---

[102]

BODACH BHARRAIDH—I.

FHIR MO CHRIDHE,

’S a’ mhaduinn an de an deidh dhomh mo lite ghabhail gu socair, thog mi mo chliabh orm gu dhol a mach do na Sitheanan a dh’ iarraidh cliamh mònadh. Taing do ’n t-sealbh ged a tha iomadh aite air feadh na Gaidhealtachd a’ gearan air cho dona ’s a tha an connadh am bliadhna, tha an deagh mhòine againne muigh anns na Sitheanan, agus ’s mor an trocair sin fhein anns a’ gheamhradh ghortach a tha so. Choinnich bean Bhill rium aig Ceann a’ Mhorghain agus i trang a’ deanamh dath guirmean anns an amar dhatha, agus bha greis de chomhradh againn mu naidheachdan a’ bhaile, agus air dhuinn a bhi bruidheann a null agus a nall, bha bean Bhill de’n bheachd nach biodh moran bhainnsean ’s an eilean

---

[103] am bliadhna leis cho bochd agus a bha am buntata. Ghabh mi mach air mo shocair agus air dhomh bhi ceum no dha seachad air an eaglais Mhoderate, chunnaic mi braisiche de bhodach sunndach sgiobalta a’ tighinn ’n am choinneamh. Bha e mu mheudachd Mhurchaidh Knocs, ach dh’ aithnich mi nach b’e an cumadh aig mo nabuidh a bh’ air a’ choisiche idir. Mar bu thinne bha e tighinn orm ’s ann is motha bha e dol as m’ aithne, agus rinn mi suas m’ inntinn gur h-e coigreach a bha ann— ’s docha fear as an Taobh-siar a’ tighinn gu bean Bhill airson ballan a chur air. Chomhlaich sinn an sin agus chuir an duine latha math orm le fiamh gaire ’n a ghnuis. “Tha sin ann,” arsa mise, “co as a thug sibh fhein a’ choiseachd?” Bi sinne ’n comhnuidh a’ deanamh beagan ceasnachaidh mar sud air coigreach a choinnicheas ruinn, ach chan ann le cion a’ mhodha tha sinn ’g a dheanamh idir, ach tre choibhneas agus deagh-run, agus le deidh air eolas a chur air gach duine aig a bheil a’ Ghaidhlig. “Ma ta, Mhoire,” ars’ esan, “thainig mise a Bagh a’ Chaisteil am Barraidh. Chaill mi mo dheagh bhàta-iasgaich troimh ’n gheamhradh—chaidh i air na creagan orm, agus tha i ’n a mile clàr. Bithidh mi leughadh litir Alasdair Mhoir anns a’ Gazette—paipear Leodhais mar a chanas sinn, agus chunnaic mi gu bheil birlinn thapaidh aig fear ris an can iad Calum Sheorais ’s an eilean so agus thainig mi dh’ aon sgriob airson a ceannach uaithe ma ni airgiod e.” “Dhuine chridhe,” arsa mise, “nach iongantach

---

[104] mar a thachras na daoine— ’s mise Alasdair Mor ma tha a tha bruidheann ruibh.” “Cuir a sud i, laochain,” ars’ am Barrach,” ’s e toirt an crathadh laimhe suigeartach sin dhomh; nach mise tha toilichte tachairt ort. Mhoire, ’s iomadh oidhche bhios mi-fhein agus Barabal, mo bhean, a’ leughadh do litreach, agus a bheil fhios agad gu saoil mi gu’m bu choir dhomh thu fhein agus Sine agus Bill agus a bhean, Scottie agus Mairi Mhurchaidh agus Tormod Og aithneachadh, leis cho tric agus a bhios tu toirt luaidh orra anns an litir.” “Cha bhi ’n corr mu dheidhinn,” arsa mise, “tillidh mi comhla riut agus theid sinn sios a dh’ ionnsuidh an tighe agam agus tha chuid is motha de na daoine dh’ ainmich sibh air urlar a’ bhaile againn fhein agus gheibh sibh eolas orra gu leir mu falbh sibh.” Thill mi air mo shàil comhla ris a’ bhodach, agus thoisich sinn air seanachas. “ ’S cinnteach gu robh sibh aig an iasgach,” arsa mi-fhein. “Moire, bha,” ars’ esan, “ceithir seusanan fichead, eadar Obair-Dheathain, ’s a’ Bhruaich, ’s Finaty, Loustie agus Yarmus agus bha mi da sheusan aig fior iasgach bochd an Steornabhagh.” “Bha mi-fhein anns gach baile dh’ ainmich sibh,” arsa fhein, “agus gu dearbh ’s ann comhla rium bha am fior dhuine gasda, fear Ioseph Mac Ghille Fhaolain a Bagh a’ Chaisteil, a’ bhliadhna mu dheireadh a bha mi ’s a’ Bhruaich. Bheil fhios a bheil e beo?” “Tha,” ars’ esan, “ ’s e nabuidh dhomh-sa tha sin, bodach gasda reidh ach tha e air fas gle lapach a nise. Tha

---

[105] teaghlach mor ghillean aige, agus tha dithis dhiubh ’s an Spainn an drasda a’ toirt a mach driachd na sagartachd.” “ ’S mi tha toilichte sgiala fhaighinn air,” arsa mise, “agus tha fhios agam gu’m bi esan toilichte naidheachd fhaighinn orm-sa.” Thoisich sinn an sin air bruidheann air maighstirean de iomadh seorsa a bha oirnn aig an iasgach, cuid dhiubh carach ’s cuid dhiubh onarach, direach mar a thachras ris gach neach a bhios a’ falbh leis a’ phoca bhàn. “Cha robh mi-fhein riamh cho sunndach,” ars’ am Barrach, “bho’n sguir mi dhol a dh’ ionnsuidh an iasgaich. Dhuine, ged a bha an obair cruaidh anrach, caithriseach, agus an t-allaban mor seach mar a tha tachairt ri iasgairean an latha ’n diugh, nach biodh e, Alasdair, gasda bhi smaoineachadh air tighinn gu port oidhche Shathurna, agus do dheise Shabaid agus do cholair geal a chur ort, agus sgriob a thoirt sios an t-sraid le do phiob ’n a do phluic agus do lamhan ’n ad phocaid mar gu’m biodh smior an duin’ uasail ann. Chan aithnicheadh duine oirnn air an t-sraid gu robh sinn cho dubh ris an tearr fad na seachduineach. Cho tric, a dhuine, ’s a bhiodh na caileagan fhein a’ sealltuinn as ar deidh, agus a’ deanamh casad grinn bho’n anail fiach an tionndaimid riu, ach cha do leig mi-fhein orm riamh gu faicinn iad.”

“Cha do leig no mi,” arsa mise, “ach gu dearbh ’s ann aig an iasgach a chuir mi-fhein seachad na bliadhnaichean bu shona bha agam riamh. Bha mi

---

[106] og laidir an uair sin agus cha robh uallaichean an t-saoghail a’ cur dragha sam bith orm, agus ’s mi bha suirghe air a’ chaileig ghasda an uair sin, ach dh’ fhalbh i le fear eile agus ’s ann anrach a bha cuairt.” Fois shiorruidh gu robh aig a h-anam,” ars’ am Barrach, “ ’s ann mar sin a bhios. ’S ann aig an iasgach a thachair mi-fhein agus Barabal ri cheile an toiseach, agus bu ghrinn i an uair sin ged a tha i faighinn a’ phension bho chionn deich bliadhna.” “Bha mi-fhein agus Sine aig an iasgach comhladh cuideachd,” arsa mi-fhein, “ach bha an t-suirghe againn air clach an turramain an uair sin—ach ’s e boirionnach lamhchar glic a bh’ innte riamh. Cha robh gin ’n a latha chumadh a’ choinneal rithe ann an cutadh, agus ann an càradh an sgadain fhuair i an t-urram anns gach port-iasgaich ’s an robh i.”

Bidh mi bruidheann mu fhailte Sine air a’ Bharrach ’s an ath litir.

Mise agaibh,

ALASDAIR MOR.