---

[49]

[Vol . 9. No. 7. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, OGUST 17, 1900. No. 7.

A’ BHASCAID BHEAG FHLURS.

O’n Bheurla.

CAIB. IX.

ALLABAN IACOB ’US MAIRI.

Dh’fhalbh Iacob ’us Mairì air an allaban, a sior chumail orra, gus an deach iad mu cheithir fichead mìle. Cha d’amais cosnadh ruitha fhathasd, agus tha’n t-airgiod air teirigsinn. Bha iad gle thruagh dheth. Bha e cruaidh leotha gu’m feumaidh iad an deirc iarraidh; ach air a cheann ma dheireadh thig e ’ga ionnsaidh. Bho iomadh dorus chaidh an ruagadh air falbh le facail shearbha;aig dorsan eile gheibheadh iad le moran grunsgalaich, crioman de dh’aran tioram a thilgeadh ’g an ionnsaidh, gun bhoinne deoch ach na dh’oladh iad as an allt a b’fhaisge. Ach ’s minig a fhuair iad beagan eanaraich agus gnothuichean gàraidh ann an soitheachain creadha, le criomagan suarach de dh’fheoil ’na mheasg. Ach chunnaic Mairi an sluagh gu tric ri stad an teagamh co dhiu a bheireadh iad daibh cobhair no chumadh iad bhuap’ e. Gle thric, an deigh dhaibh gun ghreim blath fhaighinn fad an latha, thigeadh orra an oidhche a chuir seachad ’an sabhal fuar, air chul.

Aon latha, air daibh a bhi gabhail tromh dhùthaich ghairbh, air a comhdach le coille mhòir, far nach robh taigh am fradharc fad uine, dh’fhàs an seann duine ro-thinn. Thuit e seachad ann a’ laigse am measg nan duilleag a bh’air làr aig bun cnoichd mhoir, a bha air a chòmhdach le coille ghiuthais. Theab Mairi a dhol dith fhéin le cùram agus briste-cridhe. Shiubhail i mu’n cuairt air son uisge. Cha’n fhaidhheag i boinne; cha robh sta dhi ’bhith ’g eigheach airson cuideachaidh—cha robh ’ga freagairt ach mac-talla ’na aonar. Fad no fagus cha robh taigh ri fhaicinn, ged a bhi i dol air a glùinean gu faicinn na b’fhearr eadar na craobhan. Mhothaich i ma dheireadh, fad air falbh, air taobh eil’ a chnoichd, taigh tuathanaich, fagus do’n choille, air a chuartachadh le paircean de dh’ arbhair abuich agus le cluaintean uaine feoir. Thog i rithe ’ga ionnsaidh, cho luath ’s a b’urrainn dhith, agus ’nuair a rainig i’n dorus bha ’h-anail ’n a h-uchd. Le deoir ’n a suilean agus le guth air chrith, dh’ iarr i cuideachadh. Bha an tuathanach ’s a bhean, a bha a nis air tighinn gu aois mhoir, ’n an daoine matha, truacanta. Bha iad air an gluasad gu mor le tuireadh, gruaidhean bàna, deoir, agus amhghar na h-ighinne. Thuirt an t-seana bhean choir ri’ companach: “Cuir each an greim ’s a’ chairt bhig, agus bheir sinn an sean duine bochd, tinn, an so.” Am feadh ’sa bha’n duine coir a’ cuir an eich ’san chairt, fhuair a bhean cluasagan, soitheach uisge, agus botul de bhinegar deiseil. Air do Mhairi thuigsinn gu’n d’thugadh an rathad a ghabhadh iad leis an each leth-uair a chorr dhaibh, dh’fhalbh i leis an uisge agus leis a’ bhinegar an rathad a thainig i, los gu’n ruigeadh i h-athair ni bu luaithe.

’Nuair a rainig i e, bha e’n deigh a dhol beagan am feabhas. Shuidh e sios fo chraoibh ghiubhais, agus rinn e morthoileachadh ri Mairi fhaicinn, oir bha e ro-thursach ’ga h-ionndrainn. Chaidh a thogail ’sa chairt, agus a thoirt a dh’ionnsaidh tigh an tuathanaich.

Bha aig an tuathanach seomar beag a dh’fhaodadh e sheachnadh, rum cadail lamh ris, agus cuideachd, rum cocaireachd air nach robh feum aige ’s an am. Thug e iad do’n t-seann duine thìnn. Rinn bean an tuathanaich deagh leaba deiseil dha. Rinn Màiri gach cuideachadh a b’urrainn di, agus bhiodh i ’n comhnuidh aig taobh a h-athair. Cha robh de thinneas air ach laige, a dh’aobharraich droch bhiadh, droch aiteachan cadail agus annradh an rathaid. Cha do chaomhain bean an taighe dad de na bha ’stigh chum an seann duine’ leigheas. Cha do chaomhain i min no uibhean, bainne no mil; cha sòradh i eadhon cearc a mharbhadh agus a goil sios los gu’m faigheadh an duine tinn pairt de’n eanaraich. ’Nuair a bha e dol na b’fhearr, bha’n tuathanach a toirt calman ’ga ionnsaidh as a choile cha mhor a h-uile latha. “So,” theireadh e ris a mhnaoi ’s e ’gaireachdaich, “roist sin dha; bho’n nach do shòr thusa ’chearc, ’s fheudar domhsa mi-fhein beagan a dheanamh ris.”

Bha e ’na chleachdadh aig an tuathanach ’s aig a mhraoi a dhol, uair ’s a’ bhliadhna, a chum feille Fear-curam eaglais a bh’ann sa choimhearsnachd. Ach smaointich iad gu’m fanadh iad aig an tigh air a bhliadhna so, agus gu’n ceannachaidh iad, leis an airgiod a b’abhaist daìbh a chosg, botul de dheagh fhion dha’n duine thinn. Le deoir ’na suilean thug Mairi taing dhaibh. “Mo Dhia,” deir ise, “tha daoine matha ri ’m faìghinn ’s gach aite: agus, gle thric, ’s ann an dachaigh gharbh ’tha’n cridhe a’s caoimhheile ri fhaotainn.”

Bha Mairi na suidhe donan ri taobh leaba ’h-athair; ach cha do chum i, mar a d’thuirt am facal, a lamh ’na broilleach; bha i barraichte air obair snathaìde agus bhior, agus bha i ’g obair gun tamh airson math teaghlach bean an tuathanaich. Bha bhean ro-thoilichte as cho tuigseach ’s cho beusach ’s a bha ’giulain. Dh’aisig biadh math agus faire, an uine bhig, slaint as ur do Iacob; ann an uine nach robh fada rachadh aig air suidhe suas comhla riutha. Bha e do-dheante dha bhi latha na thamh. Theann e, aon uair eile, ri deanamh bhascaidean. Bha aig Mairi ris na slatagan seilich ’us calltuinn a thrusadh dha. ’Se chiad obair a rinn e, á taingealachd do shean an taighe, craidhleag bheag shnasail, a ghiulaineadh i air a gairdean. Bhuail e direach air an aon ghnothuch a b’fhearr a thigeadh air a reir. Bha a’ chraidhleag cuimir agus laidir. Anns an uachdar aice, dh’obraich e le slatan dearga, ceud litirichean a h-ainmeagus a bhliadhna. Air a taobh dh’obraich e le slatan donn ’us uaine dealbh taighe bhig, le mullach fodair, agus lamh ris da chraoibh ghiubhais. Chuir an obair ghleusda rinn e ioghnadh air gach aon a bha ’s tigh, ach bha bean an taighe ro thoilichte as a bhascaid, agus gu seachd araid a dealbh an taighe a bha cho freagarrach, chionn b’e ainm na dachaigh “Baile na craoibhe giubhais.”

Cho luath ’s a fhuair Iacob a shlainte gu math, thuirt e ris an tuathanach agus ri mhnaoi: “Tha mi na’m chosgais oirbh a nis fada gu leor; tha’n t-am agam breith air a bhata agus an rathad a thoirt orm.”

Ach rug an tuathanach air laimh air agus thubhairt e; “Ciod tha dhith ort Iacob? Tha mi’n dochas nach d’ rinn sinne dad a chuir miothlachd ort. Carson tha thu dol ni’s fhaide? Tha thu ’n ad dhuine curamach; ach cha’n ’eil a’ smaoin so a nochdadh do ghliocais.”

Thuirt a’ bhean agus i suathadh deòir air falbh le ’h-aparan: “Fanaibh comhladh ruinn. Tha e nise anamoch ’s a’ bhliadhna! Tha na duilleagan air gach fàil is craoibh a nis air fas odhar, agus an geamhradh aig na dorsan! Am beil thu a cuir romhad thu fhein fhagail tinn uair eile?” Thuirt Iacob gun robh toil aige a dhol air aghairt, seach a bhith ’n an aobhar chosgais dhaibhsan ni b’fhaide.

“O ach a chosgais!” deir an tuathanach; “na smaointich air a sin, cha’n ’eil thu anns an rathad oirnn ’san t-seomar bheag ud, agus is math tha thu cosnadh do bhidhe.”

“Tha gu firinneach,” ars a bhean, “tha Mairi a cosnadh gun taing a bidhe le’ fidhe ’s le ’h-obair; agus ma chumas tusa ort, Iacob, a deanamh bhascaidean, cha bhi cion ort. Thug mi leam a bhascaid bhoidheach ud a rinn thu, ’n uair a sheas mi ’nam bhana-ghoistidh do leanabh bean a mhuillear; cha robh boirionnach ’s a chuideachd nach robh an leithid sud da bhascaid bhuaipe. Gheibh mise feadhainn a cheannaicheas bhuat; cha bhi do cheaird mi-bhuannachdail.”

Dh’fhuirich Iacob ’us Mairi, agus thaisbean an tuathanach ’s a’ bhean mor ghairdeachas leis a’ chrich gus an d’thainig iad.

CAIB. X.

NA LAITHEAN SOLASACH A CHUIR MAIRI AGUS IACOB SEACHAD AIR BAILE NA CRAOIBHE GIUBHAIS.

Shuidhich Iacob agus Mairi iad fhein sios a rithisd ’n an taigh beag comhnaidh, agus chuir iad mu dheighinn dol air leth. Chuir iad beagan de dh’earnais riatanach ’s an t-seomar, agus anns an rum chòcaireachd chuir iad beagan de shoitheachain creadha agus gnothaichean riatanach eile. Thoisich Mairi, aon uair eile, air còcaireachd gu toileach dha h-athair. Bha iad a fuireach gu riaraichte comhla. Am feadh ’s a bhiodh Iacob a’ deanamh bhascaidean, bha lamh Mairi ri fidhe no obair riatanach eile agus bhitheadh iad a’ seanachas gu coirde comhla. Gle thric, anns an fheasgar, rachadh iad do rùm faisg dhaibh, far an eisdeadh an tuathanach ’s a’ bhean ’s gach aon a stigh le taitneas ri comhradh agus sgeulachdan Iacoib. Chaidh an geamhradh ’s a chuid stoirmnean seachad orra mar so gu toilichte.

Bha gàradh mor lamh ris an tigh, ach cha robh e air oibreachadh ro-mhath. Cha robh uine aig an tuathanach no aig a mhnaoi, am measg gach obair a mach eile, air a gharadh a chuir gu feum mar bu choir; agus a bharrachd air a sin, cha robh iad a tuigsinn obair garaidh gu math ann. Ghabh Iacob os laimh garadh math a dheanamh dheth. Rinn e beagan air

---

[50]

[Vol . 9. No. 7. p. 2]

an am na buana; ach ’s gann a dh’fhabh an sneachda ’sa thainig coltas an earraich, ’n uair a bha e fhein ’us Mairi ag obair ann bho mhoch ’s a’ mhaduinn gu anamoch feasgar. Roinn iad an garradh na leapaichean, chuir iad ioma seors de lusan garaidh annta, agus mu’n cuairt orra chuir iad gach seorsa lusan eile a shaoileadh iad anns am bu mhutha ’s am faigheadh na seilleanan de mhil; agus ann an ceum na coise, chuir iad grinneal garbh. Cha do leig Mairi fois le ’h-athair gus an d’thug e dhachaigh as a bhaile ’s an d’fhuair e na frasan garaidh, beagan do chraobhan ròis, lilis, lus-a- bhalla, lus-an-t- samhraidh ’us feadhainn bhoidheach eile. Thainig iad so uile fo fhlurs cho aluinn ’s nach faca h-aon ’s na cearnan iomallach sin riamh an leithid. Thainig an garadh air aghairt cho math am maise ’s am blath agus gun robh e ’n a shealladh do gach aon an gleann dorcha na coille. Thainig eadhon garaidhean nan nabuidhean air an aghart, agus thug iad seachad toradh na b’fhearr bho laimh Iacoib. Bha comharraidhean stiuraidh a laimhe ri ’m faicinn air gach aon diubh.

Bha an seann gharadair, aon uair eile, anns an t-suidheachadh-inntinn a b’fhearr. Bha roinn aige ri radh mu dheibhinn nam flùrs ’s nam planntan; ach cha’n abradh e dad air an d’thug e tarruinn uair a roimhe; feumaidh e labhairt mu rudan ùra.

Anns na ceud laithean blatha, bha Mairi fad a’ siubhal fo’n fhàil dhroigh-einne ’bha cuartachadh a’ gharaidh, airson na sail-chuaich, los gu’n rachaeh aice, air reir cleachdaidh, air a cheud phasg de bhlath-luibhean a thoirt a dh’ionnsaidh a h-athair. Ma dheireadh thruis i comhla an fheadhain bu bhoidhche ’s bu chùbhraidh a fhuair i, agus thug i ’ga ionnsaidh iad le solas. Rug a h-athair air a phasg fhlùrs agus le fiamh-a- ghaire thubhairt e, “Easan a shireas, gheibh. Ach eisd rium, is fhiach e thoirt fanear mar an ceudna, nach fas na flùrain aluinn so, ach fo’n fhàil dhraoigheainn, agus saolaidh mi gu’m beil so a’ teagasg deagh leasan dhuinne. Co anns an t-saoghal so a’ chreideadh gu’n amaiseadh a leithid so de shòlas ruinne anns a ghleann uaigneach so, a measg na coille, agus fo’n t-seann tubha choinnich so! Ach cha ’n ’eil staid ’s am bith ’s a bheatha so cho trioblaideach, ’s nach eil sith ’us sòlas ri’m faighinn fo sgail na doriunn. Cum thusa, ’chiall, cridhe math agus sunndach ’ad chom, agus a dh’aindeoin annradh air amannan, bithidh t-inntinn toilichte mar is trice.”

Thainig bean fear-ceairrde as a bhaile, air aon latha, a cheannach linn bho bhean an tuathanaich, agus bha giullan og leatha fhein comhla rithe. Am feadh ’sa bha na boirionnaich a’ sealltuinn thairis air an lion, thàr an guillan a mach do’n gharadh, agus ghabh e go craoibh ròis a bha fo lan bhlàth gus pairt de na flurs a bhuannachd, ach anns an ionnsaidh chaidh a lamhan a sgròbadh gu dona leis na bioran géura. Thoisich e ri eigheach, agus ruith a mhathair agus bean an tuathanaich a mach cuideachd. Bha’n guillan a donnalaich, a mheoirean a’ sileadh fala, agus e ’gan crathadh ri taobh na craoibh rois, agus e ag caineadh na flùrs a bha cho guineach, meallta.

“Cha’n ’eil annain uile gu leir, gle thric, ach clann air fas suas!” ars’ Iacob. “Anns gach sòlas, mar an ròs, tha guin gheur, agus gle thric, gheibh sinn iad anns gach laimh. Tha fear a’ gabhail moran toileachaidh ’an dannsa ’s an cluichean, agus tha fear eile, anns an òl, air neo ma dh’fhaodte ’an rud a’s miosa. Seasaidh e sin suas, agus toisichidh e ri caoidh ’s ri osnaich, agus ri càineadh na h-oibre, de’n d’rinn e fhein droch fheum. Na bithibh mata air ur mealladh le fluranan maiseach. Tha tur reusain am mac an duine. Cha bu choir da, air an aobhar sin, a bhi air a dhalladh le ana-miannan, ach an cumail aig riaghailt agus fo chis.”

Trath air maduinn bhreagha Dhomhnaich, as deigh da latha uisge, chaidh Mairi comhla ri h-athair do’n gharadh agus fhuaìr i a’ chiad lili air tigh’nn fo bhlath, ’s i dearrsadh gu boisgeil fo ghathan na greine, a bha air ùr eirigh. Dh’eubh i air muinntir an taighe, a bha ro dheonach o chionn uine lili fhaicinn fo bhlath. Bha iad uile ’g amharc oirre le ioghnadh.

“Nach i tha soilleir, glan, geal agus gun smal,” arsa bean an tuathanaich.

“Tha,” ars Iacob, le guth car air chrith,” b’fhearr gu’n robh cridheachan nan daoine gu leir cho saor bho gach smal! B’aoibhneach an sealladh sin do Dhia ’s do na h-ainglean. Tha cridhe glan an dluth chairdeas ri Flaitheanas.”

“Nach eireachdail, steudail, direach na seasamh i!” ars an tuathanach.

“Mar a mheur a’ tomhadh ri Flaitheanas!” fhreagair Iacob. Tha mi ro-thoilichte ’bhi ’ga fhaicinn ’s a’ gharadh. Bu choir a leithid a bhi ’s a h-uile garadh anns an duthaich. Tha againne daonnan ri bhi ’g oibreachadh air an talamh, agus tha e cho furasda dhuinn Flaitheanas a leigeal air diochuinhn’. Tha na flùrain dhireach, aluinn so a cur ’nar cuimhne gur còir dhuinn, a measg gach uile obair ’us trioblaid, bhi sealltuinn os ar ceann, agus a bhi ’n toir air gnothuch a’s fhearr na’s urrainn duinn fhaighinn air an talamh so.”

“Tha gach lus,” ars easan le durachd, “eadhon gach bileag fheoir, ag iarraidh suas, agus an fheadhainn sin tha tuille a’s lag gus iad fhein a thogail suas, mar tha peasair ’us pònair ’us lus-an-leanna, feumaidh iad iad-fhein a shniomh ma ghnothuichean eile ma’n urrainn iad direadh. Bu mhaslach a chuis e ’ga rireadh, na ’m bithidh gach smaoin, iarrtas agus dòchas mhic an duine daonnan a’ snàigeadh air an talamh!”

Bha Iacob, air aon latha, a cur phlanntan òga ann a’ leaba a bha air ùr oibreachadh, agus bha Mairi a’ glanadh luibhean air falbh á té eile bha lamh rithe. “Se obair coltach ris a so bu choir a bhi againn fad ar beatha,” thuirt Iacob ri Mairi. “Cha’n eil ’n ar cridhe ach garadh a thug ar Dia gradhach dhuinn gus curam a ghabhail deth. Is còir duin a bhith daonnan cùramach nach cur sin ann ach gach seors a’s fhearr, agus gun glan sin air falbh as ’an am gach seors uilc, ma’n teann e ri brath a gabhail oirnn. Gach aon a ni an da chuid so gu math, agus a dh’iarras grasan air Dia, a tha toirt duinn blaths na greine, braon ’us uisge, gach fas agus cinneachadh, tha an duine sin a’ deanamh garadh ro-eireichdail, a tha ’na shamhla do Pharras fhein ’n a chridhe.”

Chuir Iacob agus Mairi faisg air tri samhraidhean agus tri geamhraidhean seachad gu toilicht’ am baile na craoibh giubhais. Le dichioll ’us deagh riaghlaidh, le comhradh taitneach, ’s le spòrs neo-chiontach, cha mhor nach robh a h-uile amhghair tro’n deachaidh iad air dol as an cuimhne. Ach ’n uair thainig am na buana an rithisd, agus a bha grian a mheadhoin-latha a’ toirt air gach craoibh ’us luibh dubhar fad a thilgeadh— ’n uair a bha na flùrain bu deirionnaich ’s a’ gharadh fo bhlath— ’n uair a bha duilleach nan craobh air donnadh, air buidheadh, ’s air seargadh, agus an garadh a’ sealltuinn mar gu’m biodh e’ tuiteam ’an trom chadal a’ gheamhraidh—bha Iacob a’ faireachdain a neart ’g a fhagail, agus gle thric bhiodh e ann an droch shlainte. Dh’fhalaich e so cho mor ’s a b’urrainn dha air Mairi, seach trioblaid a chuir oirre; ach ’n uair a bhruidhneadh e mu na flùrs, bha rud eigein muladach ’na ghuth a bha gu tric a’ ruigheachd a nighinn ghradhaich a dh’ionnsaidh a chridhe.

Thug Mairi tarruinn ris mu aon ròs a bha fuathasach anamoch, agus a bha fo lan bhlath am fior dheireadh na buana. Bha toil aice am buain; ach thuit na duilleagan donna ma’n gann a bhean i dhaibh, agus laidh iad mu’n cuairt, sios air an talamh lom, dhubh. “Cleas nam daoine,” ars a h-athaìr. “ ’Nar n-oige, tha sinn coltach ris an ròs fo ùr-bhlath; ach seargaidh sinn ’an uine mar an ros, agus tha ar samhradh goirid, ’s ’an uine bhig bithidh e seachad. Na cuir earbsa ro-mhor, mata, mo leanabh gaolach, a maise bhreoite, dhiomain na colluinne; ach bi deonach air maise an anama, am mathas sin nach searg a chaoidh.”

Bha Iacob aon fheasgar ’na sheasamh am fàradh a’ gharaidh a’ toirt nan ubhlan far nan craobh ’s ’ga ’sineadh do Mhairi, agus ise ’gan cur gu curamach ann am bascaid. Labhair e car mar so: “Nach minheil tha ’ghaoth fhoghair a seideadh thar na h-asbhuain, agus ’ga cluich fhein a measg nan duilleagan odhar, ’s air feadh m’fhuilt leith-sa! Tha am na buana agam-sa aig laimh, agus t-am-sa, Mhairi, a ghraidh, cuideachd. Thoir ionnsaidh, mata mar an chraobh so, air deagh thoradh thoirt seachad, los gu’m bi Tighearna garaidh mhoir an t-saoghail so buidheach dhiot.”

’Nuair a bha Mairi a cuir beagan de fhrasan airson an ath earraich, thubhairt a h-athair rithe: “ ’S ann direach mar so, mo nighean ghaolach, a chuireas daoine sinn fhein lath’ eiginn ’s an talamh agus a chomhdaicheas iad thairis sinn le creadhaidh; ach bi thusa fo dheagh mhisnich! mar a dh’fhàsas an sìlean beag so, a tha ’dol ’s an talamh, an rithisd suas, s a thig e beo, agus a thogas se e-fhein os cionn an talmhainn ’na fhluran dreachmhor, ’s a sheasas e, mar gu’m b’eadh, buadhor os cionn a bhàis: is amhuil sin ’s mar a dh’eireas sinne an rithisd o’n uir, maiseach agus glormhoir. Smaointich air a so, a Mhairi ro-ghaolach, ’n uair tha mise cnamh san uir. Biodh na flùrain a chuireas tu air m’ uaigh dhut na samhla air an aiseirigh ’s air an t-siorruidheachd.”

Sheall Mairi air a h-athair. Bha da dhiar mhor ’n a suilean. Chrith i mar gu’m b’ann le geilt, agus bha i fo thrioblaid inntinn mu’n uine ri teachd.

(Ri leantuinn.)

BLIADHNA THEARLAICH.

LE IAIN MAC-CHOINNICH.

CAIB. VI.

(Air a leantuinn.)

Faodaidh mi ann an so innse gur an do “Chreideimh an t-Shagairt,” mar their iad ris, a bha caraid dealaidh a Phrionnsa, Diùc Pheairt, a thaobh a mhàthair a bhi dheth na chreideamh sin; choisinn sin da mòr ghamhlas bho dhaoin’ eil a bha de mhuthadh beachd. Goirid ro’n àm so; feadh a bha ’m Prionns’ ann an Dùthaich Chlann-Raonaill, thainig òrdugh bho chuirt Rìgh Sasuinn Diùc Pheairt a ghlacadh; agus ghabh dà dhuin’ -uasal Ghàelach bha nan oifigich anns an arm-dhearg, Pàduig Moireach Uchd-oir-thìre, agus fear do Chaimbeulaich Inbhearaora fos-làimh sin a dheanamh, air dòigh, faodaidh mi ràdh, nach robh ro chliùteach dhaibh féin, —Chuir iad fios thun an Diùc gun robh iad air son an dinnear a ghabhail maille ris ’na thaigh air latha àraid: chuir an Diùc fios thuca, gu’m b’e ’m beatha uair sam bith a thigeadh iad, agus gum bìodh e-féin air an cinn. Fa-dheoigh thainig na h-oifigich fhoill so, agus cha luaithe fhuair iad crathadh an fhir de làimh mhin chàirdeil an Dùic na chuir iad an céill an teachdaireachd, agus an turas

---

[51]

[Vol . 9. No. 7. p. 3]

mu’n tàinig iad; dh’iarr iad air an Diùc a bhi mach còladh riu. Thuirt an Diùc ged a bha’n t-òrdugh sin cruaidh gu’n robh e faicinn gu’m b’ fheudar dha ’fhreagairt, agus dh’iarr e comas orra a dhol do rùm beag cùil a bha dheth an t-sheòmar, anns an robh iad gus an dìnnear a ghabhail, ag ràdh ’nuair a chuireadh se e-féin na uidheam an sin gu’n falbhadh e leo. Shaoil na slaoightearan nach b’ urrainn e teicheadh gun fhios daibh agus thug iad comas da sin a dheanamh; chaidh an Diùc còir sios air staidhre cùil a bha treòrachadh tro leas a bh’ air cùl an taighe agus dh’ imich e gus an d’fhuair e gu badan beag dlù coille bha faisg air. Ged a bha geard dheth ’n arm-dhearg a’ freiceadan mu thimchioll an taighe, gu sealbhach cha do mhothaich a h-aon diù dha. Cha deach e fad air astar gus na thachair fear dheth a chuid each féin ris, agus ged a bha e gun srian gun diallaid chaidh an Diùc air a mhuin, agus cha do lasaich e eang gus an d’ràinig e taigh a charaid Mr. Moraidh Obair-Charnaig. Nach ceart a thuirt am facal,— “Gur feumail a dhol air each mall ’san àm nach faighear an saoidh.” Cha tug an Diùc roi ’n àm so ceannfath sam bith do mhuinntir Sheòrais air a ghlacadh; nan tugadh cha ’n fhaigheadh iad cho faisg air sa fhuair iad: ’s e ’n aon ni mu’n robh iad air son a chuir fo ghlais, fios a bhi aca gum bu duine cumhachdach e aig an robh mòran luchd-leanmhuinn agus shaoil iad a chumail an làimh gus an rachadh an dara taobh dhaibh féin ’s do Thearlach; ach ’s ann a bhrosnaich an ionnsaidh mhi-fhearail so a thugadh air e gu eiridh le fraoch agus graide: agus am beagan laithean thog e a chuid daoine ann an aobhar a Phrionns’, a bha mu thuaiream mìle fear ann an àireamh, agus dh’ fhalbh e-féin air an ceann.

Feadh ’s a dh fhan Tearlach ann an Peairt thainig iomadach ceann-cinnidh le’n cuid daoine ga ionnsaidh, Tighearna Shrath-Ailein sa’ chuid daoine; Tighearna Ogailbhi, mac Iarl’ Airlie agus a dhaoine; Tighearna Shruthain agus a dhaoine; Iain Stiùbhart Chinne Chàrdain agus Stiùbhartaich bhraigh Pheairt: agus mòran de thuath Dhiùc-Abhaill; Morair Seòras Moireach le feachd ro lionmhor dheth a chinneadh féin. Bha Morair Seòras na leth sheann-duine mu’n àm so. Bha e ann am blàr Sliabh an t Siorraim sa’ bhliadhna 1715. Bha e na shaighdear ro fhòghluimte ann an dòighean an airm; bha uidhir a’ dh’ earbs’ aig Tearlach as a sheòltachd is gu d’ rinn e ard-sheanalair dheth thar chàich gu léir.

’Nuair a ràinig Tearlach Peairt cha robh aige na sporan ach aon ghinni òir. Air an aobhar sin dh-òrduich e buidheann dheth shluagh a chuir air feagh gach baile mu’n cuairt a thogail airgeid cìse: mar so thrus e rud math airgeid, agus chuir cuid de dhaoin-uaisle Dhunéideinn beagan airgeid da ionnsaidh. Thog e ann am baile Pheairt féin cuig ceud pund Sasunnach.

Dh’fhan Tearlach ann am Peairt ochd laithean a’ trusadh airgeid agus a’ togail dhaoine, agus bha Morair Seòras Moireach a’ cuir an airm an òrdugh, agus a’ toirt beagan ionnsachaidh dhaibh mar dheanadh siad iad-féin a ghnàthachadh ri uchd catha; agus fhuair e màlaidean cainbe air an deanamh, a h-aon do gach saighdear, anns an giùlanadh iad an cuid mine oir cha b’uirr’ an fheachd so a chumail suas air dòigh sam bith eile le cion cosgais.

Air di-dòmhnaich an t-ochdamh latha de mhios meadhonach an Fhoghair chaidh am Prionnsa agus a chuid uaislean do’n eaglais, agus tha e air aithris gum b’e sin a chiad searmoin Phrostanach a chual’ e riamh. Am feadh a dh’ fhan e ann am Peairt bha e còir caoimhneil ris gach duine rachadh na ’chainnt, agus thug e litrichean-rathaid, no cead-siubhail, do dh’ ioma fear de luchd na féille ’chum is nach glact’ iad féin no’n cuid, mar bhiodh iad a triall dachaigh gu’n ionadan comhnaidh fa-leth. Am measg chàich thainig ceannaiche mòr Lunnainneach a dh’ iarraidh litir-rathaid air, agus an uair a thug e dhà i dh’ iarr e air a bhi ’g innse do na Lunnainnich nach b’fhada gus am faiceadh iad Tearlach Stiùbhart agus na Gàeil ann an cùirt an Righ an Lunnainn.

CAIB. VII.

TURAS A PHRIONNS’ A DHUNEIDEANN.

Air di-ciadain an t-aon latha-diag de mhìos mheadhonach an Fhoghair dh’ fhàg Tearlach agus armailt Peairt, agus rinn iad air son Dhunéideinn. Tha ’n dà bhaile mhòr’ sin ma thuaiream da-fhichead mìle bho chéile, agus b’e’ n rathad bu dìriche agus a b’ aithghearra dhaibh a dhol thar Port na Ban-righ; ach thug muinntir Dhun-éideann mu’n airidh na bàtaichean aisig gu léir a tharruinn suas air taobh deas a Phuirt, —ach ged a bhiodh iad air faighinn nam bàtaichean deas air an cinn, ’s gann a b’ urrainn iad an t-aiseag a ghabhail gu ’n chall sluagh, oir bha trùpairean Choirneil Ghàrnaileir ga feitheamh air taobh Dhunéideinn de’n Phort; agus cha bu mho b’urrainn iad teine an luingeis-chogaidh a bh’ air an acair am bun a’ chaoil a sheachnadh: mar sin thàinig orra a dhol timchioll ceann a chaoil agus gabhail a mach air àth na h-aibhne os ceann Shruileadh. Nuair a rainig iad Dùnblathain thàinig tri fichead de Dhòmlnullaich Ghlinne-Comhann nan ceann, agus dà fhichead fear de chlann-Ghriogair Ghlinne-Càrnaig fo chomannda Sheumais mhòir Mhic-Ghriogair, mac do Rob Ruadh. Dh’ -fhan am Prionnsa latha ann an Dunblathain a’ feitheamh gus an tigeadh cuid dheth na daoine a dh’ fhàg iad ann am Peairt suas riù: ma fheasgar an dara latha diag chàmpaich an t-àrm gu léir ma uidhe mile air taobh deas Dhunblathain.

Air di-haoine an treas latha diag thriall an t-àrm gu àth na Friù, àite tana dheth an abhainn, ochd mile os-ceann Shrùidhleadh. Bha iad am beachd gun robh trùpairean Choirneil Ghàrnaileir gu coinneamh a thoirt dhaibh aig a bhial-àth, a chum am pilleadh, ach cha tug. Gus an t-àm so bha na Gàeil ann an dùthaich anns a robh gach cothrom ac’ thar an arm-dhearg, ach air a mhachair chòmhnaird réidh bha gach cothrom aig na dearganaich orrasan, a thaobh gur ann le ’n cuid mosgaidean a dheanadh na Sasunnaich euchd sam bith. Air an aobhar sin chomhairlich cuid dheth na h-oifigich Ghàelach do Thearlach fuireach bharr a chòmhnaird, agus fantainn sa’ gharbhlach gus an tigeadh an t-àrm-dearg air aghaidh; ach cha tug Tearlach éisdeachd da’n comhairl. Air dhaibh a thighinn thun a bhial-àtha thug Tearlach a chlaideamh á thruaill, agus, a’ nochdadh a bharra ri taobh thall na h-aibhne, thug e dhian leum anns an t-sruth, agus air bheag spàirne chuir e’n àth gu fearail agus lean an armailt gu léir as a dheigh. A thaobh na slighe so a ghabh na Gàeil, cha robh fios aig na Goill, co dhiù a bha rùn orra dhol do Dhunéideann no Ghlasacho. B’ e Glasacho gu mòr bu shaibhire na Dunéideann, agus bha na Galla-bhodaich a’ saoilsinn gun robh gamhlas aig a’ Phrionns’ do mhuinntir Ghlascho a thaobh iad a bhi bho shean ann an naimhdeas d’a shinnsir, Stiubhartaich rioghail Alba. Ach a thaobh gu’m be Dunéideann àrd bhaile mòr na rìoghachd, far an robh lùchairt a shinnsir, chuir Tearlach roimhe a ruidhinn gun dàil: agus air dha pàirtidh a chuir do Ghlsacho a thagairt cùig mile diag pund Sasunnach de dh’ airgead cise bho cheannaichean, agus bho dhaoin’ -uaisl’ eil’ a bhaile, thriall a mhòr-fheachd gu Dunéideann.

Air an ath latha ghabh na Gàeil turas-timchill gu taobh deas Shrùileadh a chum a’s gu’n seachnadh iad teine ghunnaidhean mòr’ a chaisteil. Air a chuairt so, ghabh am Prionnsa thar faich’ Allt-a- Bhonaich, far an tug a roimh-sheanair, Brus, a bhuaidh a mhaireas mar chliù shiorruidh air treubhantas laoch chruadalach na h-Alba. Chaith e’n òidhche sin aig Allt-a- Bhonaich ann an taigh Shir Uisdean Mhic-Phàdruig, duin’ -uasal a bha ro eudmhor na aobhar, agus laidh an armailt rè na h-òidhche air réidhleach Shàchaidh, far an deach Rìgh Seumas an III. a mharbhadh sa’ bhliadhna 1488 le iochdaranan tuath-shreupach féin. As an ionad so chuir am Prionnsa teachdaireachd gu daoin’ -uaisle Shrùileadh, ag iarraidh orra biadh a chuir a dh’ ionnsaidh na h-àrmailt, agus thug iad grad fhreagairt da òrdugh.

Air a chùigeamh latha diag, ghluais an t-arm a chum na h-Eaglaise-brice agus laidh iad rè na h-òidhche measg phreasan bealaidh air taobh sear taigh Chala-sraid anns an robh Iarla Chill-Màrnoc a chòmhnaidh: rinn an diun’ -uasal sinn beatha Thearlaich gu fiùghantach, fialaidh, agus dh’innis e dha gun robh trùpairean choirneil Gharnadeir an geall air seasamh air drochaid Chlinn-Iuch, a chum na Gàeil a chumail air an ais. Air ball chuir Tearlach naoi ceud fear dheth na daoine bu chalma ’bh’ aige los na trùpairean a chumail dheth an drochaid, agus chaidh sin leo. Cha d’ fhuirich iad ris na Gàeil a dhol an àite teine dhaibh, ach ghabh iad an teìcheadh gu Dunéideann, agus ann an camhanaich an latha rainig a’ phàirtidh so de dh’ fheachd Thearlaich baile Ghlinn-Iuch.

Bha ’m Prionnsa agus a chuid eile de ’n àrm ann an Gleann-Iuch ma dheich uairean sa’ mhadainn, an ath-latha, agus be’n Dòmhnach a bha ann. Cha robh e nis ach sia-mile-diag bho Dunéideann. Bha muinntir Glinn-Iuch a’ dol do ’n eaglais ’nuair chunnacas am Prionns’ agus armailt a tigh’n do’n bhaile; agus a réir mar dh’innseadh dhomh, cha deach duine dhiù do ’n eaglais air an Dòmhnach sin, ach lean iad am Prionns’ le buaidh-chaithream éibhinn gus an deach e steach do sheann lùchairt Rioghail a shinnsir ann am baile beag Ghlinn-Iuch

Chaith am Prionns’ agus a chuid uaislean, agus uaislean a bhaile tùs an latha ri òl fiona agus ri aighear—agus cha’n fhacas a leithid a mheoghail ann an Gleann-Iuch bho nuair sin gus an latha ’n diugh.

Ma cheithir uairean sa ’n fheasgar dhìrich an t-àrm ris an uchdach, fagus do chlach an dà mhile-dhiag bho Dhunéideann, agus stad iad ann an sin rè na h-òidhche. Chaidil am Prionns’ ann an taigh beag a bha ri taobh an rathaid. Air a mhadainn di-luain, an seachdamh latha diag de ’n mhìos, ghabh iad air an aghaidh do Dhunéideann, agus cha robh iad a nis ach ma chioseachd cheithir uairean bho na bhaile!

Air dhaibh a thighinn am fradharc Dhunéideinn mheas iad iomchaidh a dhol bharr an rathaid mhòir, agus triall air frith-rathad a bha treòrachadh a chum na làimhe deise gu baile beag ris an canair sa’ Bheurla Sleatford. An sin laidh an t-arm rè na h-òidhch’ ann an raon peasrach, do’n goirear Pairc a Ghreadhaich. Bha pheasair làn abaich san àm, agus dh’ ith na Gàeil cuid dh ’i agus chuir iad cuid eile dh’i bho fheum. Air a mhadainn thainig an Galla-bhodach, da’m buinneadh a pheasair, far an robh am Prionns’ a dh’ -iarraidh diol-

(Air a leantuinn air taobh 54.)

---

[52]

[Vol . 9. No. 7. p. 4]

MAC-TALLA:
AIR A CHUR A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

Na sgriobh ach air aon taobh de n phaipeir.

Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh, agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh s ’is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON

DI-HAOINE, OGUST 17, 1900.

Tha Nobha Scotia ag agairt fhiach air Canada, agus tha e coltach gu leòr gu’m bi iad air am pàigheadh dhi. Cha’n ann mar sin a dh’éirich do Chuebec ’s do Ontario; tha fiachan aig Canada orra o chionn iomadh bhliadhna. Bha comhairle ’na suidhe o chionn treis a dh’ ùine a ceartachadh nan cùisean eatorra, agus tha i nise ’n deigh breth a thoirt. A reir na breth sin tha aig Ontario ri faisg air da mhillein dolair a phàigheadh a stigh do’n àrd-ionmhas, agus Cuebec còrr us ceud mile dolair. A bharrachd air sin tha aig Ceubec ’s Ontario eatorra, ri còrr us tri cheud mile dolair a phàigeadh do threibh Innseanach a tha deanamh an dachaidh a tuath air lochan Superior us Huron, na h-Ojibeways.

Tha e air aithris gu’n d’fhuaireadh am mach gu robh àireamh de na Boerich ann am Pretoria a’ deanamh deiseil gu éiridh an ceannairc an aghaidh nam Breatunnach. Bha iad a’ cur rompa priosanach a dheanamh de Mhorair Roberts, agus na h-oifigich eile a mharbhadh; bha iad fhéin an sin a’ dol a dheanamh greim air a’ bhaile. Ach fhuaireadh am mach iad an àm, agus chaidh deichnear diubhsan a bha ’nan ceannardan orra a chur dh’ an phriosan. Tha moran dhe’n bharail gu robh tuilleadh ’sa chòir de shaorsainn aig na Boerich o’n ghlac na Breatunnaich am baile; cha’n eil na h-uiread aca nise, agus cha bhi gus an tig crioch air a’ chogadh.

“ ’Nuair a thig sibh mu chionneamh ur naimhdean,” ars Uilleam, Impire na Gearmailte, ’se labhairt ri buidheann shaighdearan a bha e cur air falbh do Shina a thoirt a mach tòrachd an àrd-theachdaire ’chuir na “Boxers” gu bàs, “cuimhnichibh so: Na caomhnaibh duine. Na glacaibh aon dhiubh mar phriosanach. Cleachdaibh ur n-airm air dhòigh ’s nach leig an t-eagal le Sineach sùil choimheach a thoirt air Gearmailteach gu ceann mile bliadhna.” Tha e doirbh a chreidsinn gu’m biodh e comasach do ard fhear-riaghlaidh dùthaich Chriosdail mar tha Ghearmailt briathran cho brùideil ’s cho an-iochdmhor a labhairt.

LITIR A DETROIT.

FHIR-DEASACHAIDH: —Tha co-fhaireachdain agam féin an diugh ri Abou Ben Adam, (gu meudaich a threubh!) Bha esan duilich a chionn ’s nach robh ainm fhéin am measg ainmean nan daoine taghte ’san Leabhar Oir; agus tha mise mar an ceudna duilich a chionn nach fhaca mi m’ ainm féin am measg ainnean nan Gàidheil ’sa MHAC-TALLA. Chuir mi Ordamh Posda air son dolair a dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA toiseach Iulaidh. Mar fhaic mi m’ainm anns an ath àireamh dhiùbhsan a phàigh, bidh fios agam nach d’ rainig an dolair sibh, agus gun dàil cùiridh mi dolar eile air adhart.

Tha mi ’g ionndran nach ’eil ach fior chorra litir ’sa’ MHAC-TALLA air an t-samhradh so. Ciod e dh’éirich do na sgriobhaichean gasda a b’ àbhaist a bhi toirt dhuinn iomadh litir chiatach? Tha mi de’n bharail gur h-e an teas anabarach a tha sinn a footainn am bliadhna a tha ’gan cumal bho bhi sgriobhadh. Tha an t-side fuasach teth an so, agus moran de fhrasan beannaichte a’ tuiteam. Tha bàrr math deth gach seòrsa againn.

Tha tunnag mhor fhiadhaich ’s a’ Ghaeltachd ris an abrar, gu bithanta, a’ lach. Tha iomadh sgeulachd m’a deighinn, agus tha i fo’n chliù a bhi fuasach glic. Thug té dhiubh a mach àl an toiseach a Mhàirt agus chinnich leatha gu ro mhath gu toiseach April. An sin chrath i a sgiathan a toirt dùlan do’n mhàrt, agus thuirt i:—

“Ge b’oil leis a’ Mhàrt a chab liath
Ghleidh mise mi féin ’s mo dha isean diag.”

Dh’ iarr am Mart tri làithean an iasad air April; thug April sin da. An ceann nan tri laithean cha robh aig an lach ach aon isean ’s bha e air leth shùil. Riamh bho’n uair sin theirear “na tri làithean iasaid” ris a chiad tri laithean de April; agus tha iad gu tric na’s stoirmeile na am Màrt. “Ma’s breug bhuam ’s breug ugam.” Slàn leibh.

Ur caraid,
DONULL MAC LEOID.
Detroit, Ogust 4, 1900.

Fhuair sinn dolar Dhonuill—cothrom math aige—ged a chaidh ainm air seacharan oirnn an àm a bhi ’g innse co a phàigh. Cha’n eil fhios againn car son nach eil tuilleadh litrichean a ruigheachd MHIC-TALLA. Tha sinn an dòchas gur h-e, mar tha Donull ag radh, an teas is coireach; ma’s e cha’n fhada gus am bì litrichean gu leòr a tighinn, oir bidh an teas an ùine ghearr seachad, agus bidh luchd-sgriobhaidh nan litrichean air am fàgail gun leisgeal. Cha toigh leinn a bhi moladh duine ’n clàr an aodainn, ach cha’n urrainn duinn an cothrom so a leigeil seachad gun a radh, ged a ’tha càirdean MHIC-TALLA lionmhor ’s ri ’m faotainn fada ’s farsuinn, nach eil aon ’nam measg a tha na’s dilse do’n phaipear no na’s deònaiche air gach ni na chomas a dheanamh gu soirbheachadh a chur leis na tha Donull Mac Leoid. Tha sinn an dòchas nach ruith moran ùine gus an sgriobh e litir eile.

AM FEAR-DEASACHAIDH.

F . H. REYNOLDS,
ARD CHEANNAICH’ -AODAICHEAN.
South Charlotte St. , - - - Sidni.

Tha stoc de dh’ aodaichean Fhirionnach againn na’s motha na tha aig ceannaiche sam bith eile tha ’n Sidni. Tha sinn ’gan ceannach ’nan tomadan mora, air prisean isle, agus mar sin theid againn air an creic saor. Tha iad gle chumadail, air an sar dheanamh, agus tha deagh chosg annta.

Deiseachan matha laidir de chloth gorm - - $5 .00.

The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair

Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Sanas do Chinn
Theaghlaichean.

Nuair a bhios tu ceanach ni sam bith air son na dachaidh, ’s coir dhut a bhi cinnteach gu bheil e math. Cha’n eil ni a’s dorranaiche na Airneis Ur fhaotainn a tha air a droch dheanamh, no Brat-urlair a tha crion. Againne gheibhear an deanamh ’s an stuth a’s fhearr.

Arineis Ghrinn.
Iomadh seorsa ur agus eireachdail.

Brait-Urlair Bhriagha.
Na seorsachan a bhios buan ’sa chumas an dath.

Gach Seors’ Innsridh Taighe.
Innsidh sinn gu toileach na chosgas e dhut rum no tigh uidheamachadh.

GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. J. GRANT, MANAGER.

CLO-BHUALADH de sheorsa sam bith air a dheanamh gu snasail an oifis a phaipeir so. Sgriobh air son phrisean.

---

[53]

[Vol . 9. No. 7. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha Riaghladair ùr againn air Nobha Scotia, an t-onarach A. G. Jones: bha e air a mhionnachadh a stigh do’n dreuchd Di-màirt air an t-seachdain s’a chaidh.

Chaidh Eadailteach a ghlacadh oidhche Dior-daoin s’a chaidh ’se goid aodaich us uidheaman á ciste saoir a bha air a fàgail ann an tigh ùr anns an robh an saor ag obair. Chaidh a thoirt gu cùirt an ath latha agus fhuair e da mhios dhe’n phriosan.

Tha e gle choltach gum bi taghadh na h-àrd phàrlamaid ann romh dheireadh na bliadhna so, ma dh’ fhaodte romh dheireadh October. Bidh ùine na parlamaid a th’ ann an dràsda mach an ceann deich miosan eile, agus ’se ’s dòcha nach feith an riaghladh ris an àm sin.

Tha an t-uisge ’fàs gann anns a’ bhaile, agus tha an luchd-riaghlaidh a toirmeasg a bhi deanamh ana-caithamh air le bhi ’g uisneachadh barrachd dheth ann an obair sam bith ’sa bhios feumail, agus ag iarraidh air gach neach a tha ’ga ghabhail a bhi cho caomhnach air ’s is urrainn iad.

Bha stoirm mhor de chlacha-meallain mu bhràigh na h-aimhne Ottawa aon latha air an t-seachdain s’a chaidh: ’Nuair a bha i thairis bha tri òirlich de shneachda ’s de chloich-mheallain air an làr. Tha e duilich a dheanamh am mach co-dhiubh a bhuineadh an stoirm sin do’n gheamhradh s’a chaidh no do’n gheamhradh s’a tighinn.

Tha e na riaghailt an Canada a nise nach fhaod luchd-imrich tigh’nn do’n dùthaich mur bi de dh’ airgead aca na chumas suas iad gus an teid aca air am beolaind fhéin a chosnadh. ’Se bu choireach an riaghailt so a dheanamh gu robh daoine a tighinn a bha cho bochd ’s gum biodh iad nan uallach air an dùthaich ’g an cumail suas. Cha’n e sin an seòrsa sluaigh a tha dhith air Canada idir.

Chaidh Humbert, righ na h-Eadailte a thiodhlacadh ’san Roimh, Di-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh. Aig cala ’n rathaid-iaruinn fhuaireadh duine armaichte am falach a feitheamh gus am faigheadh e cothrom air an rìgh òg, Victor Emmanuel, a bha tighinn air a’ charbad-iaruinn gu tiodhlacadh ’athar. Chaidh a ghlacadh air ball, ’sa chur an greim. Thatar a’ deanamh am mach gu bheil e de’n aon droch cuideachd rì Bresci, a mhort righ Humbert.

Di-haoine s’a chaidh, bha dithis dhaoine mhuinntir Newfoundland, Seumas Mercer agus Anderson Dyer, air an goirteachadh aig laimhrig na h-obair-iaruinn, agus chaochail iad air feadh na h-oidhche. Bha iad a toirt luchd iaruinn bhar soithich, agus thuit làn tuba dheth air am muin, ’gam prannadh air dhòigh ’s nach b’ urrainn dhaibh a bhi beò. Dh’fhàg Mercer bean agus sianar chloinne. Cha robh Dyer pòsda. Air a cheart latha bha fear Nataniel Carney, a mhuinntir Harbor Grace, Newfoundland, air a mharbhadh ann am mèinn Chaledonia, le tuiteam guail. Dh’ fhàg esan teaghlach mar an ceudna, bean us sianar chloinne.

Ann an Acarsaid Neill Di-satharna bha fear Iain Jean air a mharbhadh le bruis a thilg Tomas Ingraham air; bhual a’ bhruis an taobh a’ chinn e.

Thainig sgeul an dé gu robh an t-arm Eòrpach an deigh Pekin, baile-mor Shina, a ruigheachd. Ma tha sin fior, bidh dùil ri naigheachd chudthromach an ùine ghoirid, ach cha’n eil cinnt sam bith fhàthast gu bheil e fior.

Tha ceannaichean-feòla ann an Chicago an deigh òrdugh fhaotainn o riaghladh nan Stàidean air son da mhillein punnd feòla air son nan saighdearan a tha aca ’sna dùthchannan an ear. Tha sinn an dòchas nach e ’n seòrsa fhuair iad air son nan saighdearan ann an Cuba a dha bliadhna ’n t-samhraidh so a gheibh iad air an turus so.

Bha teine mor ann a White Bay, Newfoundland; chaidh sia fichead tigh-comhnuidh a losgadh, muillean-sabhaidh mhor agus neart mor fiodha. Bha an sgireachd air a losgadh o cheann gu ceann. Bha call beatha mor air a bhi ann mur b’e gu’n do thachair soitheach a bhi stigh le luchd guail; chaidh an sluagh air bòrd oirre, agus fhuair iad a dhol gu àite sàbhailte.

Tha an t-Urr. Calum Caimbeal, á Strathalba, E. P. I., air an t-seachdain so a’ cur cuairt am measg a chàirdean ’sa sheann luchd-eòlais air an eilean so. Bidh ar leughadairean duilich a chluinntinn nach eil a mhac, Alasdair, a bha air a bhualadh le tinneas trom ’sa gheamhradh s’a chaidh, air a dhol moran am feobhas fhathast, ged a tha dòchas gu’n dean ùine a thoirt gu bhi ann an slàinte na’s fhearr.

Tha Sir Wilifrid Laurier ri bhi ann an Sidni ’s an Sidni Tuath an diugh. Bha e ann an New Glasgow ’s am Pictou Di-luain ’s Di-màirt. Bha e ann an Arichat Di-ciaduin aig coinneamh mhor nam Frangach. Tha muinntir nam bailtean so a’ cur rompa fhailteachadh gu cridheil agus a bheatha dhenamh mar bu chòir. Cha’n eil e air a’ chuairt so a tighinn mar cheann-feadhna na pàirtidh d’ am buin e, ach mar Phriomh Mhinisteir Chanada, agus mar sin tha muinntir an da champa, cho math riuthasan nach buin do champa sam bith, a’ cur urram air anns gach àite ’m bheil e taghal.

Tha an cogadh ann an ceann a deas Africa a teannadh ris a’ chrich. Ged a tha soirbheachadh beag an dràsda ’sa rithist le arm nam Boereach, tha iad a’ call fad na h-uine, agus a lion beagan us beagan tha ’n t-arm Breatunnach ’g an cròthadh a stigh, agus mu’n teid moran tìme seachad, thig orra toirt suas. Tha àireamh mhor dhiubh air toirt suas cheana, agus mur b’e cho diorrasach ’sa bha Crugar us Steyn a’ cur rompa nach deanadh iad sith ri Breatunn air chor sum bith, bhiodh an dùthaich gu h-iomlan fo riaghladh Mhorair Roberts roimhe so. Thainig sgeul air an t-seachdain so gu robh Steyn an deigh crioch a chur air fhéin, agus gu robh Crugar deònach toirt suas. Co-dhiu tha sin fior no nach eil, cha’n eil fhios fhathast, ach ma tha, faodar a radh gu bheil an cogadh seachad, oir b’ iad sin an da cheap-tuislidh a bha ’san rathad o’n thainig an samhradh.

Aodaichean Deante
SAOR AGUS MATH.

Caiseart dhe gach Seorsa, Pris us Fasan,
Truncaichean us Maileidean, dhe gach meud agus dath, agus iomadh ni eile.

H . H. SUTHERLAND & CO.
STOR SHAOR NA H-AON PHRISE
SIDNI, - - C. B.

KELLY & DODGE,
DEALBHADAIREAN,

AIR an t-seachdain so a’ fosgladh Seomar Dhealbh ur os cionn stor Aonghais mhic Ghuaire. Bidh an Seomar Dhealbh so air aon cho math ’sa tha ann an Nobha Scotia. Tha gach dealbh a mithear ann dhe’n t-seòrsa ’s fhearr.

Tha sinn a toirt cuireadh do na h-uile taghal a stigh a dh’fhaicinn sampuill dhe ar n-obair.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad air aa t-samhradh so, faic na seorsachan a tha aig
F . FALCONER & SON.

Buggies , Phætons, ExpressesagusRoad Carts.
Tha’n Acuinn againn cuideachd.
Prisean ceart. Cuir deuchainn oirnn.

F . FALCONER & SON,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean. - - SIDNI, C. B.

Chaidh fear Eachunn Mac Gilleain, saor a bha ’g obair air an eaglais ùr Chleirich an Sidni Tuath, a ghoirteachadh Di-satharna s’a chaidh. Thuit e bhar mullach an togalaich,agus bhrist e cnaimh na guaille. Buinidh e do Cheap Mabou.

“ ’S math an gnothuch,” arsa Pàruig, nach eil am feur cho trom ris a ghual.” “Car son so?” ars a charaid Micheil. “A chionn,” arsa Paruig, “gu’m biodh tunna dheth cho trom ’s nach b’urrainn do dhuine bochd mar a tha mi-fhin mart a chumail!”

---

[54]

[Vol . 9. No. 7. p. 6]

(Air a leantuinn o taobh 51.)

adh a’ challa. Chaidh fharraid dheth an gabhadh e litir a Phrionns’ air son na suime, a rachadh a phàigheadh dha cho luath sa’ thigeadh an t-sìth. Thuirt an Galla-bhodach gum b’u roghnaiche leis urr’ eigin eile a b’ fhaisg’ air làimh, agus ghabh e sgriobhadh Dhiùc Pheairt ’san t-sùim. ’Nuair a chualas ann an Dunéideann gu’n robh na Gàeil ann an imisg mìle do’n bhaile shonraicheadh dà réiseamaid thrùpairean, (choirneil Gharnaileir agus Hamilton) a sheasamh rompa aig baile beag do’n goirear Corstorphine ma thuaiream dà mhìle bho na bhaile. Bha còladh ris an dà réiseamaid each so trì réiseamaidean eile de shaighdearan coise, réiseamaid Dhunéideinn, am Malisi, agus Geard a bhaile. Bha’n dà réiseamaid as deireannaich’ a dh’ ammich mi dhiù so ag amharc anabarrach dis agus giorragach, agus cha b’ iad na trùpairean mòran bu mhisneachaile. Air dhaibh an cairtealan òidhche thoirt orra dh’ fhàg iad pàirtidh air an fhreiceadan. Air do na Gàeil a bhi triall air an aghaidh a chum a’ bhaile thug iad an aire do’n fhreiceadan so, agus chuir am Prionnsa fear no dithis dheth a chuid marcach féin a dh’ fhaicinn ciod an àireamh shluaigh a bh’air an fhreiceadan. Air faicinn do naGàel nach robh ann ach ma thuaiream dusan mharcach loisg fear ac’ urchair á daga, agus cha do stad na trùpairean gealtach so ris an ath urchair a chluinntinn, ach spuir iad an cuid each, agus b’iad na casan bu luaithe na casan bu docha leo, gus an d’ràinig iad a chuid eile dheth an réiseamaid each a bha na ’n stad aig Drochaid an t-Searraich, a tha ma dhà mhìle bho Chorstorphine. Cha luaithe dh’innis am freiceadan d’an còmpanaich gu’n robh na Gàeil air tighinn a’ fradharc na theich iad gu léir air falbh le giorraig uabhasaich, (cha b’ ann gu baile Dhunéideann a dhion bho’n eas-caraid,) ach air feadh na dùcha mu’n cuairt a thaisbeanadh an geilte do mhuinntir a bhaile. Do mheud sa’ bha chàirdean aig Tearlach sa’ bhaile bha so na shealladh ro éibhinn, ach, air an làimh eile, bha àrdan na Cuigse air sioladh chum an làir le h-an-dòchas.

’Nuair a chunnaic muinntir Dhunéideinn gun do theich na trùpairean, ghlaodh iad a dh’aon ghuth gu’m bu diamhain sùil a bhi ris a bhaile ghleidheadh, agus gum b’fhearr dhaibh striocadh mas dùisgeadh iad fearg nan Gàeil, agus ghlaodh iad ris a Phroaist, air dhaibh fhaicinn a falbh na sràide, gum bu chòir dha muinntir a’ bhaile ghairm an ceann a chéile chùm an comhairle chuir cuideachd ma ciod bu chòir a dheanamh. Chuir am Phroaist aonta ri ’n achanaich agus chruinnich an sluagh. Chuir am Phroaist an sin teachdairean gu oifigich a chrùin gus am faigheadh e an comhairle-san mu’n chùis, ach air do na teachdairean an ionadan còmhnaidh a ruidhinn, thuig iad gun theich na h-oifigich air falbh ás a bhaile! —Cha b’ fhad’ an deigh so gus an tàinig litir bho ’na Phrionns’ a dh’ ionnsaidh àrd Phroaist riaghlaidh a’ bhaile, agus bha sùim na litreach mar so sios:—

“Bho ar Camp, an 6-amh latha-diag de’n t-Seachdamh Mios, 1745.

Air dhuinn a bhi nise comasach air ar rathad a’ dheanamh dh’ionnsaidh ard-bhaile rioghail Albunn a bhuineas da Mhorachd, tha sinne le so, a’ toirt bairlinn dhuibhse n-ar gabhail a steach; do-bhrigh gur e bhur dleasanas sin a dheanamh, agus a chum ’s gu’n dean sibh e, tha sinne ’g iarraidh oirbh cho luath ’sa thig so gu bhur lamhan, sanas a thoirt do dh’ ard-chomhairleichean a’ Bhaile, agus seol iomchuidh a’ ghabhail chum sith na cathrach a thearnadh; ni air am b’eil sinne fad an geall. Ach ma dh-fhuiligeas sibh feachd an eas-caraid a thighinn a steach innnte, no h-aon dheth na gunnaidhean mora, no armachd, no fudar, no peileirean, a ta nis innte, (co dhiu a bhuineas iad do ’n baile no do dh-urrachan diomhair) a ghiulain air falbh: measair sin leinne mar bhristeadh dleasanais, agus na ar-a- mach ann an aghaidh an Righ, agus n-ar n’ aghaidh-ne; agus diolaidh sinn da reir. Tha sinn a’ gealtainn gu’n cum sinn coir agus saors’ a’ bhaile agus an cuid araidh fein ri gach aon de dh-iochdaranan an righ, ach ma nithear an eis a’s lugha ’chuir oirnn, cha sinne tha gu freagairt air a shon, a thaobh gu’m beil sinn a cuir romhainn, air gach aon chor, a dhol a steach do ’n bhaile; air an aobhar sin, ma gheibh sinn a h-aon de’n luchd-aitichidh ’n-an armachd, cha ruig iad a leas duil a bhi aca, gur ann mar chimich a ghnathaicheas sin iad.

TEARLACH P. R.”

(Ri leantuinn.)

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid.

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—1yr.

Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE.

CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.

Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.

CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.

GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

Tha muinntir Chanada ag òl moran ti, agus anns na roinnean a tha ris an Atlantic ’si Union Blend, a tha creic aig 25, 30, 35 us 40 sent, an seorsa ’s measaile. Tha ’n ti so glan, blasda agus fallain. Tha inchair agus cairt-sheòlaidh anns gach pasg.

Gheibhear anns an àireamh so sanas bhaKelly & Dodge.Cha’n eil teagamh nach iad so na dealbhadairean a’s fhearr a tha ’sa bhaile, agus gheibhear obair mhath uapa.

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

Bi gabhail a MHAR-TALLA. Bi ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

---

[55]

[Vol . 9. No. 7. p. 7]

LITIR A AFRICA.

(Air a leantuinn.)

Chaidh sinn an toiseach air adhart a dh’ ionnsuidh na laimhe clì, far an robh camp nam priosanach, a chionn gu’n robh na oifigich leinn, agus gheibheadh iad cead o’n fhreiceadan gu ’n rachamaid dlùth air a challaid a bha mu’n cuairt air a champ. Bha daoine mòr tlachdmhor, cho dubh rìs an t-suith ann an deise bhriagh nan “Hussars” reisimeid an airm Bhreatunnach ann an Innsean an iar, a cumail freice adan thairis air na “Boers,” comhla ri cuideachd do réisimeid Shasunnach. Bha na saighdearan dubha ann am briogais ghoirid dubh-ghorm, peiteag gheal agus cota goirid de scàrlaid, le putain agus obair ghreis òir mu ’n amhach ’s caol an dùirn, agus le ceann-aodach geal. Theid mi ’n urras gu ’n do nochd iad gu math.

Thainig tiomachadh mòr air mo chridhe, air dhomh na priosanaich fhaicinn. “Ciod a rinn iad,” arsa mise rium fhéin, “ach an rud a dheanadh tu fhéin nam feuchadh rioghachd air bith eile tighinn a stigh do Albainn? Ciod a rinn iad ach an ni a rinn sinn fhéin gach uair a dh’fheuch Sasunn ar duthaich bheag bhòidheach a thoirt uainn?” Tha mi ’g innseadh dhuit gu ’n cuirinn a sios aran is bainne cho deas dhoibh ’s ged a bu Shasunnach iad—cha ’n abair mi Albannach, oir ’s fheudar cumail ris an fhìrinn, tha bàigh shònruichte againn ri ar daoine fein. Ach cha robh dìth orra. Bha iad 1700 tr. os cionn an loch, ann an àite fallain. Bha biadh, is leabaichean aca, agus bhiodh na saighdearan bitheanta a cluich air chleasan leo, g’ an cumail sunndach. Dh’ fheuch Col. Schiel—Gearmailteach—ri teicheadh, agus a chionn gu ’m b’e so an dara ionnsuidh a thug e chaidh a bhagradh air gu’n rachadh a chumail an geimhlibh gu’s an biodh an cogadh thairis na feuchadh e rithis e. Chaidh a thoirt as an Tigh-Shanuis, far an robh e, ’s a chur a stigh na b’fhaide ’s an eilean.

Fhuair “Tòisein” cead an coltas a ghabhail, ni a rinn e gràinnean uairean. Thug mi’n aire gu deachaidh aon ghill’ òg am falach, ’s chum e posda de ’n challaid eadar a ghloine agus ’aodann, ’s cha troidinn ris air a shon sin. Leugh mi anns a phaipeir-naigheachd aig an tigh—da uair thairis—mu thoiseach an turuis aig na daoine sin; ’s beag a shaoil mi gu ’m faicinn iad ’ga chriochnachadh!

Cha do ghabh e fada dol as a champ a mull gu “Longwood” an tigh anns an do chuir Napoleon seachad na bliadhnachan mu dheireadh d’a bheatha, agus anns an do chaochail e. Chaidh sinn troimh gach seòmar, le ioma smuain chudtronach.

Cha robh a bheag de àirneis annta, ach anns an t-seòmar anns an doshiubhail an duine mòr bha iomhaigh anabarrach math a chaidh a thoirt deth air

Bras d’Or Steamboat Co., Ltd.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 25, 1900, fagaidh an
S . S. “MARION”
BADDECKmaduinn Di-luain, a’ dol gu Mulgrave agus Hawkesbury.

MULGRAVE agus HAWKESBURY Di-luain agus Dior-daoin, an deigh do shoithach a’ “Phlant Line” tigh’n a stigh, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni; agus tràth ’sa mhaduinn Di-satharna a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni.

SIDNI aig 6 a. m,, SIDNI TUATH aig 6.30 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol guBaddeck , MulgraveagusHawkesbury .Di-satharna aig 4 p. m., a’ dol gu Baddeck, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardarie, Grand Narrows,agusSt . Peters.

FAGAIDH AN
S . S. “ELAINE”
SIDNI aig 7 a. m., SIDNI TUATH aig 8 a. m., Di-mairt, Dior-daoin agus Di-satharna, a dol gu Baddeck agus Hogamah.

HOGAMAH aig 7 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardaireagus na Narrows Bheaga.

J . J. MOFFATT, Manager.

Merchants’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaih.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies

’S mor àireamh na muinntir sin d’am bu chòir a bhi ’cuimhneachadh air MAC-TALLA aig an àm so nach eil ga ’dheanamh sin.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 18, 1900, ruithidh na Carbaid gachlatha, ach Di-donaich, mar a lea nas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

TIM CHLAR SAMHRAIDH.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

A’ TAGHAL AIGVICTORIA PIER—A’ fagail Sidni, 9.00 a. m., 4 p. m. A fagail Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN DOMHNACH.

A Sidni, 10 a. m., 5 p. m. A Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN FEASGAIR.

DI-LUAIN—A Sidni, 8.15, 10 p. m. A Sidni Tuath, 7.30 p. m., 9.15 p. m.

DI-MAIRT GU DI-SATHARNA—A Sidni, 7.30 p. m., 9.15 p. m. A Sidni Tuath, 8.15 p. m., 10 p. m.

A’ TAGHAL AIG ANINTERNATIONAL PIER.

Aon ticket, 10c; 25, $2 .00; 50, $3 .50; 100, $6 .00.

J . A. YOUNG, Manager.

* TURSAN DIREACH.

Manufacturers Life Insurance Company.

ARD-OIFIS. —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, o’n ard fhear-gnothuich,

A . G. BAILLIE, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

WANTED —RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads. and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary £50 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

A. J. G. MACEACHUINN,
FEAR-TAGRAIDH, COMHAIRLICHE, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, - - C. B.

DR G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh EaglaisSt . Andrew’s, air Sraid Phitt.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
Urrasachadh Beatha agus Teine anns na Cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.

C . V. Wetmore,
Urrasachadh Teine, Beatha, Sgiorraidh, agus Glaine Leac.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - C. B.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

C . R. BOWN,
Urrasachadh Teine agus Leacan Glaine.
SIDNI, C. B

L . L. GULLIVAN,
Ceannaiche Fearainn.
Fearann us Taighean ri ’n creic anns gach cearna de Shidni.
Airgead gu thoirt seacnad air riabb.
Victoria Block, So. Charlotte St.
SIDNI, - - C. B.

---

[56]

[Vol . 9. No. 7. p. 8]

an là air an d’ fhalbh e. Sgriobh sinn ar n-ainmean an so a rithist ann an leabhar nan turusaiche, ’s thionndaidh sinn gu falbh. Arsa “Toisein,” le sudhach gàire— “Is rud neònach leam fhéin daonnan an uair a theid duine spaisdearachd air feadh sheomraichean ’s àitean mar sin, le aghaidh fhada, ’s gun dad ri fhaicinn!” “Tha mòran ri fhaicinn le suil na h-inntinn!” fhreagair aon eile de’n chuideachd, ’s leis so a ràdh theann sinn a mach. B’ i nighean òg an Fhrangaich a thainig a’ ghlasadh an doruis. Thugadh litir dhi, thun a h-athair, a chaidh a thoirt duinn le duin-uasal d’ar luchd-eòlais air a “Ghot.” Air so a leughadh, fhuair sinn cuireadh thun a thighe, ’s chaidh àite-suidhe thoirt a mach dhuinn air beulaobh an tighe, fo sgàile nan craobhan dosrach, air an toinneadh, ’s air an crochadh le blàthan, mar an iadh-shlat, ’s mar sin a sios. Bha na seòmraichean aig an tigh so àrd eireachdail, ach bha iad trang ri imrich a dheanamh as thun an tighe a bha sinn air fhàgail, oir bha feum aig “Lord Bathurst” air mar àite-comhni dh fhad ’s a bhiodh an réisimeid an sin. Bha an t-àros so ’ga thogail air son Bhuonaparte, le Breatunn, direach an uair a leagadh sios e le galar a bhàis.

Fhuar sinn cupan “tea,” chuir sinn dhinn ar sgìos, agus le ioma taing air son an dòigh shuairce ’s an do ghabhadh againn, gabh sinn ar cead do na daoine, ’s do ’n àite, ’s theann sin a sios am bruthach thun ar dachaidh air an fhairge.

Bha ’m bathar buileach a mach air an ath fheasgar, agus air madainn Di-ciadain chuir maraichean an Niobe, ’nan aodach geal, ’s le ’m biodagan ri ’n thaobh, na prìosanaich air tir ann am bàtaichean na luinge aca. Bha 312 priosanach ann, a giùlan am poitean ’s àirneis eile, mar a bha dhi orra.

Aig a cheart àm chaidh na “Glosters” air tir. Chunnaic sinn iad a ’dol an ordugh air a cheadha. Chaidh buidheann air thoiseach air na priosanaich, buidheann eile as an deigh, agus aireamh dhiubh measta leò. Chum sinn sùil orra a’ dol a stigh air a gheata, ’s a suas am bruthach, am biodagan ruiste a dealradh ’s a ghréin, agus glé ghoirid na dheigh, thòisich feadan deathaich a “Ghot” ri ùllabhartaich, thug i criothnachadh bras na dhà aisde, ’s thionndaidh sinn gus na 1700 mile eadar sinn ’s Ceap-an-deadh-Dhòchais a chur na giorrad, le chridhe toilichte—air mo thaobh-sa dheth,gu’n robh sin cinnteach as a chùram mhath bh’air a ghabhail do’n t-Seanalair thapaidh sin ’s a dhaoine a sheas blàraibh an dùthcha gu gaisgeil.

Ach an uair a bha sinn greis a mach o’n eilean thainig an campan sealladh, agus b’e am facal mu dheireadh a thilg cuid de’n chuideachd ’nan déigh,
“Futsac!” ’s e sin “Druis a choin!’
’S cha robh sin laghach dhoibh.
Ma tha mi air do sgitheachadh le’m naigheachd fhada, tionndaidh agus sgìthich mise le té cho fada rithe.
Do bhana-charaid gu bràth.

K. W. G.

Tha ceud de shaighdearan Chanada, a dh’ fhàs tinn ann an Africa mu Dheas, air an turus dhachaidh. Rainig iad Lunnuinn toiseach na seachdain, agus chuir sluagh a’ bhaile sin fàilte chridheil orra. Sheol iad á Liverpool Di-màirt. Bhuineadh iad do Eachraidh Strathcona.

Gheibhear an àit eile sanas bho F. H. Reynolds, a tha ’n deigh fosgladh anns an stor a bha roimhe so aig Matheson Townsend & Co. Tha stoc mor aodaichean aige a tha e creic air prisean gel iseal.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries .Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

The Scotish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine. —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

ADAN FODAIR
ADAN ANAIRT
ADAN FELT

Gach seors, Adan Dhaoine, Ghillean, agus chloinne

Cha’n eil sinn a’ creic ni ach Adan agus Curraichdean, agus mar sin theid againn air an creic na’s saoire na neach sam bith eile.

So . Charlotte St., SYDNEY, C. B.
H. H. MAGEE.

A thaobh Caiseart.

’S ann againn a tha ’n stoc Bhrog a’s motha ’sa bhaile, agus mar sin theid againn air neach sam bith a thig a thoileachadh, cia b’e de seorsa chasan a bhios air. Tha BROGAN SAOR’ OBRACH againn cho math ris na seorsachan a’s grine ’s a’s fhearr. Ma cheannaicheas tu Brogan o Redden, gheibh thu deagh riarachadh.

A . W. REDDEN & CO.
June 29, 1900 1yr

[Dealbh]
Stoc mor air a dheagh thaghadh de
Sgeinean, Forcaichean agus Spainnean
“ROGERS,” seorsa tha fior ainmeal, aig
BEZANSON ,
fear-reic Sheudan, Uaireadairean agus Innealan-Ciuil.
AN TOGALACH HANNINGTON, SIDNI, C. B.

A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr