36. Na Maoir
Bha Iain a’ dol a thilleadh dhachaigh. Ann an dòigh, cha b’ ann a’ dol a thilleadh a bha e idir, oir cha robh e air an dachaigh fhaicinn a-riamh, ach na bheachd-san b’ i a dhachaigh a bha innte. Chan fhaca e a-riamh i, ach tro shùilean a sheanar a bhiodh ga lìonadh le sgeulachdan mu na làithean a dh’fhalbh agus mu làithean a bha Iain an dòchas nach tilleadh tuilleadh.
B’ e duine sona a bha ann an seanair Iain, seadh gus an tàinig na maoir le eich agus le cuipean. Bu mhinig a bhiodh e ag innse do Iain mun chàirdeas agus mun charthannas a bha nam pàirt de dhòigh-beatha. Seadh, gus an tàinig na maoir.
Bha Canada fuar, agus ged nach fhaca e a-riamh iad bha rudeigin na chridhe a bha ag ionndrainn ceò na mònach agus cùbhraidheachd muir na Gàidhealtachd. Saoil an robh an seann taigh fhathast na sheasamh aig bràigh a’ ghlinne? Saoil cò a bha a’ fuireach ann? No an robh an talamh fo chaoraich, fo shliochd nan caorach a bha na maoir a’ dol a chur air fearann a sheanar? Chuimhnich e air na sgeulachdan a bhiodh a sheanair ag innse dha mu na caoraich bhàna a dhòirt air a dhachaigh mar shneachd à ifrinn.
Ach bha ceud bliadhna is còrr bhon uair sin agus cha robh rian nach robh sneachd ifrinn a-nis air leaghadh agus nach robh na maoir air bàsachadh.
Bha Canada fuar. Thilleadh e. Thilleadh e gu tìr a dhùthchais ged nach fhaca e a-riamh i, chun a’ chàirdeis, chun a’ charthannais.
Choimhead e a-mach air uinneag na plèana agus i a’ sgiathalaich
Anns a’ bhus bha iad a’ còmhradh a-null ‘s a-nall. Cha robh e a’ dèanamh mòran èisteachd riutha, oir b’ ann a bha esan a’ còmhradh ri na seallaidhean a bha a’ dol seachad gu cabhagach air uinneag a’ bhus. Agus bha na seallaidhean ga fhreagairt, a’ freagairt nan ceistean a bha e a’ faighneachd dhaibh. Cha bu lèir dha duine ann an deise maoir. Bha corra chaora ag ionaltradh gu neo-chiontach air gach taobh den rathad ..
Ràinig iad am baile agus leum iad uile às a’ bhus mar sheann eòlaich. Leum esan às a’ bhus cuideachd, agus thuig e, airson a’ chiad uair, gum bu choigreach e. Bha an t-àite cho fuar agus cha robh fios aige càite an deigheadh e. Cha robh an t-àite idir mar a dh’innis a sheanair dha. Sheall e suas chun an adhair agus chunnaic e a sheanair a’ tighinn a-mach gu starsach dorsan nèimh agus e a’ smèideadh ris mar gum biodh e ga stiùireadh gu àiteigin. Thog e a mhàileid agus choisich e air adhart.
Anns an taigh-òsta dh’fhaighnich e mun t-seann taigh. Mu shinnsearachd. Dh’fhaighnich e mu na maoir agus mu na caoraich. Dh’fhaighnich e mu cheò na mònach agus mu chùbhraidheachd na mara. Agus dh’fhàg e a’ mhàileid anns an taigh-òsta agus choisich e a-mach don t-saoghal.
Ràinig e an taigh, ach cha robh an taigh idir ann. Ghnog e air an doras agus cha tàinig duine ga fhreagairt. Ach co-dhiù chaidh e a-steach. Bha a sheanair na shuidhe air beulaibh an teine agus e a’ sgrùdadh an adhair. Cha robh a sheanmhair a-staigh idir. Airson athar no a mhàthar, cha do rugadh iad fhathast. Bha iadsan ann an Canada far an do dh’fhàg e iad, agus iad a’ treabhadh chlaisean na beatha ann an saoghal ùr.
“Seo,” ars a sheanair, “far a bheil an seann taigh. Chì thu cho seasgair agus cho blàth ‘s a tha e. Seo far an do rugadh mi agus seo
Cha robh an sin ach na làithean a dh’fhalbh, làithean a sheanar, agus cha b’ iad sin na làithean aigesan. Ged a thàinig na maoir, dh’fhalbh iad ann an caochladh tìme. Agus cha robh an là an-dè ach na chuimhneachan. Bha làithean a sheanar seachad. Bha làithean an tughaidh seachad agus ged a thuit an taigh cha deach na freumhan a spìonadh às an talamh. Bha iad an siud fhathast, làidir, daingeann.
Thill Iain chun an taigh-òsta agus thòisich e a’ smaoineachadh. Cha b’ ann air duilleagan eachdraidh a’ chlachain, ach air a bheatha fhèin, agus air mar a bha freumhan a dhùthchais ga tharraing gu beatha ùr. Bha làithean a sheanar seachad agus bha fios aige nach robh fearg air a sheanair.
Cha tilleadh e a Chanada idir. Bha Canada cho fuar agus dh’innis an taigh nach robh ann dha nach robh e fhèin na choigreach tuilleadh. Chuireadh e sìos freumhan ùra air am faodadh oghaichean fhèin, is dòcha, beatha ùr a stèidheachadh. Agus bhiodh spiorad a sheanar ga fhàilteachadh gu co-chomann a dhùthchais.
Cha b’ fhada gus an do chuir Iain eòlas air sluagh an àite, sluagh ùr nach robh ann ri linn a sheanar. Ach bha am facail-beòil coibhneil, càirdeil ris. Bha fios aige gun robh e aig an taigh.
“Gheibh mi fearann,” ars esan ris fhèin, “agus togaidh mi aitreabh às na clachan seo. Tha mi air tilleadh gu m’ àite fhìn mar mhac stròdhail nach do theich le a dheòin.”
Bha Iain agus Calum a’ bruidhinn san taigh-òsta. Bha iad a’ bruidhinn air na seann làithean nach fhaca iad a-riamh agus nach b’ aithne dhaibh. B’ e duine gasta a bha ann an Calum, fìor charaid, theireadh Iain, duine a chuir fàilte chridheil air a-steach am measg an t-sluaigh.
“Agus ... dè mu na maoir?” ars Iain.
“Na maoir?” arsa Calum.
“Na maoir agus na caoraich,” ars Iain.
“O, cha robh anns na maoir,” arsa Calum, “ach smal a thàinig air ar sinnsearan. Tha mi cinnteach gun cuala tu mun deidhinn aig do sheanair. Chan eil maoir ann an-diugh. Bha iad ag iarraidh caoraich a chur air an fhearann, agus, airson sin a dhèanamh, dh’fhuadaich iad na daoine. O chaidh, ... chaidh iomadh nì ceàrr a dhèanamh ann a bhith a’ fuadach nan daoine air sgàth nan caorach. Ach an-diugh chan eil sinn cho borb ’s a bha sinn uaireigin ... tha sinn air adhartas mòr a dhèanamh. Taighean mòra geala. Rathaidean fada farsaing. Chan fhaigheadh na maoir mòran leotha an-diugh. Bha mo sheanair fhìn ag innse dhòmhsa gum biodh na maoir a’ losgadh thaighean agus a’ cur seann bhoireannaich a-mach a bhàsachadh don t-sneachd. An creideadh tu sin? O, ’s e rud uabhasach a bha ann ceart gu leòr. Ach cha tachradh sin an-diugh idir ... Gabh sin, gabhaidh sinn drama eile agus an uair sin thèid thu dhachaigh còmhla riumsa agus gheibh sinn suipear.”
Chaidh iad gu taigh Chaluim, taigh mòr brèagha, geal le uile ghoireasan na linne. O bha, bha linn nan seanair gu cinnteach seachad. Cha robh tughadh no maor air fàire.
“Cuin a tha thu a’ dol dhachaigh,” dh’fhaighnich Calum, “dhachaigh a Chanada? Tha mi cinnteach gum bi thu ag iarraidh do chàirdean fhaicinn a-rithist ’s gun innis thu dhaibh mun t-seann dùthaich, mu dhùthaich do shinnsearan. Tha fios nach e seo an dealbh a bha agad oirre nad inntinn.”
“Cha b’ e gu dearbha,” fhreagair Iain. “Ach stad ort, a Chaluim, chan eil mise a’ dol a Chanada tuilleadh. Tha mise ag iarraidh fuireach an seo ... ach am fàs mi le spionnadh ùr à freumhan mo shinnsearachd. Tha mi ag iarraidh fearann air an tog mi taigh anns am fuirich mi. Is tusa tha os cionn na comhairle a bhios a’ sealltainn ri na nithean sin. Nach fhaighinn pìos fearainn air an togainn taigh.”
“O, uill,” arsa Calum, “chan eil sin furasta ... chan eil annad ach coigreach ... agus feumaidh sinn ... a bheil fios agad ... na tha againn de thalamh airson nan caorach ... feumaidh na caoraich feur agus ionaltradh ... chan aontaicheadh a’ chomhairle idir ...
“Chan eil làithean a’ mhaoir seachad idir,” ars Iain, agus e ag èirigh is a’ dèanamh air an doras. “Tapadh leat airson na suipeir.”
Anns a’ phlèana air an t-slighe air ais a Chanada chunnaic Iain shuas anns an adhar taighean a’ dol nan teine, agus armailt de chaoraich bhàna a’ nochdadh thar nam beanntan.
Dh’èigh e aig àirde a chlaiginn, “Chan eil làithean a’ mhaoir seachad fhathast.”
Dhùin e a shùilean agus chaidil e. Anns an t-suain, cha robh maor, no caora, rim faicinn.
| title | 36. |
| internal date | 2014.0 |
| display date | 2014 |
| publication date | 2014 |
| level | |
| reference template | MacÌomhair Caogad san Fhàsach %p |
| parent text | Caogad san Fhàsach |