Gnothaich Bhoireannaich

Le MURDAG NIC COINNICH

IS fhada bhios cuimhne aig muinntir Uige, agus thaobh siar Leódhuis, air an Ollamh Iain Grannd. Feumaidh gu robh teòmachd ann an euslaint neo-ghinte an Anna, an tè as seana de’n triùir nighean, nach robh ach ’nan caileagan nuair a chaochail e.

Is iomadh Gaidheal, cuideachd, aig a bheil brod na cuimhne air brathair a màthair, am Morair Strathcharron. ’S ann an uair a bha e ’na Rùnaire na Stàite a chaisg e uaill fear eile de bhuill riaghlaidh na Pàrlamaid, a bha ’cur amach gu bragail san Fhraingis, le freagairt ealamh a thoirt dha anns a’ Ghàidhlig.

Chaidh Anna fhòghlum an sgoil Mhic Neacail, an Steòrnabhagh, ged a rinn a màthair an dachaidh an Dun-éideann, far a bheil i a’ tàmh gus an là-an-diugh. Bha cridhe Anna a riamh an dreuchd na banaltruim agus cha robh i ach seachd ar fhichead nuair ràinig i ionad ban-teagaisg. Tha i ’n diugh ’na prìomh bhean-teagaisg anns an“Simpson Memorial Maternity Pavilion”an Dun-éideann.

Chuir an tigh-eiridinn rìoghail urram mór oirre, san fhoghar a chaidh, le duais ris an abrar“Muirhead Scholarship”a thoirt dhi, agus so agaibh beagan de’n iomradh a thug i do bhòrd riaghlaidh an tighe-eiridinn.

B’e chiad rùn, dòighean teagaisg mhnà-eiridnidh a thoirt fainear ’s a sgrùdadh. Chaith i deich seachdainean eadar grunn bhailtean móra an taobh an ear Ameireaga. Anns gach àite thadhail i, choinnich i móran coibhneis agus fàilte chàirdeil.

’S ann am Montreal a thòisich an turus. Tha uimhir a’ bruidhinn na Fraingis sna cèarnaidhean so ’s gum feum cuid do na mnathan-eiridnidh an dà chanain a bhith aca. Thachair i air Leódhusaich gu leòir an so, agus, gu dearbh, ’s ann a chuala i a’ phìob mhór air an t-sràid a’ chiad oidhche a bha i ann. A sin chaidh i do Ottawa, ’s gu Toronto far na dh’ fhan i deich là. Leis na tha de shluagh de gach gnè chinneadh anns a’ bhaile mhór so, feumaidh a’ bhanaltrum gu tric eadar-theangair ’na cois.

Thog i oirre guNew York, ’s a sin gu Boston. Ann am Baltimore chunnaic i an aon tigh-eiridinn air fad a turais anns an robh an dubh agus an geal air an cumail air leith. ’S ann air dòighean furtachd do chlann bacach a bha i a’ cnuasachadh ann a Washington.

Cha tigeadh do bhan-Albannach gun smuain a thoirt air Aindreadh Carnegie am Pittsburgh. Chaith i seachdain anns an oil-thigh an sin. Thill i gu Chicago gu crìch a cuairt, ach thug i sgrìob air iteig gu Kentucky, far am faca i staid fhad-air-ais da rìribh. Bha an staran a ghabh an“jeep”leotha na bu mhiosa na iomadh rathad mònach. Bha na tighean truagh, ’s a’ chuid bu mhotha dhiubh de fhiodh. Cha robh fiù ’s uinneag no uaireadair anns an fhàrdaich sna chuidich i a’ bhanaltrum, agus is ann le duilleagan á leabhraichean a bha am balla còmhdaichte. Tha seirbheisean banaltruim cho daor

[Dealbh]
Anna Ghrannd

’s gu bheil an t-sean bhean-ghlùine, a gheibhear air feadh Ameireaga agus ris an abrar“granny midwives” ,cumanta buileach an so. Feumar na ceàrnaidhean so a chumail ’nar n-aire, nuair a bhios sinn làn farmaid a’ leughadh mu innleachdan agus ghoireasan mìobhuileach na dùthcha mòire so, ged a tha iadsan fìor gu leòir.

Chan eil a’ bhanaltrum r’a faotainn an Ameireaga, mar a tha i againne idir. Tha cosgais anabarrach an cois euslainte sam bith, is feumaidh an tè a tha an tòir air dreuchd mnaoi-eiridnidh a thoirt amach, pàidheadh a cuid teagaisg agus air a teachd-an-tìr, fhad ’s a tha i ag ionnsachadh. Tha a’ chuid as motha de naoidheanan ’gam breith sna tighean-eiridinn, agus cosgaidh sin bho cheud gu ceud gu leth not, le gach gné nì eile os bàrr sin—deich ar fhichead san latha an leanaban a chumail ’s mar sin air adhart.

Ann am móran àiteachan tha dòigh aca air gealltanas fola fhaotainn. Feumaidh gach tè cuideigin a chur as a leth gu pinnt fola a thoirt, mun téid i asteach do’n tigh-eiridinn. Mar sin tha iad cinnteach á fuil, ma dh’ fheumas i fhéin no an naoidhean i. Air an làimh eile, ma thig orra fuil a thoirt dhi, ’s gun boinneag a bhith air a tairgse roimh làimh, feumar dà phinnt a ghealltainn mu choinneimh na ciad phinnt, agus pinnt ri gach tè an déidh sin. Mur tig aice air a so idir, ’s e a cuid ochd puinnd Sasunnach a phàidheadh air gach pinnt fola.

Chan eil na dòighean eiridnidh cho sgileil, faiceallach, ’s a tha iad san dùthaich-sa; ach tha an àirneis ’s an uidheamachadh mìorbhuileach gun teagamh.

Tha cudthrom mór ’ga chur air a bhith teagasg mhodhan togail na cloinne. Chan e na màthraichean gu dearbh, ach na fir cuideachd, a chunnaic i gu lìonmhor ag ionnsachadh mu’n leanaban a nighe ’s a fhrithealadh ’s chan e sin a mhàin, ach a’ pàidheadh cóig not air.

Chunnaic Anna ann anNew York,annmhachd nach robh ao-coltach ri buidseachd. B’e so inneal a bha ceartachadh phàipeirean, agus gun a bhith riaraichte le sin, bha e gu pongail ’gan cur ann an òrdugh ceart. ’S e so an t-inneal ris an abrar an“Test Pool Machine” ,agus is iomadh neach againn le ’m bu mhiann fear aca an dràsda ’s a rìs, ged nach eil e comasach air barail a thoirt air modh taisbeanaidh.

Tha na mnathan-eiridnidh car gann anns gach ceàrnaidh, ach thachair Anna ri grunn math bhan-Albannach, agus gu h-àraid ’s e thog a cridhe caileagan a theagaisg i fhéin a choinneachadh, an sud ’s a so.

Bha aig Anna ri sùil a chumail air a sporan. Chan eil an t-airgead a’ dol fada an so, ach bha a shìneadh gu math na bu ghiorra thallud. Bha aon tràth bìdh a’ cosg not no cóig ar fhichead, ged bha iomadh seòrsa annlan ann, le móran comhlairle mu gu dé bu chòir do neach ithe, airson cumail caol, tana.

Chòrd a turus rithe, ged a bha i trang fad na tìde. A bharrachd air na gnothaichean a thug do’n dùthaich mhór-sa i, thachair gu robh i ann anNew Yorkaig àm taghaidh an fhir àrd comhairle(President) .Thill i air an t-soitheach mhór“Queen Mary”air an turus mu dheireadh a rinn an Caiptean Sorrell, a bha air stiùir na soithich-sa bho chaidh i gu muir.

Bu mhath leam a bhith air barrachd innse dhuibh mu iomradh Anna, oir ’s e fìor shop anns gach seid a tha so. Tha sinn gu mór an comain Anna airson an iomraidh so a thoirt dhuinn, agus tha s nn an dòchas gur ann a théid am meas is an t-urram a tha oirre ’na dreuchd bho neart gu neairt.

[Sanas]