[247]

41. Cailleach nam Pàipear

Bha mi nam shuidhe san trèana agus mi atoirt sùil tro phàipear-naidheachd a bha mi an dòchas a ghiorraicheadh an t-slighe dhomh. Be an rud bu mhotha a bha adèanamh dragh dhomh gum bithinn nam shuidhe an siud fad thrì uairean a thìde gun smocadh. Droch shuidheachadh!

Goirid mus do dhfhalbh an trèana thàinig boireannach a-steach agus shuidh i mum choinneimh. Theirinn gun robh i asreap ris an trì fichead, agus nuair shocraich i i fhèin san t-suidheachan bheannaich mi an dhi agus mi an dùil tilleadh gu naidheachdan mo phàipeir. Cha bhithinn air an dàrna sùil a thoirt air mo bhanacharaid mur a bitheadh gun robh bonaid bileach de bhreacan gorm nach do dhaithnich mi air a ceann, agus mur a bitheadh gun robh speuclairean mòra le cèisean annasach oirre.

A-nise, be fear de na pàipearan beaga làitheil a bha agamsa, oir bha mi ameas gum biodh fear na bu mhotha rudeigin doirbh a làimhseachadh ann an cuingealachd suidheachan trèana. Ged bha mi aleughadh chriomagan sa phàipear, cha burrainn dhomh gun a bhith atogail mo shùla an-dràstas a-rithist ach am faicinn am bonaid agus na speuclairean.

Cha robh an trèana mòran ach air tòiseachadh asiubhal nuair dhfhosgail am boireannach baga meadhanach mòr, agus thug i fhèin pàipear-naidheachd a-mach às abhaga. Be fear de na pàipearan mòra, tomadach a bha ann, le faisg air ceud duilleag, theirinn. A dhaindeoin a mheud, mhothaich mi gun chosg e deich sgillinn na


[248] bu lugha na chosg am fear agamsa. Sgaoil i am pàipear air abhòrd a bha eatarainn, agus thionndaidh i chun nan duilleagan san robh naidheachdan is eile mu ghnothaichean spòrsa. Bha mu thrì no ceithir de na duilleagan sin sa phàipear, agus aon uairs gun robh i riaraichte gun robh iad aice air fad, reub i às aphàipear iad.

Mhothaich i gun robh mi ga coimhead, cha bu mhise a-mhàin ach feadhainn a bha nan suidhe air taobh thall na trannsa. Phaisg i gu grinn na duilleagan a thug i às aphàipear.

Cha bhi mise aleughadh mu spòrs uair sam bith,” ars ise.

Rinn mi fiamh bheag ghàire rithe.

A bheil thu ag iarraidh nan duilleagan seo?” dhfhaighnich i, ’s i gan sìneadh thugam anns an tairgse. Air iasad, tha thu atuigsinn. Airson an leughadh.”

Chan eil,” arsa mise, “oirs iongantach mur eil gu leòr mu spòrs sa phàipear agam fhìn.”

Tha am pàipear seo fada ro throm,” ars ise an uair sin, “agus carson a tha mise adol a làimhseachadh dhuilleagan anns nach eil ùidh agam?”

Agus thionndaidh i gu duilleagan a bha afoillseachadh naidheachdan agus bheachdan mu ghnìomhachas agus mu airgead. Bha grunn dhiubh sin ann, agus a-mach leotha, dìreach mar a rinn i air na duilleagan spòrsa.

Chan eil adhbhar dhòmhsa iad seo a leughadh,” ars ise, “oir chan eil airgead agamsa as fhiach an t-ainm, agus, ged a bhitheadh, cha thuiginn air a tha na duilleagan seo a-mach. A bheil thug gan iarraidh?”

Cha robh mise gan iarraidh.

Rinn i an ceudna air grunn dhuilleagan eile, feadhainn mu na h-ealain, mu chàraichean agus mu thaighean a bhathar areic. Agus gach duilleag mar a reubadh i, bha mise afaighinn mo chead iasaid orra, a dhaindeoins gum faodadh i bhith cinnteach nach robh mi adol a ghabhail aon dhiubh. Thug mi an aire gun robh daoine eile gar coimhead, agus acur an cèill, eadar còmhradh beag ri chèile agus gàire, gur iad a bha taingeil nach robh iad nam àite.


[249]

Mhair an dol-a- mach seo mu chòig mionaideanareubadhs atairgsinn. Mu dheireadh thòisich i aleughadh na bha air fhàgail den phàipear. Agus gach uair a leughadh i na pìosan san robh ùidh aice air thaobh duilleig, reubadh i an duilleag sin às aphàipear, phaisgeadh i gu grinn i agus thairgeadh i dhòmhsa i, a-rithist air iasad.

Agus gach uair a reubadh i duilleag, bha i ag ràdh rium, “Bidh e nas aotroime a-nise. Bidh e nas fhasa a làimhseachadh.”

Be bu mhiosa den ghnothaich gun robh a cuid abhcaidean gam bhacadh bhom phàipear fhìn a leughadh gu cunbhalach. A dhaindeoin sin bha mhathas air achùis. Biad sin nach robh guth agam air smocadh, agus nach robh mi afaireachdainn an turais ro fhada idir, suas gu seo co-dhiù.

Cha robh fios agam cho fadas a bha ise adol air an trèana, agus cha robh cus de mhiann agam a dhol na còmhradh airson faighneachd dhi. Ach mu letheach slighe gum cheann-uidhe-sa, cha robh air fhàgail sa phàipear aice ach aon duilleag.

Tha e gu math aotrom a-nise,” ars ise.

Bhon ùine a thug i ris an duilleig mu dheireadh seo, shaoil mi gun leugh i a h-uile facal a bha air gach taobh dhith. Agus nuair bha i deiseil, phaisg i an duilleag, agus chuir i còmhla ri càch i. Bha mi den bheachd a-nise gun robh an fhealla-dhà agamsa agus an fhealla-trì aicse air tighinn gu ceann. Ach bu mhi bha air mo mhealladh!

Thug i greis acoimhead an t-saoghail adol seachad tro uinneag na trèana. Agus fhuair mise air crìoch a chur air mo phàipear fhìn, agus phaisg mi es chuir mi air abhòrd e. Dhfhaighnich i dhomh am faodadh i sealltainn rim phàipear.

Pàipear math, aotrom,” arsa mises mi ga shìneadh thuice.

Ach, aotrom no chaochladh, nach ann a thòisich i air an aon chleasachd air aphàipear a bha mise air a bhith aleughadh, agus sin gun -ro, no gun chead iarraidh. An spòrs an toiseach, an uair sin duilleagan an airgid agus gach cuspair eile nach robh ataitneadh rithe. Agus gach duilleag mar a leughadh i às dèidh sin, a-mach leatha, agus i gam pasgadhs gan càrnadh, air leth bhon chnap dhuilleagan


[250] a rinn i le a pàipear fhèin.

Bu shuaradh leam facal a ràdh rithe, oir cha robh iarraidh sam bith agam am pàipear a chumail, ged nach robh fios aicese air sin. Agus bha i cho èasgaidh san dol-a- mach seo, fon bhonaid breacain agus air cùl nan speuclairean annasach.

Nuair bha i air mo phàipear a reubadh às a chèile, rug i air aphasgan agus shìn i thugam e. Bha e follaiseach nach robh a dol-a- mach acur càil oirre.

Tapadh leat,” ars ise. “Tha mi deiseil leis a-nis.”

Cha tuirt mi facal airson greis, ach bha mo shròn acur orm. Thàinig gille tron trèana le troilidh, agus e areic cofaidh is bhriosgaidean is eile.

An ceannaich mi dhut?” dhfhaighnich mo bhanacharaid.

Thug mi taing dhi, ach thuirt mi rithe nach robh mi ag iarraidh ri ithe no ri òl, oir bhiodh mo bhiadh afeitheamh rium nuair ruiginn. Bu toigh leam a bhith air drama iarraidh, ach cha bu dùraig dhomh seach gun dhiùlt mi an . Cha do cheannaich i càil dhi fhèin.

Mu dheireadh, smaoinich mi gum faighnichinn carson a bha i areubadh nam pàipear-naidheachd. Gun teagamh, bha i air adhbhar no dhà a thoirt dhomh cheana gun faighneachd, ach shaoil mi gun robh barrachd air cùl aghnothaich na bha i aleigeil oirre. Bhruidhinn mi rithe.

Tha fios agam gun tuirt sibh gu bheil na pàipearan trom, achs cinnteach nach robh mo phàipear-sa ro throm. Carson dha-rìribh a tha sibh gan reubadh mar siud, nuair bhios sibh gan leughadh?”

Cleachdadh,” ars ise. “Nuair bhios mi aig an taigh, bidh sinn afaighinn aon phàipear san . Is toigh leis an duinagam na duilleagan nach toigh leamsa, agus is toigh leamsa na duilleagan nach toigh leis-san. Bidh mise areubadh nan duilleagan aigesan às aphàipear agus gan toirt dha, agus fhads a bhios esan aleughadh a dhuilleagan fhèin, bidh mise aleughadh mo dhuilleagan fhìn.”

Biongantach mur robh an duine aice cho gòrach rithe fhèin.

Agus ciamar a thòisich sibh air achleachdadh sin?” arsa mise, adol cho dàn oirres a bu dùraig dhomh.


[251]

Cha do leig i oirre gun cuala i mi. Bha amharas orm nach robh i ag iarraidh mo cheist a fhreagairt, oir stiùir i an còmhradh taobh eile, ag ràdh rudeigin mu cho fadas a bha an t-slighe. Cha tuirt mise an còrr gus na ràinig an trèana mo cheann-uidhe. Bha ise fhathast air bòrd. Mus tàinig i bhon trèana dhfhaighnich i am faodadh i mo phàipear a thoirt leatha. Thuirt mise gum faodadh, agus sgioblaich i e, agus a pàipear fhèin, agus chuir i le chèile iad don bhaga mhòr aice. Sin nuair mhothaich mi gur e baga breacain a bha ann, an dearbh bhreacan a bha sa bhonaid.

Ach gheibhear deireadh gach sgeòil an-asgaidh.

Bha caraid dhomh gam choinneachadh aig an stèisean nuair ràinig an trèana. Chomharraich mi am boireannach dha, agus mi adol a dhinnse dha mu a deidhinn.

Cailleach nam pàipear-naidheachd,” ars esan, mus dfhuair mi eadhon a-steach do thoiseach mo sgeòil.

“ ’S aithne dhut i?” dhfhaighnich mise.

Chan aithne dhomh i, achs aithne dhomh mu a deidhinn,” arsa Murchadh.

Seadh?” arsa mise, ’s mo shròn afìor-chur orm a-nise.

Tha i fhèins an duinaic’ ,” arsa Murchadh, “afuireach còmhla ann an taigh air iomall abhaile seo, agus tha cliù aca airson cho spìocachs a tha iad. Cha bhi iad fiù aceannach pàipear airson an taigh-bhig, ach bidh iad asracadh nam pàipear-naidheachd agus gan cleachdadh. Bidh ise afalbh air feadh abhaile ag iarraidh seann phàipearan air daoine a dhaithnicheas i. An toiseach bhiodh iad agleidheadh nam pàipear dhi, ach, nuair thuig iad carson a bha i gan iarraidh, sguir iad gan toirt dhi.”

Mur a bitheadh nach robh aon fhiamh ghàire air gnùis Mhurchaidh, cha robh mi air a chreidsinn. Ach cuideachd, smaoinich mi nach be siud rud a dhèanadh e suas ann an làrach nam bonn, agus a thuilleadh air sin, cho luaths a sheall mi am boireannach dha, chuir e ainm rithe, ainm a bha afreagradh air na chunnaic mise i adèanamh air an trèana.

Tha aon phàipear-naidheachd, air a dhaoiread, gu math nas


[252] saoire na rola den stuth eile,” ars esan, agus e adèanamh gàire mu dheireadh.

Tha mi a’ creidsinn gu bheil,” arsa mise, ’s mi a’ smaoineachadh le uabhas air ceann-uidhe mo chuid leughaidh.

title41.
internal date2014.0
display date2014
publication date2014
level
reference template

MacÌomhair Caogad san Fhàsach %p

parent textCaogad san Fhàsach
<< please select a word
<< please select a page