S[eònaid] M[hoireach] –00.05: Uill, ’s ann à Càrlabhagh a bha mo mhàthair, à Siabost bha m’ athair agus chaidh na dithis aca a-nall a dh’Ameireaga, ’s ann an sin a choinnich iad ged nach robh iad a’ fuireach ach sia mìle bho chèile. Agus phòs iad thall an sin. Agus bha m’ athair ag obair ann amFordfactaraidh agus rugadh mo phiuthar thall an sin, ach thàinig an uair sin anDepressionagus bha feagal orra gun cailleadh iad.. .gun cailleadh m’ athair a choba, agus thàinig mo mhàthair dhachaigh leis an leanabh ach dh’fhuirich m’ athair gu faiceadh e an deigheadh cùisean na b’ fheàrr. Agus bha e gu math fortanach, cha do chaill esan an obair idir, ach an dèidh dha mo mhàthair a bhith a-bhos cha robh i ag iarraidh tilleadh air ais, agus mar sin dheth thill m’ athair air ais a Shiabost, agus sin fàite an do rugadh is thogadh mis’. Agus bha sianar anns an teaghlach againn, ceathrar nighean agus dà bhalach agus mise an còigeamh duine agus bha nighean eile às mo dhèidh còig bliadhna às dèidh sin, agus tha mi a’ smaoineachadh gur h-e sin e.

P[àdruig] M[oireach] –01.26: Agus dè mu dheidhinn teaghlach d’ athar, teaghlach do mhàthar, cò às.. .cò às a bha iad, iad fhèin?

SM–01.32: O, à Siabost agus rinn anTBsgrios orra.

PM–01.37: Seo teaghlach d’ athar.

SM–01.38: Teaghlach m’ athar, is cha robh a mhàthair ach 38 nuair a bhàsaich i agus dh’fhàg i seachdar a chlann. Agus bhàsaich an athair òg cuideachd, tha e coltach gun robh e a-muigh sa mhòine, a’ rùsgadh na mònach airson sgioba is gun do dh’fhuirich e a-muigh anmoch airson a chrìochnachadh agus gun tàinig fallas uabhasach air. Thòisich e an uair sin le tinneas agus thàinig e gupneumonia, agus bhàsaich e lepneumonia. Is nuair a thàinig m’ athair dhachaigh às Ameireaga cha robh duine as an taigh, cha robh duine air a bhith as an taigh airson bliadhnaichean, agus thàinig air tòiseachadh air togail a-rithist.

PM–02.26: An robh e air a dhol na thobht’ no dè?

SM–02.28: Bha.. .uill, bha, cha robh càil a dh’fheum as an taigh agus thog e taigh eile ri thaobh.

PM–02.32: Agus mus deach e a dh’Ameireaga.. .dè an aois a bha e nuair a chaidh e a dh’Ameireaga?

SM–02.37: Uill, tha mi a’ smaoineachadh gun robh e trì no ceithir air fhichead.

PM–02.40: Agus ron sin ma-thà, dè.. .an robh e anns a’ chiad.. .as a’ chiad chogadh no.. .?
S–02.46: Bha, bha e ro òg airson a’ chiad chogadh ach bha e anns a’ mhailisidh nuair a bha e glè òg, ro òg, cha robh e ach ceithir deug ach bha iad a’ faighinn airgead air choreigin, retainerno rud air choreigin airson sin. Agus tha mi a’ creids’ gun robh truas ris an teaghlach agus fhuair e troimhe. Ach nuair a bhris an cogadh fhuair iad a-mach an aois cheart aige.

PM–03.08: So cha robh e an sàs sa chiad chogadh idir, an robh?

SM–03.11: Cha robh. Bha e san Nèibhidh.

PM–03.12: Bha e san Nèibhidh, uh - huh. Agus dè an aois a bha e an uair sin, a bheil fios agad?

SM–03.16: O, tha mi a’ creids’ gum biodh e sia deug.

PM–03.18: Agus rinn e ’s dòcha dà bhliadhna an sinn as a’ chiad chogadh?

SM–03.21: Chan eil fhios a’m, cha bhiodh e a’ bruidhinn air uair sam bith, ach bha e san Nèibhidh agus bha a bhràthair, Alasdair, chaidh esan a ghairm dhan a’ chogadh ach chaidh a leòn. Agus thàinig esan.. .thàinig air a thighinn dhachaigh airson treiseag co-dhiù. Agus dh’fhalbh iad an uair sin, thug an athair na dithis aca aKhinlochlevena dh’obair, agus tha mi a’ creids’ gur h-ann às dèidh sin a chaidh m’ athair dhan an Nèibhidh.

PM–03.54: Agus dè seòrsa obair a bha.. .a bha e ris ann an Ceann Loch Lìobhann?

SM–03.57: Tha mi a’ smaoineachadh gur h-e sglèat a bha a’ dol an sin an uair sin.

PM–03.59: Ag obair anns na cuaraidhean.

SM–04.00: Anns na cuaraidhean, uh - huh.

PM–04.01: Bha e gu math òg nuair a bha e a’ dèa.. .a’ dèanamh an obair chruaidh a bha sin ma-thà.

SM–04.03: O, bha gu dearbha, bha gu dearbh agus cha b’ e obair furasta a bh’ ann, agus chaidh e gu muir an uair sin agus ’s e leum an t-soitheach a rinn e ann anNew Yorkagus thàinigtonsilitisair is chaidh a thoirt dhan ospadal agus ’s e aon sgilling dhan t-seann dùthaich a bh’ aige, agus cho luath ’s a fhuair e air a chasan beagan shoighnig e e fhèin a-mach is fhuair e choba ann anrestaurant, a’ nighe na soithichean.

PM–04.41: Bha seo ann anNew York?

SM–04.42: Ann anNew York, is bha sinall rightgus an d’ fhuair e pàigheadh no dhà, is an uair sin dh’fhàg e sin is fhuair e.. .chan eil, chan eil fhios a’m dè anjobeile a fhuair e. Ach rinn e a shlighe a’ chuid is a’ chuid a-nall a Dhetroit, agus bhon is ann mar sin a thàinig e ann, dh’fheumadh e an t-ainm aige atharrachadh, is an àite Pàdruig ’s e Alex a bh’ air.

PM–05.10: Carson a rinn e sin a-nis? Carson.. .carson a bha aige ri sin a dhèanamh?

SM–05.14: Uill, ’s e, ’s e leum an t-soitheach a rinn e.

PM–05.16: O, ceart, so bha feagal air gun, gun deigheadh a ghlacadh le na poilis.

SM–05.21: Gun deigheadh a ghlacadh is gun deigheadh a chur dhachaigh no cà’ am biodh iad gan cur. Agus ’s e Alex MacLeod a bh’ air. Agus bhithinn an-còmhnaidh a’ smaoineachadh dè bu choireach gun d’ fhuair e air pòsadh na ainm fhèin, ach feumas e a bhith gun deach.. .gun do chuir e a’ chùis troimhe, gun do rèitich e a’ chùis no rudeigin.

PM–05.42: ’S dòcha nach robh iad buileach cho èifeachdach sna làithean sin agus ’s a tha iad an-diugh!

SM–05.46: Cha robh iad cho mionaideach!

PM–05.48: Cha robh iad cho mionaideach, cha robh. Agus bha.. .bha e ag obair. ..

SM–05.51: Bha e ag obair ann amFordan uair sin is bha e ag obair ann a shin gus an tàinig e dhachaigh.

PM–05.54: Sheadh, is dè an obair a bh’ aige an sin?

SM–05.56: O, uill chan eil fhios a’m, bha e timcheall airtoolsco-dhiù, tha fhios a’m air an sin, bhon.. .rinn e fhèin aguspaldha a bha ag obair còmhla ris, bha iad a’ minigeadh gum bu chòir dhan a, dhan amforeman.. .an àite an leigeil air falbh can aig sia uairean is èigheachd an uair sin natoolsa chur air falbh, gum bu chòir dha èigheachd orra beagan na bu thràithe gus am biodh iad a’ coiseachd a-mach aig sia uairean, is chaidh.. .rinn iad beaganstrike.

PM–06.22: Agus ciamar a chaidh dhaibh?

SM–06.24: Chaidh glè mhath, chaidh glè mhath. Fhuair iad air adhart le sin, is an àite a bhith leth-uair a thìde a’ cu.. .a’ cur seachad natoolsmar sin, bha iad a’ cur sin seachad mu, mu leth-uair a thìde mus do.. .mus robh an t-àm ann.

PM–06.38: Ceart, so an robh.. .an robh d’ athair an sàs gu mòr anns a.. .as a’ ghnothach sin, as an aonadh mar gum biodh, as anunion?

SM–06.44: O, chan eil fhios a’m an robhunionann, cò aig’ tha fhios? Ach cha robh iad a’ faicinn sin ceart is sheas iad an còir is rinn iad a’ chùis.

PM–06.55: Is nuair a, nuair a chaidh e ann, an robh.. .an do thachair e ri.. .nuair a leum e far an t-soithich ann anNew York, an robh.. .an robh daoine ann anNew Yorka b’ aithne dha an uair sin?

SM–07:07: Cha robh, aon duine beò, cha robh. Ach bha dhà no thrì ann an Detroit a bha thall roimhe.

PM–07:12: Sin as coireach gun, gun do rinn e a shlighe a-nall an sin.

SM–07:14: Sin bu choireach gun robh.. .gun robh Detroit cho.. .cho inntinneach. Agus bha e a’ fuireach còmhla ri Alex MacLeod a bha seo, chan eil.. .chan eil cuimhn’ a’m cò às a bha e. ..

PM–07:26: So bha an dithis aca mar Alex MacLeod anns an aon taigh?

SM–07:29: Bha an dithis aca na Alex MacLeod.

PM–07:32: Duilich dha na h-ùghdarrasan grèim fhaighinn orra tha mi a’ creidsinn!

SM–07:34: Gu dearbha, gu dearbha. Agus bha mo mhàthair nuair a chaidh i a-nall bha ise ag obair as, ann an taigh-mhuinntireis, agus bha iad a’ faighinn sin o man saoghal eile, an taca ri muinntireas ann an Glaschu no ann an Breatainn.

PM–07:48: Agus seo do, do mhàthair fhèin a-nis, agus cò às a bha is’, agus carson a chaidh i a-nall a dh’Ameireaga agus dè an aois a bha i is.. .?

SM–07:56: Uill, bha a piuthar thall roimhp’ agus fhuair a piuthar air adhart glè mhath is bha i ag obair ann an taigh, agus bhapalaic’ ’s ann à Siabost a bha i agus chaidh na dithis aca a-null, Peigi agus an tè a bha seo à Siabost, agus bha mo mhàthair agus piuthar an tè eile ag iarraidh an leantainn. Agus chruinnich iad beagan airgead dòigh air choreigin ach chaidh an còrr a chuir thuc’, agus chaidh iad a-nall an sin. Agus chaidh mo mhàthair a-nall an sin, agus bha i ann, mar gun canadh tu, official. Agus thòisich iad ag obair ann an taigh-muinntireis agus. ..

PM–08:40: Seo ann an Detroit a-rithist?

SM–08:40: Ann an Detroit, agus ma chuala tu a-riamh mu dheidhinn anactressJulie Adam.. .Julie Harris.. .?

PM–08:48: Chuala.

SM–08:49: O, uill, bha mo mhàthair anns an taigh-mhuinntireis sin agus bhiodh i a’ coimhead às dèidh Julie Harris agus a bràthair, agus fhuair do phiuthar litir bho bràthair Julie Harris, bha i air dealbh a chuir thuca den an dithis aca, agus fhuair i litir bho.. .bho bràthair Julie Harris. Agus tha e coltach gun robh iad uabhasach snog an taca ri.. .ri nabossaicheana bha.. .a bha a-bhos an seo.

PM–09:15: So bha i greis aig muinntireas a-bhos an seo mus deach i a-nall a dh’Ameireaga airson an aon obair a dhèanamh?

SM–09:20: Bha, bha ma ’s e muinntireas a chanadh tu ris no an e, an eslavigeadh.

PM–09:26: Ceart, agus cuin a thòisich i air an obair sin?

SM–09:29: Uill, tha.. .bha i aig an sgadan an toiseach, tha mi a’ creids’ gun robh i còig-deug nuair a dh’fhalbh i chun na sgadain, agus cha do chòrd sin rithe idir idir.

PM–09:35: Dè seòrsa obair a bhiodh aca ri dhèanamh an uair sin, leis an sgadan?

SM–09:39: O, a’ cutadh is a’ cutadh is a’ sailleadh is a’ dol.. .gan cur ann am baraillean agus. ..

PM–09:45: An robh.. .am biodh i a’ lea.. .a’ leantainn an iasgach timcheall costaichean Bhreatainn?

SM–09:59: O, cha do lean ise e ro fhada, chaidh i air mhuinntireas, ach ’s e a piuthar a thug air falbh i, i fhèin agus tè eile, agus cha robh iad a-riamh air falbh ron sin. Nach e triùir a bha sa chriubh’? Tha mi a’ smaoineachadh gur h-e triùir a bha sa chriubh’, agus ach.. .cha do chòrd e idir riutha.

PM–10:07: Is cà’ an deach i?

SM–10:08: Tha.. .dh’fhuirich i an Glaschu. Bha piuthar, piuthar a h-athar ann an Glaschu, agus chaidh i a dh’fhuireach còmhla rithese airson treiseag gus an lorgadh i choba. Ach cha robh sin fada, agus bha iad a’ dèanamh glè mhath, chan eil fhios a’m dè man a bha iad ga dhèanamh, cha robh iad air faicinn tòrr de na, de na rudan sin, cha robh air faicinncauliflowerno navegetablesa bhiodh aca ann a shin. Ach rinn iad troimhe, bha iad a’ dèanamh mearachdan gu leòr, ach fhuair iad troimhe.

PM–10:40: Is dè seòrsa obair a bh’ aic’ a-nis, an ann a’ glanadh a bha i no a’ còcaireachd no a h-uile càil dhan sin?

SM–10:44: Uill, a h-uile càil dhan sin. Bhiodh i fhèin a’ bruidhinn air, air.. .gur h-ebetween maida bh’ innt’.

PM–10:50: Seadh, tha sin a’ ciallachadh gun dèanadh i a h-uile càil.

SM–10:52: Rud sam bith, Jack of all Trades. Agus bha.. .bhiodh i.. .bha aon uair agus thuirt iad rith’ gum feumadh i amfurnacea bha seo, an stòbha a bha seo a lasadh as a’ mhadainn mus tigeadh an còcaire sìos, agus dh’èirich i ro sia uairean sa mhadainn is chuir i an stòbha air ach bha i cho sgìth is leis a’ chadal is nuair a thàinig an còcaire sìos bha i na cadal ri taobh an stòbha.

PM–11:18: Sheadh, agus an d’ fhuair i a mì-thalamh airson sin?

SM–11:20: O, cha do dh’innis an còcaire ann.

PM–11:22: Ceart.. .seach gun robh an teine a’ dol.

SM–11:25: Tha mi creids’ nam biodh i air innse gum biodh iad air sealltainn an doras dhi, ach sin man a bha.

PM–11:33: Agus dè seòrsa sioftaichean a bhiodh i a’ dèanamh, a bheil fios agad?

SM–11:36: Och, aon latha dheth as a’ mhìos agus bhiodh iad ag obair bho mhoch gu dubh gus am biodh an obair dèant’. Cha dèanadh duine sin an-diugh, cò dh’iarradh orra a dhèanamh.

PM–11:47: An e.. .an e.. .an uair sin an cuala i bho a piuthar a bha thall ann am Ameireaga an toiseach gun robh.. .gun robh cùisean ’s dòcha na b’ fheàrr thall an sin, agus gur h-e sin a thug oirre a dhol a, a dh’Ameireaga?

SM–11:57: ’S e, ’s e.

PM–11:58: Airgead na b’ fheàrr agus. ..

SM–11:59: Airgead na b’ fheàrr, fada mhòr na b’ fheàrr is bha an obair na bu.. .na b’ fhurasta. Agus chaidh mo mhàthair agus piuthar an tè eile a-null còmhladh agus phòs na dithis aca thall an sin ach thill na dithis aca dhachaigh a-rithist.

PM–12:16: Agus an robh an dithis aca ag obair as an aon taigh?

SM–12:18: O, cha robh, cha robh, cha robh.. .cha robh. Ach, och bha gu leòr, gu leòr Gàidheil thall an sin.

PM–12:25: Tha iad ag ràdh sin.

SM–12:26: Nuair a bhios mise a’ coimheadreporta bha as a’ Ghazetteairson pòsadh m’ athar is mo mhàthar, bha còrr is trì ficheadguestsann is cha robh duine ac’ nach robh às an eilean.

PM–12:39: Seo ann an Detroit?

SM–12:40: Sheadh, nach eil sin ag innse dhut na bh’ ann.

PM–12:43: Tha. Agus cà’ an do choinnich iad ri chèile?

SM–12:45: Ann an Detroit.

PM–12:46: Ceart ach an robh.. .an robh cluba.. .clubaichean.. .air an t-sràid no.. .?

SM–12:51: O, bha.. .Lewis Societyann an Detroit.

PM–12:54: Bha na h-uibhir a Leòdhasaich ann aig an àm sin agus. ..

SM–12:57: Bha, bha a’ taomadh le.. .bha.

PM–12:58: Gum faodadh Comunn a bhith aca dhaibh fhèin.

SM–13:00: Sheadh agus bha Eaglais aca dhaibh fhèin, Eaglais Ghàidhlig ann an Detroit agus bhiodh na teaghlaichean gu lèir a’ dol ann a shin is bha iad a’ cumail suas a’ Ghàidhlig riuth’. Ach dh’fhuirich pàirt aca thall, thall ann an Detroit is thàinig feadhainn eile dhachaigh man mo mhàthair is m’ athair.

PM–13:22: Is dè thug orra ma tha tighinn dhachaigh, tighinn air ais a Leòdhas?

SM–13:26: Uill, chaidh mo mhàthair agus a leanabh thàinig iad dhachaigh air sgàth ’s gun robh feagal orra nam fuiricheadh iad gun càilleadh m’ athair a choba. Is bha m’ athair airson an cur dhachaigh airson iad a bhith cinnteach. ..

PM–13:41: ’S ann, ’s ann a bha seo aig lei.. .nuair a bha anDepressiona’ dol ann an Ameireaga.

SM–13:44: Bha e fèir a’ tòiseachadh, toiseach anDepressionis cha robh cùisean a’ coimhead ach meadhanach. Agus bha iad a’ minigeadh gur h-e sin a b’ fheàrr dhaibh a dhèanamh. Ach bha m’ athair a-riamh.. .cha robh e a-riamh.. .bha e duilich gun do thill iad air ais.

PM–14:04: An robh e a’ gabhail aithreachas?

SM–14:06: Bha e a’ gabhail aithreachas nuair a chitheadh e e fhèin a’ slavigeadhair a’ chroit is mòine is siud is seo agus anlifea bh’ aca ann an Detroit cho furast’, ach cha robh.. .cha robh sin tarraingeach dha mo mhàthair idir. Bha a pàrantan beò agus bha a peathraichean agus an teaghlach aca ann a shin agus. ..

PM–14:25: ’S beag an t-iongnadh a-rèiste gun robh i ag iarradh tighinn dhachaigh.

SM–14:27: Bha i ag iarraidh tighinn dhachaigh, ach cha robh càil ann airson m’ athair idir idir.

PM–14:32: Is am biodh iad a’ bruidhinn air.. .am biodh an dithis aca ag ionndrainn Ameireaga mar sin idir? An cuala tu a-riamh do mhàthair ag ionndrainn.. .?

SM–14:39: O, cha robh ionndrainn idir aice, ach bhiodh i a’ bruidhinn air an-còmhnaidh agus bhiodh i a’ bruidhinn air an seòrsalifea bh’ aca is man a bhiodh iad ag obair is cho snog is a bha na bossaichean riuth’ an taca ri feadhainn eile.. .agus nuair a bha iad ann an Glaschu cha mhòr gun robh iad a’ faighinn biadh.

PM–14:57: Nach biodh iad ga, gam biadhadh ann?

SM–14:59: O beagan, beagan. Bha do sheanmhair, do sheanmhair Ghlaschu ag innse dhomh uaireigin, bha ise ann an taigh is bha an tè sin a’ lorg searbhant’ airson na nighean aice. Agus bha i a’ faighneachd dhi an aithneachadh ise duine, is thug i dhi ainm an tè a bha seo is fhuair i choba. Ach chuala i an latha bha seo i ag innse dhan nighinn aice, ‘Nise’ ars’ ise, ‘Cha leig thu leas bracaist a thoirt dhaibh.. .na dhi.. .cha bhi mise a’ toirt bracaist dha Chrissie idir’.

PM–15:33: Is am biodh iad a’ fuireach as a.. .as, as na taighean sin nuair a bhiodh iad a’ dèanamh muinntireas?

SM–15:37: Bhiodh, ach cha robh càil a dh’fhios aig a’ chailleach nuair a bhiodh i a’ dèanamh bracaist a’ bhodaich gun robh i a’ gabhail a leòr, is bha i glè cheart.

PM–15:45: Bha, bha, bha.

SM–15:46: Bha, ach sin an seòrsa.. .man a bha iad a’ faireachdainn a thaobh.. .a thaobh na searbhantan, cha robh spèis sam bith dhaibh.

PM–15:55: Cha robh.

SM–15:56: Cha robh.

PM–15:57: Ach bha e eadar-dhealaichte thall ann an Ameireaga.

SM–15:58: O, bha e eadar-dhealaichte.

PM–16:00: Bha iad air an treatadh tòrr na b’ fheàrr thall an sin.

SM–16:02: Fada mhòr na b’ fheàrr, bha, man duine as an teaghlach.

PM–16:05: Cho math sin.

SM–16:06: Cho math sin.

PM–16:09: Agus thill iad an uair sin a, a Shiabost?

SM–16:12: Uill, bha iad a’ fuireach ann an Ciribhig ann an taigh mo sheanar airson treiseag, gus an do thog m’ athair an taigh, ach bha e a’ faighinn tòrr cuideachadh leis an sin cuideachd is chaidh e an-àirde gu math luath. Agus thàinig iad a Shiabost an uair sin, agus ’s ann an sin a rugadh an còrr dhan teaghlach. Uill, rugadh mo bhràthair ann an Ciribhig ceart gu leòr, ach a’ chòrr dhan a, dhan an teaghlach ’s ann ann an Siabost a rugadh iad, Siabost bho Dheas.

PM–16:38: Ceart, agus ’s ann ann an Siabost a chaidh do thogail fhèin a-rèiste.

SM–16:41: ’S ann, ’s ann agus cha b’ urrainn na b’ fheàrr.

PM–16:45: ‘Siabost as bòidhche leam’, mar a chanas iad. Agus dè a’ chiad chuimhne a th’ agad ma-thà, is tu a’ fàs suas ann an Siabost?

SM–16:52: Uill, tha, tha e iongantach, a’ chiad chuimhne a th’ agams’, agus is iongantach mura robh mi rudeigin faoin, ’s dòcha gun lean sin, ach bha mo, m’ antaidh ann an Ciribhig a’ pòsadh agus tha cuimhn’ a’m an dreasa a bh’ orm. Tha cuimhn’ a’m. . .chì mi fhathast e uaine, satin, ach cha b’ ann leam fhìn a bha e. ’S e bh’ ann fear a bh’ aig nàbaidh, nighean nàbaidh agus fhuair mi e airson a’ bhanais. Ah, bha mi a’ smaoineachadh gun robh mi dìreach.. .nise cha robh mi buileach trì bliadhna nuair a phòs Màiri m’ antaidh is tha cuimhn’ am air an latha sin cho math, ach a’ chòrr dhan a’ bhanais no dè man a fhuair mi ann no dè man a thàinig sinn às, chan eil càil a chuimhn’ a’m.

PM–17:37: Is cà’ an robh a’ bhanais, cà’ an deach.. .?

SM–17:38: Ann an Ciribhig ann an taigh mo sheanar man a bhiodh. ..

PM–17:41: Banais-taighe. ..

SM–17:41: Banais-taighe man a bhiodh ann an uair sin, ach is iongantach mur an do chaidil mis’ tron a’ chùis bhon chan eil càil a chuimhn’ a’m.

PM–17:48: Agus cia mheud a bha san teaghlach ma-thà, agaibhse?

SM–17:52: Bha sianar anns an teaghlach againn is bha ochdar a’ fuireach as an taigh, agus bha mo sheanmhair a’ fuireach.. .ghabh i stròc, mo sheanmhair Chiribhig ghabh i stròc agus bha i againn.. .tha mi a’ creids’ gun robh i dà bhliadhna no trì.

PM–18: 07: Agus bha sibh a’ fuireach ann an.. .ann an taigh dubh mar a chanas iad?

SM–18:09: Bha, bha, uh - huh, agus. ..

PM–18:12: Is ciamar a bha.. .ciamar a bha Siabost a Deas an uair sin ma-thà, an ceann a-staigh mar a chanas sibh fhèin? An robh tòrr dhaoine a’ fuireach as a.. .as a’ cheann sin dhan a’ bhaile?

SM–18:18: O, mo chreach. Às dèidh a’ chogadh bha suas ri ceud duine a’ fuireach ann, is chan eil ann an-diugh ach ceithir deug. Agus bha còig deug de chroitean ann, agus a thuilleadh air an sin bha dà thaigh air a thogail air feu, agus as a’ chumantas bhiodh còigear, sianar is ochdar anns a h-uile taigh is bha an t-àite a’ cur thairis. Bhiodh an lot ga obrachadh is bhiodh mòine ga dhèanamh, bhiodh coimhead às dèidh crodh is bhiodh an.. .och bha.. .bha tòrr, tòrr a’ dol as a’ bhaile.

PM–18:57: Am biodh fighe a’ dol cuideachd?

SM–18:59: Bha fighe a’ dol an uair sin, bha, ach bha.. .cha robh e buileach cho.. .seadh cha tàinig e gu ìre buileach mar a thàinig e fo dheireadh. Ach ’s e beart-fiodha a bh’ aig m’ athair an toiseach agus thàinig an uair sin an Hattersley agus dh’fhosgail muilinn ann an Siabost, agus bha iad a’ faighinn clòithtean an uair sin. Ach bha e uabhasach duilich dhaibh, bha iad.. . ’s eself -employ.. . employersa bh’ annt’. Nise, mura fhaigheadh iad clò cha robh càil air an son, cha b’ urrainn dhaibhbenefitsam bith fhaighinn agus bha cùisean gu math duilich uaireannan, seadh mus do dh’fhàs na clò.. .clòithtean cho pailt’.

PM–19:48: Ceart.

SM–19:49: Ach cha bhiodh na boireannaich an uair sin ag obair idir, bha gu leòr aca ri dhèanamh am broinn an taigh’, agus cha robh càil a’ dol as a’ chroit nach biodh iad a’ gabhail pàirt ann, ach a-mhàin treabhadh. Cha bhiodh iad a’ falbh leis an each idir. Ach a’ chòrr, bha iad aig a.. .aig a h-uile càil a bha ri dhèanamh as an lot.

PM–20:09: Agus dè na beathaichean a bha.. .a bha timcheall oirbh a-rèiste?

SM–20:12: Na beathaichean?

PM–20:13: Bha each agaibh is bha cearcan agaibh an robh is cao.. .uill bhiodh sibh a’ cumail caoraich is an robh crodh.. .?

SM–20:19: Bha each faisg air a h-uile taigh is bha dà bhò agus.. .as a h-uile taigh agus bhiodh iad a’ togail laogh agus an uair sin a’ reic an laoigh as t-fhoghar. Bhiodh dròbhair a’ tighinn timcheall agus bhiodh e a’ toirt leis na laoigh. Ach bha dà bhò ann as a h-uile taigh. Nuair a dheigheadh an dàrna bò seasg bha boinne aig an tè eile. Dh’fheumadh tu boinne bhon cha robh, cha robh a’ chòrr.. .cha robh boinne a’ tighinn an uair sin ann. Ach a’ chuid is a’ chuid, tha mi a’ smaoineachadh nuair a thòisich na tractaran chuir iad dhiubh.. .chuir iad na h-eich air falbh an nuair sin, is cha robh feum air na h-eich.

PM–21:00: Is cuin a thàinig na tractaran?

SM–21:02: Tha mi a’ smaoineachadh gun robh e toiseach na.. .no meadhan na, na 50s, is bha an tractar an uair sin a’ dèanamh obair an each, is cha leigeadh iad a leas a bhith a’ croitearachd airson beathachadh an each. Bha corra dhuine ga chumail, chum m’ athair e airson a’ mhòine, ach bha an t-each eadar e fhèin agus nàbaidh dha, agus bha iad ga obrachadh mar sin. Ach bha an crodh, bha an crodh a’ toirt a-mach tòrr tìde. Mus deigheadh iad dhan a’ mhòine dh’fheumadh iad a’ bhò, a’ chrodh a chur suas dhan a’ chladach.. .agus nuair a thigeadh iad dhachaigh bha an aon rud ann, ach ’s e sinne mar bu thrice a bhiodh a’ cur an crodh suas ri cladach nuair a bhleoghnadh mo mhàthair as a’ mhadainn, agus bhiodh streud againn a’ falbh an uair sin a dh’iarraidh a’ chrodh agus gu math tric ’s e an crodh a bha gar toirt dhachaigh fhìn, bha barrachd ciall aig a.. .aig a’ chrodh agus bhiodh sinne a’ cluiche is. ..

PM–22:04: Ceart, so bha e, bha e a’ còrdadh ribh a bhith a’ dèanamh sin ge-tà, bha sibh a’ faighinn spòrs gu leòr ann a’ bhith a’ coimhead às dèidh a’ chrodh.

SM–22:09: Bha, bha, bha. Bhiodh bat’ againn a’ falbh le.. .a’ falbh a dh’iarraidh a’ chrodh is biodh sinn a’ cluichecricketnar beachd fhìn, na càil mar sin, ist.

PM–22:18: Cha do chuir.. .cha robh.. .cha do chuir bò na, na can tarbh a-riamh feagal oirbh mar sin.

SM–22:29: O, uill bha feadhainn aca a dh’fheumadh tu a bhith faiceallach, bha aon againn fhìn a bha, a bha a’ bualadh agus thàinig air m’ athair a chur.. .a mharbhadh.. .cuir às dheth. Ach bha iad somhalt’ gu leòr is thigeadh iad dhachaigh leotha fhèin às dèidh.. .gu math riaraichte às dèidh an leòr ith’, agus bha an loch rin taobh mus tigeadh iad dachaigh is bha iad.. .bha iad a’ gabhail deoch ann a shin. Agus an uair sin ’s e am bleoghann is bhiodh mo mhàthair.. .och bha, bha peile, peile moch is anmoch de bhoinne ann, agus nuair a bhiodh cus boinne ann bhiodh iad a’ cur sìos miasan is ga fhàgail dhà no thrì làithean. Agus bhiodh a, bhiodh am boinne a’ fàs tiugh agus an t-uachdar a’ tighinn. Agus bhiodh iad a’ toirt an uachdair dheth is a’ dèanamh gruth leis a’ bhoinne tiugh, agus bhiodh boi.. .boi.. .gruth is bàrr an uair sin aig a h-uile duine, is ìm, bhiodh feadhainn a’ dèanamh ìm agus bha sin gu math càilear. Ach gheibheadh tu ìm bho cailleachan agus o mo chreach. Bha seann chailleach ris.. .ri taobh an taighe againn, cailleach snog is bhiodh i ag innse sgeulachdan aosta dhuinn agus bu chaomh leinn uabhasach a bhith a’ dol ann is ag èisteachd rithe. Ach bheireadh i dhuinn pìos ìm agus ged a bha sginn gu leòr aic’, siud man a bhiodh i le a corraig a’ cur an, a’ cur an ìm air a’ phìos. Agus bha an t-ìm cho aosta agus bha cnapan salann ann, salann garbh, is bhiodh fadachd oirnn gun tigeadh na cearcan mu ar casan gus am faigheadh sinn air, air sin a thoirt dha na cearcan. Cha b’urrainn dhuinn an ithe, ach och bha i cho snog. Ach bhiodh geamhradh.. .bhiodh an t-ìm bho.. .bho.. .bhon samhradh ron sin, bha salannof coursega ghleidheil, ach bhacrunch.. .as na, as na.. .o mo chreachsa.

PM–24:35: Ceart agus na làithean-sgoile agad a-nis ma-thà.

SM–24:41: Uill, a-rithist tha cuimhn’ a’m a bhith a’ toirt fios dhan a, dhan a’ chlann-nighean a bha an ath-dhoras, is tha cuimhn’ a’m dè bh’ orm, ach airson ruighinn na sgoil’, no a’ chiad latha, no a’ chòrr mu dheidhinn, chan eil càil a chuimhn’ a’m air idir, idir, idir. Ach tha.. .o tha cuimhn’ am gur h-e latha brèagha a bh’ ann. Nise, thòisich mise anns an sgoil tha mi creids’ gum biodh e toiseachAugust, dìreach às dèidhplayan t-samhraidh, agus bha tìde ann a bha àlainn. Agus chaidh sinn gu.. .dhan a’ chiad clas is bha dà chlas as a h-uile rùm, is bha an tidsear againn cho foighdneach, och bha i man màthair, ’s e fìornannya bh’ innte, agus tha.. .o bha, bha.. .nuair a dheigheadh sinn a-steach dhanchlassroomdh’fheumadh a’ chlann-nigheansalu .. . bowigeadhrithe, loidhne againn a’ dol a-steach agusbowigeadhris an tidsear, agus bha na balaich a’ dèanamhsalute. Shin agad e, nach robh. ..

PM–25:41: An ann às an sgìre fhèin a bha an tidsear?

SM–25:42: ’S ann, ’s ann à Siabost, bhon a’ Chàrnan. ’S e.. .is bha i air a bhith a’ teagasg pàrantan feadhainn a bha còmhla riumsa. Agus o bha.. .bu chaomh leis a h-uile duine Màiri, Màiri a’ Phoilis a bhiodh.. .an t-ainm a bh’ oirre.

PM–25:59: Ceart, uh - huh. Agus cia mheud.. .cia mheud de.. .de chlann a bha a’ dol dhan an sgoil, dhan a’ bhun-sgoil nuair a thòisich thu fhèin an sgoil, bhon a’ cheann a-staigh an uair sin?

SM–26:08: Bha streud againn a-mach an rathad. Tha mi creids’. . .uill bha deugachadh againn, às a.. .às a’ cheàrnaidh againn dhen bhaile a’ dol a-mach, is bha tuilleadh mar a ghabhadh tu air adhart chun na sgoil’ ann am pàirt eile dhan bhaile. Ach bha.. .bha an t-uabhas chlann ann, is bha dà chlas as a h-uile rùm, is tha mi creids’ gum biodh.. .tha mi creids’ gum biodh mu fhichead duine anns gach clas.

PM–26:30: An robh?

SM–26:31: Bha, bha. Is chan eil cuimhn’ a’m nuair a bhiodh leasan aig an dàrna clas, gun robh e a’ dèanamh cron sam bith, seadh gun robh sinn a’ gabhail a-steach càil dhan sin, nach robh sinn a’ dol air adhart le ar leasain fhìn. Ach nam biodh na tidsearan a’ sgrìobhadh leabhar.. .tha mi creids’ gun d’ fhuair iad freagairtean a bha.. .bha èibhinn.

PM–26:52: Tha mi creids’. Agus bha.. .tha pìos ann eadar fàit’ an robh sibh fhèin a’ fuireach agus an sgoil, am biodh sibh a’ coiseachd ann is air ais a h-uile latha?

SM–27:03: O, dè a’ chòrr a bh’ air ar son? Tha.. .tha faisg air mìle ann.

PM–27:07: Cuiridh mi geall gu bheil.

SM–27:09: Is an dèidh sin bha e iongantach bhon gu math tric is sinne a’ chiad daoine a bha as an sgoil. Ach as a’ gheamhradh o bhiodh sinn a’ lugalais dhachaigh, is bhiodh sinn a’ slaighdigeadh air na lòin agus a’ dèanamhsnowballs, a’ dèanamh slaighd agus.. .ach cha do shaoil sinn càil dheth, bha a h-uile duine ga dhèanamh is bha bòtannan ispixie, ma tha fhios agad dè th’ ann ampixie?

PM–27:35: Chan eil, nach innis thu dhomh dè th’ ann ampixie?

SM–27:38: Uill, cha b’ e bonaidean a bh’ oirnn idir bhon chan fhuiricheadh sin mar ceann, is bhiodh iad a’ fighehood, marhoodagus bha, bha toban, toban air a chùl mar seo, bhiodhpom - pomann no rudeigin agus ’s epixiean t-ainm a bh’ air. Agus bha strap fon.. .fon an smagailt agus bha thu gad do, ga cheangal mar sin.

PM–27:58: Nàdar de bheannag?

SM–28:00: ’S e, ach bha, cha.. .uill nàdar.. . ’s ehooda chanainnsa ris. Ach bha e ceangailte air a’ chùl agus dh’fheumadh tu dophixiea chur ort mus deigheadh tu dhan sgoil is.. .bhapixieair a h-uile duine, bha feadhainn aca na bu spaideile.

PM–28:15: Seo na.. .seo a’ chlann-nighean ge-tà cha robh, cha robh.. .cha bhiodh na balaich a’ caitheamh leithid an rud idir?

SM–28:20: O, mo chreachsa, ud ud cha bhiodh, cha bhiodh. Agus bhiodh bagannan-sgoile aig a’ chlann-nighean, ach cha bhiodh aig na balaich, bha sin rudeiginsissytha mi a’ creids’, agus bhiodh, bhiodh seacaidean orra lezip, agus siud a.. .siud an sgoil aca, bhiodh iad a’ cur na leabhraichean a-steach an sin.

PM–28:36: Agus nuair a thòsich thu sa bhun-sgoil an ann le sglèatan agus. ..

SM–28:40: O, ’s ann is leslate pensis bha sgreuchail ann. Agus bha mise dhà no thrì bhliadhnaichean anns an sgoil mus do thòisich an.. .mus do dh’fhosgail an canteen. Agus bhiodh sinn a’ faighinn copan còco agus pìos càis’ agus pìosjamaig tìde diathaid. Nise bha am pìosjam all right, ach am pìos càis’, chan eil fhios a’m dè seòrsa càise a bh’ ann, bha i uabhasach làidir air choreigin is cha bhiodh mòran againn a’ gabhail sin. Ach bhiodh sinn a’ gabhail an copan cofaidh.. .an còco.. .agusjam. Nise, nan deigheadh sinn a-mach air a chèile ’s e an rud ‘Innsidh mi dhut.. .innsidh mi dhan tidsear nach do dh’ith thu do phìos’ is bha tiùrr dha na pìo. ..

PM–29:22: Agus am biodh.. .am biodh sibh air ur peanasachadh mura h-itheadh sibh ur.. .ur pìosan?

SM–29:24: Och is iongantach gum biodh, ach ’s e, ’s e threat uabhasach a bha seo, agus anns antoiletair cùl an.. .air cùl ancisternbha poidhle mòr dha na.. .dha nasandwichessin le càis’.

PM–29:37: Cha robh duine gan iarraidh ann.

SM–29:38: Och, corra dhuine a bha gan iarraidh, agus.. .ach co-dhiù nuair a dh’fhosgail an can.. .canteen, och ’s e rud eile a bha sin. Bhiodh sinn a’ faighinnstewnominceno.. .ispuddingis och, bha sin math.