[[11]]

---

[11]

LUCHD-CUTAIDH.

Bu chòir tòiseachadh air an sgadan a chutadh agus a phacadh air bàll an déigh do’n chéud chrann a bhi air a thoirt seachad; ach tha’n cleachdadh so tuilleadh’s mòr air a dhearmad, gu h-àraidh air na làithibh anns nach do ghlacadh ach beagan, no an uair nach ceaduich an sèol-mara, an t-ìasg a bhi air a thoirt gu rìaghailteach seachad. Ged a tha na h-uiread do’n luchd-cutaidh a làthair, gidheadh, cha tòisich iad, gus am faighear uiread do’n ìasg is a bheir obair chunbhalach dhoibh air fad. Mar so, tha moille gu’n fhéum a’ tachairt, agus air do’n ìasg a bhi air a leagadh ris, tha e an cunnart a bhi air a mhilleadh. Dh’ fhéudadh cùisean a bhi air shèol eile, agus a’ bhuidheann air fad a bhi air an rìarachadh, le roinn chothromach a dheanamh eatorra fein uile, do’n duàis a gheibhear air làithibh mar sin, air son àireimh nam baraillean gu léir, a chaidh a chutadh agus a phacadh. Tha e ro fhéumail a bhi faiceallach gu’n cuirear an sgadan do gach gnè air leth, ’se sin, gu’n roinnear e ’na Sgadan glan, na Sgadan salach, agus na Sgadan ruithte; agus bu chòir sin a dheanamh ’n àm a bhi ’ga chutadh, le soithichibh no le cléibh a bhi deiseil air son gach seòrsa fa leth. Chum nach tuitear ann am mearachd an déigh làimh, bu chòir do na baraillibh anns am bheil gach seòrsa éisg air a shailleadh fa leth, a bhi air an losgadh air bàll le ìarunn-comharaidh, leis na litrichibh G— —, S— —, R— —, mar chomharaibh aithghear air Glan, —Salach, —agus Ruithte. Bu chòir doibh-san a ta mar so, a’ làimhseachadh an éisg a bhi ro chùramach gu’n cùm iad an sgadan sin uile air leth, a chàill na cìnn, co math ris an sgadan a bhriseadh, a bhruthadh, no a réubadh ’sa bhròinn, chum gu’n saillear e ann an àit leis fein.

Tha droch cutadh, agus réubadh an éisg as a’ chéile, gu tric a’ tachairt ma bhitheas na sgeinean màol. Chum so ath-leasachadh, bu chòir na sgeinean-cutaidh a bhi air an cur uile cuideachd, agus a bhi air an toirt[[12]]

---

[12] gach feasgar do aon do na cùbairibh, agus bu chòir dàsan an aire a thoirt gu’m bi iad uile air an géurachadh gu cùramach air cloich mhìn, agus air an liubhairt a rìs anns a’ mhaduinn do’n luchd-cutaidh. Cha’n ’eil teagamh, le sùim a ghabhail do so, nach bi an obair ni’s snasmhoire air a deanamh; —gearrar na cnàmhan, agus cha’n fhagar ris iad, agus cha bhi an coslas béubanaichte, briste sin air an ìasg, leis am bheil co minic mi-mhaise ’ga cur air. Co aca tha’n t-ìasg air a chutadh air son a’ mhàrgaidh ann am mòr-thìr na h-Eòrpa, no air son dhùchannan an céin, bu chòir do’n fhosgladh a dh’ fhàgar aig sgòrnan an éisg a bhi co beag ’sa dh’ fhéudas, agus bu chòir a bhi cùramach nach réubar sios am broilleach, air chor is gu’n leigear ris na cnàmhan. Bu chòir do ghearradh na sgeine a bhi air a dheanamh anns an sgòrnan a stigh dh’ ionnsuidh a’ chnàimh-droma; an sin, rachadh car a chur do’n sgìan leis an làimh, agus rachadh a tarruing suas fo na h-itibh-broillich, agus cha’n ann sios air broinn an éisg, oir le sin, bhiodh am fosgladh tuilleadh’s mòr, agus bhiodh an iuchair agus a’ mhealag air an leagadh ris.

Féumar, cha’n e mhàin am mionach a thoirt as an ìasg, ach mar an céudna an grùan, a’ ghoile, agus na gìurain. Air do na gìuranaibh a bhi làn fola, tha fios, mar toirear air falbh iad, gu’m malc iad an t-ìasg ann an ùine ghoirid an déigh dha a bhi air a ghlacadh. Bu chòir do ghearradh na sgeine a bhi air a dheanamh a stigh dh’ìonnsuidh a’ chnaimh-droma, chum cead a thoirt do’n fhuil ruith gu sàor a’ mòr-chuisle an éisg, ni a ta ro fhéumail chum an t-ìasg a ghleidheadh tearuinte an déigh làimh.

Chum an seòl Dùidseach air cutadh an sgadain a thuigsinn, féumar a thoirt fa’near gu’m bheil an sgadan air a chumail ann an glaic na làimh chlì le ’bhròinn an ùachdar. Is còir do’n cheann agus do na gùaillibh a bhi’ dol mu’n cuairt do dh’òirleach a mach air a’ choraig agus an òrdaig. Glacar an sin, an sgìan-chutaidh anns an làimh dheas, agus biodh gréim aig a’ choraig agus an òrdaig air a duilleig mar òirleach do’n ròinn. An sin, sàthar an sgian ann an sgòrnan an éisg, air taobh na làimhe deise, gus an ruig i an cnàimh-droma, [[13]]

---

[13] agus gus am faicear an ròinn aice air dol troimh air an taobh eile. Lùbar an sin, a’ chorag thairis air ceann an éisg, agus cuirear dìreach fo roinn na sgeine i, air an taobh eile, agus air an àm chéudna, biodh aghaidh na h-òrdaig air a leagadh air itibh-broillich an éisg, agus air a cur gu teann ri taobh leathann na sgeine. Is còir an sin, an greallach a ghlùasad gu socarach, agus gréim a ghabhail do’n mhionach, agus do na h-itibh-broillich eadar uilt na coraig agus a’ mheoir-meadhoin, agus le spìonadh grad fàgar am mionach an crochadh a mach as an ìasg, agus tuitidh na giùrain, na h-ite-toisich, an cridhe, an grùan, agus gach ni eile, a stigh ann an glaic na làimh. ’Se so an seòl cutaidh a ta air a ghnàthachadh leis na Dùidsich, mu thimchioll an toirear fa’near, nach ’eil féum ach air aon spìonadh, an uair a nithear an gnothuch gu ceart, chum gach ni a thoirt air falbh a chì iad freagarrach. Anns an t-seòl cutaidh Bhreatunnaich, cha’n ’eil ach a mhàin an càochladh so, gu’m féumar draghadh a thoirt air a’ mhionach dà ùair, agus air amannaibh tri, agus ceithir uairean, mu’n toirear air falbh gach ni ann an taobh a stigh an éisg. Air an doìgh so, tha bliàn an éisg gu ro mhinic air a réubadh, do bhrìgh gu’m bheil an luchd-cutaidh a’ toirt an spìonaidh sios rathad an earbuill, an àit a thoirt suas rathad a’ chìnn. Bu chòir do’n luchd-gréidhidh, uime sin, sparradh teann a thoirt do’n luchd-cutaidh, an spìonadh a dheanamh sùas rathad a’ chìnn, agus cha’n ann sìos rathad an earbuill, chum am fosgladh a bhi co beag ’sa dh’ fhéudas e bhith, agus chum nach réubar broilleach an éisg. Tha’n seòl cutaidh sin, leis am bheil am mionach air fhàgail, ro fhreagarrach air son a’ mhàrgaidh air tìr-mòr na h-Eòrpa, far am bheil iad ’sa bharail gu’m bheil buaidh ro mhòr aig a’ mhionach chum blas an éisg ath-leasachadh, agus far am bheil iad a’ cumail a mach, mu bheirear air falbh e, gu’m bi coslas an sgadain gu mòr air a mhilleadh.