Am Priosanach

Le CAIRISTIONA I. NICGHILLEMHOIRE (Ard-sgoil MhicNeacail)

Dhùisg e ag camhanaich na maidne agus choisich e chun na h-uinneige. Bha an sneachd a nis tiugh air an talamh agus bha na lòineanan geala a’ tuiteam gu sèimh, sàmhach fad na h-ùine, a’ glasadh a-mach a h-uile fuama. Ach cha b’ ann air càil de ’n sin a bha aire. Bha an ùine a’ dol seachad agus bha e fhathast ’na sheasamh an sud gun ghluasad.

Chunnaic e luidheir le cheò gorm ag éirigh suas dha ’n adhar o ’n tigh a bha mu chomneimh agus solus an sud agus an so air feadh a’ bhaile ag innse gun robh am baile gu léir a’ dùsgadh.

Bha a’ mhadainn reòta, fuar. Tharraing e an seann chòta na bu dlùithe mu a ghuailnean. Bha e gus tuiteam leis an sgìos agus cha robh e air càil ithe o chionn dà latha. Bha a h-uile stiall a bha mu chorp bog fliuch leis an t-sneachd. Ach bha fhios aige nach b’ urrainn da fuireach an sud na b’ fhaide. Nam faigheadh iad a-mach gun robh e a’ gabhail fasgaidh anns a’ bhothaig, cha b’ fhada gus am biodh fir a’ bhaile air a shàil. Smaoinich e a rithist air an duine a mharbh e.

Cha robh e a’ gabhail aithreachais sam bith airson an ruid a rinn e ach bha e na bu duilghe na b’ urrainn da a ràdh airson an àmhghair a thug e air a mhàthair. Mar nach biodh doilgheasan gu leòr aice on phòs i an duine ud. Bha fhios aige gur ann air a sgàth-san agus air sgàth a bhràithrean a phòs i idir e. Cha b’ urrainn di an teaghlach a chumail cruinn ’na h-aonar, agus bha airgead gu leòr aige-san. Ach bha iad fada na b’ fheàrr ás aonais—bochd ’s mar a bha iad. Thigeadh e dhachaidh oidhche an déidh oidhche ga dhalladh leis an deoch, ag éigheachd is a’ mionnan agus a’ gabhail air a h-uile duine le a bhata. Thoill e na fhuair e. Ach an uair a thànaig am poileas air a thòir dh’ fhàs aodann a mhàthar cho geal ri craiceann nam mairbh agus thòisich i a’ gal gu cruaidh.

Ach bha cóig bliadhna bho ’n uair sin. Bha a mhàthair air bàsachadh. Bha e fhéin coma dé a dh’ éireadh dha. Chan e nach robh gu leòr aca mu dheidhinn sa’ phrìosan. Bha iomadh fàbhar air a nochdadh

Bha seachdain air a dhol seachad a nis, agus bha e cho lag ri piseig air ùr bhreith.

Bha buidheann de chloinn bhig a nis a’ dèanamh air an abhainn ag éigheachd àird an claiginn. Sheas e gan coimhead greiseag. Bha e air chrith leis an fhuachd agus air a ghonadh leis an acras. Thànaig luairean ’na cheann agus chaidh a h-uile càil dubh. Thuit e gu làr, gun chàil ach gun robh a mhothachadh aige. Bha aodann cho geal ris an t-sneachd a-muigh.

Bha glaodhaich na cloinne na b’ fhaisge a nis. Shaoil leis gun d’ fhosgail an dorus. Bha balach beag ’na sheasamh os a chionn, a shùilean ga tholladh agus ceist iomaguineach air aodann. Dhùin e a shùilean a rithist. Chuala e am balach beag, mar gum biodh e fad ás, ag éigheachd, “Iain, trobhad, seall air an duine so. Cha chreid mi nach eil e marbh.”

Dh’ fhiach iad ri a cheann a thogail, ach thuit e sìos a rithist. Cha robh dragh aige. Bha a’ bhruidhinn a’ fàs na bu laige agus na b’ fhaide ás.