---

[393]

[Vol . 9. No. 51. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. IX. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, IUN 21, 1901. No. 51.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. V.

CHAIDH iad air bòrd air an ath mhaduinn, ’s Calum a seinn “An null o na h-eileanan ’dh’ America gun téid sinn.” Cha robh bàtaichean na smùid cho pailt ’s an àm sin ’s a tha iad an diugh. B’ ann an 1819 a chaidh a cheud té tarsuinn a chuain mhoir gu ruige America. Agus bliadhnachan na dheigh sin b’e ’n t-seann dòigh a b’ fhearr, agus bha daoine smaointean bu chinntiche, na ’n dòigh ùr mhi-nàdarra, anns nach robh, bha iomadh duine glic a smaointean, ach draoidheachd agus sgoil-dhubh. Mar sin ’s e long-sheòl dha ’m b’ ainm an Eala Thuathach a bha dol a threobhadh nan tonn leis na h-òganaich, agus mu ’n robh iad fad o thìr fhuair iad a mach gu ’m b’ olc a fhreagradh a h-ainm dhith; oir cha robh dad a chumadh, no idir do dhreach an eòin stàtail sin air an t-seana luing dhuibh so.

“Nam biodh a baisteadh agamsa,” arsa Calum, “bhristinn botul de dh’ uisge salach mu ’n t-sròin aice, agus bheirinn an Tuba Tulagach mar ainm oirre!”

“Tha thu ceart, a Chalum,” ars’ Aonghas; ’s e b’ fhearr a fhreagradh oirre gu dearbh. Dhùiriginn iomadh uair a dhol a mach ’ga putadh. Nach bochd nach rachadh againn air a chas a ghabhail, ’s dh’ fhàgamaid ann a sud i. Mar a dean i na ’s fhearr na so bidh cinn ghlas againn mu ’n ruig sinn America.”

“Nam biodh an t-seann chliath-luaidh a bhiodh agam a seòladh air luba-nan-tunnag, an uair a bha mi nam bhalach, agam,” arsa Calum, “rachainn a dh’ fheuchainn reis rithe. Cha chreid mi gu ’m bheil rodan fhéin air bòrd, agus chuala mi gur droch comharradh sin.”

An uair a bha iad tri seachdainean a seòladh dh’ éirich gaoth làidir o’n ear feasgar Di-màirt, ’s mu ghlasadh an latha Di-ciaduin bha i na rag-stoirm, a chuireadh long a b’ fhearr na ’n t-seann Eala Thuathach gu dùlan. Ann am beagan ùine bha i ruith fo chruinn rùisgte, an taobh a thogradh an stoirm ’s na tuinn-mhóra, coltach ri guala famhaire, a stiùireadh. Thàinig na slatan-mullaich a nuas, ’s gach ball is treallaich a bhuineadh dhaibh, gu clàr-uachdar na luinge. An àm dha so tuiteam, thachair do Chalum gu tubaisteach a bhith na sheasamh aig bun a chroinn, ’s chaidh a ghlacadh gu teann, cruaidh ’san acfhuinn mharbhtich so, mu ’n d’ fhuair e teicheadh. Ach gu fortanach bha ’charaid, Aonghas, dluth ’s an àm, agus le neart a chur ioghnadh gu leòr air an fheadhainn a chunnaic e, fhuair e Calum as an rib bhàis anns an robh e. An uair a fhuair Calum anail, thuirt e, “O, Aonghais, ’s fhad’ o’n a chuala mi, an uair a bhiodh duine ’ga bhàthadh, no ’n gàbhadh mor sam bith, ’s e faicinn a bhàis m’a choinneamh, gun ruitheadh gach ni a rinn e riamh, ann a prioba nan sùl, mu choinneamh sùilean na h-inntinn aige. Ach cha ’n ’eil e fìor na ’m chàs sa, co-dhiù. ’S ann a bhuail briathran faoin, gòrach ri danns’ anns an eanachain agam, a ghabh cumadh puirt, an uair a bha ’n saoghal a leaghadh as mo shealladh, mar so:—

‘Rinneadh comhla bhigein dhut,
A Chalum, mar a thigeadh ort;
Rinneadh comhla bhigein dhut,

’S na giomaich gheibh do chnàmhan. ’”

Ach cha b’e uair phort a bh’ ann, mar a fhreagair Aonghas. “Tha eagal orm, a Chalum, nach ’eil cunnart nan giomach seachad fhathast. Ach ma chunnaic an t-Aon a tha riaghladh gach ni, muir ’us tìr, iomchaidh a chaochladh a bhith ann, bidh gach ni a réir a thoil-san.”

B’ fheudar na croinn gu léir a ghearradh s’a leigeil leis a chliathaich; mar an ceudna gach ni eile bh’ air bòrd, ach biadh a chaidh iobradh airson aotromachadh air an luing. Gus a chùis a dheanamh na bu mhiosa, thug tonn làidir a bhrist thairis air an luing leis na h-oifigich agus an sgioba gu léir ach dithis do ghrunnd na fairge, ’s cha robh dòigh air an tearmunn. Cha do dhi-chuimhnich Aonghas no ’charaid, fhad ’s bu bheò iad an oidhch’ a lean an latha duaichnidh ud; Agus ’s iomadh oidhche na dhéigh a dhùisg iad as an suain, ’s fallus fuar orra, a bruadar gun robh iad a dol roimhe a rithist. Gun ghealach, gun réul—beanntaibh mora, dubha de neòil, mar ainglean an dorchadais air sgiathan os an cionn, air an gluasad gu reis le spiorad na stoirme—an cuan mór na chaoir ghoiltich, mar gu ’m biodh iutharn fhéin ga bhrosnachadh ’sa ghrunnd airson gach milleadh a b’ urrainn e dheanamh—na tuinn a bristeadh thairis air an t-seann luing, a bha gu miorbhuilteach ag éiridh an uachdar an uair a rachadh iad seachad—osnaich aognaidh na stoirme — diosganaich seann fhiodh na luinge—fead nan clacha-meallain—agus os cionn gach ni gaoir nan daoine truagha a bh’ air am misneach a chall gu buileach, ’s a deanamh bhòidean nam faigheadh iad beò gu tìr gu bràth, gun cuireadh iad seachad na bha rompa dheth ’m beatha na b’ fhearr na na chaidh seachad. Bòidean faoine—
ged nach biodh iad mar sin nan rachadh an cumail—ach faoin, a thaobh na ’n smaointicheadh daoin’ air, gu ’m bheil iad ann an gàbhadh daonnan, anns an àite ’s tearuinte an saoil iad am bi iad, ’s nach urrainn duine mionaid a ghealltainn dha fhéin airson aithreachas a ghabhail air tir, na ’s mò na ’s urrainn da air muir; ach cha smaointich daoine air ach uair ainneamh—uair a ghàbhaidh—agus cuid nach smaointich air an uair sin fhéin. Air an cuipeadh air adhart leis an stoirm, gun fhios dé bha rompa, no c’àite ’n robh iad a dol, bha na bha beò air bòrd na h-Eala Thuathaich na ’n crùbain an sud ’s an so. Cuid ag ùrnaigh, an duil gum b’e h-uile mionaid a mhionaid mu dheireadh, ’s cuid, tha mi duilich a luaidh, ri mionnan ’s ri glòir uamhasach, ’s iad air greim fhaotainn air buideal branndaidh, gun smaointean air an Dia sin ’s docha bhiodh a toirt breith orra ’s an ath mhionaid. Chaidh pàirt dhiubh so gu ùpraid uamhasaich. Bu mhèinneadairean a chuid bu mhotha dhiubh a dh’ fhalbh á Glasacho. Thòisich cuid dhiubh ri tathunn an stuth theinntich sin air an dithis Ghàidheal, ’s bho nach gabhadh iad e ’s ann a bha iad a dol ga ’n dochann. Ach an uair a chunnaic iad mar a rug Aonghas air an fhear bu choltaiche dhiubh ’s a chuir e na shuidhe e mar gun deanadh e air gille beag, ’s a chaith e ’m buideal leis a chliathaich, cha deach iad na bu dàine. “Gu dearbh,” arsa Calum, “ged bu toigh leam fhìn drùbhag chruaidh uair a’s uair, cha bu toigh leam an daorach a bhith orm a ruighinn an t-saoghail eile. Agus mur a bheil piuthar do ’n mhuic-mhara ’shàbhail Ionah ’gar leantuinn, cha ’n ’eil e ro choltach gu ’m faic sinn coilltean gruamach America gu bràth, ’Aonghais.” Cha do lasaich an stoirm an oidhche sin, ach mu ghlasadh an latha thòisich i ri fàs ciùin, ’s ann an cairteal na h-uarach bha i cho ciùin ’s nach gluaiseadh i fuiltean gruaige. Aig a cheart àm thuit ceò cho trom, ’s gur gann a chitheadh na fir a chéile, ’s iad a nis uile air clàr-uachdar na luinge.

Bha Aonghas Donn agus a charaid, Calum, fhathast beò, slàn, a bharr air mu fhichead eile ’dh’ fhàg na tuinn gun sguabadh do ’n aigein. Chaidh fear de na daoine bochda so as a rian, leis a h-uile uidil a bh’ ann. B’ Eirionnach beag éibhinn e, aig an robh iomadh sgeul ait agus freagairt gheur an àm togail a thìr, ach a nis, mo thruaighe, tha e cho gòrach ris na h-eòin, a seinn ’s a gabhail òrain ’s a gaireachdaich ann a doigh a bheireadh air an fhalt éirigh air cinn an luchd-éisdeachd. Thug e ionnsuidh air leum a mach air a mhuir, ag radh gun robh e faicinn conic ghorm, sheamaragach Eirinn, ach fhuair Calum greim air chot’ air ’san àm, ’s b’ fheudar an duine bochd a cheangal. Bha iad uile fann le cion a bhidh, oir cha robh smaointean air biadh o’n a thòisich an stoirm. Mar sin an uair a chunnaic Aonghas nach robh coltas tapachd, na innleachd, na maighstireachd sam bith a measg na bh’ air bòrd, labhair e riutha mar so: “A chàirdean, tha sinn air móran annraidh fhulang, ach tha dòchas agam gu ’m bheil a chuid a’s miosa seachad. Ach air chor ’s ma bhios tuilleadh gàbhaidh againn ri sheasamh, ’s e mo choimhairle-sa gun gabh sinn biadh fhad ’sa bhios an cothrom againn, los gum bi sinn na ’s treise gus cur ris na thig.” Dh’ aontaich iad uile nach b’ urrainn dhaibh dad a b’ fhearr a dheanamh. — “Agus,” arsa Calum, “gus nach bi ’n t-acras oirnn co-dhiu co air bith saoghal a ruigeas sinn!” An uair a ghabh iad biadh thug iad an aire gun robh ’n long a gluasad gu math luath, ged nach robh deò ghaoithe ann. Thuig iad gun robh iad ann a sruth-mara làidir. Ann an ùine ghoirid chual’ iad fuaim uamhasach, a bha sior fhàs na bu chruaidhe mar a bha iad a dol air adhart. Dhruid mar an ceudna ceò tiugh, buidhe mu ’n cuairt orra. ’S gann a bha iad a tarruinn an analach. Dh’ fhàs na h-aodainn aca bàn-ghlas; oir thuig iad gun robh ’n Eala Thuathaich dlùth air a ceann-uidhe deirionnach. Ann am beagan mhionaidean chunnaic iad tromh ’n cheò (bha ghrian a nis air éirigh) an cuan air thoiseach orra na chaoir gheal, a goil a measg chreagan dubha, biorach, a bha ’n drasda ’s a rithist gan nochdadh fhéin, mar gu ’m biodh iad a gabhail fadachd ’sa ’g iarraidh air an Eala bhochd greased orra. Agus ’s e sin a rinn an t-seann long. Chuir i dhith a brògan, mar gum b’ eadh, ’s ghabh i ’m bruthach le luaths gun choimeas gu ’leaba-bàis. Ann a prioba na sul bhuail an Eala Thuathaich le leithid de neart aig

---

[394]

[Vol . 9. No. 51. p. 2]

na creagan ’s gun do sgap i as a cheile mar gu ’m biodh i air a dheanamh air criostal. Chualas aon sgriach uamhasach os cionn fuaim nan tonn, ’s bha na bh’ air bòrd na luinge mi-fhortanaich air an caitheamh do ’n choire ghoilteach so.

(Ri leantuinn.)

Mac Tighearn Aird-Eonaig agus Taibhse Fhionna-ghlinn.

LE SEUMAS MAC DHIARMAID, CILL-FHINN.

GHABH Cailean comhairle Para-nan-sgeul, agus chaidh e do ’n Tom odhar a dh’ fhaicinn Dhòmhnuill Bhàin. Thug iad Dòmhnull Bàn-a- Chléibh mar ainm air, a chionn gur e a bha giùlan goireas-turuis tighearna Aird-eònaig. ’N uair chaidh Cailean a dh’ ionnsuidh an tighe, dh’ innis Dòmhnull dha gu ’n deachaidh fiadh suas ri taobh a’ mhonaidh, agus gu ’m bu chòir dhoibh dol air a luirg. Ach thubhairt Cailean— “Tha mi ’dol a shealgaireachd air dòigh eile, agus rach thusa agus dean thu féin deas, oir tha mi cur romham dol thar a’ mhonadh do Ghleann-liadnaig a dh’ fhaicinn nan caileagan a tha cho ainmeil airson am boichead. Tha iad cho àluinn ris an dealt a thuiteas air an réidhlean neòineanach, agus tha am maise agus an simplidheachd ’tarruing spéis doibh o mhóran dhaoine.” Thàinig a’ chainnt bhriagha so á beul Chailein airson a rùn suidhichte a chumail am folach air Dòmhnull, oir cha robh e idir toileach gu ’m biodh fathast fios aig Dòmhnull ciod a bha e gu oidhirpeachadh. An déigh sin, chaidh iad air an aghaidh, agus ’n uair a bha iad a direadh a mhonaidh os ceann Aird-eònaig dh’ ionnsuidh beul a’ ghlinne, chunnaic Cailean an ribhinn air an robh a chridhe an geall, is i ag imeachd air an tràigh air taobh Lathur de’n locha. B’ i Lathur, seann teaghlach de’n fhine Chaimbeulach; agus bha ise cho ainmeil airson a maise ’s a bha Cailean airson a chruadail. Sheas Cailean an sud ’s an so, agus thug e iomad sealladh fada muladach an taobh an robh i, oir thàinig an smuain ’na inntinn gur e so an sealladh mu dheireadh a gheibheadh e dhith ’s an t-saoghal so. Ach bha Dòmhnull ’cumail an Taibhse fa chomhair, agus bha cabhag air gu dol air aghaidh a chum gu ’m biodh iad troimh ’n Ghleann mu ’n luidheadh a’ ghrian. Nise, chaidh a’ ghrian fodha air cùl Beinn-Lathur, agus bha sgàil an fheasgair shamhraidh air tuiteam air Fionnaghleann ’n uair a bha iadsan ag imeachd. Ghlac an t-eagal Dòmhnull, agus thuig e am platha c’arson a bha Cailean a’ gabhail an turuis sin, agus dhiùlt e gu dian dol ’na b’ fhaide ’na chuideachd.

Thàinig gruaim air aghaidh Chailean, agus thubhairt e— “Cha do shaoil mi gu ’n robh thu ’na do chladhaire cho mòr, na gu ’n treigeadh tu mi an dràsda. Ach air m’ fhocal, ma bheir thu ceum air t’ ais gu cinnteach théid mo chlaidheamh troimh do chridhe.” An sin dh-innis e dha a rùn uile, agus thubhairt e ris: “Seas thusa an so, agus cum mo chù air thaod, ach ma chì thu mise dol air mo leth-ghlun, na ’gam shàruchadh leis an Taibhse, leig as Siubhlach.” Bha Dòmhnull na thosd, ach chaidh Cailean am fagus do ’n t-sloc ’san robh an Taibhse a’ gabhail còmhnuidh. Sheas e air àite còmhnard uaine, d’ an ainm Lòn na Taibhse gus an latha ’n diugh, agus, a’ cuimhneachadh air comhairle Phara-nan-sgeul, tharruing e cuairt le ’chlaidheimh, agus sheas e innte gu duineil. Ann an uine gle ghoirid chual e caoidh bhrònach agus gul ’teachd as an t-sloc, agus bha ’n fhuaim sìor theachd ni b’fhaigse dha, agus an sin chunnaic e coslas beothaich mhòir dhuibh ’tighinn, a’ raoiceil agus a’ gulartaich, an car a bha e. Bha an ni uamhasach so ’dol timchioll air a’ chuairt aig Cailean, agus coltach ri béisd cuthaich, reub e an talamh agus cobhar mu ’chraos le feirg. Ach cha robh e an comas dha teachd dlùth ri Cailean. Mu dheireadh, ’nuair a bha ’n Taibhse air lagadh le feirg, sheas i samhach. An sin sparr Cailean oirre tighinn an riochd duine. Am probadh na sùl ciod a bh’ ann ach aogas Dhòmhnull Mhic-a- phearsain, duine a chaochail uine ghoirid roimh sin, agus duine air an robh Cailean eòlach. Cha luaithe a chunnaic Cailean sin na thug e cruinn-leum a mach as a chuairt, agus e ’tuigsinn gur e bàs no buaidh bhiodh ann. ’Na uile neart rinn i greim bàis air an Taibhse, ach chuir boile neo-mheasarra an Taibhse Cailean gun treòir an tiota, agus thuit e air a leth-ghlun. Ghlaodh e air Siùbhlach. Leig Dòmhnull Bàn as e. Chunnaic an Taibhse an cù, agus thubhairt i, “Cum uam do chù agus leigidh mi as thu.”

Cailean— “Cha chum mur teid thu agus mur gabh thu fois ’nad uaigh.” An Taibhse— “Tha mo chorp ’san uaigh cheana; cha’n ’eil an so ach mo spiorad.” Cailean— “Rach mata, gu ionad nan spiorad, agus na till tuilleadh.” An Taibhse— “Leig leam dol gu Creag Ealasaid a chuir fodha nan soithichean air a chuain.” Cailean— “Falbh gu d’ àite féin, no bithidh mo chù agad.” An Taibhse— “Leig leam dol a bhùrachadh ’s na claidhean.” Cailean— “Cha leig; bi ’g imeachd gu d’ àite fein, no bithidh mo chù agad.” An Taibhse— “Leig leam dol do ’n taobh tuath car mios.” Cailean— “Gu d’ aite féin gu grad, no leigidh mi mo chù ort.” An Taibhse— “Cum air ais do chù, agus cluinn mo ghuth.” Leig i as Cailean, agus thubhairt i ann an guth brònach: “Mharbh mi duine fagus do ’n àite so, beagan ùine roimh mo bhàs, agus tha ’chorp, agus an caibe leis an do mharbh mi e adhlaichte aig bun a’ chnoic sin. Agus tha mise air mo dhìteadh gu dragh a chur air daoine gus am bi fios aca air mo chionta. Bha Donnachadh Mac-an-Aba an t-Socaich agus mise ’togail bothan àiridh ’sa Ghleann, agus dh’ innis e dhomh gun deachaidh e mach aon mhaduinn ’sa gheamhradh iomad bliadhna roimh an àm ’san robh e ’g innseadh an naigheachd, ’dh’ fhaicinn an robh a chaoraich tearuinte ’san fhang. Ciod a chunnaic e ach mionach fear de na muilt a b’ fheàrr a’ bh’ aige air an t-sneachda. Ann an dearg bhoile tharruing e a chlaidheamh agus lean e ’n luirg gu uamh air mullach Craig Uchdaig. ’Stigh a chaidh e gun fhiamh gun eagal, ach ’nuair a chunnaic e coslas uamharra a’ ghaduiche, chaill e mhisneach agus a threòir. Ann an tiota bha am mearlach air a mhuin. Dh’ fhaighneachd e do Dhonnachadh cia mar thàinig e an sud. Thubhairt Donnachadh gu ’n robh e dol seachad, agus air call a rathaid gu ’m fac e an luirg, agus gu ’n do lean e stigh i. Thug am mearlach air Donnachadh mionnachadh air Dia nach innseadh e do dhuine ’s am bith ciod a chunnaic e; mur mionnachadh chuireadh am mearlach as da gun cheisd. Agus chomhairlich am mearlach Donnachadh gu ’n e bhi cho dàna is tighinn a dh’ ionnsuidh na h-uamh a ris, oir thubhairt e— “Nuair thàinig thu stigh bha mi cho ullamh gu do bheatha a ghabhail ’s a bha mi gu coileach a mharbhadh. Mhionnaich Donnachadh, agus leig am mearlach leir éirigh, agus chuir e biadh roimhe, agus an deigh sin leig e leis falbh dhachaidh. Rinn Donnachadh a réir fhacail, oir bha e ’na dhuine fìrinneach, agus cha do leig e ris an nì sin do neach sam bith gu ùine fhada an déigh do ’n mhearlach an dùthaich fhàgail. Ghabh mise am boile ri Donnachadh air son nach d’ innis e an tràth mu ’n mhearlach, oir ghoid e iomad caora agus a’m bhuath neo-chneasda sgoilt mi ’chlaigionn le m’ chaibe. Thoir leat a chorp, agus adhlaic e an uaigh athar, agus dean mo chionta follaiseach do dhaoine, agus cha chuir mise dragh air daoine tuilleadh.” Le sin a ràdh chaidh an taibhse seachd uairean timchioll a’ chnoic, agus an sin chaidh i as an t sealladh ’na lasair uaine theine. Fhuair Cailean an corp agus an caibe ’san àite a thubhairt an Taibhse, agus dh’ fhalbh e agus dh’ innis e an naigheachd bhrònach do shluagh Aird-eònaig. Thainig iadsan agus dh’ aithnich iad gur e gu firinneach corp Dhonnachaidh Mhic-an-aba a bh’ ann. Gus a sin cha robh fhios aca c’ àite an deachaidh e no ciod a thàinig air. Chaidh an corp adhlacadh an uaigh athar. Fhuair an dùthaich fois o’n Taibhse, oir cha ’n fhac iad i tuilleadh; agus chaidh cliù Chailein am fad agus ’m fagus, agus bha meas aig gach duine air. An déigh sin cha robh misneach aig a mhuime tuilleadh chuilbheartan a ghnàthachadh ’na aghaidh.

(A’ chrioch).

Sgeulachdan Arabianach.

CODADAD AGUS A BHRAITHREAN.

CAIB. I

O CHIONN fad’ an t-saoghail bha righ a’ riaghladh ann an Harran a bha anabarrach cumhachdach. Bha meas mor aige air an t-sluagh, agus bha uiread sin de mheas aig an t-sluagh air. Bha e ’na dhuine cho subhailceach ’s a bha beo ri ’linn. Cha robh dad ’g a chumail gun a bhith lan shona ach nach robh mac no nighean aige a bhiodh a’ riaghladh thairis air an rioghachd an deigh a bhais. Bha e do ghnath ag urnuigh ri Dia air son teaghlaich; agus air oidhche araidh chunnaic e as a chadal duine tlachdar air an robh coltas faidh a’ tighinn far an robh e, agus ag radh ris: “Fhuair d’ urnuighean eisdeachd; fhuair thu na bha thu ’g iarraidh. Eirich cho luath ’s a dhuisgeas tu, agus lub do ghluinean da uair ann an urnuigh. ’Na dheigh sin coisich do’n gharadh, agus iarr air a’ gharadair pomgranat a thoirt dhut; ith na thogras tu dhe na frasan, agus gheibh thu a h-uile rud a’s miannach leat.”

An uair a dhuisg an righ bha ’n aisling ’na chuimhne. Thug e buidheachas do Dhia, agus an uair a dh’ eirich e chaidh e dh’ urnuigh, agus an uair a lub e ghluinean da uair, chaidh e sios do ’n gharadh, agus dh’ ith e leith cheud silean de fhrasan phomgranat. Bha leith cheud bean aige, agus ri uine dh’ fhas iad uile leithtromach; ach bha te dhiubh air nach robh coltas sam bith gu ’n d’ fhas e leithtromach. B’ e Pirouse a b’ ainm dhi.

Ghabh an righ grain air Pirouse, agus bha e ’runachadh a cur gu bas. “Cha ’n ’eil sliochd gu bhith aice,” ars’ esan, “agus tha sin ’na chomharradh cinnteach gu ’m bheil diumbadh aig Dia oirre. Is e mo dhleasdanas-sa, mar righ, gach creutair do ’m bheil fuath aig Dia a thoirt air falbh bhar an t-saoghail so.

Ged a bha e suidhichte gu ’n cuireadh e Pirouse gu bas, thug an t-ard-chomhairleach air gu ’n do leig e a dhroch run as a cheann. Thuirt e ris nach robh boirionnaich an t-saoghail air an cruthachadh ann an aon suidheachadh, agus leis na h-aona bhuadhan; agus gu ’m faodadh gu ’n robh Pirouse leithtromach ged nach robh e ri aithneachadh oirre.

“Tha mi toileach leigeadh leatha bhith beo,” ars’ an righ; “ach feumaidh i falbh as an luchairt, oir cha ’n urrainn domh cur suas leatha.”

Fhreagair an t-ard-chomhairleach, agus thuirt e,

---

[395]

[Vol . 9. No. 51. p. 3]

“Faodaidh bhur morachd a cur do ’n luchairt aig Samer, mac bhur brathar.”

Dh’ aontaich an righ gu ’n deanteadh mar so; uime sin chuir e Pirouse air falbh gu ruige Samaria do ’n luchairt aig Samer, mac a bhrathar. Chuir e litir ga mac a bhrathar, agus dh’ iarr e air ceartas math a thoirt do Phirouse, agus fios a leigeadh uige an uair a bhiodh i air a h-asaid, ma thachair gu ’n robh i leithtromach.

Cha robh Pirouse fad’ ann an Samaria an uair a bha e soilleir gu leor gu ’n robh i leithtromach, agus an uair a thainig laithean a h-inbhe, dh’ asaideadh i air leanabh mic.

Ghrad sgriobh prionnsa Shamaria gu righ Harrain a dh’ innseadh gu ’n d’ rug Pirouse mac dha. An uair a chual’ an righ an naigheachd so bha e gle aoibhneach, agus sgriobh e mar a leanas gu Samer, prionnsa Shamaria: “A charaid, rug a h-uile te dhe mo mhnathan mac dhomh; agus mar sin, tha aireamh mhor de chloinn againn an so. Tha mi ag aithneadh dhut an leanabh a rug Pirouse arach gu math, agus gach foghlum agus fiosrachadh a tha feumail do mhac righ a thoirt dha, Codadad a thoirt mar ainm air, agus a chur an so do m’ ionnsuidh-sa ge b’ e uair a chuireas mi fios air.”

Cha robh ni a ghabhadh deanamh nach d’ rinneadh a chum a h-uile seorsa foghlum a thoirt do’n phrionns’ og. Aig aois ochd bliadhna deug, bha e na mharcaiche cho math ’s a shuidh riamh air muin eich. An uair a rachadh e mach le ’bhogha agus le ’bhalg-saighead, cha do laimhsich fear eile bogha b’ fhearr a dheanadh cuimse na e. Agus mu dheidhinn fearas-chlaidheamh, cha ’n fhaighteadh fear sam bith a sheasadh tiotadh ris. A dh’ aon fhacal, bha e ’na chuis-ioghnaidh de gach neach do ’m b’ aithne e, no a chuala m’ a dheidhinn.

Air do ’n phrionns’ og a bhith gu nadarra ’na fhear-cogaidh, agus araon laidir ann am misnich, agus treun ann an neart, thuirt e ri ’mhathair air lath’ araidh, “A bhaintighearna, tha mi ’fas sgith de Shamaria; tha mi ’faireachadh miann laidir air a dhol a chosnadh cliu agus gloir dhomh fhin am measg cunnartan a’ chogaidh. Tha moran naimhdean aig m’ athair, righ Harrain; tha cuid dhe na prionnsachan a tha dluth dha toileach teannadh ri cogadh ris. Car son nach ’eil e ag iarraidh ormsa dhol g’ a chuideachadh? Am feum mise mo bheatha chaitheamh gu lunndach an so am feadh ’s a tha mo bhraithrean a’ cogadh ri gualann m’ athar?”

“A mhic,” fhreagair Pirouse, “tha mise ’gabhail uiread a dh’ fhadachd riut fhein gus an cluinn mi iomradh air do chliu mar ghaisgeach treun ann an cath ’s an cruadal. B’ fhearr leam gu ’n robh mi air iomradh chluinntinn mu do ghaisgeadh roimhe so anns a’ chogadh comhladh ri d’ athair; ach feumaidh sinn feitheamh gus an cuir e fios ort.”

“Cha ’n ann mar sin a bhitheas idir, a bhaintighearna,” arsa Codadad. “Dh’ fhan mi an so ro fhada mar tha. Tha mi ’gabhail fadachd gus am faic mi an righ, agus tha mi ’bagairt a dhol g’ am thairgse fhin dha mar choigreach. Cha ’n ’eil teagamh nach gabh e mi ’na sheirbhis; ach cha leig mi ris dhasan, no do neach sam bith eile co mi, gus an dean mi mile euchd a bhios ainmeil. Is e mo mhiann gu ’n coisinn mi a dheadh-ghean mu ’m bi fios aige co mi.”

Dh’ aontaich Pirouse leis, agus ann an ceann beagan laithean dh’ fhalbh Codadad a Samaria, mar gu ’m biodh e ’dol air astar fada do’n bheinn-sheilg, air eagal gu ’m faigheadh prionnsa Samer am mach c’aite an robh e dol, agus gu ’n cuireadh e bacadh air.

Bha e marcachd air each geal air an robh srian le bucail agus mireannach oir, agus, mar an ceudna, cruidhean oir. Bha ’n diollaid air a dheanamh ro mhaiseach le sioda gorm agus le neamhnuidean. Bha ceann-duirn a’ chlaidheimh lan dhaoimean, agus an truaill de dh’ fhiodh sandail air a dheanamh maiseach le clachan luachmhor. Bha am bogha agus am balg-saighead an crochadh air a chulaobh. Anns an eideadh so rainig e baile Harrain, agus ann an uine ghoirid bha e air a threorachadh gu luchairt an righ, far an do thairg e dha a dhol ’na shaighdear a chogadh an aghaidh a naimhdean.

An uair a chunnaic an righ e, ghabh e tlachd mor dheth anns a’ mhionaid, a chionn gu ’n robh e ’na dhuine og ro mhaiseach ’na chruth, agus ’na dhealbh, agus a chionn gu ’n robh e mar an ceudna coltach ri bhith treun, tapaidh. Dh’ fheoraich e c’ ainm a bh’ air, agus ciod an seorsa dhaoine o ’n d’ thainig e.

“Mo thighearna,” fhreagair Codadad, “is mac mi do aon de cheannardan an airm ann an Cairo. Bha toil mhor agam a dhol a shiubhal an t-saoghail, agus thug sin orm falbh as mo dhuthaich fhin. Air mo thurus troimh an rioghachd agaibhse, thuig mi gu ’n robh cogadh eadar sibh fein agus na rioghachdan a tha mu ’n cuairt oirbh, agus tha mi air tighinn ’g am thairgse fhin dhuibh mar shaighdear.”

Nochd an righ caoimhneas mor dha, agus thug e dha dreuchd anns an arm.

Ann an uine ghoirid dhearbh Codadad gu ’n robh e ’na shaighdear treun, tapaidh. Choisinn e cliu mor o na h-oifigich, agus bha meas mor aig na saighdearan air mar an ceudna. Cha b’ e mhain gu ’n robh e ’na dhuine treun, ach bha e mar an ceudna ’na dhuine deadh-chainnteach, geur-chuiseach; agus mar sin, choisinn e deadh-ghean an righ cho mor ’s nach robh a h-aon anns an rioghachd air an robh uiread de mheas aige.

Bha meas anabarrach mor aig an luchd-comhairle agus aig maithean na cuirte air, agus bha leithid de thoil aca a chairdeas agus a dheadh-ghean a chosnach ’s gu ’n d’ rinn iad dearmad air a bhith ’toirt urram dligheach do na mic eile aig an righ. Chuir so mi-ghean gu leor air mic an righ; agus o ’n a bha iad a’ tuigsinn gur ann air saillibh Chodadad a bha iad fhein cho mor air an dearmad, ghabh iad grain an uilc air. Ach bha ’n righ a’ fas na bu mheasaile air Codadad a h-uile latha mar a bha ’tighinn, agus bha e comhnuidh a’ nochdadh dha iomadh comharradh air a chaoimhneas. Bu mhath leis e bhith do ghnath dluth dha. Bha a chomhradh do ghnath ro thaitneach leis; oir bha e anabarrach glic, geur-chuiseach; agus gus a leigeadh ris dha gu ’n robh meas mor aig air mar dhuine glic agus tuigseach, chuir e a chuid mac gu leir fo a churam ged a bha e mu ’n aon aois riutha. Air an doigh so rinneadh Codadad ’na fhear-riaghlaidh os cionn a bhraithrean.

Dhuisg so an tuilleadh fuath ’nan cridheachan dha. “An d’ thainig a’ chuis gus a so?” ars iadsan. “Cha ’n fhoghainn leis an righ an coigreach so a ghradhachadh na ’s mo na sinne, ach feumaidh e a chur ’na fhear-riaghlaidh os ar cionn, air chor ’s nach fhaigh sinne dad a dheanamh gun a chead-san. Cha chuir sinn suas leis a so idir. Feumaidh sinn an coigreach so a chur as an rathad air dhoigh air choireiginn.”

“Biomaid a’ falbh gu leir, agus spadamaid e,” arsa fear dhiubh.

“Cha ’n ’eil math dhuinn sin a dheanamh,” arsa fear eile; “feumaidh sinn an aire mhath a thabhairt nach dean sinn cron oirnn fhin. Nan cuireamaid gu bas e, ghabhadh an righ grain oirnn, agus cha leigeadh e le aon seach aon dhinn a bhith riaghladh. Feumaidh sinn crioch a chur air ann doigh a ’s gleusda na sin. Iarraidh sinn cead air a dhol a shealgaireachd. Agus an uair a bhios sinn astar math air falbh o ’n luchairt, theid sinn air aghart gu baile eile, agus fanaidh sinn ann car uine. Bidh ioghnadh air an righ nach bi e ’g ar faicinn, agus an uair a gheibh e mach gu ’n do leig an coigreach air falbh sinn, agus nach ’eil e coltach gu ’n till sinn tuilleadh, is docha gu ’n cuir e gu bas e, ar neo gu ’m fuadaich e air falbh as an luchairt e.”

(Ri leantuinn.)

An Tigh-Luadhaidh.

ANNS na h-eileinean an iar b’e so cleachdadh na dùthcha ann an làithean m’ òige; ach cho fad ’s a’s aithne dhomhsa cha ’n ’eil mòran de na cleachdainnean sin ri fhaicinn anns na làithibh so ann an ceàrn ’s am bith de ’n Ghàidhealtachd. Ged nach robh mòran saibhreas aig an t-sluagh, bha mòran de bhlàthas agus de chàirdeas ’n am measg. Tha mi a’ toirt cunntas fiìrinneach ann an so air mar a bhiodh an òigridh ’s an tigh-luadhaidh; oir bu mhinig a chuir mi seachad oidhche chridheil agus air bheag cùram còmhla riu.

Bha seann Iain Mac Uilleim ’na shuidhe is e ’figheadh na luachrach; ceirsle de shìomain fraoich agus fodair anns gach oisinn mu ’n cuairt da; plàta sìl agus sunnag, séiseach, seithir-cònlaich is cìosanan-suathaidh; is ge bu sgrathach snidheach na tighean, bu mhaiseach sealladh nan gruagach. Bha cas-chrom agus cliath aig an tallaid, toirisgean, ballan, is bràth; cliabh-ghiomach, càiteach, is driamlaich, tàbh, slatan-iasgaich, is sùistean; caibe-làir, ràcan, cuigeal, is criathair; lìon-sgadain, is tràl a’ bhric, is sùilean fallain, lasrach, beò; ’s bu sholus gu leòir an crùisgein. Bha Anna òg, bean Mhic Uilleim, a’ snìomh snàith air a cuidheall, agus Seònaid, a h-ighean, greis a’ càrdadh, ’s a’ nigheadh, ’s a’ fuaigheal, le luinneag òrain ’bu bhinne na teudan clàrsaich no fiodhall; ’am meadhon an t-seòmair bha ’n teine, ’s poit ghuirmein ’n a suidhe ’s an luaithre.

Bha gach aon air an còmhdach le clò, plangaid, is drògaid, gach seòrsa air ’fhigheadh le biorain, is currachd a bhiodh mu ’n cluasan; a dh’ éill agus seice bha ’m brògan, air son là seachduin is Dòmhnach: cha robh uiread de phròis anns na gillean an uair ud. Chaidh fear-siubhail le cabhaig a dh’ iarraidh gach caileag gu luath: nigheanan Mhic Dhòmhnuill, Mhic Dhùghaill, Mhic Phàdruig, Mhic Phàrlain, Mhic Aoidh; Mhic Chòiseim, Mhic Thòmais, Mhic-an-Tòiseich, Mhic Leòid, is Mhic Shuain; Mhic Ailein, Mhic Chaluim, Mhic Eachainn, Mhic Choinneich, Mhic Chuinn. Air dhaibh cruinneachadh còmhla, ’s a thòisich na h-òrain ’s na fuinn, luinneag mu seach aig gach té ’toirt a fear fhéin as an ùradh, na fir a’ bualadh nan deàrna, sid an fhàrdach ’bhiodh sunndach; gun fhiamh roimh gach neach, bu bhrasa an nàdur, gu ’m b’ fhearail làidir na suinn.

Bha biadh dhe gach seòrsa: aran coirce, eòrn’ agus flùir, feòil dhamh air a ròsdadh, sithionn, cearc, geòidh, ’s coilich-dhubha; cùiteag, adag, langa, is cnòdan, easgann, rionnach, sòrnan, agus liùth, bacach geal o’n ghainmhein, trosg is falmair, is sgadan ùr.

An uair a bha ’n còmhlan uile sgìth de cheòl is de dhannsadh, chaidh an t-suipeir ’n òrdugh; slaman, aran, feòil, agus cabhruich; aig banais, luadhadh, no Nollaig, Oidhche Challuinn no Latha Samhna, b’e sid am fasan an còmhnuidh ’bhiodh aig òigridh anns a’ Ghàidhealtachd.

AONGHAS MAC FHIONGHAIN.

Ge b’e nach beathaich na coin, cha bhi iad aige latha na seilge.

---

[396]

[Vol . 9. No. 51. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chuir a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, IUN 21, 1901.

BRUADAR SAMHRAIDH. -Thàinig bruadairean do’n t-seòrsa so d’ ar n-ionnsuidh ann an làithean ar n-òige agus ann am bliadhnachan ar n-aois. Dh’ fhalbh an aon chuid air ioma dòigh agus cha robh a’ chuid eile air an ciomhlionadh ’nar féin-fhiosrachadh. Ach thig bruadairean an t-samhraidh a steach do chrìochan an anaim a nis agus a rithisd; co-dhiù a bhuineas am brìagh do raointean na h-inntinn no do chrìochan coitcheann beatha a’ chuirp air thalamh. Dhoibhsan a tha ann an sealbhan aoibhinn air dùthaich bidh bruadair an t-samhraidh ’nan cùisean coithchinn an spioraid agus ’nan gluasaid smiorail air son cleachdainean obair gach latha. Ach tha feadhainn eile ann fad ás aig am bi bruadair samhraidh, feadhainn nach ’eil ’nan seann dachaidhean féin, ach a tha fada ás ann an tìrean céin, ach aig am bheil gràdh do na seann àitean còmhnuidh far an d’ rugadh iad agus far an d’ fhuair iad an àrach. ’Nan cluasan-san bidh ceòl nan eun agus fàile cùbhraidh nam flùran òirdhearc a thàinig a mach air gach bruaich ’nan cuimhneachain dìomhair nach urrainnear a sgrìobadh a mach á clàran buan an anaim. Bidh na smuaintean so ’nam bruadair samhraidh do mhiltean an diugh aig an tigh agus thairis nach fhaigh cothrom air tir am breith is an àraich fhaicinn.

Bhiodh e na ni ro-fheumail anns an dùthaich so, mar anns gach dùthaich eile, comas a bhi air a thoirt do na tuathanaich air fiosrachadh ceart fhaotainn mu’n obair. Tha, gun teagamh, mòran ’nar measg aig nach ’eil aithne bhunachdail air gnè is feartan an fhearainn a bhios iad a’ feuchainn ri àiteach’. Tha so car duilich; a chionn air an aon làimh cha’n ’eil e cliùmhor ann féin, agus air an làimh eile tha e ’na chall dhoibh féin agus da’n dùthaich. Bu chòir do sgoilean a bhi an sud agus an so feadh na dùthchadh anns am biodh eòlas ceart mu thuathanachas air a thoirt fagus dhoibhsan a tha gu tric a’ caitheamh an ùine, an cothrom, ’s an saothair air oidhirpean neo-tharbhach. Bu mhaith leinn mar so a bhi faicinn nan daoin’ òga ’tha a’ fuireach aig an tigh air an éideachadh gu cùramach a thaobh nan nithean a tha ’nan làmhan féin agus ás am bheil iad a’ faighinn am beòshlaint. A thaobh nam feadhainn a bhios a’ rùnachadh dol a’ thirean céin feumaidh iadsan a bhi gu màth annta féin agus an teagasg gu gleusda mu’n urrainn iad a bhi cho buadhach ’s a bu mhaith leo am measg choigreach. Tha aig an àm so stri mhor a tòiseachadh anns gach seòrs’ obrach, agus anns an t-stri sin bidh ana-cothrom mor acasan nach bi làn ionnsaichte anns an obair a bhios iad a gabhail as laimh a dheanamh.

COIG bliadhna fichead air ais, rinn buidheann dhaoine an t-astar a tha eadar New York agus San Francisco, ann an ceithir fichead us ceithir latha, agus fhuair iad cliù mòr air son an tapadh. Bha daoine meas gu ’m bu shiubhal anabarrach a rinn iad. Air an t-samhradh so tha triùir dhaoin’ òga a’ cur cuairt air an t-saoghal, agus tha dùil aca bhi air an ais anns an àite as an d’ fhalbh iad an ceann shia latha deug air fhichead. Tha so ag innse sgeul mhor air adhartas a thainig air doighean falbh anns a’ chairteal mu dheireadh dhe’n naodhamh linn deug. ’Nuair a chuir Iules Verne a mach leabhar anns an robh an curaidh mu’n robh e a’ sgriobhadh a cur cuairt air an t-saoghal ann an ceithir fichead latha, rinneadh gàire fanaid ris; ach an diugh, duine rachadh a dh’ fheuchainn ris, ’s nach deanamh e an taobh a stigh de cheithir fichead latha, bhiodhte cur as a leth gu ’n do chaidil e air an t-slighe darra leth na h-ùine. Cha ’n eil fhios nach tig an latha anns am faodar cuairt a chur air an t-saoghal ann an seachdain.

THA Cecil Rhodes air an ath mhios a’ dol a thoirt sgriob dhachaidh do Shasunn. Bha an duin’ -uasal so, beagan bhliadhnaichean air ais, ’na urra ro chumhachdach ann an Africa mu Dheas, cho cumhachdach ’s gu robh e comasach dha a thoil féin a dheanamh ris an roinn bu mhotha dhe ’n dùthaich. Ach an diugh, ’s ann uair ainneamh a chluinnear iomradh air. Tha e cho saibhir ’sa bha e riamh, ach tha a chumhachd air fhàgail, agus cha bhi iadsan a tha ’guidhe sith us soirbheachaidh do Africa mu Dheas duilich gu bheil, oir bha e na dhuine nach stadadh ach gann aig ni sam bith na ’n saoileadh e gu’m biodh e a chum buannachd dha féin. B’e an aon duine, gus an deachaidh Sir Alfred Milner a mach mar àrd-riaghladair na dùthcha; ach riamh o’n latha sin tha faileas an Rhodasaich a sior fhàs na ’s giorra, agus an diugh cha ’n eil e ’na bhòchdan mor sam bith do Bhreatunn no do a h-iochdarain ann an Africa mu Dheas. Le tapadh agus teomachd Sir Alfred Milner chaidh a chur a thaobh ’sa rùsgadh de a chumhachd gun uiread us corruich a chur air, ged nach b’ urrainn da gun a mhothachadh gu robh e a call a ghreim air an dùthaich.

LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.

Tha Cotaichean-uachdair air an creic an storaichean eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.

COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Matheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

Confederation Life ASSOCIATION.

Eachdraidh 29 Bliadhna
GU IANUARAIDH 1, 1901.

Urrasachadh an greim $32 ,332,908.00
Teachd-a- stigh 1,392,870.43
Earras 7,799,983.89
Airgead air laimh 505,546.25

Luach-airgeid gach ni a tha air a chur air leth air son tearuinteachd nam “policies” $1 ,505,546.25

F . W. GREEN, Halifax,
Manager anns na Roinnean Iochdrach.

Luchd-gnothuich an Ceap Breatunn:
IAIN MAC NEILL, Sidni.
A . W. WOODILL,Sidni.
J . W. EDWARDS, Glace Bay.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

---

[397]

[Vol . 9. No. 51. p. 5]

Naigheachdan.

Rinn an stoirm a bh’ ann maduinn Di-satharna s’a chaidh call mor air luchd-iasgaich nan giomach. Bha moran dhe na trapaichean air am bristeadh ’s air an sguabadh air falbh.

Bha spraidheadh ann am mèinn amPittsburg , Pennsylvania,toiseach na seachdain s’a chaidh, agus bha sianar dhaoine air am marbhadh, agus seachdnar air an leònadh. Bha fiach mhiltean dolair air a chall.

Tha buidheann mhor de luchd-obrach air track an C. P. R. air a dhol a mach air strike. Tha iad ag iarraidh tuilleadh tuarasdail. Tha mu cheithir mile dhiubh ann air fad, agus ma sheasas iad a mach ùine fhada cuiridh iad an rathad ’na thàmh. Cha ghabh na carbaid cumail air obair mur bi an rathad air a chumail an deagh uidheam.

Tha Morair Citchener ag innse gu ’n deachaidh da mhile sia ceud ’s da fhichead de na Boerich a chur as an rathad ceud mhios an t-samhraidh, le bhi air am marbhadh, air an glacadh, no le iad fein a thoirt suas. A cheud naodh latha dhe ’n mhios so chaidh dlùth air coig ceud eile chur a thaobh air an dòigh cheudna. Thatar mar sin ’gan lagachadh ’s ’gan cisneachadh a lion beagan us beagan, agus tha e soilleir gur e sin fhéin an aon doigh air an gabh iad ceannsachadh.

Chaidh balbhan d’ am b’ ainm Mac-a- Ghobha, aois tri fichead bliadhna, a bhàthadh faisg air Point Aconi maduinn Di-sathairne s’a chaidh. Dh’fhàg e a dhachaidh, an New Campbellton, maduinn Di-haoine le bàta, ’se air son a dhol gu ruigeGlace Bay.Maduinn Di-sathairne thainig an stoirm air agus bha am bata air a bhristeadh air na creagan aig Little Table. Fhuaireadh corp an duine bhochd air a chladach am feasgar sin fhéin. Bha e na ghreusaiche, agus na dhuine gle dhichiollach air son a bheòlaind a chothachadh.

THA daoine gle bhuidheach de Phòl Crugar air son e chur roimhe fuireach air falbh as na Stàidean air an t-samhradh so. Tha àireamh mhor de s’ luagh a mhuinntir na Roinn Eòrpa anns na Stàidean: sluagh a tha aineolach agus ann an tomhas borb; bhiodh buaidh mhor aig Crugar ’s aig a chuid òraidean thairis air an t-seòrsa sin, agus na ’n tigeadh e ’nam measg cha’n eil fhios nach fhaodadh e trioblaid a dheanamh do riaghladh na dùthcha. Fanadh Mr. Crugar aig a thigh ag aire ’n airgeid a thug e leis as an Transbhaal, agus bidh riaghladh nan Staidean agus an sluagh a ’s fhearr a th’ anns an dùthaich fada ’na chomain.

Tha co-sheirm gu bhi aig Miss Ami Mhoraidh ann an Talla nan Daoin’ Oga (Y. M. C. A.) ’sa bhaile so oidhche Di-luain s’a tighinn. Is e òrain Albannach a bhios i sinn air fad, agus nam measg bidh àireamh de dh’ òrain Ghàilig. ’Nuair a bhios i a’ seinn nan òran Ghàilig bidh i cluich nam fonn air a’ chlàrsaich, an inneal-chiùil a chleachd na Gàidheil o shean, agus anns an bheil ceòl anabarrach briagha. Tha Ami Mhoraidh a faotainn cliù mor mar bhan-òranaiche anns gach àite ’s am bi i, agus tha dòchas againn gum bi tigh làn ’ga feitheamh oidhche Di-luain. Bheireamaid comhairle air gach aon aig am bheil meas air ceòl binn na Gàidhealtachd a dhol ’ga h-éisdeachd. Bidh a cho-shreim a’ tòiseachadh aig ochd uairean. Gheibhear a stigh air 35 sentichean.

A reir sgeoil nam paipearan-naigheachd, tha na Vanderbilts air chùl na cuideachd a tha ’gabhail os laimh rathad-iaruinn a chladaich a deas a thogail, agus tha Rockfeller air cùl na cuideachd a tha ’cladhach air son na h-olla aig Loch Ainslie. Tha sinn a creidsinn gu bheil na sgeòil sin cho fior ’sa tha e gu bheil duine ’n cùl na gealaich.

Chaidh duine mhuinntir a Bheighe ’n Ear, Iain Domhnullach, a mharbhadh ann am mèinn an Dominion No 1 maduinn Di-ciaduin le meall cloiche a thuiteam air. Bha e ag obrachadh aon de dh’ innealan gearraidh a ghuail nuair a thachair an sgiorradh a chuir crioch air a bheatha. Bha a chorp air a ghiùlan do’n Bheighe ’n Ear feasgar an latha sin fein, air a leantuinn le àireamh mhor de bhuill Comunn Stuaime na Croise. Bha e naodh bliadhna fichead a dh’aois. Cha robh mac aig a phàrantan ach e-féin, agus bidh a bhàs na buille throm dhaibh.

Thòisich an t-each iaruinn ri ruith eadarPort HastingsagusBroad CoveDi-satharna s’a chaidh, an coigeamh latha deug dhe’n mhios. Cha bhi an trein a falbh ’sa tighinn ach aon uair ’san latha fad dha no tri mhiosan gus am bi an rathad air a chur an deagh uidheam air son na h-obrach, ach an deigh sin bidh dùil ri i bhi falbh sa tighinn dh’ fhaodte da uair ’san latha. Thatar a deanamh gum bi an rathad air a chur cho fada tuath ri Cheticamp, agus mar an ceudna gu ’m bi meur dhe ’n rathad air a chur eadar Broad Cove, is Orangedale, a dhol troimh Hogomah. Ma thachras sin uile, agus bi ar durachd gu ’n tachradh, bidh muinntir siorracad Inbhirnis air am freasdal gu math le rathaidean-iaruinn.

Tha àireamh mhor Eadailteach anns a’ bhaile air an t-samhradh so, agus ged a tha a’ mhor chuid dhiubh ’nan daoine rianail, sitheil, tha cuid dhiubh a toirt dragh gu leòr do luchd a’ cheartais. Tha e na ni cho cumanta fear dhiubh a bhi air a stobadh le fear eile ann an sabaid ’s nach eil moran a nise ’cur suim anns a’ chùis ach iadsan a bhios an cois an dleasdanais timchioll na cùrtach. Tha e cho nàdurra do ’n Eadailteach sgian a thoirt ris an àm na h-aimhreit ’sa tha e do ’n Ghàidheal no do’n Ghall a dhòrn a chleachdadh. Ach cha ’n eil teagamh ma theid a nochdadh dhaibh gur a cionta bhi cleachdadh sgeine ann an sabaid a bhios air a pheanaisteachadh, nach ionnsaich iad ri ùine na sgeinean fhàgail uapa.

Tha an Riaghladh Breatunnach an deigh a shuidheachadh gu ’m bi roinn mhor de chosguis a chogaidh ann an Africa mu Dheas air a phàigheadh le cisean a leagail air mèinnean òir an Transbhaal. Cha ’n eil duine beò nach aidich ceartas an t-suidheachaidh sin ach luchd-seilbh nam mèinnean féin. Mur bhitheadh na mèinnean sin, agus an sluagh mor a chruinnich g’ an ionnsnidh, cha ’n eil teagamh nach gabhadh an cogadh seachnadh, oir ’s ann eadar luchd-seilbh nam mèinnean agus riaghladh an Transbhaal a dh’ éirich a chòmhstri an toiseach, agus mar sin tha e iomchuidh gu leòr gu ’m biodh cuid de ’n chosguis air a chur air na mèinnean. Tha leth-cheud millein punnd Sasunnach, no da cheud gu leth millein dolair, air a leagail orra; ni sin uallach-cise an t-sluaigh ann am Breatunn moran na ’s aotruime na bhitheadh e na’n cuirte mu’n coinneamh cosguis a’ chogaidh gu h-iomlan a phàigheadh.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do dha chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Bathar Cruaidh
Tha sinn a’ cumail gach seorsa
BATHAR CRUAIDH
SOITHEACH-COCAIREACHD
PAINT agus OLLA
UIDHEAM SAOIRSNEACHD
Tha sinn a’ creic air na prisean a’s isle.
SYDNEY HARDWARE Co.,
Telephone 228.
Feb. 20, ’01-1yr
Sydney Hotel Block.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

Uaireadairean
Waltham agus Elgin
AIR
$7 .50 agus $10 .00.
Seorsachan eile air $1 .75, $4 .00, $5 .00, agus suas. Theid sinn an urras orra uile.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[398]

[Vol . 9. No. 51. p. 6]

Turus do Norway.

LE A. CAMARAN, SLEIBHTE ’SAN EILEAN SGIATHANACH.

EARRANN I.

Smuainich mi gu’m bu mhath le cuid agaibh, ’s dòcha, beagan a chluinntinn mu na chunnaic agus a chuala mi fhad ’s a bha mi air falbh. Feuchaidh mi uime sin anns an duilleig so ri cunntas ghoirid a thoirt mu chuid de na nithe as sonruichte a thàinig fo m’ aire re mo thurus. Bha mi, re na cuid as mo de ’n ùine, ann an Alba fein, eadar Cill-ribhinn, Moffat, ’us Baile-nan-Granndach. Thug mi mu dhusan la ann an Sasunn, ann am baile Harrogate, far am bheil uisgean-leighis, mar ann an Strath-feothair; agus bha mi mu dhusan la eile (eadar a dhol ann ’us tighinn as), ann a Norway. Agus chionn gur e Norway is annasaiche dhuinn na ar dùthchannan fein oir leam gu’m bi e cho math gearr-chunntas a thoirt mu ’n dùthaich sin, agus mu chleachdaidhean nan daoine a tha fuireach ann, cho fad ’s a chaidh agamsa air an toirt fainear re na tearc de làithean a bha mi ann. Sheol sinn anmoch air feasgair Shathuirne bho bhaile Hull, an Sasunn, ann an steamer thri mìle tunna, agus le 175 de luchd-turais air bord. Bha an Cuan Gearmailteach cho ciùin againn ris an Linne Shléibhteach air feasgair samhraidh, ach thachair ceo oirnn air àirde a chuain, air la na Sàbaid, a chuir maille oirnn. Bha seirbhis againn air bord air an t-Sàbaid aig aon uair deug agus a rithisd aig séa uairean feasgair. Bha na h-uiread de mhinisteirean Sasunnach air bord, agus chionn gu’m b’ iad Sasunnaich a bh’ anns a chuid mhòr de’n luchd-turais chumadh an dà sheirbhis le dithis mhinisteirean de ’n Eaglais Shasunnaich. Bha an t-seirbhis mhaidne gu sonruichte cho sòluimte agus cho drùighteach ri seirbhis aig an do shuidh mi riamh. Bha an ceo a muigh air a chuan gu gulmach, tiugh, dorcha mu ’n cuairt oirnn; bha an soitheach a gluasad gu gann aig leth-astair, agus an dùdach gu tric a seinn, an comunn beag a bh’ air bord, a lùbadh ar glùinean an lathair

“An athair shiorruidh, —Dia nam Feart,
A chuir an cuan fo ghéill le ’neart,
Tha toirt na h-àithne mhòir do ’n mhuir,
’S a criochan roimhp’ air tùs a chuir.”

Cha do thog sinn fearann Norway gus an robh e an deigh meadhon latha Di-luain. Sheol sinn an toiseach eadar tir-mòr Norway agus eileanan mòr ’us beag air am bheil na h-uiread de shluagh a chòmhnuidh. Mu bheul na h-oidhche ghabh sinn, uidh’ air ’n uidh’, stigh gu aon de na lochan mòra a tha dol fada suas (cuid diubh uiread ri ceud mìle), troimh ’n dùthaich. Ann an canain Norway ’s e “Fiord” a theirear ri “Loch,” agus ’s e“Hardanger Fiord”is ainm do ’n cheud loch gus an deachaidh sinn. ’S ann aig bun an loch so, air an taobh mu thuath, a tha am baile mòr ris an abrar Bergen, aig an do thaoghail sinn ’n uair a thill sinn a mach as an loch. Chaidh sinn suas astar mor troimh ’nHardanger Fiord,gu ruige baile beag do ’n ainm Odda, far an deachaidh sinn air tir. Chuir sinn seachad a chuid bu mho de la an so, eadar a bhi cuir cuairt air a bhaile, agus a dhol suas mu dheich mìle troimh ghleann a tha an sin, a dh’ fhaicinn an dùthaich, agus gu sonruichte a dh’ fhaicinn eas ro ainmeil a tha aig ceann a ghlinne. Agus gu dearbh is math is fhiach an eas a dhol ga amharc. Tha an t-uisge a tha tighinn a loch mòr air mullach a mhonaidh a taomadh a nuas ri aodainn cas-chreag mhòr, sgorach, nach eil idir mi-choltach ris an Aonaid mhòr a tha air an taobh deas de bhun Loch-Neimheis agus a tha cheart cho àrd. Leis cho bras ’s a tha an t-uisge ruith sios, agus leis mar a tha a chreag an so ’san sud ga stealladh bh’ uaithe tha an adhar cho làn smùid ’s gum b’eudar còtaichean-uachdar agus sgàileagan a chuir suas.

Chaidh sinn troimh chuig de na lochan, no na Fiords mòra gu léir; ach do bhrìgh gu ’m bheil iad uile car coltach ri cheile foghnaidh e ma theid agam air gearr-chunntas a thoirt mu choslas a h-aon diubh. Cha ’n fhiosrach mi air doigh na’s fearr gu so a dheanamh na a radh gu ’m bheil againn aig ar dorsan fein ann an Loch-Uthairn, agus ann an Loch-Neimheis, bho ’m bun gu ’n cinn, meanbh-dhealbh de lochan mòra Norway. Tha mi ag radh meanbh-dhealbh oir tha lochan Norway, agus na beanntan air gach taobh dhiubh, mòran, mòran nas mò anns gach doigh na na lochan ’us na beanntan againne. A thaobh na lochan faodar am faide a thuigsinn ’nuair a theirear gu’m feumadh ceann Loch-Neimheis a bhi an àit’ eigin am fagus do bhaile Inbhirnis mas bitheadh e cho fada ri cuid de na Fiords ann an Norway. Agus a thaobh an doimhne, tha na ficheadan àite annta anns nach d’ fhuaireadh fhathasd grunnd idir. Ann a bhi toirt an steamer mhòr ud mu ’n cuairt anns na h-àitean a bu chuinge de na lochan, chunnaic mi uair ’us a rithisd nach robh ach bho fhichead slat eadar a thoiseach agus aghaidh nan creag a bha ag éiridh suas bho dhà mhile gu ceithir mile troidh os ar ceann. Dh’ innseadh dhuinn gu ’m bheil a chuid as mo de na lochan nas doimhne na àirde nam beanntan as mò a tha ri ’n taobh. Agus tha na beanntan sin fhein ro uamhasach ri amharc orra. Tha beanntan ’us creagan a Choire-Uisge gu math fiadhaich, uamhalta. Ach dh’ fheumta’ dà Chuil-fhion a chàrnadh air muin a cheile mu ’n tigeadh iad suas ri sgoran agus beanntan Norway. Ann am mòran de na beanntan sin cha ’n eil ach a chreag chruaidh, lom, bho ’m bun gus am bidean as àirde dhiubh. Ach tha cuid eile dhiubh a tha air an còmhdachadh an so ’s an sud le coille, —mar as trice an giuthas nàd-

REIC A MACH AIRGEID.
THA AM
Maritime Premium Co. ,
a creic a mach an iomlain de ’n stoc a tha iad a’ cumail:
DEISEACHAN DEANTE AGUS BATHAR AODAICH DHE GACH SEORSA.

Tha iad a toirt cuireadh dhut taghal g’a fhaicinn, ma tha thu air son ni sam bith dhe ’n t-seorsa cheannach. Chi thu gu bheil againn stoc bathair cho math seorsachaidh ’sa tha ri fhaotainn anns na Roinnean Iochdrach.

Do na Fir: Deiseachan, Triubhsairean, Cotaichean Uachdair, Overalls , Ulsters, Reefers,Aodach Iochdair, Leintean geala agus Dathte.

Do na Gillean: Tha againn gach ni air an cuir iad feum o cheithir bliadhna gu sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

Do na Mnathan: Tha againn Cuim agus Iochdair, Deiseachan deante le taillear, Deacaidean, agus Aodaichean Uachdair.

Innsridh Taighe: Wringers ,Clocaichean, Cuirteanan Lace, Bratachan Leapa agus Plaideachan.

Tha gach seorsa tha an so air ainmeachadh, agus moran sheorsachan eile air nach eil sinn a toirt iomradh idir ri bhi air an creic gun suim do chosguis. Thig trath agus faigh a chuid a’s fhearr de na bargain.

THE MARITIME PREMIUM CO., Ltd.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Stor Ur! Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn

So an t-am anns an coir dhut a bhi sealltainn a mach air son
UIDHEAMAN TUATHANACHAIS
Thatar ag radh gur h-iad sin a tha air an deanamh le cuideachd
MASSEY - HARRIS
na h-uidheaman a’s fhearr.

Croinn Threabhaidh “Verity” aon each. Croinn Treabhaidh “Verity” da each. Croinn Taobh bruthach aon each. Croinn Taobh Bruthach da each.

Mar an ceudna—
BAIN WAGGONS DHE GACH MEUD.

F . & J. MORLEY. Agents.
Togalach Mhorley, Sidni, C. B.

---

[399]

[Vol . 9. No. 51. p. 7]

arrach. Air na monaidhean as àirde, agus as faide air falbh bho ’n mhuir tha còmhdach anabarrach tiugh de dheigh, ’us de shneachda reòta, nach eil a leaghadh a gheamhradh, no a shamhradh. Theirear “Glacier” ris a chòmhdach reòthta so. Ann an aon de na lochan thachair gu ’n robh sinn gu math faisg air aon de na glaciers so, agus rinneadh suas còmhlan de ar luchd-comh-thurais gu dhol a dh’ fhaicinn a ghlacier. Cha deachaidh mi fhein ann, chionn gu ’n robh an t-astar ro fhada leam, agus gu’n robh mòran coiseachd ri dheanamh; ach dh’ innseadh leosan a chaidh ann gu-m faca iad sealladh iongantach. ’Nuair a ràinig iad far an robh an glacier a toìseachadh, chunnaic iad àitean de mu’n coinneamh a bha nan aon bhalla deigh anns un robh tuilleadh as fichead troidh de dh’ àirde, agus bha sruthan mòr uisge a bruchdadh mach fo bhonn an deigh.

Air gach taobh de na chuid bu mhò de na lochan troimh an deachaidh sinn, agus anns na h-àitean far am b’fhaide a bha na monaidhean a fuireach air an ais bho’n chladach, chunnaic sinn mòran de thalamh-àitich. Ann an so bha mòran tighean de gach seorsa, mòr ’us beag, agus, a reir coslas, pobull lìonmhor a fuireach annta. Dh’ innseadh dhomh gu’m bheil na h-uiread diubhsan a tha mar so a fuireach an cois na mara a leantuinn an dà chuid tuathanas agus iasgach. Ach chunnaic sinn mòran dhaoine eile anns na srathan agus na glinn troimh an d’ thug sinn turusan goirid a tha, cho fad ’s a dheanta’ a mach, a toirt am beo as an fhearann a mhàin.

Is e an sìde no an aimsir rud eile is coir a thoirt fainear a thaobh nàdur na dùthcha. Bha sinn ann mu mheadhon an t-samhraidh, agus faodar a radh nach d’fhuair sinn droch la fad na h-ùine. Ach cha ’n eil an samhradh ach goirid. Tha sneachd ’us reothadh a tòiseachadh an sud fada mu ’n tòisich iad an so, agus a leanailt nas faide cuideachd. Tha barrachd mòr de shneachda a tuiteam, agus tha am fuachd gu fada na’s mò na ann an earrann sam bith de na duthchannan so. Tha na rathadan mora air an dunadh suas le sneachda, air dhoigh ’s gu ’m feumar an cumail fosgailte le croinn-shneachdaidh bho àm gu àm. Agus eadhon ’nuair a nithear sin, is e an carn-slaoid, ’s cha ’n iad cuibhleachan a tha iad a cleachdadh re a gheamhraidh. Dh’ innseadh dhomh mar an ceudna, le feadhainn a mhuintir na dùthcha ris an robh mi a bruidhinn, gu’m bheil na h-aimhnichean, agus na lochan mòr uisge, agus na h-easan àrd a chunnaic sinn uile air an reothadh suas re mòran mhiosan. Bha aon eas a chunnaic sinn agus tha 500 troidh anns a cheud leum tha e toirt, agus gun aon uair a bhi beantuinn ris a chreig anns an àirde sin.

Ni mi dichioll, ma bhitheas sinn uile beo, slan, air beagan innseadh mu dhoigh beatha, ’us mu chleachdaidhean an t-sluaigh. Stadaidh mi an dràsda le bhi ag radh (an deigh na chunnaic mi de Norway), gur e an co-dhunadh gus an d’ thainig mi gu ’m bheil cearnaidhean air an talamh a tha na ’s miosa na Gàidhealtachd na h-Alba!

(Ri leantuinn).

As an Amhuinn Mheadhonach.

THA agam ri dolar a chur ugad air son MHIC-TALLA, agus bha mi an dùil sin a dheanamh roimhe so, ach theid tim seachad. Tha sinn gle thoilichte bhi faicinn litrichean “Bodachan a’ Ghàraidh,” agus na comhairlean matha tha e toirt air na gillean agus air na nigheanan òga. Agus cha bu chòir “Mac-Uisdean” fhàgail air deireadh air son a bhi cur nam port-a- bial a nall ugainn. Bidh Uisdean a’ cur nam port a nall agus bidh sinne ’gan gabhail. Bha sinn an oidhche roimhe a dannsadh Ruidhle ’Bhodaich le port Nighean an Fhidhleir. Bha duine uair ’sa chearna so d’ am b’ ainm Donnachadh Fionnlasdan—theireadh cuid “Donnachadh Mamaidh” ris—a bha gle mhath air deanamh oran, Beurla agus Gailig. Cha bhiodh ni ùr sam bith a tachairt nach deanadh e duanag dha. Chaidh a bhreth us àrach air Beinn an t-Sealgair. Bha e na mhaighstir-sgoile, agus bha mise anns an sgoil aige. Bha fear air Beinn an t-Sealgair aig an robh each fiadhaich agus aon latha theich e air. Rinn Donnachadh òran dha; ach cha ’n eil air chuimhn’ agamsa dheth ach aon rann. Bha e mar so:—

“Am faca sibh ’n t-each dealanaich
Bha againn air a Bheinn?
Na draibhearan cha cheannsaich e
On tha iad air bheag sgoinn.
Bha Iain ruadh is athair ann
’Gad iarraidh ’s tu air chall,
’S ann thachair thu ’n cuithe-sneachd riu,
’S do chasan os do chionn.”

Bha e uair eile, agus tha e coltach gu ’n dug nigheanan òga na Beinne aobhar air choir-eigin da, agus rinn e òran ann am Beurla dhaibh. Cha ’n eil agamsa ach a’ cheud rann dheth, agus tha e mar so:

There ’s a parcel of young lasses
On the mountain settlement,
And they went to school of late
To learn, the art of penmanship.
On writing they were capital,
On courting they were excellent,
And their wisdom is so great
They ’d be the best of magistrates.

Tha corr us da fhichead bliadhna on chaidh na h-òrain so a dheanamh, agus ged nach eil moran de bhlas na bàrdachd orra, tha mi ’smaoineachadh nach biodh e as an rathad an cumail air chuimhne na ’n gabhadh sin deanamh.

Tha tim gle fhuar againn an taobh so o chionn beagan laithean. Rinn an reothadh beagan call air bàrr a’ bhuntàta, agus chunnaic sinn frasan de chlachan-meallain. Chuala mi o chionn fada gu ’n do chuir fear Calum Siomalan a chòta ann an toll na h-àirde tuath, ach ma rinn e sin cha chreid mi nach tug e as e, agus mur cuir e ann an nochd e, bidh reothadh mòr eil againn. Cha ’n eil mis ach car mabach air sgriobhadh Gàilig, agus mar sin cha chan mi an còrr aig an àm so.
Is mi do charaid,
MICHEAL.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

Amy Mhoraidh.
FEASGAIR DE DH’ ORAIN ALBANNACH.
(BEURLA AGUS GAILIG.)
Cuairt troimh Chanada, a’ gabhail a stigh nan Roinnean Iochdrach.
MAIGH-IUN, 1901.
GEO . W. COLBY, Manager,
10 E. 14th St., New York.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

---

[400]

[Vol . 9. No. 51. p. 8]

Oran do ’n Chamairt.

Rinneadh an t-oran éibhinn a leanas le Domhull Mac-Gilleain (Domhull mac Eoghain). Thugadh “Domhull Bàn na Camairt” air bho ’n chroit air an robh e an comhnuidh. Rugadh e ann an Grìminish, an Uidhist mu Thuath. Tha e glé choltach nach robh “Camairt” a còrdadh ri Domhull, agus feumaidh gur e fior dhroch fhearann a bh’ ann gus e-fhéin ’sa theaghlach a bheathachadh, mar a chitchear anns a cheud rann. Tha e rithist ag innse mu ’thurus gu Peabull a cheannach mine, agus cho spiocach ’sa bha Mac-Aulaidh, an àm a bhith ’ga creic ris; an connsachadh a bh’ aige fhéin ’s aig an t-seana bhean, agus iad mu dheireadh ag òl deoch slàinte a cheile, ’nuair a fhuair Domhull a mach gu ’m “B’ i fhéin ’s a mhàthair an t-iar-ogha.” Rinn e iomadach oran eile.

Mile molachd do ’Chamairt,
Seach aon fhearann an Alba!
’S ann a dh’ fhàg i mi direach
’Na mo shìneadh an ainmheach.
Ged a dheanainn a churachd,
Cha ’n fhàs ach buinteag ’us sealbhag;
’S bi mo bhàrr air an t-Samhuinn
Air uiread caillich a dh’ arbhar.

SEISD—
Haoi-o- haoiri, horo-hall,
Haoi-o- haoiri, horo-hall,
Haoi-o- haoiri, horo-hall,
’S mairg a thachair ’s an àite
Far nach àraichear clann.

Tigh’nn as aonais na mine,
Cha ’n fhaod gillean bhi meamnach;
Ann a’ freasdal bhuntàta,
’S gun ’s a’ bhlàr dheth ach meanbhlach:
Ged a rachainn do ’n tràigh dhoibh,
Ni na bàirnich am marbhadh;
’S a dhol ’g am ghearain ri bàillidh,
Gur beag stàth tha ’na m’ sheanchas.

Tha mo cheann-sa air liathadh,
’S gur e ’m biadh a dh’ fhàg ann e;
’S iomadh taigh ’n dean mi, “Dia so!”
Dol ’ga iarraidh ’san t-samhradh.
’N uair a leumas an t-samhuinn,
A falbh gu baile Chlann-Aulaidh:
Iad dhomhsa ruladh a bharraich,
’S iad féin ag àrach air cabhraich!

Sud na fir a bhios moiteal,
Ni iad fortan am bliadhna:
Ma ’s e eòrna no coirce
Gheibh iad ochd-sgillinn-deug air.
Bidh na bodaich ri mogan, *
’S cha bhi sogan ’ga dheanamh;
’S far an càirear am pige,
Cha tig driog as le fialachd.

Turus thug mi do Pheabuill,
Gu h-airtneulach, cearbach,
Dol a dh’ iarraidh na ceannachd;
Ann a meadhoin na h-aimsreach;
Poc’ a dh’ fhianagan lachdunn!
Mi féin a’s m’ each air ar marbhadh,
Mi gan iomain le bata,
’Chuid nach fanadh ’s a’ bhalg dhiubh.

Mile molachd do Ruairi!
’S gu ’m a buan sud mu ’shealbhan;
Ged a gheibhte rud uaithe,
Rìgh! bu chruaidh e mu bhargan.
Boineid ghlas air a fiaradh,
Air de cheud bhathar Fhearchair,
’S gu ’m bi ’n cùineadh ’g a fhaighneachd,
Air neo line Ailein Chamshroin. †

’N àm bhi tomhas bhuntàta,
Mu ’n robh làn anns a’ chliabh dheth,
’S ann a labhair a’ chailleach,
Aig an teine gu fiadhaich:
“Tha thu nis air fàs gòrach,
’N uair bu chòir dhut bhi crionna,
’Toirt do chodach do Dhòmhnull,
’S e cheart cho seòlta ri Iamhar.”

“Eisd, a bhorrasach shalach!
’S maith a b’ aithne dhomh riamh thu,
C’ uim’ nach fanadh tu sàmhach,
’S gu ’n do phàigh mi ’na dh’ iarr mi?
Ach chuir an donas glas làmh ort,
Mar bhios meairleach an iarrunn;
’S ged a tha thu ’shiol Adhamh,
Tha thu grànnd’ air do dheanamh!”

“Cum fo riaghailt do theanga,
’S gheibh thu barrachd ’sa dh’ iarr thu.”
Fhuair i botal ’us gloine,
’S bha i ealamh ’g an iarraidh:
Dh’ òl i sud air mo shlàinte,
Lom-làn gus an iochdar,
’S nuair a shloinneadh an càirdeas,
B’ i féin ’s mo mhathair an t-iar-ogh’!

*B ’ e mogan seorsa de stuth-làidir a bhiodh muinntir nan eileanan ud a deanamh aig an dachaidhean.
†Am bàillidh a bh’ aig am Morair Domhnullach ann an Uidhist mu Tuath.

Laoidh do ’n Oigridh.

“Is e ’n t-ionnsachadh og an t-ionnsachadh boidheach.”

Is sona ’n leanabh dh’ éisdeas tràth,
Ri teagasg neamhaidh fìor;
’S le ’m fuath an t-slighe pheacach, chlaon,
Gu h-ifrinn dh’ aomas sìos.

Ma bheir sinn suas sinn fhéin do Dhia,
’Nuair tha sinn òg is fann,
Bheir Esan neart dhuinn gu bhi triall,
’Na shlighe féin gach àm.

Ma ghabhas sinn ’s an diadh’achd tlachd,
’Nuair tha sinn sgairteal, òg,
Ni so ar dion o mhìle lochd,
’S ar cumail ceart ri ’r beò.

Ni so sinn beusach, ciallach, stuam’,
’S gach ni ’an cuir sinn làmh;
Is togaidh e ar n-inntinn suas,
Le buaidh os cionn gach nàmh.

Thoir oirnn’ gu ’n coisrig sinn, a Dhé,
Dhuit féin ar làithean òg;
’S bheir so dhuinn sòlas agus sìth,
An cian a bhios sinn beò.

Oir bithidh tu do d’ chloinn a ghnàth,
Mar athair làn de thruas;
Is anns gach trioblaid chruaidh is càs,
Do ghràs ni ’n cumail suas.

Thoir orms’ bhi ’g ùrnuigh agus seinn
’S bhi cinntinn ann ad ghràs,
Ni so mi feumail ann am linn,
Is deas air chionn a’ bhàis.

An Cat is an Luch.

Thuirt an luch bheag, ’s i ’san toll,
“Dé ’m fonn a th’ air a’ chat ghlas?”
“Fonn math is deagh shaod,
Gum faodadh thusa tighinn a mach.”

“ ’S mor m’ eagal romh na dubhain chrom,
A th’ agad ann am bonn do chas:
Mharbh thu mo phiuthrag an dé,
’S fhuair mi fein air eigin as.”

“Cha mhis’ a bha ’sin ach cat mhic Iain Ruaidh,
A b’ àbhaist a bhi ruagadh chearc,
Ghoid i ’n càise ’bha ’s a’ chliabh,
’S dh’ ith i ’n t-iasg a bha ’s a’ phreas.

Bais.

Air taobh tuath an Eilein Mhoir, air Di-haoine, an latha mu dheireadh dhe ’n Mhàigh, Aonghas Domhnullach, leth-cheud us seachd bliadhna dh’ aois. Bha e na mhaighstir-sgoile, agus bha e a cumail sgoile fad choig bliadhna fichead. Ghabh e droch fhuachd o chionn bliadhna air ais, a thainig gu caitheamh dha agus a dh’ aobharaich a bhàs.

Leabhraichean Gailig.
Orain Dhonnachaidh Bhain Mhic-an-t- Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathaich agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnullaich (Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Orain Dotair Mhic Lachuinn, Rathuaidhe, .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Laoidhean Dhughaill Buchanain .10
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. .80
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair, D. D. .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Gramar Gailig an Stiubhartaich, .75

How to Read Gaelic, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands,by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. Mc-Ian. (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris tha a air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Reic-a- mach.
Tha aon dhiubhsan a tha ’sa chuideachd againn an uine ghoirid ’g ar fagail. Air an aobhar sin agus airson rum a dheanamh do Bhathar Ur a tha air an t-slighe tighinn a Sasunn, tha sinn a tairgse
An t-Iomlan de ar Stoc
DE DH’ INNSRIDH-TAIGHE
air prisean a tha bho 20 gu 40 sent air an dolair na ’s isle na bha iad roimhe so.
TAGHAIL TRATH AGUS FAIGH ROGHA NAM BARGAN.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT, Manager,

BROCAN, BOTAINNEAN agus CAISEART DHE GACH SEORSA
’gan creic air prisean anabarrach iseal ann an stor
A . W. Redden & Co.
Ann an Togalach an Rosaich.

So beagan dhe na bargain:—
Brogan troma Grain $1 65 a nise $1 25
Brogan troma Ceire 2 25 a nise 1 75
Botainnean fada 3 25 a nise 2 75
Brogan Steilleig 3 75 a nise 3 25
Brogan Sgoilte 1 20 a nise 90

Tha Brogan Bhan a creic air prisean a cheart cho iseal. Gheibhear fior bhargan. Cuimhnich an t-aite.

Ross Block,Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
A . W. REDDEN & Co.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bith, o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.