---

[297]

[Vol . 9. No. 39. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. IX. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, AM MART 29, 1901. No. 39.

O Chionn Tri Fichead Bliadhna

Le Iain.

CAIB. XVII.

“THA IAD AG RADH.”

THA e air a radh gu ’m falbh a’ bhreug air astar anabarrach fada ann an ùine gle ghoirid, agus tha so fior gu leòr. Tha e mar an ceudna soilleir gu leòr do dhuine sam bith a bheir fa near e, gur ann do ’n bhréig is luaithe a bheir daoine creideas na do ’n fhìrinn. Ach ma bhios tomhas mòr de sgainnil anns an naigheachd fhìrinnich, siubhlaidh i cho luath ris a’ bhréig fhein. Tha ni éiginn anns an duine gu nàdurra a tha toirt air barrachd mòr tlachd a ghabhail ann a bhith ’g aithris mi-chliu na ann a bhith ’g aithris deadh-chliu. Tha an nàdar truaillidh so ri fhaicinn aig gach àm, agus anns gach àite. Tha tomhas dhe’n spiorad so ri fhaicinn, eadhoin air an latha ’n diugh, am measg nan daoine a tha gu follaiseach ag aideachadh na diadhachd. Ni cuid diubh gàirdeachas anns an eucoir a cheart cho math ris na daoine a’s miosa ’th’ anns an dùthaich. Cha’n abair mi gu’m bheil iad so tur falamh de spiorad na diadhachd; ach their mu gu’m bheil mòran de spiorad an t-seann Adamh annta fhathast. Ged a tha tomhas de ghràdh Dhe na ’n cridheachan, cha ’n ann aig gràdh Dhe a tha ’m facal a’s àirde ann an riaghladh an cridheachan.

Air aon dòigh no dòigh eile, sgap an naigheachd air feadh na dùthchadh gu’n robh am maor ’na dhroch dhuine mu’n d’ thainig e do’n dùthaich, agus gu’n robh e ’cur mòran dhe na nithean a bha bean an uachdarain a’ cur g’a ionnsuidh air son nam bochd air leith air son fheuma fhein agus feum a theaghlaich. Mar a tha e furasda gu leòr a thuigsinn, bha gach sgeul a bha air aithris m’a thimchioll mòran na bu mhiosa na ruigeadh e leas a bhith. Ged a bha am maor dona gu leòr, cha robh e cho fìor dhona ’s a bha daoine a’ cur as a leith.

Ach bha na naigheachdan a bha air an aithris m’a thimchioll air an cur mar bu trice ann am briathran cho gleusda ’s nach robh e furasda urra chinnteach fhaotainn air an deanadh am maor agus a chàirdean greim. Ged a bha na naigheachdan ann am beul gach duine, cha robh duine sam bith comasach air urra a thoirt seachad bu chinntiche na “Tha-iad-ag-radh.” A nis, tha e soilleir gu leòr nach dean an lagh greim air “Tha-iad-ag-radh,” agus air an aobhar sin faodaidh “Tha-iad-ag-radh” gu leòr a ràdh anns nach bi aon fhacal fìrinn.

Ged a bha am maor ’na dhuine eucorach, bha e glé thlachdar agus glé aoidheil ri daoine an àm a bhith bruidhinn riutha, agus a’ deanamh gnothaich riutha. Bha fhios aige nach freagradh a’ chaochladh de dhòigh dha. Mar bu shuidhichte a bhiodh e ’na inntinn air gnothaichean carach, mealltach a dheanamh, is ann a b’ aoidheile ’s bu bheulaiche ’s bu bhrosgalaiche a bhiodh e ris na daoine. Agus air an aobhar sin, bha àireamh nach bu bheag dhe ’n t-sluagh nach robh a’ creidsinn gu’n robh eucoir no eas-onair sam bith ceangailte ris.

Am measg na muinntir aig an robh amhrus làidir gu’m bu duine eucorach a bh’ ann, bha àireamh bheag a’ seasamh gu dìleas air a thaobh. Bha iad a’ deanamh so, cha b’ ann a chionn gu ’n robh meas mòr aca air, ach a chionn gu’n robh araon eagal aca roimhe, agus mar an ceudna gu ’n robh iad a smaointean gu’m b’ e an gliocas agus am buanachd a bhith gu teith, dealasach a’ seasamh air a thaobh. Agus cha do chaill iad dad le bhith air a thaobh; oir bha e gu bog, balbh a’ gabhail a h-uile cothrom a gheibheadh e air fearann math a thoirt dhaibh, agus air moran de dh’ obair an uachdarain a chur ’nan lamhan.

Ged a fhuair am maor am mach gu ’n robh àireamh mhòr de shluagh na dùthchadh ’ga ruith sios air chùl a chinn, cha robh e ’leigeadh dad air. Bha de ghliocas agus de thuigse ann na bha ’toirt air a chreidsinn gu’m b’ fhearr dha gu mòr fuireach sàmhach, agus leigeadh leis a’ mhonabar a bha ’measg nan daoine dol bàs, na tòiseachadh ris an tuilleadh diumbaidh a chosnadh dha fhein le teannadh ri bagradh air sluagh na dùthchadh gu léir. A bharrachd air so, thuig e nach biodh e idir furasda dhe a fhein a shaoradh air beulaobh a’ bhreithimh ged a rachadh e gu lagh. Chuir e fhein agus a theaghlach rompa nach biodh coltas gruaim no diumbaidh orra ri neach sam bith dhe ’n mhuinntir a bha ’labhairt gu h-olc mu’n deidhinn. Mar so chaidh aca air tomhas mòr de dheadh-ghean nan daoine a ghleidheadh.

Ged a bha e air innseadh do ’n mhaor ’s d’ a theaghlach gu’m b’e Aonghas is Domhull a sgaoil an naigheachd mu dheidhinn aodaichean nam bochd air feadh na duthchadh, cha robh iad an toiseach ’ga chreidsinn. O’n a bha mac Lachlainn fo ainm a bhith math gu innseadh agus gu deanamh naigheachdan gun bhun gun bharr, cha robh iad a’ toirt mòran creideis dha. A bharrachd air so, bha meas mòr aca air Aonghas agus air Domhull, agus bha dòchas làidir aca gu’n leanadh iad air a bhith ’tathaich an taighe mar bu ghnàth leotha. Bha fhios aca gu’m b’e an gliocas a bhith réidh ri teaghlach Dhomhuill Hearraich air a h-uile cor, o’n a bha meas mòr aig an uachdaran air fhein agus air Aonghas a mhac. Bha fhios aca gu’n creideadh an t-uachdaran Domhull Hearrach air thoiseach air sluagh na dùthchadh gu léir. Agus dh’ fhaodadh e sin: oir bha Domhull Hearrach ’na sheirbhiseach cho dìleas ’s a bh’ aig maighstir riamh.

Ach a dh’ aindeoin cho toileach ’s gu’n robh iad air càirdeas a chumail suas ri teaghlach Dhomhuill Hearraich, dh’ fhairlich an gnothach orra. Sguir Aonghas agus Domhull a dhol an còir an taighe aca. Ged a bha Aonghas aotrom, gòrach, agus iomadh uair glé dheas gus iomadh ni a ràdh agus a dheanamh nach biodh aon chuid freagarrach no iomchuidh, cha robh cealgaireachd sam bith ann. Aon uair ’s gu’n do thionndaidh ’inntinn an aghaidh a’ mhaoir agus a theaghlach, cha rachadh e steach air an dorus aca ged a bheirteadh duais mhor dha. Agus bha Domhull, a chompanach, a cheart cho aindeonach ri Aonghas fhein mu dhol do thaigh a’ mhaoir. Cha b’ e cho beag ’s a bha de cheilg ann an Aonghas a bha uile gu léir a’ toirt air taigh a’ mhaoir a sheachnadh, ach a chionn nach leigeadh an nàire leis a bhith cho dàna ’s an taigh ’s a b’ àbhaist dha an deigh a bhith ’farchluais aig na h-uinneagan. Ach na ’n robh e cho làn de ’n cheilg ri iomadach fear, rachadh e do’n taigh air chéilidh mar bu ghnàth leis, gun naire gun athadh.

Thug muinntir an àite an aire nach robh Aonghas is Domhull a’ dol an gaoth taigh a mhaoir, agus thug sin orra gu’n do chreid iad gu’m faca no gun cual’ iad nithean nach do chòrd riutha. Bha iomadh aon dhiubh glé thoileach fios an aobhair fhaotainn. Agus an uair a theireadh iad “Tha iad ag radh, ’Aonghas, gu’m faca ’s gu cuala tusa agus Domhull beag mac Sheumais nithean aig taigh a’ mhaoir nach fhuiling an solus fhaicinn,” theireadh Aonghas riutha, “Mur ’eil urra agaibh a’s fìrinniche na “Tha-iad-ag-ràdh,” cha ’n fhiach bhur seanachus bonn-a- h-ochd. Mar a thuirt an seanfhacal, “Bu choir ‘Tha-iad-ag-ràdh’ a chrochadh.” An corr fiosrachaidh cha ’n fhaigheadh iad ged a dheanadh iad an teanga tana ’ga cheasnachadh. Agus mu dheidhinn Dhomhuill bhig, dh’ éisdeadh e ris na daoine a bhiodh ’ga cheasnachadh mu’n chuis mar gu ’m biadh e dall, bodhar. Ged a chuir Aonghas is Domhull rompa nach tugadh iad guth no iomradh ri duine sam bith air aon ni dhe na chunnaic ’s a chual’ iad, ghabh a h-uile duine amhrus gu’m faca ’s gu’n cual’ iad mòran dhroch nithean mu thaigh a mhaoir a bharrachd air na bha mac Lachlainn ag innseadh. Ged a bha mòran naigheachdan air an aithris o bheul gu beul air feadh na duthchadh mu’n deidhinn, bha na naigheachdan so air a dhol bàs leotha fhein mur b’e na thuirt te de nigheanan a’ mhaoir mu dhéidhinn Aonghais is Dhomhuill. Bha teaghlach a mhaoir a’ cumail am mach ri bean Dhomhuill Bhain gu’n robh meas mòr aca oirre, agus bha iad a gabhail a h-uile cothrom air a bhith caoimhneil, comhraiteach rithe, cha b’ ann a chionn gu ’n robh meas mòr sam bith aca oirre, ach a chum gu ’m faigheadh iad fios uaipe air gach naigheachd a bhiodh am measg an t-sluaigh. Air latha àraidh chaidh bean Dhomhuill Bhàin air chéilidh do thaigh a mhaoir. Rinneadh fodhail mhòr rithe, agus air eagal gu’m faiceadh am maor i, rinneadh cuirm shòghmhor dhi anns a’ chlosaid. Fhuair i lan na slige dhe’n stuth làidir a bh’ aig bean a’ mhaoir anns a’ bhotul-chéise mu’n do bhlais i air na nithean matha a chuireadh air a beulaobh. Bha te dhe na nigheanan ’na suidhe comhladh rithe aig a’ bhòrd, agus a’ frithealadh dhi cho cùramach ’s ged a b’e bean an uachdaran a bhiodh innte. Ged a bha bean Dhomhuill Bhàin gu nàdarra deas-bhriathrach gu leòr, chuir an stuth a bh’ anns a’ bhotul-chéise gu barrachd bruidhne i. “Tha iad ag ràdh,” ars’ ise, “nach ’eil mac Dhomhuill Hearraich agus mac Sheumais a’ tighinn an

---

[298]

[Vol . 9. No. 39. p. 2]

còir an taighe agaibh an dràsta, agus tha e air aithris gu ’m faca ’s gu ’n cual’ iad rudan nach do chòrd riutha. Ach cha d’ thug mi fhìn geill sam bith do na chuala mi. Tha amhrus agam nach ’eil anns an dithis ghillean ud ach sgaomairean suarach nach creid duine tùrail sam bith. Ged a tha ’n truaighe air mac Sheumais tha na seachd truaighean air mac Dhomhuill Hearraich. Cha chreidinn aon fhacal a thigeadh as a bheul ged a bhiodh an fhìrinn aige. Fhuair mise mo dhiol dhe theangaidh mhosaich mar tha, agus cha’n ’eil farmad sam bith agam ri daoine a theid ’na bheul.”

“A nis, a bhean Dhomhuill, o’n is tu te th’ ann, innsidh mise dhut ciod a thug orra an taigh againne a sheachnadh. Ach air na chunnaic tu riamh na toir guth ri duine beò gur e mise a dh’ innis dhut e. Bha iad nan dithis a’ tathaich an taighe againne, agus bha sinn aoidheil, caoimhneil riutha mar a bha sinn ris a h-uile fear eile dhe’n seòrsa a thigeadh rathad an taighe. Ach an uair a thuig sinn gu’n robh iad a maideachadh ormsa agus air mo phiuthair gus ar pòsadh, leig sinn ris dhaibh nach biodh gnothach againne ri fear seach fear dhiubh. Rud a bha nàdarra gu leòr, ghabh iad so gu h-olc. Agus cha’n fhoghnadh leotha an taigh a sheachnadh, ach dh’fheumadh iad a bhith ’togail droch naigheachdan air an teaghlach againn. Bhiodh éis pòsaidh oirnne mu ’n gabhamaid fear seach fear dhe ’n dithis.” Bha mòran comhraidh eatorra mu thimchioll gach naigheachd a bha air feadh na duthchadh air nach ruigear a leas iomradh a thoirt an so.

Mu ’n d’ thainig ceann seachdain sgaoil an naigheachd air feadh nam bailtean gu’n robh Aonghas agus Domhull ag iarraidh dithis de nigheanan a’ mhaoir, agus nach gabhadh te seach te dhiubh a h-aon aca. Bha cuid ’ga chreidsinn, agus cuid eile nach robh. Chuala na gillean fhein an naigheachd, agus thuig iad gu math c’ar son a thogadh i. Ach cha do chuir i gruaim sam bith orra, agus cha mhò a thuirt iad nach robh i fior. An uair a chuirteadh a’ cheisd ri Aonghas m’a dheidhinn, theireadh e:

“Tri nithean ’s na gabh nàir’ asd’,
Ged nach tigeadh iad ri d’ chàileachd—
Each’ gad thilgeadh, bàt’ gad fhàgail,
’S bean le tàir ’gad dhiùltadh.”

(Ri leantuinn.)

Banrigh Bhictoria.

BIDH cuimhne aig sluagh an t-saoghail gu bràth air Banrigh Bhictoria. Cha robh a leithid riamh air an talamh, agus tha sinn a chreidsinn nach bi. Cha’n e mhàin gu’n robh i a’ riaghladh thairis air Iompaireachd fharsuinn Bhreatuinn—Iompaireachd dhe ’m bheil earran anns a h-uile cearn dhe ’n t-saoghail mu ’n iath a’ ghrian—na b’ fhaide na h-aon sam bith eile a bha riamh air cathair rioghail na rioghachd, ach bha i mar an ceudna a’ riaghladh gu glic, gu cothromach, agus gu ceart.

Cha robh i fichead bliadhna dh’ aois an uair a thòisich i ri riaghladh. Thòisich i ann an ainm Dhé. An uair a dhùisgeadh as a cadal i an oidhche ’dh’ eug Righ Uilleam IV., bràthair a h-athar, a chum gu’m biodh i gun dàil air a gairm ’na Banrigh, agus a thugadh an lathair Comhairle Dhiomhair na rioghachd i, b’ e a’ cheud iarrtus a rinn i, gu’n deanadh am fear dreuchd cho àrd ’sa bh’ anns an Eaglais, agus e aig an am anns an t-seòmar anns an robh a’ Chomhairle cruinn, ùrnuigh ri Dia air a son, agus maille rithe. Cha b’ ann ri fuil agus feòil a chuir i a comhairle, ach ris an Tighearna Dia Uile Chumhachdach, a bha ’na aonar comasach air eòlas agus tuigse, agus gliocas araon aimsireil agus spioradail a thoirt dhi. Bha làn fhios aice gu’n robh uallach ro throm gus a bhith air a leagadh air a guaillean ann am freasdal glic agus cothromach an Tighearna, agus thuig i gu soilleir nach robh e ’n comas dhi a dleasdanas a chur an gniomh mar bu chòir dhi as eugmhais cuideachadh agus comhnadh an Tighearna aig gach àm agus anns gach àite. Cha’n ’eil e ’na ioghnadh mòr leinn ged a shoirbhich cho mòr leatha, oir tha facal Dhe a’ teagasg dhuinn gu soilleir, gu’m bi soirbheachadh aimsireil agus spioradail aig gach neach a thòisicheas ann an tùs a làithean ri iarraidh an Tighearna, agus a bhios ’ga iarraidh o latha gu latha le creideamh, agus le uile dhùrachd a chridhe.

Bha ’n dòigh anns an do thòisich a’ Bhanrigh ri riaghladh, agus anns an do lean i air riaghladh gus an latha mu dheireadh, ’na bheannachd dhi fhein, dh’ a teaghlach, agus do’n àireamh mhòr shluaigh a bha fo a riaghladh air feadh an t-saoghail. Cha ’n e mhain so, ach bha e ’na bheannachd do chuid mhòr de rioghachdan eile an t-saoghail. Tha ’n doigh anns am bheil rioghachdan an t-saoghail gu léir an diugh ’ga caoidh, ’na dhearbhadh soilleir dhuinn gu’n robh meas mòr aig uile rioghachdan agus uachdaranan an domhain oirre. Tha e furasda dhuinn a thuigsinn gu ’m bheil e nàdarra gu leòr do dhaoine, ciod sam bith inbhe anns am bi iad, eisimpleir na daoine air am bheil meas aca a leantuinn ann an tomhas beag no mòr. Agus tha dòchas againn gu’m bi righrean agus banrighrean an t-saoghail, gu sònraichte a’ chuid sin dhiubh a tha nis a leigeadh ris gu’m bheil, agus gu’n robh meas mòr aca air Banrigh Bhictoria nach maireann, a’ feuchainn ri bhith ’caitheamh am beatha gu measarra, gu cothromach, agus gu diadhaidh mar a bha ise.

Ged a’ bhiomaid a sgriobhaidh m’a deidhinn gu cionn bliadhna, cha bhiodh e an comas dhuinn trian dhe na buadhan inntinn a bhuilicheadh oirre a chur sìos anns na duilleagan so. Ged a tha mòran air a sgrìobhadh mar tha m’a deidhinn, araon ann am paipearan, agus ann an leabhraichean, cha ’n ’eil ann ach beagan an coimeas ris na rachadh aig daoine air a sgrìobhadh.

Tha àireamh mhòr de shluagh an t-saoghail a’ smaointean gu’m bheil na righrean agus na banrighrean a’ caitheamh am beatha gun mòran math a dheanamh. A thaobh an dòigh air am bheil an Iompaireachd fharsuinn do’m buin sinne air a riaghladh, tha cuid mhòr dhe’n t-sluagh a’ smaointean gu ’m bheil cùram agus uallach na rioghachd gu léir air an leagadh air guaillean na Parlamaid. Ach cha’n ’eil so fior ach ann an tomhas beag. Mar is àirde suidheachadh neach sam bith, is ann is mò tha de dh’ uallach m’a cheann. Faodar a ràdh le firinn nach robh neach beò air an talamh aig an robh uiread ri dheanamh ’s a bh’ aig a’ Bhanrigh. Cha robh gnothach cudthromach sam bith a thigeadh, o àm gu àm, fa chomhair luchd-riaghlaidh na rioghachd nach robh air a thoirt air beulaobh na Banrigh. Ged a bha comhairlichean lionmhor aice, bu mhath leatha fios a bhith aice air a h-uile gnothach cudthromach a thigeadh fa ’n comhair. B’ e a dleasdanas, a reir an ordugh-riaghlaidh leis an robh an rioghachd air a riaghladh o chionn iomadh linn, a bhith ag aontachadh leis gach ni a chitheadh na h-àrd-chomhairlich agus a’ Pharlamaid iomchuidh a dheanamh. Ach bu tric a thàinig oirre a bhith ’reusanachadh ris an luchd-comhairle an uair a thigeadh iad ’na làthair air cheann an gnothaich. Tha cuid dhiubh a nis ag aideachadh, gu’m b’ ann na ceann-se a bha ’chomhairle cheart a’ cinntinn mar bu trice, agus nach b’ ann ’nan cinn-san. Ach aon uair ’s gu’m faiceadh ise nach biodh na comhairlich idir deònach deanamh mar a bhiodh e ag iarraidh orra, leigeadh i leotha deanamh mar a chitheadh iad fhein iomchuidh. Tha iad ag aideachadh gu saor gu’m b’ ann aicese a bha ’chomhairle bu ghlice, agus an uair a dheanadh iad rud sam bith nach robh ceart ’na sealladh-se, gu’m biodh aobhar aithreachais aca ’na dhéigh sin. Ged a thachradh dhi, mar is minic a thachair, a bhith ùine mhath a’ reusanachadh ris na comhairlich, agus ag iarraidh orra deanamh mar a bhiodh i fhein a’ smaoineachadh a bha ceart, cha’n aithnicheadh a h-aon aca gu’n robh gruaim sam bith oirre riutha. Cha chualas riamh gu’m facas coltas feirge air a gnùis. Tha so a’ nochdadh dhuinn, gu’n robh i anabarrach làidir ’na h-inntinn. An neach a tha làidir ’na inntinn, theid aige air smachd a chur air an fheirg agus air a’ chorruich, an uair a thòisicheas iad ri dùsgadh an taobh a staigh dheth.

Tha aobhar sònraichte air cùl a h-uile rud a tha ’tachairt anns an t-saoghal. Tha cuid dhe ’n aobhar leis am bheil soirbheachadh aimsireil agus spioradail a tighinn a dh’ ionnsuidh dhaoine, ann an làmh an Tighearna, agus cuid eile ann an làmhan dhaoine. B’ e athair na Banrigh, Diuc Chent, am mac a b’ òige a bh’ aig Righ Seoras III. Agus b’ e am mac cho math ’s a bh’ aig ’athair. Cha robh mòran airgid riamh m’a làimh, agus cha bu mhisde cùisean sin dad. Phòs e bantrach Prionnsa anns a’ Ghearmailt. Bha a’ bhantrach so ’na boirionnach anabarrach glic, tuigseach, diadhaidh, agus mnaoi cho math agus cho dleasdanach ’s a b’ urrainn a bhith.

An uair a thuig Diuc Chent agus a bhean gu ’n robh teaghlach air thuar a bhith aca, chuir iad rompa gu’n tigeadh iad do Shasuinn mu ’m beirteadh an leanabh. Bha fhios aca gu ’m b’ e an leanabh a bha gu tighinn, co dhiubh bu mhac no bu nighean a bhiodh ann, a bhiodh ’na oighre air Crùn Bhreatuinn. Agus air an aobhar sin, cha bu toil leotha gu’m biodh an leanabh air a bhreith anns a’ Ghearmailt. Ach gu mi-fhortanach bha iad cho gann a dh’ airgiod ’s nach robh e ’n comas dhaibh tighinn gu ruige Sasunn anns an doigh anns am bu mhath leotha tighinn. Chuir an Diuc fios gu fear dhe ’bhràithrean a’ dh’ iarraidh airgid air gus a’ ghnothaichean a chur an òrdugh, agus am faradh a phàigheadh gu ruige Sasunn mar a dh’ fheumadh fear dhe sheòrsa a dheanamh. Agus mar is minic a thachair, cha d’ thug a bhrathair fuasgladh dha ann an latha na h-éiginn. Ach thug neach eile dha na bha dhìth air. Beagan ùine an deigh dhaibh tighinn doShasunn, rugadh an leanabh, agus thugadh Alecsandrina Bhictoria mar ainm oirre.

Cha robh i bliadhna dh’ aois an uair a dh’ eug a h-athair. Rinn a mathair gach ni a ghabhadh deanamh gus a togail anns gach dòigh a bha math, agus fiorghlan, agus cliùiteach. Ged a bha gach frithealadh air a dheanamh dhi le deadh bhanaltruman, is gann gu’n leigeadh a màthair as a sealladh i, air eagal gu ’m faiceadh no gu ’n cluinneadh i dad sam bith a chuireadh droch eisimpleir roimpe, no a thogadh droch smaointean ’na cridhe. Bha e eadhoin air a thoirmeasg dhaibhsan a bhiodh a’ frithealadh dhi, innseadh dhi gu’n robh i gus a bhith fhathast ’na Banrigh, air eagal gu’m fàsadh i mòr aisde fhein.

O thùs a h-òige bha i air a teagasg o fhacal Dhé. Bhiodh am mathair ag ùrnuigh air son agus maille rithe gach madainn is feasgar. An uair a bha i eadar a seachd deug ’s a’ h-ochd deug, air dhi a bhith ’tuigsinn gu’n robh i gus a bhith ’na Banrigh, rùnaich i, ann an neart an Tighearna, gu’n tugadh i i-fhein suas gu buileach do Dhia agus dh’ a sheirbheis. Agus chum i ris a’ bhòid so gu latha ’bàis.

---

[299]

[Vol . 9. No. 39. p. 3]

O’n a bha i fhein ’na dilleachdan, agus a mathair gann gu leòr de nithean matha na beatha so, a reir an t-suidheachaidh anns an robh i, bha truas mòr aice riamh ris na dileachdain. Bha i ochd bliadhna deug ar fhichead ’na bantraich agus air an aobhar sin, bha co-fhaireachadh mòr aice ris na bantraichean.

Bha i ’na mnaoi mhath, ’na màthair mhath, ’na Banrigh mhath, agus ’na coimhearsnach math. Faodar a ràdh m’a deidhinn mar a thuirt am fear-eachdraidh mu dheidhinn Heseciah, righ Iudah: Rinn i an ni sin a bha math, agus ceart, agus fìrinneach ann am fianuis an Tighearna a Dé. Agus a thaobh gach oibre air an do thòisich i ann an seirbhis taighe Dhé, anns an lagh, agus anns na h-àitheantaibh, a dh’ iarraidh a Dé, rinn i e le a h-uile chridhe, agus shoirbhich leatha.

Rinn sluagh na h-Iompaireachd fharsuinn a bha fo riaghladh, caoidh is bron air a son, agus mar an ceudna, àireamh do-àireamh de shluagh eile an t-saoghail. Is e barail nan uile nach robh nàmhàid fo’ n ghrein aice.

IAIN.

Sgeulachdan Arabianach.

Ganem.

CAIB. VII.

ANNS a’ cheart am chuir an righ air falbh Giafar, agus air dha bhith gu mor fo bhuaidh na feirge, sgriobh e le ’laimh fhein an litir a leanas a dh’ ionnsuidh righ Shiria, a bha chomhnuidh ann an Damascus, agus a bha ’g iocadh cis dha:—

Litir o Righ Haroun Alraschid gu Mohamed Sinebi, Righ Shiria.

“A CHARAID, —Tha ’n litir so ag innseadh dhut gu ’n d’ thug marsanta a Damascus, do ’n ainm Ganem, mac Abou Aidhoub, a thaobh Fetnah, a’ bhan-oglach a’s tlachdmhoire a bh’ agam, agus gu ’n do theich e. Is e mo thoil-sa, an uair a leughas tu an litir so, gu ’n dean thu mion-rannsachadh air a shon, agus gu ’n cuir thu ann an sas e. Agus an uair a gheibh thu greim air, cuiridh tu ann an iaruinn e, agus tri latha an deigh a cheile, bheirear leith cheud buille dha le cuip. ’Na dheigh sin falbhar leis feadh a’ bhaile gu leir, agus biodh fear a’ glaodhaich roimhe, ag radh, ‘So am peanas a’s lugha ’ni ceannard nan creideach air fear sam bith a bheir oilbheum dha, no a thruailleas aon de chuid banoglach.’ ’Na dheigh sin cuiridh tu an so e g’ am ionnsuidh-sa fo fhreiceadan laidir. Is e mo mhiann gu ’n tugadh tu fa near a thaigh a spuinneadh; agus na dheigh sin gu ’m biodh a h-uile clach dheth air a leagadh gu lar, agus gu ’n tugteadh a h-uile ni dhe ’m bheil an taigh air a thogail am mach as a’ bhaile a dh’ ionnsuidh meadhain a’ chomhnaird. A bharrachd air so, ma tha athair, no mathair, no peathraichean, no mnathan, no nigheanan, no luchd-daimh sam bith eile aige, thoir aithne an rusgadh; agus an uair a bhios iad ruisgte, thoir fa chomhair sluagh a’ bhaile iad fad thri latha, agus bagair am bas air duine sam bith a bheir biadh no fasgadh dhaibh. Tha mi ’n dochas gu ’n dean thu mar a tha mi ag aithneadh dhut gun dail sam bith.

“HAROUN ALRASCHID.”

An uair a sgriobh an righ an litir so, chuir e teachdaire air falbh leatha le cabhaig, agus dh’ ordaich e do ’n teachdaire calamain a thoirt leis a chum gu ’m faigheadh e fios na bu luaithe ciod a rinn righ Shiria ri Ganem.

Tha calamain Bhagdad comharraichte anns an doigh so; ciod sam bith cho fada air falbh ’s gu ’n toirear iad, tillidh iad do Bhagdad cho luath ’s a leigear as iad, gu sonraichte an uair a bhios na h-eoin aca. Tha litir air a ceangal fo na sgiathan aca, agus air an doigh so, gheibhear fios ann an uine ghoirid a aiteachan fad air falbh.

Bha ’n teachdair a chuir an righ leis an litir a’ dol air adhart gun stad a latha ’s a dh’ oidhche, o ’n a bha ’n gnothach a dh’ earbadh ris cho cabhagach. An uair a rainig e Damascus, ghrad chaidh e do luchairt an righ, agus mar urram do righ Bhagdad, shuidh righ Shiria air an righ-chathair mu ’n do ghabh e as a laimh an litir. An uair a thug an teachdaire an litir dha, sheall e oirre, agus an uair a dh’ aithnich e an lamh-sgriobhaidh, dh’ eirich e ’na sheasamh mar chomharradh air an urram a bha e ’meas dligheach do righ Bhagdad, agus phog e an litir. Chuir e a lamh air a cheann mar chomharradh gu ’n robh e deas gus umhlachd a thoirt do ’n aithne a fhuair e. Dh’ fhosgail e i, agus an uair a leugh e i ghrad thainig e nuas bhar na cathrach. Gun dail sam bith, mharcaich e fhein agus àrd oifigich na cùirte air falbh gus a dhol a dh’ ionnsuidh an taighe aig Ganem. Chuir e fios air ard-bhreitheamh a’ bhaile gus a dhol comhladh ris fhein agus ris an fhreiceadan.

Cha d’ fhuair a mhathair litir no fios sam bith eile o Ghanem o ’n a dh’ fhalbh e gu ruige Bagdad. Ach thill na marsantan eile a dh’ fhalbh comhladh ris dhachaidh, agus dh’ innis iad dh’ a mhathair gu ’n d’ fhan e ann am Bagdad, agus gu ’n robh e slan fallain. Ach air a shon sin, o nach do thill e dhachaidh mar a rinn cach, agus nach do sgriobh e g’ a h-ionnsuidh, cha chreideadh a mhathair gu ’n robh e beo. Bha i g’ a deanamh fhein cho cinnteach gu ’n robh e marbh ’s gu ’n do chuir i uimpe eideadh broin. Bha i ’caoidh Ghanem mar gu ’m biodh i fhein an deigh fhaicinn a’ basachadh, agus mar gu ’m biodh i an deigh a shuilean a dhunadh. Cha robh mathair riamh ’na leithid de staid bhronaich. Agus an aite comhfhurtachd a ghabhail, is ann a bha i ’cumail suas a’ bhroin.

Thug i fa near taigh-adhlacaidh a thogail anns a’ chuirt a bha mu ’n cuairt an taighe aice, anns an do chuir i iomhaidh a mic, comhdaichte le aodach dubh. Chuir i seachad a’ chuid bu mho dhe ’n latha ’s dhe ’n oidhche anns an taigh so a’ caoidh gu trom air son a mic, mar gu’m biodh e air adhlacadh ann. Agus bha Alcolomb, a h-ighean mhaiseach, an comhnuidh maille rithe, agus a’ sileadh nan deur cho frasach rithe fhein.

Bha iad greis mhath a’ cur seachad na h-uine ri bron mar so. Agus o ’n a bha na coimhearsnaich an comhnuidh ’g an cluinntinn a’ gul ’s a’ caoidh, bha truas gu leor aca riutha. An uair a thainig Mohamed Sinebi, an righ, thun an doruis agus a bhuail e aige, dh’ fhosgail an t-searbhanta an dorus dha. Ghabh e steach le cabhaig, agus dh’ fheoraich e an robh Ganem a staigh.

Ged nach fhac’ an t-searbhanta Sinebi an righ riamh roimhe, thuig i gu math leis na bha de dhaoine ’na chuideachd gu ’m feumadh gur e aon de na h-ard oifigich a bhuineadh do Dhamascus a bh’ ann. “Mo thighearna,” ars’ ise, “tha ’n Ganem sin a tha sibh ag iarraidh marbh. Tha ’mhathair, mo bhanamhaighstirsa, anns an taigh-adhlacaidh sin thall, agus i gu trom ’g a chaoidh.”

Cha do chuir an righ suim sam bith anns na thuirt an t-searbhanta ris, ach thug e ordugh do na saighdearan an taigh a rannsachadh gu math feuch am faigheadh iad Ganem. An sin chaidh e thun an taigh-adhlacaidh, far am fac’ e a’ mhathair agus an nighean ’nan suidhe air lar-bhrat mu choinneamh iomhaidh Ghanem, agus iad a’ sileadh nan deur gu frasach.

An uair a chunnaic na boirionnaich bhochda so an righ, chuir iad srol air an aghaidhean. Ach dh’ aithnich mathair Ghanem gu ’m b’ e righ Dhamascuis a bh’ ann. Dh’ eirich i as an aite ’s an robh i ’na suidhe, agus leig i i-fhein ’na sineadh aig a chasan.

“Mo bhean mhath,” ars’ esan, “bha mi ag amharc air son do mhic Ganem; am bheil e an so?”

“Ochan! mo thighearna,” ars’ a’ mhathair, “is fhad o ’n a dh’ eug e. B’ fhearr gu ’n d’ fhuair mi de thoileachadh a chuir anns a’ chiste-laidhe le mo lamhan fhin, agus gu ’n robh a chnamhan agam anns an taigh-adhlacaidh so! Oh, mo mhac, mo mhac gradhach!” Bha i air an corr a radh mur b’ e gu ’n robh i air a claoidh cho mor le trom-bhron ’s nach robh e ’n comas dhi leantuinn air bruidhinn ris.

Bha Sinebi na dhuine caomhail a thaobh nadair, agus bha co-fhaireachadh aige ri creutairean truagha.

“Ma ’s ann aig Ganem ’na onar a tha ’choire,” ars’ esan ris fhein, “c’ar son a dheanteadh dioghaltas air a mhathair ’s air a phiuthar ’s iad neo-chiontach? Ah! a Haroun Alraschid, is cruaidh an cridhe a th’ agad! Nach tu a tha ’cur an doilghios orm an uair a tha thu ’toirt orm dioghaltas a dheanamh air creutairean neo-chiontach nach d’ thug oilbheum sam bith dhut!”

Thainig na saighdearan agus dh’ innis iad do ’n righ nach d’ fhuair iad Ganem ged a rannsaich iad gu math air a shon. Bha fhios aige gle mhath nach robh e ri ’fhaighinn; oir thug an suidheachadh deurach, tursach anns an robh na mnathan dearbhadh dha nach robh e ’s an taigh. Bha e an impis a dhol as a chiall a chionn gu ’n robh aige ri umhlachd a thoirt do ’n ordugh a thug righ Bhagdad dha.

“Mo bhean mhath,” ars’ esan ri mathair Ghanem, “thig fhein agus do nighean am mach as an taigh-adhlacaidh sin! cha ’n aite sabhailte dhuibh e.”

Chaidh iad am mach, agus air eagal gu ’n tugadh neach sam bith tamailt dhaibh chur e dheth an fhalluinn a bha uime, agus chuir e timchioll orra le cheile i, agus dh’ iarr e orra cumail dluth dha.

An sin thug e ordugh do ’n t-sluagh gach ni a bh’ anns an taigh a thoirt leotha. Rinn iad so le ciocras mor, agus iad a’ glaodhaich cho ard ’s gu ’n do chuir iad eagal mor air mathair Ghanem ’s air a phiuthair, gu sonraichte a chionn nach robh fhios aca c’ar son a bha leithid a dhroch obair a’ dol air aghart. Thug an sluagh leotha am bathar bu luachmhoire bha ’s an taigh, cisteachan lan saoibhreis, lar-bhrait Phersianach agus Innseanach a bha anabarrach grinn, cluasagan a bha comhdaichte le aodach fighte le or is airgiod, soithichean shina ro luachmhor: a dh’ aon fhacal, cha d’ fhag iad dad an taobh a staigh dhe ’n dorus ach na ballachan loma. Bu shealladh ro bhronach do na mnathan uaisle a bhith ’faicinn an cuid dhe ’n t-saoghal air a thoirt air falbh agus gun fhios aca c’ar son a bha leithid de ghnothach eucorach air a dheanamh orra.

An uair a thugadh gach ni air falbh as an taigh, thug Mohamed Sinebi ordugh do ’n ard-bhreitheamh an taigh-comhnuidh agus an taigh-adhlacaidh a leagadh gu lar. Agus am feadh ’s a bha ’n obair so a’ dol air aghart, thug e leis Alcolomb agus a mathair do ’n luchairt. B’ ann an sin a thug e an tuilleadh broin dhaibh an uair a dh’ innis e dhaibh mu ’n ordugh a thug righ Haroun Alraschid seachad. “Tha e ag aithneadh dhomhsa,” ars’ esan riutha, “an t-aodach a thoirt dhibh, agus bhur cur air falbh dearg ruisgte air feadh a’ bhaile fad thri latha a chum gu ’m faic an sluagh sibh. Tha e anabarrach fad an aghaidh mo thoile a’ bhinn chruaidh-chridheach agus mhaslach so a chur an gniomh.”

Labhair an righ na briathran so air a leithid de dhoigh ’s gu ’n robh e soilleir dhaibh gu ’n robh e air a bhioradh ’na chridhe le truacantas agus le bron. Ged a bha truas mor aige riutha, dh’ fheumadh e an t-ordugh a fhuair e a chur an gniomh ar neo bheirteadh an rioghachd uaithe. Ach cha d’ rinn e uile gu leir mar a dh’ aithn Haroun Alraschid dha. An aite na mnathan truagha a chur air falbh air feadh a’ bhaile dearg ruisgte, dh’ ordaich e leintean mora gun mhuilicinnean a dheanamh dhaibh dhe ’n aodach cho dona ’s a bha ri fhaotainn.

(Ri leantuinn).

---

[300]

[Vol . 9. No. 39. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, AM MART 29, 1901.

An t-Arm Breatunnach.

(Oban Times) .

Thug an cogadh mu dheireadh so an dùthaich gu bhi faicinn nach ’eil an t-arm cho làidir ’s a bu chòir air son dìon na dùthcha. Anns na laithibh so féin tha e car brònach a bhi toirt fainear nach ’eil ach armailt glé shuarach aig an tigh; agus na ’n tigeadh na naimhdean oirnn gu ’m biodh sinn ann an teinn glé thruagh. Roimhe so o cheann lìnn no dhà bha sinn a’ cur ar n-earbsa as a’ chabhlach mhor neartmhor as am bheil sin uile làn do uaill. Bha sinn a’ meas gu ’n robh an cuan féin ’na dhion duinn; agus cha ’n ’eil teagamh nach robh agus nach ’eil dìon ann an cearcal na fairge. Ach tha na h-amanna ag atharrachadh. Tha dùthaichean eile mar an ceudna ag atharrachadh ’nan daimhean do ’r taobh fein. Tha eud is droch mhunadh mu ’n cuairt oirnn an diugh nach robh cho làidir riamh roimhe. Tha an t-Ard-Riaghladh, uime sin, a’ sonrachadh gu ’m biodh barrachd shaighdeirean air an cur air chois. ’S e an àireamh air am bheil iad a’ suidheachadh seachd ceud mìle (700,000); ach tha eagal mor air cuid nach fhaighear na bheil an so as eugmhais a bhi ag éigneachadh an t-sluaigh. Bidh còmhstri mhor mu ’n chùis so mu ’m bi nithean air an cur an eagaibh a chéile gu ceart. Tha feum air gu’m biodh an sluagh ’s gach àite ag altrum spiorad na sith.

“Bha i-Fhein cho Caoimhneil.”

Tha an sgeul beag a leanas, a thainig á Bail-a- cliabh, an Eirinn, a nochdadh cho mor ’sa bha ’n gràdh a choisinn Ban-righ Victoria dhi féin am measg an t-sluaigh anus gach cearna de’n rioghachd:—

Bha gille beag, bochd, air droch aodach ’s air an robh coltas na caitheimh, a coiseachd air sràid Ghrafton, am Bail-a- cliabh, nuair a chunnaic e air an làr paipear air an robh na facail, “Bas na Ban-righ,” air an clo-bhualadh ann an litrichean mora, dubha. Chaidh e air ball far an robh caileag og a bha astar beag air falbh a’ creic fhlùranan, agus cheannaich e leis an aon sgillinn a bh’ aige badan beag de fhlùranan bòidheach gorma, agus gun fhacal a radh, ’s na deòir a’ sruthadh le ghruaidhean, chàirich e iad gu cùramach air an fhacal “Ban-righ.” Beagan mhionaidean an deigh sin ruith each is carbad thairis air, agus bha e air a ghiùlan do’n tigh-eiridinn, a’ bàsachadh. Anns an tigh-eiridinn chaidh fheòrach dheth le duin’ -uasal a chunnnaic na rinn e, agus a lean air a shàil an deigh do’n sgiorradh tachairt, car son a chaidh e chosg an aon sgillinn airgeid a bh’aige anns an dòigh ud. “O ’dhuin’ -uasail,” ars esan le guth fann critheanach, “nach robh i-fhein cho caoimhneil ris na saighdearan; agus nach eil mo dhithis bhràithrean, Pàdruig agus Pheilim, an drasta fhéin anns a chogadh.” Uine ghoirid an deigh sin chaochail e, agus chaill Righ Iomhar aon de na h-iochdarain bu dilse bha riamh aig a mhàthair.

“Tuilleadh dhe d’ Airgead.”

Bha baintighearn’ uasal, àrd aon uair ’an Glascho, a b’ àbhaist dol gu riaghailteach do’n eaglais, air a h-éideadh gu riomhach ann an sìoda, ’s gach seorsa de dh’ uidheam a bu bhriagha na chéile—sròl àrd luachmhor m’a ceann, sgàileagan sìoda ’n a làimh, agus uaireadair òir air a taobh. Cha b’ àbhaist d’i aon pheighinn a chur anns a’ mhèis air son nam bochd mar a rachadh i seachad, ach thionndadh i ris na foirfich le mòr mhodh, agus dheanadh i beic ìosal m’ an coinneamh, agus ’n a dhéigh sin sheoladh i a stigh do ’n eaglais le anabarr modhalachd. Latha de na làithean, mar a bha i a’ tighinn a stigh ’s a dlùthachadh air a’ mhèis, a’ dol a’ dheanamh beic mar bu ghnàth leatha, ghabh seann duine còir a bha ’n a sheasamh aig a’ mhèis misneach agus thubhairt e:— “A bhean-uasal àrd, fhlathail,” ars’ esan, “tog dheth so; thoir dhuinn na ’s lugha de d’ mhodh agus barrachd de d’ airgiod.” Ghabh a’ bhean-uasal an sanas a thug am foirfeach dh’i. Cha deach i tuilleadh seachad air a’ mheis gun a sgillinn a chur innte, agus beic a dheanamh mar an ceudna.

A’ Choille.

Mur cumar suas a choille cha bhi slàinte aig daoine. Is còir earann iomchuidh de gach dùthaich a bhi fo chraobhan ma thatar air son slàinte agus fallaineachd a bhi air am meall tuinn leis an t sluagh. Esan a tha saoithreachadh os leith na coille tha e saoithreachadh air son math agus buannachd sluaigh na dùthcha. Faodaidh craobh a bhi anns an rathad, ach cha’n ’eil i gun fheum idir. Is e ’n diugh an t-ám air son obrachadh ma tha sinn air son a bhi air ar beannachadh an àite bhi air ar mallachadh le sluagh nan linntean ri teachd. An cinneach a tha deanamh dearmad air na coilltean, is cinneach e d’an dàn a dhol am mugha. —Hon . Elizur Wright.

LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.

Tha Cotaichean-uachdair air an creic an storaichean eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.

COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

Confederation Life Association.

Cuideachd Canadach. Steidhichte an 1871.
ARD-OIFIS, TORONTO. J. K. DOMHNULLACH, Ard-fhear-gnothuich.

Earras $8 ,000,000. Urrasachadh an Greim $33 ,000,000.
Teachd-a- stigh, os Ceann Millean ’sa Bhliadhna.

Cha ghabh na Policies bristeadh—Tha iad lan chinnteach an deigh na ceud bhliadhna. Gun chumha sam bith ach pàigheadh.

F . W. GREEN, Halifax,
Manager anns na Roinnean Iochdrach.

Luchd-gnothuich an Ceap Breatunn:
IAIN MAC NEILL, Sidni.
A . W. WOODILL,Sidni.
J . W. EDWARDS, Glace Bay.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[301]

[Vol . 9. No. 39. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Chaidh fear Domhnull Mac Cormaic, a bha ’g obair ann am mèinn International, am Bridgeport, a ghoirteachadh le tuiteam guail maduinn Diordaoin s’a chaidh.

Dh’fhosgladh pàrlamaid Eilean a Phrionnsa Di-màirt leis gach greadhnachas is àbhaist a bhi air a chleachdadh. Cha’n ’eil dùil ri i bhi na suidhe ach ùine ghoirid, oir cha’n eil moran gnothuich ri dheanamh, agus tha a mhor chuid de na buill air an aon taobh. Cumaidh sin iad o bhi tarruinn uine le òraidean fada.

Tha na gillean a bhiodh a draibheadh nan each ann am mèinnean Ghlace Bay a’ diùltadh obrach air an t-seachdain so. Tha iad ag radh gu’n robhtar a’ cur tuilleadh s’a chòir mu ’n coinneamh, agus air an aobhar sin, sguir iad. Cha’n eil ach fior bheagan guail ’ga chur a mach as an da mhèinn sin o chionn dha no tri lathaichean.

Tha stoirmeannan mora sneachda anns na Stàidean an Iar o chionn seachdain no dha air ais. Ann an Colorado ’s an Nebraska, bha iad cho fiadhaich ’s gu robh na miltean de chrodh ’s de dh’ eich ’s de chaoraich air an call, cuid dhiubh air an reothadh gu bàs air na h-àiteachan nochte, agus cuid air an tiodhlacadh fo’n t-sneachda anns na glinn ’s am bruaichean nan aibhnichean far ’n do ghabh iad fasgadh.

Chaidh fear Seumas Mathanach, a mhuinntir Eilean a’ Phrionnsa, a ghoirteachadh aig an obair-iaruinn, Dior-daoin, le tuiteam bhar fùirneis air an robh e ’g obair. Cha robh e air a ghoirteachadh ro-dhona, agus tha e ’dol gu math am feobhas cheana. Beagan lathaichean roimhe sin chaidh triùir dhe’n luchd-obrach a losgadh le spraidheadh gas. Bidh iad air an cumail o obair gu ceann treis a dh’ ùine, ach cha’n eil iad ann an cunnart sam bith.

Tha neo-chòrdadh a rithist ann am mèinnean-guail Phennsylvania eadar an luchd-obrach agus luchd-seilbh nan mèinnean; tha’n luchd-obrach a’ maoidheadh mur tig na maighstirean gu bhi leagte ri ’n iarrtus-san romh ’n cheud latha de dh’ Aprail gu’n seas iad a mach a rithist. Cha bhi sin buileach cho dona ri iad a sheasamh am mach toiseach a’ gheamhraidh. Tha luchd-seilbh nam mèinnean a’ cur rompa an obrachadh,an deigh so, deich uairean a h-uile latha. Tha na daoine dhe’n bharail gur ann a tha iad a deanamh sin air son moran guail a chur m’a seach air choinneamh strike, agus tha iad a’ bagradh a dhol am mach air ball.

Tha leabhran miosail ga’r ruighreachd á baile New York d’ an ainm “An Gaodhal.” Tha e air a chlo-bhualadh gu snasail ann am Beurla ’s an Gàilig-Eireannach, agus cha ’n urrainn e ach a bhi taitneach leothasan a tha de shliochd na h-Eirinn, oir tha moran fiosrachaidh ann mu’n dùthaich sin agus mu h-eachdraidh. La Fheill Padruig, chuir “An Gaodhal” a dh’ ionnsuidh gach aon de luchd-gabhail litir anns an robh seamrag bheag ghorm a dh’ fhàs air fonn na h-Eirinn féin, agus a thugadh a mach do America air son ainm agus cliù Naomh Padruig ùrachadh ann an cridheachan an t-sluaigh a thainig a nall as an dùthaich a bha air a beannachadh cho mor tre ’shaothair.

Chaidh bristeadh a stigh do’n stòr aig M. Caimbeul & Co., ann an Glace Bay oidhche Di-màirt, agus chaidh fiach ceud gu leth dolair de bhathar a ghoid. An oidhche cheudna, chaidh a mheairle cheudna dheanamh ann an stor cuideachd a’ ghuail aig Caledonia.

Tha fios a tighinn as na h-Eileanan Philippeach, gu bheil Aguinaldo, ceannard nan ceannairceach, air a ghlacadh, agus a nise ’na phriosanach aig arm nan Stàidean. Tha dòchas aig muinntir nan Stàidean gu’n comhairlich Aguinaldo do na ceannardan eile striochdadh, agus ma ni iad sin, bidh an cogadh air a thoirt gu crich.

Bha an t-uisge trom ann fad an latha ’n dé. Thug e isleachadh mor air an t-sneachda, agus far nach robh sneachda ghlan e am poll bhar nan ròidean. Tha an deigh air an acarsaid gu math crion, agus ma leanas an t-side car blàth, bidh e as an rathad an ùine gle ghoirid, agus bidh cothrom aig na bàtaichean-aiseig air ruith eadar an da bhaile.

Tha comhairle ùr Ghlace Bay ann an trioblaid. Thatar a deanamh a mach nach robh an taghadh laghail, agus mar sin nach eil còir aca bhi suidhe mar comhairle. Chaidh gach ball de’n chomhairle a shumanadh an la roimhe, agus tha aca ri cùirt a sheasamh; ach cha’n eil fhios nach dean iad sin a sheachnadh le an àiteachan a thoirt suas, agus taghadh ùr òrduchadh. Cuiridh sin gach cùis ceart agus cumhnaidh e cosguis.

Tha na Boerich a’ cogadh fhathast. Tha iad a seasamh am mach cho math ’s is urrainn iad, ach tha iad a sior chall ’s a’ sior fhàs na’s laige. A reir nam fiosan mu dheireadh a thainig, cha’n eil iad a’ deanamh a bheag ach a teicheadh roimh ’n arm, agus a deanamh gach call a tha ’nan comas a chur air na Breatunnaich. Tha an Seanalair Botha, a reir sgeòil, a cheana ’gabhail aithreachais nach do ghabh e ris na cumhachan a bha air an cur na thairgse le Kitchener.

Tha soirbheachadh mor le iasgairean nan ròn ann an Newfoundland air an earrach so. Tha na soithichean a chaidh am mach a tilleadh làn luchdaichte. Thatar a meas nach eil àireamh nan ròn a chaidh a ghlacadh na ’s lugha na ceithir ceud mile, an àireamh a’s motha chaidh a ghlacadh air aon earrach o chionn fichead bliadhna. Bidh so na chuideachadh mor do mhuinntir Newfoundland, far am bheil a’ chuid is motha de’n t-sluagh an earbsa ri toradh na mara air son am beòlaind.

Mar a chaidh iomradh roimhe, bha còrdadh air a dheanamh eadar Ruisia agus Sina, leis an robh Manchuria ri bhi air a chur gu h-iomlan fo riaghladh Ruisia. Chuir Breatunn an aghaidh so gu làidir, ag agairt nach bu chòir do Shina còrdadh sam bith a dheanamh ri aon rioghachd seach rioghachd eile gus am biodh cùisean na dùthcha an toiseach air an socrachadh air dhòigh a riaraicheadh na rioghachdan uile. Ghabh na Staidean agus Iapan pàirt Bhreatuinn anns a chùis, agus ’se bu chrich dh’an chòrdadh nach cuireadh luchd-riaghlaidh Shina an ainmean ris idir. ’S mor is fheairrde Ruisia sùil a chumail oirre. Tha sannt mor fearainn oirre, agus tha i gle thric coma ciod an dòigh air am faigh i e.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Bathar Cruaidh
Tha sinn a’ cumail gach seorsa
BATHAR CRUAIDH
SOITHEACH-COCAIREACHD
PAINT agus OLLA
UIDHEAM SAOIRSNEACHD
Tha sinn a’ creic air na prisean a’s isle.
SYDNEY HARDWARE Co.,
Telephone 228
Feb. 20, ’01-1yr
Sydney Hotel Block.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD ’S AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

Ged nach eil againn ach roinn bheag de na tha air an t-saoghal de
BHIADH BHEOTHAICHEAN,
tha na tha againn ’nan deagh chunnradh.

Min Bhuidhe (air a deagh bhleth) $1 .30 am poca.
Biadh Pronn—Corca, Corn agus Crithneachd.
Corn Briste, Min Innnseanach, Min Lin, Prann.

Tha beagan bharaillean dhe ’n fhlur mhath a bha sinn a creic air $4 .00 againn fhathast.
Drochaid an Rathaid Iaruinn, SIDNI, C. B.
F . & J. MORLEY.

---

[302]

[Vol . 9. No. 39. p. 6]

BLIADHNA THEARLAICH.

LE IAIN MAC-CHOINNICH.

CAIB. XXXII.

Bha Cluainidh agus Loch-Iall nan oghaichean, agus uime sin ro ghaolach air a’ chéile, rinn iad ionad falaich dhaibh féin ann am Meall-an-Iubhair air Beinn-altair, agus bha Mac-a- Phearson Bhracachaidh a bha pòsda ri piuthar do Chluainidh a’ cur thuc a bhiadh ’sa dheoch mar chaitheadh iad.

Air an deicheamh latha fichead de mhìos dheireannach an fhoghair (an darra latha an deigh do Chluainidh falbh an coinneamh a’ Phrionns’) bha Loch-Iall, Fear-Bhracachaidh agus dithis eile, a’ cluich air na cairtean ann am bothan falaich Mheall-an-Iubhair a chum cur seachad na h-ùine, ’nuair a bha gill’ òg eile da ’m b’ ainm Ailean Cam-Shron a’ cumail freiceadain air uchdan os-ceann a bhothain. Air dhaibh a bhi co-strì ma “ghlacadh na deich” thainig Ailean Cam-Shron a staigh le cabaig a dh’ innse gu ’n robh cùignear dhaoine fo ’n armachd a’ tighinn a dh’ ionnsaidh a’ bhothain, (se sin ri radha: am Prionnsa, Fear-Locha-Garaidh, Gilleasbuig Cam-Shron bràthair Loch-Iall féin, agus a dhà sgalaig, b’ iad so na fir thainig maille ris a’ Phrionnsa bho Acha-na-Garaidh.) Bu diamhain do Loch-Iall a nis’ ionnsaidh thoirt air teicheadh; ged a bhiodh a phairtidh nàimhdean, mar a shaoil iad a bhi ann, ni bu leonmhoire; bha dà ghunna dhiag agus ceithir dagachan aca làn anns a’ bhothan, agus bha iad an deigh cuid dhiu a chur a mach tro thuill a bh ’air a’ bhalla chum làdach chinnteach a losgadh air a phàirtidh a bha dlùthachadh riu, agus cha b’ ann gus an robh an t-iarunn-leagta ga tharuinn thuige a dh’aithnich Loch-Iall gu ’m b’ e am Prionns agus a chàirdean féin a bha tighinn!

Air ball chaidh Loch-Iall ’an coinneamh na pàirtidh agus air dha fàilte shuilbhear a chuir air a’ Phrionns’ chaidh iad gu léir a staigh do’n bhothan. Ged nach robh am bothan so ro mhòr, no rimheach, bha e fada bho bhi na thalla dòlum: bha gu leòir a staigh ann de mhuilt-fheoil ùr a’s shàilt, de dh’ìm, de chàise, de dh’ aran agus do dh’uisge-beatha. Cho luath sa rinn Tearlach suidhe dh’ iarr e cuach a lionadh de dhriùchd Béinn-Altair, air dha a sin fhaotainn dh’òl e air stàinte na cuideachda “bho bhala gu balla.” Air do ’n phàirti an dìnnear a ghabhail, thuirt Tearlach:— “Tha mi mis’ a dhaoin’ -uaisle a cheart cho sona ri Prionnsa.” Dh’ fharraid e’n sin do Loch-Iall, “an robh e beò cho sòghar sud bho latha Chuil-Fhodair:” Thuirt Loch-Iaill:— “Bha mi fhìn agus mo chairid Cluainidh dìreach mar tha sibh a’ faicinn bho ’n uair sin, gu ’n a bhi car ni’s bu mhiosa na so, agus buidheachas do nèimh a luthaig do bhur mòrachd riòghail-sa’ tighinn a nise ghabhail pàirt dheth na th’againn.”

’Nuair a ràinig Cluainidh Acha-na-Garaidh, agus gun am Prionns’ a bhi air a chinn, phill e air ais air ball do Bhàideanach; agus rainig e Meall-an-Iubhair dà latha an deigh a’ Phrionns’. ’Nuair a chaidh e steach do ’n bhothan agus a chunnaic Tearlach e rinn e iathadh ’na ghlacan agus phòg se e; “B’oil leam,” ars esan, “a Chluainidh nach robh thu féin agus do chuid Pearsonach linn latha Chuil-Fhodair; ’s ann bho cheann ghoirid a chuala mi gu ’n robh thu cho faisg oirnn an latha sin.”

Mu ’n àm sin thuig Cluainidh gu ’n robh am Prionnsa na lùim a chin aineirt-cneis, cha robh aon leine ghlan no shalach aige ach aon droch giobal de dh’anard garbh a bha m’a dhruim, do noch do bhun boine uisge, ach na bha drùdhadh air de dhìl’ an adhair, o cheann chùig seachduinnean. Uime sin thug e air a thriùir pheathraichean tòiseachadh air léintean a dheanamh do thearlach, ni nach robh iad leisg air a dheanamh. Air madainn an latha bha leine bho gach tè de na mnathan uaisle so ann am bothan Mheall-an-Iubhair.

Air an lathairne-mhàireach, mheasadh iomchaidh Meall-an-Iubhair fhàgail, uime sin ghluais iad gu achadh àiridh Uisge-chill-rath, an deigh dhaibh trì òidhche chur seachad anns a’ bothan àiridh air an achadh so, a bha ro neo-sheasgair agus ceòthach; chaidh iad iomraich a rithist gu taigh diona a thog Cluainidh gu ro innleachdach ann an Leitir-na-Lic, ma astar dà mhìle na’s faide suas ann an Beinn-Altair. Bha ’m bothan so air a dheanamh a meas gharbhlach chlach a’s chràmsgas chraobh, ann an aodann beinn’ ard chas; bha eair iathadh le dìg’ air a bhial-thaobh, agus le creag ard liath air a chùl-thaobh. Bha àit’ air a dheanamh do ’n cheò a mach ri aodainn na creige, so: agus do bhri gu ’n robh an ceò agus a chreag air an aon tuar, ’nuair a sgaoileadh, no dhìreadh e ri aodainn na creige, mar thuirt m’ fhear sgeoil riumsa, “cha dh’ fhuair duine sùil ’na chlaigeann a chuireadh eadar-dhealachadh eadar e-féin sa’ chreag. Thug na h-uaislean an “sìth-bhruth” mar ainm air an taigh-dhiona so, agus gu deimhin bu mhath an t-ainm air e, oir cha b’ urrainn do ’n na siochraichean a bhi ni bu shàbhailte nam bruth féin na luchd-còmhnaidh an talla so!”

Bha ’n sìth-bhruth cho farsuinn is gu ’n robh rùm math ann do shianar no sheachdnar. Bu tric a bhiodh ceithrear dhiu so ’g iomairt air chairtean agus an triùir eile ri fearas-taighe; fear a fuine, fear a tuinndadh nam bonach ris an lic, agus fear eile ri cumail freiceadain ma bhraighe na beinne.

Fa-dheòigh air an t-siadhamh latha

AODAICHEAN DEANTE

COTAICHEAN-UACHDAIR geamhraidh us earraich, fad agus goirid, do dhaoine ’s do ghillean. REEFERS do gach neach a tha ’g an iarraidh, air prisean cearta. DEISEACHAN de dh’ iomadh seorsa, do shean us og, agus air na prisean a’s isle.
Tha sinn cuideachd a’ cumail
Stoc lan de Leintean, agus gach seorsa Aodaich-iochdair, Colairean, Cufaichean, Neckties.
Agus ’s ann againn a tha ’n stoc
Thruncaichean is Mhaileidean
a’s motha tha ’n Nobha Scotia.

Taghail a stigh. Cha mheas sinn ’na dhragh sam bith am bathar a shealltuinn dhut.
THE MARITIME PREMIUM CO. Ltd. ,
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

BRATAN EACH
Tha stoc iomlan dhiubh againn, agus air prisean a tha ceart.

Bein Shleigheachan
anns na seorsachan a leanas: Musk Ox,Gobhar Dubh, Gobhar Glas, Wombat, agus bian ainmeil anSaskatchewan Buffalo.

F . Falconer & Son,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean,
SIDNI, C. B.

Stor Leabhraichean Phattillo
air a h-ur-fhosgladh ann an
Togalach a Mhac-Talla,
agus anns am bheil an stoc a’s motha ’s a’s saoire de
Bhathar Paipeir ’s de Bhathar Boidheach
a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.
TAGHAIL A STIGH AGUS FAIC.

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH,
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a deanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

---

[303]

[Vol . 9. No. 39. p. 7]

de Mhìos mheadhonach an fhoghair, thainig dà long-chogaidh Fhràngach a steach do Loch-nan-Uamh da’m b’ainm L’ Hereuz agus La Princessi, a chum am Prionns’ aiseag do ’n Fhràing. Chuir iad so air tìr dithis dhaoin’ uaisle Caiptin Seiridan agus Mr O’ Breine, los am Prionnsa’ fhaotainn a mach: chaidh iad air a’ chiad tarainn far an robh Fear-Ghlinn-Aladail. Air ball chaidh Fear-Ghlinn-Aladail do dh’ Acha-na-Garaidh far an dh’ fhàg e Tearlach, thaobh nach robh fios aige gu ’n d’fhalbh e as an sin do Bhàideanach. —Faodaidh sinn a nis a smaointeach gu ’n robh Fear Ghlinn-Aladail ann am mòr chàmpar ’nuair a fhuair e ’m bothan anns an d’fhag e Tearlach air a losgadh sìos gu làr leis na saighdearan dearga, gun fhios sam bith aige c’àit’ an rachadh e dha iarraidh féin. Bha Fear-Ghlinn-Aladail a nis’ ann an an imcheist mhòir, a dol an null ’sa’ nall, ag iarraidh Thearlaich air seacharan, agus mar a faigheadh se e ann an ùin’ ghearr, bha’n luingeas gu seòladh dhathaigh as aonais, mar rinn an dà long a thainig am meadhon an t-sàmhraidh do Loch-Iù.

Bha Fear Ghlinn-Aladail a falbh air alaban mar so fad thrì latha, gus fa-dheòigh gu ’n thachair e tri seanna bhean a dh’innis dha gu ’n d’ fhalbh am Prionns’ a crìochan Loch-Iall gu tur, agus gu ’n robh e nise an Bàideanach còladh ri Cluainidh. Gun tuile dàlach chuir e Iain Mac-Coilbhinn, a chaidh air an turas roimhe so, le fios do Bhàideanach gu ’n tainig an luingeas; an deigh sin phill Fear-Ghlinn-Aladail gun stad a dh’ innse do na h-uaislean Fràngach gu ’m biodh am Prionnsa còladh riu ann am beagan ùine.

Air an t-slighe do Bhàideanach thachair Cluainidh agus Mac-Coilbhinn ri chéile; chuir Mac Coilbhinn an céill a theachdaireachd. Phill Cluainidh air ais gun stad a dh’innse sgeul an àigh do Thearlach. Air do ’n Phrionns’ an naigheachd so a chluinntinn, air ball theirinn e-féin ’s na h-uaislean le bruthach, agus bha iad air madainn an t-seadhamh latha diag ann an Acha na-Garaidh, far an d’fhuair iad caisteal Mhic-Dhòil-Duibh air a losgadh gu làr, lè pàirtidh dheth an àrm dhearg a a thainig a nuas a Cille-Chuimean, co dhiù leag iad an aineal ann an sin gus na chrom a ghrian. ’Nuair a chiaraich an òidhche dh’ fhàg iad Acha-na-Garaidh, agus bha iad ma dha uair sa’ mhadainn ann an Gleann-Camaghair aig ceann Loch-Arcaig. Spad iad bò ann an so, agus rinn iad an suipeir air aran coirce a’s feòil a’s slige no dha an fhir de dh’ uisge-beatha, Ma bhial an latha air an ochdamh latha diag dh’fhag iad Gleann-Camaghair, agus bha iad ma choinneamh an luingeis aig ceann Loch-nan-Uamh air an ochdamh latha diag de mhìos mheadhonach an fhoghair.

Ghabh Cluainidh agus Fear-Bhracachaidh an cead do Thearlach agus do Loch-Iall ann an so, agus phill iad air an ais do Bhàideanach: bu roghnaiche leo fantuinn fo thuinn n’ an dùthaich féin no dhol a dh’ iarraidh fasgaith ann an tìr choigreich anns nach robh iad cinnteach ri gabhail riu ’nuair a ruigeadh iad.

Air feasger an naoidheamh latha diag, chaidh am Prionns’ agus na h-uaislean so air bòrd na L’Hereuz: —Loch-Iall, Tighearn òg Chlainn-Raonaill’, Fear Ghlinn-Aladail, Dòmhnullach Dhail-a- leith agus a dhà bhrathair, Iain Ruadh Stiùbhart Chinne-Chardainn, agus an t-Olla Cam-Shron bràthair Loch-Iall. Ghlac iad Colla Bàn Bharasdail, agus thug iad leo e na phrìosanach do ’n Fhràing, a thaobh gu ’n cual iad gu ’m bu ghnà leis a bhi sgrìobhadh litrichean brathaidh a dh’ionnsaidh Dhiùc Uilleam do Chille-Chuimein!

Chùm Tearlach an luingeas fad thrì latha ann an Loch-nan-Uamh an deigh dha féin agus do na h-uaislean a dh’ ainmaich mi dhol air bòrd, a chum gu ’m biodh ùin’ aig a’ chuid eile de na Gàeil a bha na ’m fògaraich air feadh nan Gàrbh-chrioch cruinneachadh a dhionnsaidh an luingeis, a chum Breatunn fhàgail mar an ceudna. Uime sin cha bu lugha na trì fichead duin’ -uasal agus cùig fichead sa’ seachd de’n tuath-cheathairn a ghabh an t-aiseag do’n Fhràing maille ri Tearlach. Sheòl iad air an treas latha fichead de mhìos mheadhonach an fhoghair. Bha mhuinntir a chunnaic iad ag aithris, gu ’m faichte na deòir a’ tearnadh bho shùilean gach uasail a’s iosail, mar bha’n luingeas a’ seòladh o thìr, agus iadsan a’ ghabhail an cead do bheanntaichean corrach Alba, ged a bha iad gu léir an dòchas pilleadh air an ais ann an ùin’ ghearr— “Le pannal ghruagach a luaigheadh an clò ruadh gu daigheann.”

(A’ chrioch.)

Tha an Stor Mhor Innsridh
a tairgsinn
.500 Brat-leapach.
air an deanamh leis a’ chuideachd ainmeilAlaska Feather & Down Co.Ri bhi air an creic mu ’n toisichear air gabhail luach an stuic. Smaoinich fhein: Brat-leapach math air
$1 .50
Agus mur cord e riut an deigh dhut a thoirt leat, gheibh thu t’ airgead air ais.

GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. T. GRANT, Manager.

Cuirear “Leabhar nan Cnoc” leis a phosta gu àite sam bith an Canada no ’s na Staidean air son 80cts. Reicear e anns an oifis air 75cts.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

SANAS.

THA mi ag iarraidh duine math stuama, eadar 30 us 45 bliadhna dh’ aois, gu dhol a dh’ obair air fearann aig St. Esperit, an Ceap Breatnnn. Bheir mi tuarasdal math do dhuine fhreagras orm, bidh cosnadh aige fad na bliadhna, agus bidh e air a phaigheadh uair ’sa mhios. ’S e duine a mhuinntir Eilean a Phrionnsa a b’ fhearr leam. Sgriobhadh e ugam, ag innse cia fhad ’sa bha e ri tuathanachas, agus ainmicheadh e an tuarasdal a bhios a dhith air. Seoladh e a litir gu
JOHN D. McDONALD,
Torge House, Salamanca, N. Y.
no gu
MRS. JOHN D. McDONALD,
St. Esperit, C. B.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

Dear Sir, —The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly
THOS. A. BUCKNER,
Superintendent of Agencies.

DR. CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

F . O. PETTERSON,
CEANNAICHE TAILLEAR.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MAC FHEARGHAIS,
CEANNAICHE-TAILLEAR.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

---

[304]

[Vol . 9. No. 39. p. 8]

Cumha do Chlann Baillidh Thireadh.

LE GILLEASBUIG MAC-PHAIL.

Fonn: —Mort Ghlinne-Comhann.

’N Aird-nan-Cros tha ’n sgeul tùrsach,
’S tha sin bitheant ’tigh’nn ùr ann an dràsd.
Fhad ’s a mhaireadh na daoine
Thig fiosrachadh daonnan mu ’m bàs,
Gus na thainig iad uile
Ach an t-aon tha ’sa chunnart ’n robh càch.
Is gu ’n còmhnadh Mac Dé leis
Gach aon rathad a théid e gu bràth.

Gu ’m b’ iad sin na fir smearail,
’Bha gu foghainteach, fearail, neo-chrion,
’Bha gu misneachail, dàna,
Is nach tilleadh roimh namhaid gun sìth.
Gur h-e ghiorraich bhur làithean
Cho ro dhìleas ’s a bha sibh do ’n rìgh,
’S àird’ ur beachd an àm cruadail,
’Chuir cho tric ur luchd-fuath’ air ur tì.

Bu laoch calm’ thu, ’Ghilleasbuig,
An am cruadail ’s tu ’sheasadh ri feum;
Is aig Admiral Nelson
Gu ’n robh moran de mheas ort thar cheud.
Dhearbh thu cuid dhe do ghaisge
Nuair a chuir thu suas batraidh leat féin,
’S tu ri giulan a t’ achlais
Lòid a chuireadh fo shac a dha dheug.

De na gunnaichean móran
Bha thu tarruinn na dh’ fhóghnadh gu tìr,
’Dìreadh chreagachan àrda,
’S tu cur romhad gach nàmh thoirt fo chìs.
Nuair a chuir thu na ’n àit iad,
Is gach ni mar a b’ àill le luchd-strì,
Chuir sibh séisd ris a bhaile,
’S dh’ fheum e géilleadh gu h-ealamh le ’r gniomh.

Nuair bha crioch air a chumasg
Is a fhuair sibh gach duine fo ghéill,
Ghabh thu dh’ ionnsuidh do luinge,
’S gu ’n do chuir thu ’mach fuil air do bheul.
Leis mar sgàin thu do chridhe,
’S truagh a dh’ fhàg thu do chinneadh ad dhéidh.—
Thainig sparrag am inntinn,
Is cha ’n urrainn mi inns’ ort beachd-sgeul.

C’àit an robh ann an Albainn—
Cha bu mhearachd sheanachas ’s e fior—
Leithid Dhonnachaidh òig Chaimbeil
Na chomanndair an armailt an rìgh,
Anns an Spàin a toirt òrdaigh
Air gach ni mar bu chòir ’chur an gniomh.
’S e gu ’n leanadh an ruaig orr’,
Is nach tilleadh gun fhuathas ri ’linn.

Ghabh do naimhdean sar bheachd ort
Ann an toiseach a bhaiteil ’dol sios;
Bha iad faireil sgad chuallach
Mar gu ’m bitheadh ann buachaille dion’;
Ghabh iad cothrom gu h-uaigneach
Air tighinn mu ’n cuairt dhuit a rìsd.
Le neart fùdair is luaidhe
Gu ’n do rinn iad do bhualadh fo ’n chìch.

Thuit thu ’n sin, ’s gu ’m b’e ’n diubhail,
Bha na Gaidheil gu tùrsach ad dhéidh;
’S fad’ a chluinnt’ iad a gàirich,
’S iad mar uain ’bhiodh gun mhàthair air threud.
Aca fein a bha ’n riasan,
Chaill iad urraim gu ’n tiarnadh bho bheud;
Dha ’n robh comhairle ’s riaghailt,
Moran tuigse ’s deagh chiall air a reir.

Thuit thus’ Alasdair alainn,
Ann an cogadh na Spaine le cliu;
Bu tu ’n t-og a bha ceutach,
Mar mhac-samhailt do ’n ghrein bha do ghnuis.
Cha do sheall ann an aodann
Aon nach dugadh dhuit gaol, is gu ’m b’ fhiu;
Fear do ghiulain ’s do nadair
C’ait an robh ann san àite bho thus.

’S beag an t-ionghnadh do mhàthair
A bhi eisleineach, cràiteach, gun neart;
Fhuair i riasan no dha air,
Ged a thigeadh a gàbhadh mu seach.
Ach cuid mhor dheth thigh’nn còmhla,
Dh’ fhàg sin ise gun treoir, air bheag math;
’Nis cha dean i car eibhinn
Mur a gluais i air eiginn le bat’.

Tha do mhuime bochd, cianail,
Gur tric snighe nan diar air a gruaidh,
’Caoidh an ailleagain chiataich
’Bha i ’g altrum tri bliadhna le uaill.
Dh’ fhalbh a h-aighear ’s a sòlas,
Is ’nan àit thainig bròn is droch shnuadh;
Bidh a cridhe dheth cràiteach,
Gus an deanar a càradh ’san uaigh.

Gu bheil t’ oide gu deurach,
’S beag an t-ionghnadh dha féin a bhi ann,
’S a chul-taic’ an déidh ’fhagail
Nuair a thigeadh air càs a bhiodh teann.
’S tu gu ’n dugadh a nuas e,
Dh’ aindheoin ìslean is uaislean ’bhiodh ann;
Ach cha dean thu sin tuilleadh;
Dhuinne ’s brònach bha cumasg nan lann.

Dh’ fhalbh na fiurain dheas òg’ ud,
’S cha dean mise ’n toirt beò le mo chainnt;
’Chneidh a’s uire ’s i ’s cràitich’,
Dh’ fhalbh am flur bharr a ghàraidh na dheann.
’Chraobh bhios tric air a rùsgadh
Theid a cnodhan no h-ùbhlan air chall;
Gur h-e crionadh a’s dù dhi,
Cha dig snothaichean ùr oirr’ ach mall.

’S ionnan sin ’s mar tha ’m Bàillidh,
’N déidh a lomadh ’sa chràmh air gach taobh;
Aig an rioghachd bha màl air,
’S gu ’n do rinn e a phàigheadh gu daor.
Cha ’n e airgiod no airneis
A thoirt seachad a dh’ fhàg e lan ghaoid,
Ach na gaisgich ùr, aluinn
’Thuit an cogadh a chràidh air an taobh.

Buidheann mo Chridhe Clann-Ualraig.

Oran le te a mhuinntir Lochabair d’a leannan, Fear Achaluachrach.

LUINNEAG.

Buidheann mo chridhe Clann-Ualraig;
Bheireadh iad suas na h-iomainean.
Bheireadh iad crodh dhe na buailtean
’S chuireadh iad sluagh bho chinneachadh.

’S olc a fhuair sinn crodh nam baran,
Bodaich bheag’ nam briogais gheala;
Cha b’ iad a b’ urrainn air an fhalachd,
Ach fir Strath-Eireann ’s Strath-Narrainn.

’S olc a fhuair sinn crodh nan Ròsach,
Is Clann-Chatain air an tòrachd,
Baran liath na coise breoite;
’S air mo dhaoine s’ rinn iad feolach.

’S a Chrò-chlach am Braigh Srath-Eireann,
Oidhche dhorch’ air nach bu leir dhaibh,
’Cur nan saighdean ait a cheile,
Thuit mo leannan ’s deich fir threuna.

Nuair a shaoil leam ’bhi gu uasal
Am bhean-taighe Achaluachrach,
’S ann a tha mi gu bochd, suarach
’Bleoghann a chruidh ’feadh a bhuachair.

Chaidh Fear Achaluachrach a thogail creiche bho na Ròsaich mu ’n bhliadhna 1670. Thug e leis a chreach, ach chaidh buidheann de Chlann-an-Tòisich na ’dhéidh. Mharbh iad e agus thug iad an crodh air ais a chum nan Ròsach. Bha Iain Beag Mac-Anndra maille ris na Tòisich. Is e a thilg an t-saighead leis an do thuit Fear Achaluachrach.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a dheanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Ciamar tha do Shuilean?
Ni an Suileadair againne gloinneachan a fhreagairt ort air an teid sinn an urras.
Cha bhi cosguis sam bith ann dhut do shuilean fheuchainn aig
Bezanson .
An togalach Hanington,
Sraid Shearlot, Sidni.

BROCAN, BOTAINNEAN agus CAISEART DHE GACH SEORSA
’gan creic air prisean anabarrach iseal ann an stor
A . W. Redden & Co.
Ann an Togalach an Rosaich.

So beagan dhe na bargain:—
Brogan troma Grain $1 65 a nise $1 25
Brogan troma Ceire 2 25 a nise 1 75
Botainnean fada 3 25 a nise 2 75
Brogan Steilleig 3 75 a nise 3 25
Brogan Sgoilte 1 20 a nise 90

Tha Brogan Bhan a creic air prisean a cheart cho iseal. Gheibhear fior bhargan. Cuimhnich an t-aite.

Ross Block,Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
A . W. REDDEN & Co.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. McGILL FHINNEIN, Supt .

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.