TEINE CEANN FOID
EARRANN VI
Cogadh no Sith
Fada mun do dhorchnaich i an oidhch’ ud, chuireadh fios fad is farsaing feadh an Taobh Sear gun robh na saighdearan an Uige. Chuir Lachlainn cuireadh gu gach croitear cruinneachadh taobh shuas a’ bhealaich is cha b’ fhada bha iad a’ cruinneachadh. Thainig iad ’nan ciadan, sean is òg—an dearbh fheadhainn, tha mi cinnteach, air an do thachair mi an oidhche mhór ud, ’s mi tilleadh á tigh a’ bhàillidh an Uige.
Ach có chanadh e a-nochd? Ma bha iad cruinn còmhla air an aon raoin is Lachlainn Bàn ’na sheasamh ’nam measg air an aon chreig, cha robh pìob-mhór a’ dol a nis, no iolach, no eubhach. Cha chualas fhathast aon ghuth ag eubhach dùbhlan do ’n uachdaran, ged a bha na ceudan sgamhan ga eubhach àrd san dearbh bhad seo beagan sheachdainean air ais. Cha chluinnte ach brùindeil shocair an sud ’s an seo ’nam measg is sùil ghealtach, uallachail aig gach fear air Lachlainn Bàn. Gu dearbh bha eagal aca roimhe a-nochd is cha do thuig duine sin na b’ fheàrr na Lachlainn fhéin. Cha robh am fear bu luidiche sa’ chòmhlan mhór dhaoin’ ud nach do dh’ aithnich gu robh àm an dearbhaidh air tighinn.
Rinn Lachlainn tòiseachadh gu math socair, a ghuth cho ìosal ’s gur gann a chluinneadh tu e, a’ cuimhneachadh dhaibh gur fhada on a mhùidh Ivory na saighdearan orra. Cha do chreid e fhéin chun a seo thuirt e, gun cuireadh an Riaghaltas gu bràth saighdearan do ’n bhaile seo a dheanamh ainneart air croitearan. Ach ge’ r bith dé na naidheachdan annasach a chuir Ivory gu Lunnainn, chaidh creideas a thoirt da chuid bhriagan shìos an sin agus bha esan air a mhealladh, ged is fhada on thuig e nach cuirte saighdearan a chuideachadh croiteir buileach cho ealamh ’s a chuirt’ iad a chuideachadh uachdarain. Ach ma bha iad air tighinn, arsa Lachlainn—agus bha a ghuth a nis a’ fàs na bu chruaidhe—dé bha ’nam beachd a dhèanamh?
“Bheil iad a’ dol a mhort a h-uile mac màthar againn—dol a chur a’ ghunna ruinn uile mar gun cuirte ri dròbh chon—a chionn gun dhiùlt sinn ar croitean a thoirt seachad do ’n uachdaran? Agus co dhà do ’m boin am fearann seo mura boin e dhuinne, a shaoithrich ’s a shàraich air a shon fad nan ceudan ginealach?”
“Seallaibh mun cuairt,” dh’ eubh e, “far an robh ar sinnsrean ag àiteach. Anns an dearbh bhad seo chan eil ploc anns nach deach cas-chrom a chur uaireiginn, ’s cha b’ ann gun saothair, is seallaibh an diugh e, fo chùram an uachdarain! Dé chì sibh ach raineach is fraoch is salchar chaorach? Bidh ar croitean a dh’ aithghearrachd san aon staid ’s bidh sinne shìos an tiùrr a’ chladaich a’ tighinn beò air bàirnich ma gheibh Ivory ’s an t-uachdaran an latha leotha. Ach ma sheasas sinn còmhladh—is có nach seasadh còmhla sa’ cheartas—cha toir Ivory no uachdaran no eile buaidh oirnn am feasd.”
Thug mi sùil mun cuairt air na daoine, ach cha mhór brosnachaidh a bha mi faicinn anns gach aghaidh. Bha gealach ann ach b’ e teine mór de bhadan fraoich ’s de sheann gholfhadan mònadh bu mhotha bha toirt soillse dhuinn agus chitheadh gach fear againn Lachlainn air a’ chreig, an lot oillteil a bh’air a bhus gorm, grànda fo sholus leumnach an teine agus a ghuth cruaidh, sgairteil, fiadhaich a nis.
“Gun sealladh am Freasdal oirbh!” dh’ eubh e, “Dé air thalamh bhuan a tha sinn a’ dol a dhèanamh gun fearann? Tha fios agaibh fìor mhath nach eil sinn fad’ o ’n ghoirt sa’ bhaile seo is ma chailleas sinn na croitean ’se am bàs a bhios ann cinnteach gu leòr. Ma tha duine gun fhearann sa’ cheàrn seo tha e gun bhiadh, chan eil an còrr mu dheidhinn, agus an latha leigeas sibh le Ivory am fearann a thoirt bhuaibh, cha bhi dad air fhàgail dhuibh ach an cladh. Dé tha gu bhith ann, mathà, cead a leigeil le Ivory ’s le bhurraidhean shaighdearan is bochdainn is bàs ’nan cois air neo seasamh daigheann ’nan aghaidh air sgàth a’ cheartais?”
Dh’ eubh fear-eiginn á meadhon an t-sluaigh. “Ceartas ann no ás, dé ni sinne an aghaidh shaighdearan? Gu dé, dhuine, ni ceartas an aghaidh nam bèagaileid?”
“No an aghaidh nan gunnachan?” dh’ eubh fear eile.
“Theid ar mort, sin an rud a thachras.”
Thòisich eubhach is glaodhaich an sud ’s an seo agus, an ath rud, chunnaic mi Tómas Mór, an t-Aoildear, a’ leum suas air a’ chreig. Bha aodann dearg is a shùil air lasadh ’na cheann leis an fheirg. Thug e ’n aghaidh air Lachlainn.
“Sgriosaidh an duine caoich seo sinn uile mus sguir e,” dh’ eubh e agus sgiamh ’na ghuth leis a’ chaoch a bh’ air. “Na toiribh feart air! Mura bitheadh gun do bhuail e am bàillidh cha bhiodh dad de ’n obair seo air tachairt. Obair mhaslach, dìreach, le saighdearan is gunnaichean feadh an àite—agus is esan a tha coma ged a
Chuir seo sàmhchair orra sa’ mhionaid agus chuala sinn móran ag ochanaich ’s ag aontachadh le Tómas. Thug mi ’n aire cuideachd gu robh móran a’ togail air falbh agus a’ dèanamh air ais dhachaidh.
Ach cha do stad Lachlainn. Thòisich e ás ùr ged is math a bha fhios aige gun robh a’ mhòr chuid a nis ’na aghaidh.
“Innsidh mise dhuibh mar a chuireas sibh stad air na Marines,” dh’ eubh e. “Nach e seo an dearbh rathad a thig iad á Uige? Chan eil an còrr dòigh air faighinn chum an Taobh Sear mura tig iad air tìr thall againn fhìn. Seadh mathà; chan eil againne ri dhèanamh ach am bealach a dhùnadh orra mus ruig iad e! Cha bhi aca an uairsin ach tilleadh an taobh an tànaig iad. Chan eil cion chlachan os cionn a’ bhealaich, fhearaibh; chan fhada bhiodh grunnan dhaoine ga dhùnadh.”
“Ma thig iad oirnn le na gunnaichean, dé thachras dhuinn an uairsin?” dh’ eubh fear-eiginn.
“Nach ann agaibh fhéin a tha ’n t-eagal roimh na gunnaichean,” fhreagair Lachlainn. “Gu sealladh am Freasdal oirbh, nach e seo an t-àite san d’ rugadh ’s an do thogadh sibh! Bheil sibh a’ dol a leigeil le burraidhean Shasunnach a thoirt bhuaibh gun seasamh idir ’nan aghaidh? Tha mise ’g innse dhuibh—agus is math tha fios agaibh gur e ’n fhìrinn a th’ agam—gun dùineamaid am bealach gun strì an aghaidh a h-uile Marine a tha ’m Breatann, ma thogras sinn; ’s cha tig an latha gheibheadh iad troimhe. Ma tha daoine nar measg—daoine anns am bheil beagan sgoinn—thigibh còmhla riumsa is cha bhi sinn fada ris.” Sguir Lachlainn leis a sin is thug e sùil mun cuairt.
Cha do ghluais duine. Cha tug aon anam beò ceum air adhart an taobh a bha e. A Thì nan Gràs, bha e brònach a bhith coimhead a leithid de rud agus bha mo chridhe goirt airson Lachlainn. Ach an ceann tiotain, chaidh m’ athair a-null gu iomall na creige is sheas mise null ri thaobh. Lean Iain Beag is Eachann Ruadh sinn agus ’nan déidh thànaig beagan eile. Ach gu dearbh b’ e am beagan a bh’ ann tacsa ris a’ chòmhlan mhór dhaoine a thionndaidh air falbh uainn ’s a thug an aghaidh air ais air a’ bhaile.
Dh’ fhairich mi sgìos marbhtach a’ laighe air mo chnàmhan is bha mo cheann ’na thuaineal. An dàrna uair bha sruth fallais asam le teas an teine air mo dhruim agus an uair eile bheireadh oiteag fhuar na gaoithe snag ás m’ fhiaclan is crith ’nam chom. Rug Lachlainn air ghualainn orm is chunna mi e toirt sùil iomaganach orm. “Tha thu air chrith, ’ille” ars esan. “Am bheil dad ort?”
Cha tug mi feart air. “Chan eil sinn ann ach dà dhuine dhiag, a Lachlainn,” arsa mise, “Cha mhór dhaoine tha sin.”
“Ach, coma leat, Alasdair,” ars esan, “cuiridh sinn stad air gillean Ivory fhathast.”
Bha Colla Mór an gobha, is Seumas Crùbach air dhruim aige, ’na sheasamh pìos bhuainn. Chaidh Lachlainn a-null far an robh iad.
“Rinn thu math, a Sheumais, tighinn air adhart, a charaid,” ars esan ris an tàillear, “ach ma dh’ innseas mi ’n dul fhìrinn, cha chreid mi gun urrainn dhut cuideachadh sam bith a thoirt dhuinn mu ’n bhealach. Nach fheàrr dhut tilleadh dhachaidh, tha an obair a tha romhainn-ne ro dhiachainneach, tha eagal orm.”
Bha làn dhùileam gun gabhadh Seumas Crùbach an fhearg mhór ris a seo, ach ’se thuirt e,” O, tha mi cinnteach nach deanainn-sa móran a-measg ultaich chlachan gun teagamh, ach theid Colla cuide ribh is togaidh esan gu leòr dhuibh, theid mi ’n urras. Gabhaidh mise null gu bothan Dhòmhnaill Ghìobair, mac bràthair mo mhàthar is tha mise ’g innse dhut gum faigh a’ chiad Marine a nochdas beannachadh bhuamsa, Lachlainn! Bheir mise dha aileasachadh nach d’ fhuair e riamh o ’n latha rugadh e, a laochain!”
Nuair a thog Seumas ceumannan càm a-null taobh a’ bhothain bha Iain Beag a’ gàireachdaich.
“Ma tha fear san eilean a chuireas an t-eagal air na Marines, sud am fear,” ars esan.
“Nuair a gheibh iad sealladh dheth, ’s a chluinneas iad deàrrsach ghuidheachan a’ tighinn ás, cha rachainn an urras nach teicheadh a h-uile fear aca.”
Cha ghann a thuirt e seo na ghlac mi sealladh de nighinn òig a’ tighinn timcheall na creige. Nuair a chunnaic mi gur e Màiri, mo phiuthar a bh’ ann, cha robh fhiosam dé chanainn.
Rug m’ athair air ghualainn oirre.
“Dé tha ceàrr a Mhàiri?” dh’ fhoighneachd e.
“Tha am Maighistir a-stigh againn,” ars ise.
“Tha e feitheamh ri Alasdair. Tha e radha gum feum e Alasdair fhaicinn gun dàil is rud aige ri innse dha.”
[184]Bho bhaile gu beinn
RUITH mi fhìn is Màiri sìos dhachaidh cho luath ’s a bh’ againn. Ach fada mun d’ rànaig sinn a’ chroit bha mise air mo chlaoidh le casadaich is gréim ’nam thaobh ’s ’nam uchd a bha sìor fhàs cràidhteach. Cho mór ’s gun robh a’ chabhag, b’ fheudar dhomh sgur aig cùl na croite is m’ anail a leigeil ’s bha greis mhath mun do sguir an aonach ’s an tùchadh claoidhteach a bh’ orm. Cha robh dad de dh’ iarraidh agam a bhith plubadaich ’s a’ casadaich air bialthaobh a’ mhaighistir neo gu h-àraidh air bialthaobh mo mhàthar.
Bha an cidsean gu math dorcha nuair a nochd mi stigh ach thug mi ’n aire ann an tiotan nach robh sgial air a’ mhaighistir. Bha Màiri air ruighinn dhachaidh romham ’s bha i fhéin is Seòras beag ’nan suidhe an oir na luathadh gun facal ás an ceann. Dh’ éirich mo mhàthair bhar na beingeadh is thug mi ’n aire gun robh atharrachadh mór air tighinn oirre o chlionn ghoirid. Bha i cus na bu taine ’s na bu sheannachara a’ coimhead.
“Càit eil am maighistir?” dh’ fhoighneachd mi. Chùm i seachad orm le sguaid a dhùnadh an doruis is sheas i agus a druim ris.
“Tha ’na leabaidh, cha rachainn an urras—far am bu chòir dhutsa bhith, mu ’n taca seo.”
Thug i sùil air mo mhalaidh.
“ ’Ille, tha thu ’na do lòn le fallas.”
“Tha fhiosam; nach eil mi air ruith ás a’ bheinn. Dé an gnothach a bh’ aig a’ mhaighistir rium?” “Cha robh gnothach no gnothach aig a’ mhaighistir riut,” ars ise agus i dùr-choimhead orm, “Ach, mur an robh, bhà agamsa.” Thug mi ’n aire gun robh i air chrith. Cha b’ fhada gus an do thuig mi gum b’ ann leis an fheirg, oir thòisich i orm an sin fhéin. “Neo ’r thaing nach eil thusa bragail asad fhéin, a pheasain gun nàire, a’ siubhal nan cnoc cuide ri d’ athair—an sud ’s an seo mar gum biodh dà cheàird. Ach cha bhi mise fada cur stad air an obair sin, fuirich thus’ ort! Tha d’ athair ás a rian—ás a rian buileach glan dìreach; cha ghabh dad deanamh ris co-dhiù, ach bidh thusa greis, a laochain, mus leig mise leat an còrr maslaidh a thoirt air an tigh seo, a’ deanamh dearg amadan dhiot fhéin leis an
obair mhìchiataich seo! Dé an aon truaighe tha dhìth oirbh? Cha bhi ceòl-sgur agaibh gus an teid ur marbhadh ’s an latha thachradh sin nach ann cearbach a bhithinn-sa ’s a’ chlann dheth? Dé thachrach dhuinn an uairsin—aig toiseach geamhraidh gun ghréim bidhe? Innis sin dhomh, ma tha thu cho bragail! Chan eil sibh glic, sin an rud a th’ ann, is tha Lachlainn Bàn air gloichdean a dheanamh dhiabh uile, le obair mhallaichte. Ach cha teid do chas-sa a-mach á seo a-nochd ’ille, no an ath-oidhch’; is chan eil an còrr mu dheidhinn!”
Cha b’ urraim dhomh a chreidsinn an toiseach. Ach ma bha fearg air mo mhàthair, bha an dearg chaoch ormsa. Cha mhór nach tànaig na deòir ugam, leis an tàmailt a bh’ orm gun robh mo mhàthair air a bhith cho tur cealgach.
“Tómas Mór, an t-aoildear!” dh’ eubh mi. “Sin am fear a chuir seo ’nur ceann. Nach ann agaibh a bha ’n cosnadh—ag éisdeach ri rabhdaire de sheòrsa. Cha robh de sgoinn ann na sheasadh còmhla ruinn.”
“Eisd! Na cluinneam an còrr asad!” dh’ eubh i rium. “Nach ann agad fhéin a tha ’n aghaidh, a ghiobail gun mhodh is gur tusa sin, a’ cur bhriag air duine math, agus e ’na aoildear.”
“Briagan, an e?” dh’ eubh mi, “Cha robh duine seo a’ deanamh bhriag ach sibhse, agus ’s math tha fios agaibh air—sibhse agus Màiri.”
Thug mi leum an taobh a bha Màiri agus an fhearg cho mór orm ’s gun robh mi air a bualadh mur biodh gun do theich i gu taobh thall a’ bhùird orm. Bha a’ chailleach a’ sgalartaich a nis.
“Ni sud an gnothach dhut, a laochain, air neo bheir mise am bata air do dhruim! Cha chuir thu aon chorrag oirre; cha do rinn Màiri ach mar a dh’ iarradh oirre ’s nì thusa an aon rud air neo bithidh e gu math searbh dhut. Tha e cheart cho math dhut suidhe far am bheil thu. Cha teid thu mach á seo a-nochd.” Thug mi sìnteag chun an doruis.
“Tha mi dol air ais gu m’ athair,” arsa mise, “agus chan eil an còrr mu dheidhinn.”
Sheas i gu daigheann agus a druim ris a’ chòmhlaidh.
“Cha dean thu dad de ’n t-seòrsa,” ars ise, “mura dean thu air aon dòigh e. Cha leig mise mach air an doruis seo thu, ged a bhithinn an seo fad bhinn, bhuan na h-oidhche, a laochain. Chan eil dòigh agad air faighinn a-mach mura buail thu do mhàthair. Am bheil thu cho suarach ’s gun deanadh tu sin a nis—am bheil?”
Rinn mise trod is eubhach gu leòr an uairsin, ach bha fhiosam fìor mhath gun robh i air an gnothach a dheanamh orm, oir feargach ’s gun robh mi cha bhuailinn i am feasda. Ach bha aon rud cinnteach, bhithinn-sa mach air an dorus ud a’ chiad chothrom a gheibhinn, ged a dh’ fheithinn gu madainn. Shuidh mi air a’ bheingidh ri taobh Sheòrais Bhig a bha buralaich a nis, mo chridhe cho goirt is mo spiorad cho brùite ’s nach b’ urrainn dhomh facal a radha ris.
“Thoir a-nall dhomh an stòl sin, a Mhàiri,” ars a’ chailleach agus, nuair a fhuair i e, shuidh i air ’s a druim ris an dorus. Nuair a fhuair i i fhéin a shocrachadh air, thòisich na h-òrdain. Bha Seòras ri sgur a chaoineadh ’s an leaba thoirt air agus mar an robh an còrr aig Màiri ri dhèanamh, nach b’ fheàrr dhi mòine chur air an teine agus an làmpa lasadh.
“Agus dean bròthas dh’ an ghille sin,” ars ise ’s i toirt sùil mhìchiatach orm. “Cha bu mhisd’ e ’na bhroinn e, mur eil mis’ air mo mhealladh. Cuir tì sa’ phoit cuideachd. Cha chuireadh a h-aon againn cùl rithe.”
“Chan eil mise ’g iarraidh tì no bròthas,” arsa mise. Bha mo cheann gu sgoltadh ’s m’ amhach air fàs cho goirt a nis is gur gann a dheanainn slugadh. “Mar a thogras tu fhéin,” ars ise, “ach cha dean diomb feum sam bith dhut, a laochain. Chan eil thu dol a charachadh á seo a-nochd. Mar as luaithe thuigeas tu sin, ’sann as fheàrr dhut.”
Cha duirt mi guth; agus cha tanaig aon fhacal asam fhads a bha iad ag òl na tì. Nuair a bha ’n tì seachad chaidh Màiri a chadal, ach cha do ghluais mo mhàthair o’n dorus. Thug mi aon oidhirp eile a’ deasbad rithe, ach cha mhór a bh’ agam air a shon—ged a chumainn cagnadh rithe gu madainn cha robh i dol g’ am leigeil seachad.
Thug mi ’n leaba orm an uairsin ach dh’ fhàg mi m’ aodach orm air eagal ’s gun cuireadh i falach mo bhriogais orm. Caidlidh i uaireiginn, bha mi radha rium fhìn, agus, nan saoileadh i gu robh mise ’nam chadal, bheireadh i ceann shìos an tighe oirre. Sin an aon chothrom a bh’ agam air teicheadh, ’s mar sin, shìn mi fo ’n aodach a’ feitheamh gu ’n teannadh i ri norradaich.
Bha sracadh beag anns a’ chùirtear a bha ris an leabaidh agus, gun mo cheann a thogail o ’n chluasaig, chithinn i thall aig an dorus, ’na crùbadan air an stòl.
Gu dearbh bha i foighidneach an oidhch’ ud. Uair an déidh uair shuidh i an sud gun ghluasad, ’s fada an déidh do ’n teine dhol ás, cha robh coltas gun éireadh i ás a h-àite suidhe. Mean air mhean thanaig an cadal orm is bha sgìths trom a nis a’ laighe domhainn ’nam
chnàmhan. Tha cuimhneam air a bhith liùigeadh aon uair eile troimh ’n chùirtear agus a bhith faicinn mo mhàthar fhathast air an stòl gun ghuth, gun choltas aice air an leaba thoirt oirre. Tha cuimhneam cuideachd gu robh mo shùilean goirt ’s sileadh a’ tighinn asda agus gun robh e toirt faochadh dhaibh an dùnadh. Dhùin mi mu dheireadh iad greis mhath agus, aig a’ cheann thall, cha robh de lùths air fhàgail agam na dh’ fhosgladh iad.
Nuair a thanaig mi ugam fhìn a rithist bha mi ’nam shuidhe san leabaidh, am fallas a’ sruthadh asam agus aonach orm. B’ e droch aisling a dhùisg mi, ach cha robh mi fada ga cur ás mo chuimhne nuair a thuig mi far an robh mi. Dh’ éisd mi greis ach cha robh dad ri chluinntinn ach anail an fhir bhig ri m’ thaobh san leabaidh. Dh’ éirich mi agus rinn mi air an dorus. Bha ciaradh beag de sholus na maidne air an uinneig a nis is dheanainn a-mach air éiginn am bòrd ’s a’ bheinge is am beagan àirneis eile bha feadh an tighe.
B’ e ’n call nach robh barrachd de sholus na maidne ann, oir chan fhaca mi gréim dhith gus an do bhuail mi sna casan aice. Cha robh fhiosam dé chanainn—bha mo mhàthair air a bhith sa’ chùil fhuair seo fad na h-oidhche! Thug i eubh aisde nuair a dhùisg i, ach cha robh i fada ag éirigh ’s a’ deanamh gréim bàis orm.
“Air ais do ’n leabaidh thu!” dh’ eubh i. “Air ais innte sa’ mhionaid!”
“Leigibh ás mi, an ainm an Aigh,” dh’ eubh mi. “Bheil sibh a’ dol a dheanamh cù dhiom, gam cheangal a-stigh?” Thug mi leum asam air ais ’s mi gam thionneamh fhìn agus chaill i a gréim orm. Ach ma chaill, dh’ fhiach i sa’ mhionaid air breith a rithist orm agus, gun fhiosd’ thug i buille dhomh san t-sròin. Thanaig an fhuil ’na steall asam ’s dh’ fhosgail i an dorus gus am faiceadh i na b’ fheàrr dé thachair. Nuair a chunnaic i an fhuil air mo bhroilleach chaidh i ’na boil.
“Cùm do cheann air ais, mus gànraich thu d’ aodach,” dh’ eubh i.
“Fuirich, fuirich gheibh mise clabhd is uisge dhut,” ars ise nuairsin, is i leum a-null chun a’ bhùird.
Cha luaithe thionndaidh i na bha mi mach air an dorus agus roid agam a-null thar na croite gun feart agam air an eubhach a bha i’ deanamh ás mo dhéidh. Nuair a rànaig mi ’n abhainn nigh mi m’aodann san uisge fhuar, agus gu dearbh b’ ann fuar a bha e mu ’n taca ud de ’n mhadainn. Shìn mi greis air an fhiar gus an do sguir mo shròn de shileadh.
Bha dealt throm ann agus ceò tiugh, geal ìosal mu na cnocan, cho ìosal ’s nach robh sealladh ri fhaicinn de na mullaichean àrda os an cionn. Thog mi orm co-dhiù suas a-measg a’ cheò.
Ghabh mi rathad nach do ghabh mi riamh roimhe, ’s mi deònach am bealach a ruighinn cho luath ’s a bh’ agam. Nuair a dhìrich mi suas greis bha an ceò gam chuartachadh air gach taobh ’s a h-uile dad cho tais, ’s cho bog, ’s cho sàmhach ’s gun rachainn air mhionnan nach robh beò air thalamh ach mi fhìn ’s nach robh saoghal ann ach na creagan ’s na cnuic uaigneach seo a bha mum choinneamh.
Stad mi greis a leigeil m’ analach. B’ ann an uairsin a chuala mi fuaim nan clachan beaga a’ tuiteam ris an leathad agus bha mi cinnteach gun robh a’ chas a leag iad na bu truime na cas caorach.
“Có th’ ann? Có tha sud?” dh ’eubh mi is crith ’nam ghuth leis an eagal. Cha tanaig guth no feart air ais ugam. Thug mi ceum socair air adhart ach cha b’ fhada gus an do sheas mi far an robh mi.
Bha rudeiginn annasach a’ tighinn ugam ás a’ cheò, rud mór gun chumadh air nach cuirinn ainm no aithneachadh. Leum mi air ais cho luath ’s a bh’ agam ’s mo chridhe bualadh ri m’ asnaichean.
Ach mun do thréig mo neart mi buileach glan, thog an ceò beagan eadar mi agus an rud a chuir an oillt orm agus chunnaic mi each briagha, donn ’na sheasamh a’ coimhead orm! Abair gun d’ fhuair mo chridhe-sa aotromachadh nuair a chunnaic mi am beathach ud is thòisich mi air gàireachdraich leis cho sona ’s a bha mi. Ach sguir a’ ghàireachdraich glé ealamh nuair a rinn mi aithne na b’ fheàrr air an each dhonn. Seo an t-each a bh’ aig Miss Fiona madainn an dé! Dé air thalamh a dh’ fhàg a-bhos an seo e, agus dìollaid air a bharrachd air a sin?
Fhads a bha mi ’nam sheasamh a’ sliòpadh an eich ’s a’ dol fo m’ smaointean, bha a’ ghaoth ag éirigh is a’ sgapadh a’ cheò. Cha b’ fhada gus an do rinn an oiteag tanachadh math agus chunnaic mi, an ear orm, creag mhór, dhubh agus bu chas i. Cha robh dòigh air faighinn seachad oirre ’s dh’ fheumainn tilleadh air ais deas beagan, oir bha mi air a dhol pìos iomrall sa’ cheò, nuair bha mi dìreadh.
Ach mun do thionndaidh mi air ais a deas, laigh mo shùil air rud geal air choreiginn thall air craoibh bhig, a bha fàs aig iomall claiseadh. Dh’ fhàg mi ’n t-each, is chaidh mi null. ’Se bh’ ann ach ribein-fuilt. Fhads a bha mi ga thogail thug mi ’n aire gun robh a’ chlaise gu math na bu domhainne na shaoil mi. Sheall mi sìos agus mi gabhail iongnadh cho domhainn ’s cho cas is a bha an sgoltadh seo agus mar a bha an toll a’ ruighinn sìos fo ’n talamh, chan eil fhios gu dé cho fad.
Chrom mi sìos air mo ghlùinean agus mi gabhail deagh bheachd air an toll. Bha am mullach aige cumhang gu leòr, mar gum biodh similear farsaing, ach bha e gu math na bu leatha mar a b’ fhaide rachadh tu sìos agus bha fiar gorm a’ fàs aig a bhonn. Cha ghann a laigh mo shùil air an fhiar, na chunnaic mi i—Miss Fiona— ’na laighe gun diog, gun lùths sìnte air ùrlar an tuill.
Thug mi sùil mun cuairt, ach cha robh duine air fàire thall no bhos a bheireadh cuideachadh. Thug mi sùil eile sìos fodham ’s chunnac mi gun robh fuil air malaidh na h-inghinn. Dh’ eubh mi, cho cruaidh ’s a b’ urrainn dhomh, “Fiona! Fiona!” Ach cha tanaig gluasad aisde.
Cha do rinn mi an còrr maille agus b’ e sitrich an eich an rud mu dheireadh a chuala mi mun do thòisich mi air sreap sìos g’ a h-ionnsaigh.
(R ’a leantainn)
| title | Teine Ceann Foid VI |
| internal date | 1964.0 |
| display date | 1964 |
| publication date | 1964 |
| level | |
| parent text | Gairm 46 |