[Vol . 9. No. 30. p. 1]
MAC-TALLA.
“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”
VOL. IX. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, IANUARAIDH 25, 1901. No. 30.
O Chionn Tri Fichead Bliadhna
Le Iain.
CAIB. VIII.
BLIADHNA no dha roimhe sid, phòs an t-uachdaran. Agus an uair a thainig e fhein agus a bhean air chuairt do ’n dùthaich, thug iad leotha mòran aodaichean a dh’ ionnsuidh nan daoine bochda. Bha bean an uachdarain, ged bu Bhann-Sasunnach i, ’na boirionnach cho còir ’s cho caoimhneil ’s cho truacanta ri boirionnach a b’ urrainn a bhith. An uair a chuala tuath na h-oighreachd gu ’n robh an t-uachdaran gus Bann-Sasunnach a phòsadh, bha ’n àireamh bu mhò dhiubh an dùil nach freagradh a leithid idir air an uachdaran. Bu choma leotha dhe na Sasunnaich. Bha iad an dùil nach robh annta gu léir ach daoine coimheach, cruaidh-chridheach, an-iochdmhor a bhiodh ag amharc sìos air daoine bochda na dùthchadh. Ach an uair a chunnaic iad gu ’n robh bean an uachdarain anabarrach còir, ciùin, iriosal, siobhalta, thuig iad gu ’n robh cuid dhe na Sasunnaich cho math ri daoine eile agus ma dh’ fhaoidteadh mòran na b’ fhearr.
Thug bean an uachdarain le a làmhan fhein seachad an t-aodach do na bochdan, agus b’ ainneamh neach nach robh glé riaraichte leis an dòigh anns an do roinn i an t-aodach ’nam measg. O nach robh i comasach air labhairt ris an t-sluagh anns a’ Ghàilig—an aon chànain a thuigeadh iad—rinn an t-uachdaran fhein gach eadar-theangaireachd a bha feumail.
An ath bhliadhna, ge b’ e air bith rud a thainig anns an rathad, cha d’ thainig an t-uachdaran agus a bhean do ’n dùthaich idir. Ach cha do dhichuimhnich iad cuid mhath de dh’ aodaichean dhe gach seòrsa a chur dhachaidh gus a bhith air an roinn air bochdan na dùthchadh.
B’ ann air cùram a’ mhaoir a chuireadh na h-aodaichean dhachaidh. Agus thainig litir g’ a ionnsuidh a dh’ iarraidh air fhein ’s air a mhnaoi an roinn air na daoine bochda cho ceart agus cho cothromach ’s a ghabhadh deanamh.
B’ ann mu shamhainn a thàinig na h-aodaichean; agus thachair gu ’n robh Aonghas Fionn agus Domhull Beag mac Sheumais mu ’n cuairt an àite éiginn air taigh a’ mhaoir an oidhche ’thàinig na h-aodaichean. Bha toil aca le chéile beagan comhraidh a bhith aca ri dithis dhe na h-igheanan an déigh do ’n mhaor ’s do ’n mhnaoi a dhol a laidhe. Ach ged a bha fhios glé mhath aig na h-igheanan gu ’n robh toil aig na gillean a bhith greis a’ comhradh riutha, mar is minic a bha iad, cha d’ thug iad misneach sam bith dhaibh gu fuireach. Ghabh te dhiubh mar leith-sgeul, gu ’n robh aig a h-athair ri mòran chunntasan a chur air dòigh, agus gu ’m biodh e dà uair ’s a’ mhadainn mu ’m b’ urrainn da crìoch a chur orra. An uair a chuala na gillean so, thuirt iad a beul a chéile, gu ’m b’ fhearr dhaibh falbh dhachaidh, agus tighinn an ath oidhche.
An uair a ghabh na gillean ceum air falbh o ’n taigh, thuirt Aonghas Fionn, “Cha teid mo chas dhachaidh an nochd gus am bi fhios agam ciod e an dìomhaireachd a tha fa near do mhuinntir a’ mhaoir. Tha rud eiginn fo ’s laimh dhaibh nach fhuiling an solus fhaicinn, ar neo tha mise gu mòr air mo mhealladh. Ciod e na cunntasan a bhiodh aigesan ri chur air doigh? Cha ’n ’eil an sid ach leithsgeul a ghabh i gus toirt oirnne dhol dhachaidh?”
“Cha ’n ’eil gnothach againne bhith ’g iarraidh fios air ni sam bith a tha toil aca chumail an cleith. Is fhearr dhuinn gu mòr gabhail dhachaidh, agus a dhol a laidhe,” arsa Domhull.
“Tha gnothach againne riutha gun teagamh, a Dhomhuill. Is ann againn a tha. Ma tha dùil aig fear seach fear dhinn té dhe na h-igheanan a phòsadh, is e ar gliocas fios a bhith againn an toiseach air iomadh rud mu thimchioll an teaghlaich. Cha ’n ’eil fad’ o’n a thàinig iad do ’n dùthaich. Agus creid thusa mise, cha ’n ’eil a’ cheart teaghlach cho furasda ri ’n tuigsinn ’s a tha iomadh neach an dùil,” ars’ Aonghas.
“Ciod e tha ’nad bheachd a dheanamh?” arsa Domhull.
“Innsidh mi sin dhut. Théid sinn a dh’ ionnsuidh uinneag an t-seòmair, agus bidh ar cluas ri claisneachd feuch ciod a chluinneas sinn. Bidh fios againn co dhiubh dh’ innis no nach d’ innis an nighean an fhirinn duinn. Ma tha aig a h-athair ri cunntasan a chur air dòigh mar a thubhairt i, falbhaidh sinn dhachaidh; ach ma tha rud sam bith eile fo ’s laimh aca, fanaidh sinn, gus am bi fhios againn ciod a bhios iad a’ deanamh. Cha ’n ’eil fhios nach bi Tearlach Ruadh a’ cordadh ris an nighinn mhòir a’ nochd. Ma chumas e suas cleachdadh na dùthchadh, mar a tha mi ’n dòchas a nì e, feumaidh e tighinn le ’bhotul do thaigh a’ mhaoir gus gu ’n suidhich iad eatorra fhein co an oidhche ’bhios an réiteach ann,” ars’ Aonghas.
Gun tuilleadh a radh, thill na gillean gu taigh a’ mhaoir. Sheas iad greis aig a’ chruaich mhònadh, far am faiceadh iad co ’rachadh am mach no steach air an dorus. Bha ’n oidhche gu math dorcha le ceò ’s le uisge, agus cha ’n fhaiceadh neach sam bith iad, na ’s lugha na thigeadh e glé dhlùth dhaibh.
Cha robh iad fad’ aig a’ chruaich mhònadh an uair a dh’ fhosgladh an dorus, agus thainig dithis dhe na h-igheanan am mach. Ghabh iad ceum gu socair, sàmhach mor thimchioll an taighe, mar gu ’m biodh iad ag amharc feuch an robh streatharlaich sam bith a’ gabhail fabhuir mu ’n taigh. Thug iad ceum no dhà gus a dhol thun na cruaiche mònadh; ach thill iad mu ’n do ràinig iad i. Agus cho luath ’s a chaidh iad a steach, chrann iad an dorus gu math ’s gu ro mhath.
An ceann beagan mhionaidean ghabh na gillean a null thun an taighe. An uair a ràinig iad an uinneag, chual’ iad cath bruidhne anns an t-seòmar. Bha aodach air a chur gu cùramach ris an uinneig, agus shaoil Aonghas an toiseach nach robh rathad aige air dad fhaicinn dhe na bha muinntir an taighe ’deanamh anns an t-seòmar.
Cha robh anns an uinneig ach lòsain bheaga; agus chuimhnich Aonghas gu ’n robh fear dhiubh air a chur innte beagan ùine roimhe sid. An uair a bha e fhein ’g a chur innte, cha do thachair gu ’n robh potaidh ri ’faotainn an àite sam bith dlùth dhaibh; agus b’ ann le ceithir tàirnean beaga a bha ’n lòsan air a theannachadh anns a’ chéis. O ’n a bha toil aig Aonghas fios fhaotainn air a h-uile car a bha ’n fheadhainn a bh’ anns an t-seòmar a’ cur dhiubh, thug e an lòsan as an uinneig gun uiread ’s am fuaim bu lugha dheanamh. Bha toll beag mu leud sgiath faochaig air an aodach dìreach mu choinneamh an lòsain, agus an uair a chuir e ’shùil ris, chunnaic e a h-uile car a bha iad a’ cur dhiubh anns an t-seòmar. Agus mu dheidhinn na bha iad ag radh, bha Domhull Beag ’ga chluinntinn a’ cheart cho math ’s ged a bhiodh e ’na shuidhe anns an t-seòmar comhladh riutha.
Cha mhòr nach do stad an dà shùil shuas aig Aonghas an uair a chunnaic e an obair a bh’ aca ’s an t-seòmar. Bha na h-aodaichean a chuir an t-uachdaran ’s a bhean dhachaidh gus a bhith air an roinn air daoine bochda na dùthchadh, ’nan torran an sid ’s an so air feadh an t-seòmair, agus am maor ’s a bhean ’s a cheathrar nighean a’ taghadh nan seòrsachan a b’ fhearr dhiubh gus an cumail aca fhein.
An uair a dh’ fhosgladh am poca anns an robh na plangaidean, thuirt bean a’ mhaoir, “Tha plangaidean Sasunnach an so cho briagha ’s a chunnaic duine riamh. B’ e ’n call am faicinn air leapannan salach nan daoine air son an do chuireadh dhachaidh iad. Cha bhiodh iad aon seachdain glan aca. Is e peacadh a th’ ann an leithidean de phlangaidean mìne, geala, glana ’thoirt seachad do dhiolacha-deirce truagha do nach aithne an aire thoirt dhaibh.”
“Innsidh mise dhut, Una, mar a ni sinn,” ars’ am maor ’s e ’na sheasamh ’s a chùl ris an uinneig, “cuiridh sinn an fheadhainn a’s fhearr dhiubh air leith gus am faigh Anna iad an uair a phòsas i fhein is Tearlach.”
Thainig aoidh air gnùis Anna an uair a chuala i so; ach bha càch ’nan tosd, agus iad mar nach biodh iad idir toilichte. Cha bu mhò na sin a a bha iad. Bha farmad gu leòr aca ri Anna, araon a chionn gu ’n robh i ’dol a phòsadh gun dail, agus mar an ceudna, a chionn gu ’n robh i ’dol a dh’ fhaotainn plangaidean Sasunnach.
Thug am maor ’s a bhean an aire gu ’n robh an triuir nighean mi-thoilichte, agus thuirt iad a beul a chéile, gu ’m faigheadh gach té dhe ’n triuir plangaidean a cheart cho math riutha sid an uair a bhiodh iad a’ dol a phosadh.
(Ri leantuinn.)
[Vol . 9. No. 30. p. 2]
Sgeul air Gaol ’us Gaisge
(Air a leantuinn.)
FHUAIR e mar so de bheatha mhath air an oidhche so, deoch an deigh dighe ’gan toirt da, agus b’e sin a mhiann; agus a’ dol da gu math dian agus gu math dana air an ibh, bha a chuid maoidheadh d’a reir. Shaoil le cach, an am dhaibh mac-na-braiche fhaicinn ’ga chuir ’na dheann le slighe na firinn nach b’ fhada a nis gus an tigeadh an sgeul rùin air lom agus gu ’m faigheadh iad ’shios ciod chuige a chaidh an leomhan a’ cheannach. Ach mar a bu treise d’ an deoch bu treise do ghreim Nessius air run Bhassuis, agus cha tug iad air sgeul a dheanamh air a mhaighstir. An uair a bu leir daibh nach rachadh leo, b’e beum agus sgeig a bha aca dha, agus thug esan sin fanear, agus ma thug, dh’ atharraich a chruth, agus dh’ fhalbh an suairce agus an cairdeas leis a’ ghaoith. “Cha ’n fhaigh sibh cead dol an sas annamsa ni ’s mo,” ars’ esan, de phreab, “ni sibh gaire air an fhear air an tainig an da la, ach a fhianuis oirbhse gur urrainn do shean leomhan teumnadh a bharrachd air a dheudach a rusgadh.”
Air dha sin a radh, thug e leum as a chorp agus tharruing a chuinnsear agus shiud e air an duine a b’ fhaisge da a mharbhadh. Ach bha an dothain aca fein ann, agus cha bu lion catha do na bh’ ann esan agus sul an robh uine aige air dioghbhail a dheanamh, bha e air an taobh bu bhoidhche de ’n chomhla aca a dh’ aindeoin mar a rinn e de spairn agus cha bu bheag e.
“Thig air d’ ais an uair a thraoigheas an deoch,” dh’ eubh iad, an àm an doruis a ghlasadh air.
Chaidh e ’na cheumannan breisleach sios an t-sraid. Bha de ro mheud na daoraich agus na corruich air agus gu ’n do shìn e air ursanan nan tighean a’ bhualadh, agus sgal eagallach agus sgreuch thar innseadh ’na cheann. ’Nuair a chuala na bha de dhaoine air an t-sraid e, shaoil leo nach b’ eagal bàs seach ruaig. ’Nuair a chunnaic e ’nan ruith iad, thug e ruathar ’nan deigh, agus bu luath leis tilleadh dhachaidh gus am faigheadh e a shath fola. Bha an sin an ruith air an ruaig agus an ruaig air an ruith. Mar sin da troimh shraid an deigh sraide, agus e gun amais orra ach a bhi an ionad fradhairc daibh. Ghreannaich air agus las air agus dh’ fhas e ni bu mhiosa uile agus sannt fola ag eiridh air agus gun a shasuchadh aige fein, o chionn cach ’bhi ’dol as air cho soirbh.
Ach fa dheireadh ’s fa dheoidh, ri linn da dol seachad air buth far an robhas a’ reic mheasan, bhuail smuain ’na inntinn.
“Nach ann ann an so a tha an te sin a’ comhnuidh a tha ’na ceann-fath do ’n naire dol orm? Biodh gur theab orm teachd suas leo sud nach faod mi tighinn uirre-se? Cha lughaide gur ann a tha i a nis!”
Sios an t-sraid leis ’na dheann, na bothannan ’gan leagail agus am bathar ’ga sgapadh aige, agus an luchd-malairt a’ teicheadh roimhe. Nuair a bu lugha bha duil aige ris thachair e air an oigh a bha aige ’ga sireadh. Chlisg i, ach cha robh àm no farsuingeachd di gluasad.
“Tha thu an sin, am bheil?” ars’ esan. “Foghnaidh mise dhut!” —a’ gearradh leum d’a h-ionnsuidh—ach leis an astar a bha air agus athair na poit’, thuit e air a mhargarsanaich agus e gun stad a’ dol air a bheul ach a’ buaileadh ’s a’ casadh rithe.
Ghlaodh ise “Cobhair” ard a guth, agus bha siud aice a thiotadh. Cha d’ fhag a leannan i ach mionaid roimhe agus cha robh alt-ghalar ’na ghluintean a’ tighinn chuice. Chuir e a chas air lamh an fhir eile agus spion e aisde an claidheamh gun dragh, oir cha ’n ionann eiridh agus tuiteam do mhisgear.
“Nessius á Byzantium,” ars’ esan, “a’ thràill a chuireadh saor le Bassus, is cunnartach dhut a leithid so de amaideachd. Cuimhnich air na Criosduidhean, gu ’m bheil iad lionmhor, agus gur mairg a thogadh am fearg.”
Chunnacas gu ’n do bheanadh ri smior an duine. Bha a’ chuis a’ dol anns a’ mhuileann air. Chaidh e ann an ceo. Agus a bharrachd cha robh claidheamh no claidheamh aige a nis.
Is fhearr striochdadh an uair nach ’eil tuilleadh air.
“Co thusa, a’ shaoidh?” ars’ esan, “agus ciod e b’ aill leat?”
“Caraid do Chandida a th’ annam, agus is leoir dut sin. Am bheil thu an duil gu ’m faigh thu ceartas o do mhaighstir ma ni thu sgeul air?”
Bu bheag nach tug na briathran mu dheireadh gu ceill e. Is math a bha fhios aige nach deanadh a mhaighstir ach fior dhroch cheann do ’n fhear nach deanadh a riar no a dheanadh sgeul air. Labhair e gu h-athaiseach, leithsgeulach, ag iarraidh air Arsacius gun ghearan a chuir asteach air, agus ag radh nach robh dad aige fein no aig a mhaighstir an aghaidh Chandida. Ach is e a’ mhisg a thug air an uiread sin a radh. Thog e rithe, agus sathadh a null agus sitheadh a nall aige leis an iomcheist agus a’ phoitearachd. Cha ’n fhacas a rithisd e le ar cairdean, agus cha robh ionndrainn mhor ac’ air.
Coma co dhiu bha fhios aig Arsacius gu ’n robh na thubhairt am poitear bun os cionn air fad leis an fhirinn; mur robh, ciod o a thug air a radh nach robh dad aig a mhaighstir an aghaidh Chandida, an uair nach deach ceisd sam bith a chuir air d’a thaobh sin? Chuir Arsacius roimhe gu ’n deanadh e curam agus freiceadan air a mhaldaig gach uair a b’ urrainn da. Bu bhliadhna leis gach la mar a thigeadh e an àm da an tigh ’fhagail anns a’ mhaduinn gu freasdal do a dhleasdanas, agus cha b’ ioghnadh dha.
Mar a bha an cunnart anns an robh i a’ sior tighinn fo ’uidh anns an latha, cha robh na h-oidhchean a’ gabhail seachad air gun an cuid de an smuairean ’us an iomluasg. Oidhche de na bh’ ann agus gun aige ach cadal luaineach, mi-shuaimhneach, dh’ eirich aisling fa chomhair ’inntinn. Chunnaic e, air leis, an eaglais anns an robh ise ag aoradh air a sgrios agus air a leagail gu lar agus ise an iochdar, suaicheantas air droch mhanadh, agus rabhadh an eagail. Dhuisg e. Chaidh e an ceann a dhleasdanais la. An uair a bha sin seachad thug e an t-easbuig air o’n a bha gnothach aige ris, agus dh’ innis e da am bruadar a chunnaic e. Rinn an t-easbuig snodha-gàire, ag radh ris tamh a’ ghabhail agus gun cus oibre a dheanamh fad la no dha, aig meud an teas a bh’ ann aig an àm. A’ tionndadh ceum da o’n easbuig agus a’ cuir aghaidh air a chomhnuidh fhein, rainig e aite mor ceithir chearnach a bha an lar a’ bhaile far am b’ abhaist daibh comhdhail a chumail ri cheile, agus b’e so feasgar abhaisteach a’ chomhdhail. Ach cha robh i ann roimhe. Chuir e cuairt air an àite agus dh’ amharc e gu dluth ’s gu geur sios gach sraid. Chuairtich e uair eile e, ach cha robh i r’a faotainn thall no bhos. Bhuail e ’san inntinn aige gu ’n do thachair an tubaist. Thug e ’aghaidh a rithisd air a thigh fein. Thuit neoil inntinn air agus e gun fhios ciod a thainig rithe. Shaoil leis gu ’n robh uair ’ga luith, agus a bharra-mhanadh a mach air agus e ’na shuidh air fail chorraich. Bu treise air an oidhche na air an la a nis. Tharruing e a cheum agus gheuraich e gu dian air fein. Rainig e, ach ma rainig cha b’ i a bha ’na choinneamh ach seana bhean a bha ’cumail taighe da, agus litir aice air a shon. So na bha sgriobhte innte:
“Failte agus mile o Bhassus gu Arsacius.
“Cha ’n fhuilear nach bi e ’na thogail-aigne fothad a thuigsinn gu ’n d’ fhuair a’ bhean oirdhearc ud Candida, litir bheag—cha ’n ’eil uair o sin air ruith fhathast—a’ cuir mar fhiachaibh uirre gu ’n tainig e o a suiridhiche agus e ’na luidhe ’na thigh fein leòinte gu dona aig mortairean-fasdaichte Bhassius, agus feum ro mhor aige air a frithealadh. Cha bu deacair an sgeul a chuir ’na luidhe uirre. Buaireas a dothain uirre. Chuir i uimpe agus thug i uirre, ach an deigh di an ard dorus a dhunadh, rugadh uirre le suiridhiche eile agus b’ fheudar di dol leis aill ar n-aill leatha. Nach ann ort bha a’ mhearbhall an uair a bu doigh leat nach rachadh a mealladh air an t-seol so? Cha lughaide gur ann annad a tha a comhair fathasd. Nach curamach a’ chuis e? Tha a da roghainn aice: faodaidh i gabhail ’na mnaoi-dhiolain aig Bassus, no dol an dail an leomhan aige.
“Oidhche mhath, chiatach gu ’n robh agad dheth, ’fhir mo chridhe!”
(Ri leantuinn).
Gilleasbuig Mac-na-Ceardadh.
Rinn Comunn Ileach Glaschu gniomh ionmholta air an t-seachdamh latha deug de Nobhember ’sa chaidh nuair a thog iad clach-chuimhne air uaigh an t-sar Ghàidheil nach maireann, Gilleasbuig Mac-na-Ceardadh, an clo-Bhuailtear Gailig, a chaochail anns a bhaile sin o chionn faisg air da bhliadana. Tha a chlach-chuimhne ann an cumadh Croise air a gearradh ’s air a dealbhadh anns an t-seann dòigh Ghàidhealaich. Tha i air a deanamh de ghraineal glas, aon troigh deug ’s ceithir òirlich a dh’ airde. Air aghaidh na croise, air an gearradh ann an litrichean maireannach, tha na briathran a leanas:—
Mar Chomhara
air am meas air an ceann-suidhe gràdhach nach maireann,
GILLEASBUIG MAC-NA-CEARDADH,
Clò-Bhuailtear Gàilig an Glaschu,
Gàidheal Blàth-chridheach, Fialaidh,
Fìor Charaid,
Agus Sgoilear Gàilig Comharaichte,
Chuir an Comunn Ileach agus Càirdean suas a’ Chrois so,
air a leabaidh shuain, far am bheil e ’na chadal le a athair agus le a mhàthair, le a bhràthair agus le a pheathraichean.
’Na latha féin rinn e na b’ urrainn da, air son Ghàidheal ann an Glaschu agus ann an Ile.
Molaidh Oibrean E.
Rugadh e am Mai 27, 1850; chaochail e am Februaraidh l, l899.
Fhuair iad so uile bàs ann an Creidimh. -Eabh. xi. 13
Air a cùl tha an sgriobhadh ceudna air eadar-theangachadh gu Beurla. Bha Mac-na-Ceardadh fad iomadh bliadhna na chlòdhadair Gàilig an Glaschu, mar a bha athair roimhe, agus mar a tha a mhac a dh’ fhàg e ’na dheigh. Bu mhath an airidh e air ainm a chumail air chuimhne. Bha e na fhios charaid do ’n Ghàidheal ’s do ’n Ghàilig, agus na dhuine caoimhneil blàth-chridheach a choisinn meas nan uile. Bhuineadh e do “Ile ghlas an fheòir,” agus cha b’ urrainn na h-Ileich gniomh a b’ fhearr a dheanamh na an t-urram so a chur air am fear-dùthcha.
[Vol . 9. No. 30. p. 3]
SGEULACHDAN ARABIANACH.
Ganem.
CAIB. I.
BHA marsanta ann an Damascus a chuir, le curam agus le dichioll, moran beairteis cruinn. Bha e ’caitheamh a bheatha gu measail, cliuiteach, agus bha meas mor aig gach neach air. B’ e ainm Abou Aidhoub. Bha aon mhac agus aon nighean aige. B’ e ainm a mhic Ganem. Bha e ’na dhuine og dreachar, tlachdmhor ’na phearsa, agus bha buaidhean inntinn neo-chumanta maiseach air am buileachadh air. Bha na buaidhean so gu mor air am meudachadh fo theagasg nan daoine foghluimte a fhuair ’athair gu bhith ’g a theagasg. B’ ainm na h-ighinn Alcolomb, ainm a thugadh oirre a chionn gu ’n robh i cho fior mhaiseach anns gach doigh ’s gu ’n robh gach neach a chunnaic i a’ gabhail tlachd dhith.
An uair a dh’ eug Abou Aidhoub, dh’ fhag e anabarr saoibhreis. Am measg nan nithean eile a dh’ fhag e, bha ceud luchd camhail de shioda agus de dh’ obair-ghreis anns a’ bhuthaidh, agus iad deas gus a bhith air an cur air falbh gu ruige Bagdad. Air gach paca dhiubh bha na briathran so sgriobhte, “A’ dol do Bhagdad.”
B’ e Mohamed, mac Sholimain, do ’m bu cho-ainm Sinebi, a bha rioghachadh anns an am ann an Damascus, ceanna-bhaile Shiria. Bha e riaghladh fo laimh a charaid, Haroun Alrashid, a bha ’na chomhnuidh ann am Bagdad.
Beagan uine an deigh bas ’athar, bha Ganem a’ comhradh ri ’mhathair mu dheidhinn nan gnothaichean a bhuineadh do ’n teaghlach, agus am measg nan gnothaichean eile air an d’ thug iad iomradh, thainig aca air bruidhinn air na luchdan bathair a bh’ anns a’ bhuthaidh. Agus dh’ fheoraich Ganem dhe ’mhathair ciod bu chiall do ’n sgriobhadh a bh’ air na luchdan bathair.
“A mhic,” ars’ ise, “bu ghnath le d’ athair a bhith ’falbh uaireannan do dh’ aon duthaich, agus uaireannan do dhuthaich eile; agus bha e mar chleachdadh aige mu ’m falbhadh e a bhith sgriobhadh ainm a’ bhaile do ’n robh duil aige dhol air a h-uile paca ’bha e gus a thoirt leis. Bha h-uile deisealachd aige deante gus a dhol gu ruige Bagdad an uair a bhuail galair a bhais e.”
Cha b’ urrainn i an corr a radh an uair a thainig bas a fir cho laidir thun a cuimhne, ach thoisich i ri sileadh nan deur ga frasach.
An uair a chunnaic Ganem a mhathair cho tursach, thainig tioma air fhein mar an ceudna. Bha iad le cheile greis samhach; ach mu dheireadh an uair a dh’ fhalbh tomhas dhe ’n bhron bhar ’inntinn, agus a chunnaic e gu ’n do sguir a mhathair de shileadh nan deur, thuirt e rithe, “O’n a shuidhich m’ athair gu ’n rachadh e leis a’ bhathar do Bhagdad, agus o nach ’eil e nis beo gus deanamh mar a bha ’na run a dheanamh, ni mise deas gu falbh leis a’ bhathar do Bhagdad. Is e mo bharail gur fhearr dhomh falbh gun dail air eagal gu ’n teid am bathar a dholaidh, no gu ’n caill mi an cothrom air a reic ann an am gu buannachd mhath a dheanamh leis.”
Bha gradh mor aig a mhathair do Ghanem, agus ghabh i ioghnadh gu leor an uair a chual’ i gu ’n robh e ’cur roimhe falbh. “A mhic mo ghraidh,” fhreagair i, “cha ’n urrainn mi gun do mholadh a chionn gu ’m bheil thu ’runachadh leantuinn air an obair a bh’ aig d’ athair. Ach feumaidh tu a thoirt fa near gu ’m bheil thu fhathast gle og, agus air bheag eolais is cleachdaidh mu dheidhinn gach sgios is uidil a dh’ fheumas tu fhulang a’ falbh o dhuthaich gu duthaich. A bharrachd air so, am bheil thu ’smaointean mise fhagail, agus mar sin an tuilleadh a chur ri mo bhron-sa, agus bron gu leor agam mar tha? Nach fhearr dhut gu mor am bathar a reic ri marsantan Dhamascuis, agus gabhail le buannachd riaghailtich, na do bheatha ’chur ann an cunnart le falbh air astar fada?”
Cha robh feum sam bith dhi tennadh ri cur an aghaidh Ghanem. Cha tugadh a comhairlean air fuireach o dheanamh mar a bha e cur roimhe. Bha toil mhor aige falbh a shiubhal an t-saoghail, a chum gu ’m faiceadh ’s gu ’n cluinneadh e iomadh rud a bheireadh eolas is fiosrachadh dha, agus air an aobhar sin cha robh buaidh sam bith aig comhairlean a mhathar air.
Chaidh e do ’n mhargadh, agus cheannaich e seirbhisich cho math ’s a bha ri fhaotainn. Thuarasdalaich e ceud camhal, agus an uair a fhuair e gach deisealachd a bha a dhith air air son a thuruis, dh’ fhalbh e comhladh ri coignear no sianar eile de mharsantan Dhamascuis a bha ’dol a reic ’s a cheannach gu ruige Bagdad.
Eadar na marsantan, agus na seirbhisich, agus aireamh de luchd-turuis eile a bha falbh comhladh riutha, bha ’n aireamh cho mor ’s nach robh aobhar eagail sam bith aca roimh an luchd-reubainn a bha gu tric a’ spuinneadh luchd-turuis a bhiodh a’ falbh air an t-slighe gu Bagdad. Cha robh duiligheadas sam bith aca ri choinneachadh ach an sgios agus an uidil a bha ’tachairt ris gach uile sheorsa luchd-turuis a bhiodh a’ gabhail an astair. An uair a rainig iad Bagdad gu sabhailte, leig iad air dichuimhn’ gach sgios is uidil is allaban a thachair riutha air an t-slighe.
Stad iad aig an taigh-osda bu mho agus a b’ ainmeile a bh’ anns a’ bhaile. O’n a bha toil aig Ganem tamh a ghabhail far am biodh fois is samhchair aige, an aite fuireach anns an taigh-osda mar a rinn cach, is ann a ghabh e taigh mor maiseach, agus garadh timchioll air anns an robh moran chraobhan maiseach dhe gach seorsa, agus tobraichean uisge. Ach dh’ fhag e am bathar anns an taigh-osda a chum gu ’m biodh e sabhailte.
Beagan laithean ’na dheigh so, an uair a chuir Ganem dheth gach sgios is airsneul a bh’ air an deigh a thuruis, chuir e uime an deise cho math ’s a bh’ aige, agus chaidh e do ’n mharagadh anns am biodh na marsantan a’ reic ’s a’ ceannach. Bha seirbhiseach comhladh ris, agus paca aige dhe ’n t-sioda, agus dhe na h-aodaichean bu ghrinne na cheile.
Ghabh na marsantan ris le mor urram. Agus cheannaich an t-ard mharsanta uaithe na bh’ anns a’ phaca gu leir, agus thug e dha a’ phris a dh’iarr e air a h-uile pios dhe ’n aodach. Lean Ganem mar so air reic o latha gu latha, gus mu dheireadh an do reic e a chuid bathair gu leir ach aon phaca.
Thug e fa near am paca so a thoirt do ’n taigh anns an robh e ’fuireach. Agus an uair a chaidh e do ’n aite anns am biodh sluagh a’ bhaile ’cruinneachadh, thug e an aire gu ’n robh na buithean gu leir duinte. Chuir so ioghnadh anabarrach mor air agus an uair a dh’ fheoraich e ciod a b’ aobhar do ’n chuis, dh’ innseadh dha gu ’n do dh’ eug aon de na marsantan bu mho a bh’ anns a’ bhaile, agus gu ’n deachaidh na marsantan eile gu leir thun an tiodhlacaidh.
Dh’ fheoraich Ganem c’ait’ an robh an eaglais anns am biodh iad ag urnuigh, agus as an tugteadh an corp a dh’ ionnsuidh na h-uaighe, agus an uair a dh’ innseadh dha far an robh i, chuir e an seirbhiseach air ais leis a’ bhathar, agus choisich e fhein a dh’ ionnsuidh na h-eaglais mu ’n do chuir iad crioch air na h-urnuighean, a bha air an cur suas ann an talla a bha comhdaichte le sioda dubh. An uair a thogadh an giulan, lean an luchd-daimh, agus na marsantan, agus Ganem e do ’n ait’ adhlacaidh a bha astar mor am mach as a’ bhaile. Bha ’n t-ait’ adhlacaidh air a thogail de chloich, agus bha mullach cruinn air. Bhuineadh e do theaghlach an duine a bha gus a bhith air a thiodhlacadh. O nach robh e mor gu leor gus na daoine gu leir a dhol a steach ann thogadh palliunnan mu ’n cuairt air far am biodh a’ chuideachd a’ gabhail fasgaidh fhad ’s a bhiodh an t-seirbheis a’ dol air aghart. An uair a dh’ fhosgladh an t-ait’ adhlacaidh, agus a chuireadh an corp ann, dhruideadh suas a rithist e. An sin shuidh an sagart, agus an luchd-frithealaidh eile a bhuineach do ’n eaglais ’nan sreith mu ’n cuairt air an lar-bhrat anns a’ phailliunn bu mho, agus rinn iad urnuigh. Leugh iad mar an ceudna caibidil dhe ’n Choran a bha freagarrach air son an aobhair. Shuidh an luchd-daimh agus na marsantan air a’ cheart doigh mu ’n cuairt air an culaobh.
Bha e dluth air an oidhche mu ’n do chuir iad crioch air an t-seirbheis. Thoisich Ganem ri gabhail fadachd dhe’n t-seirbheis, gu h-araidh an uair a chunnaic e bhith ’cur bidh fa chomhair na cuideachd, mar cuimhne air an fhear a bha marbh, a reir a’ chleachdaidh a bh’ ann am Bagdad. Dh’ innseadh dha mar an ceudna gu ’n robh na pailliunnan air an cur suas, cha b’ ann a mhain a chum teas na greine a chumail o ’n t-sluagh, ach mar an ceudna a chum driuchd na h-oidhche a chumail uapa, o’n a bhiodh a’ mhadainn ann mu ’m b’ urrainn iad tilleadh do ’n bhaile.
Chuir na briathran so dragh gu leor air Ganem. “Is coigreach mi,” thuirt e ris fhein, “agus tha mi fo ainm a bhith ’nam mharsanta beairteach; is docha gu ’n gabh na meirlich cothrom air a dhol do’n taigh agam feadh a tha mi air falbh, agus gu ’n toir iad leotha gach ni a bhuineas dhomh. Faodaidh e bhith gu ’n gabh mo sheirbhisich an cothrom air teicheadh leis na fhuair mi dh’ or airson a’ bhathair a reic mi, agus c’aite an teid mi air an toir?”
Air dha bhith ’smaoineachadh mar so, dh’ ith e gu cabhagach beagan dhe ’n bhiadh a chuireadh f’ a chomhair agus dh’ fhalbh e gun fhios as a’ chuideachd.
Choisich e cho cabhagach ’s a b’ urrainn e; ach mar is tric a thachair, mar bu mho a chabhag, is ann bu lugha bha e deanamh a dh’ fheum. Chaidh e iomrall anns an dorcha, agus bha e dluth air a’ mheadhain oidhche an uair a rainig e geata ’bhaile. Gu mi-fortanach bha ’n geata air a dhruideadh. Chuir so am barrachd dragh’ air an inntinn aige, agus cha robh aige ach feuchainn ri aite freagarrach fhaotainn anns an cuireadh e seachad an oidhche gus am biodh an geata air fhosgladh anns a’ mhadainn.
Chaidh e do dh’ ait’ adhlaic a bha cho farsuinn ’s gu ’n robh e ruighinn o ’n bhaile a dh’ ionnsuidh an aite as an d’ thainig e. Ghabh e air aghart gus an d’ rainig e ballachan arda a bha timchioll air achadh beag, far an robh uaighean a bhuineadh do theaghlach araidh, agus anns an achadh so bha craobh phailme. Bha aireamh mhor de dh’ uaighean anns an ait’ adhlacaidh so, agus bha na dorsan aca gun druideadh. An uair a chunnaic Ganem gu ’n robh dorus na h-uaighe aig an robh a’ chraobh phailme fosgailte, chaidh e steach, agus dhuin e an dorus ’na dheigh. Leig e-fhein ’na shineadh air an urlar, agus dh’ fheuch e ri cadal, ach cha tigeadh norradh air, leis an dragh a bh’ air a chionn a bhith o ’n taigh. Dh’ eirich e bhar an urlair, agus bha e ’coiseachd sios is suas seachad air an dorus. Mu dheireadh thachair dha air thuiteamas an dorus fhosgladh, agus thug e an aire do sholus astar uaithe, a bha, a reir coltais, a’ tarruinn dluth dha. Chuir an sealladh so clisgeadh air. Dhuin e an dorus, agus gun dail dhirich e suas gu mullach na craoibh phailme, o’n a b’ e aite cho sabhailte gus e fhein fhalach ’s a bha aig laimh ’s an am.
(Ri leantuinn).
[Vol . 9. No. 30. p. 4]
[Dealbh]
BAS BAN-RIGH VICTORIA.
Feasgar Di-màirt s’a chaidh, thainig an sgeula muladach gu robh Ban-Righ Victoria air a cuairt anns an t-saoghal so a chriochnachadh. Bha i tinn o chionn còrr us seachdain ach cha robh iomguin sam bith air a h-iochdarain no air a dlùth-chàirdean d’a taobh gu deireadh na seachdain s’a chaidh. Aig an àm sin thòisich i air a dhol ni bu mhiosa; lean i air tuiteam o latha gu latha an deigh sin, agus chaochail i aig leth-uair an deigh sia feasgar Di-màirt, a cheart latha de’n bhliadhna air ’n do chaochail a h-athair, Diuc Chent, ceithir fichead bliadhna ’sa h-aon air ais. Ged a bha i anabarrach lag o’n a thòisich a tinneas, bha a tùr ’sa h-aithne aice gus na mionaidean deireannach, agus ghabh i beannachd leis gach aon de’n teaghlach a bha m’a timchioll, gu h-àraidh le Prionnsa Wales, a tha nise rioghachadh ’na h-àite.
Cha ruigear a leas a radh gun do chuir bàs am ban-righ ghradhach mulad mor air iochdarain Bhreatuinn anns gach cearna dhe ’n t-saoghal, agus cha mhor cearna dhe’n t-saoghal anns nach eil iad. Ach cha ’n ann a mhain am measg a cuid iochdaran féin a tha mulad; tha duilichinn air sluagh ann an iomadh dùthaich eile. Tha fhios aca gu ro-mhath gu robh ban-righ Bhreatuinn riamh air taobh na sithe agus a’ cheartais, agus gu ’m b’ i bu mheadhon air an t-sith a ghleidheadh caochladh uairean a bha rioghachdan na h-Eòrpa a’ bagradh cogaidh. Cha’n eil teagamh air bith nach robh a bàs air a ghreasad leis a’ chogadh aimhealach a tha dol air adhart ann an Africa mu Dheas. Chaidh a chur an ceill dhi, nuair a thòisich an cogadh sin, nach biodhte fada ’ga thoirt gu crich, agus nuair a lean e cho fada ’s a bha sgrios cho mor a tigh’n o àm gu àm air an arm Bhreatunnach, ghabh i gu cridhe e. Bha i dhe’n bheachd gu robhas a’ cleth na firinn oirre ’sa cheud dol am mach agus cha toireadh i mathanas idir dhaibhsan a rinn a mealladh.
Faodar a radh le firinn nach do shuidh riamh air cathair righ no ban-righ a choisinn, le deagh bheus agus le gliocas, urram agus meas sluagh ann an tomhas cho mor ri Ban-righ Victoria. Bha i air a chathair rioghail o chionn faisg air tri fichead us ceithir bliadhna—a chuid bu mhotha dhe’n naodamh linn deug, linn is iomraitiche ann an eachdraidh an t-saoghail—bha i air a chathair na b’ fhaide na bha urra rioghail air cathair ann am Breatunn o thùs a h-eachdraidh, agus re na h-ùine sin cha d’ thug i aobhar oilbheum d’a h-iochdrain ann am facal no an gniomh. Tha an crùn talmhaidh a nis air tuiteam bhar a cinn, ach tha dòchas againn gu bheil i a’ sealbhachadh crun nèamhaidh. Dhàsan a dh’ fhàg i mar oighre ’na deigh, agus a tha an diugh ’na righ thairis oirnn, Righ Iomhar a Seachd, cha ’n urrainnear guidhe ’s fhearr a dheanamh na gu’m meal e an crùn re iomadh bliadhna, agus gu’m bi e anns gach dòigh ’na righ cho glic agus cho math ’sa bha a mhàthair òirdhearc nach maireann ’na Ban-righ’nn.
LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.
Tha Cotaichean-uachdair air an creic an eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.
COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00
F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.
Tha an Stor Mhor Innsridh
a tairgsinn
.500 Brat-leapach.
air an deanamh leis a’ chuideachd ainmeilAlaska Feather & Down Co.Ri bhi air an creic mu ’n toisichear air gabhail luach an stuic. Smaoinich fhein: Brat-leapach math air
$1 .50
Agus mur cord e riut an deigh dhut a thoirt leat, gheibh thu t’ airgead air ais.
GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. T. GRANT, Manager.
THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED
A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair.
THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.
Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.
“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”
AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.
A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.
Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.
Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.
[Vol . 9. No. 30. p. 5]
NAIGHEACHDAN.
Tha New Zealand an deigh pris ghiùlan nan litrichean a thoirt a nuas gu sgillinn, agus an deigh so faodar litir a chur á Canada do ’n dùthaich sin air son da shent.
Bha stoirmeannnan mora sneachda ann an Ruisia mu àm na Bliadhn’ Uire. Bha mu thri mile pearsa air an cumail air treineachan fad dha no thri lathaichean; bha aon trein gun fhaighinn g’ a h-ionnsuidh fad seachdain. Bha so faisg air Sebastopol. Ann an Odessa bha sia fichead air an reothadh gu bàs.
Thatar a togail soitheach-smùide ann an Sasunn gus a dhol air an aiseag aig Caolas Chanso. Bidh an soitheach sin cho mor ’s gu’ n giùlain i an t-each-iaruinn us ceithir carbadan cuide ris cruinn cothrom thar a’ chaoil; agus cha chuir an làn no an deigh stad sam bith oirre. Thig pris an t-soithich so as an da mhillean dolair a tha gu bhi air a chosg an cur an rathaid-iarrinn an uidheam na ’s fhearr.
Tha an soirbheachadh a thainig air Sidni a reir coltais air deigh roinnean a dheanamh anns na h-eaglaisean. Tha paraiste na h eaglais Shasunnaich ri bhi air a roinn air a bhliadhna so, agus eaglais ùr ri bhi air a togail. Tha an coithional Baisteach air a roinn cheana; tha àireamh dhiubh a’ cur mu dheibhinn eaglais ùr a thogail, agus tha iad aig an àm so a a cumail seirbheis ann an Talla nan Daoin’ Oga, ’s an t-Urr. F. O. Weeks aca mar mhinistear.
Tha na Boerich a tha ’cogadh fo ’n t-seanalair De Wett a reir coltais a’ tuigsinn nach eil ach aon chrioch gu tigh’n air a’ chath a tha iad a’ cur, agus cha ’n eil iad ach a’ feuchainn ris gach call is urrainn iad a chur air Breatunn. Tha buidheann dhiubh a sior fheuchainn ri Capetown a ruigheachd. Cha ’n eil fo De Wett uile gu leir ach mu sheachd mile fear, ach tha gach aon dhiubh ’na shaighdear treun, seòlta, agus mion-eolach air an dùthaich; tha mar sin cothrom mor aca air na saighdearan Breatunnach. Tha Citchener an deigh seachd mile saighdear a chur g’ an cumail air ais á Capetown. Tha coig mile saighdear deiseil gu falbh do Africa mu Dheas á Sasunn, agus tha deich mile eile ri bhi air an cur air falbh air an ath mhios.
Cha’n urrainn muinntir Chanada a radh le cogais ghlan gu bheil iad a’ deanamh an ni a’s fhearr a dh’ fhaodadh iad ris na Sineich a tha tighinn d’an dùthaich. Tha an t-ard-riaghladh ’sa cheud àite a toirt air gach aon diubh ceud dolair a phàigheadh mu ’n cuir iad cas air tir, agus an deigh sin tha aca ri seasamh ri corruich sluaigh agus ri ana-ceartas lagha ann am barrachd us aon roinn de’n dùthaich. Ann am Montreal thatar a cur càin throm air gach aon dhiubh a chuireas suas taigh-nighe, agus mur urrainn dhaibh a’ chàin sin a phàigheadh, ’gan sparradh dh’ an phriosan. Cha’n eil teagamh nach eil na Sineich mar shluagh air deireadh oirnne ann an iomadh dòigh, ach ged a tha fhéin, bu chòir a bhi deiligeadh riutha beagan na ’s caoimhneile na thatar a’ deanamh. Cha’n ann le bhi cur uallaichean troma orra, no le bhi toirt ana-ceartas dhaibh a ghabhas iad toirt gu bhi ’nan sluagh na ’s fhearr.
Tha na Geancaich a’ deanamh an aon fheum de eilean a bhuineas daibh anns a Chuan Chiùin ’sa tha na Breatunnaich a’ deanamh de St. Helena— ’se sin ’ga ghnathachadh mar àite-fògraidh do ’n fheadhainn sin a tha gluasad muinntir nan eileanan Philippianach an aghaidh na Stàidean. Tha iad mar tha air àireamh oifigearan ’us mhuinntir an eilean ’fhogradh do eilean Ghuam.
Tha Sir Tearlach Tupper air an t-seachdain so air a thurus do ’n t-seann dùthaich far am bheil dùil aige fuireach gu deireadh an earraich. Dh’ fhàg e as a dheigh, an laimh caraide, litir a dh’ ionnsuidh nan conservatives anns am bheil e ’gabhail beannachd leotha agus a’ toirt chomhairlean orra. Cha bhi an litir so air a leughadh no air a fosgladh gus an cruinnich a’ phàrlamaid ann an Ottabha.
Tha riaghladh Chanada an deigh cur a dh’ iarraidh leth-cheud mile tunna guail do Philadelphia. Bha an guail ri fhaighinn air son an rathaid-iaruinn, agus aig an àm bha a’ chuid mhor de mhèinneadairean Nobha Scotia ’nan tàmh no a’ bagradh a dhol ’nan tamh na h-uile latha. Air sàileabh na strike mar sin bha luach an leth-cheud mile tunna guail sin de dh’ airgead na dùthcha so air a chur do na Stàidean.
Chaidh dithis dhaoine a mharbhadh ri taobh an rathaid iaruinn faisg air Grand Lake feasgar Di-luain s’a chaidh. Bha iad ann an sgioba bha ’g obair an sin a’ dheanamh taobh-rathad. Leis cho cruaidh ’sa bha ’n talamh air reothadh, bhatar ag uisneachadh dinamite gus a chur as a cheile, agus b’ ann le cnapan dhe ’n talamh reota a bha iadsan air am marbhadh. Bha fear dhiubh, Alasdair Dùghlach, air a mharbhadh air ball; bha am fear eile, Coinneach Morse, beò gu maduinn an ath latha. Bha an Dughlach a mhuinntir na Narrows Mhora, agus Morse a mhuinntir Newfoundland. Bu daoin’ òga iad le cheile. Bha an trein a dol seachad aig an àm a bha ’n spraidheadh ann; chaidh spealg cloiche troimh thé dhe na h-uinneagan agus chaidh caol thearnadh air fear no dithis de ’n luchd-turuis.
Tha muinntir na h-Alba anns na bliadhnaichean so air fàs anabarrach trom air an òl. Cha ’n eil dùthaich air an t-saoghal anns am bheilear ag òl uiread de stuth làidir, a reir àireamh an t-sluaigh; agus nuair a bheirear fanear an àireamh mhor nach eil a blasad air stuth làidir eadar da cheann na bliadhna, faodar a thuigsinn gu bheil iadsan a tha ris anabarrach trom air. Air a’ bhliadhna ’n uiridh bha còrr us ceud us da mhile dheug duine air an glacadh air son daoraich ’s mi-riaghailt. Ann am baile Queensferry bha ceithir duine deug as a’ cheud air an cur an greim. Tha so ’na ghnothuch muladach, agus ma leanas e, cha ’n fhada ’n ùine gus am bi deagh ainm agus cliù na h-Alba air a thoirt gu làr; oir cha ’n eil ni ann is luaithe bheir duine no dùthaich gu mi-chliù ’s gu neoni na misgeireachd. Ach tha dòchas againn nach lean an t-seann dùthaich air an dòigh so, ach gu ’n eirich i suas ’na neart ’s gu ’n cuir i as gu buileach do ’n nàmhaid so a tha ’ga bagradh. Cha do chisnich namhaid i riamh o’n thoisich a h-eachdraidh; cha chreid sinn gu ’m fuiling i a bhi air a cisneachadh le mac-na-braiche.
Reic-a- mach Mhor
DE
dh’ Aodach Deante, Cotaichean-Uachdair, agus Aodach Cloinne.
Tha sinn a dol a chreic na th’ againn de dh’ Aodaichean romh dheireadh na bliadhna. Is e so creic a’s motha bh’ ann am bliadhna, agus is coir dhut an cothrom a ghabhail air thu fhein a chomhdach air choinneamh a gheamhraidh, fhad ’sa dh’ fhaodas tu sin a dheanamh cho saor.
H . H. Sutherland & Co.
SEALL ANN AN SO AIR AN ATH SHEACHDAIN
Airson Sanas bho
KELLY & DODGE,
Dealbhadairean, - - - Sidni, C. B.
BRATAN EACH
Tha stoc iomlan dhiubh againn, agus air prisean a tha ceart.
Bein Shleigheachan
anns na seorsachan a leanas: Musk Ox,Gobhar Dubh, Gobhar Glas, Wombat, agus bian ainmeil anSaskatchewan Buffalo.
F . Falconer & Son,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean,
SIDNI, C. B.
Tha againn air an rathad a’ tighinn
Luchd car de FHLUR MATH Teaghlaich
a theid againn a chreic riut fhein ’s ri do choimhearsnaich air
$4 .00 am Baraille fhad ’sa mhaireas e.
Is fhiach e a h-uile sent de
$4 .25 am Baraille
F . & J. MORLEY,
Drochaid an Rathaid Iaruinn, SIDNI, C. B.
[Vol . 9. No. 30. p. 6]
BLIADHNA THEARLAICH.
LE IAIN MAC-CHOINNICH.
CAIB. XXVII.
’S a’ cheart àm sin, cha robh n’ a bu lugha na dèich mìle fichead pund-Sasunach air a thairgse le Diùc-Uilleam air son ceann Thearlaich, gidheadh, cha robh an Albainn gu léir, neach a shanntaich an duais, ach aon duine, agus be sin Iain Caimbeul a Mhaim-Mhòir, duin’ -uasal de theaghlach Mhic-Cailein, a bha na fhir nàmhaid do’n Phrionns’ bho’n chiad latha thainig e air tìr am Mùideart; air dha ’chluinntinn gu’n do theich am Prionns’ agus a luchd-leanmhuinn do dh’Irt, dh-fhalbh e le dà long-chogaidh agus ochd birlinnean làn feachda chum a ghlacadh. ’Nuair a chunnaic na h-Irtich an cabhlach a dlùthachadh ri tìr dh-fhalaich siad iad-féin ann an uamhannan nan creag agus cha b’ ann gu ’n spàirn a fhuair feachd a Chaim-beulaich ’n-an cainnt; ach ’nuair a fhuair dh-fharraid iad:— “C’ àit an robh am Prionns’ ?” Thuirt na h-Irtich, “nach cual iad riamh iomradh air a lethid de dhuine, is nach mò chual’ iad facal mu chogadh, ach aon bhoireannach mòr Gallda da’m b’ainm Mòrag a bha cogadh ri Mac-Leòid, agus gu ’n cual’ iad gun do chaill i ’m blàr.”
Feadh sa’ dh-fhan Tearlach ann an Uidhist, bha baintighearna Shir Alasdair Mhic-Dhòmhnuill Shléibhte ’cur phàipeirean-naigheachd da ionnsaidh anns am faigheadh e naigheachd na rìoghachd, ged’ a b’ ann air taobh an Diùc’ a bha Sir Alasdair féin. Fa-dheoigh thainig an t-am anns an d’ fhuair an t-arm-dearg brath gu ’n robh Tearlach anns an Eilean-fhada agus rùinich iad pairtidhean lionmhor sluaigh a chuir air tìr ann an iomadaidh àite de’n eilean, agus “gach cùil a’s ciall” a mhion rannsachadh a chum am fògarach rìoghail fhaotainn an làimh! ’Nuair a chuala baintighearna Shir Alasdair gun robh iad a’ dol air a thì, chuir i fios gu Uisdean Bhaile-Sear ann an Uidhist a Chinne-Tuath. An deigh do dh’ Uisdean an teachdaireachd so fhaotainn cha do leig e clò le rosg gus an d’ ràinig e Gleann-Biasdail far an robh am Prionns’ am falach. Tha mion-chunnas againn air an turas sin bho bhial Mhaistear Uisdean féin mar so sios:—
“A thaobh an latha bhi fliuch agus ceòthach, thainig mi glé dhlù do ’n bhothan mu’n tug iad an airre dhomh, dh’innis fear de’n chuideachd do ’m b’ àinm Ailean Dòmhnullach co as a thainig mi, agus co mi; anns a’ mhionaid chuir am Prionnsa’ fàilt’ a’s furan orm, agus thuirt e gun robh e ro thoilichte gnùis duine chòir fhaicinn an àite cho leth-oireach, aonrach. Bha e air èideadh ann an cota-gearr breacain agus siste-cota dheth an aodach chianda a fhuair e bho bhainntighearna Mhic- ’Ic-Ailein, feileadh goirid de bhreacan sgàrlaid, osanan de chatas garbh màdair agus brogan baltach, fraocharanach; bha churac-òidhche balla-bhreac le sile-sùithe, (no mar a theireir ann an cuid de dh’ àitean snithe-dubh) bha léine, aodann, agus a làmhun dubh leis an ni chianda, agus fhiasag gun bhearradh mu leth-oirleach air fad. ’Nuair a shuidh mi féin sa’ bhothan dh’iarr e drama chuir mu’n cuairt, an deigh dhuinn slige an fhir a sguabadh ás do réir cleachdadh nan Gàel, chureadh an dinnear air clàr. Mu’n robh sinn deis de’r biadh, co thigeadh a steach ach fear Bhaosdail agus be chiad seanachas a thuirt e “gun b’ fhearr deireadh cuirme na toiseach sabaid,” agus thòisich e air ithe “gun chuireadh gun altachadh.” Thaitin a chuis sin ris a’ Phrionns’ gu fior mhath agus thuirt e nam be is gun dìreadh esan gu bràth a chathair, gum biodh aon dinnear Ghàelach aige maille ri chàirdean ann an Lunnainn. “Cha ’n eil mi buileach cinnteach mu ’n chùis sin,” arsa fear Bhaosdail; “chuir am fear bho ’n tàinig mise, Dòmhnull-Dòmhnullach (Mac- ’Ic-Ailein) seachd blàir ann an aobhar an fhir on bhuineadh tusa (Raibeart Brus) ach an deigh gach caoimhneis cha leigeadh Rìgh Tearlach air gu faiceadh se e ’nuair a ruigeadh e lùchairt. “O, Fhir Bhaosdail,” ars’ am Prionns’, “na bi garbh suathadh seanna chreuchdan, ma gheibh mise mo chòir air ais cha tréig mi na Gàeil gu bràch.” An sin mu ’n do thar mise mo theachdaireachd fhìn a chuir an céill dh’innis fear-Bhaosdail gu ’n robh prasgan sluaigh a dol do Bharra air tì am Prionns’ a cheapadh. Dh’ fharraid am Prionnsa, “Cia as a thainig an sluagh sin.” Thuirt fear-Bhaosdail gum bu Leòdaich agus Dòmhnullaich iad a thàinig as an Eilean Sgiathanach. Air dha sin a chluinntinn thuirt e nach robh eagal sam bith aige rompa a thaobh gu ’m bu Ghàeil iad. An sin chuir mis’ an céill le mòr shaidealtas mo theachdaireachd fhìn bho Bhaintighearna Shir Alasdair, oir bi’dh cuid de dhaoine leisg air droch sgeul’ innse. Bha ’m Prionnsa nise lan dhearbhta gu ’n robh e ann an gàbhadh mòr agus gum b’ iomchaidh dha Gleann-Biasdail fhàgail; gidheadh, cha robh fìos aige féin no aig a chàirdean ciod an làmh air an tionndaidheadh iad. Co-dhiù, chaidh iad ann am bàta, (air a cheathramh latha diag de mhìos mheadhonach an t-Shàmhraidh) agus dh’ iomair iad i gu ruig Eilean-Bhia far an dh’ fhan iad ceithir òidhche. Air an ochdamh latha diag de’n mhìos, chaidh am Prionnsa, O’Neill, agus Imhear Burc, do Ros-Innis, agas dh’ fhàg iad Dòmhnull Mac-Leòid, agus O’Suilibhan ann an Eilean-Bhia. Air an turas sin dh’ fhan Tearlach dà òidhche ann an Rosinnis, far an deach innse dha gu’n robh prasgan de Chaimbeulach Earra-
Cuireadh. Tha sinn a toirt cuireadh do gach aon a leughas so tigh’nn a choimhead oirnn agus amharc air an stoc a tha sinn a’ cumail. Tha againn aig an àm so:—
LUCHD CAR DE MHIN BHUIDHE.
FLUR, am baraillean ’s am pocannan.
PRONN, VINEGAR ,SPIOSRAIDH,
MOLASSES , PICKLES,
agus gach seorsa BATHAIR-CHANNAICHEAN.
R . H. L. YOUNG & Co.
AN TOGALACH A CHAIPT. MHIC-NEILL,
Aig Oisean Sràidean Shearlot agus Townsend.
AODAICHEAN DEANTE
COTAICHEAN-UACHDAIR foghair us geamhraidh, fad agus goirid, do dhaoine ’s do ghillean. REEFERS do gach neach a tha ’g an iarraidh, air prisean cearta. DEISEACHAN de dh’ iomadh seorsa, do shean us og, agus air na prisean a’s isle.
Tha sinn cuideachd a’ cumail
Stoc lan de Leintean, agus gach seorsa Aodaich-iochdair, Colairean, Cufaichean, Neckties.
Agus ’s ann againn a tha ’n stoc
Thruncaichean is Mhaileidean
a’s motha tha ’n Nobha Scotia.
Taghail a stigh. Cha mheas sinn ’na dhragh sam bith am bathar a shealltuinn dhut.
THE MARITIME PREMIUM CO. Ltd. ,
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.
Stor Leabhraichean Phattillo
air a h-ur-fhosgladh ann an
Togalach a Mhac-Talla,
agus anns am bheil an stoc a’s motha ’s a’s saoire de
Bhathar Paipeir ’s de Bhathar Boidheach
a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.
TAGHAIL A STIGH AGUS FAIC.
The Scottish Clans and their Tartans.
IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.
C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH,
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.
J . M. FULMER,
FEAR-ANNLACAIDH US SPISRIDH.
Oisean Sraidean Falmouth us Bhentick,
SIDNI, - - - C. B.
L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH.
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.
[Vol . 9. No. 30. p. 7]
Ghàel a gabhail na slighe gu Beinne-Mhaol, uime sin smaointich e gum ’b’ fhearr dha pilleadh air ais do Choradal. A nise bu chruaidh-chest cia mar a dheanadh e sin; bha bàtaìchean Fineach nan Caimbeulach a dol air an ais agus air an aghaidh ann an caolas Bhia, far an dh’fhàg am Prionns’ a bhàta féin. Co dhiù, ’nuair a dhorchnaich an òidhche, thainig Dòmhnull Mac-Leòìd, agus O’Suilibhan do Rosinnis, agus ghabh iad a staigh am Prionns’ agus an dithis chompanach eile do ’n bhàta. Air dhaibh a bhi ’g iomradh suas gu Còradal, chunnaig iad dà long-chogaidh, agus a chum na nàimhdean a sheachnadh, chaidh iad a staigh do ’n Acarsaid-shalaich, faisg air Uisinish far na ghabh iad tamh rè na h-oidhche. Chaidh am Prionns’ a laidhe ann an lagan creige, air a shuaineadh ’na bhreacan agus a bhonaid air a tharruinn sios air a shùilean. Ghluais iad as a sin moch sa’ mhadainn an ath latha, agus dh’ imir iad suas gu ceanna-deas Uidhist, los dol a steach do loch-Baosdail, far an robh iad an dùil tachairt ri Fear-Bhaosdail a chum fuasgladh air pàirt de an uireasbhuidh, ach cha b’fhada chaidh iad gus am fac iad dà long eile, agus chum iad sin a sheachnadh, ghabh iad tearmunn fad an latha ann an geobha creige, thaobh is nach bu chomas daibh a dhol n’a b’ fhaide air an aghaidh gu ciaradh na h-òidhche. Mu òidhche ghabh iad a cuan agus dh’iomair iad gu math: m’a mheadhon òidhche chaidh iad a steach bun Loch-Bhaosdail. Air dhaibh a dhol gu tìr, sgìth, fann, acrach, rainig iad làrach seanna chaisteil far na shònraich iad a’ chuid a bha rompa de’n òidhche chur seachad. ’Nuair a bha iad a beothachadh teine air son na suipeireach a dheanamh réidh, thug Dòmhnull Mac-Leòid an aire do dhà long-chogaidh tacan beag a mach uapa. Thug Tearlach agus dithis de na daoine buinn às suas do’n mhonadh; agus ghluais càch leis a bhàta gu ceann shuas an locha. Ghabh an luingeas seachad gu’n tighinn an còir an fhearainn, agus thàinig na fògaraich bhochda aon uair eile an ceann a chéile, ach bha iad rè dha òidhche an deighe sin gun a dol fo dhruim taighe, ach ’n-an laidhe fo fhasgadh bhun an tuim, agus seòl a bhàta tharais orra. An deigh sin chaidh Dòmhnull Mac-Leòid gu taigh Bhaósdail, agus phill e air ais ann an ùin’ ro ghearr le naigheachd nach bu ro thaitneach le Tearlach a’ chluinntinn; gun robh fear Bhaósdail an làimh aig na Sasunnaich, air son a bheagain caoimhneis a nochd e dha cheana: gidheadh, a dhain-deoin gach cùis chuir bean Bhaosdail, ceithir searragan branndaidh agus goireas eile a dh’ionnsaidh Thearlaich le Mac-Leòid. Air an treas òidhche chaidh iad n’a b’fhaide air an aghard gu ceann shuas Loch-Bhaósdail far an dh’fhan iad fad dà òidhch’ eile, ann an so chual iad gun robh an luchd-tòrachd air iathadh mu’n timchioll air gach làimh. Air ball thriall Tearlach gu Beinne-Mhaol a’ giùlan leine fo gach achlais, agus cha leigeadh e le duine dhe a luchd-leanmhuinn an t-slighe so a ghabhail maille ris, ach O’Neill a mhainn. Réir mar bu chuimhne le Domhnull Mac-Leòid, b’ann air a cheathramh latha fichead de mhìos mheadhonach an t-Sàmhraidh a ghabh am Prionnsa (faodaidh mi radh) a chead siorruidh, de’n triùir dhaoine dealaidh a dhlù-lean ris fad ochd seachduinean fo iomadh gàbhadh agus dosgainn. Mun do dhealaich e riu thug e tastan ’s an latha an fhir mar thuarasdal do na ràmhaichean. Do bhrigh nach robh do dh’ airgead aig’ air a shiubhal na phàigheadh Dòmhnull Mac-Leòid as ’s as, thug e dha dreachd air tri-fichead pistol, (bonn òir Spainteach a tha cho math ri sia-tastain diag a’s sia-sgillinn,) a bha gu bhi air a phàigheadh le duin’ uasal da ’n b’ainm Iain Hay; cha d’fhuair Mac-Leòid cothrom riabh air an dreachd a nochdadh do ’n duin’ -uasal sin a chum an airgeid a tharruinn; air an aobhar sin cha d’ fhuair Dòmhnull Mac-Leòid sgillinn fathast air son na dh’ fhuilig e chruadal maille ri Tearlach, gidheadh cha chualas e riabh a’ gearan no caoidh air son a shaoithreach!
Am Fear-gnothuich.
Thigeadh e dhachaidh gu h-anmoch ’san oidhche, agus bhiodh e a mach gu moch ’sa mhaduinn, agus cha bhiodh latha dhe ’n t-seachdain aige ’na thigh fhéin ach Di-dònaich, agus chaitheadh e a’ chuid bu mho dhe ’n latha sin a’ leughadh nam paipearan.
La àraidh thainig e dhachaidh ni bu tràithe na b’ àbhaist, agus chunnaic e a’ chlann a’ cleasachd mu ’n dorus. Rinn fear de na gillean beaga rud eigin as an rathad, agus smachdaich ’athair e.
Thainig an gille stigh gu mhàthair ’s e a’ caoineadh. “A mhàthair,” ars esan, “bhual am fear ud mi.”
“Co am fear ud?” arsa ’mhàthair ris.
“Tha am fear a bhios ann an so Di-dònaich,” ars an gille.
Chaidh fhaoighneachd de dhuine bha ’dol a dh’ ionnsuidh na croicbe gu de a’ cheud cheum a thug e air slighe na droch-bheairt. Fhreagair e gu ’m b’ e fear-deasachaidh a chur as a chuid fhéin—pris da bhliadhna dhe ’n phaipeir. Aon uair ’s gu ’n d’ rinn e sin, bha a leithid de ghreim aig an deamhan air ’s nach b’ urrainn da a chrathadh dheth.
A reir àireamh na bliadhna ’n uiridh tha 76,295,000 sluaigh anns na Staidean, agus tha ainbhfhiach na dùthcha cho mor ’s na ’m biodh i air a roinn eatorra gu’m biodh direach coig dolair dheug aig gach duine, bean us pàisde ri phàigheadh.
Chaidh tigh-eiridinn fhosgladh ann am Belgium air a bhliadhna dh’ fhalbh air son leigheas na caitheamh. B’e ’n dòigh air an robhas a dol ’ga leigheas gun bhiadh sam bith a thoirt dhaibh-san air an robh i ach feòilamh. An ceann beagan mhiosan b’ fheudar an tigh a dhùnadh; cha robh eifeachd sam bith anns an dòigh leigheis a bhatar a cleachdadh ann.
Ma tha thu air son do chàirdeas a nochdadh dha d’ charaid, cha’n eil dòigh anns an fhearr an urrainn dhut sin a dheanamh na MAC-TALLA chur uige fad bliadhna. Cha chosg e dhut ach dolair agus bheir e do chàirdeas gu cuimhne do charaid gach uair a ruigeas e e—leth-cheud uair ’sa dha ’sa bhliadhna.
SANAS.
THA mi ag iarraidh duine math stuama, eadar 30 us 45 bliadhna dh’ aois, gu dhol a dh’ obair air fearann aig St. Esperit, an Ceap Breatnnn. Bheir mi tuarasdal math do dhuine fhreagras orm, bidh cosnadh aige fad na bliadhna, agus bidh e air a phaigheadh uair ’sa mhios. ’S e duine a mhuinntir Eilean a Phrionnsa a b’ fhearr leam. Sgriobhadh e ugam, ag innse cia fhad ’sa bha e ri tuathanachas, agus ainmicheadh e an tuarasdal a bhios a dhith air. Seoladh e a litir gu
JOHN D. McDONALD,
Torge House, Salamanca, N. Y.
no gu
MRS. JOHN D. McDONALD,
St. Esperit, C. B.
Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.
WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.
Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.
DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.
Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?
Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies.
MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.
HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.
ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.
H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - C. B.
J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —Os ceann StorC . P. Moore.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.
W . M. COWPERTHWAITE, M. D.
OIFIS: An togalach Mhic-Talla air Sraid Shearlot.
AITE-COMHNUIDH: TighMrs . McCurdy,airLover ’s Lane.
Phone 227.Phone Oidhche 47a.
DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.
F . O. PETTERSON,
CEANNAICHE TAILLEAR.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.
NIALL MAC FHEARGHAIS,
CEANNAICHE-TAILLEAR.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.
J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.
C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.
C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.
[Vol . 9. No. 30. p. 8]
Rainn do Mhac-Griogair.
LE MR. SEUMAS MAC-GRIOGAIR, D. D.
Tha mo chiabhan air glasadh,
’S mo ghruaidhean air casadh;
Gu bheil fiaras is airsneul ga m’ leon.
Mi bhith ’g iargain a chinnidh
Gus an trialladh gach filidh
A rinn m’ àrach ’s mi ’m ghille beag òg.
Bu sibh m’ airm, bu sibh m’ aodach,
Is mo chuilbheirean caola,
Is mo bhoghachan daor’ air dheagh neoil.
’Dheagh Mhic-Griogair nam bratach,
Gan robh gliocas is pailteas,
Tha thu ’n ciste chaoil ghlaiste fo ’n fhòid.
B’ ann dhe d’ fhasain air uairibh
Crùn datht’ ’thoirt do Ruairidh,
Agus aodach ùr, uasal, mar ròs.
Nuair a dhìreadh sibh ’m bruthach
’S a ghlaodh’ sibh bàrr giubhais,
Gu ’m biodh luchd nan ad dubha fo leon.
Bha mi ’n làthair an latha
’N robh do bhràithrean is t’ athair
Far an d’ fhàg sibh nan laighe luchd-chleoc.
Ann an geata Rois-Duibhe,
Far an do sheasamh do bhuidheann,
’S iad gun eagal, gun phudhar, gun leon.
Luchd bhualadh nam buillean,
Far ’m bu chruaidh air cach fuireach;
Bu leibh uachdar is urram gach gleois.
’S e bu dual dhuit o d’ sheanair
’Bhith gu buaidheil, deas, fearail;
Ann an cruadal gu ’n leanadh sibh ’n toir.
Chaidh na laghannan cruaidhe a bha an aghaidh Chloinn-Ghriogair a chur air cùl ’sa bhliadhna 1734. Ghabh na Griogaraich an sin an ainm fein. Aig a cheart àm ghabh 824 dhiu ri Iain Mac-Griogair an Lanraic mar cheann-cinnidh. Chaochail an triath so sa bhliadhna 1852. ’S ann an sin a rinneadh na rannan a thug sinn seachad.
Oran Connsachaidh Eadar Fear agus Bean mu ’n Ol.
LE BARBARA FHRISEAL.
ISE.
Is tric ag amharc sios mi,
Làn miothlachd mu fhear mu thaighe;
Ach ma chaidh thu ’m fiadh orm,
M bhriathar cha mhath an naidheachd.
Gu ’n d’ fhalbh thu moch Di-ciaduin
Dh’ òl fiona do Bhail’ na h-amhunn;
’S gu ’m faodadh tu bhith lionte
Is nàraicht’ air miad do phathaidh.
Ma ’s tu bha ’cumail féill ann,
Bu gheur thu gu gnothach tapaidh;
’S ma ’s tu a bha ga h-eigheach
Bha feum ort ann o chionn seachdain,
A cumail sluaigh ri ’cheile,
’S na ceudan diu ann ri ’m marcaid;
’S an àm dhaibh a bhith sgaoileadh
Gu saoithreachail a toirt pas dhaibh.
ESAN.
O, fire-faire ’Bharbara,
’S mi-dhealbhach dhuit a bhith fanaid,
’S mi ’g òl do dheoch-slàinte
’S gach àit ’sam biodh i ri ’ceannach.
O’n a dh’ fhalbh gach tàbhairn,
’S gach pàirtidh ’bh’ ann o chionn tamuill,
’S mithich teannadh làmh-riut,
Bi bàighail ri duine falamh.
ISE.
’S mi nach h-fheil ga t’ iarraidh,
Cha ’n fhiach leam do chaitheamh-beatha;
Gu ’m faoduinn-sa ’bhith eolach
Mu ’n phòca nach deanadh gleidheadh.
Sud an rud a leon mi
Mo stòras ’bhith feadh nan taighean,
Ga chaitheamh leat gu ròpach
An stòpan de ’n uisge-bheatha.
ESAN.
A bhean tog dhiom de d’ thuaileas,
Cha chualas gu ’n robh mi misgeach;
Is bheir mi rogha duais’ dhuit,
’S na luaidh e ged tha mi ’nis ann.
Nuair ’thachradh rium fir aoibhail
’Bhiodh caoimhneil rium le ’n cuid licair,
Mur ceannaichinn fhìn ’s mur pàighinn,
Cha b’ àirde na ’n ceard am meas mi.
ISE.
O! cha do dh’ iarr mi riamh ort
’Bhith crion ann an àite duine,
Ach ’bhith mar fhear de chàch
Ged bu chàrt a bhiodh air gach urra.
Ach on ’s e t’ fhasan-s’ pàigheadh
’S gach aite ’san dean thu fuireach;
’S giorra gu mor ’bu chàra dhuit
Tàmh am mach air do thuras.
ESAN.
’Bhean tog dhiom de d’ ghòraich’,
’S mi brònach an déidh mo dhibhe;
’S daor an ceannach dhomh-s’
Air do stòras na ni thu bhruidhinn.
Cha ’n fhaigh thu fear gun duais bhuait
’Theid suas air Bealach-an-ruighe;
’S ma ’chuireas tu a sios fear
Gu ’n iarr e ort airgiod dibhe.
ISE.
Is mor a b’ fhasa dhomhs’
Airgiod stoip ’thoirt do mo sgalaig
Na thusa a bhith ’n còmhnuidh
An seomrichean ’g òl nan galan.
O’n tha thu ’d dhuine pòsd’
Cha bu choir dhuit a bhith ri breamas,
A cur cuid dhaoine coire
Le goraiche anns gach bairill.
Gleann-a- Mailidh.
LE CAIPTIN PADRUIG CAIMBEUL.
Fagaidh mi ’m baile ’san t-samhradh,
Is theid mi do ’n ghleann againn fhìn;
’S tillidh sinn dhachaidh ’sa gheamhradh
A chumail nam Frangach bho thir.
’S ann againn tha ’n gleannan ’tha uaigneach;
Cha ’n fheil cho neo-luaineach ’san tir,
Cha ’n fhaicear leinn duin’ ann ach buachaill’,
Is brogaich a cuartach’ na frìth.
Nì sinn ann cur agus cliathadh,
’S cha treabh sinn am bliadhna le crann;
A mhaduinn bidh againn gu iasgach,
’S am feasgar gu fiadhach nam bean.
Gheibh sinn ann cnothan is caorann,
Is gheibh sinn ann braonain gu leoir;
Bidh dearcagan-fithich air fraoch ann,
’S cha téid sinn ’n tràigh mhaoraich ri ’r beo.
Bha Pàdruig Caimbeul na ’chaiptin anns an Reisimeid Duibh. Bha e na shealgair ro mhath. Chaochail e aig Gearasdan Ionar-Lòchaidh ’sa bhliadhna 1816. Cha do phòs e riamh.
Chaidh fear Seumas Scott, mèinneadair, a ghoirteachadh gu dona ann am mèinn Chaledonia mu dheich uairean maduinn Di-luain s’a chaidh. Thuit torr chlach air agus e aig obair. Bha e ann an suidheachadh gle iseal an deigh a thoirt dhachaidh, ach tha choltas air gu ’m faigh e thairis air. Tha e leth-cheud bliadhna dh’ aois.
“A dhuine, ’dhuine!” arsa Calum Ruadh, “nach iongantach leat an saoghal, ’s a h-uile rud a tha air uachdar. Cha ’n fhaca tu riamh rud cho iongantach ris!”
DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a dheanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.
Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.
Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.
GIBHTEAN NOLLAIG.
Uaireadairean, Faineachan, Prionachan Broillich, Slabhraidhean, Butain Muilchinn, Bracelets , Lockets, Dressing Cases,Bataichean le cinn oir.
ANNS AN STOR AIG—K . BEZANSON.
Is ann againne a gheibhear an caiseart a’s fhearr ’s a’s saoire. Tha sinn a’ cumail na h-uile seorsa, bho’n t-seorsa ’s saoire gus an seorsa ’s fhearr.
Brogan Obrach fhirionnach bho 90c. gu $2 .00 am paidhir. Brogan Grinne bho $1 .35, $1 .50 us $2 .00 suas.
Brogan Obrach Bhan cho saor ri 95c., Cuarain us Brogan Iseal bho 75c. suas.
Tha gach paidhir bhrog a tha sinn a’ creic ur; cha’n eil seann stoc againn idir. Agus tha na prisean cho iseal ’sa ghabhas iad cur air son airgeid.
A . W. REDDEN & Co.
Ross Block, - - South Charlotte St.
Sydney & Louisburg Railway
TIM CHLAR.
A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—
[Clàr - ama]
* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.
A. N. McGILL FHINNEIN, Supt .
WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.
ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE, 1869.
EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00
Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.
Ard-Oifis—Halifax
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.
Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.
Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.
[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.
Ard-oifis: —Toronto , Canada.
CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto.
Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho
A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.
| title | Issue 30 |
| internal date | 1901.0 |
| display date | 1901 |
| publication date | 1901 |
| level | |
| reference template | Mac-Talla IX No. 30. %p |
| parent text | Volume 9 |