---

[329]

[Vol . 9. No. 43. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. IX. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, APRIL 26, 1901. No. 43.

O Chionn Tri Fichead Bliadhna.

Le Iain.

CAIB. XXI.

“A chionn nach ’eil binn an aghaidh droch oibre ’ga cur an gniomh gu luath, uime sin tha cridhe chloinn nan daoine lan-shuidhichte air olc a dheanamh.”

B’ FHEUDAR do ’n Uachdaran a dhol le ’mhnaoi agus le ’theaghlach gu ruige aon dhe na dùthchannan blàth’ a tha ann an Tir-mòr na Roinn-Eorpa air son math an slàinte, agus air an aobhar sin, bha riaghladh na h-oighreachd gu buileach ann an lamhan a’ mhaoir ’s a’ bhàillidh fad dà bhliadhna, no corr. Ghabh am maor an cothrom so air iomadh atharrachadh a dheanamh air an fhearann a bh’ aig an tuath. Agus mar a dh’ ainmicheadh cheana, bha ’m bàillidh deas gu leòr gus rud sam bith a dheanamh a theireadh am maor a bha ceart; oir cha robh e mar bu trice a’ dol do ’n dùthaich ach aon uair ’s a’ bhliadhna. Agus o nach robh e ’tuigsinn staid an t-sluaigh bhochd a bh’ air an oighreachd, cha robh co-fhaireachadh sam bith aige riutha. Ach feumar a radh nach robh mòran de nàdar na ceilge agus a’ mhi-rùin anns a’ bhaillidh idir. B’ e ’n cron bu mhò a bh’ air, gu ’n robh e tuilleadh is deas gu comhairle a’ mhaoir agus dhaoin’ eile ’ghabhail. Bha e ’creidsinn gu ’n robh an àireamh bu mhò dhe ’n tuath riaraichte gu leòr leis gach atharrachadh a bha am maor ag iarraidh a dheanamh. Ged a dh’ fheòraich e de chuid dhiubh an robh gach atharrachadh a bha ’na bheachd a dheanamh a’ tighinn a réir am miann, cha bu dana le h-aon dhiubh a ràdh nach robh. Bha fhios glé mhath aca, mur biodh iad aontach leis gach ni a theireadh am maor, gu ’n caitheadh e dioghaltas orra uair no uaireiginn.

An àm a bhith ’deanamh an atharrachaidh, fhuair càirdean a’ mhaoir, agus a h-uile duine eile a bha gu math fad a staigh air, leasachadh fearainn dhe ’n fhearann a b’ fhearr a bha ri fhaighinn. Agus a bharrachd air so, fhuair feadhainn eile a’ cuid a b’ fhearr dhe ’n fhearann a bha ’n tuath, le mor-dhichioll, agus le saothair chruaidh a’ toirt, o bhliadhna gu bliadhna, gu fearann math àitich. Iomadh bliadhna roimhe sid thug an t-Uachdaran a h-uile misneach do ’n tuath gus iad na b’ urrainn daibh dhe ’n mhòintich a thoirt gu fearann àitich; agus gheall e dhaibh gu ’m faigheadh iad gun sgillinn mhàil a h-uile ploc fearainn a bheireadh iad a steach gu fearann àitich. Agus an uair a chunnaic iad am fearann math, réidh air an do chosg iad uiread dhe ’n saothair fad iomadh bliadhna air a thoirt uapa, agus air a roinn air na lunndairean leasga, sodalach, brosgalach air an robh meas cho mòr aig a’ mhaor ’s aig a’ bhaillidh, bha dorran gu leòr orra. Ach cha leigeadh an t-eagal leotha am beòil ’fhosgladh mu ’n chùis ri maor, no ri baillidh, no ri Uachdaran.

Ach ged a bhios daoin’ eucorach a’ toirt orra fhein a chreidsinn gu ’n teid aca, air aon dòigh no dòigh eile, air gach eucoir is foirneart a bhios iad a’ deanamh a chumail am falach o shùilean ’s o chluasan dhaoine, tha sùilean is cluasan ann air nach teid rud sam bith seachad. Chi an t-sùil uile-léirsinneach gach math is olc a tha ’dol air aghart air an talamh, agus, luath no mall, thig binn eagalach am mach an aghaidh gach neach a bhuanaicheas anns an olc.

Gu math tric thig saorsa gu daoine truagha, sàruichte, air rathad agus air dòigh nach do shaoil iad. Thachair gu ’n d’ thainig duin’ òg a mhuinntir na dùthchadh a bha ’na mhaighstir sgoile ann an àit’ eile dhe ’n Ghaidhealtachd, dhachaidh aig an àm a dh’ amharc air a chuideachd. An uair a chual’ e mu ’n eucoir a bha ’n luchd-riaghlaidh a’ deanamh air an tuath, thairg e iarrtus a sgriobhadh dhaibh gus a chur air beulaobh a’ bhaillidh, ann an dòchas gu ’n rachadh stad a chur air obair a’ mhaoir ’s a’ bhaillidh. Chuir àireamh mhath dhe na daoine an ainm ris an iarrtus; agus air lath’ àiridh an uair a bha ’m baillidh ’s am maor a’ deanamh gnothaich ri cuid dhe ’n tuath, chaidh iad far an robh e leis an iarrtus. Cha bu luaithe a leugh am baillidh an t-iarrtus na thainig droch ghreann air a ghnùis. Thilg e am paipear mu chasan a’ mhaighstir-sgoile agus le guth feargach thuirt e ris e bhith ’gabhail am mach as ’fhianuis. Cha d’ thug am maighstir-sgoile no na daoine a bha comhladh ris freagairt mhath no olc air. Thionndaidh iad air falbh, agus dh’ fhàg iad e fhein ’s am maor ann an sid.

Na ’n d’ éisd am baillidh riutha gu ciùin, foighidneach mar bu chòir do dhuin’ uasal a dheanamh, is docha nach robh guth air a bhith m’ a dheidhinn tuilleadh. Ach ged nach dubhairt am maighstir-sgoile aon fhacal ris, chuir e roimhe na ’m b’ urrainn e, nach rachadh eucoir a’ mhaoir ’s a bhaillidh móran na b’ fhaide air aghart.

Mu ’n deachaidh mòran laithean seachad, dh’ aithnich cuid dhe na chuir an ainm ris an iarrtus gu ’n robh gruaim air a’ mhaor ’s air a’ bhaillidh riutha. Bu cho math leotha aig an àm nach do chuir iad an ainm ris an iarrtus riamh.

An deigh do ’n mhaighstir-sgoile tilleadh air ais a dh’ ionnsuidh a thaighe fein, thachair dha coinneachadh air lath’ àiridh ris an Uachdaran a bh’ air an oighreachd anns an robh an sgoil aige. Bha ’n t-Uachdaran so ’na dhuine ro uasal, iriosal, agus o’n a bha meas mòr aige air a’ mhaighstir-sgoile, bu ghlé thric leis greis dhe ’n ùine a chur seachad a’ comhradh ris. Am measg gach seanachus eile ’bh’ aca, thug iad iomradh air an Uachdaran a bh’ air an oighreachd de ’m buineadh am maighstir-sgoile. Bha seann eòlas aig an dá Uachdaran air a chéile; oir bha iad le chéile ann an aon de dh’ àrd-sgoiltean na rioghachd. Dh’ innis am maighstir-sgoile dha a h-uile car mar a bha am maor agus am baillidh a’ deanamh. An uair a chuir am maighstir-sgoile crioch air na bh’ aige ri innseadh, thuirt an t-Uachdaran ris, “Na ’m biodh fhios aig mo charaid air àn dòigh anns am bheil an oighreachd aige air a riaghladh cha bhiodh fear dhe ’n dithis ceithir uairean fichead ’na sheirbhis. Tha e ’ga dheanamh fhein làn-chinnteach gur ann aige a tha ’m maor ’s am baillidh cho dìleas agus cho ceart ’s a tha aig fear dhe ’sheorsa ’s an rioghachd. Ach mu ’m bi e mòran na’s sinne na tha e, innsidh mise dha mar a tha na fir a’ riaghladh na h-oighreachd aige. Tha eagal orm gur ann air fhein a tha ’n tuath a’ cur na coire gu léir. Tha mi ’n dòchas gu ’n seas thusa ri d’ fhacal, ma dh’ fheumar do thoirt an làthair a’ bhreitheimh gus fianuis a thogail an aghaidh ’nan daoine.

“Seasaidh mise ri m’ fhacal gun teagamh; agus ma chuirear air mo mhionnan mi ’s gu ’n ceasnaichear gu math mi, tha amhrus agam gu ’m fàgar am maor gu math dubh. Ma tha ’n darna leith dhe na chuala mise mu dheidhinn a’ mhaoir fior, cha bu chòir gu ’m biodh e lath’ eile anns an dreuchd anns am bheil e,” ars’ am maighstir-sgoile.

Cha robh air a so ach so fhein. An ceann beagan mhiosan, thachair an dà Uachdaran ri cheile ann an Duneidionn. Agus o’n a bha seann eòlas aca air a chéile, agus iad ùine fhada gun a chéile fhaicinn, chuir iad seachad greis mhath dhe ’n ùine a’ comhradh mu thimchioll iomadh naigheachd ùr is sean. Mu dheireadh thainig aca air bruidhinn mu dheidhinn nan gnothaichean a bhuineadh do ’n cuid tuatha, agus an dòigh anns an robh iad air an riaghladh. Thuirt fear dhiubh, “Tha amhrus làidir agamsa, ’Sheumais, nach ’eil an tuath a th’ air an oighreachd agadsa a’ faighinn ceartais mar bu chòir dhaibh, agus tha cuid mhòr dhe ’n choire ri chur ortsa. Bu chòir dhut a bhith cinnteach gu ’m bheil an luchd-riaghlaidh a tha fo d’ laimh ’nan daoine cearta, cothromach nach dean claonbhàigh ri duine seach duine.”

“Tha mise gle mheallta ’nam bharail ar neo tha na daoine ris an d’ earb mi riaghladh na h-oighreachd ’nan daoine a tha ceart agus cothromach gu leòr. Tha iad a nis anns an dreuchd àireamh bhliadhnachan, agus gus an diugh cha chuala mi facal gearain mu ’n deidhinn. Bu mhath leam dearbhadh làidir fhaighinn gu ’m bheil iad ciontach dhe na bheilear a’ cur as an leith mu ’n creidinn e,” ars’ esan, agus coltas mi-thoilichte air a ghnùis.

“Gheibh thu dearbhadh gu leòr air a’ chùis ma thogras tu rannsachadh a dheanamh m’ a dheidhinn. Chuala mise fathunn o chionn leith-bhliadhna nach robh cuid dhe ’n tuath agad a faighinn ceartais; agus o’n a bha toil agam fios cinnteach fhaotainn, dh’ fheòraich mi dhe ’n mhaighstir-sgoile, an uair a thill e dhachaidh as an oighreachd agadsa an déigh dha bhith ag amharc air a chàirdean, an robh guth fìrinn anns an fhathunn a chuala mi. Ged nach robh e deònach an toiseach leigeil air gu ’n cual’ e dad cearr mu dheidhinn a’ mhaoir ’s a’ bhaillidh, dh’ aidich e mu dheireadh gu ’n cual’ e o urra gle chinnteach, gu ’n robh am maor, le aonta ’bhaillidh, a’ toirt fearainn o chuid dhe ’n tuath, agus ’g a thoirt do dhaoine bu toigh leis fhein.”

---

[330]

[Vol . 9. No. 43. p. 2]

“Am bheil thu cinnteach gu ’n d’ innis e an fhìrinn dhut?”

“Tha mi deimhin gu ’m bheil na dh’ innis e dhomh fìor gu leòr. Agus is e mo bharail gu ’m faodadh e mòran a bharrachd air sid innseadh dhomh na ’n do thogair e. Is duine modhail e air nach do chomharraicheadh breug riamh fhathast, ged a tha e àireamh bhliadhnachan air an oighreachd agam.”

“Feumaidh mi a’ chùis a rannsachadh gun dail; ach bu mhath leam am maighstir-sgoile ’fhaicinn an toiseach, agus beagan ceasnachaidh a dheanamh air.”

“Innsidh mise dhut an rud a’s fhearr dhut a dheanamh. Theid thu air an ath sheachdain do ’n taigh agamsa; oir cha ’n fhaigh mi tilleadh dhachaidh gus a sin. Agus cuiridh mise fios air a’ mhaighstir-sgoile. Ma tha teagamh agad nach d’ innis e an fhìrinn dhomhsa, faodaidh tu a cheasnachadh ’nam lathair-sa.”

Dh’ aontaich an t-Uachdaran eile gu ’n robh so ceart gu leòr, agus an uair a shuidhich iad an lath’ air an coinnicheadh iad a rithist, dh’ fhàg iad slàn aig a chéile, agus dhealaich iad.

(Ri leantuinn.)

Tamhaisg.

LE IAIN MAC PHAIDEIN, AN GLASACHO.

Earrann II.

BHA dà ghille òg, na co-dhiù gill’ òg agus seann fhleasgach, còmhladh air mhuinntireas aig tuathanach. Bha iad a cadal còmhladh air lobhta an stabuill. Thainig e ann an ceann an t-seann fhleasgaich, air oidhche shonruichte, gu ’m falbhadh e ’dh’ iarraidh mnatha. Feumaidh gu ’n d’ thainig a ni na inntinn car a chlisgeadh, a chionn thuirt cuid dhiubhsan d’ am b’ aithne gu math e, gu ’n d’ thainig e air mar a thig a ghlais-sheile (waterbrash) air neach d’ am bi an galar sin buailteach. Cha robh am boirionnach a bha e dol a dh’ iarraidh fad as; ach o’n a bha e ’m beachd gu ’m biodh an réiteach ann air an oidhche ud fein, bha a ni sin a dh’ fheumas a bhi mu ’n cuairt air gnothuch cudtromach dhe ’n t-seòrsa ud fada bhuaithe— ’s e sin an t-uisge-beatha. Cha robh deur ri fhaotainn ni b’ fhaisge air na ceithir mile a dh’ astar. “Am falbh thusa, a Dhomhnuill,” ars’ an seana fhleasgach ri chompanach, “agus am faigh thu ’n t-uisge beatha?” Cha bu ruith ach leum sud le Dòmhnull, ’sa mach a ghabh e, agus ged a bha ’n t-asdar fada cha robh Dòmhnull fada ga chuir seachad, agus ged a choisich e eadar falbh ’us tighinn cho math ri ochd mile, cha b’ fhada gus an do nochd e e-fein air ais air lobhta ’n stabuill; ach cho luath ’sa chunnaic a chompanach e ’s ann a ghabh e eagal. Bha Dòmhnull mar gu ’m biodh e dol anns an anart, ’s thilg e e-fein air uachdar na leapa, ’s cha robh smid a sios na ’nios ann car greis; ach, co dhiù, cho luath ’sa fhuair e comas a theanga, so a naigheachd a bh’ aige ri innseadh do ’n fhear eile:— “An uair a bha mi a dìreadh ris a bhruthach a nuas os cionn an uillt, dh’ fhairich mi mi-fein air mo ghlacadh mu ’n teis-meadhoin, mar gu ’m bithinn air mo ghlacadh le neach a bhiodh a dol a chuir car-a- gleachd leam; an sin chaidh mo thogail o’ n làr agus ma dhruim a thilgeadh ris an talamh mu ’n gann a bha fios agam de bha mi deanadh. Bha mi air mo bhonnabh ann am priobadh, ach mu ’n gann a bha, chaidh an tomhas ceudna a dheanadh a rithist orm, agus sin tri uairean an déigh a cheile; ach an treas uair cho luath ’sa fhuair mi air mo bhonnabh theich mi cho luath ’sa b’ urrainn mi. Cha ’n fhaca ’s cha chuala mi sion saoghalta.”

An uair a thainig Dòmhnull gus na briathran mu dheireadh de a naigheachd, chuir a chompanach a làmh air gualainn Dhomhnuill, agus ars’ esan, “An do bhrisd thu na botuil, a Dhòmhnuill?”

Ach cha do bhrist Dòmhnull na botuil—bha iadsan gu làn, slàn, fallain. Agus chaidh an còrdadh a dheanadh an oidhch’ ud fhein, agus a bhanais ann an ùine iomchuidh as a dhéigh sin; ’s cha robh dad ann am beatha na càraid, ach mar a bha ann an cumanta ann am beatha a leithid eile air feadh na dùthcha, ach mar a thachair do ’n fheadhainn a chunnaic tamhasg a bhoirionnaich, agus an duine mhoir, air an d’ thug mi iomradh cheana. Cha ’n fhaca ’s cha d’ fhairich Dòmhnull ni riamh, roimhe sud no na dheigh, a chuir eagal no ioghnadh air, agus nach gabhadh tuigsinn leis. Faodaidh cuid a bhi smaointean, o’n bha Dòmhnull ’s an tigh-òsda, gu ’n do dh’ òl e tuille ’sa chòir, agus gu ’n robh an spiorad a bha ’n taobh a stigh dheth a toirt air a chreidsinn gu ’n robh spiorad eile air an taobh a mach dheth, ach cha b’ ann mar sin idir a bha chùis; cha do dh’ òl Dòmhnull deur air an oidhch’ ud gus an d’ thug a chompanach dha e an deigh dha tilleadh. Ach bha cuid ag ràdh aig an àm, gur e thachair air Dòmhnull spiorad an duine bheò, agus bheireadh iad am barail—car faicleach, gun teagamh—cò ’n duine beò da ’m buineadh an spiorad a bh’ ann, agus gur h-e ’n t-aobhar a bh’ aige, airson a leithid sud de ghiollachd a thoirt do Dhòmhnull, gu ’n robh sùil aige fein anns a bhoirionnach. Ach faodar a cheisd fharraid: C’ar son a chuir an duine so a spiorad a mach a ghiollachd Dhòmhnuill, aig nach robh déigh no sùil anns a bhoirionnach? c’ar son nach deach e agus nach d’ thug e ghiollachd do ’n fhear a bh’ air lobhta ’n stàbuill?

A nis, air eagal ’s gu ’m faod a h-aon agaibh a bhi mach anamoch, agus gu ’n tachair spiorad an duine bheò oirbh, innsidh mi dhuibh mar is còir dhuibh sibh fein a ghnàthachadh aig a leithid sin de dh’ àm cunnartach. Ma bhios an caraid dileas sin do ’n duine na ’r cuideachd, an cù, feumaidh sibh an aire thoirt nach gairm sibh e air ainm, a chionn ma gheibh an spiorad ainm a choin, gheibh e ’n cù air a thaobh fein agus nar n-amhach-se, ’s cha bhi ar tiarnadh ach caol, ma gheibh sibh idir beò as an greim. Ach a chum ’s nach faigh an spiorad ùghdarras thairis air a chù, bheir sibh fuil á cluas chli a choin, agus tha e air a ràdh le cinnt mu ni sibh so air a chù, gu ’n rachadh e ann am bad Mhic mollachd fein, gun ghuth air spiorad duine. Ach nan eireadh e mach gur ann a bha ’n ur cuideachd galla, ’s nach b’e cù, feumaidh sibh buntainn rithise air atharrachadh dòigh. Cha ’n fhaod sibh a gairm air a h-ainm, ni ’s mò na dh’ fhaodas sibh an cù a ghairm, ach an àite fuil a thoirt aisde-se, ’s ann a chuireas sibh coingheall oirre, ’se sin cuiridh sibh dhibh gartan na coise clì agus ceanglidh sibh mu amhaich na galla e. Cha ’n ’eil fhios agam, na ’n eireadh dhuibh tuiteam na leithid so de chunnart, nach faigheadh sibh a mach ’nuair a bhiodh e tuilleadh ’s anamoch, nach robh gartain idir oirbh. Agus neimheil, dànnara ’s mar a theid ’n cù sàs ’n uair a theid fuil a thoirt as, cha ’n ’eil e ach faoin ann an coimeas ris a ghalla, ’n uair a gheibh i gartan na coise clì mu ’h-amhaich na choingheall. Chuala mi fear ag ràdh aon uair—ach ’s iomadh facal mor a thuirt a cheart fhear riamh—gu ’m fac’ e fein, “le dhà shuil,” i dol an sàs anns an dòigh so, agus a mhuing air cùl a h-amhach na sheasamh, ’sa h-uile ròine dheth cho garbh ri friodhain an tuirc. Cha ’n ’eil fhios agam an e ’n aon ni a tha ’m facal “coingeall” a ciallachadh, ’n uair a tha e air uisneachadh anns an t-seadh so, ris an fhacal “coingheall,” comhsdath. Cha tachradh seann daoine oirbh, mu chladaichean tuath Earraghàidheal, a chionn deich bliadhna fichead, a theireadh, “tha colair mu amhaich a choin,” ’se theireadh iad, “tha ‘coingheall’ mu amhaich a’ choin.” B’ aithne dhomh duine coir aon uair de m’ shaoghal, agus cha do chuir e colair riamh air. Thuirt a bhean ris aon latha ’s e falbh a dh’ ionnsaidh na féille, “A Dhùghail, c’ar son nach cuir thusa coileir mu d’ mhuineal, coltach ri daoine eile, ’s tu dol thun na féille?” “Coileir no coingheall,” arsa Dùghal, “cha deach ’s cha téid mu m’ mhuinealsa. Cha bhi coingheall ach air coin nan daoin’ uaisle.”

A nis, ann am measg nan nithean sin a bhithear a faicinn ’sa cluinntinn, agus nach gabh tuigsinn do ’n fheadhainn a chì iad, agus nach gabh creidsinn do ’n fheadhainn nach faic iad— ’s iad sin solus no sanas-mairbh, ’se sin ri ràdh gu ’m faicear no gu ’n cluinnear air uairean, ni eigin a tha na shanas roimh bhàs neach.

Bha triùir no ceathrar fhear oidhch’ air tràigh ’s iad a sgriobadh le lion-coise. Bha ’n oidhche fiathail, gun a bhi fuasach dorcha, agus chual’ iad bàta ag iomram agus a tighinn an rathad a bha iad. Bha buillean nan ràmh ri chluinntinn gu soilleir, agus chaidh am bàta, co-dhiù mar a shaoil iadsan, gu tir aig carraig nach robh fad uapa, ’s bha iad a cluinntinn coiseachd dhaoine air a charraig, agus fuaim, mar gu ’m biodh maidean ga ’n tilgeadh as a’ bhàta air tir air a charraig, ach ged a bha iad a cluinntinn a h-uile dad dheth sin cha robh iad a faicinn dad, rud a bha cuir ioghnadh gu leòir orra, a chionn cha robh an oidhche cho dorcha, no charraig cho fada uapa ’s nach bu choir dhaibh gu ’m faiceadh iad cruth agus gluasad nan daoine. Co-dhiu dh’ fhàg iad an lion air an tràigh agus choisich iad uile a null dh’ ionnsuidh na carraige, ’s an uair a rainig iad sud cha robh duine no bàta no maide air a charraig. Ach seachdain no dha as a dhéigh sud shiubhail a h-aon de sheann mhuinntir na sgireachd, a bha chomhnuidh iomadh bliadhna ann an sgireachd eile, agus o’n a b’e a mhiann fein gu luidheadh a chorp còmhladh ri cràmhan a shinnsireachd, thug iad a chorp ann am bàta air astar fada, agus sann air a charraig air an cuala na daoine an fhuaim a chuir an t-ioghnadh orra air an oidhche a dh’ ainmich mi, a thugadh an corp air tir, agus bha h-uile h-aon dhe ’n fheadhainn a bh’ air an tràigh leis an leis an lion-sgriobaidh, air a charraig a measg muinntir eile, agus fuaim nan ràmh ’n uair a bha ’m bàta a tighinn gu cladach, a toirt ann an cuimhne gach aon aca, an fhuaim a chual’ iad an oidhche bha iad air an tràigh.

(Ri leantuinn).

Am fear aig am bheil meas mòr air fhein, cha bhi aig ach fior bheagan meas air an Tighearna. Tha e ’toirt taing agus cliù dha fhein air son gach soirbheacdadh aimsireil agus eòlas spioradail a th’ aige. Ach ged a their esan eòlas spioradail ris an eòlas a th’ aige, cha ’n e fìor eòlas spioradail a th’ ann. An t-eòlas nach ’eil air a chom-pàrtachadh le Spiorad Dhé, cha ’n urrainear fìor eòlas spioradail a ràdh ris.

---

[331]

[Vol . 9. No. 43. p. 3]

Sgeulachdan Arabianach.

Ganem.

CAIB. XI.

BHA Fetnah air tuilleadh a radh mur b’ e gu ’n d’ thainig ard-mharsanta nan seudan a steach do ’n t-seomar anns an am. Thuirt e ri Fetnah, “A bhaintighearna, tha mi air tighinn o fhaicinn seallaidh a tha gle mhuladach. Thugadh duine og air muin camhail gus an taigh-eiridinn am Bagdad. Bha e cho lag ’s nach b’ urrainn e fuireach air muin a’ chamhail gun a bhith air a cheangal le cuird. Bha iad air a thoirt bhar muin a’ chamhail, agus a’ dol ’g a thoirt a steach do ’n taigh-eiridinn an uair a thachair dhomhsa ’bhith ’dol seachad. Chaidh mi far an robh e, agus an uair a bheachdnaich mi gu math air, bha mi ’smaointean gu ’m faca mi ’aghaidh roimhe. Dh’ fheoraich mi dheth mu thimchioll an teaghlaich agus na duthchadh do ’m buineadh e; ach an aite mo fhreagairt is ann a bha e ’sior osnaich agus a’ sileadh nan deur. Ghabh mi truas dheth agus o ’n a tha mi cho eolach air daoine tinne, thug mi an aire gu ’m bheil feum aige gu ’n gabhteadh curam sonraichte dheth. Cha leiginn leotha a chur do’n taigh-eiridinn; oir tha fhios agam gle mhath air mar a tha iad a’ deanamh ris na daoine tinne, agus tha fhios agam nach ’eil na lighichean ro sgileil. Thug mi air mo sheirbhisich a thoirt do mo thaigh fhin; agus tha iad a nis, mar a dh’ ordaich mi dhaibh, ann an seomar diomhair, far am bheil iad a’ cur aodach glan uime, agus a’ deanamh ris mar a dheanadh iad rium fhin.”

An uair a chuala Fetnah na briathran so, thug a cridhe leum as, agus dh’ fhairich i i-fhein air a gluasad ’na h inntinn air dhoigh nach b’urrainn i ’thuigsinn. Thuirt i ris, “Thoir mise do ’n t-seomar anns am bheil an duine tinn; bu mhath leam fhaicinn.”

Thugadh a steach i do ’n t-seomar anns an robh an duine tinn. Agus an uair a fhuair mathair Ghanem agus Alcolomb, an seomar dhaibh fhein, thuirt a mhathair: “Ochan! a nighean, truagh ’s mar a tha ’n coigreach tinn ud, is docha gu ’m bheil do bhrathair, ma tha e beo, a’ cheart cho truagh staid ris.”

An uair a chaidh Fetnah a steach do ’n t-seomar anns an robh an duine tinn, agus a chaidh i dluth do ’n leabaidh air an robh e ’na laidhe, chunnaic i duine og agus a shuilean duinte, ’aghaidh glasneulach, gun tuar, agus fliuch le deoir. Bheachdaich i air gu geur, thoisich a cridhe ri bualadh gu luath, agus shaoil i gur e Ganem a bha fa comhair; ach cha b’ urrainn i thoirt oirre fhein a chreidsinn gur e ’bh’ ann. Ged a chunnaic i ni eiginn ann a bha ’cur Ghanem ’na cuimhne, gidheadh bha iomadh ni eile ri fhaicinn ann a bha neo-choltach ris, agus mar sin cha b’ urrainn i smaointean gur e a bha fa comhair. Ach bha leithid de thoil aice fios fhaotainn co bh’ ann ’s gu ’n dubhairt i le guth fann, “A Ghanem an tu tha mi ’faicinn?”

An uair a thuirt i so, stad i gus cothrom a thoirt dha air freagairt a thoirt dhi; ach an uair a chunnaic i nach do chuir e suim anns na briathran a labhair i, thuirt i, “Ochan! a Ghanem, cha ’n ann ruit a tha mi ’bruidhinn! Tha d ’iomhaidh an deigh greim cho mor a dheanamh air m’ inntinn ’s gu ’n do ghabh mi an coigreach so ’na d’ riochd. Dh’ aithnicheadh mac Abou Aidhoub, ciod sam bith cho tinn ’s a bhiodh e, guth Fetnah.”

An uair a chuala Ganem (oir b’ e a bh’ ann) ainm Fetnah, dh’ fhosgail e a shuilean, agus sheall e an taobh o ’n d’ thainig an guth a labhair ris. Agus an uair a dh’ aithnich e gu ’m b’ e Fetnah a bha fa chomhair, thuirt e, “Ah! a bhaintighearna, ciod a’ mhiorbhuil” —Cha b’ urrainn e an corr a radh. Le meud an aoibhneis a thainig cho ealamh g’ a ionnsuidh, dh’ fhannaich e anns a’ mhionaid. Rinn Fetnah agus am marsanta na b’ urrainn iad gus a thoirt as an laigse. Agus cho luath ’s a chunnaic iad gu ’n robh e ’dol na b’ fhearr, dh’ iarr am marsanta air Fetnah a dhol am mach as an t-seomar air eagal gu ’n tugadh sealladh dhi an tuilleadh trioblaid air.

An uair a chaidh Ganem na b’ fhearr, sheall e mu ’n cuairt an t-seomair, agus o nach robh e ’faicinn Fetnah, ghlaodh e, ag radh, “Fhetnah mo ruin, ciod a thachair dhut? Am faca mi le mo shuilean thu, no an robh mi air mo mhealladh?”

“Cha robh, mo thighearna,” ars’ am marsanta, “cha robh thu air do mhealladh idir. Is mise a dh’ iarr oirre a dhol am mach as an t-seomar. Ach chi thu i cho luath ’s a dh’ fhasas tu na ’s treise. Tha feum mor agad an drasta air fois is tamh fhaotainn, agus cha choir dhuinn dragh sam bith a chur ort. Tha cuisean a nis air an atharrachadh do d’ thaobh. Tha mi ’smaointean gur tu an Ganem mu ’n d’ ordaich an righ fios a chur air feadh a’ bhaile gu ’m bheil e ’toirt lan mhathanas dha. Na bi ag iarraidh an tuilleadh fiosrachaidh aig an am so. Innsidh a’ bhean uasal a bha labhairt o chionn tiotadh mu gach ni eile. Air an aobhar sin na biodh dad a’ cur curaim ort ach cia mar a gheibh thu do shlainte. Ni mise a h-uile ni ’nam chomas a chum do shlainte ’thoirt air ais dhut.”

An uair a thuirt e so, dh’ fhag e Ganem gu fois a ghabhail, agus chaidh e dh’ ulluchadh gach cungaidh a shaoileadh e a bhiodh freagarrach dha an deigh na dh’ fhuiling e le uidil is falbhan is cion bidh.

Fad na h-uine ud bha Fetnah anns an t-seomar comhladh ri Alcolomb, agus ri ’mathair, far an robh a’ cheart shealladh ri fhaicinn ’s a bh’ anns an t-seomar anns an robh Ganem; oir an uair a thuig a mhathair gu ’m b’ e Ganem a mac, an coigreach tinn a thug am marsanta do ’n taigh, bha i air a lionadh cho mor le aoibhneas ’s gu ’n do thuit i ann an neul. Agus an uair a thainig i as an neul le cuideachadh Fetnah agus bean a’ mharsanta, bha i ’cur roimpe eirigh as an leabaidh gus a dhol far an robh e. Ach an uair a thainig am marsanta steach do ’n t-seomar, chuir e bacadh oirre. Thuirt e rithe gu ’n robh Ganem cho lag, agus air a dhol as cho mor ’s gu ’n cuireadh na faireachdainean a dh’ eireadh ’na cridhe, an uair a chitheadh e ’mhathair agus a phiuthar, a bheatha ann an cunnart. Cha ruigeadh am marsanta leas an tuilleadh a radh ri mathair Ghanem. Cho luath ’s a chual’ i gu ’n cuireadh i beatha ’mic ann an cunnart le dhol a bhruidhinn ris, sguir i a dh’ iarraidh a dhol ann.

An sin thuirt Fetnah, “Thugamaid taing do Dhia air son gu ’n d’ thug e comhladh sinn a dh’ aon aite. Theid mi air ais do ’n luchairt, agus innsidh mi do ’n righ a h-uile dad mar a thachair; agus thig mi air ais am maireach far am bheil sibh.”

An uair a thuirt i so, dh’ fhag i beannachd aig Alcolomb ’s aig a mathair, agus dh’ fhalbh i.

Cho luath ’s a rainig i an luchairt, chuir i Mesrour far an robh an righ a dh’ iarraidh air cead a thoirt dhi beagan comhraidh a dheanamh ris far nach biodh neach ach iad fhein. Dheonaich an righ an t-iarrtus so a thoirt dhi. Agus an uair a thugadh do sheomar an righ i, leig i i-fhein ’na sineadh aig a chasan, agus a lamhan air an lar a reir mar a bha cleachdte. Dh’ aithn e dhi eirigh, agus suidhe. An sin dh’ fheoraich e dhi an cual’ i guth air Ganem.

“A Cheannaird nam fior Chreidmheach,” ars’ ise, “shoirbhich an gnothach leam cho math ’s gu ’n d’ fhuair mi araon e fhein, agus mar an ceudna, a mhathair agus a phiuthar.”

Bha toil aig an righ fios fhaotainn cia mar a b’ urrainn i am faotainn ann an uine cho goirid. Dh’ innis i dha a h-uile car mar a thachair. Labhair i moran mu dheidhinn cho math ’s a bha mathair is piuthar Ghanem. An uair a chual’ an righ cho math ’s a mhol i iad, thuirt e gu ’m b’ e mhiann am faicinn ’nan triuir.

Ged a bha Haroun Alraschid ’na dhuine a ghabhadh corruich mhor air son fior bheagan aobhair, agus a dheanamh gniomharan cruaidh-chridheach an uair a bhiodh e ann an teas na corruich; gidheadh an uair a thraoghadh ’fhearg, agus a chitheadh e gu ’n d’ rinn e gniomh olc, bha e ’n comhnuidh deas gus caoimhneas a nochdadh do ’n mhuinntir air an d’ rinn e olc. Air dha, air an aobhar sin, fios a bhith aige gu ’n d’ rinn e gu h-eucorach geur-leanmhuinn air Ganem agus air a theaghlach, agus gu ’n d’ ordaich e masladh a thoirt dhaibh gu follaiseach, chuir e roimhe gu ’n tugadh e urram dhaibh gu follaisseach mar an ceudna.

“Tha aoibhneas ro mhor orm,” ars’ esan ri Fetnah, “gu ’n deachaidh agad air am faotainn, cha ’n ann air do shon-sa ’mhain, ach air mo shon fhin. Cumaidh mi ris a’ ghealladh a thug mi dhut. Posaidh tu Ganem, agus tha mi an so ag innseadh dhut nach ’eil thu na ’s fhaide na d’ bhanoglaich agamsa. Tha do shaorsa agad. Theirig air ais far am bheil am marsanta og, agus cho luath ’s a theid e am feabhas, bheir thu e fhein ’s a mhathair ’s a phiuthar an so far am bheil mise.”

Air an ath mhadainn chaidh Fetnah do ’n taigh aig marsanta nan seud, o ’n a bha toil aice fios fhaotainn cia mar a bha Ganem, agus gus an naigheachd mhath a bha aice innseadh dhaibh. B’e am marsanta a’ cheud neach a thachair rithe, agus dh’ innis e dhi gu ’n d’ fhuair Ganem fois mhath air an oidhche roimhe sid, agus gu ’m b’ e bron is lionn-dubh aobhar a thrioblaid. Agus o’n a thugadh air falbh aobhar a bhroin, gu’m biodh e ann an deagh shlainte ann an uine ghoirid.

Mar sin thoisich Ganem ri fas laidir, slan. Eadar an fhois a fhuair e, na cungaidhean a ghabh e, agus, os cionn gach ni, an fhois a fhuair inntinn, dh’ fhas e cho math ann an uine ghoirid ’s gu ’n robh am marsanta a’ smaointean gu ’m faodaidh e ’mhathair, agus a phiuthar, agus Fetnah fhaicinn gun chron sam bith a dheanamh dha; nam biodh e fhein deonach am faicinn. Ach bha aobhar eagail gu ’n cuireadh sealladh dhe ’mhathair ’s dhe phiuthair tuilleadh ’s a’ choir de dh’ aoibhneas air, o nach robh fhios aige gu’n robh iad ann am Bagdad. Agus anns an t-suidheachadh ’s an robh e, cha fhreagradh so air. Air an aobhar sin shuidich iad gu ’n rachadh Fetnah an toiseach a steach far an robh e do ’n t-seomar; agus gu ’n rachadh a mhathair agus a phiuthar a steach an uair a shaoileadh iad gu ’m biodh an t-am freagarrach ann.

Ri leantuinn.

Is iad na deòir a shilear ann an uaigneas na deoir a’s goirte a shilear aig àm sam bith.

---

[332]

[Vol . 9. No. 43. p. 4]

Mac-Talla.

Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, APRIL 26, 1901.

THA cogadh Africa mu Dheas an deigh anabarr airgeid a chosg do Bhreatunn cheana, agus cha ’n eil e ullamh fhathast. Tha a’ chosguis gu ruige so an deigh a dhol os ceann cosguis a chogaidh a bha eadar Breatunn us Ruisia anns a Chrimea, agus thug e aona bliadhn’ deug de Bhreatunn faotainn na h-àite féin an deigh a’ chogaidh sin. B’ fheudar do ’n Riaghladh Bhreatunnach air an t-seachdain s’a chaidh $56 ,000,000 de chisean ùra a leagail air an dùthaich, ged a bha uallach trom gu leòr oirre roimhe. Chaidh iad $266 ,035,000 anns na fiachan air a bhliadhna dh’ fhalbh. Leis na cisean ùra bidh teachd-a- steach na bliadhna so air a thogail gu $938 ,010,000. Tha cis air a leagail air siùcar agus air gual, goireas a bha roimhe so saor; tha sin an deigh corruich nan saor-mhalairteach a dhùsgadh, agus tha an sluagh mi-thoilichte. Tha moran am barail nach biodh e ro-shàbhailte do ’n riaghladh a dhol a shireadh ath-thaghadh aig an àm so, ged nach eil fhios am bheil an riaghladh gu mor ri ’n coireachadh, oir cha robh e ’nan comas a’ chosguis a chumail fodha o’n thòisich an cogadh. Ach a reir barail cuid tha an riaghladh Breatunnach ri choireachadh air son an cogadh aobharachadh, agus cha bhiodh e doirbh toirt air sluagh a tha fo uallaichean troma na cosguis sin a chreidsinn, co-dhiubh a tha e fior no nach eil.

THA an ceannard Philippineach Aguinaldo, a nise ’na phriosanach ann an lamhan ’nan Geancach mu dheireadh thall. Ghlacadh e ann an dòigh nach ’eil a taitinn ro mhath ris an roinn a’s motha de mhuinntir nan Staidean. Bhrathadh e do lamhan nan Geancaich le Philippineach a dh’ innis dha gu robh an Coirneal Funston agus a dhaoine air an glacadh aige. Chreid Aguinaldo e, agus an uair a thainig e a dh’ fhaicinn nam priosanaich a ghlac am Philippineach ’s e bh’ ann gu ’n do ghlacadh e-fhein—ni nach ’eil aon chuid creideasach do arm nan Staidean no a nochdadh deagh shaighdearachd. Cha chuala ’s cha ’n fhaca sinn a leithid so air aithris mu na seanalairean Breatunnach ann an Africa mu Dheas, agus tha sinn an dochas nach cluinn. Ma dh’ fhaodte gur fhearr do na Philippineaich gu bheil e air a ghlacadh; agus ma tha an sgeul fior gu robh e ’na Cheann-suidhe air an riaghladh, agus na cheannard air an arm, bidh e gu math doirbh dhaibh duine fhaighinn ’na àite. Tha an cogadh eadar na Geancaich agus na Philippineich a dol air aghart moran na ’s fhaide na tha an stri eadar Breatunn agus na Boerich, agus cha ’n ’eil Luzon—an t-aon a’s motha dhe na h-Eileanan Philippineach—air a chisneachadh fhathast. Cha robh a leth uiread de innealan-cogaidh aig Aguinaldo ’sa bh’ aig na Boerich; ach b’ aithne dhaibh an dùthaich gu math agus bha fhios aca gu ’n cuidicheadh am fiabhrus leotha an aghaidh nan Geancach. Gun teagamh ’s e cogadh fadalach a th’ ann, a tha a cosnadh a bheatha do dh’ iomadach saighdear treun air an da thaobh.

THA dòchas aig riaghladh Newfoundland gu ’m bi réit air a deanamh eadar eadar Breatunn agus an Fhraing a thaobh nan còirichean a tha iasgairean na Frainge ag agairt air cladach a deas Newfoundland. Nuair a bha Newfoundland air a thoirt suas do Bhreatunn, bha còir air a thoirt do iasgairean Frangach an cuid éisg a thiormachadh ’sa ghlanadh air cladach a deas an eilein; riamh uaithe sin bha na Frangaich ag agairt nan còirichean sin agus a’ cur tuilleadh ’nan ceann o àm gu àm, gus am bheil iad a nise ’gabhail seilbh air a’ chladach gu h-iomlan ’sa bacadh do iasgairean Newfoundland obair sam bith a dheanamh far an robh iadsan. Bha so o chionn iomadh bliadhna a’ cur doirrain agus call air muinntir Newfoundland, ach air eagal aimhreit a dhùsgadh eadar Breatunn ’s an Fhraing, bha iad a giulain leis. Toiseach na bliadhna so, co-dhiu, thug riaghladh Newfoundland rabhadh do Bhreatunn nach aontaicheadh iad feitheamh na ’s fhaide, agus uaithe sin bha am Priomhair Bond thall an Sasunn a cur a’ chomhairle ri Chamberlain. Tha e air innse gu ’n d’ thainig iad gu aontachadh mu ’n chùis, agus gu ’m bi Newfoundland an ùine ghoirid air a cur an làn sheilbh air a cladaichean féin gun a bhi aice ri airgead no fearann a thoirt suas do ’n Fhraing. Bidh so na ni math do Newfoundland, agus ma ni Breatunn, am feadh ’sa bhios i deanamh chumhachan ris an Fhraing, eileanan St. Pierre a cheannach uaipe, bidh e ’na ni math do Chanada cuideachd. Cha ’n eil ann an St. Pierre ach nead smuglairean, agus mar is luaithe theid a chreachadh ’s ann is fhearr do ’n dùthaich so.

Ghoirticheadh fear Niall Mac-an-t- Saoir, a mhuinntir Catalone, ann an Libherpul, an Sasunn, o chionn ghoirid le carbad a ruith thairis air. Cha robh e beò ach beagan uairean. Dh’ fhag e bean ann a Halifacs.

LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.

Tha Cotaichean-uachdair air an creic an storaichean eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.

COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

Am Policy
a tha cordadh gu math ris gach seorsa dhaoine tha ’n Canada—am policy a tha air a sgriobhadh leis a
Confederation Life Association.

Is e so am Policy anns am bheil tearuinteachd. Cha ’n eil cumhachan teagmhach sam bith ann. Cha ’n eil ann ach gealltanas pàigheadh. Sgriobh gu ar luchd-gnothuich air son tuilleadh fiosrachaidh.

Earras $8 ,000,000. Urrasachadh an Greim $33 ,000,000.

F . W. GREEN, Halifax,
Manager anns na Roinnean Iochdrach.

Luchd-gnothuich an Ceap Breatunn:
IAIN MAC NEILL, Sidni.
A . W. WOODILL,Sidni.
J . W. EDWARDS, Glace Bay.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[333]

[Vol . 9. No. 43. p. 5]

Naigheachdan.

Cha ’n eil a mise Eadailteach idir ’na mhaor ann an Sidni. Chaidh fear a chur á dreuchd air son a bhi air an daoraich, mar a dh’ innis sinn air an t-seachdain s’a chaidh, agus leig am fear eile dheth an dreuchd dhe thoil féin.

Tha Class Biobuill Gàilig air a chumail aig ceithir uairean na h-uile Sàbaid ann an eaglais an Urr. Dr . Burrell (29th St. & 5th Ave. )am baile morNew York.Tha Aonghas Mac-Leoid, Gàidheal a mhuinntir na seann dùthcha, ’na fhear-teagaisg aig a’ chlass aig an àm so. Tha àireamh mhor de Ghàidheil Chanada, agus cuid dhiubh á Ceap Breatunn, a’ frithealadh a’ chlass gu riaghailteach.

Tha tuiltean mora anns na Staidean o chionn seachdain. Tha na tuiltean air sgur ann am Maine, ach ann am Massachusetts, am Pennsylvania, an Ohio ’s ann an Staidean eile tha tuiltean a deanamh call mor. Ann am Pennsylvania, thatar a’ meas gu robh fiach da no tri millean dolair air a chur a dhith leis an tuil, agus tha mu leth-cheud mile de luchd-obrach air an cumail ’nan tàmh. Bha baile Cincinnati, Ohio, fo ’n tuil fad dha no tri lathaichean air an t-seachdain so, agus am fios mu dheireadh a thainig bha an t-uisge a sior éiridh.

Tha cuideachd air a cur air bonn air son rathad electric a thogail ann an Sidni ’s an Glace Bay agus eadar an da bhaile. Ann an Sidni bidh an rathad a’ tòiseachadh aig laimhrig an aiseig air sraid Dorchester, a gabhail suas sraid Shearlot guWhitney Avenue,troimh sin a dh’ ionnsuidh a’ Phier, agus á sin gu Glace Bay. Bidh coig mile dhe ’n rathad an taobh a stigh de chriochan Shidni, sia mile an Glace Bay, agus bidh aona mile deug a bharrachd air sin anns an t-siorrachd. Cosgaidh so sia ceud mile dolair. Tha an obair ri bhi air a cur air adhart gun dàil.

Bha na searmoin ann an àireamh dhe na h-eaglaisean feasgar na Sàbaid s’a chaidh, a’ buntainn ri stuaime, agus dleasdanas an t-sluaigh a thaobh naScott Act.Bha iad uile air son an lagh sin a chumail, ag agairt gu ’m b’ e a b’ fhearr na an lagh a bhatar ag iarraidh, agus nach robh ni cearr air ach nach robhas ’ga chumail air obair. Bha coinneamh stuaime ann an Eaglais St. Andrew oidhche Di-ciaduin, aig an do labhair an t-Urr. Mr. Grannd, á Trenton N. S., agus ministearan a’ bhaile. Bha an eaglais lan, agus bha ’n sluagh gu h-aon-ghuthach air taobh naScott Act.

Chaidh fear Alasdair Howie a mharbhadh ann am mèinn Chaledonia maduinn Dior-daoin air an t-seachdain s’a chaidh. Bha e air a mharbhadh le càr a dh’ fhuasgail o’n ròp a bha ’gan toirt as a mhèinn. Ruith an carbad sin air ais, ’ga bhualadh-san gu h-iseal ’s ga mharbhadh air ball. Bha fear eile, Iain S. Domhnullach, comhla ri Howie agus chaidh a chas a bhristeadh, ach fhuair e as gun dochann sam bith eile bhi air a dheanamh air. Cha robh Howie ach bliadhn’ air fhichead a dh’ aois. Bu mhac e do Phadruig Howie, an Glace Bay Mhor. Tha an jury ag radh gu ’m b ’e dh’ aobharaich an sgiorradh nach robh am fear a bha ceaagal nan caraichean cho ionnsaichte ’s bu chòir dha a bhith.

Chaidh an soitheach-smùide “Greenland,” a bha tuath a marbhadh nan ròn, a long-bhristeadh aig eilean Bhryon. Chaidh an sgioba iasgaich—suas ri da cheud uile gu leir—a shàbhaladh le soitheach eile. Bha coig mile ròn air bòrd aice, agus thugadh iad gu tir leis an t-soitheach eile cuideachd.

Bha teachdaire bho chuideachd thogail nan soithichean air beulaobh Comhairle ’Bhaile ’s Bord na Malairt oidhche Di-luain. Dh’ aontaich iadsan a bha aig a’ choinneamh gu ’m biodh e iomchuidh do ’n bhaile ceud mile dolair a thoirt mar shaor dhuais do ’n chuideachd na ’n suidhicheadh iad na h-obraichean ann an Sidni.

Tha Donnachadh R. Cuimein air fhasdadh aig cuideachd a’ ghuail air son cur as do chreic stuth làidir timchioll nam mèinnean. Tha an t-òl a’ cur call mor air a chuideachd le moran de na mèinneadairean a bhi ’gabhail na daoraich gach latha pàighidh ’s a cur maille air an obair. Cha ’n eil iad air son sin a bhi mar sin na ’s fhaide, agus o nach gabh luchd-riaghlaidh na siorrachd os laimh an lagh a chur air obair tha iad-féin a’ dol ’ga dheanamh.

Tha Righ Iomhar ri bhi air a chrùnadh anns an Og-mhios, 1902. Bidh greadhnachas mor air a chleachdadh an co-cheangal ris an t-seirbheis. Tha Abaid Iarmhinistir ri bhi air a h-ùrachadh ’s air a cur ann an uidheam neo-chumanta briagha fa chomhair an latha mhoir. Bidh i air a dùnadh fad cheithir miosan toiseach na bliadhna s’a tighinn. ’S e ’s dòcha gu ’n toir crùnadh Iomhair bàrr air gach crùnadh a rinneadh riamh roimhe ann am Breatunn.

THA na rioghachdan mora tha gabhail làimh ann an ceartachadh chùisean ann an Sina ag agairt ceud millean punnd Sasunnach air an dùthaich sin air son gach call us cosguis a chuireadh orra air sàileabh ceannairc nam “Bocsairean.” Tha an Fhraing leatha féin ag agairt ochd millean punnd. Tha na Staidean, Breatunn, agus Iapan ag iarraidh air na rioghachdan deanamh le leth-cheud millein punnnd uile gu leir, ach ’se ’s dòcha nach bi an Fhraing agus a’ Ghearmailt toileach sin a dheanamh. Bidh Sina air a creachadh ma thig oirre an t-suim mhor airgeid so a phàigheadh.

Tha maoir a’ bhaile a’ tarruinn aire dhaoine gu mor aig an àm so. Tha e soilleir nach eil moran dhiubhsan a tha ’nam maoir cho freagarrach air an dreuchd ’s bu mhath le muinntir am faicinn. Agus cha ’n eil teagamh nach e ’s coireach ri sin gu ’m beilear a taghadh nadan oine cha’n ann air son am mathais ach air son an saoiread. Tha luchd-riaghlaidh a’ bhaile gun teagamh ag iarraidh nan daoine ’s fhearr a ghabhas faotainn, ach cha ’n eil moran de ’n t-seòrsa sin deònach gabhail aca air an tuarasdal a thatar a’ cur nan tairgse, tuarasdal na ’s isle na thatar a’ thoirt do na daoine tha cladhach air na sràidean. Tha sinn dhe’n bharail nach eil e ’na bhuanachd sam bith do ’n bhaile bhi deanamh caomhnadh dhe’n t-seòrsa so. Air son an t-sith a ghleidheadh agus riaghailt a chumail air sluagh tha daoine earbsach, comasach feumail, agus cha bhi daoine dhe ’n t-seòrsa sin toileach a bhi nam maoir air tuarasdail bheaga ach fhad ’sa bhios iad gun obair eile aca ri dheanamh.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do dha chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Bathar Cruaidh
Tha sinn a’ cumail gach seorsa
BATHAR CRUAIDH
SOITHEACH-COCAIREACHD
PAINT agus OLLA
UIDHEAM SAOIRSNEACHD
Tha sinn a’ creic air na prisean a’s isle.
SYDNEY HARDWARE Co.,
Telephone 228.
Feb. 20, ’01-1yr
Sydney Hotel Block.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

So an t-am anns an coir dhut a bhi sealltainn a mach air son
UIDHEAMAN TUATHANACHAIS
Thatar ag radh gur h-iad sin a tha air an deanamh le cuideachd
MASSEY - HARRIS
na h-uidheaman a’s fhearr.

Croinn Threabhaidh “Verity” aon each. Croinn Treabhaidh “Verity” da each. Croinn Taobh bruthach aon each. Croinn Taobh Bruthach da each.

Mar an ceudna—
BAIN WAGGONS DHE GACH MEUD.

F . & J. MORLEY. Agents.
Togalach Mhorley, Sidni, C. B.

---

[334]

[Vol . 9. No. 43. p. 6]

Litir a New Zealand.

AN DEARC-LUACHRACH.

CHA ’N ’eil beothach anns an dùthaich so cho puinnseanta ris a Ku-pe-to, mu ’n a sgriobh mi anns an litir mu dheireadh. Tha ’n dearc-luachrach pailt. An seorsa ’s cumanta dhiubh( ’se Mo-ko-mo-ko an t-ainm a th’ aig na Maories air) fear beag coltach ris an fhear a tha ann an Ceap Breatunn, a tha beò anns an uisge agus anns na lochan. Cha ’n ’eil an seorsa tha ’n so dol do ’n uisge idir. ’Nuair a thig teas an t-samhraidh tha iad a tighinn a mach as na tuill. Tha iad gle neo-lochdach. Tha so a toirt na ’m chuimhne uair a chuir mi seachad oidhche comhladh ri Caiptean Domhull Mac Coinnich (Beag) anns an t-soitheach Quickstep, a bha e seòladh. Bha e ann an Cobh Iain Sheorais. ’S e trosg saillte bha againn airson ar suipeir. An deigh dhuinn a dhol do ’n leabaidh bhual am pathadh sinn. ’S e Torcuill mac Dhomhuill mhic Neill Mhor, gille òg sgiobalta a bha na chocaire, a chaidh air tir air son coire uisge. Cha do dh’ fhuirich mi ri cupan, ach chuir mi suas an coire ri mo bheul a bha gu grad air a lionadh le ni bog. Dh’ fhairich mi an ni so a gluasad na m’ bheul. Gu grad thilg mi mach e mar smugaid air an àite suidhe a bha làmh rium. Dé bha ann ach dearc-luachrach! Ghabh mi beachd gu robh lìrean, a bha leantuinn ris a bhiast, na ’m bheul. Chuir mi meall de dh’ ìm saillte na ’m bheul. Thug so air falbh an lìrean mar a bha mi an dùil. Bha blas ni bu mhiosa na ’m bheul an la-iar-na-mhàireach. Smaoinich mi le òl deoch-làidir gu ’n deanadh e feum; ’s minic a bha mi ga òl gun aobhar cho math. ’S ann a thog mi orm gu àite Alasdair a Mhuillear, mu mhìle air falbh, air son mo leor de ’n uisge-bheatha, agus treis dhe ’n ùine chuir seachad comhladh ri Ruairidh. Is iomadh uair thaitneach a chuir mi seachad comhladh ris an teaghlach. Arsa Fionnladh Greusaiche— “Bheir mise comhairle dhut, Iain: Na leig ni seachad air do chàirean gu ’n d’ fhiacail a chuir air!” Uh! cuiridh e sgreat orm ’nuair a chuimhnicheas mi air.

KA-KA-RI-KA.

Tha ’n dearc-luachrach so beagan na ’s mo na ’m fear mu dheireadh a dh’ ainmich mi. Tha e air fhaotainn anns na craobhan. Tha e neo-chumanta briagha, le stiallan de dhath uaine air eadh. Tha e cho neo-lochdadh ris an fhear eile. Cha chan am Maori sin; cha ’n ’eil ni sam bith a chuireas uiread de dh’ eagal air. Theid e á cochull a chridhe ’nuair a theid am beothach so a shealltuinn dà. Tha e ’creidsinn gu ’m bheil an deamhain ann. Tha e mar sgeulachd aca, ’nuair a theid am Maori a chogadh tha e ’g ithe ’n Ka-ka-ri-ka; tha so a cuir deamhain a chogaidh ann. Tha an t-eagal sin annta gus an latha ’n diugh.

TAN-TA-RA.

Tha ’m beothach so mu ochd-oirlich-dheug air fad. Cha ’n ’eil e pailt. Tha e ri fhaotainn an cuid de na h-eileannan fagus oirnn. Tha an luchd-riaghlaidh a gabhail curam de na beothaichean so. Cha ’n fhaod thu h-aon dhiubh mharbhadh. Tha e na chionta mor sin a dheanamh. Cha ’n ’eil cron sam bith annta. Ma theid thu faisg air, cuiridh e braoisg air. ’S e sin a’s miosa na choltas. Tha e deanamh toll domhain anns an talamh, far am bheil e gabhail comhnuidh. Tha eun beag (seorsa de fhaoileag) a deanamh nead ann am beul an tuill so airson a ghlacadh gu biadhadh a h-eoin òga. Tha daoine ionnsaichte cantuinn gur ann airson an aobhar sin a tha ’n t-eun a deanamh sin. Tha i faighinn an toll deiseal agus freagarrach air son a gnothuich. Cha ’n urrainn neach sam bith cuir na h-aghaidh. Cha ’n ’eil ’n corr ri chantuinn mu ’n dearc-luachrach.

WAI-TA.

Sin cuileag mhor, làidir a tha tolladh anns na craobhan a’s cruaidhe fiodh. Tha e tàmh anns an toll. Tha cuid dhiu mu thri oirlich a dh’ fhad. Le cluas a chuir ris a chraoibh ’san oidhche cluinnear am fuaim a tha e deanamh a tolladh gun sguir. Tha am beul aige mar spog giomach. Ni e droch gearradh. Tha e gabhail greim air tarsuinn agus a fagail lot mor, farsuinn. Ma chì thu e air an talamh tha e cho treun ’s gun cum e aghaidh ort gus am faigh e air falbh gu àite fasgach. Tha ’n t-earball aige fada agus gle bhiorach; adhaircean fada air na sgiathan aige mar shligean cruaidh. Cha bhuin cearc dha ’n chlosach aige. Bha mi latha fluich a cuir orm m’ éideadh. Nuair a chuir mi an sou’ -wester orm dh’ fhairich mi mar gu ’m biodh bior geur a dol na ’m cheann. Dé bha ann ach a Wai-ta, a ghabh fasgadh anns an aid. A thogail le srearg ceangailte ris togaidh e e-féin suas agus gearraidh e an sreang air son a bhi air falbh. Cha ’n ’eil e cronal ach fuireach bhuaithe. Cha ’n ’eil e taghal ’s na taighean comhnuidh. Tha e air a thoirt do ’n taigh measg a chonnaidh.

PA-KA-KA.

’S gann gur fhiach e ’n t-saothair ainmeachadh. ’S e sin bogus mhor mu mheud bonn tastan agus mu ’n aon tiughad. Ma theid a ghluasad tha e cuir samh dhith tha buileach fein anabarrach. So an doigh dion a th’ aige. Tha e gu tric a gabhail fasgadh fo ’n chlar-tubhaidh air na taighean, agus an sgaran anns an fhiodh. Tha am beothach a tighinn an àm an teas, agus air uairean a tuiteam air an urlar agus gu tric air bord a bhidh, ’nuair a theid a thogail leis a chlobha ’s a chuir anns an teine. Tha ’n samh aige coltach ris a bhràthair eile aige

AODAICHEAN DEANTE

COTAICHEAN-UACHDAIR geamhraidh us earraich, fad agus goirid, do dhaoine ’s do ghillean. REEFERS do gach neach a tha ’g an iarraidh, air prisean cearta. DEISEACHAN de dh’ iomadh seorsa, do shean us og, agus air na prisean a’s isle.
Tha sinn cuideachd a’ cumail
Stoc lan de Leintean, agus gach seorsa Aodaich-iochdair, Colairean, Cufaichean, Neckties.
Agus ’s ann againn a tha ’n stoc
Thruncaichean is Mhaileidean
a’s motha tha ’n Nobha Scotia.

Taghail a stigh. Cha mheas sinn ’na dhragh sam bith am bathar a shealltuinn dhut.
THE MARITIME PREMIUM CO. Ltd. ,
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON.

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

Stor Leabhraichean Phattillo
air a h-ur-fhosgladh ann an
Togalach a Mhac-Talla,
agus anns am bheil an stoc a’s motha ’s a’s saoire de
Bhathar Paipeir ’s de Bhathar Boid each
a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.
TAGHAIL A STIGH AGUS FAIC.

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH,
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a deanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

---

[335]

[Vol . 9. No. 43. p. 7]

anns na leapaichean. Cha ’n ’eil am fear so tric a deanamh a dhachaidh anns na leapaichean; tha e fuireach air falbh. ’S e Pa-ka-ka an t-ainm Maori aige; tha sinne ’toirt ainm eile air—New Zealand bug. Air uairean theid fear dhiubh a stigh ann an sgeap sheilleinean ’nuair a tha e deanamh cron.

MAGAN.

Tha esan an so, a thuilleadh air an fheadhainn a chaidh thoirt do ’n dùthaich mar annas. Tha e air fhaotainn domhain anns an talamh, agus e beò. Thachair fear fhaotainn a bhliadhna thainig mise do ’n dùthaich, ann an àite do’ n b’ ainm Cormandale, fagus air baile-mor Auckland, far ’n robh dachaidh an òir. Bho ’n uair sin chaidh àireamh de mhàgain fhaotainn fagus air a sin, far an robh iad a deanamh rathad mor eadar sgire Waipu agus sgire tha coig mìle de dh’ astar air falbh, troimh àite garbh le coille mhor agus cas. Bha na beothaichean so àireamh throighean fo ’n talamh. Nuair a fhuaireadh iad bha iad beo, ach cha robh iad mar sin fada. Lean feadhainn diubh beo mu aon latha; cha do chòrd solus an latha riutha. Tha e gle iongantach mar tha màgain air fhaotainn domhain anns an talamh. Feumaidh e bhi an sealbh an talamh ’s docha mìltean de bhliadhnaichean mu ’n do chuir crith-thalmhainn ceana-fodh’ air.

IAIN ROTHACH.
Rudha Mhàirtean,
18mh là de’n Ghearran, 1901.

Saothair Chinnteach.

Tha aon ni a tha ro chomharraichte mu chuid de na Sean-fhocail Ghaidhealach, agus ’s e sin a’ meas tha air a chur air saothair chinnteach, sheasmhach, os coinn neart an uair nach ’eil dichioll maille ris. Chunnaic sinn roimhe an luach a bha ar n-Aithrichean a’ cur air cruinnealas, ged bha iad comharraichte air son am fialaidheachd. Air a cheart dòigh ’n an obair. Tha firinn ’us onoir eadar duine ’s duine air a mholadh. Tha mocheirigh air a mholadh. Tha bhi ’n a àm, an ceann do ghnothuich air a mholadh— “Am fear a ni obair ’n a àm, bithidh e ’n a leth thamh.” Tha ’m fear a thoisicheas obair air a neartachadh leis an radh— “Is trian obair toiseachadh.” Agus tha saothair chriochnaichte gun teagamh a faotainn na duais a thoill i; “Am fear a cheanglas, ’s e shiubhlas,” “Am fear is fearr a chuireas, ’s e is fearr a ghearras;” “An rud a nithear gu maith chithear a bhuil.” Ach os cionn moch-eirigh, os cionn tòiseachadh, ’s os cionn criochnachadh, tha obair chinnteach, leanailteach air a moladh, mar a dhearbhas na Sean-fhocail a leanas gu soilleir: “Cha ’n e ’mhuileann nach bleth, ach an t-uisge nach ruith;” “Ge b’e nach beathaich a choin, cha bhi iad aige latha na seilge;” “Is ann o ’n bheagan a thig am moran;” “Cha ’n ann leis a’ cheud bhuille thuiteas a’ chraobh;” “Gabhaidh connadh ùr le bhi ’g a sheideadh;” “Am fear a theid a’ ghnath mach le lìn, gheibh e eoin air uairean;” “Cha bhi dichioll air deireadh;” “Beiridh am beag tric air a mhor ainmig;” “Is fearr greim caillich na tarruing laoich.”

Is teagasg fallain, ionmholta air gach doigh an teagasg so; agus cha’n urrainn dhuinn a bhi ro thaingeil d’ ar ’n Aithrichean air a shon. B’ fhearr leam gu’m faicteadh na tri Sean-Fhocail mu dheireadh a dh’ inmich mi, ann an litrichean òir, air balla gach tigh-sgoil anns an dùthaich. Cha ’n ’eil mi gun amhurus nach paigheadh an leasan na ’m biodh e air a dheagh ionnsachadh, eadhon do’n Mhaigstir-sgoil latha cheasnachaidh, cho maith ri leughadh blasda nach tuig a’ chlann; agus tha mi dearbhta nach faigh a’ chlann leasan a bhios cho feumail dhaibh fein, da ’n cloinn ’s do chlann an cloinne bho Mhaighstir-sgoil fo ’n ghrein.

AMY MHORAIDH.
Feasgair de dh’ Orain Albannach
(BEURLA AGUS GAILIG.)
Cuairt troimh Chanada, a’ gabhail a stigh nan Roinnean Iochdrach.
MAIGH-IUN, 1901.
GEO . W. COLBY, Manager,
10 E. 14th St., New York.

INNSRIDH TAIGHE ’S BRAT-URLAIR.
THA SINN A’ CREIC
Paipearan Balla Geancach
Dhe gach searsa. Cuiridh sinn
Taighean nan lan Uidheam

FAIC AN DESK-SGOILE UR LEIS AN T-SUIDHEACHAN-LUTHAIDH.

GORDON & KEITH,
SRAID SHEARLOT.
A . T. GRANND, Manager.

Cuirear “Leabhar nan Cnoc” leis a phosta gu àite sam bith an Canada no ’s na Staidean air son 80cts. Reicear e anns an oifis air 75cts.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

SANAS.

THA mi ag iarraidh duine math stuama, eadar 30 us 45 bliadhna dh’ aois, gu dhol a dh’ obair air fearann aig St. Esperit, an Ceap Breatnnn. Bheir mi tuarasdal math do dhuine fhreagras orm, bidh cosnadh aige fad na bliadhna, agus bidh e air a phaigheadh uair ’sa mhios. ’S e duine a mhuinntir Eilean a Phrionnsa a b’ fhearr leam. Sgriobhadh e ugam, ag innse cia fhad ’sa bha e ri tuathanachas, agus ainmicheadh e an tuarasdal a bhios a dhith air. Seoladh e a litir gu
JOHN D. McDONALD,
Torge House, Salamanca, N. Y.
no gu
MRS. JOHN D. McDONALD,
St. Esperit, C. B.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

Dear Sir, —The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly
THOS. A. BUCKNER,
Superintendent of Agencies.

DR. CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

F . O. PETTERSON,
CEANNAICHE TAILLEAR.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MAC FHEARGHAIS,
CEANNAICHE-TAILLEAR.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

---

[336]

[Vol . 9. No. 43. p. 8]

Cumha

Do Ghilleasbuig Caimbeul, Iarla Earra-Ghaidheal, a chaidh a dhith-cheannadh an Duneideann ’sa bhliadhna 1685.

LEIS AN AOS-DANA, MAC-ITHICH.

Tha sgeul agam, ’s cha chùis ghàire,
Dhuibh ri ’innseadh;
Gu ’n d’ chuireadh ceann-taic nan Gàidheal
An staid iosal.

Co ’chumas còir ris an anfhann,
’S e na ’chruadhaig?
No ’chumas casg air gach anaghnath
’Tha teachd nuadh oirnn?

Co ’chumas còir ris an eaglais?
Dh’ fhàs i dorcha;
No ’chumas a suas luchd-teagaisg
Ris na borbaibh?

Co ’chumas an creideamh catharr’
Suas gu treòrach?
’S nach d’ fhuair Gilleasbuig cead éisdeachd.
An taic còrach.

Co ’chumas taigheadas greadhnach
Gu buan, faoilidh?
’S nach taghail an t-Iarla Dùibhneach
’S an Dun-Aorach.

Roghainn nan Albannach uile,
De ’n àrd fhine!
’Dhaoine, nam biodh spéis de dhuine,
’S beud a mhilleadh.

Iarla duaismhor Earraghaidheal,
Garg an leoghann!
Bu mhor an cridhe ’dh’ fhearaibh Alba
’Fhuil a dhòrtadh.

’Dhaoine, ged a fhuair sibh àite
Os cionn rioghachd,
’S olc a chuir sibh gliocas Alba
Gu sùrd millteach.

Ged a strac sibh còir gun cheartas
’N taic bhur mioruin,
Theagamh gu ’n dig la nach fhasa
Dhuibh d’ a dhioladh.

Mo thruaighe ’n nochd do luchd-leanmhuinn.
’S faoin an seasamh!
Tha gach duine ’gabhail géill dhiu,
Dh’ eug Gilleasbuig.

Dh’ fhalbh an tuigse, dh’ fhalbh an aithne,
Dh’ fhalbh an ceannsal,
Dh’ fhalbh an crann dligheach, treun talmhaidh.
Dh’ fhalbh an ceann math.

Beannachd le t’ anam am Pàras,
’S fiach do chuimhne:
Gu ’n togadh Dia suas bhur n-àlach,
A dhream Dhùibhneach.

Dream bheadarach, bhuadhach, bhàghach,
Mheadhrach, mhùirneach,
A labhradh gu foistinneach, fior ghlic,
Brigh gach cùise.

Sud a chlann a’s uaisle fine,
Na trein urrant’;
Reidh-bheartach an iul ’s an aithne,
’Chlann ud uile.

Ge b’ e dh’ aithriseas an seanachas
Le mion chuimhne,
Co ’s mò tuigs’ air dhruim talmhainn
Na Clann-Duibhne?

Blàth a dh’ fhàs os cionn gach fine,
Gniomh gun ghainne;
Ceann céille, cléir’, agus sgoile
An léibhidh uile.

’S iomadh leoghann, is triath duineil,
Is ceann buidhne
De ’n t-sliochd Iarlail a shliochd Dhiarmaid
Mhic O’ Duibhne.

Bho Dhiarmaid a thainig sibh uile,
Sean am fine!
Clann a b’ fhearr a b’ fhiach am moladh
A chuala sinne.

’S iomadh cridhe bras ’tha brònach,
Rosg tha deurach,
Luehd-oifig ’s am bas ri bualadh,
Tha ’n creach déante.

’S iomadh brugh soluis fo thùrsa,
Air dreach meirgte;
’S mnai ghreannta gun ghean, gun ghàire,
’S cridh’ fo throma chràdh.

Bhàsaich luchd-ciuil gu buileach,
Co ’ni ’m farraid?
Cha ’n fheil stàth dhuinn bhi ri foras,
Chaidh ’n taom tharainn.

’S fuathasach a ghaoth so ’thainig,
Ghluais i ’n fhiubhaidh,
’S ruaig i na h-eoin le stoirm ghàbhaidh
Bho ’n choill dhùmhail.

Ach tillidh na h-eoin ùiseil, àillidh,
D’ an coill chaomhail.—
Gu ’n togadh Dia ’suas bhur n-àireamh
An staid naomha.

Is cruaidh an càs seoid ’bu phailte
’Shearg’ gun chionta:
Cha d’ fhuaradh àbhar n’ ur n-aghaidh
Ach meud bhur tuigse.

Thainig braghadh oirbh gun fhios duibh;
Leam is duilich;
Ma dh’ fhalbhas a’ chlann so buileach,
’S mairg a dh’ fhuirich.

Cuiribh-s’ bhur dòchas ’san Ard-Righ,
A chlann chéillidh;
’S e sud am Britheamh gun fhallsa,
Nach dean eucoir.

An Ti ’chruthaich sibh an toiseach
An staid cheutaich,
Tha E fhathast dhuibh cho gràsmhor
’S a bha ’cheud uair.

’S iomad marcaich luthmhor, làidir,
’Thuit gu h-iosal,
’S a dh’ eirich gu socair, sàbhailt
Suas na ’dhiollaid.

Mar stiuir Maois a mhor-shluagh lionmhor,
’S iad ’n an eiginn,
A mhac-samhuil tàrladh dhuibhse
Ri uair feuma.

Ri uair feuma tha Dia neartmhor,
Ceann gach cùise,
A dheanamh d’ ur naimhdean treuna
Cairdean ciùine.

Leis an Lurgainn o Hi.

Leis an Lurgainn o hì,
Leis an Lurgainn o hò,
Beul an anmoich o hì,
’S fheudar falbh le ’cuid seol.

An cuan Eirinn o hi,
Muir ag éirigh o ho,
’S cha bu léir dhuinn o hi,
Ni fo ’n ghréin ach na neoil.

Seachad Ile o hi,
’M beul na h-oidhche o ho,
Las sinn coinnlean o hi,
’S chuir sinn combaist air doigh.

Seachad Aros o hi,
Bha i gàbhaidh o ho,
’N fhairge làidir o hi,
Suas gu bàrr a’ chroinn-sgòid.

Thuirt an sgiobair o hi,
Ri chuid ghillean o ho,
“Glacaibh misneach o hi,
’S cuiribh reef na ’cuid seol.

Suas a h-aodach o hi,
Ri ’croinn chaola o ho,
’Snàmh cho aotrom o hi,
Ris an fhaoilinn air lon.

Suas a top-sail o hi,
Deanaibh deas i o ho;
Bheil e coltach o hi
Gu ’n tig dosgainn na coir?”

Fhuair sinn fosgladh o hi,
Mu ’n stem-thoisich o ho,
Fear ga taomadh o hi
’S gillean coltach air bord.

Leabhraichean Gailig.

Orain Dhonnachaidh Bhain Mhic-an-t- Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathaich agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnullaich (Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Orain Dotair Mhic Lachuinn, Rathuaidhe, .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Laoidhean Dhughaill Buchanain .10
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. .80
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair, D. D. .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Gramar Gailig an Stiubhartaich, .75

How to Read Gaelic, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. Mc-Ian, (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris tha a air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a dheanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Uaireadairean
Waltham agus Elgin
AIR
$7 .50 agus $10 .00.
Seorsachan eile air $1 .75, $4 .00, $5 .00, agus suas. Theid sinn an urras orra uile.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

BROCAN, BOTAINNEAN agus CAISEART DHE GACH SEORSA
’gan creic air prisean anabarrach iseal ann an stor
A . W. Redden & Co.
Ann an Togalach an Rosaich.

So beagan dhe na bargain:—
Brogan troma Grain $1 65 a nise $1 25
Brogan troma Ceire 2 25 a nise 1 75
Botainnean fada 3 25 a nise 2 75
Brogan Steilleig 3 75 a nise 3 25
Brogan Sgoilte 1 20 a nise 90

Tha Brogan Bhan a creic air prisean a cheart cho iseal. Gheibhear fior bhargan. Cuimhnich an t-aite.

Ross Block,Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
A . W. REDDEN & Co.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. McGILL FHINNEIN, Supt .

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.