---

[337]

[Vol . 9. No. 44. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. IX. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, MAIGH 3, 1901. No. 44.

O Chionn Tri Fichead Bliadhna.

Le Iain.

CAIB. XXII.

“THIG AN T-OLC GU FOLLAIS.”

AIR an latha ’shuidhich iad, ràinig Uachdaran Aird-Shannta an taigh aig Uachdaran Langadail, agus bha làmhan sgaoilte roimhe. Ged a bha iad glé eòlach air a chéile an uair a bha iad ag ionnsachadh na foghlum, b’ ainneamh leotha, an deigh dhaibh tighinn gu aois fearachais, tachairt ri ’chéile. Cha robh Uachdaran Langadail a bheag am mach air fichead bliadhna an uair a chaidh e do ’n arm. Fad nam bliadhn’ air fhichead a bha e anns an arm, cha robh e ach uair glé ainneamh anns a’ Ghaidhealtachd; oir thachair gu ’n robh e gu math tric air cheann buidheann dhe ’n arm a bha ’n rioghachd a’ cumail ann an Canada, no anns na h-Innsibh an Ear. Agus an uair ainneamh a thigeadh e do’n Ghaidhealtachd, dh’ fheumadh e an ùine a chur seachad comhladh ri brathair ’athar.

Bha brathair ’athar ’na Uachdaran cho math ’s a bha beò ri ’linn. Bha meas mòr aige air an tuath, agus bha uiread sin de mheas aig an tuath air. Ge b’ e uair a thachradh iad ris, labhradh e riutha gu caoimhneil, càirdeil ann an Gàilig cho milis ’s cho blasda ’s a b’ urrainn a h-aon dhiubh fhein a labhairt. Shuidheadh e aig taobh an rathaid mhòir comhladh riutha, agus bheireadh e greis air comhradh riutha, agus air éisdeachd na bha de sheann naigheachdan aca mu ghaisge agus mu euchdan nan seana Ghaidheal treuna a bha aon uair cho ainmeil air feadh na rioghachd. O nach robh e pòsda riamh, is ann aig Domhull, mac a bhrathar, a dh’ fhag e oighreachd Langadail. Is minic a theireadh e ri cuid dhe ’n tuath: “Tha Domhull, mac mo bhràthar, anns an arm. Tha mise cinnteach gu ’m bi e fhathast ’na Sheanalair, mur marbhar ro thràth ann am blàr e. Agus tha mi cinnteach gu ’m bi e ’na dheadh Uachdaran an uair a gheibh e an oighreachd. Ach cha ’n fhaigh e i gus an cuirear am ploc ormsa.”

Thuig Domhull gu math nach robh doigh a b’ fhearr dha gus brathair ’athar a chumail air a thaobh na bhith ’na chuideachd an comhnuidh. Bha ’n oighreachd farsuinn; agus ged a bha am màl a bha ’n tuath a’ pàigheadh beag gu leòr, thigeadh e gu suim mhath aig ceann àireamh bhliadhnachan.

An uair a dh’ eug brathair ’athar, dh’ fhàg e oighreachd Langadail aig Domhull, agus bha e an uair sin, mar a bha brathair ’athar ag radh, ’na Sheanalair, agus glé ainmeil anns an rioghachd mar shaighdear ro threun, tapaidh.

B’ ann beagan ùine an déigh dha tighinn a dh’ ionnsuidh na h-oighreachd, a chaidh Uachdaran Aird-Shannta thun an taighe aige, mar a dh’ ainmicheadh mar tha.

An ceann latha no dhà, bha iad le chéile ’dol troimh ’n bhaile a b’ fhaisge dhaibh, agus thachair gu ’n do sgaoil an sgoil aig a’ cheart àm ’s an robh iad a’ dol seachad. Thainig am maighstir-sgoile ’mach, agus ghrad chuir Uachdaran Langadail fàilt’ air gu cridheil, caoimhneil, agus rug Uachdaran Aird-Shannta air laimh air mar an ceudna. Thug iad greis air comhradh mu thimchioll caochladh nithean.

Thuirt Uachdaran Aird-Shannta: “Is toigh leam aghaidh an duine ud. Is gann a chreidinn gu ’n innseadh e breug, no gu ’n togadh e droch sgeul air neach sam bith. Feumaidh mi greis chomhraidh a bhith agam ris mu dheidhinn na bha thusa ’g innseadh dhomh. Bu leasg leam facal a radh ris mu ’n chuis, o nach fhaca mi riamh roimhe e le m’ fhiosrachadh.”

“Leig thusa eadar mise agus sin. Cuiridh mi fios air gu tighinn a nall feasgar air choireiginn mu ’m falbh thu, agus gheibh thu cothrom air ceisdean a chur air mu na chunnaic ’s na chual’ e an uair a bha e air chuairt air an oighreachd agad. Tha e gu nàdarra car beag diùid; agus ged nach ’eil e ro dhiùid ’nam lathair-sa, o’n a tha mi nis gle eòlach air, bidh e diùid ’na d’ làthair-sa gus an cuir e beagan a bharrachd eòlais ort. Cha labhair duine sam bith cho saorsnail am measg choigreach ’s a labhras e am measg na muinntir air am bheil e eòlach. Am feadh ’s a bha mise anns an arm, thuig mi mòran mu thimchioll nàdar dhaoine. Tha cuid dhiubh a dh’ fheumas tu eatomachd cho faicleach agus cho cùramach ri leanabh a bhiodh tinn, ar neo cha ’n fhaigh thu facal as an cinn. Ach aon uair ’s gu ’m faigh thu steach gu math orra, leigidh cuid de dhaoine ris an inntinn dhut soilleir gu leòr.”

“Tha mi ’gad thuigsinn glé mhath, a nis, agus ni mi rud sam bith a chomhairlicheas tu dhomh; oir, ged a tha mise an deigh earrann mhòr dhe mo bheatha a chaitheamh am measg na tuatha a th’ air an oighreachd agam, tha mi ag aideachadh nach do thuig mi ciod a’ ghné dhaoine a th’ annta fhathast.”

“Tha cuid de dhaoine ann a tha dol troimh ’n t-saoghal mar gu ’m biodh iad dall. Cha ’n fhaic iad le sùilean a’ chuirp na nithean ro iongantach a tha mu ’n cuairt orra anns a’ chruthachadh; agus tha sùilean na h-inntinn aca a’ cheart cho dall ri sùilean a’ chuirp. Tha iad faisge air a bhith cho aineolach air nàdar dhaoine, an latha ’gheibh iad bàs, agus a bha iad an latha rugadh iad. Ciod e am math a th’ ann do dhuine dol troimh ’n t-saoghal mur toir e fa near na nithean a chi agus a chluinneas e mu ’n cuairt dha.”

“Tha mi ’cur m’ aonta ris a h-uile facal a tha thu ’g ràdh. Agus tha mi ’na do chomain air son cho saor ’s a tha thu ag innseadh na fìrinn dhomh.”

An ceann beagan làithean ’na dheigh sid, chuir Uachdaran Langadail litir gu Fearachar Mac Mhathain, am maighstir-sgoile, a dh’ iarraidh air tighinn feasgar an ath oidhch’ gus a dhìnnear a ghabhail comhladh ris. Cha do chuir so ioghnadh sam bith air Fearachar; oir bu tric leis an Uachdaran fios a chur air gu ’dhinnear. B’ aithne dha glé mhath mar bu chòir dha e-fhein a ghluasad aig bord duine uasail sam bith. Ged nach fhaca e ’na òige dinnear mhòr riamh, bha de thùr ’s de thuisge ann na thug air gu ’n d’ ionnsaich e cia mar bu chòir dha e-fhein a ghluasad ann an cuideachd dhaoine uaisle. Ma bheir daoine an aire mhath do na chi ’s na chluinneas iad, cha ’n eagal nach teid aca air ionnsachadh cia mar a bheir iad iad-fhein a cuideachd mheasail sam bith do ’n teid iad.

Cha robh aig bord na dinnearach an oidhch’ ud ach an dithis Uachdaran, agus am maighstir-sgoile. Bha na h-Uachdarain cho measail air a mhaighstir sgoile ’s ged a bhiodh e ann an co-inbhe riutha fhein.

An deigh do ’n dinnear a bhith seachad thoisich iad ri comhradh mu thimchioll gnothaichean na dùthchadh. Am measg gach comhradh eile a bh’ aca, thug iad iomradh air cor na tuatha air feadh na Gàidhealtachd. Thuirt Uachdaran Langadail, “Tha e air aithris gu cumanta air feadh na dùthchadh nach ’eil an oighreachd agadsa air a riaghladh cho math ’s bu chòir dhi ’bhith. Chuir e annas gu leòr ormsa an uair a chuala mi e; agus an uair a chuir mi ’cheisd ris a’ mhaighstir-sgoile mu dheidhinn a’ ghnothaich an déigh dha tighinn air ais o bhith ’g amharc air a chairdean, thuig mi o na dh’ innis a dhomh gu ’m feum gu ’m bheil bonn gu leòr aig an fhathunn a chuala mi. Tha e fhein an sin ’na do làthair, agus faodaidh e an tuilleadh fiosrachaidh a thoirt dhut.”

An uair a chuala Fearachar na briathran so, thainig ’fhuil ’na aodann. Thuirt e ris fhein, “Cha teid mi facal air àicheadh. Is e mo dhleasdanas an fhìrinn innseadh cho fad ’s is aithne dhomh.”

An uair a bha na smaointeanan so a’ dol air aghart ’na inntinn, bha e ’na thosd. Agus thuig na h-Uachdarain gu’n robh beagan faiteachais air. Thuirt Uachdaran Aird-Shannta ris: “Na biodh eagal sam bith ort d’ inntinn a leigeadh ris dhomhsa. Cha chuir aon fhacal a dh’ innseas tu dhomhsa dragh gu bràth ort. Tha mise ag aithneachadh air do ghnùis nach tog thu tuaileas no droch sgeul air neach sam bith. Fhad ’s a chumas daoine ris an fhìrinn, cha ’n eagal dhaibh. Ged a tha ’n fhirinn searbh, is i ’sheasas air a’ cheann mu dheireadh.”

An uair a chual’ am maighstir-sgoile mar a labhair an t-Uachdaran ris, thuirt e: “Cha bu mhath leam a bhith ’nam mhàthair-aobhar air mi-chliù no masladh a thoirt air duine sam bith; ach aig a’ cheart àm cha bu mhath leam co-chuideachadh a thoirt air dhòigh sam bith do dhaoine a tha ’deanamh eucoir is ainneart air daoine bochda a tha gu dìchiollach agus gu h-onarach a’ feuchainn ri iad fhein a thoirt troimh ’n t-saoghal. An uair a chuala mi o urrachan glé chinnteach gu ’n robh na daoine ris am bheil sibhse ag earbsa riaghladh na h-oighreachd, a’ deanamh eucoir air cuid dhe ’n tuath, a chum iad fhein agus an dlùth chàirdean a chur ann an suidheachadh math, thuirt mi rium fhìn nach biodh e idir ceart dhomh fuireach ’nam thosd agus leigeadh leis an

---

[338]

[Vol . 9. No. 44. p. 2]

eucoir a dhol air a h-aghart. Tha Dia ’na fhacal ag iarraidh oirnn ar guth a thogail an aghaidh na h-eucorach, ge b’ e air bith àite anns am faic sinn i. Nam b’ ann air son math coitchionn an t-sluagh a bhiodh am maor ’s am bàillidh a’ deanamh nan atharrachaidhean a bha iad a’ deanamh o chionn àireamh bhliadhnachan, cha bu chòir do dhuine tùrail sam bith aon fhacal a ràdh ’nan aghaidh. Ach tha e soilleir gu leòr do na h-uile a bha ’gabhail beachd air an dol air aghart a bh’aca, nach b’ e math na tuatha gu léir a bh’ anns an amharc aca, ach math nan càirdean bu dlùithe a bh’ aca, agus math nan daoine a tha gu miodalach, brosgalach ag aontachadh leotha anns gach ni a thogras iad a dheanamh.”

Chòrd an dòigh anns an do labhair am maighstir-sgoile glé mhath ris na h-Uachdarain, gu h-àraidh ri Uachdaran Aird-Shannta. Thuirt iad a beul a chéile gu ’n robh e ceart gu leòr dha a ghuth a thogail air taobh na tuatha.

An sin dh’ innis e gu saor, soilleir dhaibh mu ’n ghearain a bha gu cumanta am measg na tuatha, mu ’n iarrtus a sgriobh e, mar a bha araon am maor ’s am baillidh cho diumbach dheth. Thuirt e gu’n robh e mar an ceudna air aithris gu cumanta, nach robh na h-aodaichean a chuireadh a dh’ionnsuidh nam bochd air an roinn cho ceart agus cho cothromach ’s bu chòir, agus gu ’n tugadh a’ chuid a b’ fhearr dhiubh do dhaoine nach robh aon chuid bochd no éiseil.

Chuir so mòran a bharrachd dragh’ air inntinn an Uachdarain na chuir na chual’ e mu dheidhinn riaghladh na h-oighreachd.

An uair a dh’fhalbh am maighstir-sgoile dhachaidh bha greis mhath chomhraidh eadar na h-Uachdarain mu dheidhinn na dh’ innis e dhaibh. Chuir Uachdaran Aird-Shannta roimhe gu ’n deanadh e mion-rannsachadh mu thimchioll na chual’ e, agus gu ’n cuireadh e am maor ’s am baillidh as an dreuchd an uair a gheibheadh e dearbhadh gu leòr gu robh iad ciontach dhe na bha air a chur as an leith.

(Ri leantuinn).

Sgeulachdan Arabianach.

Ganem.

CAIB. XII.

AN uair a shuidhich e gur ann mar so a dheanteadh, dh’ innis am marsanta do Ghanem gu ’n robh Fetnah air tighinn do ’n t-seomar g’ a fhaicinn. Bha aoibhneas cho mor air ’s gur gann nach d’ fhannaich e rithist. “Seadh, a Ghanem,” ars’ ise, “fhuair thu rithist d’ Fhetnah fhein, ged a bha thu ’n duil gu ’n do chaill thu gu brath i.”

“Ah, a bhaintighearna,” ars’ esan ’s e ’g a freagairt, “ciod a’ mhiorbhuil leis an d’ fhuair mi sealladh dhiot aon uair eile? Bha mi ’smaointean gu ’n robh thu ann an luchairt an righ. Thug e gun teagamh sam bith eisdeachd dhut. Chuir thu as a cheann a bhith ’g iadach riut, agus tha sibh cho reidh ’s a bha sibh riamh.”

“Rinn mi sin, mo Ghanem ionmhuinn,” ars’ ise. “Dhearbh mi do Cheannard nan fior Chreidmheach nach urrainn e olc sam bith a chur as mo leith. Gus leasachadh a dheanamh air son an uilc a rinn e ortsa, tha e ’g am thoirt dhut mar do bhean.”

Thug na briathran so a leithid de dh’ aoibhneas do Ghanem ’s nach robh fhios aige car uine ciod a theireadh e. Dh’ fhan e ’na thosd mar is tric le feadhainn a th’ ann an trom ghaol a dheanamh. Mu dheireadh labhair e mar so: “Fhetnah mhaiseach, am faod mi na thuirt thu rium a chreidsinn? Am faod mi ’chreidsinn gu ’n d’ thug an righ thu do mhac Abou Aidhoub?”

“Cha ’n ’eil ni a’s cinntiche na gu ’n d’ thug,” arsa Fetnah. “Ged a rinn an righ rannsachadh air do shon gus do chur gu bas agus ged dh’ ordaich e mile masladh a thoirt do d’ mhathair ’s do d’ phiuthair, tha e nis ag iarraidh d’ fhaicinn a chum gu ’n toir e duais dhut air son na h urram a thug thu dha. Agus cha ’n ’eil teagamh nach nochd e iomadh fabhar dhuibh gu leir.”

Dh’ fheoraich Ganem ciod a rinn an righ air a mhathair agus air a phiuthair. Dh’ innis Fetnah dha a h-uile car mar a thachair dhaibh. Agus ged a bha ’inntinn gu mor air a lionadh le aoibhneas a chionn gu ’n robh e gus Fetnah a phosadh, cha b’ urrainn e gun na deoir a shileadh gu frasach an uair a chual’ e mu gach cruaidh fhortan a thachair ri ’mhathair agus ri ’phiuthair. Ach an uair a dh’ innis Fetnah dha gu ’n robh a mhathair agus a phiuthar ann am Bagdad, agus eadhon anns an taigh anns an robh e fhein, bha leithid de thoil aige am faicinn ’s nach b’ urrainn Fetnah gun am fabhar a bha e ag iarraidh a thoirt dha; agus mar sin, ghairmeadh a steach iad do ’n t-seomar. Bha iad aig an dorus a’ feitheamh gus an cuirteadh fios orra. Ghrad chaidh iad a steach, agus ghlac iad Ganem ’nan gairdeanan, agus thug iad mile pog dha. Shil iad taobh air thaobh iomadh deur aig an am. Bha ’n aghaidhean ’nan ceathrar fliuch leotha. Bha am marsanta e-fhein, agus a bhean a’ sileadh deoir a’ cho-fhaireachadh maille riutha ’nan ceathrar. Cha b’ urrainn dhaibh gun a bhith ’smaoineachadh le mor-ioghnadh air obair dhiomhair an Fhreasdail a thug a dh’ ionnsuidh an taigh an ceathrar a bha air an sgaradh o cheile leis a’ chruaidh fhortan.

An uair a sguir iad de shileadh nan deur, thoisich Ganem ri innseadh dhaibh mu gach trioblaid is eis troimh ’n deachaidh e o ’n latha dhealaich e ri Fetnah gus an d’ thugadh do thaigh a’ mharsanta e. An uair a chual’ iad mar a thachair dha, thoisich iad ri sileadh nan deur cho frasach ’s a bha iad riamh. Dh’ innis e dhaibh gu ’n do theich e do bhaile beag, far an do bhuail tinneas e; agus mar a ghabh duine caranta de mhuinntir a bhaile curam dheth, ach an uair a chunnaic e nach robh coltas gu ’n tigeadh e air aghart, gu ’n do ghabh fear aig an robh camhal os laimh a thoirt do Bhagdad.

Dh’ innis Fetnah dhaibh mar an ceudna an staid bhochd anns an robh i fhein fhad ’s a bha i anns a’ phriosan dhorcha: mar a chual’ an righ i an uair a bha i ’bruidhinn rithe fhein anns a’ phriosan; mar a chuir e fios oirre; agus mar a dhearbh i dha gu ’n robh i neo-chiontach. An uair a dh’ innis iad gu leir gach tubaist a thachair riutha, thuirt Fetnah, “Thugamaid buidheachas do Dhia a thug comhladh sinn a rithist, agus na biomaid a’ smaointean air rud sam bith ach an sonas a th’ againn. Cho luath ’s a bhios Ganem ann an slainte mhath, feumaidh e fhein agus a mhathair ’s a phiuthar a dhol an lathair an righ; ach o nach ’eil iad ann an suidheachadh freagarrach gus a dhol ’na lathair, ni mise gach ullachadh feumail dhaibh. Ach stadaidh sibh far am bheil sibh an drasta.”

An uair a thuirt i so ghrad dh’ fhalbh i do ’n luchairt. An uine gun bhith fada thill i air a h-ais agus sporran aice anns an robh mile bonn oir. Thug i an sporran do ’n mharsanta, agus dh’ iarr i air a dhol a cheannach aodaich do mhathair Ghanem, agus do Alcolomb. Bha barail mhath aig a’ mharsanta air ciod an seors’ aodaich a fhreagradh orra, agus cheannaich e aodach gle bhriagha, agus dh’ ordaich e a ghrad dheanamh deiseil. Ann an ceann tri latha bha ’n t-aodach deiseil; agus o ’n bha Ganem ’g a fhaireachadh fhein gu math laidir gus a dhol am mach, rinn iad deiseil gus a dhol do ’n luchairt air latha airidh. Ach air a’ cheart latha ’shuidhich iad gus a dhol a dh’ fhaicinn an righ, direach an uair a bha iad a’ deanamh deiseil gu falbh, thainig Giafar, an t-ard-chomhairleach, gu taigh a’ mharsanta.

Bha e marcachd, agus bha aireamh mhor de dh’ oifigich maille ris. “Mo thighearna,” ars’ esan ri Ganem, cho luath ’s a chaidh e steach, “tha mi air tighinn o Cheannard nam fior Chreidmheach, mo mhaighstir fhin ’s do mhaighstir fhein. Tha ’n t-ordugh a fhuair mi an diugh gle neo-choltach ris an ordugh nach ’eil toil agam a chur ’nad chuimhne. Tha mi gu falbh ’nad chuideachd agus do thoirt an lathair an righ, o ’n a tha toil aige d’ fhaicinn.”

Cha d’ thug Ganem de fhreagairt do ’n ard-chomhairleach ach gu ’n do chrom e cheann gu math iosal. An sin chaidh e air muin an eich a thugadh g’ a ionnsuidh a stabuill an righ, agus bu mhath a b’ aithne dha marcachd a dheanamh. Chuireadh a mhathair agus a phiuthar air muileidean a bhuineadh do ’n righ. Agus bha Fetnah air miuileid eile, agus bha fear de phrionnsachan na cuirte a’ falbh ’na ceann. Thug Giafar leis Ganem air rathad eile, agus thug e steach e do thalla na comhairle. Bha ’n righ anns an talla, agus e ’na shuidhe air an righ-chathair; agus bha e air a chuartachadh le ceannardan an airm, le comhairlich agus le maithean eile na cuirte, le Arabianaich, le Persianaich, le Eiphitich, le Africanaich, agus le Sirianaich, agus le moran eile.

An uair a thug Giafar Ganem gu beulaobh na righ-chathrach, leig Ganem e fhein na shineadh air an urlar, agus ’aghaidh ris an lar, mar umhlachd do ’n righ. An sin dh’ eirich e ’na sheasamh, agus mhol e an righ ann an oran a rinn e ann an ionad nam bonn; agus chord na briathran a labhair e ris gach neach a bh’ anns a’ chuirt.

’Na dheigh sin dh’ iarr an righ air tarruinn dluth dha, agus thuirt e ris, “Is math leam d’ fhaicinn, agus is e mo mhiann gu ’n cluinn mi o do bheul fhein c’ait’ an d’ fhuair thu Fetnah, agus ciod an t-seirbhis a rinn thu dhi.”

Thug Ganem dha am fiosrachadh a bha e ag iarraidh, agus dh’ aithnich an righ air an doigh anns an do labhair e gur i an fhirinn a bha e ’g innseadh. Thug e dha trusgan riomhach mar a bu ghnath le maithean na cuirte a bhith ’caitheamh. ’Na dheigh sin thuirt an righ, “A Ghanem, is e ’mo thoil-sa gu ’m bi thu ’fuireach anns a’ chuirt.”

“A Cheannard nam fior Chreidmheach,” arsa Ganem, “feumaidh an seirbhiseach a bhith umhail do thoil a mhaighstir ris am bheil a bheatha agus ’fhortan an earbsa.”

Chord an fhreagairt a thug Ganem dha anabarrach math ris an righ, agus dh’ ordaich e dha suim mhath gach bliadhna mar shaor-dhuais.

An sin thainig an righ a nuas bhar na cathrach agus dh’ iarr e air Ganem agus air Giafar a dhol a’ sheomar fhein. Bha fhios aige gu ’n robh Fetnah, agus mathair, agus piuthar Ghanem anns an luchairt, agus dh’ ordaich e an toirt a steach. Leig iad iad-fhein ’nan sineadh air a bheulaobh aig a chasan. Dh’ ordaich e dhaibh eirigh ’nan seasamh. Agus an uair a bheachdaich e gu dluth air Alcolomb, agus a chunnaic e gu ’n robh i ’na boirionnach anabarrach maiseach, thuirt e rithe,

---

[339]

[Vol . 9. No. 44. p. 3]

“Tha doilghios orm a chionn gu ’n do bhuin mi co eucorach ri boirionnach a tha cho maiseach riut. Tha e mar fhiachan orm moran a bharrachd math a dheanamh dhut air na rinn mi de dh’ olc ort. Tha mi ’g ad’ ghabhail mar mo bhean. Agus air an doigh sin ni mi dioghaltas air Sobaide, a bha ’na mathair-aobhair air a’ mhi-fhortan a thainig ’na d’ rathad. Bidh i nis na mathair-aobhair air fortan a chur na d’ rathad. Ni mi barrachd air so,” ars’ esan, agus e tionndadh ri mathair Ghanem: “tha thu og gu leor fhathast; agus tha mi ’creidsinn nach ’eil dad agad an aghaidh an t-ard-chomhairleach a phosadh. Tha mi ’gad thoirt do Ghiafar, m’ ard-chomhairleach, agus tha mi ’gad thabhairt-sa Fetnah, do Ghanem. Tha mi ag ordachadh sgriobhadair a thoirt a steach, agus fianuisean a ghairm, a chum gu ’m bi na tri chumhnantan-posaidh air an sgriobhadh gun dail, agus gu ’n cuir sinn uile ar lamh-sgriobhaidh riutha. Bha Ganem toileach a radh ris an righ gu ’m biodh e ’na urram gu leor dha phiuthair a bhith ’na banoglaich aige, ach chuir an righ roimhe gu ’m posadh e i.

Bha an sgeulachd so cho neo-chumanta ann an sealladh an righ ’s gu ’n d’ thug e ordugh do ’n t-seanachaidh a sgriobhadh facal air an fhacal mar a thachair i. ’Na dheigh sin bha i air a tasgadh anns an leabhar-lann. Bha i air a h-ath-sgriobhadh gu math tric, agus air an doigh so fhuair an saoghal fios mar a thachair.

(A’ chrioch).

Tamhaisg.

LE IAIN MAC PHAIDEIN, AN GLASACHO.

Earrann III.

BHA coignear no siathnar fhear anns a cheardaich air chéilidh comhla ris a ghobhainn. Dh’ fhuirich iad a seanachas gus an robh e anamoch ’san oidhche. Agus an uair a dh’ fhosgail a h-aon dhiubh dorus na ceardach, ’s e air son falbh dhachaidh, thionndaidh e thar a ghuaille ris an fheadhainn a dh’ fhàg e na dheigh, agus thuirt e gu robh solus a nuas an rathad. Thainig a h-uile h-aon a bha ’sa cheardaich a mach agus thòisich iad air sealltainn an rathad a bha ’n solus, agus a cuir na ceisd ri cach a cheile, “Saoil co ’bhios a nuas an rathad mu ’n àm so dh’ oidhche?” “Dh’ fhaodte gur e th’ ann tamhasg,” arsa fear eile. “Cha ’n e mo thamhasg-sa a th’ ann co-dhiu,” ars’ an gobhainn. Ach feadh ’sa bha na fir ri feala-dhà anns an dòigh so, bha ’n solus a casadh orra, agus direach an uair a bha e cho faisg orra ’s gu ’m bu choir dhoibh gu ’m faiceadh iad an neach a bha ga ghiùlan, ann am priobadh na sul chaidh e as an t-sealladh, ’s ged a dh’ iarr iad shios ’us shuas cha robh neach ri fhaicinn; agus mu ’n do dhealaich na fir air an oidhch’ ud, cha robh iad idir cho àbhachdach nan cainnt ’sa bha iad ’n uair a chunnaic iad an solus an toiseach. Dh’ ainmich mi cheana gu ’n duirt an gobhainn ann am feala-dhà nach b’e a thamhsan a bh’ ann co-dhiu. Cha robh anns a ghobhainn ach gill’ òg ann an treun a neart, agus a bharrachd air a sud, dh’ fhaoite gu ’n do bhuail e na inntinn, nam b’e ’s gu ’n tigeadh am bàs air, nach b’e sud rathad a rachadh a chorp a ghiulan. Ach biodh sud mar a thogras e. Chaidh fios air a ghobhainn latha na dhà as a dheigh sud, ga iarraidh do thigh, no co-dhiu do stabull tuathanaich a bha mìle no dha uaithe, a dheanadh rudeigin mu ’n cuairt air each. Bhuail an t-each breab air, agus bha e marbh ann an leth-uair a dh’ ùine. Agus chaidh a chorp a ghiulan dhachaidh air a cheart rathad air am faca e féin agus càch an solus.

O’n a dh’ ainmich mi nì no dhà a dh’ fhairich agus a chuala cuid nach gabhadh tuigsinn, faodaidh mi nì no dhà ainmeachadh a chunnaic cuid, agus a chuir fiamh orra, ged a bha a nì e fein nàdurra gu leoir.

Leum boirionnach a mach as a tigh fein air maduinn shònraichte, agus ghlaodh i ri a fear, ’s e gu àrd air mullach mulainn anns an iolainn, “Thig a stigh, ’Eòghain, gu luath; thilg a phoit a bh’ air an t-slabhradh am brod, ’s tha ’n Donas a dannsadh ann an toll na luatha.”

“A’ bheil gu dearbh,” arsa Eòghan; “dé ’n dath a th’ air?” “Tha dath na luatha,” ars’ a bhean. “Sin fein an dath is coir a bhi air,” ars’ Eòghan. “Ach leig thusa leis gus am bi e sgìth dannsadh, agus bi e ni ’s fhasa dhomhsa dol na bhad.”

Ann am beagan ùine thainig Eoghan bhar a mhulain, agus chaidh e stigh. Thog e leis an rud a bh’ ann an toll na luatha agus nigh e anns an uisg’ e, agus chunnaic e gur h-ann a bh’ aige cnapach math de bhreac; agus dh’ ith Eoghan gu bhraiceas e, ach cha bheanadh a bhean dha. Thuirt i gu ’n do chuir e leithid de dh’ eagal oirre, ’s nach b’ urrainn i ’n t-iasg a chuir a choir a beoil. Tha e furasda gu leòir a thuigsinn cia mar a thachair so. Chaidh am boirionnach do ’n allt air son làn a’ chuinneig de dh’ uisge, agus chaidh am breac do ’n chuinneag gu ’n fhios dith, —agus gu ’n fhios da fhein cuideachd, tha mi cinnteach—agus an àm a bhith lionadh na poite as a chuinneig, chaidh am breac anns a’ phoit, chaidh a phoit a chuir air an teine, agus shuidh a bhean ri taobh an teine a figheadh stocaidh. Ach ’n uair a thòisich an t-uisge air fàs tuilleadh is teith air son a bhric, ghearr e cruinn-leum a mach as a phoit, a tilgeadh a’ bhrod roimhe, agus chuir e car no dha dheth fein ann an toll na luatha mu ’n d’ fhuair a bhean a cheud sealladh dheth.

Thachair so anns a Ghàidhealtachd. Ach los a leigeil fhaicinn gu ’n gabh na goill eagal a chuir orra le ni gle fhaoin, cho math ris na Gàidheil, innsidh mi naigheachd mu rud a thachair air cladach na Solway, ann an ceann a deas na h-Alba.

Tha uamha mhor anns an àite sin, agus bha uirsgeulan fuasach air innseadh mu timchioll leis na seann daoine a bhuineadh agus a rugadh ’sa thogadh mu ’n àite. Co-dhiu, air latha Sàbaid o chionn àireamh bhliadhnachan, chaidh dòrlach de ghillean òga a dh’ fhaicinn na h-uamha. Bha gille òg a buachailleachd chaorach faisg air beul na h-uamha, agus dh’ innis esan dhaibh nach robh e chum feum sam bith dhaibh dol do ’n uamh gun choinneal, agus fhuair e fein coinneal dhaibh. Bha cu aig fear dhiubh na chuideachd, ’s chaidh an cu a stigh do ’n uamha comhla riutha. Ghabh iad a stigh gu sùnndach, ri seanachas ’us feala-dha gus na thoisich an uamha ri fàs dorcha, ’sa sin las iad a’ choinneal; ach ’n uair a chaidh iad ni b’ fhaide air aghaidh, bha mac-talla a deanadh fuaim a bha car neònach leis na gillean, ’s cha robh iad ri bheag sam bith de sheanachas. Ann am priobadh na sùl thug an uamha spreidheadh aisde, le nuallanaich uamhasach nach cuala a h-aon aca riamh a leithid. Chaidh am fear aig an robh ’choinneal air chrith, ’s thuit an coinneal as a laimh ’s chaidh i as. “Am fear a d’ fhanadh ri ’bhogha, cha ’n fhanadh ri ’chlaidheamh,” a toirt a chasan as; ach ged a bha cuid dhiubh am beachd gu ’n deanadh iad a mach beul na h-uamha gun solus, ’s ann a bha fear an dràsda ’sa rithist a toirt smuid dha fein an sud ’s an so ri ballachan na h-uamha, far an laidheadh e ’s e glaodhaich air còmhnadh o’n fheadhainn a bha cho dona as ris fein. B’ i sud uamha na h-ochanaich agus na h oillt fad faisg air leth-uair an uaireadair, gus na thachair do dh’ fhear dhiubh, le tuiteamais, ga ’n d’ amais e beul na h-uamha, agus as a sin ghlaodh e air an fhear a bha buachailleachd nan caorach.

Thainig am buachaille na ruith gu beul na h-uamha, ’sa chù fein aig a shàil, agus mu ’n gann a fhuair am fear eile ùine bruidhinn ris, thainig sionnach a mach as an uamha mu ’n casan, ’s na bhad ghabh cù a’ bhuachaille, ach cha robh sud a toirt “Cothrom na Féinne” do ’n t sionnach bhochd; bha e ’n deigh ’n cù eile a leith-mharbhadh mar a bha, agus cha robh e féin gun leon no dhà ged a bha bhuaidh aige thairis air a chù. Ach co-dhiu, eadar cù agus bata a bhuachaille, cha robh an sionnach fada ann an tir nam beò.

A nis ’se donnalaich an t-sionnaich ’sa choin, agus mac-talla na h-uamha, a chuir an t-eagal air na fir ud. Agus na ’m biodh am buachaille mionaid na b’ fhaide gun tighinn, agus gun d’ fhuair an sionnach as gun duine ga fhaicinn, bhiodh naigheachd aig na fir ri innse a bheireadh orra féin agus air daoin’ eile a chreidsinn nach d’ fhalbh linn nam bòcan fhathasd.

“Am bi bòcain agaibh ann an Glascho, Uilleam?” arsa seann duine anns a Ghàidhealtachd ri gille òg a bha ’n déigh dol dhachaidh as a bhaile mhor. “Cha bhi,” ars’ Uilleam, “bòcain againn ann an Glascho, a chionn cha ’n ’eil a bhi beò ac’ ann, eadar policemen ’us meirlich.” Ach ged a b’e so beachd Uilleam, chunnaic a h-aon no dha ann an Glascho rudan a chuir ioghnadh gu leoir orra.

Bha, o chionn uine nach ’eil fada, fear obair, a bha mach air an oidhche, a tighinn dhachaidh gu thigh féin, mu shiath uairean ’sa mhaduinn. An uair a ràinig e ceann na staidhir air an robh e a còmhnuidh, chunnaic e eun mor dubh, cho mor ri sgarbh, a tighinn a mach á tigh coimhearsnaich, ged a bha ’n dorus dùinte. Ghabh an t-eun a sios leis an staidhir, agus sheas an duine ann an larach nam bonn, ’s gun fhios aige de bu chiall do ’n ghnothach. Ach ann an ùine bhig, ’s gun fhios aige fhein c’ar son, ghabh e sios an staidhir as deigh an eoin, ach ged a sheall ’s ged a dh’ iarr e sios ’sa suas an t-sràid, cha ’n fhac e sealladh eile dhe ’n eun. Thill e ’n sin air ais agus chaidh e stigh da thigh fein, agus an deigh dha greim bidh a ghabhail chaidh e laidhe, gun smid a ràdh ri neach mu ’n ni a chunnaic e.

Ach an uair a bha e ’n déigh uair no dha de chadal fhaotainn, chaidh a dhùsgadh leis an ùb, àb a bha dol air aghaidh air braighe na staidhre. Thuig e gu ’n robh a dhorus féin fosgailte, agus dh’ éisd e tacan, a dh’ fheuch an tuigeadh e dé bha dol; agus an sin thainig a bhean a stigh, agus dh’ innis i dha gu ’n robh an coimhearsnach marbh, agus gu ’n d’ thàinig e ri bheatha féin.

“Cha b’ iongantach,” ars’ esan ri a mhnaoi, “ged a thachair an sgarbh ormsa air an staidhir, ’sa mhaduinn an diugh.”

Bha, o chionn dòrlach bhliadhnachan, boirionnach a còmhnuidh ann an Sràid nach ’eil fada bhuam aig a cheart àm so. Rachainn do ’n tigh anns an robh a comhnuidh aice, ’s anns am faod i bhith fhathasd air son na bheil fhios agam mu ’n atharrachadh, co-dhiu, ann an cairteal na

(Air a leantuinn air taobh 342).

---

[340]

[Vol . 9. No. 44. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, MAIGH 3, 1901.

Aireamh nan Ceilteach.

Thatar a’ meas gu bheil anns an Roinn Eòrpa coig milleanan deuga de shluagha tha de shliochd nan Ceilteach. Tha a’ mhor chuid dhiubh sin anns an Fhraing agus anns na h-eileanan Breatunnach. Agus cuiridh e ioghnadh air moran a chluinntinn gu bheil eadar tri us ceithir milleanan dhuibh sin a labhairt aon mheur no eile de ’n t-seann chànain. Ann am mor-roinn Breton, ’s an Fhraing, tha còrr us tri cheud deug mile de ’n t-sluagh a labhairt na Brythonic, seana chainnt na dùthcha, dh’ aindeoin gach dichioll no ana-ceartas a tha ’n riaghladh Frangach a’ cleachdadh air son a cur á bith. Ann an Wales tha eadar naodh ceud us da cheud deug mile a labhairt na Cuimrich, cainnt na dùthcha sin, agus tha an àireamh a sior dhol am meud, ged a tha iad aig an àm cheudna a’ fàs na ’s eòlaiche air a’ Bheurla na bha iad riamh roimhe. Tha cànain nam Breton agus nan Cuimreach gle choltach ri chéile, agus tha dealachadh mor eadar iad us Gàilig na h-Eirinn ’s na h-Alba, ged a tha e soilleir gu leor gu ’r ann o ’n aon fhreumh-chainnt a thainig iad uile. Ann an Eirinn tha eadar seachd us ceud mile de luchd-bruidhinn Gailig na dùthcha sin, ged nach eil ach mu dha fhichead mile dhiubh uile gu leir gun a bheag no mhor de Bheurla. Air Gàidhealtachd na h-Alba, tha mu dha cheud gu leth mile de luchd-bruidhinn Gàilig, agus cho fada deas ri siorrachd Pheairt, gheibhear clann bheag aig nach eil facal Beurla ’nan cinn. Ann am Manainn cha ’n eil a lathair ach àireamh bheag a labhras Gàilig an eilein sin, mu thri mile pearsa uile gu leir.

CHA ’N eil e coltach gu ’n cuir Uilleam Bryan an còrr dragha air muinntir nan Staidean ag iarraidh a stigh mar ard-riaghladair na dùthcha. Tha e-féin ag radh nach eil e deònach ruith tuilleadh, agus tha iadsan a bha ’gabhail taoibh ris an da thurus a ruith e a’ sealltuinn mu ’n cuairt air son duin’ eile ’ghabhas àite. Tha Bryan, gun teagamh na dhuine tapaidh, agus a bharrachd air sin ’na dhuine onarach agus lan chogaiseach ’na bheachdan a thaobh cùisean-riaghlaidh na dùthcha. Ach bu bharailean ceàrr a’ chuid mhor dhe na bh’ aige; bha sluagh tuilleadh us làidir ’na aghaidh, agus mar sin cha do shoirbhich leis. Bha na Geancaich tuilleadh us glic air son gabhail ri saor-chùineadh an airgeid, agus tuilleadh us measail air na thug iad bho ’n Spàinn air son a bhi dhe ’n aon inntinn ri Bryan nuair a bha e ’comhairleachadh dhaibh an leigeil uapa.

’S iomadh sgeul iongantach a thatar ag aithris anns na paipearan-naigheachd o latha gu latha—feadhainn dhiubh ait, feadhainn air a chaochladh sin, agus an roinn as motha nan tulla bhreugan. Feumaidh neach a cheart aire a thoirt dé am paipear a leughas e aig an àm so. Mu na cogaidhean ann an Africa mu Dheas, ann an China, agus anns na h-Eileanan Philippinach, bidh a sgeul fhéin aig a h-uile paipear ri innse—cuid dhiubh fìrinneach, ach a’ chuid is motha gun bhun gun bharr. Faodar a radh le fìrinn mu roinn mhor de na paipearan-naigheachd, gu bheil iad a clo-bhualadh “A’ h-uile rud ach an rud ’bu chòir.”

Bha na Coitearan air eilean Bharra o chionn àireamh bhliadhnaichean ag iarraidh tuilleadh fearainn, agus bha ’n Riaghladh a’ gealltuinn sin a thoirt daibh. Ach nuair nach robh am fearann a tighinn, dh’ fhas na coitearan sgith a feitheamh, agus toiseach a mhios Aprail ghabh iad seilbh air fearainn Eolagaraidh agus Bhatarsaidh, a bhuineas do Bhain-tighearna Gordon Cathcart. Is e eilean a tha ann a Bhatarsaidh, agus ’se féin agus Eolagaraidh an da fhearann a’s motha ’s a’s fhearr a tha ann am Barra. Dh’ eirich na coitearan tràth ’sa mhaduinn, chaidh aon sgioba gu Eolagaraidh, agus sgioba eile ann am bàtaichean gu Bhatarsaidh, agus thòisich iad air cur buntàta. Tha iad uaithe sin a deanamh curachd eile, agus a’ cur rompa seilbh a chumail air an fhearann le lamhachas-làidir gus an toirear dhaibh seilbh laghail air. Cha ’n eil teagamh nach eil e cearr do dhaoine bhi ’gabhail an lagha ’nan lamhan féin, ach anns a chùis so tha leisgeul nan coitearan bochda Barrach ri ’ghabhail. Tha iad ann air fad mu dha cheud teaghlach, ’s iad air an cumail air mìrean beaga fearainn as nach urrainn iad beòlaind cheart a thobhairt, agus raointean mora fearainn timchioll orra air am faodadh iad beò laind mhath a dheanamh, nan toirte dhaibh e. Ma tha na coitearan ri ’n coireachadh air son an lagh a ghabhail ’nan lamhan féin, tha an luchd-riaghlaidh ri ’n coireachadh gu mor air son a bhi cur dàil ann an cùis cho cudthromach.

Dh’ fhalbh an deigh mhor Di-dònaich s’a chaidh, agus tha an acarsaid fosgailte uaithe sin, ’s na bàtaichean aiseig a ruith gach latha. Tha an t-side fuar gu leòr fhathast, gaoth tuath a séideadh gu làidir a’ chuid a’s motha de ’n t-seachdain so.

LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.

Tha Cotaichean-uachdair air an creic an storaichean eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.

COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

Am Policy
a tha cordadh gu math ris gach seorsa dhaoine tha ’n Canada—am policy a tha air a sgriobhadh leis a
Confederation Life Association.

Is e so am Policy anns am bheil tearuinteachd. Cha ’n eil cumhachan teagmhach sam bith ann. Cha ’n eil ann ach gealltanas pàigheadh. Sgriobh gu ar luchd-gnothuich air son tuilleadh fiosrachaidh.

Earras $8 ,000,000. Urrasachadh an Greim $33 ,000,000.

F . W. GREEN, Halifax,
Manager anns na Roinnean Iochdrach.

Luchd-gnothuich an Ceap Breatunn:
IAIN MAC NEILL, Sidni.
A . W. WOODILL,Sidni.
J . W. EDWARDS, Glace Bay.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[341]

[Vol . 9. No. 44. p. 5]

Naigheachdan.

Chaidh fear Andra Anderson a mharbhadh ann an aon de mhèinnean Ghlace Bay Di-haoine s’a chaidh, le torr guail a thuiteam air ’se aig ’obair. Bu mhac e do Sheumas Anderson am Port Morien, agus bha e coig bliadhna fichead a dh’ aois.

Tha gorta am measg an t-sluaigh ann an Sina, am mor-roinn Shan Si. Tha corr us aona millean deug sluaigh anns a’ chearna sin dhe ’n dùthaich, agus tha a mhor chuid dhiubh a’ fulang. Tha Li Hung Chang an deigh fios a chur do ’n Roinn Eòrpa ’s do na Staidean ag iarraidh cuideachaidh bidh us airgeid air son an sluagh a chumail o ’n bhàs.

An àm a bhi ’g àireamh an t-sluaigh ann am Breatunn air a mhios a chaidh, bha urram air a chur air na h-Iortaich nach deach a chur air muinntir cearna sam bith eile dhe’n rioghachd. Chaidh soitheach-cogaidh a chur g’ an ionnsuidh á Grianaig, a dh’ aona ghnothuch air son àireamh an t sluaigh a ghabhail aig an àm a bha air òrdachadh leis an lagh. Tha, eadar bheag us mhor, tri fichead ’sa sia deug a chòmhnuidh air an eilean, ceathrar a bharrachd air na bha ann deich bliadhna air ais, ’nuair a chaidh an àireamh roimhe.

Maduinn Di-donaich s’a chaidh, bha luchd da thanc de thearr air a losgadh aig laimhrig an iaruinn. Bha tri ceud us fichead mìle galan annta, agus thatar a meas a challa uile gu leir aig fichead no coig mile fichead dolair. Bha dithis no trùir dhiubhsan a bha ag obair air cur as an teine air an losgadh gu dona le tearr ghoileach a bha srutheadh as na tancaichean, agus chaill Seoras White te dhe mheòirean ag obrachadh na h-inneil-theine. Bha sgioba-teine á Sidni ’s á Glace Bay còmhla ri moran de luchd-obrach cuideachd an iarruinn féin ag obair mu ’n teine fhad ’sa mhair e, ’s ga chumail o sgaoileadh. Bha an tearr a chaidh a losgadh air a deanamh aig naCoke Ovens,agus bha i air a cumail anns na tancaichean a feitheamh gus am biodh i air a toirt air falbh le soithichean.

Chaidh soitheach-smuide Frangach, air an robh ochd ceud gu leth iasgair a’ tighinn a mach gu St. Pierre, a bhristeadh beagan an deigh dhi fàgail thall, agus b’ fheudar dhi tir a dheanamh aig na h-eileanan Azores. Cha’n eil soitheach eile deiseil gus na daoine thoirt a nall, agus mar sin tha àireamh mhor de shoithichean an acarsaid St. Pierre nach urrainn a dhol a dh’ ionnsuidh an iasgaich. Bha na Frangaich air son àireamh mhor iasgairean a chur dh’ ionnsuidh nam bancaichean air an t-samhradh so. Tha dùil aca, mu ’n tig samhradh eile, bhi deanamh còrdaidh ri Breatunn a thaobh cladach a deas Newfoundland agus ma dh’ fhaodte St. Pierre, agus bha iad air son an t-iasgach a bhi cho mor ’sa ghabhadh e deanamh am bliadhna a chum gu ’m faigheadh iad am barrachd airgeid o Bhreatunn air son a bhi toirt suas an còirichean. Ach thug an sgiorradh a dh’ éirich do ’n t-soitheach-smuide so, agus na h-iasgairean a bhi gun dòigh tigh’nn bhar nam eileanan buille throm dh’ an ghnothuch sin. Air leinn nach bi moran duilichinn air muinntir Newfoundland air son mar a thachair.

Tha Sir Tomas Lipton a’ cur roimhe réis a chur ris na Geancaich am bliadhna rithist. Tha birlinn ùr aig air a cur air sàl ann an Glaschu d’ an ainm an Shamrock II. Tha e dhe’n bharail gu bheil i fad air toiseach air an t-Seamrag eile ann an luaths, agus gu feum na Geancaich birlinn ro-mhath a chur ’san réis ma tha iad air son an duais a chumail aca féin air an turus so.

Tha a’ bhreac gu math pailt ann an cearnan de dh’ Ontario. O thoiseach na bliadhna so bha còrr us ceithir ceud pearsa tinn leatha, ach tha e coltach nach eil an euslaint gle dhona, oir as an àireamh mhor sin cha do chaochail ach a ceathrar. Bha a’ bhreac o chionn àireamh mhiosan air ais am measg nan Innseanach ann an siorrachd Bhrant, agus bha iad ’ga cumail an cleth. Tha an riaghladh, air sàileabh sin, a’ bacail dhaibh aig an àm so an cuid fearainn féin fhàgail gun chead fhaotainn o lighiche, a dh’ fheumas a bhi cinnteach nach eil a bhreac nam measg mu ’n toir e an cead sin dhaibh.

Chaidh fear Micheal Duggan a mharbhadh aig naCoke Ovensmaduinn Di-haoine s’a chaidh. Bha e dol gu ’obair, agus a coiseachd air an rathad iaruinn. Bhatar a’ gluasad charbadan air an rathad, agus air dhasan dol a thaobh a’ seachnadh aon charbad chaidh e air thoiseach air carbad eile, a ruith thairis air. Bhuail na cuidhlichean m’a theis-meadhoin, agus bha e marbh air ball. Bhuineadh e do Mhargaree, far am bheil a mhàthair, triùir bhràithean agus dithis pheathraichean a fuireach. Bha e mu dheich bliadhna fichead a dh’ aois. Chaidh a chorp a chur gu Orangedale maduinn Di-sathuirne, agus bha e air a ghiùlain á sin gu a dhachaidh ann am Margaree.

Dh’ eug Aonghas Caimbeul air an naodhamh latha dhe ’n mhios a dh’ fhalbh, air an Amhuinn Mheadhonach, aois ceud bliadhna agus a sia. Rugadh e ann an siorrachd Rois, an Alba, an 1803. Thainig athair ’s an teaghlach maille ri àireamh chàirdean air imrich gu Eilean a Phrionnsa air an t-soitheach Polly. Air an turus thachair soitheach cogaidh Frangach riutha, agus mur a b’e cho gleusda ’s a bha an sgiobair bhiodh iad air an glacadh mar phriosanaich. Anns an àm so bha naimhdeas aig na Frangaich ris na Breatunnaich. Dh’ iarr an sgiobair air an luchd-turuis a dhol a laidhe ’s leigeil orra gu robh a bhreac air bòrd. Cha bu dàna do ’n Fhrangach tighinn dluth dhaibh agus sheòl e air falbh. Bha Mr Caimbeul a còmhnuidh ann an Eilean a Phrionnsa gus a bhliadhna 1812, ’nuair a chual’ e an t-ainm math a bh’ aig Ceap Breatunn mar dhùthaich tuathanachais, agus shuidhich e-fhein agus a chàirdean gu ’n seòladh iad as an Eilean gu Ceap Breatunn. Rinn iad an turus fairge eadar an da eilean ann am bàta beag. Air an ath bhliadhna (1813) thog iad fearainn ann an Ceap Breatunn, e-fhein agus an còmhlan a thainig á Alba maille ris, agus bha iad air na ceud dhaoine geala a thog dachaidh dhaibh feìn air an Amhuinn Mheadhonaich. Bha Mr Caimbeul a mealtuinn deagh shlainte gus o chionn dha no tri bhliadhnaichean air ais, ’nuair a bhuail an grippe e, agus bha a fhradharc, a chlaistneachd, ’s a chuimhne chom ath ’sa bha iad ann an làithean òige.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do dha chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Bathar Cruaidh
Tha sinn a’ cumail gach seorsa
BATHAR CRUAIDH
SOITHEACH-COCAIREACHD
PAINT agus OLLA
UIDHEAM SAOIRSNEACHD
Tha sinn a’ creic air na prisean a’s isle.
SYDNEY HARDWARE Co.,
Telephone 228.
Feb. 20, ’01-1yr
Sydney Hotel Block.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

So an t-am anns an coir dhut a bhi sealltainn a mach air son
UIDHEAMAN TUATHANACHAIS
Thatar ag radh gur h-iad sin a tha air an deanamh le cuideachd
MASSEY - HARRIS
na h-uidheaman a’s fhearr.

Croinn Threabhaidh “Verity” aon each. Croinn Treabhaidh “Verity” da each. Croinn Taobh bruthach aon each. Croinn Taobh Bruthach da each.

Mar an ceudna—
BAIN WAGGONS DHE GACH MEUD.

F . & J. MORLEY. Agents.
Togalach Mhorley, Sidni, C. B.

---

[342]

[Vol . 9. No. 44. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 339).

h-uarach. Bha balachan aig a bhoirionnach so a shiubhail na leanabh. Bha balachan ’eile aig feadhain a bha fuireach air an staidhir os a cionn, agus fhad ’sa bha ’n leanabh aig a bhoirionnach so beò bhiodh e fein agus am balachan a bha gu h-ard an staidhir daonnan còmhla, agus an uair a shiubhail an darna h-aon, cha b’ urrainn an leanabh eile thuigsinn gu ro-mhath de thachair, agus thigeadh e stigh do thigh a bhoirionnaich so, agus shealladh e mu ’n cuairt air, ’s shuidheadh e air furm beag taobh an teine, ’s e sealltainn ris an leabaidh anns am fac e ’n sealladh mu dheireadh de ’n leanabh eile, agus an sin dh’ fhalbhadh e dhachaidh gun smid a ràdh ri neach.

’Se Tòmas a b’ ainm do ’n leanabh so; agus ’n uair a dh’ fhàs Tòmas mor, ’sa thainig e gu inbhe duine, cha robh ann ach duine gun fheum; bha e fuasach gòrach agus bhiodh e tric air mhisg, agus air uairean cha leigeadh a chuideachd a stigh idir e air an oidhche, agus ’s minig a bhiodh e gun àite, anns an d’ thugadh e a cheann, agus gun ghreum a chuireadh e na bheul. Ach bha aon àite aig Tòmas anns am faigheadh e cuid na oidhche, aon dorus nach do dhiùlt riamh fosgladh dha, agus b’e sin tigh a bhoirionnaich a dh’ ainmich mi—mathair an leanibh a chaochail.

Thug màthair Thòmais an aghaidh air a bana-choimhearsnaich a chionn i bhi leigeadh le Tòmas fuireach a stigh aice air an oidhche. “Deanadh sibhse,” arsa am boirionnach, “mar a chi sibh iomachaidh ri ’ar mac fein, ach cha dùin mise mo dhorus gu bràth air companach mo leanibh.”

Ach air latha de na làithean, sheòl Tòmas a mach á Cluaidh ’s thug e Australia air, agus a cheud litir a thainig bhuaidhe, thuirt e gu ’n robh e fada stigh anns an dùthaich, gun neach faisg air, ach caoraich ’us “Cangeroos,” fada o dhaoine, agus o bhuairidhean a “Ghallowgate.”

Air latha ’àraidh, gu math tràth anns a mhadainn, dh’ fhosgail am boirionnach so dh’ ainmich mi cheana, a dorus fein, ann am baile Ghlaschu, agus fhuair i Tòmas na sheasamh aig an dorus; shin am boirionnach, a làmh le furan do Thòmas, ach an àite breith air laimh oirre, sann a ghabh e seachad oirre, a suas an staidhir, gun smid a ràdh ris a’ bhoirionnach. Sheas ise, ’s i fo ioghnadh agus fo fheirg, fear an robh i, ann an dùil gu ’n cluinneadh i Tòmas a bualladh aig dorus a phàrantan nach robh ach aona staidhir as a cionn. Ach an déigh dhìth seasamh ag éisdeachd car ghreis ’s nach robh buille aig an dorus na ceum air an staidhir, dhirich i suas gu fàilidh, ach ’n uair a rainig i an dorus gu h-àrd, cha robh neach ann. Ghabh i suas gu mullach na h-aitribh uile gu leir, ’s cha robh creutair beò ri fhaicinn, ’s bha i cinnteach nach do dh’ fhosgail dorus air a h-aon de na staidhrichean o’n a thainig i mach as a tigh féin. Cha deachaidh i a dh’ fharraid, de chuideachd Thòmais ni mu ’n cuairt air, ach thuig i air an seanachas, ’n uair a thachair iad oirre feadh an latha, nach d’ thàinig Tòmas dhachaidh, agus ’se ’n comhdhùnadh gus an d’ thàinig am boirionnnach, na h-inntinn fein, nach robh Tòmas ann an tir nam beò. Ach cha b’ ann mar sud idir a bha a chùis; bha Tòmas beò slàn ann am measg nan caorach, ’s na ’n “Cangeroes,” iomadh bliadhna as a dheigh sud, ’s faodaidh gu’m bheil e fathast ann. Cha robh sion sonraichte mu ’n cuairt air, co fad sa b’ fhiosrach neach, a bhiodh na aobhar air gu ’m faicte a thamhasg ann an Glaschu ’s e fein ann an “Australia.”

Ach an uair a thainig litir o Thomas ’sa chual am boirionnach gu ’n robh e gu math, dh’ innis i an rud a chunnaic i, agus thòisich neach no dha air breanachadh air a chùis, ach cha b’ urrain iad dad a dheanadh dheth, ach gu ’n robh e coltach gu leòir gu robh Tòmas a sgriobhadh na litir ann an “Australia,” aig a cheart uair anns am faca am boirionnach a thamhasg ann an Glaschu.

(A’ chrioch).

Ami Mhoraidh.

’Sann ainneamh a gheibhear a measg muinntir na tire so neach tha gabhail urad shaothair gu bhi toirt fo chomhair an t-sluaigh cànain, ceòl, is litreachas “Tir nam beann,” na a bhana-Sheinnidear thaitneachMiss Amy Murray.Ged a tha beagan de bhlas na Beurla air a Gàidhlig, tha a lethsgeul ri ghabhail, a chionn ’sann le dichioll, agus le fior-spéis do’n chànain aosda chaidh i, an uiridh, do Ghàidhealtachd na h-Alba, gus an tuilleadh eòlais fhaotainn air Cànain, Ceòl, is Cleachduinnean nan Gàidheal. Thainig i air ais gu dachaidh féin, baile morNew York,lan-thoilichte as na chunna s’ na chuala i, agus le iomadh sgeul taitneach air caoimhneas agus fearas-chuideachd nan Gàidheal an Gleann-comhann, Ardnamurchan nan beann uaine, Suaineart du-ghorm a bharraich, agus Eilean Sgiathanach a cheò.

Tha suil aice dol air chuairt troimh Chanada agus do na Roinnean-Iochdrachd air a mhios so tighinn. Cha ’n ’eil teageamh nach cuir na Gàidheil fàilte s’ furan oirre nuair chluinneas iad cho gleusda ’sa sheinneas i na h-òrain Ghàidhlig ’s Beurla air “clarsach” nan teud, agus le binneas a’ beòil. Mar an ceudna, tha i na maighdean cheanalta, ro-thaitneach na còmhradh, agus fior-dheònach air òrain bhlasda “Tir an fhraoich” a chraobh-sgaoladh air an taobh so de’n chuan. Buaidh is piseach air gach h-aon tha gabhail tlachd ’s spéis do ’n chainnt

“Bhlasda, shnasda, cheòlmhor,
Bhinneach, oranach, gach linn.”

AODAICHEAN DEANTE

COTAICHEAN-UACHDAIR geamhraidh us earraich, fad agus goirid, do dhaoine ’s do ghillean. REEFERS do gach neach a tha ’g an iarraidh, air prisean cearta. DEISEACHAN de dh’ iomadh seorsa, do shean us og, agus air na prisean a’s isle.
Tha sinn cuideachd a’ cumail
Stoc lan de Leintean, agus gach seorsa Aodaich-iochdair, Colairean, Cufaichean, Neckties.
Agus ’s ann againn a tha ’n stoc
Thruncaichean is Mhaileidean
a’s motha tha ’n Nobha Scotia.

Taghail a stigh. Cha mheas sinn ’na dhragh sam bith am bathar a shealltuinn dhut.
THE MARITIME PREMIUM CO. Ltd. ,
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

Stor Leabhraichean Phattillo
air a h-ur-fhosgladh ann an
Togalach a Mhac-Talla,
agus anns am bheil an stoc a’s motha ’s a’s saoire de
Bhathar Paipeir ’s de Bhathar Boid each
a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.
TAGHAIL A STIGH AGUS FAIC.

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH,
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a deanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

---

[343]

[Vol . 9. No. 44. p. 7]

Allt an t-Siucair.

(Oban Times) .

Rinn am bàrd, Mac Mhaighstir Alastair, aon do shruthanan na Morairne ainmeil fo’ n chliù so, gu ’n robh a bhruachan a’ sruthadh le siùcar á cridheachan nam fliùran òirdhearc a bha ’g an sgeadachadh. Ach cha ’n e an t-allt so air am bheil sinn gu bhi ag iomradh an dràsd. O cheann ioma bliadhna a nis bha an siùcar ro shaor; gheibhear air trì buinne sè na b’ àbhuist dhuinn a bhi faotainn air son sè sgillin. A thaobh a’ chogaidh tha e a nis air a ràdh gu ’m bi cìs ùr air a cur air an t-siùcar; agus mar so gu ’m bi aig an t-sluagh ri sgillin anns a’ phunnd a bharrachd ri phàigheadh. Tha e air a ràdh gu’n togar dà mhuillein dheug air an dòigh so. Ma thig a’ chìs so tha e soilleir gu ’m bi an duine bochd a’ pàigheadh a chuid féin co-dhiù do chostus a’ chogaidh. Tha tomhas do cheartas ann an so; a chionn gu ’n robh an sluagh iad féin car gionach air son a’ chogaidh. Far am bheil anamiann làidir anns a’ chreutair agus troimh am bheil e a’ faotainn riarachaidh cha ’n ’eil e neo-iomchuidh gu ’m biodh duais a’ ghluasaid theagmhaich ud a’ tighinn gu làimh an duine. Bidh mar so làmh an Ard-Riaghlaidh air a leagail air biadh an t-sluaigh; agus thig dhoibhsan a bhios a’ fulang a bhi a’ feòraich ’nam measg féin c’ àit am bi an dleasnas anns an àm ri teachd dh’ an taobhsan a bhios ag iarraidh dol do’n Phàrlamaid. Bha mòran do ’n t-sluagh ’nan amadain agus an aineolas aig an àm mu dheireadh; tha dòchas gu ’n aithne dhoibh slighe na còrach an ath uair.

Fir Gun Fhearann.

Tha ceudan diubh so ann an ceàrnaidhean do ’n Ghàidhealtachd, gu sònruichte anns na h-eileana siar; agus cha’n ’eil an luchd-riaghlaidh a’ deanamh oidhirp is fhiach a chuideachadh nan daoine bochda so. Tha na coiteirean truagha so ’nan aobhar nàire dhoibhsan a tha a’ frithealadh nan laghan. Tha gu leòir do fhearann an sud agus an so, ach cha ’n fhaigh an duine bochd e a àiteachadh, eadhon far am bheil e ullamh gu bhi pàigheadh màl reusanta. Cha ’n ’eil ioghnadh ged tha trioblaid ann an Uibhist agus ann am Barra far nach ’eil an dòigh beòshlaint ach glé ghann agus suarach. Tha an t-Ard-Riaghladh a’ dùnadh an cluasan an aghaidh éisdeachd ri feuman an t-sluaigh choitchinn. Is ioma uair a dh’ innseadh do na coiteirean gu ’n robh a’ chùis so gu h-àraidh ’nan làmhan féin. Tha ioma ni ann a dh’ fheudadh iad a dheanadh an taobh a stigh do chlàran an lagh air an robh iad a’ deanamh dearmad roimhe so. Tha sinn an dòchas gu ’m bheil iad a’ dùsgadh a suas ás ùr, agus nach téid iad a chadal a rithis an aithghearr. Cha d’ fhuaradh riamh sochairean is còirichean ás eughmhais strì agus ’na uairean còmhstri dhian. Tha lagh is airgiod air an sònruchadh air son na coiteirean so, ach cha d’ rinneadh feum dhiubh fathast. Cò aige a tha a’ choire?

A charaid, mu ’n iarr thu comain air neach sam bith eile, thoir na tri nithe a leanas fainear. An toiseach, an urrainn duit a sheachnadh? A ris, am bheil e comasach do ’n ti air am bheil thu ’dol g’a iarraidh a thoirt seachad? Agus ’s an treas aite, an deanadh tusa air son do charaid, na ’m biodh e ’n ad aite-sa, a’ cheart ni sin a tha thu mar chomain ag iarraidh airsan? Uime sin, smuainich air na nithibh so, agus feudaidh e bhi gu ’n atharraich thu do bharail.

Chaidh caileag bheag, sia bliadhna dh’ aois, a losgadh gu bàs aigStewiacke , N. S. ,Di-sathairne s’a chaidh. Bha i comhla ri cloinn eile a cleasachd faisg air teintean a bha ann am pàirce a bhatar a réiteach. Ghabh a cuid aodaich teine, agus bha i air a losgadh cho dona ’s gu’n do chaochail i an ceann cheithir uairean.

Anns an naodhamh linn deug chaidh mu shia fichead millein dolair a chosg a feuchainn ri crann a tuath an t-saoghail a thoirt a mach. Chaidh mu dha cheud soitheach a chall ris na h-oidhearpan a thugadh, agus mu cheithir mile beatha duine.

INNSRIDH TAIGHE ’S BRAT-URLAIR.
THA SINN A’ CREIC
Paipearan Balla Geancach
Dhe gach searsa. Cuiridh sinn
Taighean nan lan Uidheam

FAIC AN DESK-SGOILE UR LEIS AN T-SUIDHEACHAN-LUTHAIDH.

GORDON & KEITH,
SRAID SHEARLOT.
A . T. GRANND, Manager.

Cuirear “Leabhar nan Cnoc” leis a phosta gu àite sam bith an Canada no ’s na Staidean air son 80cts. Reicear e anns an oifis air 75cts.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

SANAS.

THA mi ag iarraidh duine math stuama, eadar 30 us 45 bliadhna dh’ aois, gu dhol a dh’ obair air fearann aig St. Esperit, an Ceap Breatnnn. Bheir mi tuarasdal math do dhuine fhreagras orm, bidh cosnadh aige fad na bliadhna, agus bidh e air a phaigheadh uair ’sa mhios. ’S e duine a mhuinntir Eilean a Phrionnsa a b’ fhearr leam. Sgriobhadh e ugam, ag innse cia fhad ’sa bha e ri tuathanachas, agus ainmicheadh e an tuarasdal a bhios a dhith air. Seoladh e a litir gu
JOHN D. McDONALD,
Torge House, Salamanca, N. Y.
no gu
MRS. JOHN D. McDONALD,
St. Esperit, C. B.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

Dear Sir, —The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly
THOS. A. BUCKNER,
Superintendent of Agencies.

DR. CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

F . O. PETTERSON,
CEANNAICHE TAILLEAR.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MAC FHEARGHAIS,
CEANNAICHE-TAILLEAR.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

---

[344]

[Vol . 9. No. 44. p. 8]

Cumha d’a Brathair le Nighinn Oig.

’S ann mu ’n taca so ’n dé
’Bu bhochd, airsnealach m’ fheum,
Is mi smaointinn air beus do bheoil.

’S e mac Cholla nan euchd
’Rinn do bhualadh, mo bheud!
Dh’ fhàg sin mise ri m’ ré fo leon.

Ann an ciste chaoil, theann,
Tha thu ’d laighe gun srann,
Is gun socair fo d’ cheann ach bòrd.

Corp bu ghil’ thu nan cnaimh
Fo do léine chaoil, bhàin,
Is thu ’d laigh’ air an traigh gun treoir.

Slios mar eala nan tonn,
Is cùl fàinneach deas, donn;
’S bu tu ’n t-òg a bha connar còir.

Nuair a chunnaic mi fein,
Fuil do chridhe ’s do chléibh,
Chaidh am pudhar air ghleus am fheoil.

Cùl an righe so thall
Bha ’n sar ghaisgeach air chall;
Fear an aignidh gun fheall, gun ghò.

’Tigh’nn bho cheardaich a ghuail,
Bu ghlan rudhadh do ghruaidh,
Mar an t-ubhall air uachdar meoir.

’S i do chas a bha luath,
’S i do làmh a bha cruaidh,
Nuair a thachradh tu ’n ruaig no ’n tòir.

’S i do ghuala ’bha treun
Ann an carraid no ’n streup;
Bu tu marbhaich’ an fhéidh ’s an eoin.

Bu tu marbhaich’ bhruic ruaidh
’Thig bho ’n fhireach so shuas,
Is a choilich nuair ghluaist’ an t-òrd.

Bu tu marbhaich’ bhric bhàin
’Thig bho ’n aigeal air snàmh,
Nuair a ghlacadh tu ’n crann a’ d’ dhorn.

Cha robh filidheachd cainnt,
Cha robh lùth-chleas no danns’,
Nach do dh-ionnsaich thu ’n camp Mhont-ròis.

C’àit an robh e fo ’n ghréin
Aon mhac gobha b’ fhearr beus
Na mo bhràthair deas, treubhach, og?

Bha thu ceanalta, suairc,
Ann an còmhdhail an t-sluaigh;
Gheibhteadh t’ fhuran is t’ uaisle ’s t’ eol.

Leat bu mhiannach rum druidt’
Is daoine uaisle mar-riut,
An àm tarruinn ri uchd an òil.

’S tu nach sealladh gu crìon
Air a bheagan a dhiol
Nuair a tharladh am fion a’ d’ dhorn.

Bha thu càirdeach, a rùin,
Do dheagh oighre Dhun-tuilm,
Ceann nan gaisgeach bu chliùiteach dòigh.

Bha thu càirdeach da uair
Do Shiol Torcuill mu thuath;
Sud na fearaibh a fhuair an leon.

’Nis bho ’n thachair dhomh féin,
Bhith gun bhràthair a’ d’ dhéidh,
B’ fhearr gu ’n greasadh Mac Dé mi ’d lorg.

Oran Gaoil.

LUINNEAG.
Bu chaomh leam bhith mireadh, bhith mireadh, bhith mireadh,
Bu chaomh leam bhith mireadh ri nighinn ghlain, òig.
Bu chaomh leam bhith mireadh ri ’taobh mar a shirinn;
’S mo ghaol air a tiomachd ’n àm sireadh a pòig.

Bidh sinne gu spéiseil an caidreabh a chéile,
A laighe ’s ag éirigh an déidh a bhith pòsd’;
Gun chùram fo ’n ghréin oirnn ach aighearach, éibhinn,
’S gach ni a bhios feumail gun éis air ar bòrd.

Bidh tusa gach latha ’cur sùrd feadh an taighe,
’S bidh mise gu h-ealanta a gleidheadh dhuit lòin;
Thig fiadh as an fhireach is breac as an linne;
’S nuair chi thu mi tilleadh gur geanail do sheòl.

Bho ’n tha mi na m’ chabhaig ’s nach faod mi bhith fanachd,
Thig làmh rium, mo chaileag, ’s gu ’m faigh mi do phòg.
Ma ’s mise do leannan na bi ’ga mo mhealladh,
No idir ri fanaid, ’s mo chion ort cho mòr.

Nis innis an là dhomh; cha ’n fhaigh thu á m’ làmhan;
Nach faic thu mar tha mi a ghnàth air do thòir.
Da sheachdain bho màireach; ’n e sin tha thu ’gràitinn?
Mo bheannachd gu bràth ort, thé ’s àille ’tha beò.

Cailinn na Buaile.

’S ann thall thar na h-abhunn a chunna mi aiteal
De ’n ribhinn a’s maisich’ a bha mi na ’còir;
Bha dealradh na h-ainnir mar reulta na maidne;
’S bu taitneach leam labhairt is binneas a beoil.

LUINNEAG.
Cha ’n ioghnadh na gillean, na gillean, na gillean,
Cha ’n ioghnadh na gillean bhith sireadh do phòig;
Cha ’n ioghnadh na gillean bhith ’n tòir air an nighinn,
’S a gruaidh mar an t-siris ’s a bilean mar ròs.

Tha moran de dhaoine ’sa chearn so de ’n t-saoghal,
’S nam faigheadh iad caoraich, crodh-laoigh, agus stòr,
Nach iarradh a chruinneag ’tha meachair is cuimir;
Gum fòghnadh leo dubh chaille bhrucach an sgleò.

Ged bhiodh i na ’leine mar bhios i ag éirigh,
Gum b’ annsa leam fein an te cheutach, ghlan, chòir;
’S i ’thogadh mo chridhe, ’s cha chlàrsach no fiodhull,
’S cha ’n aicheinn nach sirinn ’bhith ’ruigheachd a pòig.

Tha ’slios mar an eala, tha ’cneas mar an canach,
Tha ’gluasad mar ’s ainneamh ri ’fhaighinn an òigh.
Gur siobhalta, stuama, deas chailinn na buaile,
A siubhal le ’cuachan air uachdar an fheoir.

’S e ’n sòlas a’s aite bhith timchioll na mainnir
Là céitein ’sa mhaduinn a coimhead na h-òigh’;
Na laoigh ’s iad nan cabhaig ag iarraidh gu bainne,
’S a ghruagach og, cheanalt’ le cuman fo chròic.

Nuair sheinneadh an éiteag ’sa chiùin mhaduinn chéitein,
Is smeòrach na géige gu h-éibhinn ri ceol,
Cha chualas ’sa chruinne riamh crùn-luath cho ullamh,
’S cho taitneach le duine ri coilleag a beòil.

AMY MHORAIDH.
Feasgair de dh’ Orain Albannach
(BEURLA AGUS GAILIG.)
Cuairt troimh Chanada, a’ gabhail a stigh nan Roinnean Iochdrach.
MAIGH-IUN, 1901.
GEO . W. COLBY, Manager,
10 E. 14th St., New York.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a dheanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Uaireadairean
Waltham agus Elgin
AIR
$7 .50 agus $10 .00.
Seorsachan eile air $1 .75, $4 .00, $5 .00, agus suas. Theid sinn an urras orra uile.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

BROCAN, BOTAINNEAN agus CAISEART DHE GACH SEORSA
’gan creic air prisean anabarrach iseal ann an stor
A . W. Redden & Co.
Ann an Togalach an Rosaich.

So beagan dhe na bargain:—
Brogan troma Grain $1 65 a nise $1 25
Brogan troma Ceire 2 25 a nise 1 75
Botainnean fada 3 25 a nise 2 75
Brogan Steilleig 3 75 a nise 3 25
Brogan Sgoilte 1 20 a nise 90

Tha Brogan Bhan a creic air prisean a cheart cho iseal. Gheibhear fior bhargan. Cuimhnich an t-aite.

Ross Block,Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
A . W. REDDEN & Co.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. McGILL FHINNEIN, Supt .

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.