24. A’ Bheinn Mhòr
Chaidh mo thogail fo sgàil na Beinne Mòire. Bha i àrd agus cas. Agus bha sruthan rudeigin farsaing, nach do dh’amas a-riamh air inbhe a bhith na abhainn, daonnan a’ torman air a shocair aig bonn na Beinne. B’ iomadh turas a thadhail mi air an t-sruthan, a chluiche am measg nan clachan lìomhte agus a dh’fhaicinn an uisge a’ gluasad gu ciùin. Bha an sruthan, agus bonn na Beinne, mu thrì cheud slat bhon taigh san deach m’ àrach. Corra uair bhithinn a’ tachairt ri nàbaidhean, a bha gu math na bu shine na bha mise. Agus bhiodh iad ag innse sgeulachdan dhomh mun Bheinn Mhòir, sgeulachdan air nach robh tuigse aig inntinn cho òg ri m’ inntinn-sa. Chan fhaiceadh, agus cha chluinneadh, duine càil seach an rathad rè solas an latha – cnap mòr de thalamh ’s de chreig a bha ag èirigh às a’ chruthaidheachd, agus a bha an siud fad bhliadhnaichean, is dòcha bho thoiseach tìme.
Aon turas, aig saor-làithean na Nollaig, agus deagh aimsir geamhraidh ann, chaidh mi sìos chun an t-sruthain agus gu bonn na Beinne Mòire. Bha an latha geal ann fhathast, agus bha mi a’ coiseachd ’s a’ stad nuair a chuala mi cuideigin a’ bruidhinn. Dh’aithnich mi an guth air ball – Calum Friseal a bha a’ fuireach ann an taigh beag faisg air meadhan a’ bhaile.
“Tha thu an sin, a laochain,” ars esan.
Dh’aontaich mi gun robh gu dearbha. Bha fios aig a’ bhaile uile gum bu tric a bhithinn a’ dol chun an t-sruthain, agus bha e a’ cur iongnadh air cuid dhiubh ach ciod a bha gam thàladh ann cho tric. Gu dearbha, chuireadh sin iongnadh orm fhìn aig amannan, ach bha
“Tha rudeigin a’ dol a thachairt air a’ Bheinn a-nochd,” arsa Calum Friseal. “Thig thusa a-nuas an seo nuair bhios an dorchadas ann, agus bidh mise aig bonn na Beinne romhad.”
Thàinig an oidhche, agus ged a bha i dubh, dorch gun ghealach gun rionnag, rinn mi mo shlighe gu furasta sìos chun an t-sruthain, oir gach ceum a ghabhainn bha an t-eòlas agus an cleachdadh gam stiùireadh gun bheud. Shaoil mi gur ann a bha mo fhradharc coltach ri fradharc cait, agus gun robh e comasach dhomh mo shlighe a dhèanamh tron dorchadas gun bhiùgan solais. Agus, mar a thuirt Calum Friseal, bha e an sin romham. Is dòcha gun cuala e mi a’ tighinn, os cionn torman an t-sruthain, a bha na bu shàmhaich na chuala mi bho chionn fhada e. Dh’fhaodadh gun bhris mi geug no dhà, no sgun sguab mi clach bheag no dhà, fom chois, ged nach do mhothaich mi. Bha an aimsir air leth socair. Bha an oidhche air leth dorch.
Thuirt esan nach robh e idir cinnteach dè bha a’ dol a thachairt air a’ Bheinn, ach chuimhnich mi gum b’ iomadh sgeulachd a chuala mi mu a deidhinn. Thòisich faoinsgeoil mo shinnsearan a’ tighinn fa-near dhomh, faoinsgeoil anns nach do chuir mi mòran de shùim a-riamh. Cha robh mi ach òg, agus bha inntinnean nan inbheach caran ro thoinnte, agus uaireannan caran ro fhada air falbh bhuam. Agus aig amannan bha teagamhan agus iomagain na h-òige gam bhualadh, nam sheasamh an siud gun chomas agam air fàisneachd.
Ged a bha an oidhche gu math dorch, mhol Calum gum biodh e iomchaidh dhuinn a dhol gu taobh thall an t-sruthain. Ghabh sinn grèim air a chèile agus fhuair sinn tarsainn gun bheud. Cha robh ar casan càil ach tèarainte air talamh tioram aig cas na Beinne nuair a nochd dà ghath soilleir de sholas ann an dorchadas an adhair. Theàrn solas nan gathan gu socair, agus goirid mus do ràinig iad far an robh sinn nar seasamh, stad an t-siubhal agus chaidh na solais às. An
Smaoinich mi air mar a thuirt Calum gun robh rudeigin a’ dol a thachairt air a’ Bheinn an oidhch’ ud. Ach cha b’ ann ri seo a bha dùil agam.
“Feumaidh sinn am marcachd,” ars esan. “Feumaidh sinn na h-eich a mharcachd.”
Ged nach robh dìollaid no càil air an dromannan, cha b’ e m’ àite-sa, no eadhon mo mhiann, cus de theagamh a chur ann am briathran Chaluim. Agus ann am priobadh na sùla, no beagan an dèidh sin, shocraich sinn sinn fhìn air dromannan nan each. Agus a-mach gun tug iad!
Ged a bha a’ Bheinn àrd agus cas, suas leotha mar gum biodh iad air iteig, a’ dìreadh nan toman ’s nan creag, às aonais na cuid bu lugha de ghiorrad analach. Smaoinich mi air Pegasus, ach cha robh sgiathan air an fheadhainn seo idir. Agus bha mi an dòchas nach biodh sinne a’ feuchainn ri bhith a’ marcachd suas gu nèamh, mar a dh’fheuch marcaiche ainmeil eile! (Cha deach dha ro mhath!) Bha na creagan mar gum biodh iad a’ gluasad às an rathad oirnne agus air na h-eich. Cha robh fios agam ciod a bha fa-near dhaibh, agus uaireannan shaoil mi gum b’ ann a bha mullach na Beinne a’ dol na b’ fhaide agus na b’ fhaide air falbh. Agus fad na h-ùine bha na gathan solais a’ soillseachadh na slighe dhuinn.
“Càite a bheil sinn a’ dol?” dh’fhaighnich mi do Chalum, nuair thigeadh na h-eich rudeigin faisg air a chèile agus nach robh an t-astar a bha eatarra a’ mùchadh ar claisneachd.
“Gu linn nan sgeulachdan,” fhreagair e, mar gum biodh fios aige. Ach dh’aidich e nach robh e idir cinnteach. Dh’innis e dhomh gun cuala e caochladh sgeulachdan mun Bheinn rè a bheatha, agus gur dòcha gum faigheadh e fiosrachadh a-nise mu bhrìgh aon dhiubh co-dhiù. Ach shaoil mi gun robh esan a cheart cho aineolach ’s a bha mise, agus nach robh anns na sgeulachdan ach cur-seachadan nan seann taigh-cèilidh. A dh’aindeoin sin, cha robh an teagamh bu
Mar a bha sinn a’ dlùthachadh air mullach na Beinne, bha na h-eich a’ crathadh an earbaill, coltach ri coin a bhiodh a’ cur sùil ri duais airson an dìlseachd ’s airson an comasan. Agus bha an t-adhar fhathast cho dubh ’s a bha e nuair choinnich mi ri Calum Friseal aig an t-sruthan mus do thog sinn oirnn air ar turas.
Ràinig sinn mullach na Beinne Mòire. Agus stad na h-eich. A-nise, chan fhaca mise a-riamh roimhe ach taobh an t-sruthain den Bheinn. Sheall mi air mo chùlaibh agus bha an taobh sin fhathast cho dorch ris an t-sùich, air oidhche geamhraidh gun ghealach, gun rionnag, gun sholas.
Ach an taobh thall! Bha sealladh iongantach mar coinneimh, sealladh a bha cho soilleir ’s a ghabhadh, fo adhar a bha cho laiste ri adhar samhraidh. Sìos leinn gu meadhan an t-seallaidh. Theirinn gun robh mi a’ coimhead ri saoghal eile, le achaidhean gorma air am breacadh le caistealan geala agus le craobhan a bha làn de mheasan. Agus, a’ siubhal mun cuairt air na caistealan bha ceudan de eich bhàna, agus daoine gam marcachd. Bha na marcaichean sgeadaichte le aodach coltach ri sìoda, agus le seudan de òr ’s de airgead. Agus chrom an dà each air an robh mi fhìn agus Calum Friseal sìos nam measg.
Ach bha aon each dubh am measg chàich. Agus cha robh air marcaiche an eich seo ach luideagan de sheann aodach, mar a bha orm fhìn ’s air Calum, seadh fhad ’s a bha sinn a’ dìreadh na beinne. Ach cha b’ ann mar sin a bha ar trusgain a-nise. Bha sinne cuideachd sgeadaichte le sìoda ’s le seudan! Cha robh mi a’ tuigsinn na cùise. Bha mi ro fhada bhom shaoghal fhìn.
“Tha seo a rèir aon den liuthad sgeulachd a chuala mi,” arsa Calum. “A bheil thu a’ faicinn an eich dhuibh sin?” dh’fhaighnich Calum.
“Tha,” fhreagair mi. “Tha mi a’ faicinn an eich dhuibh gun teagamh,” fhreagair mi.
“Uill,” ars esan, “tha an t-each dubh a’ riochdachadh an uilc. Chan
“An uilc?” arsa mise. “Ciamar is urrainn do olc a bhith ann an àite cho bòidheach, ann an àite cho deàlrach, ris an àite seo? Agus ciod a tha na h-eich bhàna a’ riochdachadh?”
Fhreagair Calum gun robh na h-eich bhàna a’ riochdachadh dhaoine agus nithean matha. Thuirt e gun robh mòran a bharrachd de na h-eich bhàna ann. Bha sin follaiseach.
“Each dubh anns gach treud,” ars esan.
Agus dh’fhalbh na h-eich leinn air rathad farsaing le craobhan air gach taobh dheth, gus na ràinig sinn caisteal a bha na bu mhotha na gach caisteal eile. Chaidh sinn a-steach tro na geatachan, agus air beulaibh a’ chaisteil bha daoine ag ithe mhìlseanan de gach seòrsa agus ag òl fìon. Ach cha d’ fhuair sinne ar cuibhreann den chuirm. Stad na h-eich, agus às an siud cha ghluaiseadh iad, gus an robh iad cinnteach, mar gum bitheadh, gun robh ar sùilean agus ar cridheachan air gach sealladh a bha far comhair a dheoghal. Bha iomadh grian anns an adhar, gar dalladh le seallaidhean do-thuigse. Is iongantach mur do dh’fhuirich sinne agus an dà each bhàn an siud fad iomadh uair a thìde. Ach cha do dh’fhairich sinn gun robh an ùine na b’ fhaide na tiotan.
Agus gun rabhadh, gun fhiosrachadh, thionndaidh na h-eich agus thug iad na buinn leotha. Uair eile, shiubhail iad mar gum biodh iad air iteig, a’ dìreadh a-mach às an t-solas agus an sealladh iongantach a’ gluasad na b’ fhaide ’s na b’ fhaide air falbh bhuainn.
Bha sinn a’ dlùthachadh uair eile air mullach na Beinne Mòire, agus, nuair a ràinig sinn am mullach, stad na h-eich, mar gum biodh iad a’ toirt cothrom deireannach dhuinn aon shùil eile fhaighinn air an t-sealladh. Agus sheall mi sìos air taobh an t-sruthain den Bheinn, agus bha an saoghal, mo shaoghal-sa, cho dubh, dorch ’s a bha e nuair a choinnich mi fhìn agus Calum aig an t-sruthan a bha a’ torman faisg air mo dhachaigh.
A-nise, mur a bitheadh gun robh mi ann agus gun robh Calum agus na h-eich bhàna agus saoghal deàlrach nan caisteal cho soilleir ’s a ghabhadh, theirinn gur e aisling a bha agam. Ach cha b’ e. Bha
Ràinig sinn an sruthan anns an dorchadas. Chaidh na solais às agus chaidh na h-eich bhàna à sealladh, gun bheannachd a leigeil leinn.
Air an t-slighe dhachaigh bhon t-sruthan, dh’fhaighnich mi do Chalum am b’ urrainn dha a’ chùis a mhìneachadh. An robh na chunnaic sinne a rèir nan sgeulachdan a chuala esan mun Bheinn? Chuir freagairt Chaluim beagan de iongnadh orm.
Cha do mheas mi a-riamh gum b’ e duine air leth cràbhach a bh’ ann an Calum Friseal. Ach is dòcha nach robh mi cho eòlach air ’s a bha mi an dùil.
“Uill,” ars esan, “nuair thèid thu a-steach a bhroinn an taighe a-nochd, fosgail am Bìoball agus tionndaidh gu Soisgeul Mhata agus chun na ceathramh caibideil. An sin, is dòcha gum faigh thu am mìneachadh a tha a dhìth ort.”
Rinn mi mar a dh’iarr e.
Sin far a bheil cunntas air mar a bha an diabhal a’ feuchainn ri Crìosd a bhuaireadh, agus far a bheil na briathran: Thug an diabhal e (Crìosd) chum beinne ro àrd, agus nochd e dha uile rìoghachdan an domhain, agus an glòir.
Tha mi fhathast a’ faicinn sealladh taobh thall na Beinne Mòire. Tha mi fhathast a’ faicinn nan each bàn. An robh iad dha-rìribh nan comharr air nithean matha, mar a bha Calum Friseal a’ cumail a-mach? Cuideachd, saoil an robh a’ Bheinn Mhòr a’ falach nithean dìomhair eile orm? Agus dè bha an saoghal mòr fhèin a’ falach orm?
| title | 24. |
| internal date | 2014.0 |
| display date | 2014 |
| publication date | 2014 |
| level | |
| reference template | MacÌomhair Caogad san Fhàsach %p |
| parent text | Caogad san Fhàsach |