PM―00 :05: Agus.. .OKma-thà, nuair a thàinig thusa a dh’obair ann an Sabhal Mòr Ostaig, dè, dè bha ann an uair sin? Tha, tha an t-uabhas togalaichean brèagha aca agus goireasan nach, nach robh ann as an latha sin, is cinnteach.

IG―00 :19: Och bha.. .bha goireasan brèagha ann cuideachd ann an dòigh, ’s e.. .seann t-sabhal a bh’ ann ’s e togalach mòr ann an dòigh, diofar oifisean, seòmraichean-clas, bha na seòmraichean-clas fhèin gu math brèagha ann an dòigh, is bha na ballaichean-cloiche ach aig an aon àm coimpiutairean a bha a’ coimhead ùr rin taobh. Bha an t-àite fhèin brèagha gu leòr, bha e air a chumail sgiobalta, bha e air a chumail glan. Cha robh àiteachan-fuirich ann airson na h-oileanaich, ach bha taighean air a chur air dòigh dhaibh. Bhahallann a bhiodh air a chleachdadh airson diofar rudan is bhiodh sinn a’ faighinn ar biadh an sin a h-uile latha cuideachd.

PM―00 :59: Agus dè na cùrsaichean a bhathas a’ tabhann?

IG―01 :02: Bhathas a’ tabhannHNCagusHNDann an gnìomhachas, is tha mi a’ smaoineachadh gun robh trì sreathan ann, Gnìomhachas le Foghlam na Gàidhealtachd, le Teicneòlas-fiosrachaidh is thòisich iad air a’ bhliadhna sin air Teicneòlas-oifis cuideachd, coimpiutaireachd is diofar rudan, Desktop Publishinga bha ùr an uair sin.

PM―01 :24: Agus bha sin agad cuideachd gu ìre, ’eil fhios agad, na stuthan sin coimpiutaireachd, nach robh?

IG―01 :28: Uill, cha robh mise a’ dol faisg air an taobh sin dheth.

PM―01 :30: Cha do dh’innis thu dha duine gun robh sin agad. Agus cia mheud oileanach a bha tim.. .air an làrach an uair sin?

IG―01 :37: Tha mi a’ smaoineachadh gur h-e timcheall air trì duine deug. Cha robh, cha robh ann ach an aon oileanach air an dàrna bliadhna.. .an e?. . .chan e, bha ceathrar ach bha aon a bha a’ dèanamh Cunntasachd is Foghlam na Gàidhealtachd is bha an fheadhainn eile a’ dèanamh Teicneòlas-fiosrachaidh no Teicneòlas-oifis. Is bha buidheann math, bha mu.. .dusan air tòiseachadh air a’ chiad bhliadhna.

PM―01 :59: Is cia mheud tidsear a bh’ ann an uair sin?

IG―02 :02: An robh sianar? Ceathrar co-dhiù, ’s dòcha sianar.. .feuchainn ri cuimhneachadh.. .tha mi a’ smaoineachadh gur h-e ceathrar dha-rìribh a bha a’ teagasg.

PM―02 :12: Agus bhon a’ chiad bhliadhna a thòisich thu, an robh na h-àireamhan de dh’oileanaich a’ sìor.. .a’ sìor fhàs bho bhliadhna gu bliadhna?

IG―02 :22: Bha iad suas is sìos beagan airson greis, ach an uair sin chaidh iad an-àirde gu mòr nuair a thòisich sinn air cùrsaichean-ceuma. Chan ann, ’s ann nuair a thòisich sin air cùrsaichean Gàidhlig fhèin, cùrsaichean dìreach ag ionnsachadh Gàidhlig dha daoine, seach a bhith a’ dèanamh cùrsaichean gnìomhachais no teicneòlais. Le sin, bha oileanaich a’ tighinn a dh’ionnsachadh Gàidhlig no a dh’ionnsachadh barrachd Gàidhlig, is cha robh aca ri dragh a ghabhail mu dheidhinn na cuspairean eile, ’s e dìreach. ..

PM―02 :51: Ceart, is cuin a, cuin a thòisich Sabhal Mòr Ostaig air na cùrsaichean a tha sin, cùrsaichean cànain seach cùrsaichean cuspaireil?

IG―02 :57: Tràth sna naochadan, ’s dòcha.

PM―03 :00: Is rinn sin diofar mòr.

IG―03 :01: Rinn. Naochad ’s a dhà, naochad ’s a trì.

PM―03 :04: Agus an robh Oilthigh na Gàidhealtachd an lùib gnothaichean an uair sin?

IG―03 :07: Cha robh e buileach air tòiseachadh. Bha sinn a’ dèanamh cùrsaichean conaltraidh is an uair sin Cùrsa Comais, tha mi a’ smaoineachadh gur h-ann mu.. .timcheall air naochad ’s a sia no naochad ’s a seachd a thòisich.. . ’s dòcha gun do thòisich an Cùrsa Comais bliadhna no dhà ron sin, agus an uair sin thòisich na cùrsaichean-ceuma tro Oilthigh na Gàidhealtachd mu naochad ’s a sia no naochad ’s a seachd, agus bha na h-àireamhan ag èirigh gu mòr an uair sin. Bha daoine.. .dà rud a dh’fhaodadh iad a dhèanamh, dh’fhaodadh iad dèanamh cùrsa Gàidhlig a-mhàin, ach cuideachd dh’fhaodadh iad dèanamh cùrsa ceum, no dh’fhaodadh iad dèanamh cùrsa.. .bho chaidh sinn gu na cùrsaichean-ceuma ’s eCert HEa bh’ anns a’ chiad bhliadhna seachHNC, dh’fhaodadh iad a dhèanamhCert HE, Dip HE, BA, agus bliadhna no dhà às dèidh sin fhuair sinn ceumannan-urraim cuideachd.

PM―04 :00: Ceart, agus cò.. .cò às a bha na h-oileanaich a’ tighinn, às gach ceàrnaidh no an ann às na h-eileanan a bha, a bha iad a’ tighinn an toiseach, nuair a thòisich thu fhèin? Agus a bheil thu a’ faicinn atharrachadh ann a shin idir, ’eil fhios agad, na h-àiteachan às, às a bheil na h-oileanaich a’ tighinn?

IG―04 :16: ’S ann às na h-eileanan an toiseach, agus an uair sin nuair a thàinig sinn gu na cùrsaichean Gàidhlig, wellàs na h-eileanan no pàirtean eile de dh’Alba is gu h-àraid daoine à pàirtean eile de dh’Alba aig an robh ceangal ris na h-eileanan. An-dràsta is a-rithist duine no dithis às an Roinn Eòrpa, ’s dòcha às a’ Ghearmailt, duine no dithis à Canada is na Stàitean cuideachd.

PM―04 :37: ?Uh- huh, agus a bheil sin eadar-dhealaichte san latha a th’ ann an-diugh?

IG―04 :41: Tha sinn a’ faighinn na daoine sin fhathast. Tha, tha e an aon rud ann an dòigh. San latha a th’ ann an-diugh, gheibh thu barrachd dhaoine aig diofar aoisean. Gheibh thu daoine a-mach às an sgoil, is tha sinn ag iarraidh tòrr dhaoine a-mach às an sgoil leis gum fuirich iad airson trì bliadhna, ceithir bliadhna. Gheibh thu daoine a tha ann am meadhan cùrsa oilthighe, ’s dòcha gu bheil iad ag iarraidh thighinn suas an seo airson bliadhna de Ghàidhlig, ’s dòcha gu bheil sin air a mholadh dhaibh mar phàirt den cheum a tha iad a’ dèanamh, no ’s dòcha gur h-e sin an rud a tha iad fhèin ag iarraidh a dhèanamh co-dhiù. Gheibh thu cuideachd daoine a tha deiseil anns an oilthigh ach tha iad ag iarraidh bliadhna cànain, no dìreach bliadhna ann an oilthigh eile mus tòisich iad ag obair. Agus gheibh thu daoine a tha a’ gabhail bliadhna a-mach bhon an obair aca is tha airson a bhith nan oileanach a-rithist, is gheibh thu daoine a tha air a bhith ag obair fad am beath’, tha iad deiseil a dh’obair ach tha iad ag iarraidh dèanamh foghlam a-nis.

PM―05 :44: Agus tha.. .tha gach cùrsa ri fhaighinn pàirt-ùine is làn-ùine, a bheil mi ceart?

IG―05 :49: An ìre mhath. Tha cùrsaichean mar an Cùrsa Ciùil is Cùrsa nam Meadhanan, tha iad làn-ùine air làrach na colaiste a-mhàin. Na cùrsaichean eile, dòigh sam bith.. .uill, pàirt-ùine, air astar, sa cholaiste. Às bith cia mheudmoduletha daoine ag iarraidh dèanamh taobh-a- staigh bliadhna.

PM―06 :10: Agus leis an teicneòlas ùr a tha air tighinn a-steach.. .uill, chan eil e cho ùr sin, thòisich e ’s dòcha fichead bliadhna air ais, levideoconferencesis gnothaichean mar sin, a bheil sin air, air buaidh a thoirt air an àireamh de dh’oileanaich a thig.. .a thig an seo agus chun an làrach fhèin, seach a bhith a’ fuireach far a bheil iad agus a bhith a’ faighinn na leasanan tron choimpiutair, mar gum biodh?

IG―06 :32: ’S dòcha gur h-e far a bheil e air buaidh a thoirt, ’s e daoine a thig an seo airson aon bhliadhna. Ach mura biodh na rudan sin ann chumadh iad orra an seo, ach leis gu bheil na dòighean eile ann, ’s dòch’ ma nì iad aon bhliadhna an seo air cùrsa mar dian-chùrsa cànain, gun can iad an uair sin ‘OK, nì mi.. .thèid mi air ais dhachaigh, faodaidh mi a bhith ag obair pàirt-ùine, faodaidh mi a bhith nam, nam oileanach pàirt-ùine is nì mi modal no dhà’, is ’s dòcha gun cuir iad crìoch air an ceum beag air bheag bhon dachaigh.

PM―07 :07: Ceart, agus cia mheud cùrsa air astar a tha Sabhal Mòr Ostaig a’ tabhann an-dràsta?

IG―07 :12: Tha sinn a’ dèanamh A’ Chùrsa Inntrigidh airson daoine a tha dìreach a’ tòiseachadh, An Cùrsa Adhartais tha e airson luchd-ionnsachaidh aig a bheil rud math de Ghàidhlig, tha iad ga dhèanamh pàirt-ùine thairis air dà bhliadhna. Tha iad a’ dèanamh sia modalan-cànain is modal cuspaireil. An uair sin aig an aon ìre ri sin Cùrsa Comais, ’s e cùrsa a tha ga lìbhrigeadh aghaidh ri aghaidh ann an seo fhèin, sa cholaiste fhèin. Tha iad a-staigh ann an clas fad an latha a’ bruidhinn Gàidhlig is a’ faighinn stiùiridhean tro Ghàidhlig cuideachd. Is feumaidh iad a bhith a’ smaoineachadh ann an Gàidhlig is a’ bruidhinn ann an Gàidhlig ma tha iad a’ dol a chur.. .a’ dol a ghabhail pàirt anns na modalan a tha sin. Tha cùrsa eile againn air a’ chiad bhliadhna, Gàidhlig is Conaltradh airson feadhainn a tha an ìre mhath fileanta, tha iad ag ionnsachadh barrachd a thaobh gràmair is structairean a’ chànain, tha iad a’ dèanamh tòrr leughaidh, is tha iad ag ionnsachadh briathrachas is abairtean, is dìreach a’ gabhail tlachd ann an litreachas tha mi cinnteach, bho bhith a’ leughadh. Is tha na rudan sin a’ leantainn gu cùrsaichean-ceuma, ’s dòcha Cànan is Cultar, Gàidhlig is na Meadhanan, Gàidhlig is Leasachadh, Gàidhlig is Ceòl Traidiseanta agus For-cheum ann an Cultar Dùthchasach.

PM―08 :31: Tha sin ann cuideachd, is cia mheud cùrsa a tha sin uile gu lèir ma-thà?

IG―08 :36: Tha timcheall air trì cùrsaichean-ceuma gu bhith againn bho seo a-mach, tha cùrsa na meadhanan gu bhith marDiploma, is cùrsa For-cheum cuideachd.

PM―08 :49: Ceart gu leòr, agus na cùrsaichean air astar is mar sin air adhart agaibh cuideachd. Agus tha sibh an lùib Oilthigh na Gàidhealtachd as an latha a th’ ann, a bheil.. .tha fichead bliadhna air a dhol seachad tha mi a’ creidsinn bho thòisich Oilthigh na Gàidhealtachd, a bheil?

IG―09 :03: Tha.

PM―09 :04: Agus an robh tòrr obair an lùib a bhith a’ tighinn còmhladh mar aon bhuidheann, mar aon oilthigh, agus ceumannan a chur air dòigh is mar sin air adhart?

IG―09 :14: Tha mi cinnteach gun robh, bha.. . ’s e dà cholaiste a bha ag obair còmhladh rinn anns na làithean sin, Colaiste a’ Chaisteil agus Colaiste Inbhir Nis. Agus bha tòrr choinneamhan is còmhraidhean ann. Cha robh mise an sàs idir anns na pàirtean sin dheth, ach tha mi an dùil gun do dh’obraich a h-uile càil glè mhath. Chan eil mi an dùil gun robh farpaisean ann a-riamh no càil mar sin, bha daoine ag obair còmhladh glè mhath. Is bha e a’ còrdadh ri daoine, nuair a bhiodh cothroman ann a bhith a’ tighinn còmhladh cuideachd, seach a bhith a’ bruidhinn air a’ fòn no a’ bruidhinn airvideoconference. Bha e math a bhith a’ faicinn do cho-obraichean ann an àiteachan eile. Gheibheadh tu barrachd a-mach às na coinneamhan is às na còmhraidhean nuair a bha daoine a’ tighinn còmhladh.

PM―09 :57: Ceart, agus nuair a.. .nuair a thòisich thu an seo bha thu.. . ’s e tidsear a bh’ annad nach e, sin an obair a bh’ agad làn-ùine mar gum biodh, an e.. .ach a-nis a bheil thu air a dhol barrachd gu.. .gu taobh rianachd no a bheil thu fhathast an sàs ann an teag.. .teagasg gu ìre no dè?

IG―10 :13: Tha. Tha mi a’ dèanamh aon mhodal an-dràsta, Greis-Gnìomhachais. Chan eil an t-uabhas teagasg ann air beulaibh dhaoine, tha tòrr eagrachaidh ann, tòrr sgrìobhadh is rudan mar sin, ceartachadh rudan. ’S e faighinn àiteachan dha daoine, coinneachadh ri gach oileanach, coinneachadh riutha ann am buidheann, coinneachadh riutha fa leth, turas no dhà a’ faicinn dè seòrsa àite, dè seòrsa obair a tha iad ag iarraidh airson greis-gnìomhachais agus càite am biodh e furasta dhaibh a dhol. Chan urrainn dhuinn pàigheadh airson àite-fuirich, siubhal dhan h-uile duine anns a.. .tòrr diofar àiteachan, leis an sin tha e math faighinn àite dhaibh faisg air far am faigh iad fhèin.. .far a bheil teaghlach aca, far a bheil caraidean aca. Chan eil càil ceàrr air iad a bhith a’ dol dhachaigh, a’ fuireach san taigh aca fhèin agus a bhith a’ dol gu bun-sgoil ionadail no companaidh meadhanan a tha faisg orra.

PM―11 :12: Ceart, agus a bheil.. .tha na companaidhean gu math dèonach a bhith a’ co-obrachadh leibh bho bhliadhna gu bliadhna mar gum biodh, na h-aon chompanaidhean?

IG―11 :19: Tha. Tha mi air a bhith ga dhèanamh airson fichead bliadhna, tha mi cinnteach. Chan eil.. .chan aithne dhomh gun robh trioblaidean agam le companaidhean idir, tha iad uabhasach math. Tha sinn an dòchas gu bheil iadsan a’ faighinn rud às cuideachd, tha sinn an dòchas gu bheil an t-oileanach ag obair cruaidh is gan cuideachadh, tha mi an dùil gu bheil. Ach chan eil trioblaidean air a bhith againn idir. An aon àm ’s dòcha far nach fhaigh sinn àite, ’s e far an robh sgoil gann de thidsearan. Ma bha càil sam bith mar sin a’ tachairt no ma bha companaidh a’ dùnadh, chan eil, chan eil a’ dùnadh ach ma bha structar ùr ga thoirt air companaidh, sin na h-aon amannan far an canadh iad ‘Tha mi duilich chan urrainn dhuinn àite a thoirt dhuibh am bliadhna, ach thigibh air ais a-rithist’.

PM―12 :05: Agus na, na h-oileanaich a tha air a bhith, air a dhol tro, tron t-Sabhal, agus tha feadhainn.. .chan eil fhios a’m cia mheud a tha a’ cur crìoch air na cùrsaichean aca gach bliadhna, ach canaidh sinn fichead no mar sin a’ ceumnachadh gach bliadhna, ’s dòcha gu bheil barrachd na sin ann. Ach a bheil iad a’ faighinn obraichean ann an saoghal na Gàidhlig cho fad ’s a tha fios agad?

IG―12 :22: O, tha. Tha iad.. . ’s e cùrsaichean matha a th’ againn a thaobh ob.. .oileanaich a’ faighinn obraichean. Agus ma chì.. .ma tha thu a’ coimhead ri prògraman TBh, ma tha thu a’ coimhead ri.. . ’s e a’ phrògram An Là gu h-àraid, cha mhòr a h-uile duine a shin, a chì thu air an sin, cha mhòr nach e oileanaich an t-Sabhail a bh’ annta. Chan e as a h-uile duine, ’s dòcha gun.. .gur h-e oileanaich a rinn Gàidhlig ann an oilthighean eile, ach ma tha thu a’ coimhead an teilidh chì thu an t-uabhas oileanaich a bh’ againne. Cha robh a h-uile duine aca air na cùrsaichean meadhanan againn, ’s dòcha gur h-e cùrsaichean eile a rinn iad. Cuideachd, coinnichidh sinn ri seann oileanaich ma tha sinn a’ dol gu sgoiltean a thadhal air oileanaich Greis-Gnìomhachais, tha. ..

PM―13 :06: Tha iad a’ teagasg na Gàidhlig a-nis.

IG―13 :07: Tha. ’S dòcha uaireannan nach saoileadh tu gur h-e tidsearan a bha gu bhith annta ach gheibh thu a-mach gur h-e, agus gheibh thu a-mach gu bheil iad a’ dèanamh math agus gu bheil iad air a bhith ann son bliadhnaichean mòra. Is tha e uabhasach tlachdmhor a bhith a’ faicinn na seann oileanaich agad air an teilidh no a bhith a’ dèiligeadh riutha air post-d. a thaobh greis-gnìomhachais no rudan mar sin.

PM―13 :30: Ceart gu leòr, so tha an t-àite a’ dol bho neart gu neart?

IG―13 :33: Tha sinn an dòchas gu bheil co-dhiù!

PM―13 :34: Is a bheil planaichean aig Sabhal Mòr Ostaig airson an aithghearrachd, dè.. .barrachd leudachadh a’ tachairt no.. .a bheil càil a bheachd agad?

IG―13 :41: Chan eil fhios a’m mu dheidhinn leudachadh, ’s e dìreach dèanamh cinnteach gum faigh sinn barrachd oileanaich òga. Tha e duilich an-dràsta faighinn uimhir ’s a b’ àbhaist dhuinn a thaobh oileanaich òga as an sgoil. Tha mi a’ smaoineachadh gur h-e an rud a th’ ann nach eil uimhir a thaghadh aig sgoilearan a thaobh cia mheud cuspair a dh’fhaodas iad a dhèanamh aig ìre na h-àrd-sgoile. Le sin, chan eil uimhir a’ dèanamh.. .a’ taghadh Gàidhlig mar chuspair àrd-ìre, is tha sin air beagan buaidh a thoirt air na h-àireamhan againn, is feumaidh sinn dìreach a’ cumail a’ dol a’ togail seo le sgoiltean, leis an riaghaltas, le duine sam bith airson gum faigh sinn barrachd.. .gum faigh sinn barrachd sgoilearan a’ dèanamh Gàidhlig san àrd-sgoil, agus rud math dha na sgoilearan sin a’ tighinn thugainne cuideachd.

PM―14 :30: Agus an e gun do d’atharraich Riaghaltas na h-Alba na riaghailtean a thaobh a’ churraicealaim?

IG―14 :35: Tha mi a’ smaoin.. .chan eil fhios a’m an e an riaghaltas fhèin a rinn e no an e na comhairlean a rinn e, ach ’s e.. .tha, tha nas lugha de thaghadh aca, sgoilearan a thaobh cia mheud cuspair a dh’fhaodas iad a dhèanamh aig ìre àrd-sgoil, tha e coltach.

PM―14 :47: Ceart gu leòr, uh - huh.

IG―14 :50: Sin ’s dòcha an dùbhlan as mutha a th’ againn an-dràsta. Ach aig an aon àm, ma gheibh sinn na h-oileanaich, ma gheibh iad na ceumannan, tha obraichean gu leòr ann dhaibh. ’S dòcha gu bheil barrachd obraichean ann na na th’ ann de dh’oileanaich a lìonas iad. Le sin, tha e cudromach gum faigh sinn.. .gum faigh sinn na h-oileanaich.

PM―15 :08: Agus le, tha mi.. .tha mi air cluinntinn gu bheil còrr is dà cheud mìle duine a-nis ag ionnsachadh na Gàidhlig airDuolingo. Chan eil fhios a’m an cuala tu mu dheidhinn sin, ach ’s e seòrsa geama a bhios tu.. .a bhios agad air a’ fòn airson cànan ionnsachadh is tha diofar chànanan acasan. A bheil thu a’ smaoineachadh gun dèan.. .gun toir sin barrachd oileanaich dhan an t-Sabhal?

IG―15 :33: Tha mi a’ smaoineachadh gun toir ann an dòigh air choreigin, co-dhiù eadar gur h-e cùrsaichean làn-ùine no cùrsaichean goirid no cùrsaichean air astar, ma tha na tha sin ag ionnsachadh na Gàidhlig, chan eil rian nach tig cuid aca thugainne air dòigh air choreigin.

PM―15 :47: Ceart, agus bidh sin, uill cuiridh sin ri na h-àireamhan a bhios agaibh.

IG―15 :54: Aidh, cuiridh sin ri. ..

PM―15 :56: Tha fios agam fhìn, tha mi a’ dèanamh beagan teagaisg dhuibh agus tha.. .tha na h-oileanaich a tha agam air na clasaichean-fòna tha iad.. .tha iad às a h-uile ceàrnaidh a th’ ann as an t-saoghal. Agus a bheil mòran aca a’ tighinn chun an àite seo fhèin, airson ionnsachadh làn-ùine tha mi a’ ciallachadh? Air an làrach fhèin, a bheil thu a’ faicinn barrachd.. .barrachd aca a’ tighinn?

IG―16 :20: De dh’oileanaich air feadh an t-saoghail?

PM―16 :21: De dh’oileanaich à dùthchannan man a’ Ghearmailt agus.. .?

IG―16 :25: Tha mi cinnteach gu bheil e mar a bha e co-dhiù. ’S dòcha gu bheil iad à diofar àiteachan, tha sinn air faighinn feadhainn àScandinavia, às an Eilbheis, às an Fhraing, ach tha e, tha e mar a bha e co-dhiù, ’s dòcha nach eil uimhir a’ tighinn às a’ Ghearmailt sna bliadhnaichean a tha seo is a bha ann bho chionn dhà no thrì bhliadhnaichean, ach tha sinn a’ faighinn oileanaich à Canada. Tha sgeama againn, sgeama-iomlaid le oilthighean ann an Canada. Faodaidh na h-oileanaich againn a dhol a-nall airson sia mìosan fhad ’s a tha iad air a’ bhliadhna-urraim. Faodaidh oileanaich à Canada dèanamh bliadhna mar as trice nì iad againne, is tha sinn a’ faighinn oileanach à Canada cha mhòr a h-uile bliadhna.

PM―17 :07: À Ceap Breatainn?

IG―17 :09: Chan eil fhios a’m an ann à Ceap Breatainn an-còmhnaidh. Tha dà oilthigh ann an Canada leis gu bheil ceanglaichean againn, St Francis XavieragusUniversity College Cape Breton, no a bheil iad air atharrachadh an ainm beagan, chan eil cuimhn’ a’m.

PM―17 :23: Agus dè.. .na do bheachd fhèin dè a’ bhuaidh a bhios aigBrexitair.. .chan ann a-mhàin air Sabhal Mòr Ostaig ach air saoghal an fhoghlaim aig ìre cholaistean?

IG―17 :33: Chan eil fhios a’m am bi e a’ ciallachadh nach bi uimhir a’ tighinn an seo chun an làrach. ’S dòcha nach fhaigh sinn uimhir idir air an làrach son bliadhna no dhà. ’S dòcha gun atharraich sin. ’S dòcha gum faigh sinn barrachd a’ tighinn air cùrsaichean air astar, tà. Chì sinn, chan eil.. .chan eil fhios aig mòran dhaoine ciamar a tha e a’ dol.. .dè tha a’ dol a thachairt?

PM―17 :55: Chan eil càil cinnteach leis aig an ìre seo co-dhiù. Agus am bi thu a’ dol air ais dhachaigh tric Iain?

IG―18 :01: O, bithidh. Leis gu bheil mi cho faisg, tha e gu math furasta a dhol air ais dhachaigh. Uaireannan air sgàth gnothaichean obrach, ach a h-uile làithean-saora tha, a’ dol air ais dhachaigh. Ceithir tursan sa bhliadhna co-dhiù.

PM―18 :15: Ceithir tursan sa bhliadhna co-dhiù, agus a bheil thu a’ faicinn.. .dè.. .dè na diofaran as mutha a tha thu a’ faicinn anns an eilean, a’ coimh.. .an taca ri mar a bha thu.. .nuair a bha thu fhèin a’ fàs suas?

IG―18 :24: Uill, mar a tha Steòrnabhagh, chan eil e buileach cho trang a-nis. Chan eil uimhir de bhùithtean ann is a b’ àbhaist. Thig bùithtean airson greis is falbhaidh iad a-rithist. Tha.. .cha mhòr nach eil am baile cheart cho trang ma tha thu a’ feuchainn ri pàirceadh fhaighinn, ach dìreach chan e.. .tha barrachd dhaoine a’ ceannach air-loidhne no a’ dol a dh’Inbhir Nis airson ceannach. Mar tòrr bhailtean, chan eil.. .chan eil iad cho beòthail ’s a bha iad. Tha e coltach cuideachd gu bheil na taighean-seinnse a’ dùnadh. Tha e coltach nach eil uimhir de thaighean-seinnse ann ’s a b’ àbhaist, chan eil fhios agam ciamar a tha sin.

PM―18 :58: Droch chomharra a tha sin ann an Steòrnabhagh. Aidh, agus an e nach eil daoine a’ dol a-mach a-nis’ idir mar a b’ àbhaist dhaibh a bhith?

IG―19 :09: Tha e a’ coimhead coltach ris nach eil uimhir aca a’ dol a-mach, no ’s dòcha an fheadhainn a tha a’ dol a-mach gu bheil iad a’ dol gu diofar àiteachan no gu bheil iad nas anmoiche air an oidhch’, chan eil fhios agam dè th’ ann.

PM―19 :18: A bheil, a bheil thu a’ smaoineachadh gu bheil eaconamaidh an eilein cho math an-diugh ’s a bha e nuair a bha thu fhèin a’ fàs suas?

IG―19 :27: Chan eil mi a’ smaoineachadh gu bheil an-dràsta. ’S dòcha nan tòisicheadh Àranais a-rithist. Bidh, bidh sinn a’ cluinntinn gu bheil e a’ tòiseachadh is thig companaidh eile, gheibh iad cùmhnantan-obrach, bheir iad air daoine airson greis is an uair sin tha iad gam pàigheadh dheth a-rithist.

PM―19 :46: Chan eil e uabhasach seasmhach an dòigh-obrach a tha sin, a bheil?

IG―19 :48: Chan eil, chan eil.

PM―19 :51: Agus ma tha.. .ma tha cuideigin air a phàigheadh dheth aon turas cha bhiodh e.. .cha bhi e cho deònach ’s dòch’ a dhol air ais agus an aon obair a dhèanamh a-rithist ma nochdas an aon chothrom gun fhios nach tachair an aon rud a-rithist. Agus mu dheidhinn do bhaile fhèin no an sgìre agad fhèin, Iain, dè na diofaran as mutha a tha thu a’ faicinn?

IG―20 :14: Och dìreach mar a thuirt mi, gu bheil a h-uile duine ann an càraichean a-nis, chan fhaic thu mòran dhaoine a’ coiseachd mun cuairt. Chan eil an t-uabhas diofar a bharrachd air an sin.

PM―20 :26: Ceart.

IG―20 :27: Tha.

PM―20 :28: A bheil daoine a’ fighe fhathast – a’ breabadaireachd, is croitearachd mar a bha?

IG―20 :32: Tha.

PM―20 :32: San fharsaingeachd, uh - huh.

IG―20 :34: Chan eil an t-uabhas ach tha feadhainn ann a tha breabadaireachd, feadhainn ann a tha ag iasgach eadar clèibh, bàtaichean no a dhol a-mach a dh’iasgach. Is tha feadhainn ann a tha a’ buain na mòine fhathast, dhà no thrì dhaoine a tha a’ cumail caoraich, daoine a’ dol dhan eaglais fhathast, daoine a’ dol gu bùithtean ionadail fhathast, tha na rudan sin ann fhathast.

PM―20 :56: ’Eil muinntir a’ bhaile cho eòlach air a chèile is a, is a bha iad?

IG―21 :00: Och tha mi a’ smaoineachadh gu bheil. Tha, gu h-àraid ma thachras càil, ma bhios bàs ann tha a h-uile duine a’ cruinneachadh is a’ cuideachadh a chèile. Och tha, tha na rudan sinn ann fhathast. Ma tha co-là breith aig daoine, ma tha daoine.. .canaidh sinn co-là breith mòr ma tha daoine ceithir fichead, tha, tha daoine a’ coinneachadh is a’ comharrachadh sin.

PM―21 :22: Agus gu leò. .tha an sgoil tha i fhathast fosgailte agus gu leòr a’ dol innt’?

IG―21 :25: O, tha. Tha sin diofar, bun-sgoil a-mhàin a th’ ann a-nis’. Ach tha mi a’ smaoineachadh gu bheil dà shreath ann, gu bheil sreath Ghàidhlig is sreath Bheurla ann cuideachd.

PM―21 :35: Agus tha an sreath Gàidhlig a’ dèanamh glè mhath a bheil?

IG―21 :37: O tha, tha.

PM―21 :40: Glè mhath, uill, tha mi a’ smaoineachadh gur h-e sin e, gur e sin uireas a cheistean a th’ agam dhut, Iain. Ceud taing dhut dha-rìribh airson bruidhinn rium an-diugh. Tha.. .tha thu air a bhith ann an Sabhal Mòr Ostaig airson bliadhnaichean mòra a-nis.

IG―21 :56: Tha. Deich bliadhna fichead.

PM―21 :57: Agus ’s iomadh atharrachadh a chunnaic thu ann. Ach tapadh leats’ airson do bheachdan agus bidh.. .bidh iad gu math feumail dhan an, dhan an fheadhainn a dh’èisteas ris an seo air-loidhne agus air an làrach-lìn againn. Mòran taing dhut.

IG―22 :10: Tapadh leat fhèin.