---

[170]

MOD STEORNABHAIGH—II.

FHIR MO CHRIDHE,

’S e chiad phuing a dhaingnich mi a thaobh miaran a’ Chomuinn Ghàidhealaich, nach còir na coinneamhan aca a bhi air an toirt suas gu leir le ceol agus dannsa agus aighear, agus chan’eil teagamh nach cum Comunn Steornabhaigh sin a ghnath air chuimhne. Cha chuir seinn oran Ghaidhlig no ball-dannsa moran pisich a feasda air litreachas agus foghlum na Gaidhlig, agus mar is luaithe ghabhas luchd driachd gach comuinn sin gu cridhe ’s ann is motha gheibh iad de speis agus

---

[171] de thaice nan Gaidheal. A ris, chan’eil gnothuch aig a’ Chomunn Ghaidhealach ri eaglais no creud agus cha bu mhath gu’m biodh. Le bhi ’g radh sin tha mi ciallachadh nach’eil an Comunn ’g a ainmeachadh fhein air eaglais shaor no dhaor, caitliceach no cleireach. Tha cairdean na Gaidhlig am measg gach eaglais ’n ar tir, agus ’s docha cuid dhiubh nach’eil a’ toirt moran creideis do eaglais sam bith, ach cha teid fhoighneachd a chaoidh do neach sam bith a tha airson a bhi ’n a bhall de ’n Chomunn Ghaidhealach, de ’n eaglais anns am bheil e deanamh aoraidh do a Dhia. Bho linn Oisein bha an truaighe mhor oirnne riamh mar Ghaidheil a bhi toirt bheachdan eaglaiseil a stigh ’n ar gnothuichean laghail agus ann ar comuinn shiobhalta, agus ’s iomadh aobhar ionmholta a chaidh bun-os-cionn ’n ar measg le bhi deanamh argumaid timchioll air còraichean eaglais, a bha riamh ’n am meadhon buairidh. ’S iomadh linn fhathast mu ’m faic sinne an aon treud agus an aon bhuachaille ’n ar tir, agus le sin ’s e ar gliocas gun ghnuis a thoirt do threud seach a cheile ann an gnothuch na Gaidhlig a chionn gu’m buin a’ chuis a tha sin do gach duine fa leth ge b’e a bheachd air seasamh nan eaglaisean. Gun teagamh rinn an Comunn Gaidhealach beairt ghlic an latha shocraich iad nach biodh cuid no gnothuch aige ri eaglaisean.

Cha mhotha tha beachd Parlamaideach (politics) aig miaran a’ Chomuinn Ghaidhealaich, agus

---

[172] aontaichidh sibh leam gu bheil sin na ni ro riatanach cuideachd. ’S iomadh atharrachadh beachd a thaobh iomairt Ard-uachdranachd ar tire tha measg muinntir Steornabhaigh fhein, agus gu dearbh cha b’ urrainn mi radh aig a’ cheart am co ’s lionmhoire aireamh nam beachdan sin no stiobullan nan eaglaisean an Steornabhagh, ach ’s coma. Chan’eil ann a’ modh riaghlaidh Iompaireachd mhoir mar a th’ againne ach cuis a tha ’n comhnuidh ’n a meadhon air teas-argumaid agus mi-chordadh, agus tha e rud-eigin coltach ris na h-eaglaisean fhein, ’n a aobhar connsachaidh anns nach’ eil moran feuma. Ach de’n deifir, chan’eil a’ leithid a rud agus Adhartaich (Liberals) no Athaisich (Conservatives) no Communaich (Socialists) am measg buill a’ Chomuinn Ghaidhealaich idir. ’S e bu chòir a bhi annta uile fior Ghaidheil, a’ giulan an aoin suaicheantais, “ar tir agus ar teanga,” agus nach maiseach sin—a bhi cruinn a dh’ aon inntinn ann an aon aite gu cor na Gaidhlig a bhrosnachadh, agus gach aimhreit mu eaglaisean agus mu ard-riaghladh air chul na comhla car tamuill.

Ciod iad, ma tha, na h-aobharan airson a bheil miaran de’n Chomunn Ghaidhealach air an cur air chois thall agus a bhos ’n ar duthaich? So iad am beagan bhriathran agus cha chreid mi gu bheil aon duine ’s a’ Ghaidhealtachd is urrainn a radh gu h-olc umpa: —

(1) Teagasg agus labhairt na Gaidhlig a

---

[173] chraobh-sgaoileadh ’n ar duthaich. (2) Miann a chur an cridhe nan Gaidheal gu litreachas, eachdraidh, ceol agus ealaidhean an duthcha ionnsachadh. (3) Seann oibre nan Gaidheal, mar a tha sniamh, cardadh, fidhe agus dath na cloimhe le luibhean, urachadh agus ath-bheothachadh air dhoigh agus gu’m bi gach saothair a tha sin buannachdail dhoibh. (4) Uaill anns an fheileadh phreasach agus an t-osan gearr arach am measg ar luchd-duthcha. ’S e aobharan mor agus tomadach a tha aig a’ Chomunn Ghaidhealach anns an amharc, agus na’m biodh cuisean mar bu chòir dhoibh a bhi, bhiodh a’ chuid mhor de na Gaidheil ’n am buill dheth. Chan’eil a’ chìs bhliadhnail ach crun agus tha gach sgillinn dheth sin a’ deanamh beagan cuideachaidh leis na h-aobharan a dh’ ainmich mi, ach ged a tha an Comunn tri bliadhna diag thar fhichead a dh’ aois, chan’eil ann ach ochd ciad diag thar fhichead de bhuill, agus canaidh sibh nach math an teisteanas sin air treibhdhireas agus muirn nan Gaidheal do’n canain agus do’n duthaich.

Mise, ’ur caraid,

ALASDAIR MOR.