NA ROCAIDEAN AGUS AN T-IASGACH
Leis an URR. SEUMAS MOIREASDAN

Bha mi glé thoilichte an uair a dh’iarr fir-deasachaidh “Gairm” orm sgrìobhadh mu’n chron a tha obair nan rocaid an Uibhist a’ dol a dhèanamh air an iasgach, oir chunna mise a leithid so de shuidheachadh roimhe ’nam eilean fhéin is tha sin gam fhàgail nas togarraiche agus, ’s dòcha, nas comasaiche, air nas urrainn mi a dhèanamh ás leth iasgairean Uibhist is Bharraidh.

Fad bliadhnaichean mu dheireadh a’ Chogaidh bha muinntir nan eilean, gu sònraichte Leódhus is Na Hearadh, a’ deanamh airgead mór as a’ Chlò Mhór, gu ìre mu dheireadh ’s gun deach a h-uile eathar iasgaich ach beag sna h-eilein sin a thoirt air tìr. Cha d’fhuair obair an iasgaich fhathast seachad air a so am badan, gu h-àraidh a’ Leódhus. Bha mi uasal riamh ás an fheadhainn, cleas muinntir m’eilein fhéin, Scalpaidh Na Hearadh, nach do chaill am misneachd anns an iasgach. Dh’fhàg sin na h-àitichean sin soirbheachail an diugh, ged is fhada bho chaidh an aghaidh obair a’ chlò (co-dhiù a-measg an t-sluaigh).

Tha an aon seòrsa suidheachadh sin an Uibhist an diugh; ma theid obair nan rocaid a chur am meud mar a thathas an dùil, cuiridh so bacadh air iasgach nan giomach is gu h-àraidh air an adhartas ris an robh dùil sna bliadhnaichean romhainn.

Nise, tha feadhainn ann an diugh, mar a bh’ann ri linn a’ Chlò Mhóir aig nach eil ùidh ach ann a bhith tionail an tuilleadh ’s an tuilleadh de dh’airgead gun ghuth gu bheil an duine comasach air dòigh-beatha nas spéiseile na so—an dà chuid san t-seadh spioradail agus dhaonda. Chan eil e cur dragh sam bith air an fhear aig nach eil de cheann-uidhe ach pacaid-pàidhidh is pinnt gu faodadh obair a bhith aige a fhreagradh ’s a chuidicheadh na b’fheàrr le suidheachadh is dòigh-beatha an eilein sa bheil e beò. Tha feadhainn dhiubh so stròdhalach, cuid eile spìocach. Tha cuideachd an sùil an còmhnuidh a-mach airson obair nach eil ag iarraidh ach cho

Glé thric tha cus spéis ga thoirt do dhaoine mì-reusanta, beag earbsa, cleas an fheadhainn a dh’ainmich mi mu thràth; tha so a’ tachairt anns gach dreuchd, eadhoin mo dhreuchd fhéin. Tha iad so gu tric math air an obair agus fada a-stigh air na h-urracha móra: tha iad ’nan cnap-starra a’ rathad iomadh atharrachadh a bhiodh; chum math an t-sluaigh.

Tha iomagain mhór ormsa a thaobh mar a tha gnothaichean an Uibhist an diugh. Tha e toirt ’na mo chuimhne na facail tùrail rabhaidh so ás na Sgriobtuirean: “Dhì-chuimhnich Israel a Chruith-fhear, agus thog e teampuill; agus chuir Iùdah an lìonmhoireachd caithrichean daingean.” Ma tha Roinn an Airm a’ dol a’ leantail air dol-a- mach a chuireas grabadh ann an obair an iasgaich, obair stéidhichte a chionn linntean an Uibhist, chan eil teagamh sam bith nach eil a so ach an aon seòrsa faoineas air a bheil an Sgriobtur a’ talach.

Ma tha piseach a mhaireas a’ dol a thighinn air ar n-eileanan—agus air an t-siorrachd cuideachd— ’sann o òigridh cleas an fheadhainna a tha ris an iasgach a thig e: daoine a tha mothachail air an dleasdanas agus eudmhor ’nan dreuchd, daoine aig a bheil spéis do eilean an àraich is a tha deònach am beatha a chur seachad ann. ’Se an gliocas e do na h-uile buidheann riaghlaidh aig a bheil gnothaich ri na h-eileanan an òigridh so a bhrosnachadh gu bhith leantail ris a’ chaithe-beatha ionmholta so a thagh iad.

Tha òigridh Uibhist is Bharraidh airidh air a h-uile cuideachadh is brosnachadh a thoirt dhaibh. Tha iad ealanta ’nan obair agus ar leth adhartach. O chionn bhliadhnaichean a nis tha air a bhith dol eagallach math leotha: an 1966 choisinn an t-iasgach anns na h-eileanan so £20,000; chaidh faisg air £50,600 a chosnadh an 1968— faisg air trì uidhir a’ chiad àireamh. Mura teid stad a chur orra, tha h-uile coltas gur ann o neart gu neart a theid an t-iasgach sna bliadhnaichean romhainn.

Feumar cuideachd cuimhneachadh nach eil ach dà bhliadhna bho chaidh crìoch a chur air an rathad an eilean Ghriomasaidh, an sgìre anns am motha bheil de bhàtaichean is de iasgairean. B’aithne dhòmhsa athraichean is seanairean a’ chuid mhór de na h-iasgairean òga a tha an Griomasaidh an diugh. Tha an sinnsre air a bhith ris an iasgach o linntean. Bha na daoine gnìomhach so ás aonais seòrsa sam bith de rathad ged is math a thoill iad e. A nise tha rathad aig am mic ’s an oghaichean cho math ri gin an Uibhist is

Chì sinn meud a’ chunnart ma bheachdaicheas sinn gu bheil 35 bàta ag obair sna h-eileanan so, is mu 70 de sgioba orra: tha so a’ciallachadh gu bheil mu 300 duine an urra ris an iasgach airson am beòshlaint.

Feumar cuimhneachadh gur eudar do’n iasgair a bhith air a riaghladh le cor is atharraichean na mara ’s na h-aimsir; ma thig air ar n-iasgairean cumail cuideachd ris na h-uairean a chuireas Roinn an Airm a-mach dhaibh, tha so a’ dol a dheanamh an obair cha mhór do-dhèanta. Ged a mhaireadh obair nan rocaid 30 bliadhna, b’olc an éirig so airson obair a bha stéidhichte anns na h-eileanan o linntean, agus a mhaireas, ma leigear cead dhith, gu deireadh tìm.

Chan eil mi a so ach a’ toirt iomradh air an difeir a nì obair nan rocaid air leas saoghalta nan eilean; tha cron eile ann a tha i buailteach a dheanamh nach gabh tomhas. Biodh Roinn an Ainm air am faiceall mas toill iadsan cuideachd an gearain a rinn an sgrìobhaiche o shean air Clann Israel: “Dhì-chuimhnich Israel a Chruith-fhear, agus thog e teampuill.” Ach gun soirbhicheadh Dia le iasgairean nan eilean agus an co-oibrichean dìleas Hebridean Shellfish Ltd.