Grian Is Grian-Uisg.
R. SEIXIAS
B’E mo chiad shealladh oirre nuair a thionndaidh mi suas an ùdraid, mi gu socair, smuaireanachail a’ stiùireadh mo rathaid troimh na coilltean teth, boltrach de ghiuthais a tha ag éirigh air gach taobh ann an Gleann-Stròbail is a tha tilgeil uiread sgàile is a thionndaidheas an locha cho dorcha ri amathaist. B’ e mo chiad smuain gun robh agam ann a sho bean thiugh, thapaidh air a còmhdach an gùn beag cotain san robh a h-uile dath anns a’ bho’ -fhrois. Smèid i orm le làimh anns an robh ùghdarras a h-aoise. Stad mi an càr agus thàinig mi thuice. Bhàsaich an osag gaoithe a bha cleasachd le m’ fhalt is chuimhnich mi a rithis mar, nuair a stad mi an càr, a thuit truimead an t-samhraidh mun cuairt oirnn, nas teotha is nas boltraiche, is mar a bha sàmhachd a’ ghlinne nas doimhne na dh’ fhairich mi riamh roimh e. “Beannachd Dhé dhuit,” thuirt ise.
Bha mun cuairt oirre an seòrsa diùide làn dùil a gheibhear gu tric ann an leanabh. Tha cuimhne agam gun do smaoinich mi gur ann aice a bha an guth bu shocair is a b’àille a chuala mi riamh . . . an seòrsa guth a chanadh duine a bu chòir a bhith le saoghal eile. Choimhead i orm le a seann sùilean gorm a is fiamh gàire a’ cluich annta.
“Beannachd Dhé dhuit,” fhreagair mi, “an urrainn dhomh cuideachadh a dheanamh leibh?”
“Chan eil fhios agam fhathast,” ars ise agus i deanamh gàire bhig. “Is docha nuair a chluinneas mi an taobh a tha sibh a’ dol . . . .”
Ghluais smuain ’nam inntinn is chòmhdaich mi an fhìrinn ann am faclan: “Chan eil taobh na taobh, no dh’ fhaodainn a ràdh gu bheil mi dol taobh sam bith. Tha mi air holaday, a’ deanamh mo rathaid troimh nan coilltean is nan gleann so, a’ dol gu àite sam bith a thogras mi.”
“Taobh seach taobh, no taobh sam bith!” dh’aithris i, “Mar sin gu cìnnteach tha thu a’ dol gu Inbhir-Stròbail agus ann a shin gu Creag-àlainn.”
“A bheil?” arsa mise gun fhios dé a theirinn.
Ghrog i a ceann gu brìoghmhor:
“Thà gu dearbha. Chì thu e roimh’n bheàrna anns na craobhan—” shìn i a meòir do ’n àird sin,— —— “seall an tigh geal air an iomaire bheag uaine? Sin agad e. Is leamsa e. Is e tigh-òsda a tha ann.”
Cha duirt mi an còrr. Dh’fhosgail mi dorus a’ chàir is thàinig i a-stigh ri mo thaobh.
“Tha so ro chòir dhuit,” thuirt i nuair a shocraich i i fhéin, is i gu beusach a’ slìobadh sìos a h-aodaich le làimh, “is bithidh mo nighean[296]
“Bitheadh e mór ort gun an ùdraid idir a leantainn?” thuirt “faodaidh sinn an rathad air do làimh dheis a ghabhail. Is ann leam fhéin a tha e is bheir e null ri taobh an locha sinn.”
“Ceart gu leòr,” thuirt mi rithe “faodaidh sibh fhéin mo threòrachadh.” Sheall i an rathad dhomh is ghabh sinn sìos air. Cha robh ann ach rathad dona a bha tionndadh is a’ snìomh a-measg àird nan giuthas sìos gu trìd-shoillseachd is guirmead an locha. Cha robh coltas air an rathad gu robh móran a’ dol air ach a dh’ aindeoin cho garbh, molach is a bha e ràinig sinn am bonn gu sàbhailte is stad mi airson mionaid no dhà airson a’ chiad sealladh gun bhristeadh fhaighinn air an tigh mhór. Bha e ’na sheasamh air an iomaire bheag uaine ’na aonar. Bha àird dà ùrlair ann, bha na ballaichean geal is còmhla iomadh-dath air gach uinneig, le fo-àradh, is varandah mun cuairt air. O cheann an tighe bha cidhe beag maide a’ ruighinn a-mach do’n loch far an robh bàtaichean beaga ’nan laighe aig acaire. Bha an suidheachadh gu dearbha gun choire; chan fhaca mi riamh àite a leth cho àlainn ris. Feumaidh gun do dh’fhairich am boireannach an tlachd a bha ’nam smuaintean. “Nach àlainn e,” ars ise, “is bochd gun do dh’ atharraich a h-uile nì dhuinne ach gu dé as urrainn dhuinn a dhèanamh.”
“Nithean air atharrachadh?” arsa mise, “ciamar a bha iad roimhe?”
Stad i gu grad is bha i mar gum biodh i a’ smaoineachadh. Fhreagair i le osna “Dìreach mar a tha e an dràsda, tha mi cinnteach,” thuirt i, “ach bha sinn trang uaireigin is bhiodh daoine gu leòr a’ tadhal. An diugh tha chuid as motha a’ gabhail an rathaid ùir is chan eil sinn a’ faicinn duine. Tha sinn mar gum bitheamaid ann an saoghal eile. Chan eil nì sam bith a’ tachairt is tha e cho neo-chridheil airson an nighean agam.”
“A bheil gnothaichean cho dona sin,” arsa mise, “shaoilinn le leithid so a shuidheachadh is a . . . .”
Gheàrr i goirid mi, i bruidhinn gu h-aithghearr:
“Chan fhaca sinn duine o chionn dà bhliadhna an ama so, chan fhaca aon duine.”
Bha crith ’na guth is cha mhór nach robh na deòir a’ tighinn. Anns a’ mhionaid sin thuig mi gun robh nitheigin neònach mu a deidhinn. Dh’ fhairich mi nach robh i ag innseadh ach pàirt de ’n fhìrinn dhomh agus, gun fhios dhomh bha gluasad eagail ’nam uchd is crith-fhuachd ’nam ghàirdean. Bha mi fad mionaid a’ guidhe gun robh mi riamh gun stad anns a’ chiad àite agus gun tòiseachadh idir air an turus ud. Ach an uairsin fhuair iongnadh agus bàidh làmh an uachdair orm is thionndaidh mi thuice ag ràdh gu màlda:
“Tha aon fhear-turuis a so a dh’ fhanas an oidhche; is dòcha gun tig atharrachadh seilbh maille rium.”
“B’àill do Dhia gun robh sin comasach,” is cha robh a guth na bu chruaidhe na sanais.
[298]Cha robh mi a’ tuigsinn gu dé a bha ceàrr oirrese na air an àite. Is dòcha gun tuiginn nuair a ruiginn an t-àite. Dh’ fhaodadh an tigh a bha cho briagha aig astar, a bhith dol am broinn a chéile aig faisge; dh’ fhaodadh an taobh a-stigh a bhith grànda agus salach; dh’ fhaodadh gun robh rùn-dìomhair eagalach ann mu dheidhinn a nighinn. Cha b’ urrainn dhomh ìnnse ach cha robh mi an earbsa ach fad aon oidhche is gu dé an deifir dhomh?
Ràinig sinn an tigh is thug i taing gu pongail dhomh. Sheas sinn taobh ti taobh a’ coimhead air an tigh. Chan aithne dhomh gu dé a bha ’na h-inntinn fhad’s a sheas sinn a sin, ach bha fhios agam gun robh mise faireachdainn dorsan m’ anam a’ fosgladh agus sìth a’ tighinn asda a’ sùghadh chun an còrr de m’ chom. Ann an dòigh iongantach shaoileam gun robh mi a’ tilleadh dhachaidh; mar gun robh ann a sho an t-àite air an robh mi an tòir fad dheich bliadhna fichead is mu dheireadh gun do thachair mi air gun fhiost. Cha robh facal agam, ach cha robh feum air facal. Bha làn fhios aice gu dé a bha mi a’ faireachdainn.
“Seall a nis,” thuirt i, “bha thu a’ tighinn gu Creag-àlainn fad an t-siubhail, dìreach mar a thuirt mi.”
Bhiodh cuimhne agam fad mo bheatha air a’ mhionaid ud. Chuir i a làmh air m’ uilinn:
“Seall,” ars ise, is gàirdeachas ’na guth.
Mu chuairt ceann an tighe thainig nighean. A h-uile nighean àlainn mun do dh’ fhuasgladh riamh facal, bha uair ann anns an do shealladh oirre ann an sàmhachd. An sàmhachd sin a tha roimh gach luaidh as àirde. B’ ann mar sin a bha e leamsa is nuair a stad i, air m’ fhaicinn, dh’ fhairich mi an sàmhachd ud cho cruaidh ri guth eatarainn. Dhùin an saoghal mun cuairt oirnn chun nach robh e nas motha na an t-iomaire uaine a bha ri taobh an locha gorm.
“Is e so mo nighean Eilidh,” arsa am boireannach.
Bheannaich sinn ri chéile gun facal a radh. Chunnaic mi an aon fhiamh gàire ’na sùilean is a bu léir dhomh ann an sùilean a màthar.
“Thachair e rium air an rathad is stad mi e,” bha a màthair ag radh, “Chan aithne dhomh ainm fhathast . . . .”
“Hutchison,” thuirt mi gu sgacach, “Iain Hutchison.”
“ ’Se Foster as ainm dhuinne,” thuirt i, a’ gabhail mo làimh, “Is e do bheatha fantail an so. Tha e cho aonarach do Eilidh. Tha e math dhi cuideigin fhaicinn. Anns an t-suidheachadh sa bheil sinne tha e duilich dad a dheanamh mu dheidhinn. Tha e cho math d’ fhaicinn.”
Cha robh e ’nam inntinn aig an àm ud smaoineachadh gu dé a bha i a’ ciallachadh. Chan eil cuimhne agam ach a ràdh rium fhéin gun robh fir Inbhir-Stróbail far an cinn mu bha an nighean so aonarach. Cha robh teagamh sam bith agam gur i so am boireannach a bu bhriagha a chunnaic mi riamh.
“Is tha mise gad fhàilteachadh cuideachd” bhruidhinn an nighean airson a’ chiad uair. Thainig i gu m’ thaobh is sheas i faisg rium. B’ e sin an dara uair a dh’ fhairich mi an gluasad eagail ’nam uchd. ’Sann faisg orm a bu mhiann leam i thighinn ach bha nitheigin ceàrr ann a sho, bha nitheigin ann nach robh e comasach dhomh a thuigsinn. Bha[300]
“O nach math gun do thachair so, nach math, nach math.”
Thionndaidh is ruith i do’n tigh, a’ togail a h-aodaich suas mu calpannan. Mum b’ urrainn mi mo smuaintean a chruinneachadh a rithis, chuir Eilidh a làmh air m’ uilinn is stiùir i sìos taobh an tighe mi:
“Tiugainn, Iain,” thuirt i, a guth socair is beagan crith ann, “chan eil math dhuinn am beagan ùine a tha againn a chosg. Tha mi an déidh a bhith feitheamh na mionaid so fad dà bhliadhna. Bha dùil agam nach tigeadh e gu bràth.” “A’ mhionaid so, gu dé a’ mhionaid?” Bha mo smuaintean ’nam boil.
“So” ars ise. Bha a làmhan mun cuairt orm is a beul gu h-acrach air mo bhilean. Cha b’e nighean óg a bha so idir ach boireannach agus an ceann mionaid bha e mar gum b’ e mise a bha air feitheamh fad dà bhliadhna airson a’ mhionaid so. Bha an saoghal air fàs eadhon nas lugha na an t-iomaire uaine. Bha ann a sho subhachas agus coimhlionadh beatha. Cha robh an saoghal dad nas motha na na crìochan sin as lugha a tha an aithne duine talmhaidh.
* * * * *
Cha robh fios againn air dad ach air a chéile. Bhiodh an t-uisge a’ filleadh a’ chidhe maide, bhiodh a’ ghaoth a’ gluasad duilleach nan giuthas, math-dh’ fhaoidte gun robh a’ ghrian air cromadh beagan is air bidein a’ ghlinne a dheargadh far an robh na citheachan mu dheireadh de shneachd a’ Gheamhraidh ’nan laighe. Is dòcha gun robh na h-eòin a’ seinn ach cha robh claistneachd dhaibh ach Dia fhéin. Cha robh fhios againne orra. Glaiste ri chéile ghluais sinn air ar socair air ais chun an tighe. Cha robh aithne againn ach air a chéile.
Cha dìochuimhnich mi gu sìorraidh na lean air an fheasgar ud. Bha màthair Eilidh air bòrd a fhreagaradh air rìgh a shuidheachadh romhainn. Bha an t-suipear air a crùnadh le botal fìon cho fuar is cho blasda ’s a chuir mi riamh gu m’ bhilean. Chan eil cuimhne agam gu dé an còmhradh a bha mu ’n bhòrd. Cha chreid mi gun robh móran aig duine ri ràdh. Bha e mar gum biodh mise is Eilidh air a rádh na bha dhòth oirnn, ach ann an dóigh eile. Cha b’e idir sàmhachd iomacheist a bha trom air an t-seòmair ach sàmhachd ar sonais. Cha robh a’ chailleach fada gun dhol gu tàmh is bha an còrr de’n oidhche leinn. Bha sinn, le chéile, mar nach robh latha eile air fhàgail dhuinn, ach bha sinn cho làn de chéile is gum bitheadh ar beatha air a choimhlionadh ged a thigeadh crìoch an t-saoghail air a’ mhadainn.
Air cùlaibh dhorsan dùinte mo sheòmair bhruidhinn sinn gu socair ann an làmhan a chéile, anmoch do ’n oidhche. Bha làmhan glaiste mu m’ mheadhon mar gum biodh i fo eagal gum falbhainn
“Fanaidh tu còmhla ruinn, Iain?”
“Tha fhios agad gum fan.”
“Fanaidh tu tuilleadh?”
“Chan urrainn dhomh sin. Ann an seachdain eile feumaidh mi
Leis na briathran sin thachair nì iongantach. Thòisich Eilidh ri gul, gu searbh agus gu goirt. Bha i mar gum biodh a cridhe briste is bha m’ uchd fliuch le tuil a deòir. Chaidh iomadh mionaid seachad mun tug mi oirre a bhith sàmhach is mun do thiormaich i a sùilean. Mu dheireadh thall thàinig a guth air ais, briste le osan a guil:
“Iain,” ars i, ’s i tionndadh air falbh bhuam fo ’n aodach, “chan urrainn dhomh an t-àite so fhàgail gu bràth is chan urrainn dhomh nas motha innseadh dhuit carson a tha sin. Cha tuigeadh tu is cha chreideadh tu e. Is dòcha ann an dòigh nach eil mi fhéin ga thuigsinn.” Thàinig smuain gu m’ inntinn:
“Eilidh,” dh’fhoighnich mi, “a bheil nì sam bith cearr ort?”
“Chan eil,” thuirt i gu h-aithghearr, is an uairsin stad i, “ach tha . . . . tha mi ciallachadh chan eil fhios agam . . . . O Iain, fàgamaid sin chun am màireach. An déidh dà bhliadhna bithidh seachdain fhéin mar fhaid beatha. Cuireamaid ar gràdh an céill fhad ’s a tha ùine air fhàgail againn.”
* * * * *
Chan eil e ’nam chomas aoibhneas nan trì latha a lean a chur ann am briathran. Chan eil e ro dhoirbh aighear beag no bròn beag a chur ann am briathran. Tha ar litreachas a’ cur thairis leis a sin. Ach nuair a ruigeas duine air àirde gràidh tha e aig an aon àm faisg air ruige bristidh. Chan eil ann an àirde gràidh ach faighinn is cosg, ga sgrios fhéin ann an sgrios de ghlòir. B’ ann mar sin a bha an gràdh againne. Cha robh bacadh air ar gaol fad trì latha is trì oidhche. Cha bhiodh e comasach dhuinn bhith beò anns an dòigh ud fad ùine sam bith, ach bha na trì làithean sin fhéin gu leòr airson beagan neairt a a thoirt dhomh gu faighinn seachad air na nithean a bha fhathast ri tachairt. Thug iad co-dhiùbh beagan ciùinead inntinn dhomh oir nuair a bha ar gràdh aig àird bha e aig an aon àm faisg air a’ chrìoch.
Thòisich nithean ri dhol ceàrr air feasgar an treas latha nuair a shuidh sinn aig bòrd-suipreach. Thuirt mi:
“Am màireach gabhaidh sinn uile an càr gu baile Allabhon is gheibh mise na litrichean is na paipearan a tha iad a’ cur chugam chun an t-seòlaidh sin. Is dòcha gum bi litir bho ’n ofais agam ann ag innse dhomh gu dé bhitheas romham air mo thilleadh.”
Bha Eilidh is a màthair mar gum bitheadh balgam fala ’nam beòil. Thuirt a’ chailleach:
“O cha téid idir. Fàg iad gu deireadh an t-seachdain nuair a bhitheas tu a’ falbh co-dhiùbh. Tha fhios gum faod iad fuireach.”
“Chan fhuirich iad idir,” thuirt mise, “bu chòir dhomh a bhith air an togail o chionn dà latha. Is dòcha gum bheil nitheigin cudthromach ann a chailleadh m’ obair dhomh mura deanainn nì mu dheidhinn.”
Dh’ éirich Eilidh bho’n bhòrd, am fuil a’ teicheadh bho a gruaidhean is i air chrith mar gum biodh eagal oirre:
“O Iain na teid idir ann” thuirt i ag agairt rium, “ma théid . . . . ma théid thu ann . . . .” stad i airson tiota . . . . “tha eagal orm nach till thu air ais ugainn a chaoidh. Thachair nì mar so dhomh roimhe . . . . nì fìor choltach ris a so. Fan an còrr de ’n t-seachdain còmhla ruinn.” Bha an seòmar air a lìonadh le strì a h-eagail.
“Ach, a ghràidh, faodaidh tusa tighinn còmhla rium. Carson nach tillinn is thusa maille rium?” . . . .
Thuit an strì eagail anns an t-seòmair agus bha an dithis aca mar gum bitheadh iad air an lìonadh le eu-dòchas. Chuir a’ chailleach a làmh thairis air mo làimh-sa is thuirt i gu socair agus gu dùrachdach:
“Chan eil e comasach do dh’ Eilidh so fhàgail no dhol cuide riut. Na foighneachd idir carson oir cha b’ urrainn dhomh ìnnse dhuit. Fan thusa còmhla ruinn fhad ’s as comasach dhuit is till air ais gu Eilidh cho luath is is urrainn dhuit, mus urrainn dhuit. Sin uile e.”
Dh’ éirich i, phòg i sinn le chéile, is chaidh i suas do ’n leabaidh.
* * * * * *
An deas meadhon na h-oidhche dhùisg mi o dhroch aisling is thuig mi gun robh nitheigin ceàrr. Bha mi ’nam aonar. Bha Eilidh air falbh agus cha robh gluasad anns an dorchadas. Laigh mi far an robh mi fad mionaid no dhà feuch an tilleadh i. ’Sann an uairsin a thàinig fàileadh an losgaidh thugam. Leum mi ás an leabaidh is rinn mi sìos an staidhre a’ slaodadh mo bhriogais umam. Chuala mi dorus na caillich a’ fosgladh os mo chionn. Bha gluasad grad ás a’ chisdean is thàinig Eilidh a-mach ás ’na ruith. Cha mhór nach do chuir i car dhiom ’na cabhaig:
“Greasaibh oirbh, greasaibh oirbh.” bha i ag éigheach, “chuir mi car dhe ’n chanastair ola air an teine is chan urrainn dhomh a chur ás.”
Bha an stòv dearg le teangan a’ ghabhail is bha àrd-dhorus an teine air glacadh. Mhùch mi e le poca fhad ’s a bha iadsan a’ lìonadh uisge dhomh. Ann an deich mionaidean bha mi air a chur ás ach bha sinn air a bhith glé fhaisg air tubaist. Nuair a thionndaidh mi bha Eilidh air a dhol seachad ann an laigse.
Thog mise suas an staidhre i is chuir a màthair branndaidh eadar a bilean. Ann am mionaid no dhà thàinig i chuice fhéin is dh’ fhosgail a sùilean:
“Tha thu so fhathast,” ars ise rium “O Iain innis dhomh nach fhalbh thu gu bràth.”
“Uist,” thuirt mi rithe, “ ’s fheàrr dhuit cadal a nis. Bithidh mi còmhla riut chun an caidil thu.”
Chlapran a màthair i is dh’ fhàg i an seòmar agam. Ann am beagan mhionaid bha Eilidh ’na cadal agus rinn mi-fhéin seòrsa cadail chun an do bhris a’ mhadainn.
Air a’ mhàireach anns a’ chàr air an rathad ìseal réidh gu Allabhon bha ùine agam smaoineachadh air gach uile nì neònach a bha air tachairt dhomh bho ’n uair mu dheireadh a bha mi air an rathad ud. Dh’ fheuch mi ri freagairt fhaighinn do gach uile ceist a bha ’nam inntinn is fuasgladh fhaighinn air an dìomhaireachd a bha cuartachadh an tighe ris an abradh iad Creag-àlainn. Ach chan eil sin furasda nuair a tha duine ann an àite is gaol mór aige air nighean, e gluasad air a h-uile faireachdainn, beò air a beatha agus a’ deanamh gàirdeachas[304]
Cha robh e duilich idir slàn fhàgail leis a’ chaillich ach cha mhór nach tug Eilidh orm fantail. A h-uile uair a bha mi gu falbh thilleadh i air ais thugam ’ga càradh fhéin air m’ uchd a’ gul chun an robh i gun lùths. Mu dheireadh thall dh’ fhàs i beagan nas ciùine is thionndaidh mi an càr:
“Tiugainn còmhla rium,” dh’iarr mi aon uair eile.
“Chan urrainn mi,” thuirt i, “ach tha mi air géilleadh dhuit falbh. Is dòcha eadhon gun till thu chugam.”
Rinn mi snodha gàire. Bha dùil agam a bhith air ais air an fheasgar. Nuair a dh’fhalbh mi chluinninn i a’ tòiseachadh ri guil a rithis ach cha do thill mi idir. Nuair a ràinig mi ceann a rathaid thionndaidh mi gu coimhead air ais ach bha na craobhan giuthais a’ cumail an tighe bho m’ shealladh.
Nuair a ràinig mi Allabhon cha robh mi nas fhaisge air freagairt do na ceistean. Stad mi aig an tigh-òsda Aragon is shuidh mi sìos aig aon de na bùird a bha air beulaibh an tighe anns a’ ghréin. Cha robh e ach leth-uair an déidh mheadhon-latha ’s cha robh duine eile mu ’n tigh-òsda. Dh’ iarr mi botal leanna air eigh is dh’ iarr mi air am fear-frithealaidh botal a ghabhail cuide leam. Thill e leis na botuil is na gloinneachan is bha agam an cothrom a cheasnachadh mu Chreag-àlainn.
“ ’Sann o Shasuinn a tha sibh?” ars esan. “Is ciamar a tha an ceàrn so de ’n t-saoghal a’ còrdadh ruibh?”
“Cha b’ urrainn a bhith na b’ fheàrr,” fhreagair mi, “is chan eil caileagan nas bòidhche ri ’m faighinn anns an Roinn-Eòrpa.”
Nach robh mi-fhéin ro-eòlach air aon diubh!
“Tha mi toilichte gu bheil e còrdadh riut,” thuirt e. “Am biodh e mì-mhodhail foighneachd càite a bheil sibh a’ fuireach?”
“Tha ann an Inbhir-Stròbail” fhreagair mi.
Choimhead e beagan nas cruaidhe orm is mar a robh mi air mo mhealladh thàinig sealladh cràidh gu shùilean airson tiota. Rinn e osna bheag.
“Inbhir-Stròbail,” ars esan, “Anns am Florunda tha mi cinnteach?”
Dh’fhairich mi nach tug dad air an còrr a radh ach modh. Bha an sonas is an aighear air falbh o ghuth.
“Chan ann,” fhreagair mi, “ann an àite beag ri taobh an locha far a bheil a’ chaileag as briagha air an do laigh sùil duine riamh. Creag-àlainn a their iad ris.”
Leum e gu chasan a’ cur car de ’n bhòrd is na bha air. Bha dath a’ bhàis air aodann, is bha a shùilean a’ leum ás a cheann:
“Creag-àlainn,” ars esan, “Ach loisgeadh Creag-àlainn chun na talamhainn o chionn dà bhliadhna. Cha do thogadh tuilleadh e. Bhàsaich am boireannach leis an robh e agus a nighean anns an teine. Loisgeadh gu bàs iad.”
Shuidh mi far an robh mi is an fhuil a’ tràghadh o m’ aodann.
“Chan urrainn sin a bhith. Bha mi ann o chionn dà uair a thìde. Seall eadhon ann a sho na pìosan arain a thug iad dhomh ann am paipear agam. Tha mi gu tilleadh air an fheasgar so.”
Dh’ fhosgail sinn am paipear ruadh ’ga shracadh ás an rathad. Cha robh ’na bhroinn ach sprùilleach de aran cruaidh, sean, agus an sud is an so bha cnapan a bha air uair ’na fheoil ach a bha nis ’na chnap cloimh-liath. Bha na deòir a’ ruith gun bhristeadh sìos aodann an duine òg leis an robh an tigh-òsda. An ceann mionaid no dhà thòisich e ri bruidhinn:
“Feumaidh tu mo leisgeul a ghabhail,” thuirt e, “ach bha mise agus Eilidh gu pòsadh. Bha bhanais gu bhith ann mìos an déidh sud ach chaochail i anns an teine dà latha an déidh dhuinn trod mu nitheigin luideach. Cha robh cothrom ann dhuinn a dhìochuimhneachadh oir thàinig an teine . . . . tha sin an déidh a bhith ’nam chridhe a h-uile latha o uair ud . . . . gun do bhàsaich i is sinn dealaichte. Chan eil fois ann dhomh oir chan eil leigheas air talamh do nì mar sud.”
Thiodhlaic e a cheann ’na làmhan, a’ gul gu cruaidh.
Airson mionaid, mo chridhe air a lìonadh le bàidh gun fhéin-iarrtais, chàirich mi mo làmh air a ghualainn. Agus an uairsin, a’ tuigsinn gur ann dhàsan a bha Eilidh a’ toirt a gràidh is nach b’ ann dhòmhsa, gur ann lesan a bha i air talamh, thionndaidh mi air falbh, mo chridhe air a lìonadh le fuachd, mi trom le mulad is gràin, nas doimhne na b’ aithne dhomh.
| title | Grian Is Grian-Uisg |
| internal date | 1962.0 |
| display date | 1962 |
| publication date | 1962 |
| level | |
| reference template | R. Seixias in Gairm 40 %p |
| notes | R. Seixias = (An t-Urr.) Dòmhnall T. MacDhòmhnaill (see Gairm Index) |
| parent text | Gairm 40 |