SOLUS

le Eilidh Watt

DO’N fhear a sheas le claidheamh an dà fhaobhair ’na làimh dheis thug iad spéis is urram. Cha robh mùchadh a’ dol air gathan na gréine a sheas air a làimh dheis: is bha ghrian a sheas air a làimh chlì ionnan rithe. Os a chionn bha iomadh grian air an stéidheachadh ’nam badan na bu dheàlraiche na grioglachan na h-àirde tuaithe. Ann an seo cha robh oidhche no deireadh latha, ach soluis nach deanadh seacadh is nach tilgeadh faileas a mhealladh an t-sùil.

Is bha esan a sheas leis fhéin, is gach uile neach a sheas ’na làthair, sgeadaichte ann an trusgan fada, geal, gu shàilean. Bha gach ceann is aghaidh air an cuibhrigeadh mar tha bideanan nam beann air an còmhdach le gilead a’ gheamhraidh. Bha iad cho ao-cumte ri bodaich shneachda: ach ao-coltach ris na bodaich bha iad seo a’ gluasad, no ’na seasamh, ullaichte gus obair shònraichte a chur an gnìomh gu teòma.

Cha robh bruidheann eadorra oir leughadh iad inntinnean is iarradasan a chéile. Bha an t-sàmhchair cho domhainn is nach robh fuaim nan uisgeachan a bha ruith gu socair sìos gu cuain dhorcha, air nach robh ainm no aithne, ach a’ deanamh cothlamadh gun dì-chòrd rithe. Bha an t-uisge glan mar chriostal: bha am màthair-uisge bho’n do dh’éirich na sruthan geal, mar marmor lìomhta: is fuar mar am bàs.

Mas e creachadairean a bh’unnta seo dh’oibrich iad fo stiùradh an Ard-fhir, a’ dealbh gu h-innleachdach, ealanta. Ghabh an t-Ard-fhear tomhas na h-obrach sin, ag aomadh a chluas an dràsda is a rithist ri Beta, a sheas air a làimh chlì, mar ri companach a bha ionnan ris.

“Thoir sùil,” arsa Beta, a bha aotrom ’na nàdur ach àilgheasach is luath gus coire fhaotainn, “thoir thusa sùil air a’ bhiast a tha’n seo. Rinn Gamma mearachd ann a bhi dealbh a bheòil is shrac e an dàrna taobh. B’eudar dha an taobh eile a shracadh gus an robh e cuimseach ris. An tilg mi do’n teine e?”

“Mar b’e gun do lìon e an deud le fiacallan . . . rachadh agam . . . Ach coma,” ars Alpha.

“Is ann a tha e coltach ri maide grod! Nach tilg mi do’n teine e?” arsa Beta.

“Cha tilg, cha tilg. Is ionmhuinn leis gach fear a choltas fhéin.”

“Dìreach. Gamma gabhach,” arsa Beta, is thilg e an nì a dhealbh Gamma a thaobh anns an uisge an dòchas gun leaghadh e. Ach thug an saogh air taobh e far an do laigh e mar mhaide grod.

“Faic,” arsa Beta an uair sin, “obair a bhunabhuachaille ud, Epsilon. Am bris mi ’na bhloighean e? Dhìochuimhnich e buigead na feòla is thug e slaodadh mosach air. ‘Truis air ais an craiceann,’ thuirt mi fhìn ris. Ach cha rachadh an craiceann air ais ’na àite, is chan eil e nis ach rocach, preasach. Is thoir thusa sùil air an fhiacaill seo, a’ fiaradh mar leth chearcall na gealaich ùir, is tè fo gach sùil! Am bris mi ’na bhloighean e?”

“Cha bhris thu. Séididh mi fhìn anail na beatha ann is faodaidh e bhi ann am bad uaignich air choireigin. Dòcha gum bi an ath oidhirp nas fheàrr.”

“Is,” thuirt Beta fo anail, “bheir sinn ealafant mar ainm air gus an aithnichear có dhealbh e.”

Le fiabhras cruthachaidh air nach robh srian chaidh iad uile ris an obair is air gach taobh dh’éirich guth molaidh, “Brèagha, brèagha, brèagha,” a’ toirt freagairt do ghuthan a dh’éigh, “Làidir, làidir, làidir,” gus an robh còisir bhinn iorgaileach a’ freagairt còisir bhinn iorgaileach le leithid a shunnd is nach cluinnte an guth tearc, fann a dh’éigh, “Gu leòr, gu leòr, gu leòr.”

An do cheil an còmhdach cinn deàlrach fiamh a’ ghàire air aodann Bheta?

An uair sin chuir an t-Ard-fhear fhéin a làmh an gréim is sheas na bha san lathair is dh’aom a h-uile ceann. Is le làimh dhealbh e ealantachd mhór, dìomhaireachd do-labhairt. Air gach taobh dh’éirich an laoidh molaidh, “Mìn mar ìbhioraidh,” “Làidir mar chnàimh,” “Le freumhan domhainn nach caraich.”

Ach bho Beta, aotrom ’na nàdur, cha robh facal gus an duirt e, “Tha an talamh air a còmhdach le pailteas is air na creagan làidir tha crotal a’ fàs. Carson a bhitheadh seo mìn, lom?”

Shìn Beta a-mach a làmh, oir bha e ceadaichte dha, is fo làimh dh’fhàs badan neònach an siud is an seo gus an do dh’ éigh an t-Ard-fhear, “Na boin ris a’ cheann. Leamsa an ceann.”

Thainig ospag bheag fhann bhuaidhe is lean e air, “Carson a ghabh thu am brath air m’fhad-fhoighidinn? Bitheadh a nis còmhstri eadar an ceann is an colunn. Ach is leamsa an ceann.”

Is chuimhnich Beta briathran Alpha, mar a thuirt e, “Is ionmhuinn le gach fear a choltas fhéin,” is cheil an còmhdach deàlrach cinn fiamh a ghàire an uair a thuirt e, “Am faigh e anail na beatha?”

Chaidh anail na beatha a shéideadh. Is sheas Nì is a-measg eunlaith an adhair no éisg a’ chuain cha robh sian coltach ris.

Ach cha robh facal aige ach, “Làidir, làidir,” is bheireadh e gliong air a bhrollach, is cha robh guth eile ann a’ cur leis no cur ’na aghaidh.

Is ghabh an t-Ard Fhear-stiùraidh fois bho obair, oir bha sgìos airsan a sheas le grian air a làimh dheis is air a làimh chlì. Bha fois anshocair ann gus an duirt Alpha, “Tha prunndail ghearanach Nì a’ briseadh na foise. Dé tha bhuaithe?”

Fhreagair Beta a bha gabhail tlachd anns a’ chuid sin de Nì air an do leag e fhéin a làmh, “Tha Nì ag ràdh nach geàrr fiacaill mur bi fiacaill mu coinneamh.”

Dh’aontaich Alpha ris, “Is fìor an ràdh ach dé am fuasgladh a bheireadh tu fhéin?”

Chionns gun robh Alpha sgìth ghabh Beta as làimh Nì Ur a dhealbh. Shaoraich e le ealantas ùr ghleusach is bho làimh thainig Ni Ur. Le iolach àrd thainig an éigh, “Brèagha, brèagha,” a’ freagairt a’ ghuth a dh’éigh “Làidir, làidir.” Is an uairsin thainig an glaodh mar aon ghuth, “Sona, sona, sona.”

Ged ghabh Alpha fois bho obair bha am fiabhras cruthachaidh a’ dol gun srian; cha robh air gach taobh ach fuil is reubadh is bleith eadar fhiacalan; bho làimh Bheta thuit sruthan de dh’éisg bheaga a bha dearg mar fhuil is deàlrach mar chlachan luachmhor. Thuit iad far an robh a’ bhiast a bha mar mhaide grod is chaidh an slugadh suas.

Bha suim aig Alpha daonnan d’a obair is thuirt e, “Am bheil Nì is Nì Ur a’ tighinn air réir a chéile?”

“Tha Nì air a thlachd a chall ann an Nì Ur. Chan fhoghainn do’n cheann a dhealbh thusa ach an saoghal gu léir.”

“Chionns gun do dhealbh thusa Nì Ur dé do bheachd ma tha?”

“Tha Nì Ur làn bròin chionns gun leugh i smuaintean Nì. Ach thoireamaid dhaibh,” arsa Beta, “comas bruidhne . . is cànain . . .”

“Is eadh?” ars Alpha.

“Is abraidh teanga Nì briathran milis, foillteach, a thogas bròn bho chridhe Nì Ur. Ceilidh esan fhìor bheachd is bithidh iad sona mar a bha oir deanaidh Nì Ur seirbheis do Nì gus moladh a chosnadh, deanaidh ged bhitheadh fios aice nach eil e ach ga mealladh. Bithidh fois agad bho ’n grunsgal.”

B’ann mar seo a bhà. Theireadh Nì, “Brèagha,” is theireadh Nì Ur, “Làidir.” Gu sona shiùbhladh Nì Ur na raointean a lorg na lusan a bheireadh sàsachadh do Nì, is shreapadh i na craobhan ag iarraidh nan cnothan a chagnadh e fo fhiacalan, gus nach tionndaidheadh e aodann bhuaipe ann an dì-sùim.

Ach air latha bha Nì Ur ro bhrònach oir thuirt Nì, “Chan eil tlachd agam unnad fhéin no anns na luibhean a tha thu nis a’

Leatha fhéin dh’imich Nì Ur gus am fac i lùchairt anns an robh craobh le ùbhlan ro thlachdmhor. Chuimhnich i briathran Nì. Shuidh i gu trom fo’n chraoibh.

B’aithne do Bheta éifeachd nan ùbhlan is thuirt e ris fhéin, “Nam b’e is gun itheadh Nì Ur ubhal far na craoibh seo cha shireadh Nì Ur meachannas tuilleadh bho Nì is ghabhadh Nì Ur a dhealbh mise àite Nì a dhealbh esan.” Is thug e air ubhal tuiteam ri làimh Nì Uire.

An àite do Nì Ur an t-ubhal itheadh is ann a ruith e ’na dheannan far an robh Nì is thuirt Nì Ur, “Seo dhut. Ith seo is cha chuir an saoghal fadal ort tuilleadh.”

Chagainn is chnuasaich Nì an t-ubhal is dh’fhosgladh a shùilean is bu mhór aoibhneas. Thuirt e ris fhéin, “Is ann a dh’fheumas Nì Ur beatha bith-mhaireannach fhaotainn air mo shon.” A’ feitheamh a chothrom, chleith Nì a smuaint bho Nì Ur ach thuirt e, “Brèagha, brèagha!”

An uair a mhothaich Alpha gum bu mhath le Nì an saoghal a shealbhachadh, las fhearg an aghaidh Bheta ris an duirt e, “A chealgair leis am bu mhath gun cosnadh Nì Ur a dhealbh thusa am barrachd meas air Nì a dhealbh mise, bi falbh agus stéidhich lùchairt dhut fhéin, far am bi grian air do làimh dheis is grian air do làimh chlì. Thoir leat Nì is Nì Ur oir chan eil mo thlachd unnta a nis.”

Ach ghabh Alpha truas ri Nì Ur is thuirt e, “Bheir mi còta béin do Nì Ur.”

“Is bidh feum air còta béin ùr an athbhliadhna, oir bidh am fear seo air dol ás an fhasan.”

Thuirt Alpha, “Well it’s been a long, hard pull. But she should be all right. Keep an eye on her and if you need me you’ll get me at Halls, the furriers. I’m helping my wife with choosing a new coat. ”

Dhùisg mi á cadal trom is ’na mo cheann cha robh fiacaill no bun fiacla.