---

[345]

[Vol . 9. No. 45. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. IX. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, MAIGH 10, 1901. No. 45.

Litir as an Eilean Sgiathanach.

FHIR MO CHRIDHE: —Tha dòchas agam nach bi dad agad an aghaidh àite thoirt do ’n litir so anns a’ MHAC-TALLA. Ged a dh’ fhaodas cuid dhe na briathran a tha mi ’dol a sgriobhadh a bhith searbh gu leòr le iomadh fear dhe mo luchd-dùthchadh, cha dubhairt sin nach fhaod iad a bhith fior gu leòr. Tha seanfhacal ann a tha ’g ràdh, gu ’m bheil an fhìrinn searbh na uaireannan. Ach tha rudan searbha cho feumail dhuinn iomadach uair ri rudan milis. Mar is trice, is ann searbh a tha na cungaidhean leighis a tha ’n luchd-sgile a’ toirt do na daoine tinne gus an leigheas.

Anns a’ cheud àite, tha mi ’meas gu ’m bheil na Gàidheil chòire, chneasda, a tha le toil agus le tlachd a’ leughadh agus a’ pàigheadh a’ MHIC-TALLA, ro airidh air cliù agus air moladh mòr fhaotainn. Tha iad a’ nochdadh gu soilleir do shluagh an t-saoghail gu ’m bheil de dhuinealas annta na tha ’toirt orra nach gabh iad dad de nàire ged a theid aca air Gàilig a leughadh agus a labhairt. Tha iad a’ nochdadh mar an ceudna gu ’m bheil meas aca air na daoine o ’n d’ thainig iad. Agus c’ar son nach bitheadh? Bha na seana Ghàidheil, mar shluagh, comharraichte ’nan latha ’s ’nan linn air son an caoimhneis, an carantais, an gliocais, an tuigse, agus am breithneachaidh. Bha iad duineil, tapaidh, treun. Tha ’Ghàilig, mar chànain, gu soilleir a’ nochdadh dhuinn gu ’n robh buadhan glé neo-chumanta air am buileachadh air na Gàidheil a bh’ ann o shean. Agus a’ mhuinntir a tha aineolach air a’ Ghàilig, cha ’n urrainn gu ’m bheil a’ bheag de mheas aca air na Gàidheil a bha beò anns na linntean a dh’ fhalbh. Ach tha luchd-leughaidh a’ MHIC-TALLA a’ nochdadh dhuinn gu soilleir nach d’ fhàs iad fhathast cho mòr asda fhein ’s nach fhiach leotha Gàilig a leughadh no ’labhairt.

Tha mòran Ghàidheal air an taobh so dhe ’n chuan a tha smaointean gu ’m bi na Gaill agus na Gàidheil uaibhreach, mhòr-chuiseach a tha, gu mi-fhortanach, tuilleadh is pailt ann an Alaba, ag amharc sìos orra, ma bhios Gàilig aca. Ach ma thachair gu ’n robh cuid dhiubh cho mi-fhortanach ’s gu ’n d’ ionnsaich iad Gàilig a labhairt an uair a bha iad òg, maoth, gun phròis, gun uaill, aig glùin am màthar, tha ’dh’ aon toileachadh aca nach aithne dhaibh Gàilig a leughadh! An uair a theid iad do ’n eaglais Di-domhnaich, ged a bhios an t-seirbhis anns a’ Ghàilig, cha ’n aill leotha leabhar Gàilig fhosgladh! Is aithne dhomhsa nighean òg—bha i air fastadh ann an taigh dlùth dhomh—agus ged nach robh ach gann facal Beurla ’na ceann, cha tugadh i Biobull no Tiomnadh Nuadh Gàilig leatha do ’n eaglais air son rud sam bith! Tha mi eòlach air earrann mhath de Shiorrachd Earra-ghaidheil, de Shiorrachd Inbhirnis, agus de Shiorrachd Rois, agus cha ’n ’eil eagal orm a ràdh, nach ’eil aon as an fhichead de ’n t-sluagh òg a bheir leabhar Gàilig do ’n eaglais air Di domhnaich! “Nach fheum iad a bhith coltach ris na h-uaislean?” arsa duine còir a thachair rium o chionn ghoirid, agus e ’fàl-mhagadh orra.

Tha mi ’n dòchas nach ’eil clann nan Gàidheal a tha ’fuireach air an taobh agaibhse dhe ’n chuan cho pròiseil agus cho mòr asda fhein ris a’ mhuinntir air an robh mi as iomradh. Air aon ni tha fhios agam, agus is e sin, nach biodh paipear-naigheachd Gàilig mar a tha am MAC-TALLA beò sia miosan ann an Alaba! Tha mi ag aideachadh gu ’m bheil nàire orm so a ràdh. Cha ’n fhiosrach mi gu ’m bheil cinneach eile anns an t-saoghal gu léir aig am bheil dìmeas air an cànain fhein ach na Gàidheil ’nan ònar! Agus their mi so, agus cha ’n ’eil eagal orm a ràdh, nach ’eil a’ Ghàilig dad air dheireadh air cànain sam bith fo ’n ghréin anns na briathran sin leis an labhair sinn gu modhail ri daoine agus leis an dean sinn seirbhis do Dhia. Tha mise ’labhairt Gàilig o chionn dlùth air tri fichead bliadhna; agus o chionn deich bliadhna fichead tha mi an déigh ùine mhath a chaitheamh ann a bhith ’sgriobhadh, a’ leughadh, agus a’ rannsachadh na Gàilig, agus mar is eòlaiche a tha mi ’fàs oirre, is ann is mò mo mheas oirre. Tha i ’na cànain a tha ro aosda agus ro thaitneach ri ’h-éisdeachd a thaobh cho tlàth agus cho deadh-fhuaimneach ’s a tha i. C’ àite am faighear bàrdachd cho taitneach ri ’leughadh agus ri ’h-éisdeachd ri deadh bhàrdachd Ghàilig? C’ àite an cluinnear cliù Dhé air a sheinn cho taitneach agus cho fìor dhrùighteach ’s a chluinnear e ann an eaglais anns am bi na sailm Ghàilig air an seinn gu fonnmhor, ceòlmhor, binn? Cha tachair duine sam bith rium a’s iomchuidhe agus a’s modhaile a labhras na seana Ghàidheal còir, ciùin, sìobhalta. Ach feumaidh mi aideachadh gu ’m bheil an seann sluagh fhein a’ fàs na ’s suaraiche mu ’n Ghàilig na bha iad. Tha cuid dhiubh a’ smaoineachadh gu ’m biodh iad fhein agus an teaghlaichean mòran na bu mheasaile agus na b’ fhearr suidheachadh anns an t-saoghal nan do thachair dhaibh a bhith air am breith agus air an àrach ann an àite anns nach robh facal Gàilig ri chluinntinn. Tha iad air am mealladh gu mòr. Tha miltean air mhiltean anns na bailtean mòra aig nach ’eil aon fhacal Gàilig, agus tha an àireamh a’s mò dhiubh na ’s bochdainne crannachur na na daoine aig nach ’eil ach gann facal Beurla. Cha dean a’ Ghàilig bochd sinn, agus cha dean a’ Bheurla beairteach sinn. Is còir dhuinn air a h-uile cor a’ Bheurla ionnsachadh; oir, gun teagamh sam bith, is i cànain cho feumail dhuinn ’s a th’ anns an t-saoghal. Ach cha chòir dhuinn air chor sam bith a’ Ghàilig a dhichuimhneachadh. Ged a chaillinn-sa an diugh a h-uile facal Gàilig a tha ’nam cheann, cha chuireadh e aon fhacal Beurla staigh rium. Is ann air a’ phuing so a tha mòran a’ dol am mearachd. Le cion toirt fa near, tha iad a’ toirt orra fhein a chreidsinn, gu ’m bheil am beagan Gàilig a th’ aca ’g an cumail o Bheurla ionnsachadh. Seallamaid beagan na ’s fhaide steach anns a’ phuing so. Tha mòran ann am Breatunn a tha feuchainn ri Fraingis is Gearmailt ionnsachadh, a chionn gu ’m bheil iad a’ creidsinn gu ’m faigh iad mòran na ’s fhearr air aghart anns an t-saoghal ma bhios eòlas math aca air an dà chànain so. Ach tha de thùr ’s de thuigse annta na tha ’toirt orra bhith creidsinn nach e na tha aca de Bheurla a tha ’g an cumail air an ais, ach a chionn nach ’eil Fraingis no Gearmailt aca. Agus tha fhios aca glé mhath, ged a chailleadh iad a h-uile facal Beurla ’th’ aca nach cuireadh sin aon fhacal Fraingis no aon fhacal Gearmailt a staigh riutha. Rud eile dheth, cha ’n ’eil a h-aon dhe na Gaill so a’ deanamh dimeas air an cànain mhàthaireil, mar a tha mòran dhe na Gàidheil a’ deanamh. Agus tha so ’na chliù dhaibh.

Cha bhiodh e feumail, tha mi ’creidsinn, gu ’n abrainn mòran tuilleadh, o ’n a tha ’n litir so fada gu leòr mar tha. Ach mu ’n criochnaich mi feumaidh mi ràdh gu ’m bheil mi ’n dòchas gu ’n seas gach fìor Ghàidheal gu dìleas air taobh na Gàilig; agus cha ’n urrainn e a dhìlseachd a nochdadh na ’s fhearr na am MAC-TALLA a leughadh agus a phàigheadh gu riaghailteach. Feuchadh iad mar an ceudna ri tuilleadh de luchd-gabhail fhaotainn dha. Nan tugadh a h-uile fear a tha ’g a leughadh lan oidhirp air companach fhaotainn, theid mi an urras gu ’n soirbhicheadh an gnothach le iomadach fear.

Tha toil agad barail dhaoine fhaotainn a thaobh co dhiubh a tha no nach ’eil am MAC-TALLA a’ fàs na ’s fhearr, no a’ fàs na ’s miosa. Is e gnothach glé iongantach leamsa gu ’n cuireadh duine sam bith anns am bheil tùr teagamh anns a’ chuis. Aithnichidh mise cia mar is còir dhut do ghnothach a dheanamh cho math ri fear sam bith eile dhe na bheil a’ leughadh MHIC-TALLA, agus tha mi ’g innseadh dhut nach robh e latha riamh o’n cheud latha ’dh’ fhosgail e a shùilean air talamh nam beò, cho mor ’s cho maiseach ’s cho làidir ’s cho fallainn ’s cho fiosrach ’s cho fuaimneach ’s cho measail ’s cho cliùiteach, agus cho eòlach air clanna nan Gàidheal air feadh cheithir ranna ruadha ’n t-saoghail ’s a tha e ’n diugh. Sin agad mo theisd-sa air a’ MHAC-TALLA. Math ’s mar a tha e ’n diugh, bhiodh e mòran na b’ fhearr anns gach dòigh nan robh na Gàidheil cho caoimhneil ris ’s bu chòir dhaibh. Ach thugadh iad uile lamh-chuideachaidh seachad, agus bidh am MAC-TALLA, an ùine gun bhith fada, cho mòr ’s cho làidir ’s cho cumhachdach ’s gur gann a dh’ aithnichear e.

Is mi do charaid dileas
IAIN.
Sniodhasart, 13, 4, ’01.

Facal no Dha Eile do Chuid de Ghillean Oga na Duthchadh.

LITIR II.

THA sibh air falbh o ’ur dachaidh fad an t-samhraidh ’s an fhoghair a’ cosnadh airgid gu trioblaideach, agus gu goirt; ach is duilich leam a radh nach ’eil sibh a deanamh buil cheart de na bheil sibh a cosnadh cho daor. An

---

[346]

[Vol . 9. No. 45. p. 2]

uair a thig sibh dhachaidh, deireadh an fhoghair, agus deannan beag airgid agaibh anns an sporran, bu choir dhuibh cuimhne bhith agaibh air co trioblaideach ’s a bha sibh an am a bith ’g a chosnadh, agus an aire mhath a thoirt da. Cumaibh an comhnuidh ann ’ur cuimhne nach mair an oige ’s an t-slainte gu brath. Thig an latha, ’s cha ’n ’eil fad thuige, anns am bi sibh lag, fann, gun treoir, gun spéirid, agus, faodaidh o bhith gun duine ann leis an truagh sibh. An uair a thig latha na coise briste bu mhath beagan airgid a bhith air chul na laimhe. A h-uile fear dhibhse a tha glic bidh e ’cur beagan anns a’ bhanca an drasta ’s a rithist, a dh’ fheitheamh air latha na coise briste. Tha, agus bha e ’na chomharradh air duine glic a bhith ’g ulluchadh airson an ama tha ri teachd. Ach ’illean, nach ’eil e fior a thaobh iomadh a h-aon de ’r seorsa-sa gur ann an goraiche a tha sibh a cosg an airgid a tha sibh a’ cosnadh gu goirt fad an t-Samhraidh ’s an fhoghair? An uair a thig sibh dhachaidh bhar na Galldachd mu thoiseach a’ Gheamhraidh, an aite an aire thoirt air gnothach an taighe mar bu choir dhuibh, ’s ann a chaitheas sibh bhur n-uine air cheilidh o thaigh gu taigh. An uair a thachras triuir no ceathrar dhibh ann an aon taigh, cuiridh sibh a dh’ iarraidh botuil de ’n mhugaid a tha Peige Bhàn a’ reic anns a’ bhaile ud thall. An uair a thraigheas sibh am fear sin cuiridh sibh a dh’ iarraidh fir eile. O fhear gu fear cha stad sibh gus am bi ’n dall daorach oirbh. Toisichidh bean an taighe ri deanamh cupan ti dhuibh feuch am fuaraich sibh. Bidh e faisge air da uair ’sa’ mhaduinn mu ’m bi ’n ti seachad. Theid sibh an uair sin dhachaidh mar is fhearr a dh’ fhaodas. Bidh sibh taingeil nach ’eil sluagh na duthchadh ’g a ’r faicinn. Tha fhios agaibh gu ’n cuireadh an doigh falbh a bhios agaibh ann an cuimhne nan daoine an doigh seolaidh a bhios aig na bataichean sgadain, an uair a bhios iad a tighinn a steach bun an locha, ’s a’ ghaoth direach nan aghaidh. An lar-na-mhaireach an uair a dh’ fheoraicheas ’ur parantan dhibh c’aite an robh sibh, no ciod e chum cho fada gu ’n tighinn dhachaidh sibh, cha leig an naire dhuibh an fhirinn innseadh. Toisichidh sibh ri gabhail leith-sgeulan breugach; agus feuchaidh sibh ris an dubh a chur air a’ gheal dhaibh. Tha ’ur parantan-sa mar a tha parantan eile, tuilleadh is ullamh gu bhith creidsinn a h-uile diog a their sibh riu. Caidlidh sibh air ’ur leapaichean gus am bi aird-fheasgair ann. An uair a dh’ eireas sibh ’s a gheibh sibh greim de ’n bhiadh—ma dh’ fhaodta gu bheil ’ur mathraichean truagha a’ cur a’ ghreim a ’s fhearr a stigh seachad air am beoil fhein airson a thoirt duibh—cuiridh sibh umaibh am bad aodaich a’s fhearr a th’ agaibh, agus bheir sibh aite gun mheas air chor-eiginn oirbh! Tha duil agaibh gu bheil meas mor aig na nigheannan oga oirbh. ’S ann aca nach ’eil. Feumar aideachadh gu bheil meas gu leor aig na h-oinsichean oirbh—

“Eoin na h-aoin iteig.”
“Ciod eile dheanadh amadan
Ach leannachd ri oinsich.”

Ach na nigheannan coire, measail, tuigseach, turail, cha bhi cuid no gnothuch aca ribh. Tha fios aca gu ’m b’ fhearr dhaibh clach a cheangal le ropa mu ’n amhaichean agus iad fein a bhathadh ann an sruth a’ mhuillinn na fear dhibh a phosadh. Is iomadh nigheann ghasda de ’n d’ rinn fear de ’r seorsa lan dhiol-deirc. Nach cianail an gnothuch mar a tha iomadh té anns an duthaich? An uair bu choir dhaibh a bhith aig an obair fhein ’nan taighean, ’s ann a bhios iad ’s cliabh air am muin a’ cur a mach inneireach, ’s a tarruinn mhonadh; no ’g obair le cois-chruim no le spaid, no le cliathadh anns an achadh! Nam biodh an cuid fhear aig obair fheumail sam bith cha bu leth ghearain; ach ’s ann a bhios iad a’ cur seachad na h-uine nan seasamh a’ gabhail pioba, agus an druim ri balla, ar neo ’nan sineadh ’nam baoghairean air na cnoic. Tha na nigheannan glice air dol nam faireachadh, agus tha iad ag radh nach bi cuid no gnothach aca ri fear sam bith de na lunndairean spaideil a tha co lionmhor anns an duthaich. Ach ma ghabhas sibhse comhairle ’na thrath cha ’n eagal duibh. Sguiribh de cheilidh nan taighean. Air a h-uile cor sguiribh de cheilidh na Sabaid. Eiribh ann an am, agus rachaibh a laidhe ann an am. Na bithibh idir mar a bhios na cait ’n ’ur cadal air an latha, ’s n ’ur caithris air an oidhche. Bithibh dichiollach aig gach obair; agus deanaibh buil mhath de ’r tuarasdal. Ma bhios airgiod agaibh a chorr air na dh’ fheumas sibh fhein, cuiribh anns a’ bhanca e, ar neo thugaibh do ’r parantan e. Seachnaibh gach droch cuideachd, ar neo cha bhi meas aig duine coir sam bith oirbh. Innsibh an fhirinn an comhnuidh. Cha robh rath riamh air luchd-innseadh nam breug. Os cionn gach ni grad sguiribh de na mionnan sgrathail sin a tha sibh a cleachdadh. Ged a tha moran de na daoine ris an canar daoine uaisle a’ cleachdadh a bhith ris na mionnan, na bithibhse idir ’g an leantuinn anns a’ chleachdadh shuarach so. Ni an ceard a’s suaraiche a th’ anns an duthaich mionnan a cheart cho fileanta ri uachdaran fearainn. Ma bha gus nach robh meas air luchd nam mionnan ’s an am a dh’ fhalbh, cha ’n ’eil meas sam bith an diugh orra. Seachnaibh an taigh-osda. Mur seachain, cha bhi agaibh mar luchd-comuinn ach a h-uile sgimileir a’s suaraiche a th’ anns an duthaich. Ged a dh’ fhagadh sibh a h-uile sgilinn a th’ agaibh ris an t-saoghal anns an taigh-osda cha ’n fhaigh sibh taing ’sam bith air a shon air a cheann mu dheireadh. Dh’ fhalbh latha anns an robh meas mor air an fhear a thraigheadh na botuil, ’s bu mho a chosgadh de chuid airgid anns an taigh-osda. Cha ’n ’urrainn fear seach fear dhibh beannachd Dhe iarraidh air fhein no air na bhios maille ris ann an taigh-osda. Far am bi ’n t-ol bidh boilich, far am bi boilich bidh breugan, agus far am bi na breugan, bidh athair nam breug e fhein air cheann na cuideachd. Cha ’n abair mi ’n corr an drasta. Bheir mi dhuibh beachd duine choir a sgriobh mu olcas an oil mu ’n d’ rugadh mi-fhin no sibh fhein—

“Nach dona mar spors,
Bhi suidhe mu bhordaibh,
No bhith milleadh mo storais
Le goraich gun mheas.
Le siaraich, ’s le staplaich,
Le briathran mi-ghuathaicht’;
Le speuradh ’s le saradh
An abharsair dhuibh.
Bidh an donas ’s an dolas,
De chonus ’s de chomhstri,
’S de tharuinn air dhornaibh,
Anns a’ chomhail nach glic:
Ri fuathas ’s ri sgainneil;
Ri gruaidhean ’ga ’m pronnadh,
Lo gruagan ’gan tarruinn,
Le barrachd de ’n mhisg.”

Seachnaibh an t-olc, agus seachnaidh an t-olc sibh. Deanaibh an ni a tha ceart ’s cha ’n eagal duibh. Is mi bhur dearbh charaid
BODACHAN A’ GHARAIDH.

O Chionn Tri Fichead Bliadhna.

Le Iain.

CAIB. XXIII.

“AIR BEULAOBH AN UACHDARAIN.”

AN ceann beagan sheachdainean chaidh Uachdaran Aird-Shannta, agus a bhean ’s a theaghlach do ’n Ghàidhealtachd. An uair a ràinig iad dhachaidh, rinn an tuath, mar a bha nàdarra gu leòr dhaibh, fleadhachas is fodhail gu leòr riutha. Fhuaradh fios gu ’n robh iad air an rathad dhachaidh, agus rinneadh gach ni a ghabhadh deanamh a chum a nochdadh dhaibh gu ’n robh meas mòr aig an tuath orra, agus gu ’n robh aoibhneas orra a chionn gu ’n d’ thainig iad air an ais gu slan, fallain.

Air mullach gach cnoic a b’ àirde na cheile, bha torr de gach seòrsa connaidh, agus dhe gach ni eile a ghabhadh losgadh, deas gus goinnein a chur ris cho luath ’s a thigeadh iad a steach air crìochan na h-oighreachd. Bha am feasgar ann an uair a thainig iad air tir aig Laimrig-nan-lann, agus cha bu luaithe a thainig am bàta anns an robh iad ann an sealladh a’ chladaich na chuireadh goinnein ris an torr chonnaidh a b’ fhaisge air an laimrig; agus mar a bha na carabaid anns an robh iad a’ dol air an aghart troimh ’n oighreachd, bha teine an déigh teine air a lasadh, agus bha ’n tuath a’ deanamh iolach-ghàirdeachais a chluinnteadh, ri latha ciùin, air mhìltean a dh’ astar.

An uair a choinnicheadh baidean dhe ’n tuath ris an Uachdaran an àite ’s an àite mar a bha e ’dol air aghart troimh ’n oighreachd, chuireadh e fàilte orra le caoimhneas agus le cridhealas mar bu ghnàth leis. Agus bha ’n dòigh anns an robh iad ’ga fhreagairt a’ nochdadh gu soilleir dha gu ’n robh iad cho measail ’s cho miadhail air ’s a bha iad riamh. Mu dheireadh rainig iad an taigh, agus bha am maor ’s am bàillidh, agus na tuathanaich bu chothromaich a bh’ air an oighreachd ’g am feitheamh air an raonaidh faisge air an dorus gus fàilte chridheil a chur orra. Thug iad so uile crathadh-laimhe do ’n Uachdaran, do’n mhnaoi ’s d’ a theaghlach. Agus o ’n a bha ’n t-Uachdaran agus a theaghlach sgìth an déigh an turuis fhada air an d’ thàinig iad an lath’ ud, ghuidh iad air an tuath an leithsgeul a ghabhail. Rinn an tuath so gu toileach; oir thuig iad gu ’m feumadh gu ’m biodh iad air an sàrachadh gu mòr, gu sònraichte a’ bhean ’s a’ chlann lag, an deigh an astair a chuir iad ’nan déigh an lath’ ud.

Ged nach d’ thug an t-Uachdaran òrdugh sam bith seachad a thaobh nan teinntean-aidhir a bh’ air an lasadh air feadh na h-oighreachd, thug e òrdugh cuirm is fleadhachas gu leòr a thoirt do thuath na h-oighreachd gu leir. Rinn e so cha b’ ann a mhain a chionn gu ’n do ghabh e amhrus o na chual’ e o Uachdaran Langadail, agus o ’n mhaighstir-sgoile, gu ’m faodadh gruaim a bhith aig an tuath ris, ach mar thàingealachd air son gu ’n robh e fhein ’s a bhean ’s a theaghlach a’ tilleadh dhachaidh gu slàn, fallain an déigh an turuis fhada a thug iad a dh’ iarraidh na slàinte.

Chuir tuath na h-oighreachd am feasgar agus an oidhche seachad cho toilichte ’s cho cridheil ’s cho sunndach ’s a b’ urrainn a bhith. Ged a bha cuid mhòr dhiubh air an sàrachadh le droch riaghladh, cha b’ ann air an Uachdaran a bha iad a’ cur na coire idir. Cha robh e doirbh dhaibh a thuigsinn gu ’m bu duine e a bha gu

---

[347]

[Vol . 9. No. 45. p. 3]

nàdarra glé iochdmhor, agus a bha tuilleadh is deas gus a bhith ’smaointean gu ’n robh daoine eile cho fad an aghaidh an uilc ’s a bha e-fhein.

Ach ma chuir an tuath am feasgar agus an oidhche seachad gu cridheil sunndach, chuir an t-Uachdaran am feasgar agus an oidhche seachad ann an suidheachadh glé mhi-thoilichte. Riamh o ’n a dh’ innis Uachdaran Langadail dha mu ’n droch riaghladh a bh’ air an oighreachd aige, bha faiteachas air ’aghaidh a nochdadh an làthair a chuid tuatha. Ach an uair a chunnaic a an fhodhail a rinn iad ris fhein agus ri ’theaghlach cho luath ’s a thainig iad air tìr aig Laimrig-nan-lann, agus fad an rathaid gus an d’ ràinig iad a thaigh fhein, bha ’chogais ’ga dhìteadh gu mòr a chionn gu ’n do thachair dha luchd-dreuchd a bhith fo làimh a bha ’deanamh eucoir air an t-sluaigh. “Tha iad,” ars’ esan ris fhein, “a’ deanamh math an aghaidh an uilc. Ach mu ’m bi mise mòran na ’s sinne na tha mi, bidh caochladh cuir air clò Challum.” Is gann gu ’n do dhùin a shùil an oidhch’ ud ach a’ smaointean air caoimhneas na tuatha, agus air eucoir is ainneart an luchd-riaghlaidh a bha fo ’làimh.

Mu ’n d’ thainig àm dha eirigh ’s a’ mhaduinn an là-iar-na-mhàireach, shuidhich e ’na inntinn ciod bu chòir dha a dheanamh. An deigh dha eirigh agus a bhiadh-maidne a ghabhail, chaidh e do ’n t-seomar-ghnothaich far an robh am maor ’s am baillidh ’ga fheitheamh. Chuir e failte orra mar nach biodh amhrus aige gu ’n robh dad sam bith cearr. Bha iadsan, mar a bha dligheach agus glic dhaibh, glé iriosal agus glé mhodhail ’na làthair. Cha do leig esan air gu ’n cual’ e dad cearr mu dheibhinn na h obrach a bh’ aca. Bu duine e a bha comasach air a rùintean a chumail am falach glé mhath, an uair a bhiodh e glic dha sin a dheanamh. Cha ’n e h-uile duine a tha comasach air so a dheanamh. Tha cuid de dhaoine ann air an aithnich thu anns a’ mhionaid co dhiubh tha no nach ’eil iad toilichte.

Thug e greis mhath air bruidhinn riutha mu dheidhinn suidheachadh an t-sluaigh, agus mu dheidhinn na dòigh anns an robh iad a’ riaghladh na h-oighreachd ré na h-ùine a bha e air falbh as an rioghachd. Leis a h-uile ceasnachadh a bha e a’ deanamh orra ghabh iad amhrus gu ’n cual’ e rud eiginn nach do chòrd ris. Ghabh iad an t-eagal. Mar a tha ’m facal ag ràdh, “Tuigidh cù a chionta.”

Nam b’ fhior iad fhein, bha a h-uile atharrachadh a rinn iad ceart gu leòr, agus bha ’n sluagh toilichte gu leòr leis gach ni a rinneadh. Cha do leig esan dad air mu na chual’ e mu ’n deidhinn air eagal gu ’n rachadh iad ’nam faireachadh, agus gu ’n tugadh iad oidhirp air falach a chur air an an obair a rinn iad le toirt air an tuath seasamh air an taobh.

Bha e ’na chleachdadh aig an Uachdaran a bhith o àm gu àm ag amharc thairis air leabhraichean a’ mhàil, an uair a chuireadh am bàillidh na cunntasan gu lèir ann an òrdugh. Anns an àm so, thug e an aire gu ’n robh àireamh de dh’ ainmeannan ùra anns na leabhraichean, agus gu ’n robh cuid dhe na h-ainmeannan air an robh e eòlach air an dubhadh am mach. An uair a dh’ fheòraich e dhe ’n mhaor ’s dhe ’n bhàillidh, an e bàsachadh a rinn cuid dhe ’n tuath an uair a dhubhadh an ainmeannan am mach as na leabhraichean, thuirt iad ris gur ann a thugadh uatha am fearann a chionn nach robh iad ’ga obrachadh ceart. An uair a dh’ fheòraich e dhiubh an crobh na tuathanaih ùra ann an cleamhnas no ann an càirdeas ris na daoine o ’n tugadh am fearann, thuirt iad ris nach robh. Cha dubhairt e an corr riutha mu ’n ghnothach.

An àite gabhail mu thàmh an oidhch’ ud mar bu ghnàth leis is ann a chuir e seachad an oidhche a sgrìobhadh litrichean thun na tuatha ag iarraidh orra tighinn thun an taighe far an robh e aig uair ainmichte air an fheasgar ud fhein. Agus ann an soilleireachadh an latha dh’ fhalbh marcaiche ann an cabhaig leis na lithrichean g’ an ionnsuidh.

Ghabh an tuath ioghnadh gu leòr an uair a fhuair iad na litrichean. Cha b’ urrainn daibh a thuigsinn c’ ar son a chuir an t-Uachdaran fios orra. Bha eagal air cuid dhiubh gur ann a bha e ’smaointean an cur air falbh as an dùthaich mar a bha cuid de dh’ Uachdarain eile na Gàidhealtachd a’ maoidheadh a dheanamh air an cuid tuatha fhein.

Aig an uair ainmichte bha ’n tuath gu léir aig taigh an uachdarain. Fhuair am maor ’s am bàlllidh litir o ’n Uachdaran mar an ceudna; ach cha do chuir so ioghnadh sam bith orra o ’n a bha iad ’na sheirbhis. Ach an uair a ràinig iad taigh an Uachdarain agus a chunnaic iad àireamh mhòr de thuath na h-oighreachd ’nan seasamh air an réidhlein mu chionneamh an dorus, is gann a bha fhios aca ciod a theireadh iad.

“Ciod e ’chuir an so sibh an diugh, ’fheara?” ars’ am maor, agus coltas glé ghruamach air a ghnùis.

Fhreagair fear dhiubh, agus thuirt e, “Thàinig sinn uile an so an diugh a chionn gu ’n do chuir an t-Uachdaran fios oirnn. Is cinnteach nach b’ ann gun aobhar a chuir e fios oirnn; ach feumaidh gu ’m bheil gnothach sònraichte aige ruinn mu ’n do chuir e litrichean g’ ar n-iarraidh ’s a’ mhadainn mhoich an diugh.”

Sheall am maor ’s am bàillidh air a cheile. Thuirt am maor, “Ged nach e so latha na gugaireachd, feumaidh gur ann air ghugaireachd a chuireadh sibh.”

“Ma ’s ann air ghugaireachd a chuireadh sinn, is e an t-Uachdaran a chuir ann sinn; tha ’ainm ris na litrichean a fhuair a h-uile fear dhinn an diugh, agus is e fear de sheirbhisich an Uachdarain, a’ marcachd air aon de dh’ eich an Uachdarain, a thug dhuinn na litrichean,” arsa fear beag tapaidh dhe na bh’ anns a’ chuideachd.

Sheall am maor ’s am baillidh a rithist air a chéile, agus thainig atharrachadh dreach air an gnùis. Ach mu ’n do tharr iad facal a ràdh, thainig an t-Uachdaran am mach agus chuir e fàilte orra gu léir. Dh’ aithnicheadh duine sam bith air a ghnùis nach robh e toilichte.

Thuirt e riutha gu ’n robh gnothach sònraichte aige riutha, agus gu ’m b’ fhearr dhaibh a dhol a steach do ’n t-seomar-dhinneireach.

Chaidh iad uile a steach; agus ged a bha ’n seomar mòr, farsuinn, agus àiteachan-suidhe gu leòr air an cur ann, is gann gu ’m faigheadh na h-uile a chruinnich an lath ’ud àite-suidhe. Chuireadh na daoine bu shinne ’nan suidhe, agus sheas na daoine ’b ’òige air an cùlaobh.

Fad mionad no dhà bha na h uile a bh’ anns an t-seomar, ach an t-Uachdarain ’na ònar, fo mhor-ioghnadh car son a ghairmeadh cuideachd iad.

(Ri chriochnachadh ’s an ath aireamh).

Ge b’e ’bhios gu math rium, bidh mi gu tric aige.
Ge b’e ’chaomhnas an t-slat, is beag air a mhac.
Ge b’e do’n d’ thug thu ’mhin, thoir dhà a’ chàth.
Ge b’e ’ghleidheas a lóng gheabh e latha.

Litrichean mu Mhac-Talla.

ANNS an àireamh a thainig a mach air a’ choigeamh latha deug dhe ’n Mhàrt, thug sinn iomradh air dithis no triùir de ’n luchd-gabhail a bhi ’gearan nach robh am MAC-TALLA cho math ’sa bha e bliadhnaichean roimhe. Chuir sinn romhainn an sin fhaotainn a mach an robh no nach robh a’ bharail sin coitchionn am measg ar leughadairean, agus air son an aobhair sin thug sinn cuireadh dhaibh uile an caochladh bharailean a chur an céill dhuinn gu saor agus gu soilleir, gun sgàth, gun eagal. Fhuair sinn àireamh mhath de dh’ fhiosan-freagairt. Agus tha sinn a nise ’g an toirt do ar leughadairean anns an òrdugh anns an d’ fhuair sinn iad:

Litir a Sidni Tuath.

Tha do phaipear gasda tighinn g’ am ionnsuidh gu riaghailteach bho ’n thòisicheadh air a chlo-bhualadh, agus is i mo bheachd gu bheil e gach bliadhna dol na ’s fhearr. Cha ’n ’eil coire agam ri fhaotainn dha na tha air a chlo-bhualadh ann bho aghaidh gu ’chùl. Ri ’n gabhail bhar a chéile, tha na naigheachdan, na litrichean, na h-eachdraidhean, na sgeulachdan agus a’ bhàrdachd a tha ann cho fior thaitneach agus nach eil mi-fhin ag iarraidh atharrachaidh sam bith, agus bidh mi ’ga ghabhail ’ga leughadh ’s ga phàigheadh fhad ’sa theid agam air feum a dheanamh dheth, agus tha mi an dòchas gu ’n dean gach fior Ghàidheal ’san dùthaich an ni ceudna.

IOMHAR DOMHNULLACH.

As an Dun Ghlas.

Their mi gur h-i mo bharail fein gu bheil MAC-TALLA a’ dol na ’s fhearr a h-uile latha, agus gu bheil e aig an àm so na ’s fhearr na bha e riamh. Cha ’n eil mi smaointeachadh gu ’m bu chòir do neach sam bith da sgeul iarraidh a b’ fhearr na “O chionn tri fichead bliadhna,” agus “Bliadhna Thearlaich.” Agus tha gach aon de luchd-leughaidh a’ phaipeir air am bheil mi eòlach dhe ’n cheart bharail. B’ fhior thoigh leam a bhi cluinntinn o “Bhodachan a’ Ghàraidh” na bu trice; tha meas mor againn air a chuid litrichean, agus tha sinn an dòchas gu ’n sgriobh e moran dhiubh am bliadhna. ’Nam bharail fhin, cha bhiodh e as an rathad dhuibh beagan dhe na sgeulachdan ’s dhe na còmhraidhean àbhachdach a bha anns a MHAC-TALLA ’s na ceud bhliadhnaichean a chlo-bhualadh fhathast; oir, tha moran de leughadairean ùra aig a phaipeir, agus cha mhi-chòrdadh e ris na seana leughadairean fein cuid diubh fhaotainn uair eile. Ach a thaobh MAC-TALLA bhi dol na ’s miosa, cha ’n eil e ’deanamh sin idir; ’s ann a tha e ’dol na ’s fhearr na h-uile seachdain.

ALASDAIR MAC-GILLE-BHRATH.
Dunmaglass, N. S.

As a Mheinn Uir.

Cha ’n ’eil mise smaointeachadh gu bheil MAC-TALLA cho math ’sa bha e bliadhnaichean roimhe. A dh’ aon ni tha e daonnan fad air deireadh ’s na naigheachdan. Gheibhear na naigheachdan as na paipearan Beurla tri no ceithir a lathaichean mas fhaighear as a’ MHAC-TALLA iad, agus cha bhi na naigheachdan air an innse dad na ’s fhearr na bhios iad anns na paipearan Beurla. Cha ’n eil mi, air an aobhar sin, a’ toirt sùil air na naigheachdan anns a’ MHAC-TALLA ach uair glé ainneamh. Agus tha fhios agam gu bheil moran eile de na leughadairean air an aon dòigh. Faodaidh mi a ràdh gu bheil mi a’ gabhail a MHAC-TALLA o’n bha e ceithir miosan a dh’ aois, agus a nise tha mi a’ gabhail da àireamh gach seachdain. Is mi ur caraid,

Reserve Mines, C. B.
M. R. MAC-NEILL.

(Air a leantuinn air taobh 350).

---

[348]

[Vol . 9. No. 45. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, MAIGH 10, 1901.

Anns an àireamh so gheibhear cùnntas litrichean a sgriobh càirdean ugainn mu ’n MHAC-TALLA, a’ freagairt nan ceistean a chuir sinn air ar luchd-leughaidh air a choigeamh latha deug dhe’n Mhàrt. Cha ’n eil aon litir no aon bharail a fhuair sinn ri bhi air a cumail an cleth, agus ged a tha dha no tri litrichean, a bha tuilleadh us fada, air an giorrachadh, cha ’n eil brigh no seadh aoin dhiubh air atharrachadh. Tha beagan litrichean a fhuair sinn do nach b’urrainn dhuinn àite dheanamh air an t-seachdain so; gheibh ar luchd-leughaidh iad sin anns an ath àireamh.

THA an Riaghladh Breatunnach an deigh riaghailt ùr a dheanamh a thaobh biadhadh nan saighdearan. O thoiseach an ath mhios, bidh gach feòil agus biadh eile air son an airm air a cheannach ann am Breatunn féin, no anns na Colonies. Tha so air a dheanamh air iarrtus luchd-togail cruidh anns na h-Eileanan Breatunnach, a bha ’gearan gu robh feoil agus biadh eile ’ga cheannach ann an dùthchannan céin a roghainn air na bha ri chreic aig na tuathanaich Breatunnach féin. Cuiridh an riaghailt ùr so call air tuathanaich nan Staidean, ach ni e feum do thuathanaich Eirinn us Shasunn, agus ma dh’ fhaodte do thuathanaich Chanada.

MU ’N do thòisicheadh air togail an rathaid-iarruinn eadar Port Hastings agus Broad Cove, dh’ aontaich comhairle siorrachd Inbhirnis leth-cheud us tri mile dolair a thoirt mar chuideachadh do Mhac-Coinnich & Mann. Bha so air a dheanamh air chùmhnant gu ’n biodh an rathad criochnaichte air a cheathramh latha deug dhe ’n mhios a tighinn. Tha e nise soilleir nach bi e criochnaichte air an latha sin, agus bha Mac-Coinnich & Mann air beulaobh na comhairle air an t-seachdain s’a chaidh ag iarraidh sia miosan eile air son an obair a dheanamh. Dhiùlt a’ chomhairle sin a thoirt dhaibh, agus tha aca nise ris an rathad a thogail gu h-iomlan air an cosdus féin. Thatar ag radh gu faod e bhith gu ’n tairg a’ chomhairle cuideachadhadh dhaibh aig suidhe na h-ath bhliadhna, air chùmhnant gu ’n cuir iad an rathad cho fada tuath ri Cheticamp, agus gu ’n ruith iad meur eadar Mabou us Orangedale.

Tha sinn ag radh ann an àit eile nach eil litir no barail a fhuair sinn mu ’n MHAC-TALLA air a chumail an cleth. Tha sinn air son sin a cheartachadh. Fhuair sinn aon litir nach cuir sinn an clò an ainm an fhir a sgriobh i, agus tha an deagh aobhar againn. Ged a tha na Gàidheil anns an dùthaich so ’nan daoine air leth sitheil, agus iarratach air a bhi ’cumail nan àithnean, tha eagal oirnn nan toireamaid ainm an fhir a sgriobh an litir ud am follais nach biodh a bheatha sàbhailte. Am bheil fhios agaibh gu dé bha e ’g iarraidh oirnn a dheanamh air son MAC-TALLA bhi na’s fhior fhearr na tha e an sùilean a luchd-leughaidh? Tha, sinn a bhi clo-bhualadh earrainn dheth gach seachdain ann am Beurla! Cha ’n eil sinn a’ dol a thoirt an còrr iomraidh air an duine so no air a litir, gun fhios nach fhaodamaid leigeil le facal no dha tuiteam a bhrathadh an duine bochd, le chur an comas dhaoine eile fhaotainn am mach có e ’s càite ’m beil e; agus na ’n tachradh sin, b’ e mo thruaighe esan!

Ach gun a bhi ri tuilleadh àbhachdais, cha ’n eil sinn a’ creidsinn gum biodh e ceart no feumail earann dhe’n MHAC-TALLA chlo-bhualadh ann am Beurla. Tha an àireamh a’s motha de luchd-leughaidh a phaipeir ’ga ghabhail agus a’ seasamh ri chùl gu dìleas a chionn gur paipear Gàilig e, agus na ’m biodh a’ bheag no mhor de Bheurla air a chur ann, cha bhiodh e cho math nan sùilean ’sa tha e, agus cha bhiodh ach fior bheagan tlachd aca ann. Agus na ’m faigheadh a’ Bheurla stigh aon uair, bhiodh i glé bhuailteach air a bhi ’gabhail seilbh air, a lion beagan us beagan, agus an ceann ghrunn bhliadhnaichean ’se bhiodh agaibh paipear Beurla anns am biodh leth no cairteal taoibh-duilleig air a chur air leth mar “Chùil do ’n Ghàilig.” Air an aobhar sin cha leig neach sam bith a leas a bhi comhairleachadh dhuinn Beurla chur anns a MHAC-TALLA. Tha paipearan Beurla gu leòr anns an dùthaich; cha ’n eil ann ach aon phaipear Gàilig, agus bu bhochd an gnothuch an aon phaipear sin a bhi air a thruailleadh le Beurla.

“Is toigh leinn a’ Ghàilig,
A bàrdachd ’s a ceòl;
Is tric thug i nios sinn
’Nuair bhith’maid fo leòn:
’S i dh’ ionnsaich sinn tràth
Ann an làithean ar n-òig,
’S nach treig sinn gu bràth
Gus an laidh sinn fo ’n fhòd.”

Anns an ath àireamh, gheibh ar leughadairean litir o sgriobhadair ùr a tha toirt mar ainm-pinn dha féin “Mac-Uisdean.” Cluinnear uaithe gu tric an deigh so, agus tha sinn an dòchas gu ’n taitinn a chuid sgriobhaidh ris na Gàidheil anns gach cearna dhe ’n t-saoghal.

LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.

Tha Cotaichean-uachdair air an creic an storaichean eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.

COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Mattheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

Confederation Life ASSOCIATION.

Eachdraidh 20 Bliadhna
GU IANUARAIDH 1, 1901.

Urrasachadh an greim $32 ,332,908.00
Teachd-a- stigh 1,392,980.43
Earras 7,799,983.89
Airgead air laimh 505,546.25

Luach-airgeid gach ni a tha air a chur air leth air son tearuinteachd nam “policies” $1 ,505,546.25

F . W. GREEN, Halifax,
Manager anns na Roinnean Iochdrach.

Luchd-gnothuich an Ceap Breatunn:
IAIN MAC NEILL, Sidni.
A . W. WOODILL,Sidni.
J . W. EDWARDS, Glace Bay.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[349]

[Vol . 9. No. 45. p. 5]

Naigheachdan.

Chaidh Micheal Domhnullach, a mhuinntir Cobh nan Eirionnach, a ghoirteachadh gu dona ann am mèinn Chaledonia feasgar Di-luain s’a chaidh Tha dòchas aig na dotairean nach aobharaich an goirteachadh a bhàs, ach gu ’n teid e am feobhas. Tha moran sgiorraidhean a’ tachairt anns na mèinnean air a bhliadhna so.

Tha e air innse gu bheil Diuc Earraghàidheil a brath Eilean Thireadh a chreic. ’S e eilean gle thorach a tha ann an Tireadh. Tha i mu dha mile dheug a dh’ fhad agus mu cheithir mile a leud. Tha an t-eilean so anabarrach còmhnard; agus nì glé iongantach cha ’n fhàs craobhan idir air. Tha mu thrì mìle sluaigh a deanamh an còmhnuidh ann an Tireadh.

Thatar air an t-samhradh so a’ dol a chur àireamh mhor chraobhan air Eilean Sable, agus ma dh’ fhàsas iad bidh iad na ’m fasgadh mor do na h-eich a tha ’g àiteach an eilein stoirmeil sin. Cha ’n eil aig an àm so ach da chraoibh air an eilean uile gu leir. Tha an talamh math gu leòr, ach tha na gaothannan cho fuar ’s cho làidir ’s gu bheil e doirbh do chraoibh seasamh riutha.

Eadar na thuit anns na blàir agus na chaochail le tinneas, chaill an t-arm Breatunnach gu ruige so ann an Cogadh Africa mu Dheas, seachd ceud us ceithir deug (714) de dh’ oifigich, agus ceithir mile deug da cheud ’s tri fichead ’sa ceithir (14,264) de shaighdearan cumanta. A bharrachd air na chaill am beatha, bha còrr us ceithir ceud air an cur dhachaidh tinn, agus tha cuid dhiubh sin nach bi comasach air obair sam bith a dheanamh fhad ’s is beò iad. Is uamhasach an ni an cogadh.

Thainig bean do bhaile Halifacs oidhche Di-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh a thug seachad mar a h-ainm Mairi D. Eastman. Ghabh i seòmar ann an aon de na taighean-òsda, agus mharbh i i-fein le urchair daga. Dh’ fhàg i litir sgriobhte anns an d’ iarr i gun oidhearp sam bith a bhi air a thoirt air fhaotainn a mach co i, no co as a thainig i. Phaigh i muinntir an taigh òsda air son tàmh na h-oidhche, agus bha suim bheag airgeid na sporan nuair a fhuaireadh marbh i. Cha d’ fhuaireadh fiosrachadh sam bith mu deidhinn fhathast.

Tha sgeul uamhasach air tighinn á Eilean a’ Phrionnsa. Ann anRose Valley,beagan mhiltean a mach á Baile-Shearlot, bha seana-bhean, ban-Leodach, air a faotainn marbh ’na tigh féin o chionn ghoirid, agus an deigh a tiodhlacadh ghabh daoine àmhrus nach bu bhas nàdarra a fhuair i. Chaidh an corp a thogail, agus fhuair na dotairean làraichean air an aodann ’s air an amhaich a nochd gu soilleir gu ’m b’ ann air a tachdadh a bha i. Chaidh an sin a mac féin, Gilleasbuig Mac-Leoid, a chur an greim air son a mort. Dh’ àicheidh e a chionta ’nuair a chaidh a ghlacadh, ach oidhche na Sàbaid s’a chaidh thainig e ri bheatha féin anns a’ phriosan; chroch e e-fein le stiallan a shrac e á searbhadair ’sa shnaim e ri chéile. Bha Mac-Leoid a fuireach san aon tigh ri ’mhàthair. Bu leatha-sa darra leth an fhearainn, agus thatar a deanamh gnr ann air son gum biodh an t-iomlan aige féin a chuir e crioch oirre.

Tha comhairle na siorrachd so na suidhe air an t-seachdain so. Tha gnothuichean cudthromach air am beulaobh air an turus so, togail taigh-cùrtach agus taigh-caothaich, a bharrachd air gach gnothuch eile is àbhaist a bhi aca ri dheanamh aig suidhe ’n t-samhraidh. Cha ’n eil aca de dh’ airgead ròidean us dhrochaidean air son na bliadhna so ach $1 ,912, suim nach eil ach gle shuarach air son na tha de ròidean ’s de dhrochaidean ri ’n deanamh ’s ri ’n càradh air feadh na siorrachd.

Bha na gualadairean agus an luchd-obrach eile a tha ’g obair anns na mèinnean an taobh deas na siorrachd so ag iarraidh àrdachadh tuarasdail toiseach an t-samhraidh so, agus air do chuideachd a’ ghuail sin a dhiùltadh dhaibh, bha a’ chùis air a cur air beulaobh cùirt-reiteachaidh. Bha a chùirt sin ’na suidhe o chionn àireamh sheachdainean ann a Halifacs agus a rithist ann an Glace Bay far an robh daoine air an ceasnachadh air gach taobh. An deigh dhaibh mar sin éisdeachd ris na bha ri radh air gach taobh, thug uaislean na cùirte mach breth gu robh a’ chuideachd a deanamh cho beag air a’ ghual a bha iad a creic ’s nach b’ urrainn dhaibh tuarasdail an luchd-obrach àrdachadh gun call mor fhulang. Tha na tuarasdail mar sin ri fuireach mar a bha iad, air a bhliadhna so co-dhiu.

Ghabh aon de phaipearan Halifacs air féin o chionn ghoirid innse do mhuinntir a’ bhaile sin nach eil gràdh mor sam bith aig muinntir na dùthcha dhaibh, agus gu robh na deagh aobhair aca. An àite bhi an comain a’ phaipeir air son sin innse dhaibh, ni air ’m bu chòir dhaibh a bhi fiosrach o chionn fhada, ’s ann a tha iad a’ gabhail na feirge ris. Ach cha dean an fhearg sin call mor sam bith; mar is luaithe chreideas muinntir Halifacs gu bheil barrachd ’s iad féin ann an Nobha Scotia, ’s ann is fhearr dhaibh air a’ cheann mu dheireadh. Tha moran dhiubh, a reir coltais gus an latha ’n diugh a creidsinn gur h-e am baile ’s am bheil iad-féin a’ comhnuidh, teis-meadhon na Criosdachd, agus nach eil aite sam bith eile airidh air ni sam bith ach na chi Halifacs freagarrach a sheachnadh.

Cha ’n eil e ’na ni annasach idir anns an dùthaich so daoine agus mnathan fhaicinn a tha air aois mhor a ruigheachd. Ach ’s ann glé ainneamh a gheibhear dithis ’san aon teaghlach a tha air a dhol fada seachad air an àireamh bhliadhnaichean a tha air òrdachadh do ’n mhor chuid dhe ’n chinne dhaonna. Tha dithis pheathraichean a’ còmhnuidh air an Eilean Fhada, ’s an t-siorrachd so, Oighrig agus Anna Nic-a- Phi, agus tha iad le cheile gle fhaisg air a’ cheud bliadhna. Tha Oighrig ceithir fichead us naodh bliadhn’ deug a dh’aois air an t-samhradh so, agus cha ’n eil Anna ach bliadhna na ’s òige na i. Tha iad le chéile gu slàn fallain ’nam bodhaig ’s ’nan inntinn, agus a’ deanamh an cuid dhe ’n churachd cho math ri dithis ’s an dùthaich. Tha Oighrig na deagh bhan-fhighiche, agus cha ’n eil deireadh-foghair no geamhradh nach eil i gu riaghailteach air a bheairt a figheadh clòth us drògaid nach eilear a deanamh na ’s fhearr an Ceap Breatunn. Gu ma fada beò iad le chéile!

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do dha chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Bathar Cruaidh
Tha sinn a’ cumail gach seorsa
BATHAR CRUAIDH
SOITHEACH-COCAIREACHD
PAINT agus OLLA
UIDHEAM SAOIRSNEACHD
Tha sinn a’ creic air na prisean a’s isle.
SYDNEY HARDWARE Co.,
Telephone 228.
Feb. 20, ’01-1yr
Sydney Hotel Block.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

So an t-am anns an coir dhut a bhi sealltainn a mach air son
UIDHEAMAN TUATHANACHAIS
Thatar ag radh gur h-iad sin a tha air an deanamh le cuideachd
MASSEY - HARRIS
na h-uidheaman a’s fhearr.

Croinn Threabhaidh “Verity” aon each. Croinn Treabhaidh “Verity” da each. Croinn Taobh bruthach aon each. Croinn Taobh Bruthach da each.

Mar an ceudna—
BAIN WAGGONS DHE GACH MEUD.

F . & J. MORLEY. Agents.
Togalach Mhorley, Sidni, C. B.

---

[350]

[Vol . 9. No. 45. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 347).

Gle Riaraichte Leis.

Tha mise ’gabhail ’sa leughadh MHIC-TALLA, agus tha mi gle riaraichte leis. Gu ’n robh buaidh agus piseach air!

D. I. MAC EACHAIRN.
Port Hastings, C. B.

O Bhodach na Gealaich.

Gabh mo leithsgeul ’nuair a bheir mi dhut mo bheachd air MAC-TALLA: ’s e sin gur ann a ta e fàs anns gach buaidh mhath a bha air ann an tus a laithean; agus gur bochd an comharradh air mac Albannach a bhi ag iarraidh cron sam bith a dheanamh do dhaoine a tha deanamh saothair cho urramach ann an sealladh nan daoine aig am bheil breithneachadh agus gràdh do ’n Ghàilig. Gu ma fada beò thu agus ceò as do thigh.

R. S. MAC LEOID.

P. S. —Tha mo cheann maol agus abraidh iad air uairean “Bodach na Gealaich” rium.

A Antigonish.

’S i barail Dhomhuill Mhic-Isaic, Loch an Fhuamhair, N. S., gu bheil MAC-TALLA cho math ’sa bha e, ach gu faodadh e bhi na b’ fhearr. Chòrdadh e gu math ris tuilleadh litrichean fhaicinn ann bho “Bhodachan a’ Ghàraidh,” “S. A. Mac Gille-mhaoil,” “Murchadh Cam,” “C. C.” agus iomadach fear eile. Cha ’n eil fhios nach faic ar luchd-leughaidh litir o Mhac-Isaic féin an ùine ghoird. Theid aige air Gàilig a sgriobhadh cuimseach math.

A New York.

Bu mhath le Aonghas Mac-Leoid, am baile-mor New York, pairt de dh’ eachdraidh nam fineachan Gàidhealach fhaicinn anns a MHAC-TALLA. Tha e dhe ’n bharail gum biodh sin gle thaitneach le roinn mhor de ’n luchd-leughaidh.

Beachd ar Caraid “C. C.”

A reir mo bheachd-sa tha MAC-TALLA a dol na ’s fhearr gach bliadhna. Tha ’m paipear ni ’s fearr, an clo-bhualadh ni ’s fearr, agus iomadh ni fior thaitneach aige ga thoirt dhuinn gach seachdain. Faodaidh nach ’eil litrichean taitneach cho lionmhor ann ’sa bha iad, ach tha e soilleir nach e e coire an fhir-dheasachaidh tha sin, ach coire an luchd-leughaidh. Coma co dhiu, tha mise gle riaraichte leis a MHAC-TALLA.

C. C.
Strathalba, E. P. I.

Guth a Ceap Nor.

A thaobh MHIC-TALLA ’s i mo bharail nach ’eil e air chor sam bith a’ dol air ais. Tha mi ’m barail gur fior thoigh leis a chuid a’s lionmhoire d’a luchd-gabhail gu ’m biodh litir á cearna air chor-eigin de ’n t-saoghal anns a MHAC-TALLA gach seachdain.

Is ann mar sin a tha ’m beagan a tha ’n taobh so co-dhiu. Cha chreid mi o neach sam bith gu deachaidh no gu bheil MAC-TALLA a dol air ais. A guidhe soirbheachadh gu leor leis, Is mi, &c ., M. D.

A Gabarouse.

Tha mise gabhail MHIC-TALLA, agus tha mi làn riaraichte leis. Bu mhath leam a bhi ’ga fhaighinn gach uair a thigeadh am posta. Tha mi toilichte gu bheil na h-uiread de luchd-gabhail aige, agus tha mi ’n dòchas gu ’m bi an àireamh a’ fàs gus am bithear ’ga ghabhail anns gach teaghlach Gàidhealach a tha ’n Canada.

MAIRI E. NIC-GILLEAIN.
Gabarouse , C. B.

AAlbany , N. Y.

Tha am paipear a’ fàs na ’s fhearr fad na h-ùine, agus tha mi toilichte fhaicinn gu bheil a soirbheachadh leis cho math.

A. R. DOMHNULLACH.
Albany , N. Y.

A Dailche, Ontario.

Cha ’n ’eil e fior gu bheil MAC-TALLA ’dol air ais. Dh’ fhaodte nach ’eil na h-òrain a bhios ann air uaireannan cho math ’sa bhios ann air uaireannan eile, ach tha e doirbh sin a bhi air atharrachadh. Tha iad mar a thuirt ministear rium uair mu na searmoin: “Bidh cuid dhiubh math, ’s cuid dhiubh gle thioram, direach a reir a chinn-teagaisg ’s an fhir a bhios ’g an deanamh.” Cha bu chòir do Ghàidheal sam bith a bhi as aon ais MHIC-TALLA. Tha mi ’guidhe saoghal fada, soirbheachail dhut.

D. U. MAC-GILLE-BHRATH.
Dailché, Ont.

O Alasdair Piobaire.

Cha ’n ’eil mise ach ’nam choigreach do ’n MHAC-TALLA—cha ’n eil ach ùine ghoirid o’n thòisich mi ri ghabhail—ach cha ’n urrainn mi fhaicinn gu bheil dad cearr air. Tha deagh sgeulachdan ann, deagh òrain, agus naigheachdan na seachdain air an innse gu pongail. Gu dé ’n còrr a tha dhith oirnn? Dh’ fhaoidte gu bheil cuid a smaoineachadh gu ’m bu chòir cnap òir a bhi air fhileadh a stigh ann nuair a ruigeadh e iad gach seachdain. Cha ghabhadh ni a b’ fhearr na MAC-TALLA toirt fo dhruim taighe anns am bheil Gàilig. Tha e math air son toirt air muinntir òg leughadh an cànain fein ionnsachadh. Bidh iad air son na naigheachdan a leughadh ann gach uair a thig e, agus le bhi toirt na h-oidheirp gu tric, ionnsaichidh iad a’ Ghàilig a leughadh gun strith sam bith. Bu chòir do gach teaghlach aig am bheil Gàilig a bhi gabhail a MHIC-TALLA. Gu ma fada beò e-féin agus a’ Ghàilig chòir, cànain ar sinnsirean!

ALASDAIR PIOBAIRE.
Pictou , N. S.

(Ri leantuinn).

AODAICHEAN DEANTE

COTAICHEAN-UACHDAIR geamhraidh us earraich, fad agus goirid, do dhaoine ’s do ghillean. REEFERS do gach neach a tha ’g an iarraidh, air prisean cearta. DEISEACHAN de dh’ iomadh seorsa, do shean us og, agus air na prisean a’s isle.
Tha sinn cuideachd a’ cumail
Stoc lan de Leintean, agus gach seorsa Aodaich-iochdair, Colairean, Cufaichean, Neckties.
Agus ’s ann againn a tha ’n stoc
Thruncaichean is Mhaileidean
a’s motha tha ’n Nobha Scotia.

Taghail a stigh. Cha mheas sinn ’na dhragh sam bith am bathar a shealltuinn dhut.
THE MARITIME PREMIUM CO. Ltd. ,
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON.

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

Stor Leabhraichean Phattillo
air a h-ur-fhosgladh ann an
Togalach a Mhac-Talla,
agus anns am bheil an stoc a’s motha ’s a’s saoire de
Bhathar Paipeir ’s de Bhathar Boid each
a chunnacas riamh an Ceap Breatunn.
TAGHAIL A STIGH AGUS FAIC.

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH,
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a deanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

---

[351]

[Vol . 9. No. 45. p. 7]

Litir a Ceap Nor.

GED nach ’eil an t-earrach fhathast seachad, tha barrachd de choltas an t-samhraidh air na h-achaidhean na ’s minic a bhiodh orra mu mheadhon a Mhàigh ’s na bliadhnaichean a dh’aom. Tha ’n acarsaid agus an cuan air a bhi saor o dheigh o chionn tri seachduinean; agus tha na Fitzgeralds agus na Burtonaich ag ullachadh an soithichean gu ’n cur ri fairge gu h-aithghearr. Tha Captain Ramsey a’ stri ri ’shoitheach ùr fhaotuinn air a’ criochrnchadh, ’s cha ’n fhada gus am bi e fein ’n an deigh. An sin, ’n uair bhios na ceithir soithichean so air fairge, agus a thoisicheas an soitheach-smuide Weymouth air ruith eadar Sidni agus an t-àite so, ’s coltach gu ’m faod sinn falbh no tighinn cho minic ’s a’s aill leinn.

Air an t-sàmhradh s’ a chaidh bha slighe air fhosgladh do fhios dealanaich troimh shiorrachd Inbharnis cho fada near ri Rudha na Feòla, air chor ’s gu faodar fios a chur air falbh no fios fhaotuinn troimh gach taobh de Cheap Breatuinn. Mar so, ged tha sinn tuilleadh is ullamh air a bhi gearan, tha adhartas a tighinn air an duthaich ann an iomadh doigh. Cha ’n urrainn oigridh ar tir a thuigsinn mar shàraicheadh ar n-athraichean le easbhuidh rathaidean agus gach comhfhurtachd eile tha cho lionmhor againne. Bha aig a mheud dhiubh ’s a bha fuireach fad o ’n chladach ri bhi gu tric a’ giulan uallaichean troma troimh ’n choille air dhroch ceuman coise; agus eadhon an deigh do chuid dhiubh a bhi comasach air eich a bheathachadh bhiodh na seorsa rathaidean a bh’ ann cho làn de shlochdan puill ’s gur e fior obair na h-eiginn a bh’ ann faighinn idir trompa. Tha deadh chuimhne agam fein ’n uair nach robh e comasach cairt a thoirt as a so a dh’ ionnsuidh a chladaich, ged nach eil ach mu ochd mile ’s an astar. ’S cuimhne leam mar an ceudna gur e uidheam-ghiulan ris an canadh iad carn-slaoid, ’s a bha air a tharruing le each no damh, a bha daoine gu tric a cleachdadh ’n uair bhiodh a bheag aca ri tharruing o ’n dachaidh no d’ a h-ionnsuidh re an t-samhraidh. ’Nuair bha mi a’ m’ bhalachan cha robh ceannaiche idir an Ceap Nor. Dh’ fheumadh daoine dhol an dara cuid guWhite Pointno gu Bagh St. Lawrence air thòir ceannachd. A nis o chionn aireamh bhliadhnaichan tha triuir mharsantan ’s an àite. Tha carbadan cho lionmhor ’s gur ainmic teaghlach a tha as an eugmhais. Tha mar an ceudna uidheaman-spealaidh, &c ., gle phailt ’n ar measg. Tha ceithir no coig muillean-sabhaidh ’s an aite, ach cha ’n eil cuid dhiubh ri sàbhadh ach uine gle ghoirid gach bliadhna. Faodar a bhi cinnteach gu bheil an sabh-mor air a chur air chùl gu buileach. ’S minic a bha sinn sgith dheth. Cha bu droch obair do dhithis dhaoine mu dhà cheud troidh a shabhadh leis an aon là. ’S ann an diugh a tha sinn a faicinn cho fad air ais ’s a bha sinn ’n uair bha sinn a cleachdadh ar neart agus ar n-ùine a sabaid ri fiodh leis an t-sabh-mhòr, agus cumhachd uisge gu leor cho pailt ’n ar measg. —Cha bhiodh e iomchuidh criochnachadh gun facal no dha a radh mu ar luchd-ceaird. Tha triuir ghoibhnean againn; agus air son shaor, ’s beag nach ’eil saor anns gach tigh, gu h-àraidh ’s a chearna so dhe ’n aite. Ged tha iomadh aon dhe na seann saoir air dol as an t-sealladh, tha daoin’ òga ag eirigh suas a ghnàth a tha nochdadh an teomachd le bhi ’n an saoir fein-iunnsaichte mu ’n gann a chluinnear iomradh orra. B’ ann le dithis dhiubh so a bha pairt de thaobh a stigh a mhansa air a leasachadh cho dòigheal o chionn ghoirid.
M. D.
April 30, 1901.

Ceist.

Bu mhath leam gu ’n innseadh sibh féin no aon de ’r leughadairean dhomh ciod a Ghàilig a tha air an ainm Gollam. Tha an duine d’ am buin e ag radh gur h-ainm Gàidhealach a tha ann, agus ma ’s e, feumaidh gu bheil Gàilig air. Cuiridh am fear no an té a bheir an t-ainm Gàilig dhomh comain mhor orm.

D. G.

Reic-a- mach.
Tha aon dhiubhsan a tha ’sa chuideachd againn an uine ghoirid ’g ar fagail. Air an aobhar sin agus airson rum a dheanamh do Bhathar Ur a tha air an t-slighe tighinn a Sasunn, tha sinn a tairgse
An t-Iomlan de ar Stoc
DE DH’ INNSRIDH-TAIGHE
air prisean a tha bho 20 gu 40 sent air an dolair na ’s isle na bha iad roimhe so.
TAGHAIL TRATH AGUS FAIGH ROGHA NAM BARGAN.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT, Manager,

Cuirear “Leabhar nan Cnoc” leis a phosta gu àite sam bith an Canada no ’s na Staidean air son 80cts. Reicear e anns an oifis air 75cts.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

SANAS.

THA mi ag iarraidh duine math stuama, eadar 30 us 45 bliadhna dh’ aois, gu dhol a dh’ obair air fearann aig St. Esperit, an Ceap Breatnnn. Bheir mi tuarasdal math do dhuine fhreagras orm, bidh cosnadh aige fad na bliadhna, agus bidh e air a phaigheadh uair ’sa mhios. ’S e duine a mhuinntir Eilean a Phrionnsa a b’ fhearr leam. Sgriobhadh e ugam, ag innse cia fhad ’sa bha e ri tuathanachas, agus ainmicheadh e an tuarasdal a bhios a dhith air. Seoladh e a litir gu
JOHN D. McDONALD,
Torge House, Salamanca, N. Y.
no gu
MRS. JOHN D. McDONALD,
St. Esperit, C. B.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

Dear Sir, —The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly
THOS. A. BUCKNER,
Superintendent of Agencies.

DR. CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

F . O. PETTERSON,
CEANNAICHE TAILLEAR.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MAC FHEARGHAIS,
CEANNAICHE-TAILLEAR.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

---

[352]

[Vol . 9. No. 45. p. 8]

Comhradh Eadar Nighean agus Gille.

ISE.
Co theid mar-rium do ’n taigh-fhaire?
Co ni sùgradh leam ris a ghealaich?
Oigfhir aoibheil a bhroillich sholuis,
Thachair sinn anns a choille dharaich.

Fàill il ó agus ho ro éile,
Fàill il ó agus ho ro éile,
Fàill il ó agus ho ro éile;
Hoirinn ó is tu m’ anam ’s m’ eudail.

ESAN.
B’ fhearr leam fhìn na bó laoigh is gamhnach,
’S na tha chnodhan an déidh na samhna,
Gum bithinn fhìn is mo chruinneag ghreannmhor
’M badan coille gun duine teann oirnn.

ISE.
B’ fhearr leam fhìn na coig fichead peighinn,
’S làn mo chròige de ’n òr a ’s buidhe,
Gum bithinn fhìn agus gràdh mo chridhe
’N gleannan caoin ’s sinn air gaol a bruidhinn.

ESAN.
Nis a dhaoine tha Anna ’m ghlacaibh,
Nighean fhaoilidh nan gruaidhe dathte;
Gabhaibh Albainn is Eirinn ’s Sasunn,
’S leigibh leamsa leis na bheil agam.

Taigh-tarlaidh nan Uaislean.

Beir soraidh no dhà
Gu taigh tàrlaidh nan uaislean;
Far bheil an aon nighean,
Is tri fir an luaidh rith’.

O hug eile, o hi ri ri ri,
O hi ri a hù, o hug eile no ha o ho ro.

Far bheil an aon nighean,
Is tri fir an luaidh rith’:
Rob donn an fhuilt channaich,
Caol mhala gun ghruaman;

Is Alasdair fearail
A’s ceanalta gluasad.

Is Donnachadh an gallan,
O bhaile nam fuaran.

’Roib, stad is bi céillidh,
Is éisd ri mo dhuanaig.

Mo chomhairle dhian dhuit,
’S mur fhiach i cuir bhuait i;

Leig dhiot an te ghreannach,
’S glac bean a chùil dualaich.

Te ’chumadh do léine,
’S bu cheutaiche dh’ fhuaigheadh;

A dh’ éireadh ’sa mhaduinn
’S a ghlacadh a bhuarach.

Te ’chumadh a teanga,
’S nach teannadh ri buaireas.

’S fearr bothan an t-sùgraidh
Na lùchairt a bhruaillein.

Iorram.

’S truagh nach robh mi, hu il ho ro,
’N riochd na h-eala, ho im o,
No ’n riochd faoileig, hu il ho ro,
Chrìn na mara, e cho ri no.

No ’n riochd faoileig chrìn mara;
Shnamhainn an caol ’s rachainn, thairis.

Ruiginn air ball bheil am fear ud;
M’ aighear, m’ éibhneas, ’s mo cheud leannan.

Sioban nam beann a dol tharrainn,
’S deathach nan stùc ga ’r sior dhalladh.

Banais an nochd ’sa Chìll Uachdraich;
’S nam bithinn ann dheanainn fuadach.

Nam biodh te eil’ ann ’bhiodht’ a luaidh riut,
Sgathainn bun is bàrr a cuailein.

Dh’ éireadh mo shròn àird’ na stuadhach,
’S dh’ fhalbhadh m’ anail na ’ceò uaine.

’S cruaidh an sgeul an diugh a fhuair mi;
Thug Clann-Nèill druim a chuain orr’.

Chaidh iad fodha anns an fhuaradh;
Luchd nan leadan troma, dualach.

Luchd nan seol àrd ’s nan long luaineach;
Fir nach meathadh ri uchd cruadail.

Taigh-an-Droma.

Rannan le dròbhair a bha diombach airson na bha aige ri ’phaigheadh an Taigh-an-Droma.

LUINNEAG.
’S i mo dhùthaich ’tha ’tigh’nn air m’ aire,
’S i mo dhùthaich ’tha ’tigh’nn air m’ aire,
’S i mo dhùthaich ’tha ’tigh’nn air m’ aire,
An t-Eilein Muileach ’tha lùrach, beannach.

Taigh-an-Droma gun dean mi ’fhàgail,
’S cha bu chruaidh leam e bhith na fhàsach;
Fhuair mi feoil ann ’s cha ghearradh sàbh i,
’S cha dugadh m’ fhiaclan mir as a chàise.

Nuair a chaidh mi staigh do ’n t-seombar,
Bha na trinnseirean ann an òrdagh,
Is bha brot ann gun ghràine feola;
’S air leam fhìn gum bu phris dha gròta.

Nuair a chaidh air gairm gu cùnntas
Cha robh agam bonn airgid mùthaidh;
Thug mi not dh’i ’s bu mhor mo shùil innt’,
’S cha do thill thugam ach aon chrùn d’i.

’S e ’n t-Eilein Muileach an t-Eilein aghmhor,
An t-Eilein ciatach mu ’n iadh an sàile;
’S beag an t-ionghnadh gach ni a dh’ fhàs ann,
Gheibhteadh biadh ann ’s cha ’n iarrteadh pàigheadh.

Cha robh na tuiltean mora a bha anns na Staidean cho millteach ’sa bha eagal air daoine bhitheadh iad. Thraoigh na h-uisgeachan mu ’n d’ rainig iad neart mor, agus mar sin tha an call moran na ’s lugha na bha choltas orra aon uair a dheanadh iad.

Bha àireamh mhor de na h-eich a bha an Riaghladh Breatunnach a’ ceannach anns na Staidean a’ bàsachadh air an turus-cuain eadar New Orleans agus Cape Town. Thatar a nis air fhaotainn a mach gu robh càirdean aig na Boerich ann an New Orleans a bha sgaoileadh thinneasan marbhteach am measg nan each mu ’n rachadh an cur air bòrd nan soithichean, agus ’se sin a bha ’g aobharachadh na h-uiread dhiubh a bhi bàsachadh. An deigh so, cha bhi cothrom air a thoirt do na daoine aingidh sin an ais-innleachdan an-iochdmhor a chur an gniomh, oir thatar a deanamh gach faiceall air gach duine chumail o dhol rathad nan each ach iadsan a bhios a frithealadh orra, ’sa bhios a dol ’nan cois thar a chuain.

AMY MHORAIDH.
Feasgair de dh’ Orain Albannach
(BEURLA AGUS GAILIG.)
Cuairt troimh Chanada, a’ gabhail a stigh nan Roinnean Iochdrach.
MAIGH-IUN, 1901.
GEO . W. COLBY, Manager,
10 E. 14th St., New York.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a dheanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Uaireadairean
Waltham agus Elgin
AIR
$7 .50 agus $10 .00.
Seorsachan eile air $1 .75, $4 .00, $5 .00, agus suas. Theid sinn an urras orra uile.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

BROCAN, BOTAINNEAN agus CAISEART DHE GACH SEORSA
’gan creic air prisean anabarrach iseal ann an stor
A . W. Redden & Co.
Ann an Togalach an Rosaich.

So beagan dhe na bargain:—
Brogan troma Grain $1 65 a nise $1 25
Brogan troma Ceire 2 25 a nise 1 75
Botainnean fada 3 25 a nise 2 75
Brogan Steilleig 3 75 a nise 3 25
Brogan Sgoilte 1 20 a nise 90

Tha Brogan Bhan a creic air prisean a cheart cho iseal. Gheibhear fior bhargan. Cuimhnich an t-aite.

Ross Block,Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
A . W. REDDEN & Co.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. McGILL FHINNEIN, Supt .

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.