---

[361]

[Vol . 9. No. 47. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. IX. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, MAIGH 24, 1901. No. 47.

“Chi Mi Sin is Fuaighidh Mi So.”

LEIS AN OLLAMH DOMHULL MAC-FHIONGHAIN, AN DUNEIDEANN.

I.

CHA ’N ’eil fhios cuin, no gu ro mhaith c’ àite, an do shaothraich an duine misneachail mu ’n luaidhear na facail so. Dh’ fhaoidte nach robh an duine riamh ann; nach robh bith no dachaidh aige ach ann an ceann an fhir a chuir an sgeul air chois. Is maith leinn a bhi ceangal smuain no teagasg de ’n t-seòrsa so ri àite no ri urra air choreigin. Is ann mar so a tha sgeul na Féinne fuaighte ri àite sònruichte, ri creig no allt no tobar no tulach air chor-eigin an sid ’s an so air feadh na Gàidhealtachd ’s na h-Eireann. Tha sgeul an Tàilleir ainmeil so de ’n ghnè cheudna. Rinn a thùrn ’s a thapadh iomraiteach e; agus is toigh le mac an duine bhi ’g agairt eòlais is cairdeis orrasan a tha cliùiteach is ainmeil. Anns na cearnan de ’n Ghaidhealtachd ’s an eòlaiche mise, far an labhrar a’ Ghàidhlig, ma ’s fhìor Niall Mòr Mac Ailpein, dìreach mar a chluinnteadh á beul Eubha i, theirear gu ’m buineadh an Tàilleir foghainteach so do I-chalum-chille, agus feuchaidh muinntir Idhe dhuit sliochd ìnean na cròige mosaich a theab foghnachdainn do ’n Tàlleir, ann an ursainn na h-Eaglais Mhòir gus an là an diugh. A rìs dheanadh muinntir taobh Loch-Odha an Tàilleir dhoibh fhéin. Agus na ’n cuirteadh cuairt air a’ Ghàidhealtachd cha ’n ’eil teagamh nach fhaighteadh uiread àitean ag agairt còir air curaidh na snàthaide ’s a gheibhear anns a’ Ghréig ag agairt còir air Homer, no ’n ar measg fhéin air Fionn, air Oisein, ’s air Naomh Pàdruig. Ach cha chluinn na Tuathaich iomradh air àite d’ am buin an duine gleusta so ach a’ Mhanachainn. Agus cò a ghabhas air a ràdh gu bheil na Tuathaich ceàrr? So an sgeul mar tha e air innseadh ann an leabhar Mhic Neacail, far am bheil iomadh aon maith a bharrachd:

Uaireigin de ’n t-saoghal chuir Tàilleir tapaidh a bha ’s a’ Mhanachainn geall gu ’m fuaigheadh e paidhear osan ann an Eaglais Chillechriosd’ air druim a’ mheadhon-oidhche. Bha ainm gu ’n robh tamhasg eagallach a’ tathaich na h-eaglais ’s an àm. Air oidhche shònruichte chaidh an Tàilleir, —e fhéin is aodach ’s a shnàth ’s a shnàthad ’s a sholus—do ’n eaglais. Shuidh e dlùth do ’n dorus, agus bha e a’ fuaigheal fad uair an uaireadair gun ni chur dragh air. Bhuail an dà uair dheug; agus an uair a bha fuaim a’ bhuille mu dheireadh a’ seirm troimh ’n fhàrdaich, mhothaich an Tàilleir cruth oillteil dlùth air, agus chual e guth nach buineadh do ’n t-saoghal so ’n a chluais, ag ràdh: “Fhaic thu an ceann mòr liath is e gun bhiadh, a Thàilleir!” “Chi mi sin, ach fuaighidh mi so,” fhreagair an Tàilleir, ’s e leantainn air obair. Thainig an tamhasg na b’ fhaisge, is chualas an guth ceudna rithist: “Fhaic thu an sgòrnan fada riabhach is e gun bhiadh, a Thàilleir!” “Chi mi sin is fuaighidh mi so,” ars’ an Tàilleir. Uidh air n-uidh bha an t-aogasg mallaichte a’ tighinn na bu dlùithe ’s na bu dlùithe, ’s an guth a’ dol na bu ghairisniche ’s na bu ghairisniche: “Fhaic thu a’ cholunn mhòr riabhach is i gun bhiadh, a Thàilleir!” “Fhaic thu an t-sliasaid reamhar, riabhach, is i gun bhiadh, a Thàilleir!” “Fhaic thu an gàirdean fada riabhach, is e gun bhiadh, a Thàilleir!” Cha robh freagairt no freagairt aig an Tàilleir ach an t-aon: “Chi mi sin ach fuaighidh mi so;” agus air an fhuaigheal lean e, an dìnnisg a chridhe. Cha robh ach cupall ghreum gun chur, agus cha robh a’ chairbh uamhasach ach cupall troidh bhuaithe, ’n uair a chunnaic an Tàilleir an làmh sgreataidh ud, gun fheòil gun chraiceann, a’ tighinn mu thuaiream, ’s a chual e ’n guth aon uair eile: “Fhaic thu a’ chròg mhòr fhada riabhach is i gun bhiadh, a Thàilleir!” Ach bha an greum mu dheireadh a nis fuaighte. Sgrìob an Tàilleir leis a chuid osan, ’s a mach thug e. ’N a dhéigh an t-olc. ’Nuair a bha e eadar dà bhì an doruis, mhothaich e ìnean an rosaid, mar thurcais dheirg ann an ploc a dhà mhàis. Ach fhuair e as beò. Agus gus an latha ’n diugh chithear ann an cloich-ursainn Eaglais Chillechriosd sliocht ìnean an uamhais, a’ toirt dearbhaidh gu bràth air treubhas an Tàilleir ’s air fìrinn an sgeoil,

Co dhiù bha bun no bàrr riamh aig an sgeul so no nach robh, thug e gun teagamh toilinntinn, agus, nach faod mi ràdh, buannachd do iomadh aon d’ ar cinneadh o’n a chualas an toiseach e. Nach ’eil e freagarrach, mata fheòraich, ciod a’ ghnè inntinn leis am bu choir dhuinne, ’n ar latha fhéin, sealltainn air uirsgéil de’n t-seòrsa so? Tha fhios againn air beachd Easbuig Earra-ghaidheil a sgriobh os cionn tri cheud bliadhna mu ’n cheart nì so. B’ i barail an duine fhòghluimte sin gu ’m faodadh a luchd-dùthcha an aire a thoirt do nithean a b’ fheumaile ’s a b’ fhéarr. So a chainnt, air a h-atharrachadh gu dreach ar latha-ne: “Agus is mòr an doille agus an dorchadas peacaidh agus aineolais agus innleachd do luchd-deachdaidh agus sgriobhaidh agus còmhdaich na Gàidhlig, gur mò is miann leo agus gur mò a ghnàthaicheas iad eachdraidhean dìomhanach buaireanta, breugach, saoghalta a chumadh air Tuathaibh De Dhanann, agus ar Maca-Mìlidh, agus air na Curaidhean, agus air Fionn Mac Cumhail ’s air Fhianntan, agus air moran eile……na briathran dìleas Dhe agus slighe fhoirfe na firinn a sgrìobhadh ’s a dheachdadh ’s a chòmhdach.” Agus nach ’eil e fìor gu ’n robh ’s gu bheil a’ mhòr-chuid d’ ar luchd-teagaisg ann an Gàidhealtachd na h-Alba a dh’ aon bheachd ri Carsalach mòr Charn-as-airidh? Tha e gun teagamh dearbhta gu ’n do ghabh na Gàidheil o shean mòran tlachd ann an aithris Sgeulachdan. Creididh mi gu ’n d’ thug ar n-aithrichean tuilleadh na bu chòir d’ an aire do Litreachas de’n t-seorsa so. Tha mi fhéin air a h-aon de ’n bheachd nam biodh barrachd dhiubh cosmhuil ri Tàilleir gaisgeil na Manachainn, nan d’ thug iad an aire na bu mhodha air fuaigheal ’s na bu lugha air bòcain, gu ’n robh, ann an cainnt Oisein (no Sheumais Mhic Mhuirich) slios na h-aimsir na bu bhallaiche le an euchdan na tha e; gu ’n robh an eachdraidh na bu chliùitiche; ’s gu ’n robh an sliochd na bu chumhachdaiche ’s an t-saoghal na tha iad an diugh. Agus faodar aideachadh gu bheil cuid de na seann sgeulachdan, mar a thuirt easbuig nan casa [ ? ] , “diomhanach, breugach, saoghalta.” Ach nach ’eil an aite féin aca ann an eachdraidh ’s ann an cridhe an t-sluaigh? Agus nach ’eil e fior, ma chuir ar n-aithrichean cus urraim air na sgeulachdan, gu ’n do chuir ar luchd-teagaisg-ne, o chionn iomadh bliadhna, tuilleadh ’s a chòir an suarachas iad? Ma chaidh na seann daoine thar an each mòr, an cum sin sinne gun dol, gu brath tuilleadh, air mharcachd?

Tha Sgeulachdan a’ Ghaidheil de’n aon ghnè ri Sgeulachdan gach Fine ’s gach Sluaigh, geal is dubh is ruadh, air an cualas iomradh. Tha iad a’ gleidheadh air chuimhne a bheag no mhòr de bhéul-aithris an t-sluaigh mu Eachdraidh, mu Chleachdadh, ’s mu Chreideamh an stuic o’n d’ fhàs iad. “Cha ’n fhaicear ach caol na bh’ ann;” ach is ann ri leus na Sgeulachd a’s fheàrr is léir dhuit am beagan a tha nis r’a fhaicinn. Chaidh na seann Sgeulachdan Gàidhealach troimh iomadh beairt; agus cha ’n ’eil teagamh nach d’ fheuch na figheadairean ri suidheachadh am breacan fhéin a thoirt daibh; ach gabh iad mar a tha iad, sgriobhta anns na seann leabhraichean, no air meomhair sheann daoine, agus cuir ’nan seasamh iad, guala ri guala, ris na Sgeulachdan a’s motha meas air an t-saoghal, —ri Sgeulachdan na h-Aird-an-Ear, ri Sgeulachdan na Gréig ’s na Ròimh, ri Sgeulachdan nan Gall is Lochlainn, agus saoilidh mi nach [ ? ] a leas nàire a ghabhail asda, aon chuid ’n am blas no ’n am brìgh. O shean bhatar ag amharc air na Sgeulachdan so mar Eachdraidh a bha uile gu léir fior. Is ann mar so a laimhsich na seann Sgoilearan Gàidhlig iad. Leugh is dh’ eadar-theangaich na Gàidheil, agus b’ iadsan na ceud sgoilearan an cearn an Iar na h-Eorpa a rinn an tùrn—leugh is dh’eadartheangaich iad Sgeulachdan nan Greugach ’s nan Romanach; euchdan Ercoil is Iasoin is Æneais, Sgeulachd na Tròidhe ’s na Téib; ach chuir iad an neo-or-thainig uiread meas air an curaidhean fhein ’s a chuir iad air aona Ghreugach no Ròmanach a sheas riamh air bonn. An uair a bha Bricne Nimhtheanga a’ seirm cliu Fhearghuis ann an cluais Fhlìdais, so a’ chainnt a chleachd e: “Ged a bhithinn sa agus seachd cinn orm, agus seachd beoil anns gach ceann, agus seachd teanganna anns gach beul, agus seachd so-labhairt ollaimh air gach teangaidh, cha ruiginn air an laoch a mholadh mar bu chòir. Oir am measg laoch na talmhainn cha ’n fhaighear a mhac-samhuil, agus cha chualas riamh roimhe iomradh air a sheise, ach Lugh Lamhfhada a bha an cath Mhaighe Tuireann, agus Ercoil mac Amphitrioin sàr-laoch nan Greugach, agus Echtoir mac Phrìm sàr-laoch nan Tròidheanach; agus bheir mise m’ fhacal gur fheàrr Fearghus na gach laoch dhuibh sin, —an gaisge, an cruth, an céill, an inbhe, am meanma, an cliù, agus an tìodhlacadh òir agus ionmhais.” Tha an t-ollamh comasach so a’ cur Lugh Lamhfhada prìomh laoch nan Tuatha Dé Dhanann, is Ercoil, ceud churaidh na Gréige, agus Eachainn, sar ghaisgeach na Tròidhe, taobh ri taobh; agus a’ cur a’ churaidh Ghaidhealaich, Fearghus mac Roich, os an cionn uile.

O chionn iomadh bliadhna tha a’ Ghàidhlig a’ call a h-àite ’s a meas an Albainn, agus faodaidh e bhith gu ’n robh an fhìrinn aig Uistean Mac Dhomhnuill Chillepheadair ’nuair a labhair e mar

---

[362]

[Vol . 9. No. 47. p. 2]

so: “Is e am buille a’s truime fhuair a’ chanain-sa riamh gu ’n deachaidh an teaghlach rioghail do Shasunn, agus gu’n robh mor-uaislean na Gàidhealtachd ’g an leantainn. Bha iad sin a’ toirt cleachdaidh agus cànain Shasuinn agus na Galltachd air an ais. Bha barrachd coimh-mheasgadh bho’n aimsir sin eadar Gàidheil is Gaill, agus bha riaghladh na rìoghachd uile ag oidhearpachadh gus a’ chànain-sa chur as, gus an robh na Gàidheil, a lion beag is beag, a’ call an tlachd do ghnàthachadh agus do mheasalachd cànain neartmhor an sinnseara, air chor is nach mòr nach deachaidh iad air chall gu léir.” Mar a sheinn ministeir Chille Naoinein am Muile, gu tùirseach ach gu ro fhìor, mu’n Ghàidhlig:

“Thuit i ’san Tùr maraon le h-Ughd’raibh féin,
’S na Flaith ’m bu dùth i ghabh d’a cùmhdach spéis;
Reic iad ’s a’ Chùirt i air cainnt ùir o’n dé,
’S do thréig le tàir, bu nàr leo ’n cànain fhéin.”

Ach cha ’n ’eil teagamh nach d’ fhuair Litreachas nan Gaidheal buille trom trom o ar luchd-teagaisg fein. Anns an linn a chaidh seachad bha na seann Sgeulachdan, gu sònruichte air Ghàidhealtachd, air an cur sìos mar sheanachas faoin gun bhrigh’ —ruaisean a bha air an snìomh á cinn dhaoine aig nach robh na b’ fheàrr r’a dheanamh. Chaidh Sgeulachdan, Bàrdachd is Ceòl an t-Sluaigh a chàineadh mar nithean cronail leis na Carsalaich ’s le ’n luchd leanmhuinn. Ach cùis gle iongantach leughadh iad féin le toilinntinn Sgeulachdan is Bàrdachd na Gréig ’s na Ròimh. ’S ann do’n Litreachas Ghàidhlig a mhàin d’ an d’ thug iad beum. Bha an còmhnuidh feadhainn d’ ar luchd teagaisg aig an robh beachdan cothromach mu ’n chùis so, agus a h-uile urram dhoibh! Ach mu ’n mhòr chuid nach e an t-atharrach a tha f[ ? ] . Nach ’eil e fìor gu ’n rachadh ar maighstirean-sgoil ’s ar ministeirean do na bailtean mòra a dh’ ionnsachadh air son an dreuchd, gu ’n lionadh iad an cinn de fhaoineis nan Greugach ’s nan Ròmanach, agus ’n uair a thilleadh iad air an ais do na Glinn ’s do na h-Eileanan gu ’n tugadh iad taobh fuar na còmhla dhoibhsan a bha gleidheadh meas air Bardachd ’s air Ceòl an Dùthcha? Tha bhuil ann. Thug iad Litreachas ’nan Gàidheal gu beag meas aig baile, ’s gu tur thàir air Ghalltachd.

Ach nach ’eil latha ’s fheàrr a’ briseadh? Tha a’ Ghàidhlig is Litreachas nan Gàidheal a’ togail an cinn. Tha Sgeulachdan nan Sluagh ’g an leughadh a nis le daoine foghluimte an t-Saoghail, cha ’n ann mar Eachdraidh a tha uile fior, no idir mar sheanachas gun bhrìgh, ach mar thigh-tasgaidh a ghleidh beò, am measg iomadh ni air bheag feum an sid ’s an so, gràn a’s luachmhoire na a chudthrom de’n òr. Anns an t-seadh so tha na Sgeulachdan Gàidhlig thar tomhais fiachail, agus tha an luach air aideachadh leis na Sgoilearan a’s àirde fòghlum. Thuirt an Gearmailteach, Zimmer, o chionn ghoirid, gu ’n do ghléidh an Gàidheal, ’na Sgeulachdan, a sheana bheachdan, a gheintlidheachd, na ’s gloine na Fine eile ’s an Roinn-Eòrpa. Tha an duine comasach, Alfred Nutt, is iomadh saoi eile, a’ ruilleadh ’s a’ criathradh nan Sgeulachdan Gàidhealach is Sgeulachdan rìoghachdan eile; a’ gleidheadh an t-sìl gu cùramach ’s a leigeil a’ mhuill leis a’ ghaoith. Agus dìreach mar a théid an Cànanaiche ga maith dlùth air innseadh dhuinn mar a labhradh màithair nam fineachan so, mu ’n do sgaoil an teaghlach gacha leith ’s gacha taobh, le bhi toirt sheann fhacal gach cànain dhiubh fo ghlone-amhairc, innsidh an Sàr so eile dhuit, le bhi coimeas r’a chéile Sgeulachdan nan Sluagh fa leth, roinn mhòr de bheachdan, de chleachdadh ’s de chreideamh do shinnsearachd mu ’n do dhealaich Gàidheal is Gall, Greugach is Ròmanach, Sclàbh is Innseanach a choimhlionadh an dàin air faiche mhòr an t-saoghail. Do ’n Charsalach cha robh ann an Sgeulachdan nan Tuatha Dé, nan Curaidhean, ’s nam Fianntan ach “Eachdraidhean diomhanach, buaireanta, breugach, saoghalta.” Tha meas eile orra an diugh. ’Nan cainnt dhoilleir chi am fear d’an léir, ach mar troimh ghloine, an Gaidheal ag itheadh ’s ag òl, ’na shuidhe ’s ’na luidhe, aig obair ’s ’na thàmh, ri cogadh ’s ri suiridhe, cian mu’n do chuir e cas riamh ’s na h-Eileanan so.

Tha e gun teagamh ’na chromadh-cinn dhuinne gu bheil barrachd meas aig coigrich air ar Litreachas na tha aig ar sluagh fhéin. Nach iongantach an gnothach, nach fhaodainn a ràdh, nach nàrach an gnothach, gu ’m feum maighstirean-sgoil is ministeirean Gàidhealtachd na h-Alba bhi air an teagasg ’s air an ceasnachadh ann an Eachdraidh ’s an Cànainean na Roinn-Eòrpa, marbh is beò, ach a mhàin ann an Eachdraidh ’s an Cànain an t-Sluaigh a tha iad r’ a theagasg? Ciamar a’s urrainn fìor dhuinealas no féin-mheas a bhi beò am measg Sluaigh fhad ’s a bhios cùisean mar so? Saoilidh mi nach aobhar uaill do ’n mhaighstir-sgoil no do ’n mhinisteir Ghaidhealach gu bheil e na ’s eòlaiche air euchdan Ercoil na tha e air euchdan Chuchulainn, gur fhearr leis Dido na Deirdre, gu bheil Horace aige air a theangaidh ’s nach leugh e smid de Dhonnachadh Bàn. Na nithe so bu chòir dha a dheanamh, ’s gun na nithean ud eile fhàgail gun deanamh. Nan robh ’s àm a dh’ fhalbh, barrachd meas aig ar luchd teagaisg air Litreachas an t-sluaigh bhiodh Gaidheil an là diugh na b’ fhòghluimte na tha iad agus an neò-ar-thaing cho stuama. Cha’n ann a chionn gur e Litreachas a’ Ghaidheil is taitniche tha ri fhaotainn, ach a chionn gur e is taitniche dhasan. “ ’S ann air [ ? ]gillinn fhìn a gheibhinn am blas,” their an Leodhasach. Air mo shon fhein dheth, abradh na Carsalaich mar thogras iad, cha bu mhaith leam gu ’n biodh mo chlann fhein no clann nan coimhearsnach gun iomradh chluinntinn air Bodach an Spilgein, air Gìgein is Guaigein, air Murachadh is Mearachadh ’s air Uirsgeil eile de’n t-seorsa. Eachdraidh is Cànain is Litreachas do dhùthcha! Ged bhiodh do cheann cho lan de dh’ eolas ’s a tha an ubh de bhiadh, cha ’n ’eil thu ach air t’ fhior-dhroch-ionnsachadh mur h-aithne dhuit iad.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. I.

BHO chionn iomadh bliadhna air ais, bha bothan beag, bòidheach ri fhaicinn ann an gleannan àillidh, gorm, aim an cearn àraidh de Ghàidhealtachd na h-Alba. Air gach taobh bha na beanntaibh gruamach a togail suas an cinn aosda ri nèamh, comhdaichete gu ’n guallaibh le fraoch mìn, cùbhraidh, gorm. Seasamaid air mullach Creag na h-Iolaire, far am faic sinn fad agus farsuinn, ’s chì sinn na cnuic mu ’n cuairt cho beò ’s cho gluasadach ri tom sheangan. Tha ’n so againn luchd-àitich ùr tir an fhraoich—caoirich mhaola agus féidh—a chuir air fogradh do dhùthchannan céin iomadh gaisgeach, ’s a dh’ fhuadaich an òigridh do bhailtean mòra, dubha nan Gall, gu seargadh agus seachdadh ann an toit a ghuail, ’s far nach cluinn an cluas ach Beurla cho cruaidh ris na sràidean air am bi iad ag imeachd. Mas e mac-talla fhéin, a b’ àbhaist a bhi freagairt cho toilichte luinneag nan òighean uallach, leis ’m bu ghnaths a bhi cuallach nam bò, ’s gann a chluinneas fear-siubhail nan stuc an diugh gu ’n robh leithid ann riamh—theich e air falbh gu buileach, air neo ’s docha gun do bhàth e e-fhein, leis cho sgìth ’s a dh’ fhàs e de mhèalaich nan caorach, de chomhartaich nan con, ’s de mhionnan a chiobair.

Ach gu tilleadh thun a bhothain a dh’ ainmich mi. Chì sinn gluasad neo-abhaisteach m’ an cuairt da, air a mhadainn ghrianach, chiùin so, air an do dh’ fhosgail mo sgeul. Chì sinn boirionnach còir, le currachd pleatach, geal ma ceann, air a bheil coltas trom-inntinneach gu leor, a mach ’sa steach an drasda ’sa rithist le aodaichean air an ùr-nighe ’gan cur air tiormachdadh air a chnocan ghorm air chul an taighe. Ma sheallas sinn gu dluth air an t-seana bhean chòir, chì sinn iomadh deur a tuiteam o ’sùilean air gach bad aodaich a tha i laimhseachadh; agus cha ’n ioghnadh, oir buinidh iad d’a h-aona mhac, Aonghas, a tha dol ga fàgail air an ath mhaduinn, a dol gu ruig’ America a chosnadh a lòin ’sa dh’ iarraidh an fhortain a bha doirbh fhaotainn ann an dùthaich a bhreith agus àraich, gu h-àraidh mar a bha i air a riaghladh ’san àm. Ged a tha Alba beag, ’s iomadh mìle acaire torach, a chuid a’s fhearr ’s a’s beartaiche dhe ’fearann, far am faigheadh na ceudan lòn, a tha gun fheum an diugh mar a bha iad ’san àm ud. Na frithean airson spòrs aig na tighearnan criosdail ud, a shaoileas, ma chromas iad, gu ’m brist an druim, ’s nach do choisinn aon a bhiadh riamh le fallus a mhala, ’s aig am bi luchd-frithealaidh gus an cìreadh ’s a slìbeadh, ’san aodaichean a chur umpa, ’s am brògan a cheangal. Fhir mo chridhe, nach doirbh a chreidsinn nach fhearr a chreadh as an d’ thainig na colunnan riomhacha, pròiseil so, na chreadh as an d’ thàinig seann cholunn Iain Chaidsear bhochd! Ach biodh aca ’n drasd.

Cha robh gille ’san dùthaich bu thlachdmhoire na Aonghas Donn Ghlinn Fraoich, mar theirteadh ris. B’e aona mhac athar ’sa mhàthar—corr agus sia troidhean air àirde, ’s bodhaig lionte, dheas air a reir—falt faochagach, donn, ’s aghaidh ghlan, shoilleir, le sùilean gorm-ghlas, anns am faicteadh fìrinn ’us onair a dearrsadh. A dh’ aon fhacal, fìor Ghàidheal! aon de ’n t-seorsa nach geilleadh do dheich mìle fichead bonn òir, co-dhiu ’s e prionnsa no baigear a ghabhadh e os laimh a dhion. Bha Aonghas na ghille treun, foghainteach, agus ’s iomadh sgeul a bha ri aithris m’a neart ’s m’a euchdan ’s a ghleann. Ciamar, an uair a bha ’n Gall mor, a bha fuireach an Taigh-a- bhealaich, a cur sios air a’ Ghàilig le aineolas, ’s ri bòsd nach fhac’ e mac Gàidheil riamh a chuireadh a dhruim ri talamh, a dh’ eirich Aonghas air a shocair ’s thuirt e ris: “Feumaidh gur h-ann dùinte ’bhiodh do shùilean, ma tha fradharc annta, ’n uair a bhiodh tu làthair Ghàidheal. Ach, a charaid, sheall thu ormsa an drasd’, agus tha mi smaointean gu ’m fac’ thu mi, agus is mac Gàidheil mi,” — ’sa breith air chul amhaich ’s air mhàs briogais air, sheol e dusan slat e a mach air an lon-dubh a bh’ air beulaobh an taighe, ag ràdh aig a cheart àm— “So, a laochain; mar a bheil do dhruim a nis ri talamh tha do bheul ris co-dhiu, ’s cha ’n e am fear is glaine. Sin agad an leaba fhreagras air an treubh do ’m buin thusa, a bhios a cur sios air cainnt a bha caoin, abuich mu ’n robh ’chainnt do ’m buin a phrabalais a th’ agadsa air a cruthachadh.” Cha chuala mise co-dhiu dh’ eirich an Gall mor as an leabaidh chùbhraidh ud gus nach do dh’ eirich—mar do dh’ eirich tha e ann fhathast.

(Ri leantuinn. ).

Am fear a labhras olc mu ’mhnaoi, tha e ’cur mi-chliù air fhéin.

Am fear a ’s luaithe làmh ’s e ’s fhearr cuid.

Am fear aig am bi ìm gheibh e ìm.

---

[363]

[Vol . 9. No. 47. p. 3]

Turus-cuain gu America.

THA a’ bhean chòir o’n d’ fhuair mi an eachdraidh ghoirid a leanas, agus o ’m faotainn iomadh sgeul ghasda eile fhaighinn, a comhnuidh anns a bhaile so. Agus cha ’n ’eil ni sam bith an so ach ni air am bheil cuimhn’ agus beachd aice fhein air fhaicinn. Cha leig mi leas a dhol ga h-ainmeachadh; ach o’n a tha i na mnaoi fhìrinneach, thuigseach, cha leig leughadair sam bith teagamh a chur ann an aon fhacal dheth na tha sgriobhte. Tha mi ’ga toirt seachad mar a dh’ innis i-fhein i. D.

Bha mi na m’ nighinn òg a fagail mo dhùthcha, Uidhist a Chinn-a- tuath, agus cha téid e gu bràth as mo chuimhne. Thainig tinneas agus bàs mo dhìslean orm o’n uair sin, ach cha d’ ràinig ni riamh mo chridhe cho goirt ’sa ràinig a bhi dealachadh ris an fheadhainn a chaidh m’ àrach òg nam measg. Smaoinicheadh sibhse dé cho cruaidh ’sa ràinig e m’ athair ’s mo mhàthair òrdachadh a mach as an taigh, le naodhnar de chloinn bhig, laig, gun aobhar sam bith ach gu robh iad a deanamh dachaidh do mhinistirean na h-Eaglais Shaoir, an àm dealachadh nan eaglaisean. (Ghabh am maor ’s am bàillidh so mar leithsgeul, a chionn bha am maor ag iarraidh na croit air an robh m’ athair). Nuair a thainig an siorram dh’ fhaighneachd e c’àite robh m’ athair, agus thuirt e gun robh sumanadh aige o’n bhàillidh gu ’m feumadh an taigh a bhi réidh aige ann an naodh latha dh’ ùine—gu ’n robh am maor a bh’ aig a bhàillidh a dol a dh’ fhaighinn an taighe agus an àite. Thuirt am fear a thainig leis an t-sumanadh gun robh e duilich an t-àite thoirt o fhear an taighe, ach gur e coire na mnatha a bh’ ann: gu robh i falbh le leabhar fo ’h-achlais air feadh na h-oidhche dha na h-uile coinneamh a bh’ ann, feuch co fiod a gheibheadh i a chuireadh an ainm ris an Eaglais Shaoir; agus bha am maor ga chùnntas ’na cheannairc dhith so a dheanamh.

“Tha mise cearta coma, a Ruairidh,” ars’ ise, “dé a their am maor agus am bàillidh. Cha dubhairt mo chompanach riamh rium gu ’m bu bhean cheannairceach mi. A mheud agus na rinn mi,” ars’ ise, “ ’s ann airson meud mo ghràidh do Dhia agus d’a aobhar a rinn mi e.”

“O, ma ta,” ars an siorram, agus e tionndadh, “bha thu gle ghòrach. Theid do chuir air fògradh do dh’ America airson do dhòigheannan.”

“Tha mise, ’Ruairidh,” ars’ ise, coma co dhiu,” —agus i breth air sop connlaich bhar an ùrlair— “cha ’n ’eil an fhiach ud agamsa ma dheidhinn sin. ’S fhearr leam aobhar Dhia a sheasamh na sin.

‘ ’S treise Dia tha chomhnuidh shuas
Na fuaim nan uisge garbh,
’S treise Dia na sumainnean
Na tonnan cuan gu dearbh. ’”

Chuireadh a sin as an teine air a beulaobh fhein ’s a cloinne. B’ fheudar dhith an uair sin a dhol agus fasgadh a ghabhail an taigh a h-athar, gus am faighteadh soitheach deiseil a bheireadh tarsuinn a chuain sinn. Am fear a dh’ fhastaidh sinn gus ar toirt gu America, cha ’n fhaigheadh e soitheach a bheireadh a nall sinn. Falbh dh’ fheumamaid, oir cha ’n fhaigheadh sinn àite fasgaidh anns an dùthaich. Thachair am fear a dh’ fhastaidh sinn ri soitheach ann an Glasacho a mhuinntir Pictou, an Nobha Scotia. Ghrad chòrd e ris an sgiobair na luchd-turuis a thoirt a nall. Sheòl e leis an t-soitheach á Glasacho gu ruige Loch-na-madadh. Fhuair sinn rabhadh anns a mhionaid gu feumadh sinn a bhith air bòrd an t-soithich anns a mhadainn a màireach. Cha ’n iarrainn fios a bhith aig duine beò air cradh ar cridheachan an oidhche sin. Agus tha agam ri innse dhuibh nach robh mo chridhe riamh na bu ghoirte na bha e an latha sin, a dealachadh ’s a fàgail na dùthcha anns an deachaidh m’ àrach, agus ri càirdean dìleas m’ òige—agus cha do thachair càirdean riamh a bu bhàigheile agus a bu dìlse ri chéile na càirdean na h-òige. Dh’ fhalbh na càirdean gaoil comhladh ruinn agus chuir iad an oidhche bha sin seachad air bòrd ’san t-soitheach. Aig naodh uairean anns a mhaduinn dh’ eubh an sgiobair gu ’n robh an soitheach gu seòladh, ’s na bha falbh a dh’ fhuireach air bòrd ’s na bha gu tilleadh iad a thilleadh. Bha aon bhoirionnach air bòrd anns an robh mo chridhe ceangailte. Bha fhios aig m’ athair air a sin, agus chuir e am falach mi, mar a bha e-fhéin a smaoineachadh; ach, co-dhiu, fhuair mi ’mach gu robh iad a dol gu tìr. Ghabh mi suas gu clar-uachdair an t-soithich, agus chunnaic mi ann am bàta beag ri ’taobh am boirionnach so. Thog mi mo làmhan gus mi-fhéin a thilgeadh g’a h-ionnsuidh, ’s gun mi tuigsinn gu ro mhath c’àite ’n robh mi, agus thuit mi anns a mhuir. Thog mate an t-soithich air dhruim mi as an uisge, agus chrath e mi. Cha mhor nach do chuir e á cochull mo chridhe mi; oir b’e sud a cheud fhacal Beurla a chuala mi riamh. Sheòl an soitheach an uair sin agus ghabh i troimh Chaolas na Hearradh, oir bha sin moran na b’ aithghearra dhith. Bha m’ athair ’na sheasamh air clar-uachdair an t-soithich an uair a bhi i seòladh seachad, agus dh’ eubh e ris an fheadhainn a bha sios gu h-iosal, neach sam bith a bha ag iarraidh an sealladh mu dheireadh de na h-Eileanan Gàidhealach fhaicinn tighinn a nuas. Chaidh sinn suas, agus chitheamaid anns an àirde ’n iar-thuath mar gu ’m biodh eun mor, dubh. B’e sin Eilean h-Iort.

Bha an sin naodh na deich a lathaichean againn de shide bhriagha, [ ? ]iodh iad a marbhadh éisg a’ tighinn air an rathad. Ach thionndaidh an sin latha agus oidhche glé stoirmeil. Ann am meadhon na stoirme ghabh an soitheach teine, far an robh barailtean aca ann an toiseach an t-soithich a bha làn tearra. Theab na bha air bòrd a dhol as an ceann leis an eagal. Chluinnteadh ràn nam boirionnach mìltean air astar. Bha gillean tapaidh air bòrd agus thilg iad pasg mor de dh’ aodach sheol a bh’ aca air muin na lasaig. Chuir sin an lasag ni bu lugha, gus an d’ fhuair iad a chuir as le uisge. Ge b’e air bith mar a thachair e chaidh an soitheach aig an àm so beagan bhar a cùrsa. Thug iad an aire do shoitheach a’ seòladh ri taobh na h-àirde ’n iar-dheas, agus dh’ eubh an sgiobair riutha gu ’m biodh e nan comain nan innseadh iad c’àite ’n robh e. Fhreagair an soitheach eile gun robh sinn direach a tighinn gus na ceud bhancaichean—bancaichean an iasgaich an Ceap Breatunn. Bha an uair sin an sgiobair air ais ’s air adhart timchioll ann an sin. Mu dheireadh thuirt feadhainn dhe na bh’ air bòrd gu ’n robh iad a faicinn fearainn, agus dh’ iarr iad air an sgiobair stiùireadh dìreach an rathad a bha iad a faicinn an fhearainn. Rinn e sin. Agus eadar sin agus meadhon latha chaidh iad cho dlùth ’s gu ’m faiceadh sinn feadhainn a ràcadh feòir. Cha ’n ’eil mi cinnteach gus an latha ’n diugh gu de am fearann a bh’ ann. Ach, co-dhiu, chuir an sgiobair a mach do ’n chuan mhor i, agus bha na bh’ air bòrd gu math feargach ris. Cha ’n fhaca sinn fearann an uair sin gus mu mheadhon latha an la-iar-na-mhàireach. Stiùir e an uair sin a stigh i, agus thuirt na bh’ aird bòrd ris nach robh chridh’ aige a cur a mach dh’ an chuan tuilleadh. Cha robh i fad sam bith ann an sin ’nuair a thainig duine air bòrd (pilot) airson a stiùireadh a stigh. Stiùir am fear sin a steach i mu choinneamh a Bhar (Sidni Tuath) agus chuir i acraichean a mach ann a sin. Cha ’n fhaigheadh duine beò againn gu tir gus an tigeadh doctair air bòrd. Nuair a thainig esan air bòrd thuirt e nach robh aona chnead bochdainn ’nar measg, agus thug e an uair sin cead dhuinn a dhol gu tìr. Bha am feasgar air fàs cho goirid ’s gu ’n d’ thug bàt’ aiseig bheag a bha ruith eadar Sidni agus am Bar air bòrd sinn. Ghabh sinn an oidhche sin tàmh ann an Sidni, far an robh sinn gus an la-iar-na mhàireach.

Bu mhath leam fhaighinn a mach co fiod a th’ againn an diugh anns a chearna so a dh’ fhuilingeadh a leithid a gheur-leanmhuinn. Dhealaich a dhithis nighean ri mo sheanair—bha iad air an cur air falbh comhladh ruinne—agus leis cho cruaidh ’sa ghabh an seann duine dealachadh a dhithis nighean le ’n teaghlaichean ris, ghabh e an leaba an latha sin, agus an ceann na seachdain bha iad ga thiodhlacadh. Bhrist a chridhe. Faodaidh sibh a thuigsinn leis a sin gu dé cho cruaidh ’sa bha e air daoine a bhith air an cur air fògradh do dh’ America. ’S math nach ’eil a leithid a gheur-leanmhuinn againn ann an so an diugh. Mar a tha an sean-fhacal ag ràdh:—

“Am maor agus am bàillidh,
Am bàillidh ’s am maor,
Ge cruaidh reachd a bhàillidh,
’S e shàraich mi am maor.”

Fhuair am maor an taigh agus am fearann— ’s e sin uile gu leir na bha e ’g iarraidh. Ach cha b’ fhad a mheal e iad. Cha robh sinne fad air falbh nuair a thainig fiabhrus a bha glé mharbhteach dh’ a thigh, agus chuir e mach triùir as deigh a chéile—da mhac agus nighean—a dh’ fhalbh leis an fhiabhrus sin. Bhàsaich e fhein as an deigh. Bha a leithid a ghràinealachd tinneis anns an taigh agus nach fhaighte duine a rachadh a stigh a bheireadh a chorp as. ’S doctair a mheantric a steach agus a thug an corp a mach as an tigh. Sin agad mar tha an Tighearna a beantuinn ris an duine nach gluais a réir ceartais.

Am Madadh Ruadh ’s an Gobhar Glas.

Bha ’n sud ann gobhar ghlas, ’s bha minn aice; ’s ma bha chaidh am madadh ruadh latha timchioll orra, ’s rug e orra, ’s mharbh e iad, ’s dh’ ith e iad. Thainig a ghobhar, an so, dachaidh; ’s bha i gu dubhach, brònach nuair a thainig i, ’s gun iadsan air a coinneamh. Ghabh i air falbh, ’s ráinig i taigh a’ mhadaidh ruaidh, ’s chaidh i air mullach an taighe. Dh’ eubh am madadh ruadh:

“Co sud air mullach mo bhothain ghruigich, ghraigich,
Nach leig goil dha m’ choireachan,
’S nach leig bruich dha m’ bhonnachan,
’S nach leig mo leanabh beag dh’ an tobar?”

GOBHAR.
“Tha mise, ’ghobhar ghlas, air a toirt as,
Ag iarraidh nan tri minneana mìne,
’S am boc tarraghlas,
’S an gille buic.”

MADADH RUADH.
“Mata, air an talamh a tha fodhad;
’S air an athar as do chionn;
’S air a’ ghrain a tha sios;
Nach fhaca mise riamh do chuid meann.”

Cha robh eun a bha ’s an ealt nach deachaidh i g’a ionnsuidh; ’s thill i dhachaidh, ’s cha d’ fhuair i iad.

Am fear a ghoideadh an t-ubh-circe, ghoideadh e ’n t-ubh-geòidh.

Am fear a phòsas bean pòsaidh e dragh.

---

[364]

[Vol . 9. No. 47. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, MAIGH 24, 1901.

Ged fhuair arm nan Staidean Aguinaldo a ghlacadh, cha do ghlac iad na Philipinich uile, agus tha moran dhiubh fhathast nach eil toileach ùmhlachd a thoirt do uachdaranachd nan Geancach. Tha iad a’ seasamh a mach nan aghaidh, agus tha beanntan agus monaidhean na dùthcha nan daighneachdan cho làidir ’s nach eil fhios nach cum iad an cogadh air adhart àireamh bhliadhnaichean eile.

THA na Boerich a’ striochdadh do na Breatunnaich a lion beagan us beagan. Cha mhor gu bheil latha ’dol seachad gun buidhnean dhiubh a thoirt suas. Tha an t-arm Breatunnach fo cheannardachd Chitchener, air a chumail air ghluasad air ais ’s air adhart ann an dòigh cho seòlta ’s cho diorrasach ’s nach eil cothrom air a thoirt do na Boerich an anail a leigeil; tha iad air an cumail air an [ ? ] ’s air an ruaig fad na h-ùine, ’s tha iad a fàs seachd searbh dheth. Tha iad mu dheireadh thall a’ tigh’nn gu bhi creidsinn nach eil feum ann a bhi stri na ’s fhaide, agus ’se ’s dòcha gu ’n dean iad an ùine ghoirid striochdadh gu buileach.

THA an Seanalair Sir Eachann Domhnullach air a dhuaisneachadh air son a threubhantais an Africa mu Dheas le dreuchd urramach anns na h-Innsean. Mu ’n teid e do na h-Innsean tha e dol air chuairt do dh’ Alba, far am bheil an sluagh uile, ’s gu h-àraidh na Gàidheil, ag ullachadh air son fàilte chridheil a chur air. Nuair a bha Sir Eachann a’ gabhail a chead de na saighdearan Gàidhealach ann an Africa mu Dheas thug e cliù mor dhaibh air son an cruadail ’s an treine anns a’ chogadh. Bha iad a mach fo theas loisgeach na gréine, fo reothadh cruaidh a’ gheamhraidh, ’s fo dhile uisge air nach eil aithne sam bith againn ’san dùthaich so; bha iad mar bu trice gann de dh’ aodach ’s air dhroch caiseart, gun dion, gun fhasgadh; ach cha do sgithich iad riamh nan dleasdanas, agus rinn iad euchdan a bha gle airidh air sliochd an sinnsir. Tha na Gàidheil, mar a bha iad o shean, cliùiteach air son an treine ’s an gaisge ann a seasamh còirichean na dùthcha, agus tha sinn an dòchas nach tig an t-àm anns nach bi iad cho cliùiteach ’sa tha iad.

Ged nach eil an cogadh fhathast thairis ann an Africa mu Dheas, tha an dùthaich a mealtainn tomhas mor de shìth, agus tha daoine dol air ais gu ’n obair. Tha baile Johannesburg air àiteach a rithist; tha an sluagh a bha chòmhnuidh ann roimhe a tilleadh agus a’ gabhail seilbh air na dh’ fhàg an cogadh aca. Thatar an dùil gu ’m bi na mèinnean air an ùr-fhosgladh ’s gu ’m bithear ’gan obrachadh an ùine ghearr cho math ’sa bha iad romh thòiseachadh a’ chogaidh.

CHUIREADH crioch, anns an àireamh mu dheireadh, air an sgeul thaitneach a bha “Iain” a’ toirt dhuinn re nan sia miosan mu dheireadh, “O chionn Tri Fichead Bliadhna.” Tha sinn am barail gu ’n do chòrd an sgeul so gu math ris an luchd-leughaidh uile, agus tha sinn a’ creidsinn gu ’n còrd an sgeul a tha tòiseachadh anns an àireamh so a cheart cho math riutha. Bha sinn am mearachd, air dhuinn iomradh a thoirt air an sgeul ùr so roimhe, ’nuair a thuirt sinn nach robh innte ach coig caibidealan. Tha moran a bharrachd air sin innte, agus cha ’n eil sinn an dùil gu ’n abair neach sam bith, nuair a bhios e ullamh dha leughadh, gu bheil aon chaibideal tuilleadh ’sa chòir innte. Ma bha “O chionn tri Fichead Bliadhna” cho Gàidhealach ri fàd mòine, tha “Aonghas Donn Ghlinn-Fraoich” mar sin cuideachd. Guidheamaid uile buaidh us piseach air “Iain” ’s air “Seumas” agus bitheamaid an dòchas gu ’n teid iomadh bliadhna seachad mu ’n laidh meirg air am pinn.

O CHIONN còrr us tri fichead bliadhna bha an ceathramh latha fichead dhe ’n Mhàigh air a chumail air fad ’s air leud na h-Impireachd Bhreatunnaich mar latha-breth na Banrigh. Agus ged nach eil ise do ’m bu latha-breth e an diugh ann an tir nam beò, tha e ’na aobhar toileachaidh gu bheil an latha ri bhi air a chumail mar bha e roimhe, agus fo ’n ainm Latha Victoria. Rugadh Righ Iomhar air an naodhamh latha de Nobhember, agus a reir cleachdaidh bhiodh an latha sin air a chumail saor fhad ’s a bhiodh e rioghachadh; ach air iarrtus féin tha an ceathramh latha fichead ri bhi air a chumail ’na àite. Cha mhor de chuid iochdarain nach mol e air son sin a dheanamh; oir tha iad uile meas gu bheil banrigh a rioghaich air impireachd cho mor ri Breatunn ùine cho fada, agus air dhoigh cho ionmholta ’sa rinn Victoria, airidh i air a h-ainm ’sa cliù a chumail air chuimhne. Agus so aon dòigh air an gabh sin deanamh, latha a chur air leth a bhios air a choimhead saor, o bhliadhna gu bliadhna, anns gach cearna de ’n t-saoghal ’s am bheil bratach Bhreatuinn a’ crathadh ri crann. Agus tha so air a chur ’nar comas a nise gun latha eile chur ri àireamh nan lathaichean saora, a tha, a reir barail a mhor cheud de’n t-sluagh, lionmhor gu leòr mar a tha.

LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.

Tha Cotaichean-uachdair air an creic an storaichean eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.

COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Matheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

Confederation Life ASSOCIATION.

Eachdraidh 29 Bliadhna
GU IANUARAIDH 1, 1901.

Urrasachadh an greim $32 ,332,908.00
Teachd-a- stigh 1,392,980.43
Earras 7,799,983.89
Airgead air laimh 505,546.25

Luach-airgeid gach ni a tha air a chur air leth air son tearuinteachd nam “policies” $1 ,505,546.25

F . W. GREEN, Halifax,
Manager anns na Roinnean Iochdrach.

Luchd-gnothuich an Ceap Breatunn:
IAIN MAC NEILL, Sidni.
A . W. WOODILL,Sidni.
J . W. EDWARDS, Glace Bay.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

---

[365]

[Vol . 9. No. 47. p. 5]

Naigheachdan.

Chaidh an storMcDonald , Hanrahan & Co. ’na teine maduinn Di-satharna s’a chaidh, agus rinneadh call mor air an togalach ’s air a’ bhathar. Thatar a deanamh a mach gur e cur na teine rinneadh.

Chaidh soitheach smùide mor a chur a dhìth faisg air Australia deireadh a mhios Màrt, agus bha da dhuine dheug air fhichead air an call leatha. Chaidh soitheach eile a chall leis an stoirm cheudna air an robh sia duine deug.

Chaidh triùir dhaoine a mharbhadh ann anSt . John, N. B. ,Di-haoine s’a chaidh le simealair air an robh iad ag obair a thuiteam orra. Bha an simealair 107 troigh a dh’ àirde, agus ann am muillean-sàbhadh. Bha e gu math sean, agus bha na daoine ’ga ghlanadh a mach air son linigeadh ùr a chur ann, nuair a thuirt e orra.

Ged tha sinne air an taobh so de ’n chuan a mealtuinn sìde bhriagha, tha muinntir na h-Alba a’ gearain cho fliuch fuar ’sa tha an t-sìde a’ fuireach anns an dùthaich sin. Air a mhios a dh’ fhalbh cha robh ach fior chorra latha briagha aca ann an Alba, agus tha aon de na paipearan Gàidhealach ag radh nach robh am mios Màrt cho fuar o chionn iomadach bliadhna ’sa bha e air a bhliadhna so.

Bha D. R. Cuimein air an t-seachdain s’a chaidh air fheuchainn air son mionnan eithich. Bha e air a thoirt gu cùirt le aon dhiubhsan a bha mu dheibhinn a chur an greim roimhe air son feuchainn ri airgead-brìb fhaotainn, agus bha a chùirt air a cumail air beulaobh fir-ceartais ann an Sidni Tuath, A. R. Forbeis. B’ e bhreth a thugadh air an sin gu feum e seasamh aig a’ Chùirt Mhòir air an ath mhios.

Nuair a fhuair na liberals air ceann riaghladh na dùthcha an 1896, bha an àireamh bu mhotha de bhuill an t-Senate de ’n chreud eile, agus caochladh uairean uaithe sin chuir iad dragh agus iomguin nach bu bheag air na cumantaich, a cur stad air cuid de na reachdan a bha iad deònach a dheanamh, agus air dòigheannan eile. Ach a so a nach cha bhi an cothrom sin aca. Re nan coig bliadhna dh’ fhalbh, chaochail àireamh mhor de na seanairean, agus cha robh àite bha mar sin air fhàgail falamh nach robh air a ghrad lionadh le liberal. Tha an da phairtidh anns an t-senate a nise mu’n aon neart, agus air a bhliadhna s’a tighinn tha aohhar a bhi creidsinn gu ’m bi iadsan a tha air taobh an riaghlaidh air an fheadhain a’s treasa.

Tha muinntir a tha ’gabhail orra gu bheil fios aca ag radh gu bheil na treineachan air an t-samhradh so ri bhi falbh ’sa tighinn mu ’n aon àm ’sa bha iad air an t-samhradh an uiridh. Bidh beagan atharrachaidh air a deanamh a thaobh Sidni us Sidni Tuath leis am bi e comasach do luchd-turuis tighinn us falbh á Sidni gun a bhi aca ri dhol a stigh ’sa mach á Sidni Tuath. Ruithidh a’ cheud trein gach latha a mach ’sa stigh á Sidni Tuath, agus bidh luchd turuis Shidni air an toirt a dh’ ionnsuidh an junction ’sa mhaduinn ’s air falbh uaithe feasgar le trein eile. Ruithidh an dara trein-an trein luath—direach á Sidni, agus bidh trein á Sidni Tuath ’ga coinneachadh aig an junction. Air an dòigh so bheirear tomhas riarachaidh do mhuinntir Shidni gun a bhi deanamh eucoir sam bith air muinntir a bhail’ eile.

Nuair a thoisich cuideachd an iaruinn air an obraichean a chur air adhart ann am Sidni, bha còrdadh air a dheanamh ris a bhaile gu ’m biodh tri millean dolair air a chosg ris an obair a’ cheud bhliadhna. Chum iad ris a’ chòrdadh sin gu math; bha ceithir millean dolair air a chosg mu ’n do ruith da mhios dheug an deigh do ’n obair tòiseachadh.

Tha an eaglais Chléireach aigWhitney Piera toirt gairm do ’n Urr. A. I. Domhnullach, ministeir Lochabar, N. S., agus tha làn dhòchas aca gun gabh e ris a ghairm. Fhuair an t-Urr. Domhull Mac-Odrum, Marion Bridge,gairm áSussex , N. B. ,ach dhiùlt e am paraiste ’sam bheil e fhàgail. Tha Mr Mac-Odrum na dhuin’ òg a tha gle ghealltannach, ’na shearmonaiche math Beurla ’s Gàilig, agus bhitheamaid duilich fhaicinn a fàgail na cléire ’s am bheil e.

Tha Alasdair Mathanach, post-mhaighstir a bhaile so, a dol a thoirt cuairt do ’n t-seann dùthaich air an t-samhradh so. Bidh e falbh an ceann beagan lathaichean. Theid e an toiseach dh’ ionnsuidh an exhibition ann an Glasacho, agus an sin bheir e sgriob troimh ’n Ghàidhealtachd agus do bhailtean mora na h-Alba. Tha MAC-TALLA ’guidhe turus math agus tilleadh slàn, fallain dha, agus an dòchas gu ’m bi e làn riaraichte le chuairt-samhraidh do thir nam beann.

Bha àireamh mhor de bhuill na h-àrd-phàrlamaid o chionn da bhliadhna a’ cur impidh air an riaghladh an tuarasdail àrdachadh o mhile gu coig ceud deug dolair ’sa bhliadhna. BhaSir Wilfrid Laurieran aghaidh so an toiseach, ach tha e nise ’n deigh aontachadh ris, agus o so a mach bidh gach ball de Thigh nan Cumantach agus de ’n t-Senate a’ tarruing coig ceud deug dolair ’sa bhliadhna, a tòiseachadh leis a bhliadhna so fhéin. Cuiridh so seachd fichead seachd mile dolair ( $147 ,000) ’sa bhliadhna ri cosguis na dùthcha.

Tha Mac-Fhionnlaidh, ard-uachdaran nan Staidean aig an àm so a’ cur cuairt air an dùthaich mhoir sin. Chaidh e air tùs do na Stàidean a Deas, agus as a sin chuir e ’aghaidh air an àird an iar; tha e air an t-seachdain so an California. Bha e air a chumail air ais gu mor air an t-seachdain s’a chaidh le a bhean a bhi tinn; bhatar an dùil deireadh na seachdain nach rachadh i am feobhas, ach toiseach na seachdain so bha i air a dhol beagan na b’ fhearr. Thatar a’ cur fàilte chridheil air Mac-Fhionnlaidh anns gach aon de na bailtean a tha e taghal.

Tha baile Holyoke, am Massachusetts, d’am buineadh an t-Eadailteach Alberto a chaidh a ghlacadh air son mort ann an so am mios September s’ a chaidh, a nise deiseil gus an duais a thairg iad air a shon—coig ceud dolair—a phàigheadh. Chaidh Alberto a ghlacadh le MacEachairn, ard-mhaor a bhaile so, agus tha esan ag agairt còir air an duais. Tha aon de na cléirich aig cuideachd an iaruinn ag agairt còir air pàirt de’n duais, ag radh gu ’n d’ thug esan fiosrachadh do ’n mhaor a chuidich e gus am mortair a lorgachadh, ach tha Mac-Eachairn ag àicheadh sin, ’s ag radh nach d’ rinn e ach ceist no dha a chuir esan air a fhreagairt nuair a bha e ’g amharc air a shon mu ’n obair. Cha phàigh baile Holyoke an duais gus an tig am maor ’s an cleireach gu còrdadh, agus mur tig iadgu còrdadh ’se ’s dòcha nach bi i air a pàigheadh idir.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do dha chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Bathar Cruaidh
Tha sinn a’ cumail gach seorsa
BATHAR CRUAIDH
SOITHEACH-COCAIREACHD
PAINT agus OLLA
UIDHEAM SAOIRSNEACHD
Tha sinn a’ creic air na prisean a’s isle.
SYDNEY HARDWARE Co.,
Telephone 228.
Feb. 20, ’01-1yr
Sydney Hotel Block.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

Uaireadairean
Waltham agus Elgin
AIR
$7 .50 agus $10 .00.
Seorsachan eile air $1 .75, $4 .00, $5 .00, agus suas. Theid sinn an urras orra uile.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[366]

[Vol . 9. No. 47. p. 6]

Sgeulachdan Arabianach.

PRIONNS’ ALASNAM AGUS RIGH NAM FATHACH.

CAIB. II.

BHOIDICH Alasnam gu ’n deanadh e mar a bha ’mhathair a’ comhairleachadh dha. Dh’ aontaich e mar an ceudna gu ’n eisdeadh e ri comhairle nan daoine glice a shuidhich i mar luchd-riaghlaidh, agus gu ’n deanadh e mar a dh’ iarradh iad a bhith deante. Ach air an oidhche sin fhein chunnaic e an seann duine as a chadal an treas uair, agus thuirt e ris, “Thainig àm do shoirbheachaidh, a phrionnsa threun. Cho luath ’s a dh’ eireas tu ’s a’ mhadainn, bheir thu leat piocaid, agus theid thu do ’n t-seomar a bh’ aig d’ athair; agus an uair a chladhaicheas tu fo ’n urlar gheibh thu ionmhas gun choimeas ann.”

Cha bu luaithe dhuisg e na ghrad chaidh e do’n t-seomar anns an robh a mhathair, agus, le foghail mhoir, dh’ innis e dhi mu ’n aisling uir a chunnaic e. “Gu dearbh fhein, a mhic,” ars’ a mhathair, agus fiamh gaire oirre, “tha ’n seann duine suidhichte gu ’n toir e ort a chomhairle ghabhail. Cha ’n fhoghnadh leis do mhealladh da uair mar tha. Am bheil thu ’dol g’ a chreidsinn an treas uair?”

“Cha ’n ’eil, a mhathair,” ars’ esan. “Cha’n ’eil mi ’cur suim sam bith anns na thuirt e rium; ach gus mi fhin a thoileachadh theid mi chladhach urlar an t-seomair a bh’ aig m’ athair.”

“ [ ? ] an anail a leig smaointean gur ann mar sin a bhitheadh,” ars’ a mhathair agus i deanamh gaire cridheil. “Bi falbh, a mhic; toilich thu fhein. Tha mi toilichte nach ’eil an obair cho sgitheil ri dhol gu ruige an Eiphit.”

“Ma ta, mhathair,” ars’ esan, “feumaidh mi aideachadh gu ’m bheil an treas aisling a’ toirt orm m’ earbsa a chur anns an t-seann duine, oir tha co-cheangal eadar i agus an da aisling eile: gabhamaid beachd air briathran an t-seann duine. Thuirt e rium an toiseach a dhol gu ruige an Eiphit. An uair a rainig mi an Eiphit dh’ innis e dhomh gu ’m b’ ann gus deuchainn a chur orm a thuirt e rium a dhol air an astar ud. ‘Till do Bhalsora,’ ars’ esan; ‘is ann an sin a tha thu gus an t-ionmhas fhaotainn.’ An raoir dh’ innis e dhomh a’ cheart aite anns am bheil an t-ionmhas. A reir mo bharail-sa tha co-cheangal eadar na tri aislingean. An deigh a h-uile rud, faodaidh nach ’eil brigh sam bith anns na bruadair; ach b’ fhearr leam gu mor mo shaothair a bhith gun dad air a son na gu ’m bithinn ri mo bheo a’ cur coire orm fhin a chionn nach do chladhaich mi urlar an t-seomair, agus, ma dh’ fhaodteadh, fortan mor a chall air a shaillibh.”

An uair a labhair e na briathran so, dh’ fhalbh e mach as an t-seomar. Fhuaradh piocaid dha, agus chaidh e ’na onar do ’n t-seomar a bh’ aig ’athair. Thoisich e air cladhach an urlar, agus an deigh dha an darna leith dhe ’n urlar a chladhach cha ’n fhac’ e dad de choltas ionmhais. Shuidh e greis a leigeadh analach, agus thuirt e ris fhein, “Tha eagal mor orm gu ’n robh aobhar gu leor aig mo mhathair gaire a dheanamh a’ fanaid orm.”

Ach air a shon sin, ghabh e misneach agus lean e roimhe air cladhach. Agus cha robh aobhar aithreachais aige; oir ann an uine ghoirid thachair clach mhor gheal ris. An uair a chladhaich e timchioll oirre, agus a thog e i, fhuair e dorus-falaich foidhpe. An uair a bhrist e a’ ghlas a bh’ air an dorus, agus a dh’ fhosgail e e, chunnaic e gu ’n robh staidhre de chloich ghil mharmoir a’ dol sios fo ’n talamh. Gun dail las e coinneal, agus chaidh e sios do ’n t seomar. Ach ma chaidh, b’ e sin an seomar nach fhac’ e riamh a leithid! Bha ’n t-urlar air a dheanamh de chloich-chreadh cho briagha ’s cho geal ’s a chunnaic duine riamh, agus bha na ballachan agus mullach an t-seomair de chriostal. Thug e an aire gu ’n robh ceithir sgeilpeanan anns an t-seomar, agus gu ’n robh deich poitean de phorphire air gach sgeilp. Bha e ’n duil an toiseach gur e fion a bh’ annta. “Feumaidh gu ’m bheil an fion gu math sean; agus is cinnteach gu ’m bheil e math,” ars’ esan. An uair a thug e an ceann a te dhe na poitean, ciod a b’ iongantaiche leis na gu ’n robh i luma lan de bhuinn oir! Sheall e anns gach te dhe ’n da fhichead poit, agus bha iad uile luma lan de bhuinn oir. Thug e leis lan a dhuirn dhe [ ? ] buinn, agus chaidh e far an robh a mhathair leotha.

An uair a chuala ’mhathair mu ’n ionmhas gun choimeas a fhuair e anns an t-seomar so fo thalamh, is ann a ghabh i uamhas. “O, mhic,” ars’ ise, “thoir do cheart aire nach dean thu ana-caitheamh air an ionmhas so mar a rinn thu air ionmhas a’ chruin. Na toir aobhar gairdeachais do naimhdean.”

“Cha tabhair, a mhathair,” ars esan, “tha mi ’cur romham gu ’n caith mi mo bheatha ’na dheigh so uam an doigh a chordas ribh fhein.”

Dh’ iarr a mhathair air a toirt do’n t seomar iongantach fo shalamh anns an do thaisg an righ nach maireann ionmhas cho mor gun uiread is am fios bu lugha thoirt dhi m’ a dheidhinn. Thug e sios an staidhre mharmoir i do ’n t-seomar anns an robh na poitean lan oir. An uair a bha i ’gabhail beachd le aire agus le ioghnadh air gach ni a bh’ anns an t-seomar, thug i an aire do phoit bhig dhe ’n aon t-seorsa ri cach. Cha d’ thug Alasnam aire dhi gus a sid. An uair a dh’ fhosgail e i cha d’ fhuair e dad innte ach iuchair oir.

“A mhic,” ars’ ise, “feumaidh gu ’m buin an iuchair so do sheomar-ionmhais eile. Seallamaid mu ’n cuairt an t-seomar; is docha gu ’m faigh sinn dorus a dh’ fhosglas i.” An uair a bha iad greis mhath a’ mion-rannsachadh chunnaic iad toll iuchrach

REIC A MACH AIRGEID
THA AM
Maritime Premium Co. ,
a creic a mach an iomlain de ’n stoc a tha iad a’ cumail:
DEISEACHAN DEANTE AGUS BATHAR AODAICH DHE GACH SEORSA.

Tha iad a toirt cuireadh dhut taghal g’a fhaicinn, ma tha thu air son ni sam bith dhe ’n t-seorsa cheannach. Chi thu gu bheil againn stoc bathair cho math seorsachaidh ’sa tha ri fhaotainn anns na Roinnean Iochdrach.

Do na Fir: Deiseachan, Triubhsairean, Cotaichean Uachdair, Overalls, Ulsters, Reefers, Aodach Iochdair, Leintean geala agus Dathte.

Do na Gillean: Tha againn gach ni air an cuir iad feum o cheithir bliadhna gu sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

Do na Mnathan: Tha againn Cuim agus Iochdair, Deiseachan deante le taillear, Deacaidean, agus Aodaichean Uachdair.

Innsridh Taighe: Wringers, Clocaichean, Cuirteanan Lace, Bratachan Leapa agus Plaideachan.

Tha gach seorsa tha an so air ainmeachadh, agus moran sheorsachan eile air nach eil sinn a toirt iomradh idir ri bhi air an creic gun suim do chosguis. Thig trath agus faigh a chuid a’s fhearr de na bargain.

THE MARITIME PREMIUM CO., Ltd.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Stor Ur! Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn

So an t-am anns an coir dhut a bhi sealltainn a mach air son
UIDHEAMAN TUATHANACHAIS
Thatar ag radh gur h-iad sin a tha air an deanamh le cuideachd
MASSEY - HARRIS
na h-uidheaman a’s fhearr.

Croinn Threabhaidh “Verity” aon each. Croinn Treabhaidh “Verity” da each. Croinn Taobh bruthach aon each. Croinn Taobh Bruthach da each.

Mar an ceudna—
BAIN WAGGONS DHE GACH MEUD.

F . & J. MORLEY. Agents.
Togalach Mhorley, Sidni, C. B.

---

[367]

[Vol . 9. No. 47. p. 7]

air dorus a bh’ air a’ bhalla, agus thuig iad ’s a’ mhionad gur ann air a shon a bha ’n iuchair oir. Dh’ fhosgail an righ an dorus anns a’ mhionaid, agus bha ’n sin seomar eile a bha anns gach doigh a cheart cho briagha ris an t-seomar anns an robh iad roimhe. Ann am meadhain an t-seomair bha naoi bun-charraigh oir; agus air barr a h-ochd dhiubh bha iomhaidh air a gearradh a daoimean, agus bha leithid de lainnir asda ’s gu ’n robh an seomar soilleir gu leor.

“O, chruitheachd!” ars’ Alasnam. “c’aite an d’ fhuair m’ athair a leithid so de nithean annasach?”

Chuir an naoidheamh bun-charragh moran a bharrachd ioghnaidh air; oir bha e comhdaichte le sioda geal air an robh na briathran a leanas sgriobhte: “A mhic mo ghraidh, chosg mise moran saoithreach mu ’n d’ fhuair mi na h-ochd iomhaidhean so; agus ged a tha iad anabarrach maiseach, tha iomhaidh eile anns an t-saoghal a’s maisiche na iad so gu leir, agus a tha mile uair na ’s luachmhoire na iad. Ma tha toil agad greim fhaotainn air an iomhaidh so, feumaidh tu a dhol do bhaile Chairo anns an Eiphit. Tha Mobarec, aon de mo sheann seirbhisich, ’na chomhnuidh anns a’ bhaile ud. Bidh e furasda gu leor dhut fios fhaotainn m’ a dheidhinn. Innsidh duine sam bith dhut far am bheil an taigh aige. Faigh am mach far am bheil e, agus innis dha a h-uile car mar a dh’ eirich dhut. Tuigidh e gur tu mo mhac-sa, agus bheir e thu dh’ ionnsuidh an aite anns am bheil an iomhaidh iongantach ud, agus gheibh thu i gu sabhailte.”

An uair a leugh Alasnam na briathran so, thuirt e ri ’mhathair, “Cha bu mhath leam a bhith as aonais na h-iomhaidh ud; feumaidh gu ’m bheil i air a deanamh anabarrach iongantach, o ’n a tha i na ’s luachmhoire na iad so gu leir. Theid mi gu ruige Cairo; cha chreid mi gu ’m bi sibhse an aghaidh dhomh a dhol ann.”

“Cha bhi mi ’n aghaidh dhut a dhol ann idir, a mhic,” ars’ a mhathair. “Gun teagamh sam bith tha thu fo dhion ’s fo ghleidheadh sonraichte an fhaidh; agus cha ’n eirich beud dhut air do thurus. Faodaidh tu bhith ’falbh uair sam bith a thogras tu. Gabhaidh mise agus na comhairlich curam dhe gach gnothach a bhuineas do ’n rioghachd fhad ’s a bhios tu air falbh.” Rinn e gach deisealachd a bha feumail air son a thuruis, agus dh’ ghalbh e. Ach cha d’ thug e leis ach beagan sheirbhiseach.

Cha do thachair dad sam bith comharraichte dha air a thurus gu ruige Chairo. An uair a rainig e, dh’ fheoraich e mu dheidhinn Mhobarec. Dh’ innseadh dha gu ’m b’ e fear dhe na daoine cho beairteach ’s a bh’ anns a’ bhaile; gu ’n robh e ’caitheamh a bheatha mar a bha na h-ard-uaislean; agus gu ’n robh a thaigh fosgailte do ghnath do gach neach a thigeadh an rathad, ach gu sonraichte do choigrich. Threoraicheadh Alasnam thun an taighe aig Mobarec, agus bhuail e aig a’ gheata. Thainig seirbhiseach g’a fhosgladh, agus thuirt e. “Co thusa, agus ciod a tha thu ’g iarraidh?”

“Is coigreach mi,” ars’ Alasnam, “agus o ’n a chuala mi moran mu chaoimhneas do mhaighstir Mobarec, tha mi air tighinn a dh’ fhuireach maille ris.”

Chaidh Alasnam a steach troimh chuirt mhoir gus an d’ rainig e talla mor maiseach anns an robh innsreadh ro eireachdail. Choinnich Mobarec e anns an talla, agus chuir e failte chridheil, chaoimhneil air, agus thug e taing dha a chionn gu ’n do chuir e de dh’ urram air na thainig a dh’ fhuireach maille ris. An uair a thug Alasnam taing do Mhobarec air son a’ chaoimhneis a bha e ’nochdadh dha, thuirt e ris, “Is mise mac an righ a bh’ air Balsora; cha mhaireann a nis e. Is e Saidhn Alasnam m’ ainm.”

“Bha ’n righ sin ’na mhaighstir ormsa uine roimhe so; agus, mo thighearna, cha b’ fhiosrach mi riamh gu ’n robh clann aige. Co mheud bliadhna tha thu?”

“Tha mi fichead bliadhna,” ars’ am prionnsa. “Co mheud bliadhna o ’n a dh’ fhalbh thu a cuirt m’ athar?”

“Tha dluth air da bhliadhn’ air fhichead ann,” arsa Mobarec. “Ach cia mar a dhearbhas tu dhomhsa gur tu mac an righ a bh’ air Balsora?”

“Bha taigh fo thalamh aig m’ athair fo ’n t-seomar anns am biodh e ’fuireach. Fhuair mise da fhichead poit luma lan oir ann.”

“An d’ fhuair thu dad ann ach sin?” arsa Mobarec.

“Tha naoidh bun-charragh oir ann, agus air a h-ochd dhiubh tha iomhaidhean daoimein; agus air an naoidheamh bun-charragh tha sioda geal air an do sgriobh m’ athair mu dheidhinn mar a gheibh mi greim air an naoidheamh iomhaidh a tha moran na ’s luachmhoire na na h-ochd eile. Tha fhios agadsa far am bheil an iomhaidh ud; oir tha e air ainmeachadh air an t sioda gu ’m bheil thusa gus mo threorachadh a dh’ ionnsuidh an aite anns am faighear i.”

(Ri leantuinn).

Am fear d’an dàn an donas ’s ann da bheanas.

Leabhraichean Gailig.

Orain Dhonnachaidh Bhain Mhic-an-t- Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathaich agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnullaich (Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Orain Dotair Mhic Lachuinn, Rathuaidhe, .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Laoidhean Dhughaill Buchanain .10
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. .80
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair, D. D .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Gramar Gailig an Stiubhartaich, .75

How to Read Gaelic, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris tha a air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

C. P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

[Dealbh]

Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid
CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so. Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

SANAS.

THA mi ag iarraidh duine math stuama, eadar 30 us 45 bliadhna dh’ aois, gu dhol a dh’ obair air fearann aig St. Esperit, an Ceap Breatnnn. Bheir mi tuarasdal math do dhuine fhreagras orm, bidh cosnadh aige fad na bliadhna, agus bidh e air a phaigheadh uair ’sa mhios. ’S e duine a mhuinntir Eilean a Phrionnsa a b’ fhearr leam. Sgriobhadh e ugam, ag innse cia fhad ’sa bha e ri tuathanachas, agus ainmicheadh e an tuarasdal a bhios a dhith air. Seoladh e a litir gu
JOHN D. McDONALD,
Torge House, Salamanca, N. Y.
no gu
MRS. JOHN D. McDONALD,
St. Esperit, C. B.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan etc
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc,. etc.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a deanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

---

[368]

[Vol . 9. No. 47. p. 8]

Loch-Aic.

LE EOGHAN MAC COLLA.

A Loch-Aice na gnùis’ chaoin—
Gnùis ghabh gaol air a bhi ciùin,
’S air an tric an laidh gath-gréin’
Soilleir mar uchd sèamh mo rùin!

’Oide-altruim mhaith nam breac,
Gar an leatsa cath nan tonn,
’S ged nach d’ amais long fo bhréid
Air t-uchd réidh rianm chur f’a bonn.

’S leat an eala ’s grinne com
’S i neo-throm air t-uchd a’ snàmh.
Eun a’s gile cneas na ’ghrian,
Sneachd nan sliabh, no leannan bàird!

’S leat bho Lochluinn a’s bho ’n t-Suain
An lach bheag is uaine cùl;
’S tric ’ga còir— ’s cha ’n ann ’ga feum,
Falach-fead a’s caogadh shùl.

’S leat an luinneag ’sheinneas òigh
’Bleodhan bhò gu tric ri d’ thaobh;
’S leat an duan a thogas òg
’S e g’ a còir a measg nan craobh.

Seinnidh e— “Tha cneas mo ghràidh
Geal mar chanach tlà nan glac,
’S faileasan a ghaoil ’n a sùil
Mar tha nèamh an grunnd Loch-aic.

C’àit’ an taitneach leis an earb’
Moch a’s anamoch ’bhi le ’laogh?
C’àit’ an trice dorus dearg,
’Fhir nan garbh-chròc, air do thaobh?

C’àit’ ach ri taobh loch mo rùin—
Far, aig bun nan stùc ud thall,
’S an robh uair mo chàirdean tiugh
Ged tha iad an diugh air chall!

O air son a bhi leam féin!
’Siubhal sèimh taobh loch nan sgòrr
’Nuair bhios gath na gealaich chaoin,
Nuas a’ taomadh ort mar òr.

’Nuair tha duilleach, fochunn, feur,
Fo ’n òg-bhraon a’ cromadh fliuch,
’S gun aon rionnag anns na speur
Nach ’eil céile dh’i ’na t-uchd.

’Nuair tha ’n cìobair ann a shuain
’Faicinn mada’ -ruadh ’na threud,
’S e ’dian-stuigeadh nan con luath
Gu bhi shuas mu ’n dean e beud:

Sud an t-àm ’s am bi ri d’ thaobh
Ceòl a mhath’cheas clis gach crìdh;
Sud an t-àm ’san tug thu gràdh,
’Shìne bhàn! do ’n fhilidh shìth.

’Tional ghobhar air dh’i bhì
’N Coir’ -an-t- sìth aon fheasgar Màigh,
Chualas guth ro-mhilis, sèamh—
Shaoil i nèamh a bhi aig làimh.

Dh’ éisd i,— ’s mar bu mhotha dh’ éisd,
’S ann bu bhinne teud a chiùil;
Lean i,— ’s mar a b’ fhaide lean,
’S ann a b’ fhaid’ e as, mo dhùil!

Rainig i, mu dheireadh, cnoc,
Dorus fosgailt air a suas,
’S dh’ fhairich i gur ann bho sin
Bhrùchd an ceol bu bhlasda fuaim.

“Thig a’s taigh, a Shìne bhàn!
Thig, a ghràidh, gun eagal beud;
Feuch an oidhche dhubh m’ an cuairt—
’S fada bhuat do dhachaigh féin.”

Chaidh i ’s taigh—ma ’s fìor mo sgeul—
Thuit i ’n gaol air fear a chiùil!
Dh’ òl i ’n deoch bu deoch do chàch,
’S tuilleadh riamh cha d’fhàg i ’n dùn.

Bas.

—Aig Rathad L’Ardoise, air an ochdamh latha deug de dh’ April, Niall Mac-Fhearghais, tri fichead us ceithir bliadhn’ deug a dh’ aois. Bha e ’na dhuine air an robh fior mheas agus cliù anns a’ choimhearsnachd, ni bha air a nochdadh leis an àireamh mhor sluaigh a lean an giùlan dh’ ionnsuidh an àite-taimh dheireannaich, air feasgar an aonamh latha fichead. Chaochail e a cur a làn earbsa. Ann-san a thubhairt. “Bi-sa fìrinneach gu bàs agus bheir Mise dhut crùn na beatha.”

The Fairy of the Sleepy Hollow.

LE DONULL MAC CALUM.

’S fhada nis on a leig mi dhiom a bhi cuir ris an eachdraidh fhìrinnich so. Cha ’n ’eil mi ’g ràdh gu’n cluinneadh tu an còrr mu déigh mur cuireadh caraid còir am fios so thugam, “Am bheil tuile agad air a’ churaidh chalma, Captain T. Goblets?Tha mi ’an dòchas nach deachaidh e á cnaimh na h-amhach. Bu mhòr am beud gu’n éireadh gu h-olc dha.”

Ma tha cuimhn’ agad air na dh’innis mi dhuit bithidh fios agad, a réir a ghealaidh a thug a bhantrach mhòr, Lady Myshrym,dhoibh , gu’n do choisinn an Captain agusThe Mac Dodo Henry V.còir air a làmh ann am pòsadh, agus, ged a bu bheag orr’ i, gu’n robh gach fear aca deònach a gabhail mar a bhean g’a cumail o’n fhear eile.

Ged a bha gaol mòr aig an lady air“The MacDodo, ”air son aobhar math, a b’ aithne dhith féin, ach nach innseadh i dhoibhsan, cha b’urrainn i fear ’s am bith a phosadh. Shaoileadh tusa gu’n robh i mar theirteadh ’s a Bheurta—“Between the horns of a dilemma. ” ’N uair a chluinneas tu mar rinn i tha mi cinnteach gu’n abair thu gu’r sgiobalt’ thug i a casan ás.

A chiad turus a thàinig Captain G. a choimhead urra bha nighean òg, cho briagh ’s chunnaic thu riamh, mur fac thu Venus, agus air a h-éideadh ann an déise cho àile ’s chunnaic thu riamh, mur robh thu mar their iad, “presented at Court. ” ’Se sin ri ràdh na bha air éideadh dhith, oir bha a chuid mhòr dhith, a réir fasan Eubha, luramach. “History repeats itself. ”Cha ’n e nach còmhdaicheadh an deis’ i na’m bitheadh i air a sgaoileadh uimpe. Bha i a slaodadh ás a déigh air làr na dheanadh deise mhath.

“Captain T. Goblets, my niece the Lady Dora, ”deir a bhantrach mhòr. Lùb an Captain a dhruim agus chromThe Lady Doraa ceann. Sin an dòigh uasal. “This dear, sweet lady is my only niece and nearest relative, to whom I will, on the day I will change my name the second time, the bulk of my wealth. She is named after me. I, too, was once upon a time The Lady Dora, and popularly known as she is now as ‘The Fairy of the Sleepy Hollow.’ With that substantial aid to beauty, can you forgive me, my own dear Thomas, if I be not satisfied with any crown less glorious for the fair brow of my darling than a ducal coronet? For myself, I shall be satisfied with what my own beloved will endow me, for he seeks not mine, but me. ”

Aig cluinntinn siod thuirt Captain T. ris féin, “Dear Thomas, your wisdom is to fall in love at first sight with this young lady, and to leave the great widow on your friend’s, The Mac-Dodo’s, hands. ” ’S e siod a’ rinn e.

AMY MHORAIDH.
Feasgair de dh’ Orain Albannach
(BEURLA AGUS GAILIG.)
Cuairt troimh Chanada, a’ gabhail a stigh nan Roinnean Iochdrach.
MAIGH-IUN, 1901.
GEO . W. COLBY, Manager,
10 E. 14th St., New York.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Reic-a- mach.
Tha aon dhiubhsan a tha ’sa chuideachd againn an uine ghoirid ’g ar fagail. Air an aobhar sin agus airson rum a dheanamh do Bhathar Ur a tha air an t-slighe tighinn a Sasunn, tha sinn a tairgse
An t-Iomlan de ar Stoc
DE DH’ INNSRIDH-TAIGHE
air prisean a tha bho 20 gu 40 sent air an dolair na ’s isle na bha iad roimhe so.
TAGHAIL TRATH AGUS FAIGH ROGHA NAM BARGAN.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT, Manager,

BROCAN, BOTAINNEAN agus CAISEART DHE GACH SEORSA
’gan creic air prisean anabarrach iseal ann an stor
A . W. Redden & Co.
Ann an Togalach an Rosaich.

So beagan dhe na bargain:—
Brogan troma Grain $1 65 a nise $1 25
Brogan troma Ceire 2 25 a nise 1 75
Botainnean fada 3 25 a nise 2 75
Brogan Steilleig 3 75 a nise 3 25
Brogan Sgoilte 1 20 a nise 90

Tha Brogan Bhan a creic air prisean a cheart cho iseal. Gheibhear fior bhargan. Cuimhnich an t-aite.

Ross Block,Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
A . W. REDDEN & Co.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, OCT. 8, 1900, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. McGILL FHINNEIN, Supt .

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.