---

[57]

[Vol . 9. No. 8. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. IX. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, OGUST 24, 1900. No. 8.

A’ BHASCAID BHEAG FHLURS.

O’n Bheurla.

CAIB. XI.

TINNEAS IACOIB.

An toiseach an ath gheamhraidh, a thainig a stigh le sneachda trom a lion gach cnoc ’us glac, dh’fhas Iacob fior thinn. Ghuidh Mairi air e ’leigeil leotha fios a chuir a dh’ionnsaidh an lighiche a bh’ann ’sa bhaile a b’fhaisg orra, agus dh’fhalbh an tuathanach blath-chridheach e-fhein ’ga iarraidh le sleighe. Rinn an lighiche cungaidh-leigheis a chuir suas da, agus an uair a bha e falbh lean Mairi e thun an doruis. Dh’fheoraich i dheth ciod a’ mhisneach a dh’fhaodadh a bhi aice thaobh slaint’ a h-athar. Thuirt an lighiche rithe nach robh e am fior chunnart bais ’s an am; ach gu’m faodadh an tinneas a chnamh cho mor, agus ann an uine nach biodh e ro-choltach moran earbs a chuir a neart seann duine mar bha easan. Bha so gle mhuladach le Mairi, theab i tuiteam gu lar, agus thoisich i ri gal ’s ri osnaich. Thiormaich i sin na deoir, agus thug i ionnsaidh air fas car aoidheil ma’n ruigeadh i h-athair seach bochdainn ’s am bith a chuir air inntinn.

Bha Mairi a’ frithealadh air a h-athair ionmhuinn le curam fior ghràdhach. Dh’aithnicheadh i air aodann ciod sam bith a bha dhith air, agus bhiodh e air a leasachadh ma’n tàradh e bruidhinn rithe. Shuidheadh i suas lamh ris, air faidead na h-oidhche. ’Nuair a ghabhadh i comhairle nam feadhnach sin a bha le truas a sireadh oirre dol a laidhe tacanan, ma’n cailleadh i ’slainte fhein le cion fois ’us cadail, ’s gann gu’n tigeadh norradh air a suil. Na’n cluinneadh i a h-athair a’ casadaich, bha i fo gheillt; ged nach deanadh e ach gluasad ’s an leabaidh, leumadh i air a cois a dh’ fhaicinn an robh dad cearr. Bha ì daonan furachail air agus rinn i gach seirbheis bha riatnach mu thimchioll leis a ghradh bu chaoimhneile. Bha i socrachadh na cluasaig fo cheann; bha i leughadh dha; agus bha i ’g urnaigh air a shon gun tàmh. Cha ghabh e innse co miad uair, an am a thigeadh cadal air, a shealladh i gu dian air an leabaidh, le suilean deurach a’ fàsgadh a lamhan, agus ri urnaigh gu fòil: “O Dhia, na’m b’e do thoil fhagail agam beagan eile de dh’uine—eadhon aon bhliadhna!” Le deagh riaghladh ’s le bhi ’g obair ’s an oidhche, chaidh aic air beagan a chuir ma seach; ach chosg i a nis am fairdean mu dheireadh a ceannach gach ni a shaoileadh i a dheanadh cuideachadh le h-athair.

An seann duine beannaichte, ged a thainig e beagan air aghairt, bha e tuigsinn ann fhein gu’m b’e so an tinneas a chuireadh crioch air, ach bha e toilichte agus bha inntinn aig fois. Bha e bruidhinn gun dad a sgath mu’n bhas, a bha a nise ’tighinn dluth air. Ach thuirt Mairi, ’s na deoir a ruith sios le ’gruaidhean: “O, athair ghaolaich na bithibh a’ bruithinn mar sin mu’n bhas! Cha’n urrain mise aon uair smaointeachadh air. Gu de an sin a dh’eireas domhsa? Mo chreach! Cha bhi aon duine aig ’ur Mairi bhochd an sin a ghabhas curam dith.”

“Na bi a’ gal mar sin, mo leanabh gaolach,” ars’ a h-athair ’s e breth air laimh oirre, “tha Athair math agad ’am Flaitheanas. Bi easan maille riut ged a rachadh t-athair talmhaidh a thoirt air falbh. Cha’n eil e ’cuir na trioblaid a’s lugha orm ciomar a tha thu dol a dh’fhaighinn gu math tro’n t-saoghal. ’Nuair a tha eoin nan speur a’ faighinn na dh’fhoghnas daibh, ciamar a bhios thusa ’an eis? Tha Dia a’ gabhail curaim de’n ghlaseun air mullach an taighe, cia miad uair a’s mutha na sin a churam dhiotsa? Cha’n ’eil bho’n duine ach beagan, agus sin fhein fad uine bhig. Mo chreach, tha gnothuichean a’s cudthromaiche na sin ’gam chradhadh! ’Se m’ uile churam thusa dh’fhuireach daonan cho math, ’s cho diadhaidh agus cho neo-lochdach ’sa tha, taing do Dhia, thu aig an am so. Mo thruaighe, is beag tha fhios agad fhathasd, mo nighean ghaolach, gu de cho olc, truaillidh ’sa tha ’n saoghal, agus na th’ann de dhaoine aingidh. Tha feadhainn ann ’s cha bhiodh e ach na spors leo, nighean og mar tha thusa, a chuir fo mhi-chliu, agus onair, sith ’s toileachadh an t-saoghail so a thoirt bhuat! Their iad riut gu’m beil thu leanabail ’n uair a labhras tu riutha mu eagal De, mu chogais, mu na faintean, agus mu’n t-siorruidheachd. O, seachainn na daoine sin! ’Nuair a their iad gu’m beil thu maiseach, ’s a ni iad brosgul riut, na toir cluas daibh ’s na cuir feairt orra. Na gabh gibhtean sam bith uapa, agus na creid an geallaidhean. Tha Satan gle thric ’an riochd aingeil, agus tha a’ nathair ro-thric ’na cadal am measg nam flùran. Feuch, thug Dia dhut aingeal dileas gus do ghearrd—deagh bheusachd. ’Nuair a chluinneas do chluas seanachas mi-chiatach ’s am bith a tha ’n aghaidh neochiontas is beusachd, feuch gu de cho luath ’sa thig lasadh na do ghruaidhean. Gabh sin mar fhaireachadh a tha thu faighinn bho aingeal an neochiontais! Na cuir corruich air, air eagal ’s gum fag e an sud thu. Fhad sa tha easan a’ cumail faire ort, ’sa dh’eisdeas tusa ri shanais-san, cha’n ’eil thu ’an cunnart o’n bhuaireadh. Ach co luath ’sa ghabhas tu ro smaoin sam bith tha’n aghaidh a chomhairle-san, tha thu ’an cunnart a bhi caillte gu siorruidh!

“O Mhairi, faodadh do namhaid fas suas ann ad chridhe fheìn. Tha suilean agad a sheallas le toileachadh air an olc, agus bheirear cha mhor a chreidsinn ort, nach olc idir e, ach gnothuch neo-chiontach, ceadaichte. Ach gabh rabhadh na am. Càirich briathran t-athair ’tha dol a dh’ionnsaidh a bhais laidir ’n ad chridhe. Na gabh, mata, gu brach ro smaointean ’sam bith a chuireadh athadh ’n ad aodann na’n saoileadh tu gu’n cuala t-athair e. Bithidh mo shuilean-sa, an uine ghoirid, air an druideadh gu siorruith. Cha’n urrainn mise ni’s fhaide faire ’chumail ort. Ach cuimhnich gu bheil t-Athair neamhaidh a’ cumail faire ort, a’ sealltuinn daonan a nuas ort, ’s a faicinn eadhon smaointean diomhair do chridhe. Na’n d’thugadh tu reusan broin ’s am bith dhomhsa, t-athair talmhaidh, le d’dhroch ghiulain, chriothnaich tu le eagal; ach tha e na aobhar eagail is curaim mile uair na’s mutha, miothlachd a chuir air ar n-Athair ’tha ’s na Flaitheas.

“Seall orm, a Mhairi. O! uair ’sam bith a tha thu air do bhuaireadh gu olc, cuimhnich air m’ aogasg seachdte, agus air na deoir a tha ruith a sios le mo ghruaidhean glaiste. Thig faisg orm agus cuir do lamh ’n am laimh fhuair-sa, a thionndaidheas an uine ghoirid gu duslach; geall dhomh-sa nach diochuimhnich thu mo bhriathran-sa gu brach! An am a’ bhuaireidh biodh e mar gum bitheadh mo lamh fhuar-sa ’gad tharruinn air ais o’n t-slugan gun ghrunnd!

“Mo leanabh math; tha thu coimhead air m’aghaidh ghlaiste, sheachdte le deoir. Faic, mata, cho diomain ’s a tha gach ni saoghalta. Agam sa, aon uair, bha gnuis lionte, urail, ruiteach mar tha agad-s an drasta. Thig an latha ortsa ’s am bi thu fhein ’n ad laidhe sios, mar tha mise, glaiste, seachdte air leabaidh a bhais, se sin mar d’thoirear air falbh thu as an t-saoghal so fhad ’s a tha thu og, neo-chiontach. Tha cridhealas m’oige mar fhlùrs an earraich ’sa chaidh, cha’n faicear an diugh cait an robh iad; air neo coltach ris an driuchd air na blàithean, a boillsge car tacain, ’s an tiota cha bhi sgeul air. Ach tha deagh ghniomhan coltach ri clachan fiachail, aig am beil luachmhoireachd mhairionnach—tha mathas agus deagh chogais coltach ris a’ chloich sin a’s airde ’s a’s priseile a th’ann, an daoimean, nach urrainn cumhachd dhaoine a mhilleadh. Bi thusa an toir air an leug phriseil so. ’Se m’ uile shòlas an diugh a bhi smaoineachadh air a mhathas a rinn mi, beag no mor e; agus ’s e bhi cuimhneachadh mo mhearachdan an aon trioblaid ’tha cuir air m’ inntinn.

“Cum air d’aghairt ’am mathas, mo leanabh gràdhach, smaoinich gu tric air Dia, bi glu sad daonan ’na fhianuis, bitheadh e fad na h-uine ’n ad chridhe. Annsan fhuair mi gach solas a b’fhearr; agus anns gach amhghair, b’e m’aon agus m’ard chomhfhurtair.

“Creid mi, Mhairi, tha mi labhairt na firinne! na’m biodh a chuis air atharrachadh, dh’innsinn e. Chunnaic mis an saoghal cho math ri duine sam bith, ’nuair a bha mi air siubhal maille ris an Iarla. Uair ’sam bith a bhiodh gnothuch mor no spleadhnasach ri fhaicinn ’sa bhaile mhor, bhithinn-sa ’na mheasg. Is minig a chaith mi dorlach sheachduinean a’ gabhail mo thoileachaidh fhein, bhithinn air gach feill, bàl, cluich, ’s gach cruinneachadh a b’iongataich na cheile; chunnaic mi gach gnothuch de’n t-seorsa sin cho math ri mo thighearn’ og, agus airson gach biadh bu shoghaile ’s gach deoch bu taitniche bha barrachd daonan a chorr ’s a chuirinn-sa dith air. Ach cha robh na solasan buaireasach so a lionadh mo chridhe. Tha mi ’g radh riut, o ghrunnd mo chridhe, gu’r mutha a thuair mi de dh’fhior sholas an tacan uine, a’ meadhrachadh leam fhein gu samhach ’san ghàradh ’an Ichburg, no ’an so fo’n tubha chonnlaich, no eadhon an so fhein air leabaidh a bhais, na na thuair mi riamh, ged a bhiodh iad comhlath, de thoilinntinn

---

[58]

[Vol . 9. No. 8. p. 2]

ann a bhi coimhead ’s a ’g eisdeachd ri ioghnaidhean agus spurt a’ bhaile mhoir. Seall thusa, mata, suas ri Dia airson gach toileachadh ceart, agus gheibh thu iad le deagh thomhas.

“Tha fios agad fhein gle mhath, mo nighean ghaolach, gun d’thainig, ’an cursa mo shaoghail-sa, moran thrioblaidean ’n am rathad. Mo thruaighe, ’nuair a dh’eug do mhathair, bha mo chridhe mar ghàradh loisgte, tioram, air a mhilleadh le tuilleadh sa choir de ghréin ’s de dh’uisge. Threig m’uile dhochais mi, ach shir mi furtachd bho Dhia, agus thuair mi e. O mo leanabh, ann an cursa do bheatha, thig laithean ort ’s am bi do chridhe mar thalamh tioram, nach gabh lionadh. Ach na treigeadh do mhisneach thu! Bithidh an talamh air uairibh gle phàiteach, iarratach air uisge; cuiridh Dia a nuas e ’g a ionnsaidh ’an deagh am. Iarr comhnadh bho Dhia, le earbsa laidir a chuir Ann-san togaidh do chridhe mar a ni an talamh tioram, loisgte, ’nuair a gheibh e a leoir de dh’uisge ùrachail, blath!

“Biodh earbsa laidir agad an comhnuidh a freasdal De; tha Dia e tionndodh gach ni gu math na feadhnach aig am beil gaol air; treoraichidh e sinn tro gach trioblaid a dh’ionnsaidh an t-sòlais a’s àirde.

“Nach eil cuimhn’ agad-s, a’ Mhairi, ’n uair a bha sinn air allaban, cho bronach ’s a bha sinn, ’n uair a dh’fhas mise tinn aig taobh an rathaid mhoir? Seall fhein mar a chuir Dia an tinneas sin ’am rathad, gus mo stiuradh thun an aite shiochainteach so, far an do thamh sin cho riaraichte ré faisg air tri bliadhna.

“Mar a bithinn-sa tinn cha d’thainig sinne riamh thun an tighe aca, no cha bhiodh iad idir cho truacanta ruinn, cha d’thugadh iad dhuinn, ma dh’fhaodte, ach pios arain ’us deoch bhainne, agus leigeadh iad leinn an sin a’ rathad a ghabhail. Mar a bitheadh mo thinneas-sa, cha d’fhuair sinne agus an teaghlach gasda so an leithid do dh’eolas math air a cheile. Gach toilinntinn a thuair sinn, gach math, ma dh’fhaodte a rinn sinn an so, na laithean solais a chaith sin ann, dh’eirich iad so uile o’n tinneas; mar so, a Mhairi, is leir duinn gu soilleir mathas De ann an trioblaidean na beatha-sa. Mar tha Dia le laimh fhialaidh a’ sgapadh nam flurs air feadh gach cnoic ’us glaic, ’s a’ choille ’s ri taobh nan allt, agus eadhon anns gach suaimp us boglaich, los gu ’m faic sinn ’s gach aite a mhathas agus a ghradh; ’s anm ’s an aon doigh a tha e comharrachadh gach cuis ’n ar caithe-beatha le dearbhaidhean air a ghliocas, air a ghaol ’s air a throcair, los gun teagaisg e, do gach aon a sheallas, cuimhne ’bhi ac’ air, agus dòchas laidir ’us earbs a bhi ac’ as. Gach aon a sheallas air ais beagan, chi e gu bheil so fior ’ga thaobh na chaidh e fhein roimhe cheana anns an t-saoghal so.

Is e mi-fhortan bu mhutha a thainig riamh oirnn a bhi ’cuir meirle as do leth-sa; do chuir am prìosan ’s an ceangalaichean, agus do dhiteadh gu bas; ’n uair a bha sinn le cheile a ’caoidh ’s a ’g osaich ann ad phriosan. Tionndaidh an trioblaid ud go ar math fhathasd; tha e soilleir ri fhaicinn domh-sa, cheana, gu’r e buannachd mhor dhinn a bh’ann! ’Nuair a roghnaich a Bhan-Iarl’ og thusa thar nan caileagan eile, ’s a dh’orduich i thu bhi ’frithealadh dhi, ’s a thug i dhut deiseachean riomhach, ’sa bha i deonach thu bi daonan faisg oirre, bha thusa ’smaointean, an uair sin, gu’n robh thu fior-fhortanach. Ach dh’ fhaodadh an onair, an t-socair, ’s am paillteas d’fhagail bòsdail, amaideach, luaineach agus saoghalta, agus ma dh’fhaote toirt ort Dia a dhiochuimhneachadh. Nochd Dia a chaoimhneas dhuinn leis a chuis atharrachadh, agus am mi-fhortan so a chur ’nar rathad. ’San trioblaid, ’s an bhochdainn, agus ’n ar n-allaban, thuair sin fiosrachadh is eolas na b’fhearr air Dia, agus cothrom air tigh’nn ni’s dluithe air. Anns an aite gharbh so dh’ullaich E aite fasgaidh dhutsa bho ana-caitheamh is truailleachd an t-saoghail. Ann an so dh’fhas thu suas mar na flùrain ’s an fhàsaich iomallaich, tearruinnte bho gach ni a dheanadh beud ort. Tionndaidh Easan, an Dia dileas agus gradhach, gach mi-fhortan fathasd gu ar buannachd. Bheir E—tha mi’n dochas gu’n d’fhuair m’urnaigh eisdeachd—do neochiontas an uachdar uair eigin, ged ma dh’fhaodte nach faigh mise de shaoghal na chi e; ach cha’n’ eil e gu diubhar, tha m’inntinn aig sith ’ga thaobh; oir tha fios is cinnt agam gu bheil thu neo-chiontach. Thig fortan ’us solas ’nad rathad uair eigin air sailibh nan trioblaidean sin; agus cuiridh tu seachad ioma latha subhach eadhon air an t-saoghal so fhathasd; ged nach eil fortan an t-saoghail so fior riatnach dhuinn, ’s ann am Flaitheanas amhain a gheibh sinn ar duais airson gach trioblaid shaoghalta, anns a’ ghloir sin nach gabh ruigheachd ach tre iomadh bron ’us annradh.

“Na bi fo thrioblaid mhoir sam bith ged a bhiodh storas an t-saoghail air uairibh gann ort, agus cha’n eil reusan ’s am bith agad air a bhith fo mhoran curaim, oir tha gradh ro-mhor aig Dia ort. Tha curam aige dhiot nach treig; cho cruaidh ’s g am bi do chàradh air amanan, smaointich daonan gum beil thu anns a choir, ’s anns an aite ’s am freagarraiche duit, a dh’aindeoin cho truagh ’s cho mi-choltach ’s gam bi ’chuis. Creid gu ’m beil gach amhghair so riatnach go tighinn air aghairt ’am mathas, agus go righeachd Fhlaitheanas a chosnadh.

“Mar a tha’n gàradair a cur gach plannt anns a h-uile doigh an fhearr a shaoileas e an tig iad air an aghaidh, ’s am fas iad suas, ’s ann mar sin tha Dia a cuir a h-uile duine os leth, ’s an t-saoghal so, anns an t-suidheachadh ’s am fearr a shaoileas E ’san tig e air aghaidh am ann mathas.

“Agus mar a bha gach trioblaid ’us mi-fhortan tro’n deachaidh sin uige so, gu air buannachd, thig gu cinnteach mo thinneas agus mo bhas-sa gu bhith na ghnothuch a bha iomchuidh tachairt.

“Mo dheagh leanabh, ’n uair tha mise ’toirt ainm a bhais, tha thusa ’bristeadh a mach le deoir as ùr! O na bi gal! Na seall air a bhas idir mar chuis eagail! Is e’ th’ann caraide, Leig leam-sa labhairt riut aon uair eile, mar is tric a rinn mu’n uair a bha sinn a’ g obair comhla ’sa gharadh. Tha cuimhn’ agad air na frasan a bha sinn a cur. Gu de cho lag! fann ’s a bha iad an toiseach, ann an aon spot beag cumhan. Cha robh sgial air na blaithean ’s air na measan leis am bitheadh iad, ann an uine, air an crùnadh. Na’m faigte iad daonan ’s an aite bheag, chumhan ud, cha tigeadh iad fo blàth a chaoidh. Ach n uair a chaidh an togail as an aite ’s’ an robhas ’ga mùchadh, ’s an cur ’an aite eile far an d’fhuair iad rùm is farsuingeachd, agus ’s an d’ fhuair a’ ghrian, a’ ghaoth, an dealta ’s an t-uisge ’gan ionnsaidh gus am beathachadh, thainig iad an sin fo bhlath. Bu mhor do thoileachadh ’nuair a chunnaic thu mise ’gam planntadh, cha’n e sin e uile, bha thu ’gam ghreasad gus an togail as an aite thais ’s an robh iad air an dumhlachadh; bu mhor do thoil-inntinn ’nuair a chunnaic thu iad air an cur as ùr, agus ’s ann a thubhairt thu: “Nach iad ’tha toilicht’ a nise! Saoilidh mi gu bheil mi ’ga aithneachadh orra mar tha.” ’Se planntain laga, truagha mar sin a th’annain ne mar an ceudna, agus is leaba chumhan, fhuar an saoghal so; air an talamh so cha’n eil annain ach planntan dubhach, diblidh, ach tha dachaigh ro-ghlormhor am feitheamh oirnn. ’An uine ghearr, bheir Dia leis sin gu tir eile, eadhon gu Flaitheanas, a gharadh mor, gloirmhoir fhein.

“Na bi thusa gal mata, mo nighean ghaolach! an t-atharrachadh ’tha tighinn ormsa ’s ann gu feum! O, is mor an aobhar sholais leam a bhi ’dol go Dia! Nach math an gnothuch a bhi dealachadh ris a choluinn a choisinn duinn cho liuthad trioblaidean! Nach fios dhut-sa, ’Mhairi, a cho luithad sòlas do-labhraidh a bh’againn ’s a gharadh ’nuair a bhitheadh e tighinn fo bhlàth ’s an òg mhaduinn shamhraidh? Seall, ’s e Flaitheanas an garadh a’s maisiche, far am bi samhraidh gun chrich a’ riaghladh. Is ann do’n talamh aghoir so tha mis’ a nise ’dol. O cum thus’ ort daonan ’am mathas ’s am beannachadh, air chor ’s gu’n coinnich sinn a cheile ann fhathasd. Anns an t-saoghal so, chaidh sinn tromh mhoran trioblaid ’us annraidh comhla, agus bha ar dealachadh ro mhuladach. Ach ’s an ath shaoghal bithidh sinn comhla lan de sholas ’s de thoil-inntinn, agus cha teid air dealachadh a chaoidh. O! is mor mo thoileachadh ri bhi smaointean gun coinnich do mhathair an sud mi. O Mhairi, bi thusa daonan math, diadhaidh! Ach ged a bhitheadh gach cuis ’dol leat gu math ’s an t-sao ghal so, fiach nach diochuimhnich thu, am measg gach solas diomain so, an sòlas mairionnach sin a tha feitheamh oirnn ’am Flaitheanas! Thig an latha ’s an tig mise ’s do mhathair ad chionneamh, agus gabhaidh sinn a stigh comh-ruinn thu. Na bi gal, a ghràidh, ’s e aobhar thoileachaidh ’th’anns a’ chuis!”

Mar so bha an t-athar diadhaidh a’ cur seachad nan làithean mu dheireadh dhe bheatha, a cuir misneachd ’s an nighinn, a bha e fagail leatha fein ’s an t-saoghal. Mar so rinn e h-uile ionnsaidh air a deanamh sabhailte o bhuairidhean an t-saoghail. Bha h-uile facal a thubhairt e mar shiol a tuiteam an talamh torach. “Tha mi cuir trioblaid ort, agus a toirt ort moran dheoir a shileadh,” theiradh e, ach ’s e deoir iomchuidh a th’ann. Gach ni theid a chur ’san doigh so, ’s e a’s docha friamhachadh agus fas gu math, mar a ni siol a theid a chur ri uisge blath an t-samhraidh.”

(Ri leantuinn.)

BLIADHNA THEARLAICH.

LE IAIN MAC-CHOINNICH.

CAIB. VII.

(Air a leantuinn.)

’Nuair a leughadh an litir so dh’ aontaich iad nam measg féin gu’m b’ fhearr dhaibh geilleadh, agus na Gàeil a leigeadh a steach air chumhnanta gum biodh saibhreas a bhaile tèaruinte. Air an aobhar sin chuir iad teachdairean a mach ann an carbad gu Slateford ma ochd uairean, agus phill iad air an ais ma dheich le litir bho na Phrionns’, ag iarraidh orr’ a leigeadh a steach do’n bhaile le sìth, agus gu’n tugadh e ’ghealladh dhaibh gum biodh iad féin agus an cuid sàbhailt. Mu’n àm so chual’ uachdaranan a bhaile gum tàinig Seanaileir Cope le luingeas làn feachd’ gu Dunbarr, àite tha ma thuaiream seachd mile fichead air taobh sear a bhaile. Le so bha rùin orra Tearlach a chumail air ais le mealltaireachd gus an tigeadh an t-àrm-dearg ann am badabh nan Gàel, agus air an aobhar sin chuir iad an ath-theachdaireachd gu Tearlach a’g iarraidh air beagan dàlach a thoirt dhaibh, agus an sin gun leigeadh iad a steach e. Thuirt am Prionnsa riu gu’n d’ innis e dhaibh cheana, leis na h-uile dearbhachd a b’ urrainn e, nach robh e na rùin cron sam bith a dhean-

---

[59]

[Vol . 9. No. 8. p. 3]

amh air a bhaile, no dad dheth an cuid a thoirt uapa, ach a mheud sa’ bha dligheach dha fhaotainn mar oighre chrùin. Chuir e ’n ath bhairlinn gu muinntir a’ bhaile chum iad a ghabhail ris mar an tì sin, agus dh’iarradh air na teachdairean “a bhi dol.”

Mu’n téid mi na’s faide air m’ aghaidh anns a’ chuid so de’n “Eachdraidh,” is feumail dhomh innse gun robh Dunéideann mu’n àm ud air a chuartachadh le balla ard daingean de chloich ’s do dh’aol, chum nàimhdean a chumail a mach ma àm cogaidh. Bha air bhalla so iomad geata ro laidir, air an deanamh de smior daraich a’s do dh’iarunn, air sheòl nach b’ fhurasd’ am bristeadh. ’Nuair a thuig iad gu’n tàinig na Gàeil fagus do’n bhaile chaidh na geatachan so a dhùnadh chum an cumail a mach; is cha mhò bha muinntir a bhaile féin a faighinn cead a dhol a mach no’ steach mar a b’ àbhaist dhaibh.

Bha Tearlach ro iomganach rè na h-oidhche so, agus dhiùlt e dhol gu ’leabaidh, ach chaidil e sa’ chàmpa na bhreacan guaile mar rinn a chuid eile dheth na laoich churranta bha còladh ris. ’S e bu cheann-fàth ga iomgainn gu’n thuig e gu’n robh muinntir Dhunéideinn ri caithebhead air, agus gu’m be’n t-aobhar mu’n robh iad ag iarraidh dàil a chuir na leigeadh a steach, sùil a bhi aca ri cobhair a thighinn gu grad a thaobh eigin do’n ionnsaidh. Air an aobhar sin, dh’ òrduich e pàirtidh a dhol moch sa’ mhadainn a dh’fheuchainn am fàradh iad faighinn a steach do’n bhaile gun fhios. B’e na cinn-feachd a shònraicheadh gu sin a dheanamh; Loch-iall, Fear na Ceapaich, O’Suilibhan, agus Fear Aird-Seile. Dh’fhalbh na daoin’ -uaisle so le naoi ceud dheth na gaisgeich bu treuna sa’ chàmp’ agus thug iad leo baraille fùdair a chùm a h-aon dheth na geatachan a spreidheadh nam b’e ’s nach faigheadh iad a staigh air sheòl eile. A nis a thaobh is gu’n robh fios aig na Gàeil nach b’urrainn iad an geat’ a spreadhadh suas gun chuid de mhuinntir a bhaile sgrios: agus a bhi do ghnà nan rùin gun a bheag a dhochann a dheanamh, araon air cuid no daoine, dh’ fheuch iad ri faighinn a steach le mealltaireachd agus a chum na crìche sin, chuir Loch-iall fear dheth a chuid daoine thun a gheat’ air éideadh ann an deise mharcachd agus curac-shéilg air a cheann chùm a chuir ás aithne. Chaidh iarraidh air a chantainn aig a gheata gum b’ e seirbheiseach aon de dh-oifigich nan trùpairean dearga, agus gun chuir a mhaighstir e air tòir rud a dh’ fhag e an di-chuimhn’ anns a bhaile. —Rinn an gille so mar dh’ iarradh air: ràinig e an geata, bhuail e bas-ri-crann, agus chuir e’n céill a theachdaireachd ann am Beurla! ach bha ’Bheurl’ aig mo laochan cho Gàelach ’s gun d’ aithnich luchd-gleidhidh a gheata gur mealltair a bh’ann. Dh’iarr iad air a bhi falbh a thiotadh air neo gu’n cuireadh iad peileir ann. ’Nuair a chunnaic na Gàeil gun deach an turas ud nan aghaidh, ’sa thòisich iad air beachdachadh ciod an doigh air an claghaicheadh iad fo aon de na geataichean, thainig an t-each ’san càrbad ma dheireadh a chaidh le teachdaireachd a dh’ionnsaidh a Phrionns’ as a bhaile nis air ais, agus dh’ fhosgladh an geata gu leigeil a staigh. Bha e ’nuair sin ma ghlasadh an latha, agus bha na Gàeil gun a bhi ro fhad air falbh. Cho luath sa chunnaic iad an geata fosgailt bhrùchd iad a staigh mun do thàradh a dhùnadh, bha’n freiceadan cho lag is nach do chuir iad a bheag a dh’éis air na Gàeil, —a chaidh air ball suas an t-sràid àrd le claidheamh rùist’ ann an dòrn gach laoich, agus thog iad iolach chaithream, ’mar bu ghnà leis na seana Ghàeil a dheanamh, an àm cosnadh na buaidh-làraich. Thog an iolach so muinntir a’ bhaile as an leapaichean “eadar shean a’s òg, ghruagach a’s bhréideach,” agus ann am priobadh nan sùl bha gach ceann a mach air na h-uineagan a’ coimhead nan Gàel. Rinn a chuid bu mhò dheth na bha do Ghàeil sa’ bhaile gàirdeachas mòr, ach bu sheachd mò an t-uabhas a ghlac a’ chuigse, ’nuair a chunnaic iad armailt nam breacan le’n armaibh nochd-ta a’ màrsail suas an t sràid “le’ fichead pìob mhòr,” a’ toirt air ballachan nan taighean freagairt do sgal nan seannsair, agus b’e am port a chluich iad:—

“O! triallamaid gu Sliabh an t-Siorraim
’Chuir na Cuigs’ an ordugh.”

Mar so mhàrsail iad suas an t-sràid àrd gus an d’ràinig iad an taigh-geaird, agus b’e’ chiad rud a rinn iad an sin na h-airm a thoirt dheth an luchd-freiceadain. Ràinig iad mar an cianda an luchd-freiceadain eile ann an caochladh àiteachan dheth na bhaile, agus chaidh Gàel ann an àite gach Goill a bh’air a gheard cho riaghailteach sa rachadh saighdearan eile bharr an fhreiceadain. ’Sa’ mhadainn an latha sin chaidh fear a mhuinntir a bhaile dh’ amharc an fhreiceadain, agus fhuair e fear dhe na Gàeil ’na shuidhe casa-gobhlach air aon dheth na gunnaidhean mòra agus a chlaidheamh rùiste na dhòrn. Air do’n Ghall fhaicinn gur e atharrach feachd a bh’ air geard, agus gun fhios aige, ’san àm, gun tainig feachd Thearlaich do’n bhaile, labhair e mar so ris a’ Ghàel ann am Beurla: —“Surely these are not the same troops which mounted guard yesterday! ”Bha’n Gàel air son freagairt sgeigeil a thoirt do’n Ghall, agus ged nach robh aige ach an droch Bheurla chaidh aige air sin a dheanamh, agus so mar thubhairt e: —“O! no, she’s pe relieved. ”

Ged do ghlac na Gàeil am baile, bha ’n caisteal fathast gu’n a ghlacadh, agus beagan dheth na saighdearan ruadha ann mar fhreiceadan; ach cha b’ urrainn do na Gàeil a dhol an còir an daighnich so, a thaobh e bhi air a chuartachadh le gunnaidhean mòra, air an aobhar sin, chuir na Gàeil freiceadan air, chùm ’s nach b’ urrainn duine dol thuige no bhuaidhe, is cha mhò leigeadh iad biadh no deoch a dh’ionnsaidh nan saighdearan, a bha chòmhnaidh ann.

CAIB. VIII.

DOL A STEACH A’ PHRIONNSA DO DHUNEIDEANN.

’Nuair a fhuair am Prionnsa fios gu’n ghlacadh Dunéideann, air ball ghluais e-féin agus a’ chuid eile dheth an armailt a chum am baile ruidhinn, agus ged a bha’n t-astar so gearr, cha robh e idir saor bho chunnard. Chìte fathast a bhratach Shasunnach a snàmh sa’ ghaoith air bàbhainn a chaisteil, mar gum b’eadh, a’ toirt dùbhlan do na Gàeil a thighinn air an aghaidh na’m bu dàna daibh iad féin a nochdadh air lom fa-chomhair a ghunnaidhean, a bha comasach marbhadh a’s léirsrios a dheanamh air feadh àireamh mhiltean, timchioll a’ bhaile. Air an aobhar sin bu deacair slighe fhaotainn air an trialladh iad a dh’ ionnsaidh a bhaile, gun a bhi fo chunnard teine ’chaisteil; ach tharladh gun robh cuid de dhaoine ’s an fheachd a bha glè eòlach air suidheachadh na tìre mun cuairt do’n bhaile agus rinn iad lùim air a’ chunnard sin a sheachnadh.

Le seòladh nan daoine so ghabh na Gàeil turas-timchill, air taobh na làimhe deise dheth na bhaile a’ cumail nan cnoc agus nan uchdan a tha iomadaidh mu’n cuairt Dhùnéideinn eadar iad ’s an caisteal. Mhàrsail iad air an t-shlighe so gus an tàinig iad a steach do Chroit-an-Rìgh fagus do dh-Iomair’ an t-Sagairt, air bearn a thug iad air a bhalla. Stad a mhòr-fheachd ma thra-nòine ann an Bog-an-t sealgair, gleannan domhain fasgathach a tha eadar Cathair-Airt a’s Creaganan Shalus-bòrgh. An sin mharcaich am Prionns’ air aghaidh, le Diùc Pheairt air a dheis, agus Morair Elecho air a thoisgeal. Bha na daoin’ -uaisl’ eil’ a’ triall ’na dheigh. ’Nuair a ràinig e an leargan fo fhuaran-Naoimh Antoni, an sin chunnaic e ’n chiad shealladh de lùchairt rìoghail a shinnsir. Theirinn e bharr an eich agus stad e tacan ag amharc maise na h-aitreibh.

M’an àm so bha na pàircean agus na liosan a bha eadar am Prionns’ agus an lùchairt air an lionadh de mhuinntir a bhaile, a’ chuala gu’n robh e gu thighinn a steach do Dhunéideann air an t-slighe so, agus bha iad fad’ an geall air sealladh dheth a Mhòrachd fhaicinn. Bha’n aiteam so dheth gach seòrsa sluaigh, iosal, a’s uasal, bochd a’s beartach, a’s dheth gach aidmheil; ach iadsan a mhain a rinn stri air tùs ri na Gàeil a chumail a mach, dh’fhan iad sin air an ais. ’Nuair a dhlù am Prionnsa ris a’ cho-thional so, thog iad caithream le iolach éibhinn, le crathadh bhiorraidean, a’s bhonaidean, a’s bualadh bhas!

Tha fear dheth na chunnaic Tearlach air an latha ud a’ toirt a’ chunntais o air a choltas:— “Bha e fo ùr- bh[ ? ] - òige, ard, foghainteach, ro chumadail, dealbhach, agus aogais mìleanta, farra-ghruag bhan air a cheann air a cìreadh gu clannach, caisreagach, sìos ga shlinnean: bha ghruaidhean ruiteach agus meanbh-bhuill de bhreac-sianain air aodainn; bha shùilean mòra, gòrma, ro thairis, tlà, a shròn cruinn agus àrd; a bhial beag do réir a chuid eile dheth aghaidh. Bha e ma thuaiream cùig troighean a’s deich òirleich a dh’ àirde, ’s e gu h-iomlan coltach ri duine laidir agus falain: bha mhuineal fada gu’n a bhi thar cùimse mar sin, gun dad ga chòmhdach ach stoc aimh-leathan sioda agus e ceangailt’ air a chùl le bucal airgeid. Bha bhonaid air a deanamh de bheilbheid ghùirm le crios òir ma timchioll agus suaithneas bàn de shròl geal na dos, bha cota-gearr breacain air agus reannag òir an crochadh ri thaobh; bha crios-guail’ air de shioda-gòrm air a ghréiseadh gu grinn boisgeil le òr finealt, agus claidheamh chinn airgeid na dhòrn. “Be ’m Prionnsa gu dearbha “leannan nam ban àluinn,” mar thuirt, Silis bhàn na Ceapaich ma Alasdair dubh Ghlinne-Garaidh. Cha robh baintighearn a chunnaic sealladh dheth nach d’aidich gum b’e fiùran cho deas sa’ chunnaic iad riamh. Bhòidich maighdeanan òg’ aig an robh leannanan, mu’n àm sin, nach tig an latha gheibheadh iad iadsan le còir bho’n Chléir, no air sheòl eile, mar a rachadh iad air tùs agus an dùrachd a thaisbeanadh, cho math ri’n treubhantas a dhearbhadh ’s an àroich maille ri Tearlach òg Stiùbhart.

An deigh dha stad car tacain am measg a’ cho-chruinnichidh chaidh e air muin an eich agus mharcaich e gu mall a chum na lùchairt. An nis, a chuid de’n t-sluagh nach faca sealladh dheth roimhe sin fhuair iad cothrom air fhaicinn gu léir an uair a chaidh e na dhiallaid, agus rinn sgeamh a phearsa agus rìmhichead a dheise a leithid a dhrùghadh orra is gun do thog iad an ath ghàir éibhneis ga fhàilteachadh le furan gu aitreabh a shinnsir. Bha air gach taobh dheth mar bha e triall geard dubailt dheth na Gáeil bu sheine ’bha san fheachd. Bha cuid dheth mhuinntir a bha saoilsinn roimhe so, nach robh ann an Tearlach ach ceann-feadhna a bha treòrachadh buidheann de phràbar doirbh, aineolach, gun iochd, gun trocair, gun eagal Dhia no dhaoine, a chum àr-a- mach agus spuinneadh a dheanamh anns gach àit’ an tachradh iad, a nis air a mheas leo ann an caochladh barail, —mar oighre dligheach a chrùin air a thilgeadh a mach

(Air a leantuinn air taobh 62.)

---

[60]

[Vol . 9. No. 8. p. 4]

MAC-TALLA:
AIR A CHUR A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN.

A PHRIS.
BLIADHNA, $1 .00
SIA MIOSAN, .50
TRI MIOSAN, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatuinn. an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Cuiridh iadsan a tha comasach air Gailig a sgriobhadh, comain mhor oirnn, le bhi cur g’ ar n-ionnsuidh, o am gu am, litrichean, naigheachdan, no seanchas sam bith eile a bhiodh air a mheas taitneach leis an luchd-leughaidh. An uair a bhios neach sam bith a sgriobhadh ugainn ann an Gailig, thugadh e an aire do na seolaidhean a leanas:—

Na sgriobh ach air aon taobh de n phaipeir.

Na biodh an sgriobhadh ro mheanbh. agus dean e cho soilleir agus cho furasda leughadh s ’is urrainn dhut.

3. Fag farsuingeachd air chor ’s gur urrainn dhuinn ceartachadh no atharrachadh a bhios ri dheanamh a chur eadar na facail agus eadar na sreathan.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
SYDNEY, CAPE BRETON

DI-HAOINE, OGUST 24, 1900.

Litir aPriceville , Ontario.

Fhir-deasachaidh: —Tha’n aimsir an deigh dhol seachad, ’s tha sin a’ cur ’nam chuimhne nach do sgriobh mi gu MAC-TALLA o chionn fhaide nan cian. Cha’n eil e furasda dhomh dheanamh am mach càite ’n tòisich mi, ach mu’n toir mi iomradh air ni sam bith eile, ni mi beagan a radh mu’n dòigh bu chòir dhuinn a bhi cleachdadh gus a’ Ghàilig a chumail suas. Ciamar a tha sinn a’ dol ’ga cumail suas? An ann le bhi sior chàineadh na Beurla ’sa cur sios oirre, ’sa sior mholadh na Gàilig sa toirt gach cliù a’s fhearr na chéile oirre. Cha’n ann idir. Tha mise, air aon, dhe’n bharail gur e so an aon dòigh a’s miosa ’s urrainn dhuinn a ghabhail. Ach ’se ’n dòigh a’s fhearr a th’ ann air a Ghailig a chumail suas a bhi ’ga cleachdadh. Tha moran anns an aite so aig am bheil gu leòr de Ghàilig, ach a tha caoin-shuarach mu bhi ’ga cumail suas. Ciamar a gheibhear iad sin ’san spiorad air son tuilleadh tlachd a gabhail de chainnt am mathar? Tha againn anns a’ bhaile bheag so Gàilig air a searmonachadh gach darra Sàbaid. Dh’fhaodadh an eaglais a bhi faisg air làn de mhuinntir na Gàilig, ach an àite sin cha bhi innte ach dusan no dha a h-uile latha bhios i ann. Ciod e is aobhar do’n chùis a bhi mar so? Tha mi creidsinn gu bheil moran dhe’n choire ri chur oirnne aig nach eil moran dhe’n Bheurla. Cha’n eil Beurla gu leòr againn air son searmon a thuigsinn air la na Sàbaid, ach tha gu leòr againn air son comhradh a dheanamh fad na seachduin. Agus ’nuair a thig Di-donaich, their sinn, “O! gu de feum dhòmhsa dhol a dh’éisdeachd Beurla; ’s fhearr dhomh gu mor fuireach aig an tigh ged nach bithinn ach a smocadh na pioba fad an latha. ’Nuair a chi an òigridh, a tha suarach gu leòr mu’n Ghàilig mar tha cho “rag mhuineallach” ’sa tha sinne aig nach eil Beurla mu bhi dol a dh’éisdeachd na Beurla, gabhaidh iad miothlachd, agus cha teid aon diubh a dh’ éisdeachd na Gàilig. Am missionari a tha soirbheachadh am measg nam fineacha fiadhaich, ’se cheud rud a ni e deanamh mar a ni iad fèin gus am faigh e mach gu bheil iad a’ gabhail tlachd dheth, agus an sin their e riutha a dhol suas do’n tigh-aoraidh comhla ris, agus gu leig e ris dhaibhsan cleachdaidhean a tha ’san dùthaich as an d’thainig esan. Mar so le gràdh tha e ’gan tarruinn dlùth ris féin, gus fa-dheoidh, am bheil iad air an iompachadh a dh’ionnsuidh a’ chreidimh Chriosduidh. A nis nach biodh e gle mhath dhuinne dol suas leis a mhuinntir so a tha deanamh dimeas air cainnt an dùthcha fèin a h-uile latha Sàbaid a dh’éisdeachd Beurla, agus mar sin bhitheamaid a’ càrnadh éilean teine air an cinn, agus ghabhadh iad nàire dhiubh fèin ’nuair a chitheadh iad seana Mhurchadh us Mairearad a bhean ’nan suidhe gu toilichte ag éisdeachd Beurla, agus nach tuigeadh iad ach gann “no” agus “yes.” Theireadh iad, “mo nàire ormsa, aig am bheil làn mo chinn de Ghàilig agus nach teid mi a dh’ éisdeachd aon fhacal dhi. A nis ma tha toil againn soirbheachadh, agus a bhi anns an spiorad ’s am bu chòir dhuinn a bhith, cha bhi sinn a’ fantuinn ’sna taighean ’nuair bu chòir dhuinn a bhi ’san eaglais, eadhon ged nach tuigeamaid a chainnt anns am bi ’n t-seirbheis a’ dol air adhart. Bidh sinn, a dh’ aon ni, a cur onair air an t seirbheis le ar làthaireachd.

Faodaidh mi radh, o’n tha mi sgriobhadh, gu robh an aimsir gle mhath againn o’n thainig am mios so a stigh. Bidh am bàrr gu math goirid. Tha sinn ag obair air an fheur, agus tha e gu math aotrom. Bha fras mhor chlacha-meallain againn air an t-seachduin s’a chaidh. Bha mill dhi a tuiteam a bha bho leth òirleach gu da òirleach a dh’fhad. Cha’n fhacas a leithid riamh roimhe anns an àite so.

Cha’n eil moran agam ri radh aig an àm so, agus le sin sguiridh mi. ’Nuair a theirigeas an gual, stadaidh an obair. Bidh mi a’ sgriobhadh a rithist an ùine gun bhi fada, agus bheir mi dhuibh na bhios de naigheachdan agam, ma bhios mi mar bu mhath leam a bhith. Slan leibh aig an àm so. Ur caraid,

IAN MAC ’ILLEASBUIG.
Iulaidh, 1900.

Bha fear Iain Tobin air a mharbhadh air an rathad-iaruinn mu dha uair dheug oidhche Di-satharna s’a chaidh. Cha’n eil fhios air ni mu’n sgiorradh ach gu’n d’ fhuaireadh a chorp air an rathad mu dha uair ’sa mhaduinn, agus tha e coltach gur ann air a thurus dhachaidh a bha e ’nuair a chaidh a bhualadh leis a charbad. Bhuineadh e do St. John’s, Newfoundland, agus bha e sia bliadhna fichead a dh’ aois.

F . H. REYNOLDS,
ARD CHEANNAICH’ -AODAICHEAN.
South Charlotte St. , - - - Sidni.

Tha stoc de dh’ aodaichean Fhirionnach againn na’s motha na tha aig ceannaiche sam bith eile tha ’n Sidni. Tha sinn ’gan ceannach ’nan tomadan mora, air prisean isle, agus mar sin theid againn air an creic saor. Tha iad gle chumadail, air an sar dheanamh, agus tha deagh chosg annta.

Deiseachan matha laidir de chloth gorm - - $5 .00.

The Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s notha tha ’n Canada air son deanamh us creic
Airneis-Taighe ’s Brait-Urlair

Tha Stoc mor againn daonnan air laimh ’nar tigh-ceannachd, air
SRAID SHEARLOT, SIDNI.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Sanas do Chinn
Theaghlaichean.

Nuair a bhios tu ceanach ni sam bith air son na dachaidh, ’s coir dhut a bhi cinnteach gu bheil e math. Cha’n eil ni a’s dorranaiche na Airneis Ur fhaotainn a tha air a droch dheanamh, no Brat-urlair a tha crion. Againne gheibhear an deanamh ’s an stuth a’s fhearr.

Arineis Ghrinn.
Iomadh seorsa ur agus eireachdail.

Brait-Urlair Bhriagha.
Na seorsachan a bhios buan ’sa chumas an dath.

Gach Seors’ Innsridh Taighe.
Innsidh sinn gu toileach na chosgas e dhut rum no tigh uidheamachadh.

GORDON & KEITH,
SIDNI, C. B.
A. J. GRANT, MANAGER.

CLO-BHUALADH de sheorsa sam bith air a dheanamh gu snasail an oifis a phaipeir so. Sgriobh air son phrisean.

---

[61]

[Vol . 9. No. 8. p. 5]

NAIGHEACHDAN.

Tha na h-Eileanan Phillipeach lan de lobhair; tha 30,000 dhiubh ann, ’s gun cùram sam bith air a ghabhail dhiubh.

Tha cuideachd an iarruinn, on thoisich iad air obair a’ s t-foghar s’a chaidh, an deigh ochd us tri chairteil millein dolair a chosg—faisg air tri millein dhe sin ann an tuarasdail.

Chaidh “breac” a ghlacadh ann an Newfoundland, o chionn ghoirid, a bha tri troighean us ochd òirlich a dh’ fhad, oirleach air fhichead a ghairbhead, agus ceithir puinnd fhichead a chudthrom.

Thainig tri cheud teaghlach de dh’ Iudhaich á Roumania do Chanada air an t-seachdain s’a chaidh. Tha iad gle bhochd, ach tha càirdean beairteach aca, a tha ’gan cuideachadh agus mar sin cha bhi iad ’nan uallach air an dùthaich; an ceann bliadhna no dha bidh iad làn chomasach air beolaind mhath a dheanamh anns an dùthaich so.

Thainig duine ann an Chicago ri ’bheatha fhéin o chionn ghoirid air son gu faigheadh a bhean da mhile dolar de dh’ airgead-urrais a bh’ aige air a bheatha. Bha iad a’ cumail stor ann an cearna de’n bhaile, agus cha robh iad a’ faighinn air adhart gu ro-mhath agus bha esan fo chùram gu’n tigeadh iad gu bochduinn. ’Se sin a thug air crioch a chur air fhéin.

Tha e air a radh gu’n do thairg Pol Crugar toirt suas do na Breatunnaich ’nan innseadh iad dha ciod a bha iad a’ dol a dheanamh ris. Tha “Oom Pol” gle mhath air a shon fhéin. Cha d’ thug e guth air an t-sluagh air an d’ thug e dhol a chogadh os a leth; cha’n iad a th’ air aire. Cho luath ’sa ghabh e ’n t-eagal gu robh Breatunn a dol a thoirt buaidh,chuir e tomhas mor òir air falbh dh’an Roinn-Eorpa, air a shon fhéin, agus a nise ’nuair a thatar ’ga chrothadh a stigh a lion beagan us beagan, cha’n ann a thaobh an t-sluaigh a tha cùram air ach dha thaobh fhéin. Tha mhòrachd ’s an uaisle bha cuid a dhaoine a’ faicinn ann an Crugar a sioladh air falbh.

Thainig fios deireadh na seachdain s’a chaidh gu robh an t-arm Eòrpach an deigh Pekin, ceanna-bhaile Shina a ruigheachd, agus gu’n d’fhuaireadh na teachdairean sàbhailte. Fhuair an t-arm iomadh droch shàruchadh air an turus, agus gu tric bha iad an cunnart mor, ach fhuair iad air adhart na b’ fhearr na bhatar an dùil. Bha Ruiseanaich, Gearmailtich, Frangaich, Japanaich, Breatunnaich agus Geancaich anns an armailt. Tha e air innseadh nach robh a bhan-impire ri faotainn nuair a rainig iad Pekin; bha i air teicheadh, agus cha d’fhuaireadh sgeul oìrre fhathast. Tha i, gun teagamh, ’ga falach fhéin an cùil air choireigin air eagal gu’n dean na coigrich dioghaltas oirre air son na h aimhreit a bhrosnaich i suas anns an dùthaich. Tha Li Hung Chang a tairgse cumhachan sithe, ach cha ghabh na h-Eòrpaich gnothuch sam bith ris gus an dearbh e dhaibh gu bheil ùghdarras aige o riaghladh Shina sin a dheanamh, agus a reir coltais, cha’n urrainn dha dearbhadh sam bith dhe’n t-seorsa thoirt seachad.

An ùine ghoirid, faodaidh muinntir siorrachdan Inbhirnis us Victoria labhairt ri muinntir a chinn so de’n eilean air an telephone. Bidh sin na dheisealachadh mor taobh air thaobh.

Bha Sir Wilfrid Laurier ann an Sidni ’s an Sidni Tuath Di-haoine s’a chaidh. Bha coinneamh mhor anns gach baile, aig na chuir an luchd-riaghlaidh fàilte air os leth an t-sluaigh; agus aig ’n do liubhair e òraidean goirid ’g am freagairt Di-satharna bha e ann air Louisburg, far an robh pic-nic aig na mèinneadairean, agus labhair e an sin cuideachd. Feasgar Di-satharna chaidh e air adhart gu Halifacs.

Bhuail da thrain ’na chéile faisg air Acarsaid Chloinn Fhionghain feasgar Di-luain s’a chaidh, agus bha’n da inneal agus àireamh de na carbaid air am bristeadh gu dona. Bha aon charbad luchdaichte le flùr, agus chaidh am flùr a chall gu h-iomlan. Fhuair an da sgioba iad fein a shabhaladh le leum gu làr mu’n do bhuail na carbaid na cheile. Thachair an sgiorradh air sàilleabh òrdugh cearr a chaidh a thoirt do aon de na conductors an àm dha bhi fagail an station.

Bas Bean an Urr. Mr. Grannd.

Air ann dara latha de’n mhios so, chaochail Ealasaid, bean an Urr. Alasdair Grannd, ann a Hogamah, ’si tri fichead bliadhna ’sa h-aon a dh’ aois. Dh’àraicheadh i air an Eilean Mhor, an siorrachd Cheap Breatunn, agus bu phiuthar i do’n Dotair Mac Griogair a tha còmhnuidh ann an LaHave, an siorrachd Lunnenbnrg. Bha Maighstir Grannd ’na mhinistear aig Loch Ainslie fad cheithir bliadhna fichead, ach air dha tighinn gu seann aois, o chionn beagan bhliadhnaichean leig e dheth uallach paraiste, agus rinn iad an dachaidh ann a’ Hogamah. Agus bha a bhean an àireamh mhor bliadhnaichean sin comhla ruinn, ’s cha’n eil e mar ioghnadh ged bhiodh am paraiste so fo dhuilichinn air son a bàis, oir bha ionnadh co-chomunn taitneach againn. Bha i air leth ann an tuigse, ann an iochd, agus ann an caoimhneas ris na h-uile, agus mar sinn rinn i àite dhi féin ann an cridheachan an t-sluaigh a chumas i gu dearbh fad ar cuimhne. Lean mor shluagh as an da pharaiste an giùlain gu cladh Loch Ainslie, far an deach a h-annlacadh, agus far an robh tuilleadh dhe càirdean a’ feitheamh gus an sealladh mu dheireadh fhaicinn dh’ise d’an tug iad a leithid de spèis ’na beatha. Tha co-fhaireachduin aig an t-sluagh d’a companach a tha air fhàgail leis fhéin ’na sheann aois, ach tha e na chomh-fhurtachd dha gu’n bheil barrantas làidir aige nach robh ’sa bhàs dhi ach teachdaire sith, agus gu faod e a radh:

“Fos tamull beag is ruigidh sinn
An calla ait fa-dheòidh,
’S an coinnich sinn na sgaradh uainn,
’S cha dealaich sinn na’s mò.

CARAID.
Loch Ainslie, C. B.

Aodaichean Deante
SAOR AGUS MATH.

Caiseart dhe gach Seorsa, Pris us Fasan,
Truncaichean us Maileidean, dhe gach meud agus dath, agus iomadh ni eile.

H . H. SUTHERLAND & CO.
STOR SHAOR NA H-AON PHRISE
SIDNI, - - C. B.

KELLY & DODGE,
DEALBHADAIREAN,

AIR an t-seachdain so a’ fosgladh Seomar Dhealbh ur os cionn stor Aonghais mhic Ghuaire. Bidh an Seomar Dhealbh so air aon cho math ’sa tha ann an Nobha Scotia. Tha gach dealbh a mithear ann dhe’n t-seòrsa ’s fhearr.

Tha sinn a toirt cuireadh do na h-uile taghal a stigh a dh’fhaicinn sampuill dhe ar n-obair.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad air aa t-samhradh so, faic na seorsachan a tha aig
F . FALCONER & SON.

Buggies , Phætons, ExpressesagusRoad Carts.
Tha’n Acuinn againn cuideachd.
Prisean ceart. Cuir deuchainn oirnn.

F . FALCONER & SON,
Luchd-reic Charbad, Acuinn agus Thruncaichean. - - SIDNI, C. B.

Chuir Crugar a mach rabhadh do na Boerich iad a sheasamh am mach an agbaidh nam Breatunnach cho fad ’s is urrainn daibh. “Cha’n eil anns gach ceum a bheir sibh dh’ ionnsuidh ur dachaidhean,” ars esan, “ach ’g ur toirt na’s fhaisge air eilean St. Helena.”

Di-satharna s’a chaidh, bha tigh Dhomhuill Mhic Gilleain, ann a Hogamah, air a bhualadh leis an dealanach, ’s air a mhilleadh gu mor. Bha beagan goirteachaidh air a dheanamh air duine no dithis de’n teaghlach. Bha an stoirm anabarrach trom fhad ’sa mhair i.

---

[62]

[Vol . 9. No. 8. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 59).

a dh’ainean á chòir rioghail, a feuchainn a nise ri cosnadh le cunnard a bheatha. Na ghallan òg maiseach, a theich a dùthaich choigrich agus a thilg e-fein ann an uchd nan ursannan catha bu dion da shinnsir bho shean an àm gàbhaidh, —Na fir a bha leis, a bhasa meas mas facas iad mar àmhlaran mi-chuanda, gun chumadh gun eireachdas: na’m meirleich bhradach agus nan luchd-spùinnidh—bhasa nise ga meas mar laochraidh sgiamhach, cholgail, choganta, leis nach bu diù cromadh an cuid chàich gun dioladh air a shon: agus mar a thubhairt sean Oisean “leis bu ghràin an lann a thruailleadh ann am fuil nam fann”— “Laoich mar osag an iuchair ri dàimh, ’mar lasair theine ri nàimh.” Siol nan treum a chog an aghaidh aintighearnas Shasuinn air son saoradh Alba, latha Allt-a- Bhonaich agus Raoin-Floden, &c . &c .

’Nuair a shuidh am Prionnsa sios ann an lùchairt a shinnsir—b’ e chiad ni rinn na Gàeil, Righ Seumas éibheach na rìgh aig Crois a bhaile: fhuaradh na maoir da’m bu dreuchd a lethid so a ghairm éibheach, agus thug na Gàeil orra, ged a b’ann da’n aindeoin, gun do chuir iad umpa na deiseachan rìmheach bu chòir a bhi orra aig a lethid so de dh’ àm, agus thugadh air maighstir-sgoil a mhuinntir a’ bhaile, litir a leughadh ann an lathair an t-sluaidh, a ’toirt làn chòmhdach gum be Seumas Stiùbhart rìgh dligheach Bhreatuinn agus gum be Tearlach an t-oighre rìoghail a thigeadh na dhéigh. Bha anabharra sluaigh a làthair aig an àm so, agus na mnathan-uaisle bha coimhead ’s ag éisdeachd a mach air uinneagan na sràid’ àirde thòisich iad air sgaoileadh neapaigean geala sa’ ghaoith, le mìle glaodh éibhneis air son na chual iad; thaitinn rioghalachd nam ban suairce so cho math ris na Gàeil is gun loisg gach fear an urchair a bha na ghunna ri ard nan speur. An sin shéid iad suas gach pìob agus thòisich iad còladh air cluich a phuirt rioghail sin da’n ainm “Failt’ a Phrionns’ oig.” Feadh sa’ bha na piobairean mar so a’ cuir smùid dhiù thainig a bhain-tighearn’ àluinn iomraiteach Mrs. Muray, Broughton, da’n goirte sa’n àm sin “Sgathan-maise na h-Alba” air steud mharcachd agus dh’ fhan i aig taobh na croise na diallaid agus claidheamh rùiste na dòrn, agus a trusgan làn de bhabagan geala sioda mar onair ris an t-suaithneas bhan!

(Ri leantuinn.)

Tha coithional St Andrew’s anns a’ bhaile so a nise lethcheud bliadhna dh’aois, agus bha coinneamhan na h-iubili air an cumail Di-ciaduin s’a chaidh. Bha àireamh mhor sluaigh cruinn aig air da choinneimh, agus bha paipearan air an leughadh ’s òraidean air an liubhairt mu eachdraidh a choithionail agus mu shoirbheachadh na h-eaglais Chleirich air feadh Cheap Breatunn.

Iadsan a Phaigh.

Iain F. Smith, Fort Steele, B. C.
Iain Mac-a- Phi, New Denver, B. C.
Dr D. H. Domhnullach, Wellesford , N. B.
Iain Mac Pheitris, Dawson , Alaska.
Alasdair Mac Fhionghain, Boston . Mass.
Ruairidh Mathanach, Provincetown , Mass.
Padruig I. Mathanach, Graniteville , Vermont.
Uisdean G. Caimbeal, Sycamore . Ills.
Iain Mac-a- Bhiocair, Rescue , Mich.
Ian MacCoinnich, Lunnuinn, Sasunn.
E. Hepburn. Lunnuin, Sasunn.
Iain G. Mac Aoidh. Lunnuinn, Sasunn.
G. C. Mac Gille-mhaoil, Lunnuinn, Sasunn.
A. Anderson. Lunnuinn, Sasunn.
Alasdair Friseal, Dunbheagain, Ont.
Callum Deora. Dunbheagain, Ont.
D. Mac Gille-mhaoil, Dunbheagain, Ont.
C. Mac Gill-fhinnein, Dunbheagain, Ont.
Callum, Smith. Belfast , E. P. I.
Iain R. Siosal, Acadia Mines. N. S.
Iain DomhnullachAntigonish , N. S.
Alasdair Mac-a- Phi, Loch Katrine, N. S.
Bean R. Domhnullach. M . B. Road.
R. H. Mac Coinnich, Sydney Forks.
Murcha Mac Rath. Beinn Ghearrloch.
Iain Mac Iomhair, Baddeck Bay.
Seonaid Ros, Cul, Baddeck Bay.
Aonghas Domhnullach, N . S. Boulardarie.
Iain Mac-a- Bhiocair, Catalone .
Mairi Nic Neill, Iona.
Seumas C. Domhnullach, Iona.
A. D. Mac Suinn. Glasacho.
Seumas Mac Coinnich, Gleann a Phiobaire.
N. D. Mac-a- Phi, Meinn Ghuail Mhabou.
Dughall Mac Cuithein, Glace Bay Mhor.
Domhull M. Ros, Forest Glen.
Ruairidh Y. Mac Coinnich, Kingross .
An t-Urr. I. W. Mac Isaic, Sidni.
Michael M. Mac Neill, Sidni.
Domhull Mac-a- Phearsain, Meinn a Tuath.
Domhull Mac-a- Phi, Glen Morrison.
Callum Mac Coinnich, Mira Gut.
Peigidh Nic Gilleain, Cobh a Bheabheir.
Tormad Mac Gille-mhicheil, Glace Bay.
Domhull Mac Cuthais, Port Morien.
Aonghas Friseal, Brook Village.
Iain Seathach, Grand River.
Ruairidh Mac Phaic, Loch Lomond.
Domhull Mathanach, Carribou Marsh.
Domhull Mac Gille-mhaoil, Aiseag Mhira.
J. J. Mac-an-t- Saoir. Loch Ghabarus.
Niall Mac Leoid, Duneideann, Alba.
L. Mac Fhionghain, Acarsaid Mhargaree.
Niall Mac Gilleain (Eildear Roseburn.
Floiri Nic Amhlaidh, Catalone .
D. I. Moireastan, Framboise .

Fhuair cuideachd a ghuail, an la roimhe, ordugh o riaghladh Ruisia air son millean tunna guail, ri bhi air a chur air tir ann an Odessa, a tuath air a Mhuir Dhuibh. ’Se so an t-òrdugh is mhotha fhuair a chuideachd riamh; cha’n eil fhios fhathast co-dhiu a ghabhas iad os làimh e.

BATHAR CRUAIDH.
Iarunn,
Uidheaman Saoirsneachd,
Uidheaman Gaibhneachd,
Tairnnean, &c .

LEABHRAICHEAN.
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Eachdraidh,
’s gach seors’ eile.

AIG—
C . P. MOORE,
SIDNI, C. B

THA MI CREIC
Botainnean us Brogan, Brioscaidean, Millseanan.
A h-uile seorsaGroceries .Tombaca us Cigars.

An TI a’s fhearr ’sa mhargadh, SAOR.

TAGHAIL A STIGH.
SEUMAS A. MacGILLEAIN,
So . Charlotte St.SIDNI, C. B.

Gheibh na Tuathanaich
ANNS AN
SYDNEY FURNITURE AND MEARCHANDISE STORE.

CLOTH air son
DEISEACHAN Dhaoine agus Ghillean cho iseal ri 25c. an t-slat,
An coinneamh cloimhe.

Bathar Tioram,
Soithichean Creadh’ agus Gloine,
Groceries ,Brogan us Botainnean, agus stoc mor de AIRNEIS-TAIGHE.

CHEAPSIDE WAREHOUSE,
C. S. JOST, Manager.

GABHAR LUACHAN AN COINNEAMH BATHAIR.
June 20, 1900.

SMOC AGUS CAGAINN
PATRIOT TWIST
an seann charaid—na’s fhearr na bha e riamh.

“EMPIRE, ”—Tombaca Ban Smocaidh.

Ceann is fhiach 10c. air 5c. An cunnradh a’s fhearr a bha riamh an Canada. SMOC MHATH. FEUCH E.

BROG-SHNEACADA DHEARG AIR A H-UILE CEANN.

Dec 8, ’99, —1yr.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

NA FASAIN
AGUS
Na h-Aodaichean
a’s Uire ’s a’s Fhearr.

Fag do thomhas againn mu’m fas sinn ro-thrang.

Niall Mac Fhearghais,
Marsanta Taillear.
Sidni, Dec. 21, 1899.

THA
C . H. Harrington & Co.
A’ CUMAIL STOC MOR DE
Aol, Cement, Plaster Paris, Brick.
Flur, Min, Ti, Molasses, Olla, etc.

Tha aca mar an ceudna, Brogan agus Caiseart dhe gach seorsa, a tha iad a creic a mach anabarrach saor.

Amhlan agus Soithichean.

The Scotish Clans and their Tartans.

Is e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine. —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha.

Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury,
Cape Breton.

Commercial Bank of Windsor.

Tha meur dhe ’n Bhanca so air fhosgladh ann an
SIDNI, CEAP BREATUNN.

Gach seorsa gnothuich Bancaidh air a dheanamh.

BANCA-CUMHNAIDH.

Gabhar suim sam bith o aon dolair suas, agus paighear riabh 3½ p. c. ’sa bhliadhn’ air.

Frank D. Soloan.
Sidni, Aug. 24, 1899. —1yr.

Saibh, Tuaghannan, Locraichean, Glasan, Tairnean, Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid.
Paint, Olla, Putty , Varnish,Gloine, Paipear-balla

Bi gabhail a MHAR-TALLA. Bi ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

---

[63]

[Vol . 9. No. 8. p. 7]

Oran do’n Chogadh.

Ochion, a righ! nach robh mi cho fulangach
’S gu robh mi thall ann an camp a’ Bhulleirich,
Far ’m beilar diùnnlaoich,— ’s mo dhùrachd buinig dhaibh--
A’ cur nam Bùrach gu dùbhlan fuileachdach.

Cha seas iad blàr mar ni nàmhaid chumanda;
’S ann ni iad liùgadh air chùl nan tullaichean,
A’ losgadh fùdair gun smùid á gunnaichean;
’S tha faighinn dlùth dhaibh ’na chùis ro chunnartach.

Ni Sasunn caoidh bho nach till a gleachdairean,
’S ni Eirinn bròn bho nach beò a gaisgich-sa,
’S bidh Albainn cràiteach m’an àireamh bhreacanach
’Tha sinte marbh ann an gainmheach Africa.

’S a dh’aindeoin bròin tha ar seòid a cruinneachadh
A iomadh dùthaich le dùrachd uile-mhath
Gu seirbheis dhileas do’n rioghachd urramaich;
’S ann aisde bhuain iad an cruas ’s an duinealas.

Bidh dùil ri buaidh nuair a ghluaiseas Citchener
Le iomadh còirneal tha eòlach misneachdail
Chithear a naimhdean gu teann ’g an crioslachadh
’Sa ruith gu luath mus bi ’uaigh gun chist ’aca.

Tha Roberts thall— ’s iomadh lann ’tha freasdal dha—
’Se feitheamh uair gu dol tuath nuair fhreagras dha;
’S thig bhar Phretoria srol ar n-eascairdean,
’S gu’m faicear suas bratach bhuadhor Bhreatunn ann.

’S bidh tusa ’Chrugair, a Bhùraich, toilichte
Gum fàg Victoria beò gun chrochadh thu
’S gum faigh thu tim ann am priosan Bhonaparte
Gu leughadh a Bhiobuill ’s gun dith air coffee ort.

[Chuireadh an t-òran so mach anns an Oban Times, agus an t-ainm “Eileanach” fodha. Chaidh a’ chur gu MAC-TALLA le Seumas A. Mac Ille-mhaoil o chionn corr us da mhios, ach leis an drip anns an robh sinn aig an àm, chuir sinn dàil ’na chlothadh, agus dhearbh sinn firinn an t-seanfhacail, “far am bi dàil bidh dearmad.” Tha sinn an dòchas nach bi Seumas ag iomchair oirnn; b’olc an airidh e ar ni sam bith a chuireadh e gu MAC-TALLA bhi air a chumail air ais cho fada, agus tha dòchas againn nach bi sinn air ar faotainn anns a chionta cheudna tuilleadh. ]

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. Beutan,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’ fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. AODAICHEAN DUBHA agus ANART GEAL, agus na h-uile seorsa BATHAR-AIRGEID us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Maigh 19, ’99—1yr.

Bras d’Or Steamboat Co., Ltd.

A toiseachadh DI-LUAIN,IUN 25, 1900, fagaidh an
S . S. “MARION”
BADDECKmaduinn Di-luain, a’ dol gu Mulgrave agus Hawkesbury.

MULGRAVE agus HAWKESBURY Di-luain agus Dior-daoin, an deigh do shoithach a’ “Phlant Line” tigh’n a stigh, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni; agus tràth ’sa mhaduinn Di-satharna a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni.

SIDNI aig 6 a. m,, SIDNI TUATH aig 6.30 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol guBaddeck , MulgraveagusHawkesbury .Di-satharna aig 4 p. m., a’ dol gu Baddeck, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardarie, Grand Narrows,agusSt . Peters.

FAGAIDH AN
S . S. “ELAINE”
SIDNI aig 7 a. m., SIDNI TUATH aig 8 a. m., Di-mairt, Dior-daoin agus Di-satharna, a dol gu Baddeck agus Hogamah.

HOGAMAH aig 7 a. m., Di-ciaduin ’s Di-haoine, a’ dol gu Baddeck agus an da Shidni, a taghal aigBig Bras d’Or, New Campbellton, Boulardaireagus na Narrows Bheaga.

J . J. MOFFATT, Manager.

Merchants’ Bank of Halifax.
CORPAICHTE 1869.

EARRAS PAIGHTE $1 ,891,910.00
AIRGEAD TAIMH 1,543,932.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Michael Dwyer, Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon. H. H. Fuller, M. L. C., Hon.Daibhidh Mac Iain.

Ard-Oifis—Halifax .
D. H. DUNCAN,Ard-Fhear-Gnothuich.

Meur-Oifis ann an SIDNI.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
Banc-Caomhnaih.
ann anns am faodar suim sam bith, o dholar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadha.

WONDERFUL RESULTS
OF THE
New York Life Insurance Co. ’s Policies.

Agent the New York Life Insurance Co.,
Sydney, C. B.

DEAR SIR:
The memoranda attached show that 20 Year Policies maturing in 1899, on the ordinary and 20 payment life plans have furnished 20 years insurance at $9 .00 to $12 .00 per $1000 , and an investment of the balance of premiums at from 6 per cent. to 7 per cent. compound interest; while the Endowments are paying 4 per cent. compound interest on the total premiums paid with the life insurance—20 years—free.

Can any other company show such results—at same premium rate—for past 20 years? Or can you beat it for Savings, Investment, or Insurance anywhere?

Yours truly,
THOS. A. BUCKNER
Superintendent of Agencies

’S mor àireamh na muinntir sin d’am bu chòir a bhi ’cuimhneachadh air MAC-TALLA aig an àm so nach eil ga ’dheanamh sin.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 18, 1900, ruithidh na Carbaid gachlatha, ach Di-donaich, mar a lea nas:—

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

A. N. MACGILL-FHINNEIN, Supt .

The Sydneys’ Ferry Co., Ltd.

TIM CHLAR SAMHRAIDH.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

A’ TAGHAL AIGVICTORIA PIER—A’ fagail Sidni, 9.00 a. m., 4 p. m. A fagail Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN DOMHNACH.

A Sidni, 10 a. m., 5 p. m. A Sidni Tuath, 9 a. m., 4 p. m.

TURSAN FEASGAIR.

DI-LUAIN—A Sidni, 8.15, 10 p. m. A Sidni Tuath, 7.30 p. m., 9.15 p. m.

DI-MAIRT GU DI-SATHARNA—A Sidni,7. 30 p. m., 9.15 p. m. A Sidni Tuath, 8.15 p. m., 10 p. m.

A’ TAGHAL AIG ANINTERNATIONAL PIER.

Aon ticket, 10c; 25, $2 .00; 50, $3 .50; 100, $6 .00.

J . A. YOUNG, Manager.

* TURSAN DIREACH.

Manufacturers Life Insurance Company.

ARD-OIFIS. —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, o’n ard fhear-gnothuich,

A . G. BAILLIE, Port Hastings, C. B.

L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

WANTED —RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up showcards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London. Ont.

Bi gabhail a MHAC-TALLA. Bi ga phaigheadh. Bi ’ga leughadh.

A. J. G. MACEACHUINN,
FEAR-TAGRAIDH, COMHAIRLICHE, NOTAIR, &c .
Fear-ionaid àrd chùirtean Nobha Scotia agus Newfoundland.
SIDNI, - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: —Ri taobh EaglaisSt . Andrew’s, air Sraid Phitt.
SIDNI, - - - C. B.

J . E. BURCHELL,
Urrasachadh Beatha agus Teine anns na Cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - C. B.

ROS & ROS,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c
Airgead ri Thoirt Seachad an Iasad.
Sidni, - - - C. B.
UISDEAN ROS, LL. B.
HOWARD S. ROS, B. A., LL. B.

C . V. Wetmore,
Urrasachadh Teine, Beatha, Sgiorraidh, agus Glaine Leac.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - C. B.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, etc., etc.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D.
OIFIS: Os ceann Stor-LeabhraicheanC . P. Moore
A CHOMHNUIDH: An tighC . W. Hill.
SIDNI, C. B.

C . R. BOWN,
Urrasachadh Teine agus Leacan Glaine.
SIDNI, C. B

L . L. GULLIVAN,
Ceannaiche Fearainn.
Fearann us Taighean ri ’n creic anns gach cearna de Shidni.
Airgead gu thoirt seacnad air riabb.
Victoria Block, So. Charlotte St.
SIDNI, - - C. B.

---

[64]

[Vol . 9. No. 8. p. 8]

Eachdraidh Fhirinneach nan Caimbalach.

Thainig na Cainbalaich bho Ghaidheal sgairteil do ’m b’ainm Duibhne, a rugadh mu’n bliadhna 1060.

Rugadh Maolcalum, Gillecalum, no Calum, mac Dhuibhne, mu’n bliadhna 1090.

Rugadh Gilleasbuig, mac Chaluim, mu’n bhliadhna 1120.

Rugadh Donnachadh, mac Ghilleasbuig,mu’n bhliadhna 1150. Bha Donnachadh an seilbh air Lochodha is fearainn eile.

Rugadh Dùghall, mac Dhonnachaidh, mu’n bhliadhna 1180. Is e “Dubgaill Cambel”, no Dùghall Caimbal, a theireadh sluagh ris. Is ann bhuaithe a thainig na Caimbalaich. B’e Dùghall mar so a cheud cheann-cinnidh a bh’aca mar Chaimbalaich. Is e Clann Duibhne a theirteadh riutha roimh linn Dhùghaill.

Rugadh Gilleasbuig, mac Dhughaill, mu’n bhliadhna 1210. Tha e air ainmeachadh ann an leabhraichean-gnothaich na rioghachd an 1266.

Rugadh Cailean Mor, mac Ghilleasbuig, mu’n bhliadhna 1240. Tha e air ainmeachadh an eachdraidh an 1292.

Rugadh Sir Niall Caimbal, mac Chailein Mhóir, mu ’n bhliadhna 1270. Bha e pòsda da uair. Bha mac aige ris a cheud mhnaoi do ’m b’ainm Cailein. Bha mac aige ris an darna mnaoi—piuthar a Bhrusaich—do ’m b’ ainn Iain. Rinneadh Iain na iarla air Atholl, ach chaochail e gun mhac a thigeadh a staigh na ’aite. Bha Sir Niall aig Blàr Allt-a- Bhonnaich an 1314.

B’e Cailein, mac Shir Neill, an ath thriath a bha air Lochodha. Fhuair Gilleasbuig Ruadh, mac Chailein, còir righ air a chuid fearainn an 1368. Fhuair Cailein Og, mac Ghilleasbuig Ruaidh, còir righ air fearainn an 1407. Bha Donnachadh an Aigh, mac Ghilleasbuig Ruaidh, na dhuine ainmeil ri latha fhéin. Phos e Mairearad, nighean Roib Stiubhairt, Diuc Albani, agus bha da mhac aige rithe, Gilleasbuig Ruadh agus Cailean Ghlinn-Urchaidh. Rinneadh morair dheth an 1445;chaochail e an 1453. Dh’eug Gilleasbuig Ruadh roimh ’athair. Dh’fhàg e mac do ’m b’ainm Cailein. Rinneadh iarla de Chailein an 1457. Bha na Caimbalaich an nis air am bonnaibh; ach cha lean mise an eachdraidh aca na ’s fhaide.

Chaidh Fionn mac Cumhaill a mharbhadh mu’n bhliadhna 283. Dh’ fhàg Diarmad mac Dhuibhne no Diarmad an tuirc, an saoghal so beagan bhliadhnachan roimhe sin. Ann an leabhar sloinnteireachd na bliadhna 1467 cha’n fheil guth air a radh mu Dhiarmad. Tha Clann-Chailein, no na Caimbalaich, air an sloinneadh air ais gu Briotan, an fear o’n dàinig na Breatannaich, ach am measg an aithrichean cha’n fheil aon duine do ’m b’ ainn Diarmad. Rugadh an Duibhne bho’n dàinig na Caimbalaich mu ’n bhliadhna 1060. Rugadh Dùibhne, athair Dhiarmaid, mu’n bhliadhna 220. Tha e soilleir mar sin nach e an t-aon Duibhne a bha annta, mur dàinig a cheud Duibhne air ais o thir nan òg a thoirt greis eile air sealg anns an t-saoghal so. Cha’n fheil ann ach smior na h-amaideachd a bhith a cumail am mach gu’n dàinig na Caimbalaich bho Dhiarmad an tuirc. Cha chualas riamh roimh ’n bhliadhna 1400 gur h-ann bho Dhiarmad a shiolaich iad, agus ’s e ’s dòcha nach cualas cho trath sin e. Tha e air a radh gur h-e Donnachadh an Aigh a cheud Chaimbalach a ghabh ceann an tuirc mar shuaicheantas, agus a bharrachd air a sin tha e air a ràdh gur h-e a thug air a ghabhail gu’n do mharbh e-fhéin torc fiadhaich. Cha’n abairteadh sliochd Dhiarmaid no Siol Diarmaid ris na Caimbalaich anns an t-seann aimsir. Tha Iain Lom gan cagnadh gun sgur mar na Duibhnich; ach, ma’s math mo chuimhne, cha’n fheil e a labhairt umpa mar Shliochd Dhiarmaid ach ann an aon aite.

Anns a bhliadhna 1669 sgriobh Seoras Mac-Coinnich, Iarla Chromba, leabhar anns an robh e a teagasg gu dainig Clann-Choinnich is Clann-Ghilleain bho Eirionnach cliuteach do’m b’ ainm Fitzgerald. An ceann fichead bliadhna an déidh sin bha gu leoir de Chloinn-Choinnich is de Chloinn-Ghilleain a bha a làn chreidsinn gur h-e fior Eirionnaich—ach Eirionnaich uasal—a bha annta fhéin. Cha’n fheil e duilich idir dearg bhreugan a chraobh-sgaoileadh mar eachdraidh fhirinnich. Is math a bha fios aig Mahomet air a sin; agus is ann da fhéin a b’ aithne a dheanamh.

Creideadh na Caimbalaich an rud a fhreagras dhaibh féin; ach creididh mise gu’n dàinig iad bho Dhùghall mac Dhonnachaidh mhic Ghilleasbuig mhic Chaluim mhic Dhubhne.

A. M. S.

An ti a chòrdas ris gach neach, ti a bhios iuchair anns gach pasg dhi. Tha eòlas oirre fad us faisuinn, ’s cha chuir aon neach sios oirre. Union Blend Tea, 25, 30, 35 agus 40 sent am punnd.

TAILLEARACHD.

Deiseachan matha air an deagh chumadh riut ’s air an sar dheanamh, eadar $10 .00 us $25 .00 a reir an aodaich.

CLOTH CHOWES,
CLOTH CHLONDAIC,
CLOTHAN CANADACH,
ALBANNACH, SASUNNACH.

Triubhsairean bho $3 .00 suas.

NIALL MacCOINNICH,
Sidni Mines, C. B.

ADAN FODAIR
ADAN ANAIRT
ADAN FELT

Gach seors, Adan Dhaoine, Ghillean, agus chloinne

Cha’n eil sinn a’ creic ni ach Adan agus Curraichdean, agus mar sin theid againn air an creic na’s saoire na neach sam bith eile.

So . Charlotte St., SYDNEY, C. B.
H. H. MAGEE.

A thaobh Caiseart.

’S ann againn a tha ’n stoc Bhrog a’s motha ’sa bhaile, agus mar sin theid againn air neach sam bith a thig a thoileachadh, cia b’e de seorsa chasan a bhios air. Tha BROGAN SAOR’ OBRACH againn cho math ris na seorsachan a’s grine ’s a’s fhearr. Ma cheannaicheas tu Brogan o Redden, gheibh thu deagh riarachadh.

A . W. REDDEN & CO.
June 29, 1900 1yr

[Dealbh]
Stoc mor air a dheagh thaghadh de
Sgeinean, Forcaichean agus Spainnean
“ROGERS,” seorsa tha fior ainmeal, aig
BEZANSON ,
fear-reic Sheudan, Uaireadairean agus Innealan-Ciuil.
AN TOGALACH HANNINGTON, SIDNI, C. B.

A . R. CARR,
Uaireadairiche is Seudair.
Stoc math de dh’ uaireadairean, Clocaichean, Fainneachan, agus Bathar Airgeid
ROSS BLOCK, CHARLOTTE ST.
Bheir e aire shonruichte do Charadh Uaireadairean.
Sidni, C . B., June 20, ’00— 1yr