CUIMHNEACHADH M’ OIGE

Le Pàdruig Moireasdan (Uibhist-a- tuath)

’S iomadh atharrachadh a ghabh àite nar dùthaich on a bha mis’ òg. Cha b’ann an dé bha sean ann. Chan eil teagamh, nach robh iomadh aobhar a bha ’na mheadhain air gach seann chleachdadh laghach a bha ri fhaicinn, agus pàirt a ghabhail annta o chionn ceithir fichead bliadhn’ air ais, a chaidh gu tur á bith, agus nach eil idir lorg orra san latha diugh, agus nach tig an àird tuilleadh. Ann an aon de ar n-Eileanan tha làn mhothachaidh aig an t-seann aois, air gach ceum mar a ghabh àite dh’ionnsaidh an latha diugh. Ri m’òige fhéin còrr math is ceithir fichead bliadhna air ais, bha gàirdeachas mór aig an òigridh ri tighinn a’ gheamhraidh. B’e seo àm a’ chéilidh—mar a theirte ris. Ach cha b’ àm dìomhain, a bh’aig daoine san gheamhradh idir, ged a bha cothrom a dhol air chéilidh ann, na b’fheàrr na mìosan eile na bliadhna. Bha móran gnothaichean ann a dh ’fheumadh sealltainn riutha, mas tigeadh an oidhche, fhada, dhorcha, stoirmeil, bha sùil ris sa’ gheamhradh. Bhiodh na Bodaich trang a’ sniomh an fhraoich, sàs gu dìchiollach san eallach de fhraoch fhada mhìn a thug iad ás a’ bheinn san t-samhradh, airson gabhail gu math aig tughadh nan tighean. ’Se fraoch bu chòta-dìon air a’ mhór chuid de thighean còmhnaidh an àm ud. An tigh-dubh, mar a theirte riutha. Ach bha mathas fhéin ri aithris orra. Seo e, bha iad fionnar san t-samhradh agus blàth sa gheamhradh. Cha bhiodh na h-òganaich an tàmh na bu mhò na na bodaich. Bhiodh iadsan a-mach aig iasgach, airson a dheagh ghiollachd mar bu mhath a’ b’aithne gus am biodh e freagarrach gu ghleidheadh seachad mar a thigeadh feum air. Cha bhiodh an dachaidh far nach robh iasgair air am fàgail falamh. Bha coibhneas is bàigh ann ri chéile nas mó nas san latha diugh. Bha gainne ann—ann an cuid. Ach bha sin ann—gràdhaich do choimhearsneach mar thu féin. Bha feum fhéin ga fhaighinn ás an oidhch’ fhada stoirmeil nach biodh creasda muigh. Bha chruach mhór eòrna ri spiolladh, gum biodh an dias ’na gràn-cruaidh, freagarrach airson a bleith sa’ mhuilinn. Ach facal beag san dol seachad—Bha pàirt dhan ghràn seo nach rachadh gu bhleith

Mac na poite duibhe mi
’M shuidhe ’n oir a ghealbhain
Se’n t-eòrna buidhe ’s athair dhomh
’Se ’n atharnach mo shean-mhathair.

Nam biodh ceàrnag-chóig-siollachan dhith ri fhaighinn san latha diugh airson tasdan! ’Si bhiomaid uile ag òl an àite tea, ’s iomadh uair a chuala sinn bha beannachd aig amannan ann an diar beag de shùgh-an-eòrna, ged a bha tupaisdean co-cheangailte ris aig uairean eile. ’S tric a chuala mi air aithris aig banais na bliadhna-ùir neach a toirt iomradh air. “Ministeir” ann an aon de cheàrnaibh na Gàidhealtachd. Bha ’n duine còir cho mollachail gach madainn Sàbaid, nach leirigeadh e ’n soisgeul dhan choimhthional cho math ’s bu mhath leis. Mar seo bha e ag òl drama ’na thigh fhéin mas fhalbhadh e dhan eaglais. Thòisich cuid dhan choimhthional air cur an aghaidh a leithid do chleachdadh aig duine ’na dhreuchd. Nuair a chuala e seo leig e brath ’na measg, nach òladh e drama air madainn Sabaid tuilleadh. An ath Shàbaid, dh’fhalbh e cuairt a-mach air a’ mhonadh roimh àm dol do’n eaglais. Gu dé thachair, ach thainig e air buidheann a bha baisteadh uisge-beatha bha iad féin air a dheanamh. Bha iad air an nàrachadh gu do ghlac am ministeir iad. Ach ’se thubhairt e “Na biodh nàir oirbh fhearaibh” —dh’inns’ e dhaibh gu dé chuir cuairt air a’ mhonadh mas rachadh e dhan Eaglais. Dh’ fhoighneachd fear dhan chuideachd dha “An gabh am ministeir drama bhuainne air a’ bhonn a dh’inns sibh dhuinn”. “Gabhaidh,” ars esan. “Tha mi faicinn gu bheil uairean ann a cheadaicheas an Spiorad-Naomh nì a bhios air a thoirmeasg le daoine. Bha mise air mo threòrach ugaibhse diugh. Dh’inns e roimh ’n t-searmon mar a thachair dha. Is bha e air aithris san sgeul, gu robh mór dhùsgadh spioradail sa choimhthional a thoradh air searmon an latha sean.