadh, agus thòisich iad air obair a bhàis. Cha robh fear féilidh no bonaid a bha tachairt riu nach robh iad a marbhadh agus chaidh mòran d luchd-dùch’ a chaidh le iongantas a dh’ amharc a bhlàir a chuir gu dith a’ measg chàich.

Cha do mhair a mhire-chatha latha Chuil-Fhodair ach ma dhà fhichead mionaid. Bha bhuaidh gu h-iomlan air taobh nan Sasunnach. Ach gu cinnteach b’ iadsan a chaill bu chliùtiche agus bu treuna fhuaradh na bhuidheann a bhuinig; bha dà Shasunnach mu’n aon fhear dheth na Gàeil bha ghaoth leo agus iomadaidh gunna mòr a frasadh nam mìle peileir an measg nan Gàeil, ach a dhain-deoin gach cùise, nan robh, Clann-Domnuill air dol sios, theagamh gun biodh sgeul eile ri aithris ma dhéibhinn latha Chuil-Fhodair.

An deighe dha na chath a bhi thairis dh’ òrduich an Diùc do chuid saighdearan a dhol a chasradh nan daoine bha nan laidhe leòint’ air an raon, chaidh na h-oifigich leis na saighdearan air feadh na h-àraich agus thòisich iad air bruanadh gach duin’ anns am fac iad coltas anail na beatha le’m béigeileidean, agus da ’n gearradh sios le ’n claidheannan, bha na gealtairean brùideil so a deanamh fearas-chuideachd de phian nan treun-laoch a bha nise nan laidhe gun chomas éiridh chum iad féin a dhion, agus thòisich iad air sadadh na fala ’bha taosgadh tro na h-ùr-lotan a bha iad a gearradh anns na daoine leth-mharbh so air a chéile mar chùis abhachd, gus an robh iad fa-dheoigh (mar bha fear aca féin ag aithris) n’a bu choltaiche ri feòladairean na ri

Cuireadh. Tha sinn a toirt cuireadh do gach aon a leughas so tigh’nn a choimhead oirnn agus amharc air an stoc a tha sinn a’ cumail. Tha againn aig an àm so:—

LUCHD CAR DE MHIN BHUIDHE.
FLUR, am baraillean ’s am pocannan.
PRONN, VINEGAR ,SPIOSRAIDH,
MOLASSES , PICKLES,
agus gach seorsa BATHAIR-CHANNAICHEAN.

R . H. L. YOUNG & Co.
AN TOGALACH A CHAIPT. MHIC-NEILL,
Aig Oisean Sràidean Shearlot agus Townsend.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gachlatha, ach Di-donaich, mar a lea nas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty, Varnish Gloine, Paipear-balla

The Scottish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine. —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

Bras d’Or Steamboat Co., Ltd.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 25, 1900, fagaidh an
S . S. “MARION”
BADDECKmaduinn Di-luain, a’ dol gu Mulgrave agus Hawkesbury.

MULGRAVE agus HAWKESBURY Di-luain agus Dior-daoin, an deigh do shoithach a’ “Phlant Line” tigh’n a stigh, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni; agus tràth ’sa mhaduinn Di-satharna a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni.

SIDNI aig 6 a. m,, SIDNI TUATH aig 6.30 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol guBaddeck , MulgraveagusHawkesbury .Di-satharna aig 4 p. m., a’ dol gu Baddeck, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardarie, Grand Narrows,agusSt . Peters.

FAGAIDH AN
S . S. “ELAINE”
SIDNI aig 7 a. m., SIDNI TUATH aig 8 a. m., Di-mairt, Dior-daoin agus Di-satharna, a dol gu Baddeck agus Hogamah.

HOGAMAH aig 7 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardaireagus na Narrows Bheaga.

J . J. MOFFATT, Manager.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH.
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

Bha Eirionnach a’ tomhas muice, agus air dha fhaicinn na chothromaich i, thuirt e:— “Cha do thomhais i faisg uiread ’sa bha mi ’n dùil, agus gu dearbh cha robh mi ’smaoineachadh gu’n tomhaiseadh.”

Léintean farsunn do na leanaban òga.

Cinnidh an fheòil fhad ’s a’s beò an smor.

Tha an riaghladh Breatunnach a’ dol a cheannach àireamh mhor each—leth-cheud mile—anns na Stàidean. Tha iad ri bhi air an cur do Africa mu dheas, far an cuir an t-arm feum orra.

Cha bhi sonas air bus lom.

Cha chuimhnich cù comain.

Cha robh bàs fir gun ghràs fir.

Leum an gàradh far an ìsle e.

---

[191]

[Vol . 9. No. 24. p. 7]

àrmailt de shaighdearan Criosdaidh. Mar bha’n Diùc féin agus triuir no cheathrar dheth a’ chuid oifigeach a marcach air feagh na h-àraich, thainig e fagus do Ghàeil òg a bha na laidhe leòint air uilinn, thog an t-òganach a cheann, agus dh’ -fhoighnaich an Diùc ris co dha bhuineadh e? Thuirt an t-òigear gum “bhuineadh e do ’n Phrionns’ .” Air cluinntinn sin do ’n Diùc dh’iarr e air fear dheth na h-oifigeich an t-òganach a mharbhadh, thuirt an t-oifigeach ris gur h-e nach deanadh a leithid air chomhairle duine bha beò, agus gum b’ annsa leis gum mòr an dreuchd a bh’ aige anns an arm a chall gu tùr seach a bhi na fheòladair dhaoine. Dh’iarr an Diùc an sin air fear eile dheth na h-oifigich an t-òganach a’ mharbhadh dhiult am fear so mar a rinn a’ chiad fhear, thainig an sin saighdear an rathad agus dh’ fharraid an Diùc dheth an robh urchair ’na ghunna? thubhairt gur robh, agus mharbh an saighdear an t-òigear. Chaill na h-oifigeich a dhiult an gniomh brùideil so a dheanamh fàbhar an diùc bho’n uair sin. Be’n gill òg a chaidh a chasradh aig an àm so, Tearlach Friseil, mac a b’ oige Fhir Inbheir-fhalachaidh.

Mhàrsail an t-àrm dearg ma fheasgar gu Inbheirneis. Be chiad ni rinn an Diùc an deigh dha am baile ruidhinn na saighdearan Gàelach a ruith air falbh as an àrm dhearg a thearbhadh a measg nam prìosanach, a chum an crochadh, cha bu lugha na sia-diag- ’ar fhichead dhiù a chaidh a chrochadh. Am feagh a bha òganach uasal dheth na daoine truagha so a slaodadh ris a’ chroich, thainig oifigeach Sasunnach, agus shàth e a chlaidheamh anns a’ chorp gun deò, chum a leigeadh ris nach robh a nàimhdeas ciocrach fathast sàsaichte. Mar bha e bualadh a chuirp le lainn, chuir e dheagh dhùrachd do Shasuinn, agus fhuath do dh-Alba ’n céill anns na briathran so:— “A shlaightaire fairich sin! ’s ged a bhiodh do luchd-dùthcha gu léir air an aon diol riut is beag bu mhist’ an saoghal e; ceannairicich reasgach, agus luchd-brathaidh mi-dhìleas.’ Bha na saighdearan Albannach a bh’ anns an àrm-dhearg a’ coimhead agus a cluinntinn na brùide so, bha ’n inntinnean uasal, caomh-chairdeach a bha riabh a lasadh le eud dùthasach air an claoidh nan còm; agus cha b’ urrainn aon fhear dheth na h-oifigeich Ghàelach cumail air féin n’ a b’ fhaide, ruith e an dail an oifigeich Shasunnaich le chlaidheamh rùiste gu ghrad mharbhadh; ann an tiotadh bha chaonnag air a bonn eadar an da thaobhh agus bha’n ath chath a dol a thòiseachadh eadar na saighdearan Albannach agus Sasunnach nuair a thàinig an Diùc le pairti thrùpairean san eadraiginn.

Cha robh breugach nach robh bradach.

Cha tug gaol luath nach tug fuath chlis.

Fear nach tréig a leannan no a chompanach.

Am fear a tha ’s a’ chùil cumadh e shùil falach.

Cha robh call mòr riamh gun bheagan buidhinn.

Stor Leabhraichean Phattillo
air a h-ur-fhosgladh ann an
Togalach a Mhac-Talla,
agus anns am bheil an stoc a’s motha ’s a’s saoire de
Bhathar Paipeir ’s de Bhathar Boidheach
a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.
TAGHAL A STIGH AGUS FAIC.

Tha againn air an rathad a’ tighinn
Luchd car de FHLUR MATH Teaghlaich
a theid againn a chreic riut fhein ’s ri do choimhearsnaich air
$4 .00 am Baraille fhad ’sa mhaireas e.
Is fhiach e a h-uile sent de
$4 .25 am Baraille
F . & J. MORLEY,
Drochaid an Rathaid Iaruinn, SIDNI, C. B.

W . M. COWPERTHWAITE, M. D.
OIFIS: An togalach Mhic-Talla air Sraid Shearlot.
AITE-COMHNUIDH: TighMrs . McCurdy,airLover ’s Lane.
Phone 227.Phone Oidhche 47a.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH,
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

F . O. PETTERSON,
CEANNAICHE TAILLEAR.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

Merchants ’ Bank of Halifax
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaidh
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

TIM CHLAR SAMHRAIDH.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

A’ TAGHAL AIGVICTORIA PIER—A’ fagail Sidni, 9.15 a. m., 4 p. m. A fagail Sidni Tuath, 9.15 a. m., 4 p. m.

TURSAN FEASGAIR.
[Clàr - ama]

A’ TAGHAL AIG ANINTERNATIONAL PIER.

Aon ticket, 10c; 25, $2 .00; 50, $3 .50; 100, $6 .00.

J . A. YOUNG, Manager.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

WANTED —RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh EaglaisSt . Andrew’s, air Sraid Phitt.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

J . M. FULMER,
FEAR-ANNLACAIDH US SPIOSRIDH.
Oisean Sraidean Falmouth us Bhentick,
SIDNI, - - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & GLAINE LEAC.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

D . A. HEARN,
FEAR-TAGRAIDH, NOTAIR, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MAC FHEARGHAIS,
CEANNAICHE-TAILLEAR.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

---

[192]

[Vol . 9. No. 24. p. 8]

OISEIN DO ’N GHREIN AN AM EIRIGH.

A ghrian na h-òg-mhaidne, ’s tu ’g éirigh
Air sléibhtibh soir le d’ chiabhan àillidh,
’S ait ceuman do theachd air an aonach,
’S gach caochan mear sa ghleann ri gaire.
Troimh dhriuchd nan caoin fhras tha croinn uaine
Ag eirigh a suas gu bras ad chòmhail,
Is filidh bhìnn nan coilltean fàsail
A cur failt’ ort gu moch le ’n oran.

Ach c’ àit a bheil air sgiathan siubhlach
Roimh ghloir do ghnuise triall na h-oidhche?
Is c’ àit a bheil aig duibhr’ a comhnuidh,
Is uamh chòsach nan reultan soillseach?
’N tràth leanas tu ’n ceuman gu h-uallach,
Mar shealgair ga ’n ruagadh ’s na speuran;
Thus’ a direadh nan aonach àrda,
’S iadsan air beanntan fàs a leumnaich.

’S aoibhinn do thriall a sholuis àghmhoir,
A sgaoileas le d’ dhearrsadh gach doinionn,
Is maiseach do chleachdan dlùth òr-bhuidh
A snàmh siar ’s do dhoigh ri pilleadh.
Le seachran an dall cheo na h-oidhche,
Cha ghlacar thu a chaoidh ad chùrsa,
Is doinionn dhoirbh nan cuantan gàbhaidh
Cha séid le ’n neart gu bràth o t’ iul thu.

Le gairm na ciuin mhaidne bidh t’ eirigh,
Is do ghnuis fhéillidh ’dusgadh sonais,
A fògradh na h-oidhch’ o gach àite
Ach suil a bhàird nach faic do sholus.
Ach mar ta mise, a ghrian mhaiseach,
Bidh thusa fhathast, anfhann, aosliath;
Do shiubhail mall ’ad chuairt ’sna speuran,
Do shuil gun léirsinn ’s tu a t’ aonar.

Do ghnùis bidh doilleir mar a ghealach,
Do shlighe cha lean thu ’sna speuran;
Binn chaismeachd na maidne cha chluinn thu,
Bidh tu mar shaoidh gun luaidh air eirigh.
An sealgair seallaidh ’n ear o ’n leacain,
Ach cha ’n fhaic e ’teachd t’ aogas sgiamhach;
Brùchdaidh a dheoir ’s e pilleadh fo smalan,—
“A mhadaidh mo ghràidh, threig a ghrian sinn.”

Tha na rannan so air an tabhairt bho “Shean Dana” Mhic-a- Ghobha. Cha ’n fheil fios co a rinn iad; ach tha e làn chinnteach nach do rinn Oisein iad. Ge b’e co a rinn iad ’s e ’s dòcha gu ’n deach an deanamh fada mu ’n do rugadh an t-Ollamh Mac-a- Ghobha.

Far nach bi nì caillidh an righ a chòir.

CUMHA

Do Mhr. Dòmhnall Mac-Neacail, a chaochail ’sa bhliadhna 1802.

A neonan bhàn a ’s àìllidh snuadh,
Gu càirdeil sgaoil ’mach thur na h-uaigh’.
An so tha sìnt’ an laoch bha treun;
Bu mhor a mhath ’s bu bheag a bheud.

Tha cheolraidh brònach air gach taobh;
Cha chluinn iad tuill’ a chòmhradh gaoil.
Na ’chadal trom tha ’m fiubhaidh còir,
Bu ghrinne beus ’s bu chaoine gloir.

Cha ’n fhaic an t-aineol tuill’ a ghnùis,
A sgaoileadh fuachd ’s a ghluaiseadh rùn.
Tha ’n gaire blàth ’s an fhàilt’ gun fheall
Air caochladh dreach ’s an cleachd air chall.

’Nis faodaidh ’m fear a thig an céin
A sgeul a dhathadh réir a bheus’,
Bho ’n dh-ìnnseadh dha gu ’n d’ thréig am beul
A mhaoladh gath na teanga bréig’.

Thig, ’fhir a shiubhleas thar an raoin,
Is faic an cròthan boidheach aoil;
Rach agus dòirt an sud do dheur,
Oir b’ airidh e-san ’tha fo ’n fheur.

Eoin bhinne ’s moiche ’dhùisgeas fonn,
Taomaibh an so bhur ceolan trom,
Is biodh bhur guth gu tiamhaidh tric;
Bu bhinn a bheul-san tha fo ’n lic.

A ghrian a’s àillidh ceuman shuas,
Do ghathan blàtha dòirt mu ’n uaigh;
Bu shamhl’ do dhearrsaidh cridh an tréin
A chi thu ’n so fo smachd an éig.

A bhean na céill’ a ’s caoine snuadh,
Na biodh do dheoir a ruith cho luath,
Cha mhair an cadal so a chaoidh,
Is chi fhathast rùn do chrìdh’.

Seadh, chi thu e ’san t-saoghal chian,
Mar dhearrsadh gréin’ nach caochail sian;
’N sin sguiridh bròn is sileadh dheur,
’S cha sgar am bàs sibh ’chaoidh o chéil’.

A chlann mo ghràidh a ’s aille dreach
Na biobh an còmhnuidh chòir nan leac;
Ged chaill sibh athair bàigheil, ciùin,
Tha agaibh fhathast reul gu ’r stiur’.

’S ni ’n alladh ghlan gun smal, gun smùr,
A dh’ fhàg e air an taobh so ’n ùir,
Fior chàirdean duibh ’s gach àit an téid;
Cha ’n eagal duibh, ’s leibh gràdh nan speur.

Cadal gun fhaireachadh cailleach an tàillear.

Cadal nan con ’sa’ mhuilionn.

AODAICHEAN DEANTE

COTAICHEAN-UACHDAIR foghair us geamhraidh, fad agus goirid, do dhaoine ’s do ghillean. REEFERS do gach neach a tha ’g an iarraidh, air prisean cearta. DEISEACHAN de dh’ iomadh seorsa, do shean us og, agus air na prisean a’s isle.
Tha sinn cuideachd a’ cumail
Stoc lan de Leintean, agus gach seorsa Aodaich-iochdair, Colairean, Cufaichean, Neckties.
Agus ’s ann againn a tha ’n stoc
Thruncaichean is Mhaileidean
a’s motha tha ’n Nobha Scotia.

Taghail a stigh. Cha mheas sinn ’na dhragh sam bith am bathar a shealltuinn dhut.
THE MARITIME PREMIUM CO. Ltd. ,
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a dheanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

GIBHTEAN NOLLAIG.
Uaireadairean, Faineachan, Prionachan Broillich, Slabhraidhean, Butain Muilchinn, Bracelets , Lockets, Dressing Cases,Bataichean le cinn oir.
ANNS AN STOR AIG—K . BEZANSON.

CURRAICHDEAN GEAMHRAIDH

Tha sinn a’ creic Curraichdean Geamhraidh anns gach fasan, ur agus abhaisteach, air an deanamh de gach seorsa aodaich agus Corduroy.

Do Ghillean do Dhaoine ’s do Chloinn.

Tha stoc math de dheagh Lamhannan Geamhraidh direach air tigh’nn a stigh.

H . H. MAGEE.

Is ann againne a gheibhear an caiseart a’s fhearr ’s a’s saoire. Tha sinn a’ cumail na h-uile seorsa, bho’n t-seorsa ’s saoire gus an seorsa ’s fhearr.

Brogan Obrach fhirionnach bho 90c. gu $2 .00 am paidhir. Brogan Grinne bho $1 .35, $1 .50 us $2 .00 suas.
Brogan Obrach Bhan cho saor ri 95c., Cuarain us Brogan Iseal bho 75c. suas.

Tha gach paidhir bhrog a tha sinn a’ creic ur; cha’n eil seann stoc againn idir. Agus tha na prisean cho iseal ’sa ghabhas iad cur air son airgeid.

A . W. REDDEN & Co.
Ross Block, - - South Charlotte St.

A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr