[23]

2 Infirmary

Ann am marbhanachd na h-oidhche, dh’fhosgail gu h-obann mo shùilean agus dh’fhosgail mo bheul agus leig mi sgreuch na b’ àirde na sgreuchail nam boireannach ann an Donati’ss na bàirde na an sgreuch a leig Tormod Siar nuair a chunnaic e Dubh-Racaidh. Bha mi anns an dearbh leabaidh san robh an Uireasbhaidh Gnùis nuair a chroch iad na pìoban ris! Agus dhfheumainn faighinn aiste luath anns an spot mus glacainn an clap, niosgaidean agus sgreaban agus at! Leig mi sgreuch eile, a bha na bàirde na achiad , agus thàinig nurs na ruith agus poileas gun bhonaid na ruith agus stad iad aig an leabaidh agus dhaom iad an cinn agus dhèist iad ri broileis mo chinn-sa:

Bha e innte! Chunnaic mi a cheann sgrothach air achluasaig seo nuair a fhuaireadh Murphy beò am measg nam marbh, deargadan aleumadaich thalls a-bhos agus sgreaban man bàirnich crochaichte ri chasan. Chunna mi a chraiceann abriseadh agus drùis bhuidhe asileadh troimhe agus dhfhairich


[24] mi èaladh man cruimhean nam fheòil suas mo ghàirdeanan chun nan slinneanan agus mo mheòir alobhadh agus fàileadh loibht closach caorach ga slaodadh à botan, ach fada nas miosa, mìle uair nas miosa na fail mhuc am fàileadh ud a tha fhathast gam thachdadh, ann an seo air mo cheangal, air mo cheusadh air sgàth Dhè, cuidich mi, cuidich fear a ghlanadh a bhodhaigs a ghobhals a dhfhalbhadh le clobhd-sgùraidh bùrn goileach carbolic a lorgadh a h-uile pronnag: dèan cobhair orm a-nis am fheums thoir às an toll seo mi, à sloc na bochdainn seo ...

Ann an càinealachadh an latha dh’fhosgail mo shùilean agus bha broilleach boireannaich eadar mi is leus. Agus smaoinich mi air ùth aburstadh le bainne, agus bha dùil agam dòchas gur e Ella aSpecial Vat a bhanns gum biodh botal bourbon aice air falachd anns abhealach ud dhòmhsa.

À, Ella, mo chuid dhan t-saoghal mhòr. Ach an àite Pish off, ya toss! labhair guth eile rium à doimhneachd dorch abhròin:

air a tha Ulla agad?

Thug mo chridhe grad-leum às! Stad manail, mo bheul fosgailte mar bheul bròig. bha seo atighinn gam chronachadh le trom-osnaich a chuimhneachadh peacaidhean mòige dhomh? Cha burrainn dhomh mo shùilean a thogail, ach bhuail e thugam ann am briseadh fuar-fhallas a dhfhaodadh a bhith ann, agus anns amhionaid dhèirich iad, an dèidh dhiubh, gu h-eagalach romham:

Mrs Carmichael. Car amhì-thalamhCar-mellorsa ceann air a chìreadh teann gu chùl, an gad iuchraichean air achrios mu meadhan.

rinn thu, a ghrioboin ghràinde, air Joanna Mary MacCallum?


[25]

Mo cheann crom.

rinn thu air aphàisde?

William James Smith a thug orm ...

Thèid falbh leat, a shalchair, mar a dhfhalbh iad le bean an Turcaich, ceangailte ann an cùl na cairt. Agus cluinnear do ghlaodhaich air feadh na sgìre ...

Maitheanas dhomh, maitheanas dha peacach bochd. Chì mi fhìn Joanna Mary agus sleuchdaidh mi aig a casan agus chan fheuch mi suas a froca samhraidh gu bràth tuilleadhchan fheuch ... no suas sgiorta chlò na leadaidh-miseanaraidh.

Rug an leadaidh-miseanaraidh orms thug achròg mhòr aice brag air toll mo chluais.

Thèid innse dhad athar agus dha do mhàthair. Bheir mise mo ghealladh dhut! ars ise.

Mo shùilean asileadh, uisge mo chinn.

Mo mhasladh, agus Ò mo nàire!

Innis dhuinne! arsa balaich bheaga clas na Starraig: innis dhuinn chunna tu!

Drathars mhòr lastaig man teant.

Thig an Starrag às do dhèidh leis aBhìoball.

Thig Dubh-Racaidh ann am beul achomha-thràth.

Maria Carlotta leis a’ chlìobhairO Santa Madonna! Santa Madonna! An fhuil asruthadh gu làr.

Cha bu mhise a rinn e! Mo mhionnan air dia a thann an nèamh!

Agus guth abhròin, le truas nam chluais:

Co eile a rinn e? An sgian agad a bhann.

Ann an ciaradh an fheasgair, dhùisg mi agus bha mi agam fhìn. Cha robh sin furasda: bha gach ball dhem chorp goirt


[26] agus ciùrrta; cùl mo chinn steigte ris achluasaig, an fhuil air cruadhachadh; agus an rud bu mhiosa, bha masnaichean brista-rithist! O, masnaicheanrinn mi facal ùrnaigh ann an anail cho socair ris an fheur: Deònaich, O Dhè, nach tig sriathart no casd no aileag, no briosgadh sam bith a dhfhaodadh mo chur fo laiges mi lag gu leòr ... Saoghal na pèine, Saoghal na galla. Sheall min-àirde agus thug mi fa-near mo shuidheachadh.

Bha an leabaidh ri mo thaobh falamh.

Bha leabaidh tarsainn bhuam, làn. Bha am fear a bfhaisge dhan doras air a ghlacadh anns an aon seòrsa lìon san robh an Uireasbhaidh, ach cha tigeadh e aiste beò. Bha am fear eile air chùl an Daily Record.Thuirt mi ris nach tigeadh an duine a bha ri thaobh às a siud beò. Chuir e sìos am pàipear agus sheall e rium, agus abruidhinn bho oisean taisgeil a bheòil dhfhaighnich e dhomh an geall a chuirinns am bithinn riaraichte le ceud notabhiodh esan. Chan fhaca mi a-riamh aodann cho cam: mar gum biodh an craiceann air a shlaodadh sìos an dàrna taobh, afalbh leis an t-sùil agus ateiche a shròins a bheul suas air fiaradh chun taobh eile. Dhaithnich mi gur e stròc a bhann agus thuirt mi ris gun cuirinn ceud noteile air agheall nach fhaigheadh esan a-mach beò a bharrachd.

Done! dh’èigh e, damn all cearr air na h-asnaichean aigesan.

Done!s chuir e sglongaid mhòr oillteil na bhois, ag iarraidh orm mo shlighe a dheanamh a-null thuige agus an geall a sheulachadh le glac-làimhe. Thuirt mi ris gum bfheàrr leam mo chorrag a chur nam thòin agus leigeil fead, samhail na sglongaid ud chan fhacas bho chaochail Gerard B. Jaysus anns aChowgate. ’S, a riabhach ormsa!, nach aithnicheadh mo liagh


[27] Gerard B. Jaysus, pòitear fìona agus portair, agus deagh charaid dha mo charaid Murphy. Dhfhaighnich mi dha an aithnicheadh e Murphy, caraid dha B. Jaysus agus dhòmhsa cuideachd. Las an t-sùil aige agus dhfhaighnich e dhomh am bann afaighneachd dhàsan a bha mi an aithnicheadh esan Murphy. n t-eòlas a bhagamsair co-dhiù? n t-eòlas a bhaig duinidir air Murphymeàirleach agus mùidsear agus muineadair, agus cho seòlta ris amhadadh-ruadh. Ach dhinnseadh esan a chliù agus a theist, yes, sir,caraid ann no às, an crook! Cac! Hoi-oi! dhèigh mise, dìleas gu bith-bhuantagus gu bràthach dhèigh masnaichean mar an ceudna agus chunnaic mi buaileagan dubha adubhadh mo lèirsinn. Bu shuarach sin leis an òraidiche a bha thall. Thog e làmh chnàmhach rium agus sgaoil e na spuirean: air achunntadh mu dheireadh, ars esan, acunntadh, bha £2,781.53p aig Murphy, am madadh, ri thoirt dha, £2,907.47p le riadh, ’s ged nach robh calculator aige bha ceann math air a-riamh airson figearanmental arithmetic, like.Dh’fhaighnich mi dha an t-ainm a bhair, an e Einstein? Sheall e leis an t-sùilsuas, sìos, thalls a-bhos, gach taobh ach fon leabaidh. Dhèisd e leis an chluais, cha chuala fuaim. Labhair e rium an uair sin ann an dìomhaireachd agus thuirt e nach be càil dha mo ghnothaich-se an t-ainm a bhair, ach gur e Brown a bhair an-dràsta “for personal reasons – security, ken?” Thuirt mi ris gu robh e làn dhan rud a dh’fhàg a’ bhò sgàrdach air leac Ailein Bhàin. Cha do leig e air gun cuale mi, bha e cho trang ga mholadh fhèin: an eanchainn, cho geur ris an lannsa fhathast, a chuimhnecuimhnicheadh Murphy! – làidir gun ghaiseadh. Agus dheigheadh na fiachan a phàigheadh no bhiodh fuil ann, bhiodh gul ann, bristeadh cheann is chnàmhan! Thuirt mi ris gu
[28] robh e làn dhan rud a dhfhàg an corra-spùtach na cheò air clach na cùdainn. Thug siud air suidhe an-àirdes an amhaich chaol a shìneadh. Thàinig crith na ghèillean agus steall bhriathran gun mhòr-chiall bho chliathaich a bheòil. Dhaithnich mi gu robh gròta dhan tastan gun teagamh a dhìth air, aon sginn dheug, ’s thuirt mi ris a chab a dhùnadh mus dèanadh e call, mus tuiteadh an t-sùil às, mus fhalbhadh a chom. Bu cheart cho math dhomh mo bhall a sgròbadh, rud a thàinig gu làidir a-steach orm nuair a chunnaic mi an shultmhor bhòidheach a thàinig thugainn le biadh.

Bìdeagan de dhiasg sliobach buidhe aseòladh ann am bainne.

Cha dèanainn mo bhiadh dheth, mo mhionnan, mo stamag.

Feumaidh tu ith, thuirt i.

Dhfheumainn-san taigh-beag.

Ith an toiseach, thuirt i, acàradh an truinnseir fom shròin agus ateiche mar gum biodh eagal oirre gun togadh i galair a choreigin.

Hey, darlin’ ars an sgarbh a bha thall, do us a favour, eh?

–Wha’?

Starve the bastard!

Bha i gam choimhead. Thuirt mi rithe gun iormaidh a bhith oirre, no idir eagal, gun cuirinn car dhan amhaich aige cho luaths a thilleadhlùths nan cas.

Thug i ceum air ais, fad na h-ùine gam choimhead. Nuair a bhruidhinn i a-rithist, bha an guth aice fann. Dhfhaighnich i dhomh an e an fhìrinn a bhann gun dhfheuch mi ri duine a mharbhadh. Cha robh mi ga tuigse. Thuirt i gu robh e ann an Intensive>Care,an duine. Bha an t-àite dubh le poilis nuair a thàinig iad leis, nuair a thàinig iad leamsa, bho chionn oidhche.


[29]

Attempted murder! dhèigh an sgarbh le toileachas. Cha bhiodh piocattemptedann nuair a gheibhinn-sa cothrom air bfheàrr na mo mhàthar fhìn air tachdadh chearc latha dha robhm baile againn? Thuirt mi sin risgu robh sgil ann agus dòigh, ’s gu robh iad còmhladh agamsa.

—You hear that, hen! Tha’s a threat, that!

Ach dh’fhalbh i, gam fhàgail an impis sgàineadh, acoimhead ri earball adaig. Bha tuainealaich nam cheann air nach cuirinn rian: bha seo mu dheidhinn murt? Carson a bha am boireannach bòidheach ud abruidhinn riumsa air murt agus marbhadh agus duine ann an IntensiveCare?

’n duine?

’n dòlas an duine? Billy Boag ... Wee Slash ...

Detective-sergeant Walter ‘Shrapnel’ Watson of this Force, retired,thuirt am poileas gun bhonaid, na sheasamh deiseil le duilleag bhàn is peann is ceist no dhà freagair no fàg bha sin an-àirde rium fhìn, ach ma bha mi neoichiontach, ha! carson a dhfhàgadh? Carson gu dearbh? ’S cha bhiodh sinn acaitheamh tìdes cha bhiodh sinn acaitheamh anail, cha bhitheadh, gu dearbha, arsa mise, ceist no dhà, siuthad ma-tha, ’ille chnapaich le fallas fo do shròin, fire away.

Thionndaidh e duilleagan, rinn e casd oifigeach.

An tu John Morison, aonr’, or MacPhail, alias Neil O. MacLeod, alias Roderick Ogg, of no fixed abode?

Cha mhi.

An tu E. Joseph MacPhedran, C.B. W. Murphy?

Cha mhi.

An tu John Lomm, Inverlochy Turn,Inverlochy?

Cha mhi.


[30]

na daoine tha sin co-dhiù?

gu dearbha.

Okay ... right,ars am poileas gun bhonaid, mar dhotair acoimhead sìos damhaich is acur pìob fhuar rid bhroilleach.

Right.Anns an dara ceasnachadh, ars esan, aig 21.00 hours, Saturday 15th November,thuirt thu gur e Oliver Goldsmith a bainm dhut. An tu Oliver Goldsmith?

Cha mhi.

Walter Raleigh?

Cha mhi.

Timothy Gillies?

Cha mhi.

n t-ainm a thort?

Mac an Leadharainn.

Spell it.

Cha speilig.

MacLugran, ars esan, asgrìobhadh. il thu fuireachd?

Fuireachd, arsa mise, cha dèan feum ach falbh.

No fixed address.

No fixed abode, Charlie.

Thàinig nurs ruadh, rìomhachle poit chun an sgairbh, le botal thugamsa. Sguir am poileas a sgrìobhadh. Stad a shùilean na cheann. Bha a dealbh agus a h-ainm air cairt phlastaig air a broilleach. Staff NUrse Mavis E. Beattie.

Yonder come Miss Mavis ... na facail a thainig thugamcha bann bho Habacuc no Obadiah:

... umber-ella on her shoulder, piece of paper in her hand ... well,botal agus poit-mhùin ... gonna tell the sheriff “GIMME BACK MY MAN!”


[31]

Sun’s gonna shine,mar a thuirt gar bith a thubhairt e. Adeàlradh a-nis gu cinnteach air an t-siorraidh gun bhonaid seo againnes e rig amharc air Mavis E. Beattie le sùilean blàth laoigh.

Mavis! ars esan. Mavis Beattie!

An rudhadh a bha na gruaidh. An gàire a rinn i.

Hello, Des.

Dhaithnicheadh iad a chèile! Agus dhaithnicheadh an sgarbh Murphy. Agus an arrachd a bha fo shreangannan aig an doras, cha robh càil a dhfhios nach aithnicheadh esan an Uireasbhaidh Eudainn, nach robh e fhèin is Eòin Iosèphus anns na dubh-oghaichean taobh nan Dùghallach a thug an cladach orra.

Eudail, eudail.

Dhùin mi mo shùilean agus dhèisd mi riutha ag ùrachadh làithean an òigena sràidean, na pàircean, na tràighean air an robh iad eòlach: O sunny Portobello! Cramond Shore. ’S an fheadhainn a bha ann còmhla riutha an uair sin, robh iad a-nis agus bha iad adèanamh. Greis ag ainmeachadh ainmeannanDrew, Stu, Una, Margo, Dorothy Jane Stark; agus an robh cuimhne aige air Rosie Pettigrew, a chaidh air faondradh afuireachd risrobh fios aige idir? À, Rosie. Rosie Petticoats. Agus an robh fios aicese mar a bha Willie Jeffrey ga chall fhèin as a dèidh, agus Willie Geddes agus Fat Willie Merrilees, mac abhùidseir, ding, dong, merrily the mince!

Athey Willies, Mavis.

See you, desmond MacCafferty.

See you, Mavis.

Gàireachdainn atighinn le teas bhon mhionach. Agus am


[32] be seo an gaol abeothachadh a-rithist eatarra? Neo mar dhrùis achlaisean, ana-miannan na feòla?

— ’Eil thu air tron oidhche, Mavis?

Tha, fad na seachdain. ’Eil thu fhèin?

Tha ... well, fhads tha esan ann.

Bidh e greis mhath ann. Chaidh a phronnadh.

Thàinig iad na bfhaisge, mo chluasan fosgailte.

— ’Eil e na chadal?

Tha.

Cinnteach?

Tha.

Guthan ìosal.

Fad na h-oidhche?

Fad na seachdain.

Agus mise.

Mura fàs e nas fhèarr.

Mavis?

Mm?

Dhomh do làmh.

Des!

Bruidhinn air fàs ...

Crikey!

— ’Eil thu ... ?

Chan eil! Tha!

n tèid sinn?

Far nach tèid breith oirnn.

— ... in flagrante delicto!

In the sluice, Willie, arsa Mavis. Agus leig am poileas fead agus dhfhalbh iad le cabhaig nan ceum, na h-eòin le seirm aseinn air mìle geug.


[33]

Agus mise, air mo phronnadh, air mo ghonadh. A thug ràith na bliadhna ag iarraidh gu Anna Louisa Sutherland a thug bhuam mo bhriathran agus mo neart ann an St Bernards Waltz, eau de cologne agus a h-anail chùbhraidh fàileadh nam Woodbines; a thug bliadhna agus ràith afeuchainn gu Effie with the gogs, na sliasaidean aice aig Hockey! A dhinnis dhomh le sùghadh sròines gun mo liutan ach air ruighinn a glùin mun ghaol mhìorbhaileach thar mhìorbhailean a bhaice air Johnny Hotchakan diabhal ormsa, Teddy Boy.Agus a chaidh àicheadh le Peigi Spiullag trì tursan mus do ghoir an coileach ann am bàthach Mhurchaidh Smiot; agus nach dfhuair ach droch bheul bho a piuthar, Seonag Spiullag, a ruith air balaich Bhaile Geàrr gu lèir agus a thog cùrsa air an druim bho Thuath às dèidh sin.

Agus Annabella Duguidclear off!

Agus Jennifer as Lytham St Annes.

Julie Anna Johnson.

O, gur cràidhteach an othail
bha san àm atighinn fodham ...

cìochan corrach Anna Louisa, lìontach, mulanachmuladach bha mi mu Pheigi, a bhleòghnadh abhò bhlàrs a laigheadh blàth fon acha-lais. Càil a dhfhios nach ruiginn iad fhathast nam faighinn fàth air aphoileas, rus seachad air an t-sluice!

Agus biad am feasgar agus amhadainn an ceathramh, an còigeamh latha nuair a dhùisg mi gu droch cainnt atighinn bhon leabaidh ud thall agus a chuala mi guth Murphy ann an co-sheirm ri sgread an sgairbh. Thog mi mo cheann gu faiceallach agus sheall mi null.

Bha Murphy acoimhead rudeigin glan, mar gum biodh e air a ghlanadh fhèin. Bha fhalt air a chìreadh spìceach gu chùl, na


[34] leac ri mhaoil; bha breacadh de ghearranan beaga air a smiogaid, air a sgòrnan far na gheàrr e e fhèin asèibhigeadh. An t-seacaid a bhair, bha i ùr agus fada ro mhòr dha; briogais na deise le na striopan geala nach robh geal, a dhà bhròig-cogaidh.

Rinn mi gàirdeachas nam chridhe agus dhaithnich mi gu soirbhicheadh leam às dèidh nan uile, gu faighinn air teiche nuair a thilleadh slàinte agus slànachadh. Gheibheadh Murphy, a dhaindeoin toibheum, geansaidh agus briogais agus paidhir math bhrògan dhomh. A dhaindeòin uirsgeulan.

Mo chasan làn ghàgan, arsa Murphy.

Gheibheadh e bonaid clò dhomh is còta dheigheadh mum dhruim.

Giorrad analach orm, ars esan, agus glasadh uisge.

Rola ruadh de theip steigeach a chuireadh balbh an sgarbh san àm dhuinn dealachadh.

Èaladh fom chraiceann, biastan nam chom.

Gheibh thu na rudan sin dhomh, arsa mise, agus thig thu an seo leotha nuair a dhinnseas mi dhut nuair a thilleas mo neart.

Dhiarr e iasad.

Agus cha leig thu ort gun aithnich thu mi, arsa mise. Nuair a nochdas sergeant nam putanan faileasachfear-faire na maidnes amheadhain-lathabidh tug itealaich thall an sin mu leabaidh an sgairbh.

Bha an t-airgead ann am bonn ri mo thaobh.

Tenner, ars esan.

Nuair a nochdas an constabal Slobodom le na sglaipean, sìsteil na mhionach às dèidh slugadaich trath-nòin, bidh tusa acrònan ris achlosaich a thaig an doras.

Fichead, ars esan.


[35]

Achs ann am beul na h-oidhche a thig thu nuair a bhios an t-àm agamsa air teachd. Na do dhà bhriogais, na do dhà gheansaidh, na brògan fod achlais. Agus bidh còta mòr ort air muin na seacaid singu sealladh dia ort, na ghoid thu i co-dhiù?

–Well, it was like this, you see ...

Na cluinneam an còrr.

Dhfhalbh e. Agus dhfhalbh mise gu mo smuaintean, air mfhaiceall air mo dhruim, mo bheul asileadh uisge, mo shùilean trom. ’S thug an cadal mi gu sràid chaol chumhang làn bhùithtean làn dhaoine. Bha mi adol a dhòl mo lèine.

Nuair a bha min Èirinn, thuirt am boireannach aosda, ’s ann a bha mo lèine na bfhaide na mo chòt’.

Ma, gu dearbha òlaidh, thuirt an tèile, bha do sheòrsa-riamh ann. Bha daoine a bhann nam òige, ’s nach do mhair beò, agabhail seachad. Agus chunnaic mi pìos bhuam, thar chuan aodainn, an nighean a bfheàrr leam air an t-saoghal, mo nighean fhìn atighinn nam choinneamh. Ghluais mo chridhe gu sòlas, mo cheum cho aotrom cha lùbadh bil feòir. Bha a h-ainm air mo bhilean, ach air dhi mfhaicinn gheàrr i tarsainn gu taobh eile na sràide agus thionndaidh i a ceann bòidheach air falbh. Ghabh iadsan nach robh beò seachad, asealltainn romhpa, sgìth agus fo bhròn.

Bidh tu ceart gu leòr, thuirt am boireannach aosda.

Agus choisich mi. Choisich mi an t-sràid chaol gun chrìoch ud, an t-uisge fuars aghaoth nam aghaidh, choisich mi.

Agus choisich mi nuair a thàinig an t-àm dhomh èirigh agus imeachd. Bha e cho furasda, cha mhòr gum burrainn dhomh a chreids’. Chaidh mi gu leabaidh an sgairbh an toiseach, Murphy gam chuideachadh.

Say goodbye, you bastard.


[36]

Ach mus dfhuair e air an sgreuch a leigeil bha an teip againn air, trì chuir mhear mu chraos, dhà mu chaol nan dòrn.

Goodbye.

S an uair a bha mi còmhdaichte ann an còta mòr an Airm, brògan breòite na h-Uireasbhaidh agus bonaid-cluasach Sìonachaona chluais a dhith airsheas mi os cionn leabaidh na closaich a bha aig an doras agus thug mo chridhe leum às. Bha na sùilean biorach glas sin gam choimhead, làn dhan fhear-mhillidh, gàire amire ri bhilean.

-See you, Jimmy,thuirt e. See me.

Sin uireas.

Dhùin na sùilean, dhruid na bilean, builgean ri chuinnlean. Agus choisich mi a-mach às amhì-thalamh àitud, socair seachad air an t-sluice, cha tàinig dìosg à brògan na h-Uireasbhaidh. ’S ged a thigeadh, a chluinneadh? Bha amhuilinn dubh air thurraman, air thurraman, air thurraman, ’s bha nead na circe fraoiches an driùchd ga còmhdach, ’s tu le do ghunna, Dhòmhnaill, aleigeil nan deannan.

Bha an oidhche soilleir, fuar. Chithinn slisinn thana gealaich tro gheugan is dhuilleach nan craobh. Thàinig Murphy suas ri mo thaobh agus fhuair sinn tagsaidh.

titleInfirmary
internal date2006.0
display date2006
publication date2006
level
reference template

Caimbeul Shrapnel %p

parent textShrapnel
<< please select a word
<< please select a page