---

[37]

SGRIOB BHO’N TIGH—IV.

A CHARAID, MO RUN,

Tha mi creidsinn gu’m bi sibh a’ smaoineachadh gur h-e dhol a mach air cliathaich na “Sheila” agus tumadh fhaighinn ’s a’ Chuan Sgith a thachair dhomh, an uair a thuirt mi gu’n do thachair an cruidh-fhortan rium anns a’ Chaol. A dhuine chridhe! b’ fhasa gu mor leam-sa sin air doigh, agus snamh gu leor agam, na na thachair dhomh mu’n d’ fhuair mi air tir air fearann na mor-thir. Ma tha, gun a dhol thar mo sgeoil, an uair a rainig sinn Caol Loch-Aills agus a

---

[38] bha gach duine ’g a sgioblachadh fhein airson faighinn air tir nach ann a thainig dithis shaighdeirean air bord mu’n d’ fhuair mac mathar a mach, agus sheall iad ri litir-shiubhail gach duine. Bha mise gun litir gun phaipeir gun dad, ach ainm agus seoladh an dotair-shul a fhuair mi bho Thorcull an Ceann a’ Bhaigh. Chuala mi gu leor a’ bruidheann air na litrichean-siubhail a dh’ fheumas a bhi air cliathaich gach duine ma bheir iad ceum bho ’n tigh, ach an e gu’n do ghabh mise stigh gu feumainn fhein te, agus mi air turus—cha do smaoinich mi riamh air a’ cheart ni, direach coltach ris an amadan a bha ’m Barraidh uair, agus a’ ministear a’ ceasnachadh anns a’ chlachan ’s an robh e, “Bheil na ceistean agad, a Domhnuill?” arsa ministear. “Tud, chan’eil gin, a mhinistear, nach dean e ’n gnothuch iad a bhi agaibh fhein, agus cho beag eile agaibh ri dheanamh.” An uair a dh’ iarr an saighdear mo litir-shiubhail, dh’ innis mi an fhirinn agus thuirt mi ris nach bu tric leam-sa bhi air an rathad a nise bho ’n sguir mi dhol a dh’ ionnsuidh an iasgaich, agus nach robh mi suas ris na riaghailtean ura. Cha d’ fhosgail e a bhial ach thainig oifigear ’n a ruith a nuas air fàradh a’ bhàta, agus air dha-san mo cheasnachadh a rìs dh’ innis mi ’n fhirinn, facal air an fhacal.

Thuirt e rium nach fhaighinn a larach nam bonn gus am faighinn litir-shiubhail, agus cha d’ thuirt mise dad ach “uill” —de math a dheanadh e

---

[39] dhomh. Thoisich an sin Calum Ruadh coir air a dhol ’n a mo leth-sgial, agus dh’innis e gu doigheil an turus air an robh mi, ach cha robh math. Bhruidhinn an sin Iain Mac Ghille Aindreis, agus abradh sibh-se gu’n d’ fhiach e gu cruaidh ris an oifigear, agus thuirt e ris gu faiceadh e fhein ceart mi an uair a ruigeadh e oifis Loch-iall an Inbhir-nis, ach cha deanadh so an gnothuch. ’N uair a thog mi mo shuil cha robh duine no boirionnach ’s a’ Chaol nach robh air an laimhrig agus duil aca, tha mi creidsinn, gur h-e fear-brathaidh Gearmailteach a chaidh a ghlacadh, ach ’s e siubhal gun siucar a bha aca air a’ mhaduinn ud. Bha mise gun teagamh air mo dhearg nàrachadh, agus suil gach duine orm mar gu’m b’ e mortair a bhiodh annam. Bha dochas agam airson sin gu faighinn as air doigh eigin, ach bha mi duilich gu’n caillinn cuideachd Chaluim gu Inbhir-pheofharain. Rinn sinn guim na’ m faighinn-sa as uair-eigin de’n latha gu’n gabhainn carbad-smuide an fheasgair gu Baile-Chail, ’s gu’m deanainn direach air tigh-osda Mhic Ghille Sheathanaich far an robh Calum gu fuireach an oidhche sin. Cha robh caora dhubh ’s an trend ach mi-fhein, bha litir-shiubhail aig gach duine agus chaidh iad suas air an fhàradh, aon an deidh aoin, le a màileidean agus an achlasain an cois, agus dh’ fhagadh mise ’n an am aonar air clar-uachdar na “Sheila.” Thainig an caiptein a bhruidheann rium agus bha e gle dhuilich air mo

---

[40] shon, ach bha e de ’n bheachd gu faighinn a bruid roimh fheasgar, agus mar a thuirt b’ fhior. Thainig an t-oifigear mor a nuas ’n a ruith agus cuallach mor phaipeirean aige agus suaicheantas an righ air gach aon diubh. Cheasnaich agus rannsaich e mi gu mo bhrogan, agus b’ fheudar dhomh gach cuil agus cial ’n a mo bheatha fhosgladh dha bho ’n am a fhuair mi an t-aran cridhe air Beinn na Drobh comhla ri Aonghas Drobhair, agus thuirt e rium nach robh liad an ròinn de amharus aige nach bu Leodhasach da rireamh mi anns nach robh ceilg. Thug e dhomh bileag bheag de phaipeir gorm mu mheudachd paipeirean gorma nan con a bhitheas sinn a’ faighinn aig a’ bhliadhn’ uir. “Cum sin cruaidh teann am pocaid t-achlais,” ars’ esan, “agus bheir e thu air ais do Bhearnaraidh gun dragh gun bhuaireadh.” “Gu robh mile math agaibh-se,” arsa mise, “ ’s gu ma fada beo an righ a thug a mach an t-ordugh gorm so an toiseach.”

Dh’ fhag mise bata-smuide Steornabhaigh gu toileach as mo dheidh agus rinn mi direach air an ionad-charbad, agus gu fortanach dhomh-sa, bha mi ann an leth uair a thide ’n am shuidhe gu socrach anns a’ charbad-iaruinn a bha ruith gu siubhlach (air uairibh) gu baile mor Inbhir-pheofharain.

Soirbheachadh leibh agus roimhibh.

Mise, gu dileas,

ALASDAIR MOR.