17 Dioghaltas nan Companach
Ged a bha solais air anns an teampall cha robh duine staigh ann. ’S dòcha gur ann airson ribe dheasachadh dhaibh a bha na solais ann o thoiseach.
Bha na ballachan air an taobh a-staigh air an lìnigeadh le fiodh giuthais agus aig aon cheann dhen togalach bha àrd-ùrlar air an robh seòrsa de dh’altair.
Chaidh Tarmad is Miranda a chur ann an aon de na sreathan sheuthraichean a bha air beulaibh an àird-ùrlair le fir-gleidhidh às na Companaich air gach taobh dhiubh ’s air an cùlaibh. Thug Tarmad an aire do MhacFhraing a-measg nam fear-gleidhidh a bha air an cùlaibh. Sheall Tarmad air ach cha do nochd aodann an fhir eile faireachdainnean sam bith. Cha robh sgeul air a’ mhòr chuid de na Companaich. ’S dòcha nach robh e ceadaichte dhaibh-san a bhith ’n làthair aig an t-seòrsa coinneimh a bha gu bhith ann.
Rug Tarmad air làimh air Miranda agus dh’fhàisg i an làmh aige eadar a dà làimh fhèin. Bha a h-aodann bàn agus sgìth ach bha coltas ciùin oirre mar gun robh i ga deasachadh fhèin airson aghaidh a thoirt air deuchainn sam bith a thigeadh.
Dh’fhairich Tarmad aoibhneas gun robh an nighean àlainn seo measail air, an taca ris a’ phian a bha e faireachadh gun robh iad ann an suidheachadh mar seo.
Dh’fhosgail doras air cùl an àird-ùrlair agus thàinig Marston Singer a-mach is trusgan uaine air. Cha robh càil air a cheann ach bha ball òir de obair-ghrèis a’ riochdachadh na grèine agus gathan a’ tighinn aiste air oibreachadh air aghaidh an trusgain aige. Thàinig sianar dhe na Companaich a b’ àirde inbhe a-mach às a dheaghaidh anns an aon èideadh ach nach robh an aon obair-ghrèis air aghaidh nan trusgan acasan idir.
Uair eile ’s dòcha gun robh Tarmad air gàire dheanamh ri leithid de shealladh fhaicinn ach cha robh sannt sam bith airson gàireachdaich air
Bha lòchran giuthais ’na lasair aig fear de na Companaich air an àrd-ùrlar. Shìn e seo do Singer, dh’aom e cheann agus sheas e còmhla ris na Companaich eile ann an leth-chearcall air cùlaibh Singer.
Thog Singer an lòchran ’na dhà làimh agus chuir e teine ri stuth air choreigin a bha ann am bùla mòr umha air an altair. Dh’èirich lasraichean àrda às a’ bhùla agus aig an aon àm dh’fhairich Tarmad ’s an fheadhainn eile bha anns an teampall fàileadh cùbhraidh a’ tighinn às a’ bhùla. Shàth Singer an lòchran ann an coinnleir umha a bha ri taobh a’ bhùla agus thog e làmhan. Shlaod na fir-gleidhidh na prìosanaich ’nan seasamh.
“A Dhè an domhain,” arsa Singer. “Tha sinn ag adhradh dhut. Tha sinn a’ toirt taing dhut gun d’fhuair sinn soillseachadh air an fhìrinn. Is tusa Dia na coileantachd agus a’ chumhachd a tha cur às dhan h-uile nì a tha càm agus anns a bheil truailleadh sam bith. Tha thu a’ tilgeil air falbh agus a’ leigeil a dhìth a h-uile rud ’s creutair a tha dìblidh agus lag agus nach eil freagarrach gus a dhol air adhart a shealbhachadh an domhain.
“Ach tha thu toirt cumhachd dhan fheadhainn a tha comasach agus làidir airson gum bi iadsan a’ riaghladh air do shon-sa – dhan fheadhainn a tha ’nan companaich anns an obair agad-sa – !”
Mar a bha Singer a’ dol air adhart bha Tarmad a’ cuimhneachadh air an t-searmon aig Pàdraig agus air na thuirt Sìne mu dheidhinn creideamh nan Companach. ’S e creud nan Nazi a bha seo ann an trusgan uaine. Bha an aon seann sannt airson cumhachd agus làmh-an-uachdair a’ dol ann an riochd eile – riochd a bhuineadh dhan latha ’n-diugh airson an toil gu cumhachd a thoirt gu buil. Agus ceangailte ri seo bha an aon tàir airson creutairean dìblidh agus lag an t-saoghail – rud a bha gu tur an aghaidh teagasg Chrìosda. Tha truas Chrìosd an aghaidh cruas Nàdair.
Fhad ’s a bha aon phàirt de dh’inntinn Tharmaid ag èisdeachd ’s a’ gabhail a-staigh dè bha gabhail àite mun cuairt air bha a’ phàirt eile a’ feuchainn ri smaoineachadh air dòigh air am faigheadh e-fhèin agus Miranda a-mach as a’ chùil-chumhang anns an robh iad – ach cha b’ urrainn dha smaoineachadh air dòigh.
“Chan eil againn ach feitheamh,” ars esan ris fhèin, “gus an toir iad an cothrom as lugha dhuinn!” Ach bha eagal air aig an aon àm nach tachradh a leithid a rud.
Bha Singer a’ tighinn gu crìch ùrnaigh a-nise.
“ – agus, a Dhè,” ars esan, “tha sinn a’ toirt taing dhut gun tug thu
Dh’fhan a h-uile duine ’na sheasamh. An uair sin dh’aom Singer a cheann ris na fir-gleidhidh agus chaidh Tarmad agus Miranda a thoirt gu beulaibh an àird-ùrlair.
Aon uair ’s gun robh iad ’nan seasamh an-sin le fear-gleidhidh air gach taobh dhiubh shìn Singer a-mach a làmh dheas leis a’ cholgaig a’ comharrachadh an dithis a bha air a bheulaibh.
“Tha na Companaich ann an comhairle air binn bàis a thoirt a-mach ort-sa, Tharmaid Rois, agus ort-sa, a Mhiranda Singer, airson gun robh sibh nur nàimhdean do dh’adhbhar Dhè agus dha na Companaich!
“Bha thusa, Tharmaid Rois, a’ feuchainn air a h-uile dòigh a b’ urrainn dhut air oibreachadh nar n-aghaidh agus air bacadh a chur oirnn! Thug thu cobhair dhan bhrathadair, Karl Herder, is dhiùlt thu fiathachadh tighinn an-seo airson stiùireadh fhaighinn mun t-slighe cheart.
“Tha thusa, a Mhiranda Singer, uile gu lèir coirbte. Dhiùlt thu comhairle nan Companach a ghabhail. Tha thu cumail companas ri fear a tha ’na dhearg nàmhaid do dh’obair Dhè agus tha e soilleir gun robh thu cur romhad na Companaich a bhrath dha na nàimhdean aca!”
Stad e agus thog e làmh.
“Biodh binn nan Companach air a cur an gnìomh!” ars esan.
“Biodh sin air a dhèanamh!” arsa na Companaich eile.
Fhad’s a bha Singer a’ bruidheann bha Tarmad a’ cumail a shùil air Miranda. Thàinig clisgeadh oirre nuair a chuala i a’ bhinn bàis ach chùm i a ceann an àirde agus bha e soilleir gun robh i feuchainn ri sealltainn dha na Companaich nach d’fhuair iad làmh-an-uachdair air an spiorad aice.
Ged a bha eagal a’ bhàis air Tarmad bha e mothachail nach robh eagal sam bith air roimh Singer a-nise. Bha e soilleir dha nach robh ann an Singer ach fear a bha air ithe suas le uabhar is pròis agus mar bu nimheil a bha e ’nan aghaidh ’s ann a b’ ìsle bha inbhe dol ann an inntinn Tharmaid. Bha e soilleir cuideachd nach robh ann am fear sam bith a bha comasach air a phiuthar fhèin a chur gu bàs airson na h-innleachdan aige fhèin ach duine uile gu lèir coirbte. A bharrachd air sin bha e cur fearg
“Chunnaic sinne do sheòrsa roimhe!” arsa Tarmad a’ toirt an aghaidh air Singer, “agus ’s e deireadh bochd a bh’ aca! A dh’aindeoin coltais ’s e saoghal moralta a tha seo ’s tha sibhse ’g obair an aghaidh an Dè cheart. ’S e ’n fhìrinn nach eil annaibh, a dh’aindeoin a h-uile amaideis ris a bheil sibh, ach mortairean beaga suarach!”
Ged a chunnaic Tarmad an gamhlas ann an sùilean Singer airson a’ chiad uair – bha fiamh-ghàire tàireil air bilean an fhir eile.
“Thoiribh air falbh na prìosanaich airson gun tèid a’ bhinn a chur an gnìomh!” dh’òrdaich e.
Nuair a bha na fir-gleidhidh gan toirt a-mach às an teampall smaoinich Tarmad air a mhàthair ’s air an teaghlach aige ach bha e mar gun robh iad ann an saoghal eile ceudan mhìltean air falbh. ’S gann a chreideadh e gur e cruth Sgurr a’ Mhadaidh Ruaidh a bha e faicinn gu dùmhail tron dorchadas.
Chaidh an cur a-staigh do rùm ann am fear de na bothain a bha falamh. Chuala iad fir-gleidhidh aig an doras agus aig an uinneig.
Cho luath ’s a bha iad a-staigh ’s an doras glaiste bha iad gu teann an gaoirdeanan a chèile ach chuir Miranda a ceann a-staigh ri bhroilleach agus bha i caoineadh gu goirt.
Na gabh cus dragh, a ghaoil!” ars esan. “Gheibh sinn às a seo air dòigh-eigin!”
“O, chan e sin idir, a Tharmaid!” ars ise, “ach bhrath mi thu!”
“Nach eil fhios agam gu faod iad rud sam bith a thogras iad a ràdh no sgrìobhadh mu dhaoine a tha am braighdeanas aca!” arsa Tarmad.
“Thug iad orm m’ ainm a chur ri litir chun nam poilis anns an robh mi, mas fhìor, a’ gearain gun robh thu sàs annam gun sgur, ag iarraidh orm falbh leat – gun do shir mi cuideachadh bho m’ bhràthair agus gun robh mi cuideachd a’ sireadh dìon bho na poilis agus pàipear-toirmisg a’ cur bacadh ort-sa o bhith cur dragh orm! Gheall iad dhomh nach buineadh iad dhut nan dèanainn sin! O, chan eil fhios agad dè ’n seòrsa dhaoine th’ annta!”
“Tha mi faighinn sin a-mach gu math luath!” arsa Tarmad a’ feuchainn ri gàire thoirt oirre.
“Ged tha, chuala mise air ‘inter-com’ an-dè rudan a thuirt iad aig coinneimh dhùinte nach robh dùil aca chluinninn. ’S e iad fhèin a
Chuir Tarmad làmh air gach taobh dhe ceann agus phòg e a malaidh.
“Bha mise air mo tharraing a-staigh dhan lìon co-dhiù,” ars esan, “ri linn mo phiuthar a bhith falbh le Karl Herder! Chan e do choire-sa a bha sin agus innsidh mi rudeigin dhut, a thasgaidh. Ged a tha gnothaichean mar a tha iad, chan eil àite eile air an t-saoghal far am b’ fheàrr leam-sa bhith an-dràsda na ’n seo còmhla riut-sa!”
Bha iad a’ pògadh gu dùrachdach nuair a dh’fhosgail an doras gu grad agus nochd MacFhraing anns an rùm.
“Mach!” ars esan.
Bha triùir eile de na Companaich gam feitheamh cuideachd taobh a-muigh an dorais. Chaidh na làmhan aca cheangal air an cùlaibh agus glas-ghuib a chur orra le chèile. Ann an solas a’ phoirdse chunnaic iad land-rover ’na sheasamh. Chaidh an cur ’nan suidhe mu choinneamh a chèile ann an cùl an land-rover agus fear-gleidhidh air gach taobh dhiubh. Bha Singer ’na shuidhe còmhla ris an draibhear anns an land-rover.Ann an ceann greiseig bha iad gan tilgeil o thaobh gu taobh sìos am frith-rathad chun an rathaid-mhòir.
An deaghaidh a bhith greiseag air an rathad-mhòr thionndaidh an land-river a-staigh air frith-rathad eile gu ’n ear an turas seo. Cha tug an turas fada agus dh’aithnich Tarmad a dh’aindeoin an dorchadais, gun robh iad a’ gabhail an t-seann rathaid sìos gu Port Eàrlais, bàgh a tha mu choinneamh taigh-solais Rònaigh agus Geàrrloch air tìr-mòr.
Nuair a ràinig iad an cladach chunnaic iad dà bhàta air bhog, eathar le outboard oirre agus bàta-einnsein mhòr. Dh’aithnich Tarmad an t-eathar. ’S e ’n t-eathar aige fhèin a bh’ innte ’s bha fhios aige nach robh an t-einnsean ag obair.
Chaidh na ròpan leis an robh e-fhèin agus Miranda air an ceangal fhuasgladh ’s chaidh na glas-ghuib a thoirt dhiubh. Cha dèanadh e feum sam bith a bhith ’g èigheach co-dhiù oir cha chluinneadh duine iad le fuaim na mara. An deaghaidh sin chaidh an cur anns an eathar a bha air a ceangal le ròpa ris a’ bhàta-einnsein.
Thuig e nise dè bha fa-near dhaibh. Bha iad dol a dhèanamh mas-fhìor gun do ghlac esan Miranda ’s gun robh e feuchainn ri teicheadh leatha nuair a chaidh am bàthadh. Thug e ’n aire gun robh an t-eathar a’ gabhail uisge mar tha. Bheireadh na Companaich ro fhada mach iad airson snàmh gu tìr.
Chaidh Singer, MacFhraing agus fear eile anns a’ bhàta-einnsein. Bha gunnachan-làimhe aca.
Rinn Tarmad aon oidhirp eile airson e-fhèin is Miranda a shàbhaladh.
“Chan fhaigh thu leat le seo idir!” ars esan. “Tha litrichean anns a’ phost ag innse mu na h-innleachdan ’s na droch-bheairtean agaibh!”
Rinn Singer gàire.
“Tha cuideigin againn anns a’ Phost-oifis,” thuirt e, “agus, co-dhiù, shaoileadh iad nach robh annta ach breugan a bha thu dèanamh suas airson na h-innleachdan agad fhèin a thaobh mo pheathar a chumail am falach!”
Le gàire eile bheothaich e ’n t-einnsean ’s bha aig Tarmad is Miranda ri grèim a chumail air na tobhtaichean air an robh iad ’nan suidhe.
“Tha gaol agam ort!” dh’èigh Tarmad tro fhuaim an einnsein. Rinn i fiamh-ghàire ris tro na deòir agus shìn i a làmh g’ a ionnsaigh. Rug e air làimh oirre. Bha beagan soilleireachaidh ann a-nise ’s chitheadh e ’n dòigh anns an robh i coimhead air le gràdh anns na sùilean aice.
Stad am bàta-einnsein nuair a bha iad pìos a-mach air a’ mhuir. Bha an t-uisge mu na h-adhbrannan aca nise.
“Cha leig thu leas Miranda a mharbhadh!” dh’èigh Tarmad ged nach robh mòran dòchais aige. “ ’S e do phiuthar a th’ innte. Chan innis i ort!”
Thàinig coltas mùgach air aghaidh Singer.
“ ’S e mo nàmhaid a th’ innte nise!” ars esan. Cha do sheall e air Miranda idir. Rinn e comharradh leis a’ ghunna do fhear de na companaich an ròpa a bha ceangal an dà bhàta ri chèile fhuasgladh. Fhad’s a bha am fear seo a’ tarraing na h-eathair g’ a ionnsaigh airson seo a dhèanamh chùm Singer ’s an fheadhainn eile na gunnachan aca air Tarmad is Miranda.
Chrom an Companach airson an t-snaidhm fhuasgladh.
Dìreach anns a’ mhionaid sin chuala Tarmad dà bhrag bho ghunna mùchte. Anns an t-solas a bha tighinn bho thaigh na cuibhle chunnaic e ’n t-iongnadh ann an sùilean Singer agus an toll anns a’ mhalaidh aige mus do thuit e. Thuit an Companach eil air làr a’ bhàta agus thug MacFhraing sgleog dhan fhear a bha aig an ròpa eile air cùl a’ chinn a thug air tuiteam thar na cliathaich dhan uisge.
Cha robh Tarmad is Miranda ach ’nan suidhe anns an eathar le ’m beul fosgailte ’s an sùilean air MacFhraing.
Bha toileachas agus faochadh anns an aodann leis an do choimhead e orra – toileachas fir a rinn obair gu math.
Shìn e mach làmh airson an cuideachadh a-staigh dhan bhàta-einnsein. Bha sin cho math oir bha an t-uisge gu bhith aig na glùinean aca.
“Tha mise ’g obair airson an Riaghaltas!” ars esan.
| title | 17 Dioghaltas nan Companach |
| internal date | 1992.0 |
| display date | 1992 |
| publication date | 1992 |
| level | |
| reference template | MacLeòid An Sgàile Dhorcha %p |
| parent text | An Sgaile Dhorcha |