COMHSTRI NAN CEATHARNACH

Le MORAG NICCOINNICH

AIR uairean, ni duine rud a tha a’ cur uiread de dh’ iongnadh is a mhoit air fhéin is nach urrainn dha fuireach sàmhach. Sin mar a tha mise! Mar sin feumaidh mi innseadh dhuibh mu ’n euchd a rinn mi an là roimhe. Ud! cha robh ann an Daniel ach an gealtaire bochd an taicse riumsa.

Dé rinn mi? Rinn, ma tha, gun tug mi iomairt gu còmhstri ball-cluich. ’S ma chanas sibh nach robh sin ro thapaidh—cha robh sibh riamh aig a leithid a rud.

Thàinig mi chun nan geataichean—mas e geataichean a theireadh duine riutha. Bha tuainealaich a sin de iarunn, ’s chanadh tu gur h-e Picasso fhéin a dhealbh dhaibh e. Cha robh e a’ toirt càil ’na mo chuimhne ach na ceanglaichean Sasunnach a bhiodh aig a’ Chòirnealair as a’ bhàthaich agus ás a spot a chuireadh a’ bhó bhochd teanga air sop feòir bha sud a’ bualadh dhachaidh le glag. Mu dheireadh thug mi mi fhéin ás an treallaich so ach cha b’ ann mun do shìn e a chròg mhór a-mach— ’s chan e “là math” a ghuidh e dhomh.

Chaidh mo sheotadh is mo gheadadh, ach mu dheireadh ràinig mi làrach an tuasaid. Bha am blàr eadar buidheann á Obar-Dheadhain agus còmhlan á Glaschu ris an abradh iad na Ceiltich. “A charaide—na Ceiltich,” arsa mise rium fhéin. Nis tha mise glé phròiseil á fuil nan Ceilteach bho chian a bhith a’ bualadh gu làidir ’nam chuislean. B’ iad féin na ceatharnaich, taghadh nam fear. Bha mi a’ deanamh deilbh dhiubh le ’m breacain, ’s na pìoban-móra, agus a h-uile fear is cràic de fhalt ruadh air—agus gu dearbh nach robh falt ruadh air mo sheanair! Sin mar a bha mise, ’s mo smuaintean ag itealaich air ais thar linntean, ’s mi a’ feitheamh gus an nochdadh na Ceiltich.

Ach obh! obh! Nochd sud. Daoine beaga cruaidhe dubha, ’s gun aon ghaoisid ruadh eadar an t-aona duine deug a bha iad ann. Mach leatha, is sheas iad ann an sin ann an treas-meadhon na pàirce, ’s ghabh amadan an sud ’s an so dealbh dhiubh.

An sin, shéid bodach beag a bha ’n sin fìdeag, ’s chan fhacas cù-truisidh riamh a ghluais na bu luaithe na iad sud. Bha mise cho tàmailteach gu robh de ladarnas aig na h-eitiginn ud na ghabhadh

Cha b’ e na h-àigh iad. Bha an Ròcais, ’s e cho dubh ris an fhitheach, agus sròn air a bheireadh na tuill ás na bonnaich, is cha b’ fhiach eòin Aesoip hó-ró an taice ris nuair a thigeadh e gu òl á botal.

Ach cha robh mi ann nuair a fhuair na Ceiltich goal, agus ma fhuair chaidh na bha mun cuairt ás a rian, ’s dh’ fhairich mi uilinn fear dhiubh mu m’ asnaichean ’s e foighneachd carson nach robh mise mar a bha iad féin. “A chirc,” ars esan, “carson tha làmhan ort?” An dearg lardanas!

’Sann a bha mise smaoineachadh cho eadar-dhealaichte ’s a bha e ri Ball-cluich mar a b’ aithne dhòmhs e. ’Sann a bha an spòrs ann nuair a bhiodh an ‘Ceann a-muigh’ a’ cluich an aghaidh a’ ‘Chinn a-stigh.’ Bhiodh am ball an sud ’s an so, agus far nach bitheadh e bhiodh luchd na cluich a’ laighe sìos a’ gabhail na gréine. Na daoine glice, ’s chan e a bhith gam marbhadh fhéin gun fhios carson.

Bhiodh Fionnlagh ’na fhreiceadan anns na ‘goals,’ agus nan robh coltas gun robh am ball a’ dol seachad air—sud! leumadh an cù is ghlacadh e e. ’Se cù iongantach a bh’ ann. Nuair a bhiodh iad a’ deasachadh airson cluich mar so, agus nam biodh Fionnlagh anns a’ mhòine na aig an fhoghar, chuireadh e an cù ’na àite. ’S ioma uair a chunnaic mi e nuair nach robh duine ga choimhead a’ cur a dhà fhiacail toisich ann an calpa nach b’ aithne dha, ’s dhèanadh e glé chinnteach gur ann air fear de luchd-cluiche a’ Chinn a-muigh a dhèanadh e e.

Agus na meanbh-chuileagan. Bha a h-uile fear dhiubh a bha beò air an t-saoghal a’ dèanamh a choimhead na spòrs, agus nam marbhadh tu aon dhiubh bha iad air fad a’ tighinn chun an tiodhlaicidh, agus bha sinne a’ pàidheadh gu daor air a sin. ’S iad nach dì-chuimhnicheadh éirig. Bhithinn-sa ann an sud ’s mi air mhire-chatha agus braon dearg a’ tighinn mu mo shùilean ’s cha mhór feum a bha sin a’ deanamh dhomh.

Tha iad ag ràdh gum biodh na Leòdaich a’ ceangal phrìosanach ann an Toll-dubh Chaisteil Dhùn-Bheagain fo bhoinne uisge, ach ’nam bheachd, nam biodh iadsan air an ceangal fo na meanbh-chuileagan, cha tigeadh nàmhaid faisg a mhìle orra.

Co-dhiù, thug mi m’ aire greis eile do ’n chòmhstri—chan fhaiceadh duine ach an dàrna leth leis na bh’ orra de pholl—ach rinn mi mach gu robh Obar-Dheadhain air làmh an uachdair fhaighinn. Thàinig a’ chòmhstri gu ceann agus bha mise, gun chuideachadh sam bith uam féin, air ball aig na geataichean. Bha mise glé shona an clàr a-muigh fhaicinn, is mar a thubhairt Dòmhnall bochd air a thuras a Ghlaschu,

Chuir mi teine ás an ùrlar
Is smùid bho mo shàilean, a’ tàrsainn ás.